Protokół ze spotkania Komisji Dialogu Społecznego ds. Mieszkań Chronionych w Warszawie

Transkrypt

1 Protokół ze spotkania Komisji Dialogu Społecznego ds. Mieszkań Chronionych w Warszawie Spotkanie odbyło się 16 lutego 2010 roku w Biurze Polityki Społecznej przy ul. Niecałej 2 w Warszawie. W posiedzeniu uczestniczyły 24 osoby, w tym przedstawiciele 11 organizacji pozarządowych: 1. Fundacja L Arche (Arka) 2. Fundacja Malwa 3. Fundacja Tak daleko, a tak blisko 4. Stowarzyszenie Bardziej Kochani 5. Stowarzyszenie BliŜej Dziecka 6. Stowarzyszenie Empatia 7. Stowarzyszenie Rodziców Dzieci Niepełnosprawnych Iskra 8. Stowarzyszenie Nie-Grzeczne Dzieci 9. Stowarzyszenie One.pl 10. Stowarzyszenie OŜarowska 11. Stowarzyszenie Na Rzecz Wsparcia i Rozwoju PROGRES Urząd m.st. Warszawy reprezentowali: Pani ElŜbieta Wysocka - Naczelnik Wydziału Obrotu Nieruchomościami Biura Gospodarki Nieruchomościami, Pan Jan Ponulak - Naczelnik Wydziału ds. Osób Niepełnosprawnych Biura Polityki Społecznej Pani Anna Tomaszewska - Biuro Polityki Lokalowej Pani Karolina Kubit - Biuro Polityki Lokalowej 1

2 Przebieg spotkania: 1. Dyskusja na temat moŝliwości pozyskiwania od Miasta nieruchomości na budowę i prowadzenie mieszkań chronionych i małych domów pomocy, z udziałem pani ElŜbiety Wysockiej, Naczelnika Wydziału Obrotu Nieruchomościami Biura Gospodarki Nieruchomościami Urzędu m. st. Warszawy. 2. Omówienie propozycji zmian w Ustawie o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. 3. Omówienie zakresu potrzeb wspomagania osób z róŝnych środowisk reprezentowanych w Komisji, zwłaszcza w kontekście przygotowywanych przez Miasto programów operacyjnych (dla osób niepełnosprawnych i z zakresu mieszkalnictwa). 4. Sprawy róŝne Ad.1. W pierwszej części spotkania miała miejsce dyskusja na temat moŝliwości pozyskiwania od Miasta nieruchomości na budowę i prowadzenie mieszkań chronionych i małych domów pomocy. W dyskusji wzięła udział pani ElŜbieta Wysocka, Naczelnik Wydziału Obrotu Nieruchomościami Biura Gospodarki Nieruchomościami Urzędu m. st. Warszawy. Przebieg dyskusji 1. Na początku dyskusji pani naczelnik ElŜbieta Wysocka poinformowała przedstawicieli organizacji członkowskich o istnieniu wykazu nieruchomości, które mogłyby zostać rozpatrzone w kontekście planowania działań związanych z mieszkaniami chronionymi. Sposobem pozyskiwania tychŝe lokali jest jednak udział w przetargu. Wnioski i konkluzje W kontekście zagadnień omawianych przez Komisję istotniejsze wydaje się jednak rozwaŝenie procedury poza przetargowej, w którą angaŝować się mogą wyłącznie organizacje, których cele są statutowe, a nie gospodarcze. Organizacja starająca się o mieszkanie nie mogłaby zatem być nastawiona w swojej działalności na zysk. Wprowadzenie powyŝszych procedur w Ŝycie, wymaga zatwierdzenia przez Radę Miasta st. Warszawy. 2

