Słabe filary polskiej emerytury

Transkrypt

1 Partnerem u jest: Słabe filary polskiej emerytury...czyli Polacy o swojej przyszłości emerytalnej. Warszawa, maj 2012 Raport przygotowany przez On Board PR Ecco Network na podstawie badania opinii publicznej przeprowadzonego przez Instytut Homo Homini na losowo dobranej, reprezentatywnej próbie dorosłych mieszkańców Polski

2 Wstęp Katarzyna Szczypek Head of Department Finance, IT, Real Estate w On Board PR Zbliżające się wielkimi krokami Mistrzostwa Europy w piłce nożnej UEFA Euro 2012 przez wiele miesięcy były tematem numer jeden. I pewnie tak byłoby do czerwca, gdyby nie ogłoszona przez Rząd reforma systemu emerytalnego i wywołana przez nią burza komentarzy niemal wszystkich środowisk. Nic dziwnego, jest to przecież zagadnienie nadzwyczaj wrażliwe, tym bardziej, że zapowiadane zmiany dotyczą przyszłości milionów Polaków - przyszłych emerytów. Jak pokazują wyniki przeprowadzonego badania, Polacy niestety nie wierzą, że proponowane zmiany w systemie emerytalnym, a w szczególności przedłużenie wieku emerytalnego, zapewnią im bezpieczną przyszłość. Tocząca się od pewnego czasu dyskusja jedynie wzmaga brak zaufania w tej kwestii do państwa i sprawia, że większość obywateli na myśl o wysokości swojej przyszłej emerytury czuje lęk i niepokój. Wydawałoby się, więc, że taka sytuacja powinna wpływać na decyzje Polaków związane z oszczędzaniem na przyszłą emeryturę. Tymczasem, mimo, że wiele wskazuje na to, iż na emeryturze będziemy mieli tyle, ile sami odłożymy, ponad połowa Polaków nie zamierza dodatkowo oszczędzać na ten cel. Dopiero likwidacja ZUS i OFE mogłaby skłonić nas do zmiany zachowań. Biorąc pod uwagę fakt, że mało, kto dziś jeszcze wierzy, że środki z funduszu ubezpieczeń społecznych będą wystarczające, kwestia samodzielnego, świadomego oszczędzania na przyszłą emeryturę jest nie tylko istotnym problemem społecznym, ale również wielkim wyzwaniem dla państwa oraz instytucji rynku finansowego. To one powinny wspólnie pracować na rzecz rozwijania wiedzy Polaków w tym zakresie i zachęcania do myślenia o przyszłej emeryturze jak najwcześniej. Polacy niewątpliwie potrzebują szeroko zakrojonej kampanii informacyjnej. Pytanie tylko, czy nie bardziej niż kampanii budujących poparcie i zrozumienie dla proponowanych zmian w systemie, potrzebujemy obecnie przemyślanej komunikacji podkreślającej potrzebę świadomego, dobrowolnego oszczędzania na przyszłą emeryturę? Niewątpliwie taka komunikacja byłaby z korzyścią dla wszystkich, nie tylko dla przyszłych emerytów, ale również dla państwa, jak i samych instytucji finansowych. Zapraszam do lektury, Katarzyna Szczypek Head of Department Finance, IT, Real Estate 2

