PROBLEMY, NOWOÂCI, INFORMACJE

Transkrypt

1 SKF European Technical Press Day wzrost wydajnoêci i oszcz dnoêç energii Firma SKF, Êwiatowy dostawca produktów, rozwiàzaƒ i us ug w dziedzinie o ysk, uszczelnieƒ, mechatroniki i uk adów smarowania zorganizowa a w Turynie w dniach 7 8 maja br. konferencj prasowà, na której przedstawiciele koncernu zaprezentowali osiàgni cia firmy oraz plany na przysz oêç: kierunki i strategi rozwoju firmy, inwestycje, nowe rozwiàzania technologiczne. Firma SKF za o ona w 1907 r. jest obecna za po- Êrednictwem sieci autoryzowanych dilerów i dystrybutorów w ponad Fot. 1. (fot.: SKF) 140 krajach, dzia alnoêç produkcyjnà prowadzi w 125 zak adach w 25 krajach. Prezydent i dyrektor wykonawczy grupy SKF Tom Johnstone (fot. 1) przedstawi cele inwestycyjne koncernu obejmujàce wzrost inwestycji o ponad 20% do poziomu 1,4 bln euro w ciàgu 3 lat, uruchomienie 9 nowych zak adów produkcyjnych, wprowadzenie na rynek energooszcz dnych rozwiàzaƒ oraz ponad 60 nowych produktów, g ównie dla przemys u samochodowego oraz z dziedziny systemów smarowania. Wybrane rozwiàzania zapewniajàce zrównowa ony rozwój Hans Lindh, specjalista SKF ds. wentylatorów przemys owych, zaprezentowa kompletne rozwiàzania stosowane do modernizacji wentylatorów i dmuchaw przemys owych. Mogà one ograniczyç czas przestojów wentylatorów goràcych gazów i wentylatorów procesowych oraz polepszyç jakoêç pracy wentylatorów stosowanych w wielu ga ziach przemys u, takich jak: produkcja cementu, stali, szk a, papieru, ywnoêci i in. Rozwiàzania te obejmujà uszczelnienia i o ysko- Alan Begg wiceprezydent grupy SKF zaprezentowa kluczowe technologie rozwijane przez SKF, mianowicie: badania i rozwój nowych materia ów niemetalicznych ceramiki i kompozytów oraz pow ok, np. DLC poprawiajàcych w aêciwoêci powierzchni. Rozwój systemów i uk adów modu owych, badania z zakresu trybologii, uszczelnieƒ i smarowania, wykorzystanie technik modelowania i symulacji komputerowej (programy BEAST i ORPHEUS). Fot. 2. (fot.: SKF) wania o niepowtarzalnej konstrukcji, produkty do smarowania od specjalnych smarów do zaawansowanych systemów olejowego smarowania obiegowego oraz us ugi od podstawowej diagnostyki do zaawansowanych programów utrzymania ruchu. W àczenie do grupy SKF firm specjalizujàcych si w smarowaniu: Willy Vogel AG oraz Safematic Lubrication Systems sprawi o, e rozwiàzania o yskowe SKF mogà wspó pracowaç z najbardziej zaawansowanymi auto- Dzia alnoêç firmy SKF we W oszech zaprezentowa Giuseppe Donato kierownik regionalny SKF. Dzia alnoêç ta koncentruje si w 9 zak adach produkcyjnych, wytwarzajàcych komponenty na potrzeby m.in. przemys u: samochodów, pojazdów przemys owych, lotniczego, elektrotechnicznego oraz dla specjalnych zastosowaƒ. Znaczna cz Êç produkcji (49%) jest sprzedawana w Europie, 41% na rynku lokalnym. WÊród partnerów SKF we W oszech znajdujà si znane firmy, takie jak: Fiat, Ducati, Ferrari, Indesit czy Emerson. Przedstawiciele grupy SKF przedstawili tak e konkretne rozwiàzania zwi kszajàce wydajnoêç produkcji, jakoêç produktów i jednoczeênie ograniczajàce negatywny wp yw procesów produkcyjnych na Êrodowisko. Konferencji towarzyszy a wystawa prezentujàca nowe produkty grupy SKF (fot. 2). matycznymi uk adami centralnego smarowania. SKF wprowadzi tak e niewymagajàce dosmarowywania zespo y o yskowe do wentylatorów przemys owych. Nowe zespo y o- ysk wa eczkowych SKF ConCentra (fot. 1) mogà byç stosowane w po- àczeniu z dost pnymi ju zespo- ami o ysk kulkowych SKF Con- Centra, aby zapewniç kompletne o yskowanie wa u wentylatora; bez koniecznoêci dosmarowywania. To rozwiàzanie wyd u a trwa- oêç u ytkowà o ysk i urzàdzenia, ogranicza czas i koszt obs ugi oraz zmniejsza zu ycie smaru. Dodatkowo redukcja tarcia i drgaƒ ROK WYD. LXVII ZESZYT 7-8/2008 3

2 Fot. 1. Zespó o yskowy ConCentra zamontowany na wale wentylatora zmniejsza pobór energii elektrycznej. Opatentowane przez SKF zespo y ConCentra z o yskami kulkowymi i wa eczkowymi sà nasmarowane fabrycznie i nie wymagajà smarowania ani przed, ani po ich zamontowaniu. Zespo y o yskowe sà wyposa one w zintegrowane uszczelnienia, które stanowià ochron przed zanieczyszczeniami. Zespo y o yskowe SKF Con- Centra mogà byç zwykle zainstalowane minut szybciej ni mocowane na tulejach o yska w oprawach dzielonych. Innowacyjny system mocowania zapewnia koncentryczny zacisk na wale, który jest mocny, dok adny i wysoce niezawodny, nawet w najtrudniejszych warunkach pracy. To pomaga w uzyskaniu wysokiej jakoêci pracy o yska/urzàdzenia, ale tak e zapewnia szybki i atwy demonta, poniewa nie wyst puje korozja powierzchniowa mi dzy pierêcieniem wewn trznym o yska a wa- em. Technika mocowania polega na zaciskaniu cienkoêciennej tulei wielosto kowej, której zarys zewn trzny przypomina uz bienie pi y. Profil odpowiadajàcy kszta tem jest wykonany w otworze pierêcienia wewn trznego o yska. Dokr canie trzech Êrub powoduje, e te profile wielosto kowe zaz biajà si i nast puje zmniejszanie Êrednicy wewn trznej tulei proporcjonalnie do stopnia dokr cenia Êrub. Pe ny zacisk na wale uzyskuje si, gdy do ka dej Êruby zostanie przy o ony wymagany moment. Potrzebny moment mo e zostaç osiàgni ty dzi ki zastosowaniu inteligentnego klucza szeêciokàtnego (Allena) dostarczanego razem z zespo em, który jest wyposa ony we wskaênik momentu. Zespo y mogà kompensowaç ugi cia i niewspó osiowoêç wa u. Zabezpieczenie przed uszkodzeniem z zewnàtrz zapewnia jednocz Êciowa eliwna oprawa o yskowa SKF, która jest przystosowana do pod àczenia urzàdzeƒ diagnostycznych. Rozwiàzania zwi kszajàce wydajnoêç energetycznà w spr arkach powietrza i kompresorach agregatów ch odniczych zaprezentowane przez Daniela Westberga obejmujà o yska magnetyczne (fot. 2) oraz wysokoobrotowe silniki z magnesem trwa ym. Technologia o ysk magnetycznych SKF jest cz Êcià nowych rozwiàzaƒ nap dów o zmiennej pr dkoêci obrotowej spotykanych w odêrodkowych maszynach wirnikowych zast pujàcych spr arki Êrubowe w spr arkach powietrza i kompresorach agregatów ch odniczych. Wzrost wydajnoêci energetycznej osiàgany dzi ki ich zastosowaniu wynosi od 75% do 85%. Zapewnia to obni enie kosztów operacyjnych w takich aplikacjach, jak klimatyzacja, ch odzenie przemys owe oraz przemys naftowy i gazowniczy, a tak e daje dodatkowe korzyêci, takie jak: ni sze zu ycie energii, wi ksza niezawodnoêç, brak zu ycia elementów o yska, wi ksza trwa oêç eksploatacyjna, bezobs ugowoêç. Nowa technologia polega na wykorzystaniu wysokoobrotowych nap dów bezpoêrednich, sprz ganiu wirnika Fot. 2. Otwarte o ysko magnetyczne widoczne miedziane cewki i czujniki po o enia nap dzanego spr arki z wa em nap dowym i zastosowaniu o ysk magnetycznych jako o ysk podpierajàcych. Poniewa podczas pracy o ysk magnetycznych nie wyst puje kontakt metal-metal, prawie nie powstaje tarcie w o- ysku i nie nast puje zu ycie o yska. o yska magnetyczne nie sà smarowane i dzi ki temu sà przyjazne dla Êrodowiska. Mogà bezpiecznie pracowaç z bardzo du ymi pr dkoêciami dzi ki skomplikowanemu systemowi sterowania opracowanemu przez SKF. Zespó o yska magnetycznego sk ada si z trzech g ównych elementów: stojana i wirnika o yska, do wytworzenia si elektromagnetycznych utrzymujàcych wa w stanie lewitacji magnetycznej czujników po o enia do okreêlenia pozycji wa u w pi ciu osiach urzàdzenia sterujàcego i algorytmu sterowania do regulacji pràdu wysy anego do stojana o yska magnetycznego w celu utrzymywania wa u w ustalonej wst pnie pozycji. Stojan o yska magnetycznego sk ada si z oddzielnych wielowarstwowych elementów wykonawczych, z których ka dy ma dwa bieguny, z nawini tymi cewkami miedzianymi. Do ka dej cewki dostarczany jest pràd elektryczny wytwarzajàcy si przyciàgajàcà, unoszàcà bezkontaktowo wa wewnàtrz o yska. Urzàdzenie sterujàce kontroluje przep yw pràdu dostarczanego do cewek przez monitorowanie sygna u z czujników po- o enia, w celu utrzymania wa u w àdanej pozycji w ca ym zakresie roboczym maszyny. Zwykle, w zale noêci od zastosowania, mi dzy stojanem a wirnikiem jest szczelina powietrzna o wielkoêci od 0,2 do 0,5 mm. Wa jest zwykle nap dzany przez inne êród o, takie jak turbina lub silnik zintegrowany z wa em. Innowacyjne rozwiàzania proponowane przez SKF dla hut stali stosujàcych odlewanie ciàg e przedstawi Gualtiero Montini. SKF ConRo Low i SKF Caster Analyst wp ywajà na: wi kszà wydajnoêç, lepszà kontrol procesu i popraw jakoêci produktu, wi kszà niezawodnoêç urzàdzeƒ, mniejszà liczb nieplanowanych przestojów, 4 ROK WYD. LXVII ZESZYT 7-8/2008