3 2. Następnie zaproponowano omówienie moŝliwości nawiązania współpracy z Towarzystwami Budownictwa Społecznego (dalej nazywane TBS). W przypadku ewentualnej kooperacji konieczne jest ustalenie warunków zabudowy. Ustawa o gospodarowaniu nieruchomościami stwierdza, Ŝe Rada Miasta moŝe udzielić bonifikaty odnośnie opłat rocznych oraz 100% bonifikaty przy ewentualnym zakupie. 3. Uczestnicy Komisji zastanawiali się nad moŝliwościami Miasta w tym zakresie. Zaznaczono, Ŝe kompetencje naleŝą obecnie do burmistrzów dzielnic, takŝe z nimi naleŝałoby kontaktować się w pierwszej kolejności. Pani Naczelnik Wysocka dodała równieŝ, Ŝe Biuro Gospodarowania Nieruchomościami zajmuje się tylko wolnymi, niezabudowanymi terenami. Mieszkania niezamieszkane mogą być zatem przyznawane ewentualnie przez burmistrzów. 4. Zaznaczono, jak waŝne jest, aby budynki przeznaczane na mieszkania chronione były dostosowane do potrzeb poszczególnych grup osób niepełnosprawnych (np. wind, specjalne poręcze, itp.). Pojawiło się równieŝ pytanie, kto będzie finansował mieszkania? 5. Następnie skierowano pytanie do pani Naczelnik Wysockiej. Dotyczyło ono moŝliwości przeznaczenia na projekty mieszkań chronionych działek pozostających w posiadaniu Miasta, na Przedstawiona propozycja wywołała Ŝywe zainteresowanie wśród zebranych i pojawił się szereg pytań z nią związanych. Problem moŝe polegać na tym, Ŝe burmistrzowie wolą zbywać mieszkania poprzez procedury przetargowe. Dodatkowo brak skonkretyzowanego planu uwzględniającego problemy poszczególnej gminy moŝe znacznie opóźnić cały proces. W odpowiedzi stwierdzono, Ŝe rozwiązaniem moŝe być uŝytkowanie wieczyste. Odpowiedź ta nie jest jednak wystarczająca. Potrzebne są bowiem dodatkowe źródła finansowania. Dodatkowy problem moŝe pojawić się w momencie, gdy TBS-y zaczną dostawać kredyty komercyjne, bo wówczas z duŝym prawdopodobieństwem zaczną działać w nastawieniu na zysk, tj. sprzedaŝ mieszkań Uczestnicy obrad zgodzili się, ze waŝne jest, aby warunki mieszkaniowe były funkcjonalne i ekonomiczne. Biuro Nadzoru Właścicielskiego jest jednostką 3

4 których buduje się budynki w oparciu o uzbierane środki i dofinansowanie uzyskane od Miasta. W proponowanym rozwiązaniu Miasto udostępniałoby developerom grunty pod warunkiem, Ŝe oddadzą oni część mieszkań osobom niepełnosprawnym. Pani Naczelnik odpowiedział, Ŝe niemoŝliwe jest przenoszenie własności stawiając warunki developerom. UŜytkowanie wieczyste jest zatem ewentualną alternatywą. WyŜej opisany pomysł mógłby udać się w przypadku TBS-ów uzyskujących grunty na zasadzie uŝytkowania wieczystego. TBS-y byłyby wówczas zobowiązane do przekazywania części mieszkań osobom niepełnosprawnym. 6. Kolejne pytanie dotyczyło moŝliwości uzyskania gruntów w ramach ww. procedur przez spółdzielnie mieszkaniowe. Ich cele statutowe nie stoją bowiem w sprzeczności. Pani Naczelnik odpowiedziała, Ŝe Ustawa o gospodarowaniu nieruchomościami nie zezwala na poza przetargowe dysponowanie pulą mieszkań w przypadku spółdzielni mieszkaniowych, chyba Ŝe statut wykluczałby wszelkie działania komercyjne (zwykłe spółdzielnie wynajmują bowiem np. parter budynku na lokale uŝytkowe to uniemoŝliwia zastosowanie ww. procedur). 7. W dalszej części spotkania stwierdzono, Ŝe za budowę mieszkań komunalnych odpowiada Miasto. Skupienie się na tego typu pracach mogłoby istotnie ułatwić cały proces tworzenia mieszkań chronionych. administracyjną, której podlegają TBS-y i to z nimi naleŝałoby się kontaktować. W spółdzielni decyzje podejmuje Walne Zgromadzenie, które niekoniecznie musi być skłonne przeznaczać mieszkania dla osób niepełnosprawnych. Np. na Ursynowie nie ma mieszkań komunalnych. Są tylko mieszkania spółdzielnie i mieszkania developerskie. Jedyną moŝliwością byłoby zatem złoŝenie wniosku do burmistrza o poza przetargowe przyznanie gruntów, na których z kolei mogłyby być budowane mieszkania chronione. Zwrócono uwagę, Ŝe problem stanowić moŝe konieczność wykazania Miastu doświadczenia w zakresie zarządzania nieruchomościami. Jest to duŝa przeszkoda dla organizacji pozarządowych, których celem jest udostępnienie mieszkań osobom niepełnosprawnym, a nie prowadzenie 4