3 Marcin Duma Prezes Zarządu Instytutu Badania Opinii Homo Homini Zmiany w systemie emerytalnym dotykają najbardziej newralgicznego zagadnienia osób aktywnych zawodowo - ich przyszłości. Dokładnie zabezpieczenia finansowego w sytuacji, w której ze względu na wiek nie będą w stanie już dalej pracować. Nie powinna zatem dziwić powszechność dyskusji emerytalnej, ani towarzyszące jej emocje. Pośród wielu aspektów reformy emerytalnej należy wskazać kilka istotnych grup zagadnień: podniesienie wieku emerytalnego, sposoby zabezpieczania środków na emeryturę, zaufanie do instytucji publicznych i finansowych gwarantujących emerytury. Tak, jak zmiany w systemie podważają zaufanie do państwa, jako gwaranta niezmienności reguł umowy społecznej w zakresie zabezpieczenia emerytalnego, tak widmo kryzysu gospodarczego niszczy zaufanie do instytucji finansowych. Polacy jednak darzą większym zaufaniem Państwo i w nim pokładają nadzieje na gwarancje dochodów na starość. Należy przy tym zauważyć, że bardziej niż Państwu ufają sobie samym i swojej zaradności. Ci, którzy dysponują nadwyżkami finansowymi - akumulują je budując kapitał, z którego zamierzają korzystać na emeryturze. Co ciekawe oszczędzają wykorzystując powszechne i wcale nieemerytalne narzędzia takie jak lokata, czy konto osobiste lub oszczędnościowe. Wszelkie produkty inwestycyjne obarczone ryzykiem straty nie znajdują szerokiego uznania. Zagadnienie podniesienia wieku emerytalnego, chociaż sprawa jest już przesądzona - Sejm uchwalił nowe prawo, a Prezydent zapewne ustawę podpisze, budzi duże kontrowersje. Co ciekawe najsilniejsze obawy w związku ze zmieniającymi się warunkami są towarzyszą latkom. Młodsi, u progu swojej kariery zawodowej lub na dorobku, pomimo oczywistego niepokoju, nie boją się o odległą dla nich perspektywę emerytalną. Przeprowadzone badanie pokazuje obraz społeczeństwa z jednej strony niepewnego swojej przyszłości na emeryturze, a z drugiej nie mającego i nie poszukującego wiedzy na temat instrumentów inwestowania oraz oszczędzania długoterminowego z myślą o zabezpieczeniu jesieni życia. Zapraszam do lektury, Marcin Duma Prezes Zarządu Instytutu Badania Opinii Homo Homini 3

4 Polacy boją się o swoją przyszłość emerytalną W dobie debaty publicznej wokół zmian w systemie emerytalnym, sprawa przedłużenia wieku emerytalnego budzi wiele emocji. Projekt reformy zakłada stopniowe podwyższanie i zrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn do 67 lat. Docelowy poziom w przypadku mężczyzn ma zostać osiągnięty w roku 2020, natomiast kobiet - w Nowe regulacje obejmą kobiety urodzone po 31 grudnia 1952 r. i mężczyzn urodzonych po 31 grudnia 1947 r. Jak wynika z badań przeprowadzonych przez Homo Homini na zlecenie On Board Public Relations Ecco Network, Polacy są przeciwni wprowadzeniu obowiązku pracy do 67 roku życia. Blisko 2/3 badanych (65 proc.) nie zgodziłoby się na wydłużenie wieku emerytalnego nawet w zamian za wyższe świadczenia emerytalne. Najbardziej przeciwne są temu osoby w wieku lata oraz lata. Mimo zapewnień Rządu, że wraz z wydłużeniem wieku emerytalnego wzrosną świadczenia emerytalne, na myśl o wysokości swojej emerytury 56 proc. Polaków odczuwa niepokój. Zdaniem 62 proc. badanych planowane zmiany w systemie emerytalnym podważają zaufanie do Państwa. Większość Polaków (84 proc.) uważa, że Państwo nie jest w stanie zabezpieczyć ich przyszłości emerytalnej. Przedstawiciele Rządu przekonują, że rozłożenie zmian na lata pozostawia wiele czasu na dostosowania na rynku pracy, zarówno po stronie pracowników, jak i pracodawców. Jednak Polacy nie kryją swoich obaw o miejsca pracy dla seniorów, którzy będą musieli pracować dłużej. Większość, bo aż 88 proc. Polaków jest zdania, że po Większość Polaków, uważa, że Państwo nie jest w stanie zabezpieczyć ich przyszłości emerytalnej, a przedłużenie wieku emerytalnego skłoniłoby ponad 1/3 Polaków do dodatkowego samodzielnego oszczędzania na emeryturę (37 proc.). 4