3 zmniejszenie niezb dnej obs ugi i kosztów utrzymania ruchu, ograniczenie negatywnego wp ywu produkcji na Êrodowisko. SKF ConRo Low (fot. 3) jest nasmarowanym i uszczelnionym zespo em, niewymagajàcym dosmarowywania, co ogranicza g ównà przyczyn przestojów linii odlewania ciàg ego. Tà przyczynà sà walce unieruchomione przez zendr i stwardnia y smar, powstajàce w warunkach wysokiej temperatury i wilgotnoêci panujàcych podczas pracy urzàdzenia do odlewania. SKF ConRo Low zosta y specjalnie zaprojektowane, jako zamienniki istniejàcych zespo ów odpowiadajà wymiarowo segmentom maszyny. To upraszcza monta i niemal ca kowicie eliminuje mo liwoêç pope nienia b du monta- owego, który móg by niekorzystnie wp ynàç na jakoêç produktu i trwa oêç u ytkowà urzàdzenia. Zwarta i uszczelniona budowa zespo u SKF ConRo Low eliminuje tak e problemy i koszty zwiàzane z instalacjami do pompowania smaru. Wynikajà z tego nast pujàce korzyêci: brak zbiornika smaru, brak stacji pomp smaru oraz zmniejszone zu ycie energii, dzi ki wyeliminowaniu koniecznoêci pompowania smaru, brak zanieczyszczonego lub spieczonego smaru dostajàcego si do o yskowania i powodujàcego blokowanie walca, brak koniecznoêci odzyskiwania smaru, oddzielania wody i usuwania smaru w sposób niezagra- ajàcy Êrodowisku naturalnemu. Zespo y SKF ConRo Low sà wyposa one w system samonastawiania, który pozwala na kompensacj w du ym zakresie zmian d ugoêci walca, wyst pujàcych w maszynach do ciàg ego odlewania. Uzyskiwane jest to przez zastosowanie toroidalnego o yska tocznego CARB w w êle swobodnym i o- yska bary kowego SKF w w êle ustalajàcym. W o ysku CARB pierêcieƒ wewn trzny mo e przemieszczaç si niezale nie od pierêcienia zewn trznego, co umo liwia kompensowanie ugi ç wa u i przesuw w kierunku wzd u nym bez powstawania wewn trznych si osiowych. Fot. 3. Zespó SKF ConRo; niewymagajàcy dosmarowywania zespó walca roboczego Produkowane przez francuskà firm Laselec znakowarki do kabli sà szeroko stosowane w dziedzinach przemys u o szczególnie wysokich wymaganiach, takich jak: bran a lotnicza, kolejnictwo, przemys kosmiczny, samochodowy SKF Caster Analyst jest dzia ajàcym w trybie online systemem monitorowania, który analizuje obcià enia i temperatury wyst pujàce podczas procesu produkcji, dzi ki czemu na bie àco mo na dokonywaç regulacji w celu zwi kszenia wydajnoêci i jakoêci produktu oraz ograniczyç zakres potrzebnej obs ugi. Uk ad zawiera odporne mechanicznie czujniki obcià enia i temperatury, umiejscowione na linii walcowania. Czujniki wysy ajà dane pomiarowe do programu SKF Caster Analyst zainstalowanego na komputerze przenoênym stanowiàcym serwer. Analiza danych pozwala operatorowi maszyny na dokonanie odpowiednich nastaw zbie noêci, zmodyfikowanie pr dkoêci procesu lub zidentyfikowanie przyczyn przestoju produkcyjnego, takich jak wygi te walce, niewspó osiowoêç lub problemy z ch odzeniem. To wszystko przyczynia si w znacznym stopniu do zwi kszenia wydajnoêci przez zmniejszenie liczby przestojów produkcyjnych. Opracowano na podstawie materia ów firmy SKF Fot.: SKF ULYS 990 Modena nowa laserowa znakowarka do kabli i inne. Koncepcja maszyn Laselec opiera si na opanowaniu technologii laserowej, której g ównymi atutami jest zapewnienie u ytkownikom nie tylko wyeliminowania znakowania inwazyjnego, ale równie respektowanie wymogów jakoêciowych zwiàzanych z przesuwem i ci ciem kabla. Zalety te sà szczególnie istotne na rynku okablowania lotniczego. Urzàdzenie ULYS 990 Modena firmy Laselec oferuje du à rozdzielczoêç druku i ma 4 zestawy czcionek przy druku standardowym, 2 w uk adzie poziomym i 2 w uk adzie pionowym. Ka dy zestaw obejmuje 90 znaków, w tym litery du e i ma- e. Umo liwia znakowanie przy u yciu 128 znaków dla ka dego oznaczenia wraz z nadrukiem ROK WYD. LXVII ZESZYT 7-8/2008 5

4 informacji na koƒcówkach kabla oraz kodami kreskowymi typu 39. Znakowark ULYS 990 Modena mo na stosowaç do wszelkiego typu produkcji, dzi ki zastosowaniu prostego w obs udze oprogramowania sterujàcego EasyProd. Umo liwia on znaczàcà oszcz dnoêç czasu podczas zmiany znakowanych kabli. Znakowarka ULYS 990 Modena wyposa ona jest w unikalny, opatentowany system Twin Shots, umo liwiajàcy odpowiedni dobór trybu pracy. Tryb intensywny przeznaczony jest do szybkiego nanoszenia bardzo d ugich oznaczeƒ z ma ymi spacjami i kodami kreskowymi na kablach, które zamiast ucinania sà ponownie nawijane przy u yciu specjalnego urzàdzenia firmy Laselec. Tryb oszcz dny doskonale nadaje si do nanoszenia krótkich oznaczeƒ przy du ym posuwie. Ten tryb pracy umo liwia oszcz dnoêç ener- gii i zwi kszenie trwa oêci lampy b yskowej. W roku bie àcym t najnowszà znakowark firma LASELEC prezentuje podczas nast pujàcych imprez targowych: DEFEXPO w New Delhi (Indie), Singapore Air Show w Singapurze, HELI-EXPO Convention w Houston, AEA w Waszyngtonie DC (USA), FARNBOROUGH AIR SHOW w Farnborough (Wielka Brytania), NBAA w Orlando (USA) we wrzeêniu 2008 r. Nowe rozwiàzania dla przemys u samochodowego i sektora energii odnawialnych konferencja prasowa firmy ContiTech Firma ContiTech specjalizuje si w zakresie technologii kauczuku i tworzyw sztucznych. Dzi ki zaawansowanej technologii produktów i systemów, ContiTech jest partnerem firm z bran y samochodowej i wielu innych dziedzin przemys u, dzia ajàcym równie w zakresie prac badawczych i wdro eƒ. Grupa ContiTech jest samodzielnà cz Êcià koncernu Continental AG, która obejmuje 8 wyspecjalizowanych bran. Jako dostawca Conti- Tech dzia a aktywnie w licznych bran ach, np. w: przemyêle samochodowym, kolejnictwie, budowie maszyn i urzàdzeƒ, górnictwie, przemyêle chemicznym i petrochemicznym, budowie statków i przemyêle lotniczym, budownictwie. Na organizowanej ka dego roku konferencji prasowej odbywajàcej Rys. 1. PierÊcienie hybrydowe ContiTech nie wymagajà smarowania i cechujà si wysokim wspó czynnikiem tarcia (fot.: ContiTech) si z okazji targów Hannover Messe zaprezentowane zosta y m.in. najnowsze produkty firmy dla bran- y motoryzacyjnej zapewniajàce oszcz dnoêç energii, zmniejszenie emisji szkodliwych gazów, a tak e dla bran y alternatywnych êróde energii. Gerhard Lerch, prezes zarzàdu ContiTech AG, zwróci uwag na wdro one przez klientów, g ównie z bran y samochodowej, w minionym roku energooszcz dne i ekologiczne rozwiàzania. By y to m.in.: Zastosowanie paska nap du zamiast aƒcucha nap du rozrzàdu w silnikach nowej generacji, co pozwoli o na oszcz dnoêç paliwa oraz na zmniejszenie emisji dwutlenku w gla o 3 g na ka de 100 km. Spr yste pierêcienie hybrydowe (fot. 1), pomimo e pracujà bez smarowania, cechujà si wysokim wspó czynnikiem tarcia. Zmodernizowane przek adnie CVT (continously variable transmissions) ich zaletà jest zwarta budowa, ma y ci ar i oszcz dnoêç paliwa. Zastosowanie pierêcieni hybrydowych pracujàcych na sucho pozwoli o na wyeliminowanie pompy hydraulicznej pompujàcej smar i zmniejszenie wagi samochodu oraz oszcz dnoêç miejsca. Nowy typ paska klinowego, opracowany w ContiTech Power Transmission Group, zastosowany w przek adniach CVT umo liwia ich zastosowanie w pojazdach o zwartej (subkompaktowej) konstrukcji. Brak pompy hydraulicznej zmniejsza zapotrzebowanie na energi, a zastosowanie przek adni CVT zmniejsza zu ycie paliwa przez silnik. Moc silnika jest przenoszona za pomocà sto kowego ko a pasowego oraz pierêcieni hybrydowych przez bloki z rdzeniem ze stopu aluminium pokryte tworzywem Duroplast. Ten uk ad osiàga wydajnoêç 90 95% standardowych pasków z elastomerów, przy o 60% ni szym wytwarzaniu ciep a. Nowy materia stosowany we wn trzach pojazdów, wyprodukowany przez firm Benecke-Kaliko cz Êç ContiTech AG, l ejszy od dotychczas wykorzystywanych o ok. 50%. Pozwala zmniejszyç ci - ar samochodu osobowego przeci tnie o 3 4 kg. ContiTech Vibration Control i firma BASF wspólnie opracowa y Dokoƒczenie na 8 str. Rys. 2. Element zawieszenia silnika z poliamidu pozwala na zmniejszenie ci aru pojazdu i lepszy rozk ad obcià enia osiowego w samochodzie (fot. BASF) 6 ROK WYD. LXVII ZESZYT 7-8/2008