5 8. Następnie zaproponowano zastosowanie modelu podobnego, jak w przypadku Rodzinnych Domów Dziecka, unikając w ten sposób tworzenia placówek molochów. Istotne wydaje się zatem dokładniejsze przyjrzenie się działaniu tychŝe instytucji. 9. W dalszej części obrad zaznaczono, Ŝe lokale komunalne mogą ułatwić działania. Nie warto zatem skupiać się zbytnio na tworzeniu organizacji i budowaniu nowych mieszkań, bo wówczas istnieje bardzo duŝe prawdopodobieństwo, Ŝe działania utkną na tym etapie. Istotne jest wypracowanie konkretnego modelu i wdraŝanie go. 10. Następnie zaproponowano, aby organizacje pozarządowe zajęły się zbieraniem pieniędzy, które mogłyby stanowić kaucję wymaganą przez TBS-y. W celu uzyskania mieszkań chronionych od tych instytucji konieczne jest bowiem wpłacenie części kosztów partycypacyjnych, np. 30% kosztów budowy. Wówczas uzyskane lokale mogłyby być przeznaczane na mieszkania chronione. Np. w przypadku 50 m2 mieszkania kaucja wynosiłaby około 45 tys. zł (przy koszcie 5 tys. zł/m2). Dodatkowo zaproponowano, aby Miasto obniŝyło czynsz w mieszkaniach. Niestety nie jest to moŝliwe, poniewaŝ Miasto ma prawo obniŝenia czynszu osobie o niskich dochodach w mieszkaniu komunalnym, nie zaś w mieszkaniu TBS. Przepis ten dotyczy wyłącznie prywatnych właścicieli. złoŝonych i długotrwałych działań zarządzania nieruchomościami. W przypadku Rodzinnych Domów Dziecka to Centrum Pomocy Rodzinie zarządza mieszkaniami i przyznaje je rodzinom. To są mieszkania komunalne, a nie skarbu państwa. Zasadnym działaniem wydaje się ustalenie spotkania z TBS-ami lub Biurem Nadzoru Właścicielskiego w celu skłonienia tych instytucji, aby udostępniły część oddawanych lokali na mieszkania chronione. Przedstawiciele tych organizacji zostaną zaproszeni na udział w jednym z kolejnych spotkań komisji. Przedstawione pomysły wymagają szczegółowego dopracowania i głębszej analizy. Wypowiedź wzbudziła bardzo zróŝnicowane opinie przede wszystkim z uwagi na konieczność zapewnienia przez organizacje pozarządowe wkładu finansowego. Dodatkowo nie jest to zagadnienie, które naleŝy omawiać w kontekście współpracy z władzami Miasta. 5

6 11. Kolejne pytanie skierowane do Naczelnik Wysockiej dotyczyło moŝliwości zbudowania małego domu opieki. Pani Naczelnik nie była w stanie odpowiedzieć na to pytanie. Stwierdziła, Ŝe kaŝdy moŝe złoŝyć wniosek do Prezydenta m.st. Warszawy i to na tym poziomie będą rozpatrywane tego typu wnioski. 12. W ostatniej części dyskusji podkreślono, Ŝe za TBS-y nie jest odpowiedzialne Miasto. NaleŜałoby zatem rozpocząć rozmowy mające na celu opracowanie realnych warunków współpracy z TBS-ami, np. z zastępcą dyrektora Biura Polityki Lokalnej p. Markiem Goluchem. Pojawiły się głosy o konieczności zakończenia dyskusji i omówienia dalszych punktów programu. Z uwagi na inne istotne kwestie wymagające omówienia temat nieruchomości chwilowo zostaje zamknięty. Ad.2. W tym punkcie obrad zajęto się kwestiami legislacyjnymi. Omówiono propozycje zmian w Ustawie z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy oraz o zmianie Kodeksu cywilnego. Omówione zostały propozycje zmian w ustawach, które przedstawione są poniŝej: W art. 2 konieczne jest dodanie definicji mieszkania chronionego. W art. 4 ust. 2 po słowach gospodarstw domowych o niskich dochodach naleŝy dodać lub osób, które z racji niepełnosprawności nie są w stanie samodzielnie zaspokoić swoich potrzeb mieszkaniowych. W art. 20 ust. 2 naleŝy dodać mieszkania chronione jako typ najmu, który moŝe być na czas oznaczony. W art. 20 ust. 2a naleŝy dodać mieszkania chronione jako takie, które gmina moŝe podnajmować od innych podmiotów, czyli po słowach: osobom, których gospodarstwa domowe osiągają niski dochód naleŝy dodać: lub osobom, które z racji niepełnosprawności nie są w stanie samodzielnie zaspokoić swoich potrzeb mieszkaniowych. W art. 21 ust. 2 pkt 1, brzmiącym: prognozę dotyczącą wielkości oraz stanu technicznego mieszkaniowego zasobu gminy w poszczególnych latach, z podziałem 6