5 wprowadzeniu obowiązku pracy do 67 roku życia nie będzie dla nich pracy. Najbardziej sceptycznie do tematu podchodzą młodzi ludzie (18-24 lat) oraz osoby w średnim wieku (45-54 lat). Pożyjemy zobaczymy, czyli podejście Polaków do oszczędzania na emeryturę Debata wokół reformy emerytalnej, która przetoczyła się przez polskie media w ostatnim czasie zmusiła Polaków do zastanowienia nad ich emerytalną przyszłością. Wielu zwróciła uwagę na fakt, że system emerytalny w aktualnej formie może okazać się niewystarczający do zapewnienia godnej starości. Coraz bardziej realna wydaje nam się konieczność samodzielnego zadbania o swoją finansową przyszłość. Już blisko trzy czwarte Polaków uważa, że warto oszczędzać dodatkowe środki na przyszłą emeryturę. Zdajemy sobie, bowiem sprawę, że te zgromadzone w ZUS i II filarze mogą okazać się niezadowalające. Świadomość o konieczności odkładania dodatkowych środków na przyszłą emeryturę najbardziej widać wśród osób w wieku lata. W tej grupie prawie 90 proc. respondentów przekonanych jest, że warto gromadzić własne środki. Natomiast wśród Polaków, którzy za chwilę zakończą swoją aktywność zawodową (pomiędzy 55. a 65. r.ż.) tylko połowa jest podobnego zdania. Co ważne, młodzi ludzie, którzy dopiero zaczynają swoją karierę zawodową, świetnie zdają sobie sprawę, że warto już teraz podjąć kroki zabezpieczające odległą eme- Mimo rosnącej świadomości Polaków nt. potrzeby oszczędzania na emeryturę, jeszcze nie wszyscy są do tego przekonani. Co piąty badany jest zdania, że nie warto gromadzić oszczędności na czas, gdy zakończy swoją aktywność zawodową. 5

6 rytalną przyszłość. Trzy czwarte z nich twierdzi, że warto oszczędzać w tym celu. Poza wiekiem, również poziom wykształcenia jest czynnikiem, który wpływa na postawy Polaków w tym zakresie. Wśród badanych z wykształceniem podstawowym i zawodowym odsetek odpowiedzi twierdzących wynosił odpowiednio 40 proc. i 62 proc. Natomiast u osób ze średnim i wyższym wykształceniem 82 proc. i 74 proc. Prawie 75 proc. ankietowanych stwierdziło, że dopiero likwidacja ZUS I OFE byłaby dla nich bodźcem do rozpoczęcia samodzielnego oszczędzania na przyszłą emeryturę. Świadomość o konieczności oszczędzania na emeryturę rośnie. Jednak trend, który obserwujemy od kilku lat pokazuje, że nie przekłada się ona na podejmowane przez Polaków działania. Mimo że, aż 74 proc. respondentów uważa, że warto dodatkowo oszczędzać na emeryturę, 59 proc. Polaków nie odkłada na ten cel środków innych niż te zgromadzone w ZUS i II filarze. Wśród 41 proc., którzy oszczędzają, najwięcej stanowi grupa wiekowa lata. Już prawie połowa osób w tym przedziale wieko- 6

7 wym przeznacza dodatkowe środki na emeryturę. Może to świadczyć o tym, że pogłębiona refleksja na temat oszczędzania na jesień życia przychodzi wraz ze stabilizacją życiową. Stała praca, zabezpieczone potrzeby mieszkaniowe i dostępność wolnych środków na pewno ułatwiają podjęcie decyzji inwestycyjno-oszczędnościowych. Widać również znaczące różnice pomiędzy płciami. To kobiety częściej deklarowały, że dostrzegają konieczność oszczędzania na emeryturę (79 proc. wobec 69 proc. mężczyzn). Jednak to mężczyźni prezentują długofalowe podejście i stanowią przeważającą część oszczędzających. Prawie 42 proc. z nich deklaruje, że oszczędza poza ZUS i OFE. Wśród kobiet jest to tylko 35 proc., a więc niewiele więcej, niż co trzecia z Pań. 7