5 ROK WYD. LXVII ZESZYT 7-8/2008 7

6 Dokoƒczenie z 6 str. Rys. 3. Uk ad aktywnie kompensujàcy drgania (fot.: ContiTech) dzenia sterujàcego, wzmacniacza mocy oraz czujników przyspieszenia. Aktywny uk ad wykorzystuje energi elektrycznà do wywo ania wibracji si ownika. Te wibracje sà nast pnie przesy ane do nadwozia samochodu pasa erskiego. W okreêlonych warunkach fizycznych system poch ania drgania wytwarzane przez silnik, ograniczajàc tym samym ha as w kabinie pasa era nawet o 12 db. Aktywny uk ad t umiàcy drgania mo e byç te wy- Rys. 4. Przewody do transportu mocznika elementy zawieszenia silnika z tworzywa sztucznego poliamidu Ultramid A3WG10 CR (fot. 2). Standardowo wyposa one sà w nie samochody Opel Vectra i Saab 9-3. W stosunku do tego samego elementu wykonanego z metalu (stali lub aluminium) jest on l ejszy o 35%. Ponadto cechuje si dobrà wytrzyma oêcià mechanicznà oraz poprawia rozk ad obcià enia na oê w samochodzie. Kai Frühauf, dyrektor wykonawczy ContiTech Vibration Control GmbH, zaprezentowa wybrane nowe projekty realizowane przez firm, m.in.: Aktywne zawieszenie zmniejszajàce wibracje Nowe typy silników wytwarzajà wi ksze wibracje, np. z powodu wy àczenia cylindrów, z kolei l ejsze konstrukcje elementów samochodu znacznie atwiej ulegajà wibracjom. SpecjaliÊci z ContiTech Vibration Control opracowali aktywny uk ad przeciwdzia ajàcy drganiom (rys. 3). Uk ad sk ada si z czterech elementów: elektromagnetycznego si ownika wytwarzajàcego odpowiednià si przeciwdzia ajàcà powstawaniu drgaƒ, elektronicznego urzàkorzystywany w turbinach wiatrowych, gdzie jest w stanie kompensowaç niepo àdane wibracje w szerokim zakresie cz stotliwoêci. Wibracje przenoszone na poszczególne elementy turbiny sà wykrywane przez czujnik i informacja o nich jest przesy ana do jednostki sterujàcej. Sygna z czujnika jest modyfikowany przez wzmacniacz, a nast pnie si ownik wytwarza drgania o takiej samej amplitudzie, ale przesuni te w fazie o 180, które kompensujà niepo àdane wibracje. Technologia selektywnej redukcji katalitycznej (SCR) Wykorzystujàc reakcj mocznika (NH 3 ) z toksycznymi tlenkami azotu emitowanymi przez silniki Diesla, uzyskuje si wod i azot. Mocznik wykorzystywany do tej reakcji jest sch odzony do -11,5 C, wyst puje wi c koniecznoêç podgrzewania przewodów doprowadzajàcych. Osiàga si to, stosujàc w przewodach cienkie druty elektryczne, które nagrzewajà si pod wp ywem przep ywajàcego pràdu, umo liwiajàc rozmro enie mocznika. W ContiTech Fluid Technology opracowano specjalnà lini przewodów przystosowanà do technologii SCR (rys. 4). Elastyczne przewody skonstruowane z metalu i gumy wykorzysta a firma DEUTZ w kompaktowym silniku DVERT- -DEUTZ. D ugoêç przewodów opracowanych dla silników samochodów ci arowych mo e byç regulowana. Nowa technologia jest obecnie przystosowana do samochodów ci arowych, prowadzone sà prace nad wykorzystaniem jej w samochodach osobowych i pojazdach przemys owych. SpecjaliÊci z ContiTech Fluid Technology stworzyli równie przewody i zestawy przewodów do filtrowania czàstek sta ych, które b dà musia y byç stosowane we wszystkich pojazdach z silnikami Diesla, zgodnie z przepisami Euro 5 dotyczàcymi emisji szkodliwych substancji. Dzi ki po àczeniu ró nych materia ów przewody te mogà wytrzymywaç temperatury do 225 C. Rozwiàzania zwi kszajàce wydajnoêç turbin wiatrowych WydajnoÊç elektrowni wiatrowych zale y od wielu czynników, jednym z nich jest trwa oêç poszczególnych elementów konstrukcji. Sà one nara one na dzia anie wiatru i innych czynników atmosferycznych. Muszà wytrzymywaç Rys. 5. Elektrownia wodna Finavera Renewables korzysta z przewodów gumowych dostarczanych przez ContiTech; 1 ka da boja wyposa ona jest w pomp przewodowà poruszajàcà si do góry i do u w zale noêci od ruchu fal, 2 pompa spr a wod morskà, poruszajàc tym samym turbin wytwarzajàcà pràd, 3 pràd jest przesy any na brzeg za pomocà kabli rozmieszczonych na dnie morza (êród o: Finavera) 8 ROK WYD. LXVII ZESZYT 7-8/2008

7 AUTOSTRADA-POLSKA 2008 Europejskie, azjatyckie i amerykaƒskie firmy, najwi ksze koncerny w bran y drogowej, pojazdów specjalistycznych, wszystkie polskie cementownie, huty spotka y si na jedynej tego typu w Europie i drugiej pod wzgl dem zajmowanej powierzchni wystawie w Polsce. Mi dzynarodowe Targi Budownictwa Drogowego AUTO- STRADA-POLSKA zgromadzi y ponad 800 firm z 26 krajów. Na 38 tysiàcach metrów kwadratowych zaprezentowano co najmniej 2 tysiàce maszyn i urzàdzeƒ: od drobnego sprz tu poczàwszy na najwy szych urawiach skoƒczywszy. WÊród nich by nagrodzony tytu em Truck of the Year 2008 typoszereg TGS MAN-a. Na targach swoje produkty pokaza- y wszystkie znaczàce Êwiatowe marki, koncerny, stowarzyszenia czy Dróg i Mostów, wspierany przez Polski Kongres Drogowy. Sta à atrakcjà by y pokazy dynamiczne ci kich maszyn do budowy dróg, prezentowane na specjalnym terenie pokazowym. Mi dzynarodowe Targi Budownictwa Drogowego AUTOSTRADA- Dokoƒczenie z 8 str. gwa towne zmiany temperatur, silne podmuchy wiatru, a w rejonach nadmorskich dzia anie s onej wody morskiej. Istotnym czynnikiem wp ywajàcym na wzrost trwa oêci konstrukcji turbin jest odpowiednie zabezpieczenie ich przed niepo- àdanymi wibracjami. Nowe elementy àczàce metal i gum opracowane w ContiTech Vibration Control pomagajà spe niç to zadanie. Ponadto mogà przyczyniç si do rozwiàzania problemów z izolacjà przed uderzeniami i drganiami oraz t umieniem drgaƒ rezonansowych. ContiTech proponuje te rozwiàzania dla elektrowni wodnych wykorzystujàcych fale morskie do wytwarzania energii sà to si owniki powietrzne Air Spring Systems. Innym projektem, w którym korzysta si z si y fal morskich, jest AquaBuOY (rys. 5) p ywajàca boja urzàdzenie zamieniajàce ruch pionowy fal w energi. Energia kinetyczna fal morskich jest przesy ana do uk adu sk adajàcego si z turbiny i generatora za pomocà dwustopniowych pomp przewodowych. ContiTech dostarcza podstawowy komponent pompy wzmacniane elementami stalowymi gumowe przewody. Wykorzystano materia y prasowe firmy ContiTech AG i organizacje, Ci, którzy liczà na to, e program budowy autostrad w kraju wreszcie nabierze w aêciwego tempa. Trzydniowà kieleckà imprez AUTOSTRADA-POLSKA obejrza o 15 tys. zwiedzajàcych. Ka dy, kto w jakikolwiek sposób chce zaistnieç w bran y budowy dróg, prezentowa si podczas naszej wystawy mówi prezes zarzàdu Targów Kielce Andrzej Mochoƒ. Podobnie jak przed rokiem tak i tym razem mamy list rezerwowà potencjalnych wystawców oraz jednà trzecià powierzchni wynaj tà ju na rok Nasz oêrodek niestety nie jest w stanie pomieêciç wszystkich ch tnych. Zainteresowanie bran à i targami dla tego sektora jest olbrzymie. Dlatego podejmujemy inwestycje, dzi ki którym powierzchnia wystawiennicza w Kielcach wzroênie o kolejne 17 tysi cy metrów kwadratowych. Dysponowaç b dziemy 47 tysiàcami metrów kwadratowych powierzchni w halach, zwi kszymy tak e ekspozycj zewn trznà. W przysz oêci nale y si spodziewaç, e takie imprezy jak AUTOSTRADA-POLSKA pomieszczà wszystkich ch tnych. Na wystawie AUTOSTRADA- -POLSKA swojà ofert przedstawi- y najwi ksze firmy zwiàzane z budownictwem drogowym, in ynierià ruchu oraz bezpieczeƒstwem drogowym. Zaprezentowane zosta y ci kie maszyny i sprz t budowlany, materia y i surowce do budowy dróg, urzàdzenia i farby do znakowania oraz elementy infrastruktury zwiàzane z eksploatacjà dróg i autostrad. Targom AUTOSTRADA-POLSKA towarzyszy bogaty program konferencji naukowo-technicznych, seminariów i prezentacji firm, w których wzi o udzia àcznie ponad 800 osób. Podczas tegorocznej edycji odby y si obrady konferencji Mosty w 3 miesiàce, których organizatorem by Instytut Badaw- -POLSKA sà najwi kszà imprezà targowà sektora drogownictwa w Polsce i jednà z najwi kszych w Europie. O presti u targów Êwiadczà prezentujàce si firmy. W tym roku nie zabrak o adnej liczàcej si w bran y. Wystawcy przybyli z Polski, Niemiec, W gier, S owacji, Szwecji, Belgii, Hiszpanii, W och, Austrii, Czech, Luksemburga, Wielkiej Brytanii, Liechtensteinu, Francji, Danii, Turcji, Finlandii, Szwecji, Bu garii, Portugalii, Tajwanu, Chin, Korei oraz USA. Od kilku lat na t wystaw przyje d ajà praktycznie wszystkie firmy, majàce jakikolwiek zwiàzek z budowà dróg i autostrad. Od momentu wstàpienia Polski do Unii Europejskiej targi sà równie platformà biznesowà, umo liwiajàcà wspó prac firm zachodnich z firmami z Ukrainy, Bia orusi, Rosji. Targom AUTO- STRADA-POLSKA towarzyszy y IV Mi dzynarodowe Targi Infrastruktury TRAFFIC-EXPO. Zakres tematyczny targów TRAFFIC-EXPO obejmuje infrastruktur dla transportu drogowego, kolejowego, lotniczego i wodnego, utrzymanie istniejàcej sieci komunikacyjnej, zarzàdzanie ruchem, systemy bezpieczeƒstwa oraz technologie i osprz t infrastrukturalny. W tym samym terminie odbywa- y si tak e X Mi dzynarodowe Targi Maszyn Budowlanych i Pojazdów Specjalistycznych MASZBUD, ROK WYD. LXVII ZESZYT 7-8/2008 9