7 na lokale socjalne i pozostałe lokale mieszkalne, naleŝy zmienić ostatni fragment na z podziałem na lokale socjalne, mieszkania chronione i pozostałe lokale mieszkalne. W art. 21 ust. 3 pkt 3 brzmiącym: kryteria wyboru osób, którym przysługuje pierwszeństwo zawarcia umowy najmu lokalu na czas nieoznaczony i lokalu socjalnego naleŝy zmienić ostatni fragment na: zawarcia umowy najmu na czas nieoznaczony, lokalu socjalnego i mieszkania chronionego. W art. 21 ust. 3 pkt 5, brzmiącym tryb rozpatrywania i załatwiania wniosków o najem lokali zawierany na czas nieoznaczony i o najem lokali socjalnych oraz sposób poddania tych spraw kontroli społecznej, naleŝy zmienić środkowy fragment na: o najem lokali zawierany na czas nieoznaczony, o najem lokali socjalnych i o najem mieszkań chronionych. W art. 21 ust. 2 o wieloletnim programie gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy naleŝy dodać zapis, obligujący gminę do uwzględnienia w zapisach tego programu celów zawartych w powiatowym programie działań na rzecz osób niepełnosprawnych. Po rozdziale 4 (artykuły 22-25), dotyczącym lokali socjalnych, naleŝy dodać analogiczny rozdział (np. 4a), opisujący mieszkania chronione. W trakcie obrad Komisji uzgodniono, Ŝe zmiany w aktualnie obowiązujących ustawach są konieczne. Kluczowe wydaje się ustalenie definicji mieszkań chronionych do nowej ustawy o pomocy społecznej i pozostałych ustaw, np. o ochronie praw lokatorów (gdzie pojęcia mieszkań chronionych nie ma w ogóle). Pojęcie mieszkania chronione naleŝy umieścić w tekstach ustaw. WaŜne, aby wypracować stanowisko, które moŝna by sformułować i wystosować do Ministerstwa Infrastruktury, co umoŝliwi z kolei wprowadzenie zmian legislacyjnych. Przedstawiciele organizacji zgodzili się, Ŝe zarządzanie mieszkaniami chronionymi jest zagadnieniem wieloaspektowym. Dlatego naleŝy pamiętać, Ŝe m.in.: Mieszkanie chronione jest lokalem. WaŜne jest określenie oczekiwanego minimalnego metraŝu mieszkania. Zapewni to otrzymywanie takich lokali, które zaspokoją potrzeby osób niepełnosprawnych, Brak jasnych zasad najmu znacznie utrudnia proces zarządzania mieszkaniami. 7

8 WaŜne jest uściślenie zasad eksmisji osób niepełnosprawnych, będących najemcą lokalu. W treści ustaw naleŝy umieścić pojęcie mieszkania chronionego. Wymusi to niejako na organach władzy konieczność ustosunkowania się do omawianego przedsięwzięcia. Ad.3. W następnej części spotkania sześć organizacji przedstawiło swoje wizje zarządzania mieszkaniami chronionymi, uwzględniając przy tym róŝne grupy osób niepełnosprawnych. Uczestnicy spotkania zgodzili się, iŝ naleŝy starać się szukać elementów wspólnych i identyfikować róŝnice, co pozwoli na skuteczne i sprawne usystematyzowanie dalszych działań. MoŜna wstępnie podzielić potrzeby zgłaszane przez organizacje na mieszkania jednoosobowe z regularnym, ale nie całodobowym wsparciem, mieszkania kilkuosobowe z regularnym, ale nie całodobowym wsparciem oraz mieszkania kilkuosobowe z całodobowym wsparciem. Ad.4. Sprawy róŝne: 1. Uzgodniono, Ŝe na jedno z kolejnych spotkań Komisji zaproszony zostanie zastępca dyrektora Biura Polityki Lokalowej p. Marek Goluch. 2. Zaproszony zostanie równieŝ radny, p. Golimont. 3. Podczas kolejnych spotkań Komisji konieczna jest analiza i podsumowanie kosztów uŝytkowania mieszkań chronionych. WaŜne, aby ukazać, iŝ w całościowym ujęciu system będzie tańszy niŝ całodobowa opieka zamknięta (nawet jeśli w przypadku niektórych grup osób niepełnosprawności koszt okazałby się wyŝszy). 4. Konieczne jest równieŝ określenie kosztów utrzymania personelu w kontekście róŝnych grup osób niepełnosprawnych. 5. Pisma przygotowane przez Komisję zostaną wdroŝone w najbliŝszym czasie. Sprawozdanie przygotował Tytus Koweszko (Stowarzyszenie Na Rzecz Wsparcia i Rozwoju PROGRES). 8