8 Co nas motywuje do odkładania na emeryturę? Siłą motywującą Polaków do oszczędzania jest przede wszystkim obawa o wysokość przyszłej emerytury. Aż 65 proc. z nich nie wierzy, że oferowane przez państwo świadczenia pozwolą na komfort życia w momencie zaprzestania aktywności zawodowej. W 18 proc. przypadków przejawia się to w deklaracji dążenia do wyższego standardu życia. Wspomniana tendencja dotyczy przede wszystkim mężczyzn (23 proc.), którzy ponad dwukrotnie częściej niż kobiety (10 proc.) przywiązują dużą wagę do kwestii jakości życia. Nieprzewidziane sytuacje (13 proc.) frapują z kolei głównie osoby o najniższych dochodach (do 1000 zł), które i tak z trudnością wiążą koniec z końcem. Obawa i ograniczone możliwości oszczędzania towarzyszą Polakom tuż przed wejściem w życie reformy emerytalnej. Tradycjonalizm podejścia wyraża się w przywiązaniu do lokat bankowych (20 proc.) oraz niechęci do ryzykownych inwestycji kapitałowych (2 proc.). Trend ten przełamują Polacy w wieku lata, którzy oszczędzają najwięcej. 8

9 Strach przed wizją głodowej emerytury przemawia przede wszystkim do osób w wieku lat (30 proc.). Odkładają oni jednocześnie najwięcej 47 proc. z nich jest w stanie zaoszczędzić od 200 do 500 złotych na miesiąc. Większość Polaków (64 proc.) odkłada miesięcznie od 100 do 199 zł na przyszłą emeryturę. Przy czym 17 proc. deklaruje, iż nie odkłada regularnie. Co więcej tylko 10 proc. Polaków oszczędza powyżej 500 zł miesięcznie. 9

10 Niewykorzystany potencjał IKE i IKZE Polacy wciąż preferują tradycyjne formy oszczędzania, korzystając z produktów finansowych, które nie są przeznaczone stricte do zabezpieczenia przyszłości emerytalnej. Najczęściej korzystamy z lokat bankowych, których posiadanie deklaruje, co piąty badany. Znacznie mniejszym powodzeniem cieszą się typowe produkty emerytalne, takie jak np. IKE czy IKZE. Jedynie 18 proc. Polaków oszczędza w ramach III filaru, lecz nie wie, z którego konkretnie produktu korzysta. Brak zainteresowania tymi produktami świadczy o niewykorzystanym potencjale indywidualnego konta emerytalnego, które posiada tylko 7 proc. dorosłych Polaków. Kampanie promujące ten produkt przekładają się na jego rozpoznawalność, natomiast nie dość skutecznie przekonują do korzystania z niego. 35 proc. mężczyzn deklaruje, że korzysta z funduszy inwestycyjnych, które niosą ze sobą ryzyko utraty części zainwestowanych środków. 10