8 EuroBLECH 2008 Tegoroczne targi technologii obróbki blach EuroBLECH odb dà si w dniach paêdziernika 2008 roku w Hanowerze. Jest to ju 20. edycja tej najwa niejszej mi dzynarodowej imprezy wystawienniczej w bran y obróbki blach. Na targach EuroBLECH wiele nowych produktów i rozwiàzaƒ technologicznych ma swojà Êwiatowà premier, prezentowane sà najnowsze tendencje wyst pujàce w obróbce blach. W tym roku oko o 1500 wystawców z 40 krajów zaprezentuje najwa niejsze technologie i najnowsze Dokoƒczenie z 9 str. na których oferty zaprezentowali producenci i dilerzy maszyn budowlanych, wykonawcy sprz tu pomocniczego do robót ziemnych oraz urzàdzeƒ dêwigowych, koparek i adowarek. Czwartà imprezà odbywajàcà si w tym samym terminie by y II Targi Technologia i Infrastruktura Lotnisk TIL. Uczestnikami tej wystawy sà instytucje rzàdowe odpowiedzialne za rozwój transportu lotniczego i infrastruktury lotniskowej, zarzàdy portów lotniczych, samorzàdy zainteresowane powstaniem lub rozwojem portu lotniczego, przedstawiciele linii lotniczych, przedstawiciele aeroklubów, firmy consultingowe i prawnicze bran y transportowej, banki, firmy ubezpieczeniowe, organizacje i stowarzyszenia bran owe oraz wiele innych firm z kraju i zagranicy, oferujàcych produkty i us ugi na potrzeby lotnictwa. Wszystkie cztery imprezy AUTO- STRADA-POLSKA, TRAFFIC-EXPO, MASZBUD i TIL odby y si w Kielcach od 14 do 16 maja Tekst i zdj cie: Targi Kielce Sp. z o.o. rozwiàzania. Tym razem wystawcy zaprezentujà produkty i systemy dla ró nych sektorów przemys u obróbki blach w oêmiu halach wystawienniczych o powierzchni m 2. Oznacza to, e powierzchnia przeznaczona na EuroBLECH 2008 wzroênie o m 2 w porównaniu z poprzednià edycjà targów w 2006 r. Obecnie najszerzej reprezentowanymi krajami sà: Niemcy, W ochy, Holandia, Szwajcaria, Turcja, Hiszpania, Francja, Austria, Tajwan i Stany Zjednoczone. WÊród wystawców znajduje si wiele znanych Êwiatowych firm, jednak przewa- ajà firmy Êrednie i ma e, które dominujà w sektorze obróbki blach. WÊród uczestników wystawy spotkamy dostawców elementów do produkcji blachy, jak równie podwykonawców. Targi sà adresowane do osób zajmujàcych si szeroko poj tà obróbkà blach: w aêcicieli firm, dyrektorów przedsi biorstw, kierowników ds. jakoêci, konstruktorów, specjalistów ds. zakupów i inwestycji, in ynierów produkcji. Impreza przeznaczona jest W kwietniu br. podpisana zosta a umowa o wspó pracy pomi dzy Instytutem Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego a Wydzia em Samochodów i Maszyn Roboczych Politechniki Warszawskiej. Przedmiotem wspó pracy b dzie: organizowanie praktyk studenckich, g ównie dla odbiorców z nast pujàcych ga zi przemys u: przemys samochodowy, budowa maszyn, budowa konstrukcji stalowych, elektronika i elektrotechnika, technika grzewcza, klimatyzacyjna i wentylacyjna, przemys elektroniczny, przemys metalurgiczny, produkcja sprz tu AGD i in. Zgodnie z has em tegorocznej imprezy: JakoÊç, elastycznoêç, wydajnoêç, na targach EuroBLECH 2008 prezentowane b dà nowoczesne rozwiàzania, umo liwiajàce szybkie dostosowanie procesów wytwórczych do wymagaƒ rynku Êwiatowego. Targi EuroBLECH 2008 podzielone sà na 15 sektorów technologicznych i prezentowaç b dà kompletny aƒcuch technologiczny obróbki blach: blacha, pó produkty i wyroby gotowe, czynnoêci manipulacyjne, rozdzielanie, formowanie/t oczenie blach, àczenie/spawanie oraz technologie obróbki powierzchniowej. Prezentowanà gam produktów uzupe niajà narz dzia, systemy kontroli procesów produkcyjnych oraz jakoêci, aplikacje CAD/CAM oraz badania podstawowe i wdro enia. Dla odwiedzajàcych targi Euro- BLECH 2008 przygotowano ulotk dost pnà w 12 wersjach j zykowych. Ulotk zawierajàcà plan hali wystawienniczej, profil targów i przydatne informacje dotyczàce podró y i zakwaterowania mo na zamówiç bezp atnie za poêrednictwem Internetu na stronie: Wspó praca IMBiGS z Politechnikà Warszawskà Od lewej: dyrektor IMBiGS dr in. Stefan Góralczyk i dziekan Wydzia u SiMR prof. dr hab. in. Jerzy Bajkowski wykonywanie prac przejêciowych i dyplomowych, udzia w corocznym konkursie na najlepszà prac dyplomowà obronionà na Wydziale SiMR, wspólne organizowanie seminariów, sympozjów, szkoleƒ i konferencji naukowo-technicznych, inicjowanie i realizacja wspólnych projektów badawczych, wzajemna promocja, inne przedsi wzi cia wynikajàce z bie àcych potrzeb stron (np. kursy specjalistyczne, sta e, stypendia specjalne itp.). Dokument w imieniu Instytutu podpisa dyrektor IMBiGS dr in. Stefan Góralczyk, a w imieniu Politechniki dziekan Wydzia u SiMR prof. dr hab. in. Jerzy Bajkowski. 10 ROK WYD. LXVII ZESZYT 7-8/2008

9 Research and Development in the European Union One of the characteristics indeed one of the most important which distinguishes human beings from animals is the urge to seek for answers to basic existential questions and for the laws governing the world and morality, but also to develop refined tools and processes for their living conditions. In antiquity fundamental philosophical and scientific insights were gained and, together with discoveries in the fields of mathematics, logic and geometry, and the ongoing development of new technologies, contributed to the growth of the great civilisations of the age. The Renaissance and the Enlightenment gave a new impetus to this process in Europe and set in motion an even more far-reaching cultural and scientific development. This process arose from a combination of further technical developments and tools (e.g. printing, gunpowder, mining, seafaring, watermills and windmills) with trade, the discovery of unknown continents, new social concepts, discovery of natural laws unknown in previous ages and, linked to that, a demystification of natural phenomena. Discoverers and harbingers of new knowledge were not always well integrated into society; sometimes, in the course of ideological conflicts, they were also persecuted, giving rise to notion of the freedom of science and teaching. The natural sciences played a key role in this process. An important feature of the natural sciences and the reason for their success is the empirical scientific method developed in Europe and involving interaction between experimental findings and theoretical interpretation and forecasting. At the same time the branches of science, which initially were lumped together under the overall heading of philosophy, and in particular the natural sciences and mathematics, established themselves as independent disciplines, and, through an evolutionary growth process they yielded an ever increasing wealth of new and often revolutionary discoveries, which also increasingly became the starting point for modern technology. The recipe for this success was the free interaction of inventive craftsmanship and entrepreneurship with scientific methods and systems. As a result of this process, the living conditions of the peoples and regions involved in this development have changed and improved as never before in human history. In the last 135 years, the average life expectancy of the population has more than doubled. In the last 50 years, agricultural yield in terms of surface area has almost trebled. In the successful industrialised countries, the talk is now of obesity rather than malnutrition, of information overload rather than a lack of information, and of an ageing population rather than child mortality. A vital factor in this progress was the development and intensive use of energy-consuming industrial processes and machines. Energy freed people from the burden of the heaviest physical labour, multiplied their productivity, provided heating and lighting, and made previously unimaginable mobility and communication possible. Energy became the live-blood of modern societies. Challenges and aims It is a vital necessity therefore, that the decisive impact of these achievements on our current way of life, the conditions in which they came about, and the scientific, technical and cultural achievements associated with them, must be recognised by society and accorded the significance they deserve. This understanding must be part of general basic education. The far lower quality of life and also the poverty that can still be witnessed in parts of the Third World, and which were also present in today s industrialised countries before all these achievements came about, need to be remembered so that we are able to appreciate the standard of living we now take for granted and the conditions on which it depends. In view of an increasing global competition, the European Union faces the challenge to maintain jobs, prosperity and social and environmental standards. This is true not just because of the economic powers of the USA and Japan, but above all because of the increasingly strong industrial and research performance of countries such as China, India and Brazil, and in view of the significantly lower wages and social and environmental standards in those countries. Moreover, however, the expected exhaust of fossil energy resources and the predicted climate change caused by the emission of greenhouse gases coming mainly from the burning of coal, oil and gas enhances these problems severely and complicates the situation even further. Europe s strength lies in the capabilities and performance of its citizens. Europe s aim, therefore, must be to be aware of and revive its tradition as the leading area for research and innovation. Top performances in the scientific and technical field, and their entrepreneurial conversion into a competitive, economic force, are essential preconditions to safeguarding our future (not least with regard to energy and climate issues), preserving and improving our current global position, and developing rather than jeopardising the European social model. However, this means doing more to enhance the skills Europeans will need to achieve that goal, investing significantly more in research and development, increasing their efficiency, strengthening industry s willingness and ability to innovate, and reducing any obstacles that stand in the way. The basic prerequisite for achieving this goal is a social climate that is open to progress and innovation, in which society fully understands this and all its implications, so that politicians at all levels create the necessary conditions and take decisions that are conducive to such progress, and so that enough business confidence and optimism is built up for the necessary investments to be made in Europe and new jobs to be created. This also includes raising awareness of the fundamental significance of basic research, as this lays the necessary ROK WYD. LXVII ZESZYT 7-8/

10 foundations for future innovations. An entrepreneurial spirit that is willing to innovate and take risks is particularly needed, as are political leadership, dependability and a sense of reality. In view of this challenge, at the Lisbon Summit in the year 2000, as a very ambitious goal, the European Council has formulated the socalled Lisbon-Strategy. And, as a consequence of that, concerning and specifying what this means for Research and Development (R&D), in the year 2002 the so-called Barcelona Goal has been defined. The Barcelona target states that, if Europe is not to fall further behind its global competitors in terms of R&D investment, the total R&D expenditure in the EU should be increased such that it reaches around 3% of its gross national product (GDP) by While two thirds of the required investment is to come from the private sector, one third should be provided by public expenditure. There is no doubt: by far the largest part of these investments has to be made by industry and as far as the intended fraction ( 1 / 3 ) of public money is concerned by the governments of the EU member states. However, as well as effective Community, national and businessbacked R&D programmes, we need a European internal market for research and development in order to better harness and release the relevant potential for R&D either available now or still to be cultivated within the European Union. This is what is meant by the European Research Area. The EESC therefore welcomed the Commission s intention to strengthen and expand the European Research Area and the creation of an attractive European labour market for researchers and engineers which also provides for and rewards mobility. The most important issues here are contract conditions, attractive salaries, social security cover that is portable across Europe, and family integrity. The main aims and task of the Community in this respect have been formulated by the Commission is follows: an adequate flow of competent researchers with high levels of mobility between institutions, disciplines, sectors and countries; world-class research infrastructures, integrated, networked and accessible to research teams from across Europe and the world, notably thanks to new generations of electronic communication infrastructures; excellent research institutions engaged in effective public-private cooperation and partnerships, forming the core of research and innovation clusters including virtual research communities, mostly specialised in interdisciplinary areas and attracting a critical mass of human and financial resources; effective knowledge-sharing, notably between public research and industry, as well as with the public at large; well-coordinated research programmes and priorities (national, regional and European); a wide opening of the European Research Area to the world. These goals are mainly addressed by the so-called 7 th R&D Framework ( ) plus EURATOM Programmes, with an allocated Community budget slightly exceeding 50 Billion Euro. Community funding for research is very important, because it not only acts as an European wide integrating and coordinating factor but above all, using its support as seed money, also has a multiplier effect on the research investment provided by the Member States and industry. The strength of this multiplier effect should therefore be substantially enhanced, so that the Member States and industry can finally make the full contribution that is required to achieve the as yet unmet (in most member states and in the EU as a whole) Barcelona objective. The EESC has therefore repeatedly urged that the allocated Community contribution to total R&D spending in the European Research Area, which is currently well under 2% of the total sum defined by the Barcelona goal, at the impending budget revision in 2008, should be increased by one half such that it covers at least 3% of the total goal. As a first consequence, present proposals by the EU Commission convey the intention, at least for the climate and energy problem, to increase their activities and funding. Community Programmes 1 Main element of the Community engagement in R&D are the (presently 7 th ) R&D Framework plus EURATOM programmes. The 7 th R&D Framework Programme consists of the following sub-elements: Cooperation Ideas (e.g. basic research European Research Council) People (e.g. mobility) Capacities (e.g. infrastructures) Actions of the Joint Research Centre Among these, cooperation covers the largest part, supporting joint R&D of groups, companies or institutions located in different member states. Thematically, it covers the following subjects: Health; food, agriculture and biotechnology; information and communication technologies (ICT); nanosciences, nanotechnologies, materials and new production technologies; energy; environment (including climate change); transport (including aeronautics); socio-economic sciences and the humanities; security and space. There the typical financial participation by the Community in elected proposals can be 50% of the eligible costs. In addition to these, three further specific issues need to be addressed: (i) the aim to better support small-and medium enterprises (SMEs) by allocating a certain fraction of the budget for the participation of SMEs, (ii) to better couple R&D with innovative technical applications by the European Institute of Innovation and Technology (EIT) and by Technology Platforms, and (iii) the support by the European Investment Bank (EIB). The European Institute of Innovation and Technology (EIT) will open for business by the summer following the European Parliament s approval of the Council s common position on its establishment. It is expected that its main structural elements, i.e. the first Knowledge and Innovation Communities (KICs) will be up and running by the end of European Technology Platforms (ETPs) provide a framework for stakeholders, led by industry, to de- 1 See e.g. index.cfm and 12 ROK WYD. LXVII ZESZYT 7-8/2008

