INTELIGENTNE OPOMIAROWANIE W GAZOWNICTWIE KORZYŚCI I UWARUNKOWANIA

Transkrypt

1 INTELIGENTNE OPOMIAROWANIE W GAZOWNICTWIE KORZYŚCI I UWARUNKOWANIA Dariusz Dzirba Zaawansowane systemy pomiarowe - smart metering w elektroenergetyce i gazownictwie Warszawa marzec 2010 Zespół ds. Inteligentnego Opomiarowania w gazownictwie Zespół ds. Inteligentnego Opomiarowania w gazownictwie przy Izbie Gospodarczej Gazownictwa działa od października 2009 W jego skład wchodzą przedstawiciele: PGNiG SA OGP Gaz-System SA spółek dystrybucyjnych gazu sfery B+R producentów urządzeń pomiarowych 2

2 Struktura ilościowa klientów gazownictwa 3% pozostali 3% odbiorców odbiera 69% wolumenu gazu problem opomiarowania w tej grupie praktycznie nie istnieje wielomilionowa grupa odbiorców z grupy taryfowej W-1 (zużycie roczne < 300 m 3 ) gospodarstwa domowe ok. 6,4 miliona 97 % 3 Definicja (robocza) Systemy inteligentnego opomiarowania są systemami pozyskiwania i zarządzania danymi pomiarowymi, które dostarczają odbiorcom indywidualnym i dostawcom aktualnych, wiarygodnych i ciągłych informacji o wielkości zużycia i koszcie danego medium (elektryczności, gazu, wody, ciepła). Systemy takie w założeniu pozwalają na aktywną (tzn. mającą wpływ na optymalizację zużycia i ograniczenie kosztu) postawę odbiorcy końcowego. Zakłada się, że system inteligentnego opomiarowania dla gazownictwa będzie miał następują minimalną funkcjonalność: automatyczny i programowalny odczyt zużycia paliwa gazowego i/lub innych niezbędnych parametrów paliwa gazowego oraz przetwarzanie odczytanych danych w zakresie umożliwiającym rozliczenie oraz łatwą kontrolę zużycia przez odbiorcę indywidualnego możliwość magazynowania danych oraz udostępniania w trybie on-line danych bieżących i archiwalnych dla odbiorcy i dostawcy w sposób gwarantujący poufność danych i zabezpieczenie przed dostępem stron nieuprawnionych dwukierunkowa komunikacja pomiędzy urządzeniami pomiarowymi/odbiorcą a dostawcą usługi/paliwa gazowego umożliwiającą interaktywność oraz aktywność każdej ze stron 4

3 Legislacja Państwa członkowskie zapewnią wdrożenie inteligentnych systemów pomiarowych, które pozwolą na aktywne uczestnictwo konsumentów w rynku dostaw gazu. Wdrożenie tych systemów pomiarowych może być uzależnione od ekonomicznej oceny wszystkich długoterminowych kosztów i korzyści dla rynku oraz indywidualnego konsumenta lub od oceny, która forma inteligentnego pomiaru jest uzasadniona z ekonomicznego punktu widzenia i najbardziej opłacalna oraz w jakim czasie ich dystrybucja jest wykonalna. Ocena taka odbywa się w terminie do dnia 3 września 2012 r..należy umożliwić oparcie wprowadzenia inteligentnych systemów pomiarowych na ocenie gospodarczej. Jeżeli z oceny takiej wyniknie, że wprowadzenie tego rodzaju systemów pomiarowych jest racjonalne z gospodarczego punktu widzenia i opłacalne tylko dla konsumentów o określonym poziomie zużycia gazu, państwa członkowskie powinny móc to uwzględnić przy wdrażaniu inteligentnych systemów pomiarowych. 5 Legislacja cd..niezbędne jest zapewnienie konsumentom.. odpowiednich informacji o rzeczywistym zużyciu i kosztach gazu dostateczną częstotliwością, tak aby mogli dostosowywać swoje zużycie gazu. Informacje te podawane są w odpowiednich przedziałach czasowych uwzględniających możliwości posiadanych przez odbiorcę urządzeń pomiarowych. W należyty sposób uwzględnia się opłacalność takich środków. Konsumenta nie obciąża się żadnymi dodatkowymi kosztami tej usługi w celu promowania efektywności energetycznej, państwa członkowskie, lub - w przypadku gdy państwo członkowskie tak postanowiło - organ regulacyjny, zdecydowanie zalecają przedsiębiorstwom gazowym optymalizację wykorzystania gazu, na przykład poprzez dostarczanie usług w zakresie zarządzania energią, rozwój innowacyjnych formuł cenowych lub poprzez wprowadzanie, w stosownych przypadkach, inteligentnych systemów pomiarowych lub inteligentnych sieci. 6