11 Ryzykowne inwestycje kapitałowe, jak np. inwestycje giełdowe czy nietypowe formy inwestycji (złoto, wino lub sztuka) cieszą się znikomym zainteresowaniem Polaków, choć mężczyźni (12 proc.) są skłonni podjąć takie wyzwania. Dodatkowo, 35 proc. mężczyzn deklaruje, że korzysta z funduszy inwestycyjnych, które niosą ze sobą ryzyko utraty części zainwestowanych środków. Kobiety, choć bardziej zatroskane o swoją emerytalną przyszłość, w znacznie mniejszym stopniu (11 proc.) są przekonane do takich instrumentów. Prawie 30 proc. Polaków uważa, że emerytura jest wciąż odległą perspektywą I nie myślą o wcześniejszym zagwarantowaniu swojej finansowej przyszłości. Zatem celem działań komunikacyjnych powinno być przekonanie Polaków, że na emeryturę trzeba odkładać systematycznie I przez cały okres aktywności zawodowej. Co nas zniechęca, czyli dlaczego nie oszczędzamy na emeryturę? Zdaniem Polaków głównym powodem wpływającym na to, że nie odkładamy pieniędzy na dodatkową emeryturę jest wciąż brak wolnych środków finansowych. Tak uważa prawie 60 proc. respondentów. 16 proc. twierdzi, że nie myślała jeszcze o tym, a dla 13 proc. emerytura jest jeszcze daleką perspektywą i dlatego nie przeznaczają środków na ten cel. Aż 9 proc. respondentów motywuje swój wybór nieufnością w stosunku do produktów emerytalnych oferowanych przez instytucje finansowe. 11

12 Obok nieufności wobec oferowanych produktów, do korzystania z nich zniechęcają także cechy poszczególnych instrumentów emerytalnych. Do najczęściej wskazywanych należą wysokość składki oraz brak przejrzystości umów, które byłyby w wystarczającym stopniu zrozumiałe dla potencjalnych klientów. Obydwie kategorie wskazało po 15 proc. respondentów. Większe różnice widoczne są w odpowiedziach kobiet i mężczyzn. Kobiety zdecydowanie bardziej niż mężczyzn zniechęca wysokość składki (32 proc.) oraz brak możliwości wypłacenia pieniędzy przed terminem (22 proc.). 12

13 Dla osób spośród grup wiekowych i lat najczęściej wymienianą powodem, który ich zniechęca do korzystania z tego rodzaju usług był właśnie brak klarownych i zrozumiałych warunków umowy odpowiednio 44 proc. i 41 proc. respondentów wskazało tę odpowiedź. Oferenci tych produktów powinni zatem w ramach prowadzonych działań komunikacyjnych zwrócić szczególną uwagę na ten aspekt, a także dostosować przekazy do potrzeb poszczególnych grup społecznych potencjalnie zainteresowanych oszczędzaniem na emeryturę. 13

14 Niechętnie powierzamy oszczędności instytucjom finansowym Brak zaufania przekłada się także na stosunek Polaków do korzystania z usług instytucji finansowych. Aż, co czwarty Polak nie powierzyłby swoich oszczędności żadnej z nich. Instytucją, której najmniej chętnie Polacy przekazaliby swoje pieniądze jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Natomiast najchętniej lokujemy swoje oszczędności w bankach. Takiej odpowiedzi udzieliła ponad połowa (51 proc.) respondentów. W związku z tym pozostałe instytucje finansowe powinny skoncentrować się na budowaniu zaufania oraz podnoszeniu świadomości społecznej odnośnie oferowanych przez nie produktów. Towarzystwa 14