11 fine research and development priorities, timeframes and action plans on a number of strategically important issues. They play a key role in fostering effective public-private partnerships and ensuring an adequate focus of research funding on areas with a high degree of industrial relevance, by covering the whole economic value chain and by mobilising public authorities at national and regional levels. Already more than 25 European Technology Platforms have been launched 2. Most of these have now defined their objectives and are reaching the implementation stage. These include, as an example: Advanced Engineering Materials and Technologies EuMaT Advisory Council for Aeronautics Research in Europe ACARE Embedded Computing Systems ARTEMIS European Construction Technology Platform ECTP European Nanoelectronics Initiative Advisory Council ENIAC European Rail Research Advisory Council ERRAC European Road Transport Research Advisory Council ERTRAC European Space Technology Platform ESTP European Steel Technology Platform ESTEP European Technology Platform for Wind Energy TPWind European Technology Platform on Smart Systems Integration EPoSS Future Manufacturing Technologies MANUFUTURE Industrial Safety ETP Industrial Safety Robotics EUROP Zero Emission Fossil Fuel Power Plants ZEP This description can of course provide only a very short and superficial impression of the broad approach which has been taken to form the European Research Era and make the best use of it. While much still needs to be done and improved e.g. reducing the overload of red tape connected with it and significantly increasing the required budget by and large the R&D-policy of the Community is on 2 From a good way. Combined with a prudent use of the available structural funds and support by the EIB, it has the potential to help also the new member states performing their task and developing their institutions and industry towards the Barcelona objective. Appendix: Selected OIPIONS of the EESC addressing mainly or also European R&D issues. OPINION of the European Economic and Social Committee on the Proposal for a Decision of the European Parliament and of the Council concerning the seventh framework programme of the European Community for research, technological development and demonstration activities (2007 to 2013) and the Proposal for a Council Decision concerning the seventh framework programme of the European Atomic Energy Community (Euratom) for nuclear research and training activities. (CESE 1484/2005) OPINION of the European Economic and Social Committee on the Proposal for a Council Decision concerning the Specific Programme to be carried out by means of direct actions by the Joint Research Centre under the 7th Framework Programme of the European Community for research, technological development and demonstration activities ( ) Proposal for a Council Decision concerning the Specific Programme Cooperation implementing the 7th Framework Programme ( ) of the European Community for research, technological development and demonstration activities Proposal for a Council Decision Concerning the specific programme: Ideas implementing the 7th Framework Programme ( ) of the European Community for research, technological development and demonstration activities Proposal for a Council Decision concerning the specific programme People implementing the 7th Framework Programme ( ) of the European Community for research, technological development and demonstration activities Proposal for a Council Decision on the Specific Programme: Capacities implementing the 7th Framework Programme * Prof. dr. Gerd Wolf Ukoƒczy fizyk i doktoryzowa si na Politechnice w Monachium. Po ukoƒczeniu studiów pracowa w Instytucie Fizyki i Astrofizyki im. Maxa Plancka. W 1975 r. zosta dyrektorem Instytutu Fizyki Plazmy w Centrum Naukowym w Jülich. Emerytowany profesor Uniwersytetu Heinricha Heinego w Düsseldorfie. Od 1998 r. cz onek Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Spo ecznego, obecnie wiceprzewodniczàcy Sekcji Transportu, Energii, Infrastruktury i Spo eczeƒstwa Informacyjnego. ( ) of the European Community for research, technological development and demonstration activities Proposal for a Council Decision concerning the Specific Programme to be carried out by means of direct actions by the Joint Research Centre implementing the 7th Framework Programme ( ) of the European Atomic Energy Community (Euratom) for nuclear research and training activities Proposal for a Council Decision concerning the specific Programme implementing the 7th Framework Programme ( ) of the European Atomic Energy Community (Euratom) for nuclear research and training activities. (CESE 583/ 2006) OPINION of the European Economic and Social Committee on the Proposal for a regulation of the European Parliament and of the Council laying down the rules for the participation of undertakings, research centres and universities in actions under the Seventh Framework Programme and for the dissemination of research results ( ). (CESE 956/2006) OPINION of the European Economic and Social Committee on Unlocking and strengthening Europe s potential for research, development and innovation (Exploratory opinion).(cese 1566/2006) OPINION of the European Economic and Social Committee on Investment in Knowledge and Innovation (Lisbon Strategy) (own-initiative opinion). (CESE 983/ 2007) OPINION of the European Economic and Social Committee on the Green Paper on the European Research Area New Perspectives. (CESE 1440/ 2007) OPINION of the European Economic and Social Committee on the Communication by the Commission: European Space Policy OPINION of the European Economic and Social Committee on The possible positive and negartive impact of increased environmental and energy requirements (policies) on the competitiveness of the EU industry. Prof. em. dr. Gerd Wolf* Member of the European Economic and Social Committee ROK WYD. LXVII ZESZYT 7-8/

12 Obróbka skrawaniem Olszak Wies aw: Obróbka skrawaniem. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa Stron 432. Autor ksià ki prof. dr in. Wies aw Olszak pracuje na stanowisku profesora zwyczajnego na Politechnice Szczeciƒskiej. Ksià ka jest pomyêlana jako podr cznik akademicki przedmiotu obróbka skrawaniem i zawiera podstawowe wiadomoêci o zjawiskach fizycznych towarzyszàcych skrawaniu. W ksià ce omówiono wp yw cech narz dzia, przedmiotu obrabianego i obrabiarki oraz technologicznych parametrów skrawania na dok adnoêç, wydajnoêç i koszty obróbki. Omówione zagadnienia zosta y zilustrowane przyk adami, g ównie z toczenia. W ksià ce przedstawiono tak e inne odmiany obróbki wiórowej i opisano zagadnienia, które wykraczajà poza zakres programów nauczania, jak np. zasady wiercenia otworów d ugich, wiercenie mikrootworów, przeciàganie zewn trznych powierzchni obrotowych, frezowanie z o onych powierzchni przestrzennych. Po raz pierwszy w podr czniku obróbki skrawaniem opisano równie metody plastycznej obróbki gwintów na obrabiarkach skrawajàcych. Wydana w bie àcym roku przez Wydawnictwo JAK w Krakowie publikacja jest podsumowaniem Osobny rozdzia stanowià zagadnienia obróbki Êciernej, w którym oprócz wiadomoêci na temat metod konwencjonalnych znajdujà si informacje o szlifowaniu z du ymi g bokoêciami i pr dkoêciami oraz o obróbce ultradêwi kowo-êciernej, magnetoêciernej i strumieniowo-êciernej. Ksià ka polecana jest studentom wydzia ów mechanicznych wy szych szkó technicznych i in ynierom pracujàcym w przemyêle. Metalurgia spawania 30-letniego dorobku naukowego i dydaktycznego prof. Edmunda Tasaka w zakresie metalurgii spawania i spawalnoêci materia ów konstrukcyjnych. Koncepcja ksià ki powsta a na podstawie doêwiadczeƒ zdobytych podczas wyk adów dla studentów in ynierii materia- owej i metalurgii. Wi kszoêç przedstawionych problemów jest wynikiem w asnych badaƒ autora oraz dyskusji z in ynierami praktykami. Walorem ksià ki jest kompleksowe uj cie procesów metalurgicznych zachodzàcych w procesie spawania. Po wyjaênieniu teoretycznych podstaw danego problemu podane sà praktyczne skutki danego zjawiska i co wa ne Êrodki zapobiegawcze i wskazania techniczne umo liwiajàce uzyskanie optymalnych wyników w praktyce przemys- owej. W ksià ce omówiono problemy wyst pujàce podczas oddzia ywania uku spawalniczego na materia, procesy metalurgiczne wyst pujàce w jeziorku spawalniczym, a tak e problemy zwiàzane z p kaniem w procesie krzepni cia; sposoby przeciwdzia ania p kaniu w czasie spawania i po jego zakoƒczeniu; struktury powstajàce w czasie spawania niestopowych i stopowych stali konstrukcyjnych, stali nierdzewnych i aroodpornych; problemy zwiàzane z odpornoêcià korozyjnà stali nierdzewnych oraz ze zmianami struktury i w aêciwoêci austenitycznych stali aroodpornych w procesie eksploatacji; napr enia i odkszta cenia w po àczeniach spawanych oraz zmiany wlaêciwoêci w procesie obróbki cieplnej i eksploatacji konstrukcji spawanych pracujàcych w podwy szonych temperaturach. Ca oêç opracowania ilustrowana jest schematami, wykresami i rysunkami, co u atwia zrozumienie treêci zawartych w ksià ce. Przedstawione mikrostruktury, wykonane przy u yciu mikroskopu optycznego, elektronowego transmisyjnego i skaningowego, dokumentujàce procesy zachodzàce w materia ach podczas spawania, sà wynikiem badaƒ autora. Ksià k uzupe nia obszerna bibliografia liczàca 198 poz. Ksià ka polecana jest studentom specjalnoêci spawalniczych, a tak e specjalistom zajmujàcym si spawaniem, projektowaniem lub doborem materia ów na konstrukcje spawane. Modelowanie rzeczywistoêci Krupa K.: Modelowanie, symulacja i prognozowanie. Systemy ciàg e. Wydawnictwa Naukowo- -Techniczne, Warszawa Stron 152. Ksià ka ma na celu przybli enie problematyki modelowania, prognozowania i symulacji. Pokazano w niej, jak zbudowaç model systemu oraz dokonaç symulacji jego funkcjonowania, a tak e jak oceniç 14 ROK WYD. LXVII ZESZYT 7-8/2008