4 Historia (rok 1999!) 7 Różne metody odczytu w systemach inteligentnego opomiarowania w gazownictwie kontaktron encoder Odczyt danych OCR inne 8

5 Czym się różnimy?... Gazownictwo Elektroenergetyka Liczba odbiorców indywidualnych (gospodarstw domowych) > 6 mln > 16 mln Możliwość magazynowania danego typu nośnika energii na dużą skalę jest brak (cechy akumulacyjne systemu) Wp yw wy ączenia (odpowiedniej liczby) odbiorników na system w krótkim brak jest horyzoncie czasowym Liczba i różnorodność urządzeń wykorzystujących dany nośnik energii ma a duża Możliwość wprowadzenia na szeroką skalę zmiennych, dynamicznych taryf ma a duża Zróżnicowanie zużycia wśród różnych grup odbiorców indywidualnych duże ma e/średnie Wp yw zużycia od czynników niezależnych (pogoda itp.) duży ma y/średni Możliwość zmiany przyzwyczajeń klientów co do pory i wielkości wykorzystania Możliwość zdalnego wy ączenia odbioru (przy odpowiednim wyposażeniu licznika) Możliwość zdalnego w ączenia odbioru (przy odpowiednim wyposażeniu licznika) znikoma Dostępność/możliwość wykorzystania w liczniku sta ego źród a zasilania brak jest Występowanie problemów iskrobezpieczeństwa w licznikach jest brak Praca licznika w warunkach zewnętrznych (w tym w temp. bardzo niskich) jest brak Liczba transmitowanych danych z urządzenia pomiarowego ma a duża Możliwość (potencjalna) występowania odbiorcy indywidualnego jako źród o lokalne Możliwość 9 tworzenia sieci inteligentnych na bazie indywidualnych odbiorców brak jest jest brak brak jest (w pewnym ale zauważalnym zakresie) jest jest jest Zalety systemów inteligentnego opomiarowania w gazownictwie (I) ekonomiczne Zmniejszenie nieuprawnionego poboru i kradzieży gazu Zwiększenie wydajności pracy inkasentów (liczba odczytanych urządzeń w jednostce czasu) Eliminacja braku odczytów nieskutecznych wynikających z niedostępności urządzeń pomiarowych Poprawa struktury odczytów polegająca na dostosowaniu częstotliwości odczytów do profilu zużycia (np. częstsze odczyty w sezonie zimowym) Możliwość przychodów z oferowania dodatkowych usług dla odbiorców Poprawienie pewności i jakości odczytów (brak błędów i przekłamań), eliminacja odczytów przybliżonych i aproksymowanych Ułatwienie zarządzania kontami problemowych użytkowników 10

6 Zalety systemów inteligentnego opomiarowania w gazownictwie (II) marketingowe Podwyższenie poziomu obsługi klientów, jakości i elegancji usług poprzez możliwość odczytu bez potrzeby ingerowania klienta - poprawienie wizerunku firmy Zmniejszenie liczby skarg i reklamacji (uzasadnionych) klientów na odczyty niezgodne ze stanem faktycznym Umożliwienie dostępu do danych pomiarowych w takim stopniu, w jakim jest to aktualnie potrzebne przedsiębiorstwu gazowniczemu Ułatwienie dla prowadzenia tzw. segmentacji i profilowania klientów Podniesienie poziomu konkurencyjności w stosunku do innych dostawców nośników/mediów energetycznych realizujących odczyty w tradycyjny sposób Możliwość udostępniania teraz lub w przyszłości tzw. usług dodanych (value-added services) typu: układ detekcji wycieku gazu z systemem automatycznego odcięcia, podłączenie systemu antywłamaniowego, itp. 11 Zalety systemów inteligentnego opomiarowania w gazownictwie (III) organizacyjne i związane z bezpieczeństwem Większa możliwość (elastyczność) w dostosowaniu do ewentualnych nowych rozwiązań z zakresu taryf (promocje, zniżki, zmienne taryfy czasowe itp.) Łatwiejsze dostosowanie do sposobu rozliczeń gazu na bazie energii a nie objętości Łatwiejsze uruchomienie procedur odczytu przy przyłączaniu odłączeniu, zmianie dostawcy Zwiększenie bezpieczeństwa pracy i bezpieczeństwa inkasentów Zwiększenie poczucia bezpieczeństwa klientów Wprowadzanie dodatkowych usług 12