15 Funduszy Inwestycyjnych mają największe szanse pozyskać nowych klientów wśród osób zamożnych i mężczyzn, którzy są skłonni ponieść większe ryzyko w zamian za wyższe zyski. Zaledwie 3 proc. kobiet w pierwszej kolejności bierze pod uwagę ofertę TFI. W większym stopniu (6 proc.) Panie skłonne byłyby skorzystać z oferty Towarzystw Ubezpieczeniowych. Ofertą Domów Maklerskich i TFI zdecydowanie częściej zainteresowani są ludzie młodzi w wieku do 34 lat. Co wiemy o produktach emerytalnych? Jednym z czynników wpływających na brak zaufania do produktów emerytalnych oraz niechęć do powierzania środków na zabezpieczenie naszej przyszłości instytucjom finansowym jest zapewne ograniczona wiedza na ich temat. Aż 37 proc. Polaków twierdzi, że nie ma żadnej wiedzy o instrumentach emerytalnych, a kolejne 34 proc. uważa, że ma jedynie podstawową wiedzę w tym zakresie. Jednak ponad połowa badanych przyznaje, że chciałaby wiedzieć więcej na ten temat. Porównując wyniki tegorocznego badania z prezentowanymi dwa lata temu w Raporcie On Board PR Emerytura po polsku, można zauważyć, że spada liczba osób wyedukowanych w tej dziedzinie. Wzrósł natomiast odsetek chętnych do pogłębiania wiedzy na temat dostępnych form oszczędzania na emeryturę. Uprzednio aż 44 proc. respondentów oceniało swoją wiedzę, jako wystarczającą, a niemal 43 proc. uważało, że chciałoby wiedzieć więcej na ten temat. Uzasadnia to ciągłą potrzebę informowania społeczeństwa o dostępnych na rynku rozwiązaniach finansowych. Aż 37 proc. Polaków twierdzi, że nie ma żadnej wiedzy o instrumentach emerytalnych, a kolejne 34 proc. uważa, że ma jedynie podstawową wiedzę w tym zakresie. 15

16 Gdzie szukamy informacji o produktach? siebie. Wiedza Polaków nt. emerytalnych produktów finansowych jest przez wielu z nich oceniana, jako niewystarczająca. Jednocześnie badani deklarują chęć jej pogłębiania. Wyniki badania pokazują, jak wiele jest jeszcze do zrobienia w zakresie edukacji Polaków na temat oszczędzania środków na poczet przyszłej emerytury. To dobry moment dla instytucji finansowych i państwa do rozpoczęcia szerokiej akcji pomagającej zrozumieć Polakom, jak ważne jest podjęcie działań na rzecz zabezpieczenia swojej przyszłości już teraz. Szczególnie w dobie zmian w systemie emerytalnym i rosnącej niepewności zapewnienia odpowiednich świadczeń emerytalnych przez państwo. Uświadomieni członkowie społeczeństwa być może już dziś zrobią pierwszy krok ku samodziel- Blisko jedna trzecia Polaków twierdzi, że nie ufa nikomu lub nie potrzebuje pomocy w kwestii wyboru produktu finansowego dla siebie. 16

17 nemu zapewnieniu sobie stabilności finansowej i utrzymaniu dotychczasowego poziomu życia po przejściu na emeryturę. Dlatego niezbędne jest prowadzenie działań edukacyjnych wykorzystujących różnorodne formy komunikacji we wszystkich środkach przekazu. Najbardziej popularnym i najczęściej wykorzystywanym miejscem poszukiwań informacji na ten temat jest Internet. Stanowi on źródło wiedzy dla aż 44 proc. Polaków. W tym zakresie przede wszystkim korzystamy ze stron instytucji finansowych (23 proc.) i forów internetowych (12 proc.). Zaglądamy również na portale branżowe. Natomiast 12 proc. Polaków wiedzę na temat produktów emerytalnych czerpie również z mediów tradycyjnych, takich jak prasa, radio i TV. W związku z tym właśnie w tych mediach powinny być prowadzone skuteczne kampanie edukacyjno-promocyjne. Jednak istnieje również duża niezagospodarowana grupa potencjalnych odbiorców. Bowiem aż 14 proc. z nas przyznaje się, że 17

18 wcale nie szuka informacji o emerytalnych produktach finansowych. Tylko 8 proc. respondentów poszukuje takiej wiedzy bezpośrednio u doradcy finansowego, a jedynie 4 proc. z nas udaje się po informację do placówek oferujących produkt. W związku z tym instytucje finansowe prowadząc działania komunikacyjne powinny wykorzystywać różne formy dotarcia do odbiorców. 18