13 wyniki i zbadaç poziom istotnoêci parametrów, od których system zale y. Autor przy u yciu uproszczonego aparatu matematycznego, stosujàc opisy poglàdowe, pokaza mo liwoêci i korzyêci wynikajàce ze stosowania symulacji. Zasadniczà treêç ksià ki stanowi opis przyk adów systemów modelowanych i symulowanych w programie Vensim firmy Ventana Systems. Autor przyjà za o enie, e czytelnik, poznajàc zagadnienie od strony merytorycznej, na bie àco b dzie budowa model, nast pnie uruchomi symulacj i nauczy si interpretowaç jej wyniki. Poniewa symulacja jest narz dziem uniwersalnym, ksià ka przeznaczona jest dla studentów wszystkich kierunków studiów. Przez wiedz do innowacji Majàc na wzgl dzie wytyczne strategii lizboƒskiej oraz potrzeby regionu podkarpackiego w opracowywaniu i wdra aniu Regionalnej Strategii InnowacyjnoÊci, Katedra Technologii Maszyn i Organizacji Produkcji Wydzia u Budowy Maszyn i Lotnictwa wspólnie z Katedrà Przedsi biorczoêci, Zarzàdzania i EkoinnowacyjnoÊci Wydzia u Zarzàdzania i Marketingu Politechniki Rzeszowskiej podj y si trudnego zadania opracowania nowoczesnego podr cznika akademickiego na temat zarzàdzania innowacjami. Podr cznik przeznaczony jest w zasadzie dla s uchaczy, planowanego do uruchomienia, studium podyplomowego Zarzàdzanie innowacjami oraz Zarzàdzanie technologià, transferami i innowacjami, a tak e dla studentów studiów stacjonarnych jako pomoc w nauce przedmiotów zwiàzanych z zarzàdzaniem i organizacjà produkcji. Pierwsza cz Êç podr cznika z podtytu em Podstawy zarzàdzania innowacjami zawiera niezb dne elementy wprowadzajàce do problematyki innowacyjnoêci, konieczne do zrozumienia istoty procesów innowacyjnych oraz sposobu zarzàdzania tymi procesami. Sà to nast pujàce zagadnienia uj te w postaci wyodr bnionych rozdzia ów g ównych tej cz Êci podr cznika: O ewolucji ÊwiadomoÊci, rozumu i pomys owoêci, KonkurencyjnoÊç w dobie globalizacji, Zarzàdzanie twórcze w organizacji, Metodologia rozwiàzywania problemów, Przygotowanie produkcji wyrobu jako przedsi wzi cie innowacyjne, Procesy i technologie w organizacji, Podstawy dzia alnoêci innowacyjnej. Cz Êç druga podr cznika z podtytu em System zarzàdzania innowacjami zawiera zagadnienia wskazujàce na sposoby post powania w organizacjach, które sprzyjaç b dà zwi kszeniu prawdopodobieƒstwa tworzenia potrzebnych innowacji oraz zwi kszeniu prawdopodobieƒstwa uzyskania pozytywnych efektów z wdro onych innowacji (zmniejszenie ryzyka niepowodzenia). Zagadnienia te uj te sà w postaci proponowanego do wdro enia systemu zarzàdzania, podobnego do systemu zarzàdzania jakoêcià zgodnego z normà ISO 9001 i atwego do integracji z opracowanym i wdro onym w organizacji systemem ISO G ówne zagadnienia tej cz Êci podr cznika, uj te w postaci wyodr bnionych rozdzia ów g ównych, to: Infrastruktura systemu innowacyjnego organizacji, Metody inicjowania innowacji, Ocena efektywnoêci i ryzyka innowacji, Zarzàdzanie zmianami w procesach innowacyjnych, Ochrona w asnoêci intelektualnej, System zarzàdzania innowacjami. Wiedza i informacja zawarte w obu cz Êciach podr cznika sà szczególnie polecane organizacjom, które rozumiejà znaczenie dzia aƒ innowacyjnych dla poprawy konkurencyjnoêci i zapewnienia rozwoju, lecz majà trudnoêci w opracowaniu i wdro eniu systemu ca oêciowego zarzàdzania innowacjami, dzi ki któremu nast powa aby aktywizacja pracowników, wzrost ich wiedzy i umiej tnoêci oraz zaanga owanie na rzecz kreowania innowacji rozwojowych i ich dalszego wdra ania. Wiedza na te tematy mo e byç u yteczna w ka dej dziedzinie wytwórczoêci, us ug, administracji rzàdowej i samorzàdowej, uczelniach, stowarzyszeniach i innych. Szczególnie po yteczne jest krzewienie tej wiedzy wêród absolwentów uczelni, którzy podejmujàc prac w przedsi biorstwach mogà zostaç aktywnymi pracownikami wdra- ajàcymi za o enia Regionalnej Strategii InnowacyjnoÊci oraz inicjatorami doskonalenia dzia alnoêci innowacyjnej w poszczególnych organizacjach. Jerzy unarski ROK WYD. LXVII ZESZYT 7-8/

14 NowoÊci w obróbce skrawaniem Bezpieczne i niezawodne wiert a do obróbki aroodpornych superstopów CoroDrill Delta-C R846 (rys. 1), nowe wiert o do obróbki aroodpornych superstopów firmy Sandvik Coromant, skonstruowane zosta o z myêlà o zastosowaniach Rys. 1 w przemyêle lotniczym, mi dzy innymi do obróbki obudów turbin gazowych. Wiert o s u y do ciàg ej i niezawodnej obróbki otworów w trudnoobrabialnych materia ach typu HRSA, w których wymagana jest bardzo du a wytrzyma oêç kraw dzi skrawajàcych. Geometria nowego wiert a Coro- Drill Delta-C zosta a zoptymalizowana pod wzgl dem maksymalnej wydajnoêci przy powtarzalnym wierceniu p ytkich otworów. Nowy zarys kraw dzi skrawajàcej cechuje si bardziej p ynnà linià, zapewniajàcà wi kszà wytrzyma oêç zewn trznych naro y, na które dzia ajà najwi ksze si y skrawania w trakcie wymagajàcych procesów obróbki. Konstrukcja wiert a powoduje równomierny rozk ad si na jego kraw dzi skrawajàcej, zapewniajàc jej równe i sta e w czasie zu ycie, bez gwa townych zmian. Wiert o CoroDrill Delta-C R846 poprawia przebieg skrawania cz sto bardzo drogich elementów, zapewniajàc bezpieczeƒstwo i wi kszà trwa oêç narz dzia oraz wysokà niezawodnoêç obróbki, od pierwszego do ostatniego otworu. G boki rowek wiórowy umo liwia optymalne odprowadzanie wiórów ze strefy skrawania, uwalniajàc wiert o od wszelkich przeszkód, które mog yby spowodowaç uszkodzenie powierzchni obrabianego elementu. W rezultacie uzyskiwana jest ciàg a, precyzyjna obróbka, o powtarzalnych, wàskich tolerancjach wszystkich wykonanych otworów. Standardowa rodzina wierte CoroDrill Delta-C R846 obejmuje wiert a o Êrednicach 3 12 mm, dla g bokoêci wiercenia 3 5x Êrednica. Nowy gatunek p ytek skrawajàcych zwi kszajàcy wydajnoêç podczas Êredniej i zgrubnej obróbki stali P ytki skrawajàce GC4205 (rys. 2) przeznaczone sà do obróbki bez ch odzenia twardej stali, przy wysokich parametrach skrawania i wysokich temperaturach w strefie Rys. 2 skrawania. GC4205 uzupe nia rodzin wysokowydajnych gatunków Sandvik Coromant przeznaczonych do toczenia stali, która aktualnie obejmuje GC4215, GC4225 oraz GC4235. Zapewniajà one niezawodnà obróbk w szerokim zakresie warunków: od d ugiej, ciàg ej, przeprowadzanej w stabilnych warunkach, do przerywanej w ekstremalnie trudnych warunkach. GC4205 zapewnia wysokà wydajnoêç i zwi kszone parametry skrawania w operacjach obróbki od zgrubnej do Êredniej w stabilnych warunkach. Nowe pod o e zapewnia lepsze bezpieczeƒstwo kraw dzi skrawajàcej, podczas gdy nowe pokrycie zwi ksza odpornoêç na zu ycie kraterowe i odkszta cenia plastyczne. W trakcie wszechstronnych testów porównawczych p ytki w gatunku GC4205 pozwala y zwi kszyç wydajnoêç obróbki o 30% w porównaniu z dotychczas stosowanymi p ytkami skrawajàcymi. Docelowym obszarem zastosowania dla GC4205 jest P01-P10, który cechuje si stabilnymi warunkami obróbki. Stanowi on równie doskona e uzupe nienie dla gatunku GC4215 w obszarze P10, gdzie podczas obróbki powstaje wysoka temperatura. Gatunek GC4205 jest idealny do zastosowaƒ, gdzie twardoêç materia u jest wysoka (HB>270), a pr dkoêci skrawania przekraczajà 250 m/min oraz tam, gdzie ostrze d ugo ma kontakt z materia em obrabianym. W wyniku zwi kszonej pr dkoêci skrawania zwi kszeniu ulega równie obj toêciowa wydajnoêç skrawania, co bezpoêrednio wp ywa na podniesienie wydajnoêci. Uzupe nienie rodziny gatunków p ytek do toczenia stali zapewnia wysokà wydajnoêç i mo liwoêç szerokiego stosowania we wszystkich aplikacjach tokarskich. CoroThread 266 narz dzie do precyzyjnej obróbki gwintów w przemyêle naftowym, gazowym oraz maszynowym StabilnoÊç procesu toczenia gwintów za pomocà narz dzia CoroThread 266 (rys. 3) osiàgni to dzi ki nowej konstrukcji z àcza mi dzy p ytkà a oprawkà o nazwie ilock, które zapewnia sztywne mocowanie, utrzymujàc prawid owy zarys gwintu podczas jego obróbki, a przez to redukujàc liczb wadliwych wyrobów. P ytka skrawajàca na swoim spodzie ma trzy rowki ustalajàce, po jednym dla ka dego z ostrzy. W momencie zamocowania jeden z rowków le y na wypuk ej szynie prowadzàcej p ytki podporowej, uniemo liwiajàc b dne zamocowanie i niepo àdane przemieszczenie ostrza skrawajàcego. Szyna prowadzàca unieruchamia p ytk w odpowiednim po o eniu, zapewniajàc przez to powtarzalnà i dok adnà 16 ROK WYD. LXVII ZESZYT 7-8/2008