7 Różni interesariusze systemów inteligentnego opomiarowania DOSTAWCY DOSTAWCY DOSTAWCY MEDIUM MEDIUM MEDIUM DOSTAWCA DOSTAWCa SYSTEMU IO DOSTAWCY SYSTEMU IO SYSTEMU IO REGULATOR KLIENT SPRZEDAWCA SPRZEDAWCA MEDIUM SPRZEDAWCY MEDIUM MEDIUM DOSTAWCA DOSTAWCA ROZLICZEŃ DOSTAWCY ROZLICZEŃ ROZLICZEŃ 13 Nakłady i korzyści nakłady zysk korzyści strata zysk... blians całkowity interesariusz 1 interesariusz n 14

8 Problemy (I) Kwestie techniczne/technologiczne ustalenia standardów i wspólnej terminologii - w ustawodawstwie europejskim i polskim nie została wypracowana jak dotąd jedna spójna definicja inteligentnego opomiarowania (oraz inteligentnych urządzeń pomiarowych, sieci inteligentnych), funkcjonalności tych urządzeń, standardów komunikacji itd. odrębność/specyfika różnych mediów, oraz zrozumiały i zasadny priorytet dla elektroenergetyki przekładają się na trudność w uzyskaniu synergii i stosowaniu identycznych bądź zbliżonych rozwiązań technicznych i funkcjonalnych w różnych branżach konieczność współdziałania różnych technologii transmisyjnych i odczytowych złożoność informatycznych mechanizmów zarządzania zasobami rozproszonymi oraz współdziałania różnych podsystemów niezbędny wysoki stopień infrastruktury telekomunikacyjnej u wszystkich odbiorców 15 Problemy (II) Kwestie prawne i organizacyjne ustalenia struktury rynku opomiarowania oraz zasad zarządzania danymi pomiarowymi przesądzenia kwestii własności inteligentnych urządzeń pomiarowych, zasad ich wprowadzania oraz finansowania wymiany urządzeń pomiarowych ustalenia zasad dostępu do danych pomiarowych, charakteru tych danych i ich bezwzględnej ochrony (zarówno na poziomie transmisji jak i dostępu do danych archiwalnych) kwestie zapewnienia prywatności i bezpieczeństwa odbiorcom systemy automatycznego odczytu odczytując w sposób ciągły zużycie poszczególnych mediów w istocie monitorują zachowanie mieszkańców (np. ich zwyczaje, obecność/nieobecność w domu) różne oczekiwania w ramach branż na funkcjonalność systemów 16

9 Problemy (III) Kwestie ekonomiczne ekonomia wdrożenia pozytywna z globalnego i środowiskowego punktu widzenia natomiast zróżnicowana (z uwagi na rozproszone korzyści) a w części negatywna z punktu widzenia poszczególnych interesariuszy (dostawcy mediów, klienci/odbiorcy, operatorzy, producenci, regulator) oraz sektorów (elektroenergetyka, gazownictwo itp.) rzadko spotykana skala wdrożenia (ok. 16 mln indywidualnych odbiorców prądu i ok. 6 mln indywidualnych odbiorców gazu); wdrożenia cząstkowe szczególnie w elektroenergetyce nie zapewniają uzyskania głównego efektu skali (sieci inteligentne) struktura klientów (szczególnie w sektorze gazowniczym) duży ilościowy udział odbiorców o niewielkim zużyciu, dyskusyjna ekonomiczna zasadność zwiększania częstotliwości odczytów (aktualnie 1-2 odczyty/rocznie w grupie zużywającej najmniej gazu) źródła finansowania inwestycje i wdrożenia niezwykle kapitałochłonne zarówno z uwagi na skalę jw. jak i koszt inteligentnych urządzeń pomiarowych w zestawieniu z tradycyjnymi 17 Problemy i zagrożenia (IV) Inne systemy inteligentnego opomiarowania są już wdrażane w państwach UE (w tym w Polsce); równolegle dopiero trwają prace (na poziomie UE, tzw. mandat M/441) nad standaryzacją rozwiązań (komunikacja, funkcjonalność) - może to powodować ryzyka wdrożeń rozwiązań odbiegających od przyjętych standardów nadmierny poziom standaryzacji może ograniczyć (poprzez wprowadzenie zbyt restrykcyjnych ograniczeń i zasad) swobodny i konkurencyjny rozwój urządzeń pomiarowych różnorodność już stosowanych oraz planowanych do wdrożenia technologii i rozwiązań zwiększa ryzyko nietrafionej inwestycji i utrudnia integrację poszczególnych podsystemów trudna do uzyskania - ekonomicznie i technicznie zasadna - integracja systemów (dla różnych mediów) kwestie społeczne związane z ograniczeniem liczebności służb odczytowych i konieczną zmianą kwalifikacji zatrudnionych pracowników 18

10 Dziękuję za uwagę dr inż. Dariusz Dzirba Dyrektor Biura Rozwoju 19