19 Do kogo zwrócimy się po poradę? Polacy najchętniej szukają informacji na temat produktów emerytalnych na własną rękę, wykorzystując do tego dostępne źródła informacji. Natomiast, jeżeli mieliby szukać porady przy wyborze produktu dedykowanego do oszczędzania na emeryturę w pierwszej kolejności skorzystaliby z pomocy doradców finansowych, ponieważ to właśnie ich opinie uznają za najbardziej wiarygodne 27 proc. wskazań. O pomoc do doradcy chętniej zwróciłyby się kobiety niż mężczyźni. Natomiast mężczyźni chętniej niż kobiety pytają o radę członków rodziny. Do przedstawiciela banku lub członka rodziny zwróciłoby się odpowiednio, 14 proc. i 15 proc. respondentów. Wyraźnie widać wpływ wysokości wynagrodzenia na wybór pomocnika. Mianowicie im wyższe zarobki tym bardziej skłonni jesteśmy do korzystania z usług profesjonalnego doradcy. Za najmniej wiarygodną i pomocną Polacy uznają poradę przedstawicieli domów maklerskich oraz towarzystw ubezpieczeniowych. Blisko jedna trzecia Polaków twierdzi, że nie ufa nikomu lub nie potrzebuje pomocy w kwestii wyboru produktu finansowego dla siebie. Za najmniej wiarygodną i pomocną Polacy uznają poradę przedstawicieli domów maklerskich oraz towarzystw ubezpieczeniowych. 19

20 Dlatego działania komunikacyjne powinny być skupione wokół zwiększania zaufania do instytucji finansowych, jej pracowników oraz oferowanych przez nie produktów emerytalnych. Jednocześnie uświadamiając, że to właśnie w instytucjach finansowych uzyskać można kompleksową i wiarygodną informację na temat możliwości finansowego zabezpieczenia swojej przyszłości. 20

21 Komentarze do u Paweł Gąsiorowski Firma doradztwa finansowego AWD Świadomość dotycząca systemu, na którym opiera się dzisiejszy model wypłat świadczeń emerytalnych jest znikoma. Obawy Polaków oraz deklarowany sprzeciw przed wprowadzeniem zmian byłyby prawdopodobnie niższe, pod warunkiem prowadzenia równolegle działań edukacyjnych. Niepokojący jest również wysoki odsetek społeczeństwa (84 proc.) uważających, że Państwo emerytalnej przyszłości nie zapewni. W założeniach Bismarcka, gdy konstruował podwaliny do systemu emerytalnego, istniała duża rozbieżność pomiędzy kryterium osiągnięcia wieku emerytalnego, a średnią życia. Wtedy wieku emerytalnego dożywało średnio 6 proc. społeczeństwa. Dziś szacujemy, że za 30 lat będziemy mieli tyle samo emerytów, co ludzi w wieku produkcyjnym. Brak zrozumienia przyczyn reform wywołuje u większości obawę o atrakcyjność pracownika w wieku przedemerytalnym na dynamicznym i innowacyjnym rynku pracy. Jestem w stanie zaakceptować nastawienie tych, którzy przy aktualnym stanie wiedzy wolą dzisiejszy system z niskimi wypłatami z państwowej emerytury, zamiast obiecywanych wyższych świadczeń w przyszłości. W takim razie pracować dłużej czy krócej? Ekspertyza specjalisty w tym temacie, prof. dr hab. Tadeusza Szumlicza 1 wskazuje, że we wszystkich krajach EU istnieje ten sam trend zrównujący i podwyższający wiek emerytalny kobiet i mężczyzn. Skoro żyjemy dużo dłużej, powinniśmy też dłużej pracować. 1 Uzasadnienie dla nieopodatkowania dodatkowych oszczędności emerytalnych, prof. dr hab. Tadeusz Szumlicz luty 2012 Rekomendowałbym naszym rządzącym edukowanie społeczeństwa. Prawdopodobnie w roku 2012 więcej pieniędzy wydajemy na promocję rozgrywek piłkarskich niż na poparcie dla kierunku reform. Zadowalający jest rosnący udział osób deklarujących samodzielne oszczędzanie na przyszłość, (74 proc.), choć warto zadać sobie pytanie, czy spontaniczna deklaracja jest poparta planem budowy kapitału uwzględniającym czas pozostały do emerytury oraz standard życia, jaki podczas zasłużonych wakacji chcemy wieść. Najczęściej podawany średni poziom regularnej składki ( zł mies.) prawdopodobnie wystarczy dla dzisiejszego 30 latka, aby uzyskać dodatkowe 500 zł do państwowej emerytury. Czy z takiego efektu będziemy zadowoleni? Choć najczęściej wskazujemy, że przeszkodą przed rozpoczęciem oszczędzania jest wysokość składki to warto pamiętać, że aktualny poziom oszczędności na lokatach bankowych jest rekordowo wysoki. Gotowość do rozpoczęcia oszczędzania rośnie, jednak jest jeszcze słabo przenoszona na konkretne działania. Odpowiedzi dotyczące utrudnień w rozpoczęciu oszczędzania odczytywałbym raczej, jako niezdecydowanie respondentów i odpowiedziami na chybił trafił, gdyż jednocześnie 61 proc. pytanych potwierdza swoją niską wiedzę nt. oferowanych produktów emerytalnych. Po lekturze u nasuwa się jedno podsumowanie: w państwowe reformy nie wierzymy, wcześniejsze działania z OFE, IKE i dzisiejszym IKZE oceniliśmy słabo, jesteśmy coraz bardziej gotowi samodzielnie zadbać o swoją przyszłość na emeryturze, natomiast brakuje nam wiedzy, jasno ułożonego 21