15 obróbk podczas ka dego przejêcia. W aêciwe dopasowanie oraz precyzyjne ustawienie odbywa si przy ka dym mocowaniu Êrubà dociskowà. CoroThread 266 jest wyjàtkowo stabilny, a jego sztywnoêç umo liwia toczenie gwintów przy ni szym poziomie drgaƒ, zapewniajàc Rys. 3 tym samym odpowiednie wykoƒczenie powierzchni. Testy wykaza y, e gwinty mo na wykonywaç przy mniejszej liczbie przejêç, redukujàc przez to czas obróbki i zwi kszajàc produktywnoêç. PowtarzalnoÊç wymiany p ytki o tolerancji wykonania E wynosi w kierunku osiowym ±0,01 mm, natomiast w kierunku promieniowym ±0,05 mm i jest osiàgana za ka dym razem. Tak wysokie dok adnoêci pozwalajà nowemu ostrzu kontynuowaç obróbk po wymianie, gwarantujàc przez to lepszà powtarzalnoêç wyrobów. Konstrukcja CoroThread 266 powoduje, e si y wywierane na p ytk podczas skrawania rozk adajà si równomiernie na szynie prowadzàcej, nie powodujàc powstawania punktów spi trzenia napr - eƒ, co zapewnia p ytce i oprawce korzystne warunki pracy. Dzi ki temu wyd u a si trwa oêç narz dzi, zmniejsza liczba przestojów koniecznych na wymian p ytki oraz zapewniona jest ciàg oêç produkcji. Testy przeprowadzone na elementach przeznaczonych dla przemys u naftowego i gazowego wykaza y powtarzalnoêç po o enia ostrza przy wymianie rz du ±0,01 mm w kierunku osiowym. Do testów tych wykorzystywany by trudny w obróbce materia Inconel 718. Ze wzgl du na jego twardoêç gwint nie móg byç wykonany za pomocà jednego ostrza, lecz dzi ki CoroThread 266 mo liwa by a wymiana p ytki i dokoƒczenie obróbki za pomocà siedmiu dodatkowych przejêç. Gwint wykonano w 27 przejêciach zamiast 40, które by y wykonywane dotychczas. Testy porównawcze z u yciem p ytek starszego typu wykazujà widoczne Êlady drgaƒ na gwincie ju po obróbce 4 do 5 elementów. P ytki te cechowa y si przeci tnà trwa oêcià ok. 30 elementów na ostrze w porównaniu do p ytek CoroThread 266, które pozwalajà na obróbk 50 sztuk obrabianych cz Êci przy u yciu jednego ostrza, bez nierównoêci wywo anych drganiami z ogólnie lepszà powierzchnià gwintu. Testy pokaza y, e toczenie gwintów z u yciem sztywnego narz dzia CoroThread 266 umo liwia zwi kszenie parametrów skrawania i podnosi trwa oêç ostrzy skrawajàcych, prowadzàc przez to do wzrostu produktywnoêci. LIDER RYNKU 2008, EURO LEADER Celem konkursu Lider Rynku jest wyró nienie i promocja firm, produktów i us ug o ugruntowanej pozycji rynkowej, oraz innowacyjnych rozwiàzaƒ technicznych, technologicznych i organizacyjnych. W konkursie mogà braç udzia firmy niezale nie od wielkoêci, formy organizacyjnej, prawnej czy formy w asnoêci, od rodzaju czy obszaru prowadzonej dzia alnoêci. Nagrody przyznawane sà w trzech kategoriach: Firma, Produkt i Us uga. Zwyci zcy typowani sà metodà porównania wspó zawodniczàcych zg oszeƒ. W razie pozytywnego rozstrzygni cia zg oszenia uczestnik, poza uprawnieniami laureata konkursu LIDER RYNKU, uzyskuje ponadto nominacj do tytu u EURO LEADER oraz tytu Nominata Europejskiego Konkursu Promocyjnego. Tytu EURO LEADER potwierdzony jest certyfikatem w ró nych wersjach j zykowych. Tytu przyznawany jest laureatom konkursu Lider Rynku z utrwalonà pozycjà w konkursie oraz nowym, ale wyró niajàcym si firmom przez Kapitu Europejskiego Konkursu Promocyjnego. Laureaci konkursu Lider Rynku 2008 i Euro Leader uzyskujà tytu y, medale i certyfikaty z licencjà uprawniajàcà do wykorzystywania tytu u i znaków w marketingu, promocji i reklamie. Konkurs Lider Rynku zapewnia laureatom cz onkostwo Forum Liderów Polskich elitarnej organizacji liderów rynkowych. ProduktywnoÊç, kreatywnoêç, innowacyjnoêç, jakoêç produktów i us ug, konkurencyjnoêç przy zachowaniu standardów etyki kupieckiej, to podstawowe cechy lidera i warunki powodzenia biznesu na rynku polskim i europejskim. To tak e kryteria oceny porównawczej konkurencyjnych zg oszeƒ. Atutem konkursu jest jego odr bny charakter i najwi ksze znaczenie rynkowe przyznawanej nagrody. Uczestnikom gwarantowana jest bezstronnoêç, niezale noêç oceny, jasne zasady i warunki uczestnictwa. Tegoroczna Gala Fina owa IX edycji konkursu odby a si 20 maja 2008 r. w hotelu Sheraton w Warszawie. Jednym z laureatów konkursu Euro Leader 2008 w kategorii Firma zosta Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego w zakresie prowadzenia badaƒ naukowych i prac badawczo-rozwojowych. ROK WYD. LXVII ZESZYT 7-8/

16 Przetworniki bezprzewodowe XYR 6000 Rodzina przetworników XYR 6000 firmy Honeywell to urzàdzenia bezprzewodowe do automatycznego, dok adnego monitoringu nadciênienia, ciênienia absolutnego, ró nicy ciênieƒ, temperatury oraz korozji. Ka dy przetwornik ma interfejs wejêç analogowych, s u àcy do wspó pracy z przyrzàdami àczonymi przewodowo. Przetworniki bezprzewodowe serii XYR 6000 mierzà i przesy ajà zmierzone wartoêci zmiennych z obszarów, w których zastosowanie przetworników przewodowych jest zbyt kosztowne, zbyt skomplikowane lub wymaga du ych nak adów czasowych. Zasi g przetworników wynosi do 610 m i zale y od topologii sieci. Urzàdzenia bezprzewodowe transmitujà dane do bramy sieciowej lub do wielu w z ów komunikacyjnych. W z y te bezprzewodowo komunikujà si mi dzy sobà, tworzàc zarzàdzanà, bezpiecznà i redundowanà sieç. Ka da brama sieciowa mo e si komunikowaç z wieloma w z ami, odbierajàc sygna y maksymalnie z 400 przetworników. Dodatkowo àczy si ona z serwerem bezprzewodowym, zainstalowanym na platformie PC, umo liwiajàcym konfiguracj z systemem sterowania. Brama sieciowa oraz ka dy skojarzony w ze s u y tak e jako bezprzewodowy interfejs protoko u b/g. Za pomocà przetworników XYR 6000 mo na w prosty sposób zwi kszyç liczb, cz stotliwoêç oraz typy pomiarów, a tak e poprawiç ich dok adnoêç i niezawodnoêç przez zastàpienie bezpoêrednich odczytów, automatycznym odczytem online. Komunikacja online z systemem sterowania umo liwia Êledzenie informacji w celu wykrywania i usuwania problemów zwiàzanych z przebiegiem procesu technologicznego oraz zapobiegania awariom. Przetworniki bezprzewodowe umo liwiajà monitorowanie wielu urzàdzeƒ, co pozwala na wczeêniejsze podj cie odpowiednich dzia aƒ zwiàzanych z ich w aêciwym funkcjonowaniem, a tak e pomagajà identyfikowaç potencjalne problemy, których wystàpienie mo e byç kosztowne pod wzgl dem zu ycia energii i surowców. Przetworniki serii XYR 6000 mogà u atwiç spe nianie wymagaƒ regulacji przez rejestracj zmian i przesy anie danych do systemu sterowania z odpowiednià datà i stemplem czasowym. Dodatkowo, przetworniki pozwalajà na monitorowanie w sposób elastyczny zmiennych procesowych w krytycznych fazach procesu. Cechy bezprzewodowe pozwalajà w prosty sposób zmieniaç lokalizacj przetworników na instalacji. Poniewa przetworniki XYR 6000 sà atwe w instalacji, u ytkownik mo e dodawaç lub zmieniaç punkty pomiarowe zgodnie z potrzebami. Wbudowana bateria zapewnia dzia- anie przetworników bez dodatkowych urzàdzeƒ zasilajàcych przez okres do 10 lat. Dzi ki temu, e dane z przetworników XYR 6000 sà dost pne w Zajrzy wsz dzie sterowni, cz stotliwoêç przebywania personelu w strefach niebezpiecznych ulega zmniejszeniu, co poprawia jeszcze bezpieczeƒstwo instalacji. Przetworniki pomagajà równie usprawniaç procesy uzdatniania wody oraz zredukowaç niekorzystny wp yw procesu na Êrodowisko dzi ki mo liwoêci pomiaru online dodatkowych zmiennych zdalnie, np. pomiar poziomu Êcieków, które zazwyczaj mierzone sà tylko lokalnie. Sieç OneWireless firmy Honeywell to przemys owe rozwiàzanie bezprzewodowe, które umo liwia unikni cie kosztów okablowania oraz zapewnia u ytkownikom wiele korzyêci. Zaspokaja potrzeby monitorowania stanu instalacji, generowania alarmów i rejestracji zdarzeƒ z jednosekundowym czasem próbkowania. Przesy ane dane sà zaszyfrowane, co zapewnia ich bezpieczeƒstwo. Optymalizacja wydajnoêci sieci jest efektem wspó dzielenia pasm cz stotliwoêci, nadawania priorytetów oraz przesy ania krytycznych informacji w pierwszej kolejnoêci. Pojedyncza sieç mo e komunikowaç si zarówno z przetwornikami XYR 6000, jak i aplikacjami Wi-Fi w celu zapewnienia atwego zarzàdzania. W zale noêci od potrzeb i wymagaƒ mo na stworzyç architektur od pojedynczego urzàdzenia do ca ej sieci przetworników, w której wydziela si szerokoêç pasma cz stotliwoêci. Na tegorocznych Mi dzynarodowych Targach Instalacyjnych INSTALACJE 2008 w Poznaniu belgijska firma RIDGE TOOL EUROPE wystawi a nowà kamer inspekcyjnà Ridgid SeeSnake micro. Kamera zapewnia atwoêç dokonywania inspekcji wizualnych w miejscach trudno dost pnych. Lekka 0,5 kg por czna konstrukcja umo liwia zabranie jej wsz dzie tam, gdzie mo e byç potrzebna. Urzàdzenie wyposa one jest w wyêwietlacz LCD 2,5 cala o rozdzielczoêci 160 x 234; oêwietlenie zapewniajà dwie regulowane diody LED. Zasilanie z 4 baterii AA. Kamera i przewód do 3 m g bokoêci sà wodoszczelne. Wojciech Niemiec 18 ROK WYD. LXVII ZESZYT 7-8/2008

17 Nowa wersja oprogramowania PAM-CEM do symulacji kompatybilnoêci elektromagnetycznej Francuska firma ESI Group, dostawca oprogramowania do cyfrowej symulacji, opartej na fizyce materia owej, wprowadza na rynek nowà wersj oprogramowania o nazwie PAM-CEM Solutions. Produkt ten przeznaczony jest do wykonywania realistycznych i predyktywnych symulacji z zakresu kompatybilnoêci elektromagnetycznej (EMC ElectroMagnetic Compatibility) w przemyêle Êrodków transportu, przemyêle lotniczym, obronnym, telekomunikacji i elektronice. Tradycyjne strategie opierajà si na ogó na podejêciu globalnym (z autonomicznym modelowaniem opartym na pe nych falach Maxwella) lub lokalnym (z wyspecjalizowanymi narz dziami skoncentrowanymi na efekcie oddzia- ywania na instalacj elektrycznà). PAM-CEM Solutions jest pakietem oprogramowania zdolnym do po- àczenia obu tych strategii: symulacji obszarów czasowych w 3D, które dobrze odpowiadajà zjawiskom odbicia lub dyfrakcji, z narz dziem CRIPTE przeznaczonym dla linii przesy owych sieci kablowych. Nowa wersja umo liwia lepsze zarzàdzanie modelami o du ej skali, obejmujàcymi kilkadziesiàt milionów elementów (pliki STL lub NASTRAN) i setki przewodów (model zbli ony do rzeczywistoêci) do obliczeƒ 3D z miliardami niewiadomych. Zasadnicze udoskonalenia wprowadzone przez PAM-CEM Solutions to: lepsze zarzàdzanie du ymi modelami STL i plikami NASTRAN, obejmujàcymi kilkadziesiàt milionów elementów, z mo liwoêcià szybszego importowania, wi kszà atwoêcià zarzàdzania itp., ca kowicie interaktywne adresowanie sieci kablowych, w tym dynamiczna alokacja, zarzàdzanie zró nicowanym obcià eniem na z àczach terminali, kompletna specyfikacja napi cia i generatorów pràdu (mo liwoêç wyboru usytuowania miejsca i przewodu), generowanie wszelkich plików danych z wizualizacjà przekrojów poprzecznych i zawartoêci przewodów. Od 11 do 12 grudnia 2008 r. w Bordeaux we Francji odb dzie si pierwszy mi dzynarodowy konwent biznesu Invest in Photonics. Weêmie w nim udzia 150 reprezentujàcych t dziedzin specjalistów z ca ego Êwiata. Celem konwentu jest ca oêciowe przedstawienie tego dynamicznie rozwijajàcego si sektora i pomoc w organizowaniu spotkaƒ pomi dzy ma- ymi i Êrednimi firmami poszukujàcymi funduszy na rozwój, inwestorami i przedsi biorstwami przemys owymi. Zainicjowany przez Izb Handlowo-Przemys owà w Bordeaux, CEA (Urzàd ds. Energii Atomowej) oraz Alpha Route des Lasers, konwent Invest in Photonics zgromadzi 200 uczestników. W organizacj imprezy w àczy si ca a bran a fotoniki, zarówno francuska, jak i europejska. Rynek fotoniki znajduje si w fazie du ych zmian i dynamicznego rozwoju. Szacowany jest na 800 miliardów dolarów i wzrasta rocznie o 7%. Fotonika znajduje liczne zastosowania w yciu codziennym, na przyk ad w technologii W celu wydajniejszego zarzàdzania w pe ni wyposa onymi modelami o du ej skali, uaktualniono równie poziom etapu obliczeƒ 3D i zoptymalizowano eksploatacj procesora. Odnajdujerozszerzone wielocz stotliwoêciowe uzyskiwanie pe nego zestawu prawid owych wyników, poczynajàc od pierwszego wykonania programu 3D, modelowanie uziemieƒ z uwzgl dnieniem strat dielektrycznych, opartych na stosownych warunkach brzegowych PML (Perfectly Matched Layers) itp. RADAR Cross Section (RCS) dla samolotu odrzutowego wizualizacja: ESI Group my tu równie dodatkowe mo liwoêci operowania na przetworzonych wczeêniej danych (post- -processing), takie jak wizualizacja pràdów powierzchniowych, Pakiet PAM-CEM Solutions dost pny jest dla platform Windows XP lub UNIX (HP, SUN oraz IBM) i dla jàdra systemu operacyjnego LINUX (wersja 32- i 64-bitowa). Invest in Photonics p askich monitorów czy aparatów fotograficznych wbudowanych w telefony komórkowe, i ma strategiczne znaczenie dla przysz oêci, ale wymaga du ych nak adów inwestycyjnych na wszystkich etapach rozwoju przedsi biorstwa. Konwent Invest in Photonics spe ni zatem istotnà rol w poszukiwaniu êróde finansowania inwestycji. Invest in Photonics skupiaç si b dzie na trzech g ównych wydarzeniach: Business Time umo liwi ma- ym i Êrednim przedsi biorstwom, wy onionym w wyniku mi dzynarodowej rundy aplikacyjnej, wzbudzenie zainteresowania inwestorów podczas trwajàcych 10 minut tzw. speed meetings. Zainteresowanie zrodzone z tej prezentacji skonkretyzuje si podczas bezpoêrednich ROK WYD. LXVII ZESZYT 7-8/

18 Nowe mo liwoêci komunikacyjne w panelach operatorskich GE Fanuc QuickPanel View Dzi ki wykorzystaniu oprogramowania firmy Kepware Technologies do paneli QuickPanel View dodano 39 nowych protoko ów komunikacyjnych do urzàdzeƒ firm trzecich (wkrótce dodanych zostanie 97 protoko ów dla platformy View Runtime do uruchamiania na komputerach PC). Teraz mo liwoêci paneli Quick- Panel mogà zostaç wykorzystane w po àczeniu z praktycznie ka dym urzàdzeniem na Êwiecie. Programy komunikacyjne dla paneli QuickPanel View dostarczane sà bez dodatkowych kosztów wraz z pakietem narz dziowym Proficy Machine Edition View Development. Sprz one z oprogramowaniem wizualizacyjnym panele operatorskie QuickPanel View dost pne sà z wieloma rozmiarami ekranów. Dzi ki integracji paneli dotykowych Quick- Panel z oprogramowaniem Proficy Machine Edition, seria paneli Quick- Panel View znakomicie sprawdza si w zastosowaniach przemys owych. Intuicyjne Êrodowisko projektowe Proficy Machine Edition View pomaga redukowaç czas tworzenia aplikacji, a àcznoêç z urzàdzeniami automatyki u atwia rodzina interfejsów do urzàdzeƒ polowych i tych wyposa onych w porty szeregowe i Ethernet. Poniewa system jest otwarty i atwy do pod àczenia, u ytkownicy mogà go skonfigurowaç do pracy w charakterze pomostu pomi dzy systemami biznesowymi i produkcyjnymi, dostarczajàcego danych do podejmowania decyzji biznesowych. W miar wzrostu potrzeb sprz t mo na równie atwo rozbudowywaç, korzystajàc z po àczenia z dowolnym z urzàdzeƒ za pomocà ponad 100 wbudowanych programów komunikacyjnych i szerokiej gamy opcji. Dokoƒczenie z 19 str. spotkaƒ one-to-one, b dàcych okazjà do g bszego omówienia projektów i mi dzynarodowych spotkaƒ, skupiajàcych podmioty z bran- y fotoniki oraz firmy Êwiadczàce us ugi prawnicze i consultingowe. Market Time b dzie okazjà do uzyskania informacji na temat tendencji rynkowych podczas konferencji i posiedzeƒ okràg ego sto u, które zgromadzà najlepszych specjalistów. Umo liwià one uczestnikom wczeêniejsze zapoznanie si z nadchodzàcymi zmianami o charakterze ekonomicznym, instytucjonalnym i technologicznym. Innovation Time sprzyjaç b dzie spotkaniom i umo liwi prezentacj know-how podczas warsztatów technologicznych i wizyt w przedsi biorstwach zwiàzanych z fotonikà. Na potrzeby zg oszenia uczestnictwa on-line stworzono specjalnà stron internetowà: www. invest-in-photonics.com. Umo liwia ona zg oszenie udzia u w mi dzynarodowej rundzie aplikacyjnej, którà w aênie otwarto dla przedsi biorstw poszukujàcych funduszy na rozwój, a tak e zapoznanie si z najnowszymi informacjami na temat konwentu Invest in Photonics. Laserowe urzàdzenia pomiarowe znajdujà coraz wi cej bardzo praktycznych zastosowaƒ. Mogà byç bardzo u yteczne przy wykonywaniu wszelkich prac remontowych. Laser krzy owy jest pomocny przy stawianiu Êcian wewn trznych, k adzeniu glazury, monta u sufitów podwieszanych czy boazerii, jak równie podczas montowania karniszy i wieszania obrazów na Êcianie. Ostatnio na krajowym rynku pojawi y si dwa nowe modele firmy Stanley: FatMax CL2XT i CLL. Czterofunkcyjny laser krzy owy Stanley FatMax CL2XT (fot. 1) pozwala na bardzo dok adne wyznaczanie linii pionowych i poziomych. Fot. 1 Lasery krzy owe CL2XT i CLL Piony i poziomy mogà byç wyznaczane z dok adnoêcià ok. 2,5 milimetra na 9 metrów. Dokonywanie pomiarów mo liwe jest nawet na du ych powierzchniach. Zasi g lasera wynosi maks. 30 m. Standardowo jest on uzale niony od warunków Êwietlnych. W przypadku modelu CL2XT zasi g mo e jednak zostaç zwi kszony dzi ki zastosowaniu opcjonalnego detektora laserowego. Laser krzy owy CL2XT jest atwy w u yciu i obs udze: jeden przycisk obs uguje wszystkie cztery funkcje Fot. 2 urzàdzenia. Jego stosowanie jest bardzo proste dzi ki wyposa eniu w samopoziomujàcy mechanizm wahad owy. Wyr cza on u ytkownika w manualnym ustawianiu urzàdzenia. W celu zwi kszenia komfortu pracy i stabilnoêci dokonywania pomiarów istnieje mo liwoêç mocowania lasera na statywie. Urzàdzenie zasilane jest przez 3 baterie alkaliczne. Poza laserem krzy owym CL2XT podstawowy zestaw dost pny na polskim rynku obejmuje równie : minitrójnóg, uchwyt magnetyczny oraz futera. Producent przygotowa zestaw poszerzony o detektor laserowy, dodatkowy uchwyt magnetyczny, wspornik Êcienny, tyczk rozporowà z uchwytem oraz skrzynk transportowà. Prostszà wersjà lasera krzy owego jest model CLL. Laser krzy owy Stanley CLL (fot. 2) umo liwia wyznaczanie pionów i poziomów z dok adnoêcià ok. 6 milimetrów przy odleg oêci 9 m. W urzàdzeniu zastosowano tak e samopoziomujàcy mechanizm. Maksymalny zasi g lasera uzale niony jest od warunków Êwietlnych panujàcych w miejscu pomiaru i si ga 30 m. 20 ROK WYD. LXVII ZESZYT 7-8/2008

19 WARUNKI PRENUMERATY Przeglàdu Mechanicznego na 2008 r. Prenumerat czasopisma mo na zamawiaç za poêrednictwem nast pujàcych instytucji: Zak ad Kolporta u Wydawnictwa SIGMA-NOT Sp. z o.o. ul. Ku WiÊle Warszawa tel. (0-22) , tel./fax (0-22) Konto: BPH S.A. Oddzia w Warszawie pl. gen. Hallera RUCH S.A. Oddzia Warszawa oraz oddzia y w ca ym kraju Infolinia: KOLPORTER S.A. ul. Strycharska Kielce Infolinia: GARMOND PRESS S.A. ul. Nakielska Warszawa tel. (0-22) , Redakcja PRZEGLÑD MECHANICZNY ul. Racjonalizacji 6/8, Warszawa tel. (0-22) (0-22) w Cena 1 egz. w 2008 r. 18 z Cena prenumeraty na 2008 r. kwartalnie 54 z pó rocznie 108 z rocznie 216 z Redakcja przyjmuje zamówienia na prenumerat przez ca y rok. Warunkiem przyj cia i realizacji zamówienia jest otrzymanie z banku potwierdzenia wp aty. Prenumerata ze zleceniem wysy ki za granic dla osób prawnych i fizycznych jest dwukrotnie wy sza. Wp at na prenumerat mo na dokonaç na ogólnie dost pnych blankietach w urz dach pocztowych (przekazy pieni ne) lub w bankach (polecenie przelewu), przekazujàc Êrodki pod adresem: Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego Przeglàd Mechaniczny ul. Racjonalizacji 6/8, Warszawa konto: BPH S.A. O/Warszawa Na blankiecie wp aty nale y podaç liczb egzemplarzy, okres prenumeraty oraz adres wysy kowy. ROK WYD. LXVII ZESZYT 7-8/

20 22 ROK WYD. LXVII ZESZYT 7-8/2008