22 planu działania, produktu z przewidywalną rentownością oraz motywacji ze strony Państwa np. realnej ulgi podatkowej zamiast majsterkowania przy odraczaniu podatku. Dr Marcin Dyl Izba Zarządzających Funduszami i Aktywami Temat emerytur podgrzewa emocje Polaków już kolejny rok. Najpierw debata dotycząca obniżenia składki do OFE i wprowadzenie Indywidualnych Kont Zabezpieczenia Emerytalnego, teraz kilkumiesięczne dyskusje w zakresie zmiany wieku emerytalnego to wszystko powinno nas skłonić do bliższego zainteresowania się naszą emerytalną przyszłością. Wyniki badań wskazują jednak, że zmiany w podejściu do emerytur następują bardzo powoli. A w nastrojach społecznych dominują bunt i sprzeciw. W mojej opinii takie reakcje są oczywistym dowodem na to, że boimy się tego, co nas czeka w przyszłości. Strach ten wynika przede wszystkim z braku zrozumienia idei i potrzeby zmian oraz zasad funkcjonowania obecnego systemu emerytalnego. Dobrą wiadomością jest na pewno rosnąca świadomość społeczna dotycząca indywidualnego odkładania środków na emeryturę. Z drugiej jednak strony za taką wiedzą nie stoją dalsze działania. Wiemy, że dobrze jest samodzielnie oszczędzać, ale tego nie robimy. Dlaczego? Powód jest może oczywisty brak pieniędzy ale nie do końca prawdziwy. Wydaje mi się, że mimo strachu i obaw, co do wysokości państwowej emerytury, podświadomie wierzymy, że jakoś to będzie. Potwierdzają to wyniki świadczące o tym, że dla prawie 3/4 badanych bodźcem do rozpoczęcia samodzielnego oszczędzania byłaby likwidacja ZUS i OFE. Oszczędzanie utrudnia też brak zaufania do instytucji finansowych. Mimo ponad dwudziestoletniej historii rynku kapitałowego, nadal wierzymy przede wszystkim bankom. To pozostałość dawnego systemu. Myślę, że sytuacja się zmieni wraz ze zmianami pokoleniowymi. Roczniki dorastające w dzisiejszej rzeczywistości będą chętniej dywersyfikowały swój portfel i korzystały z usług różnych instytucji finansowych, nie tylko banków. Liczę też na to, że z czasem zwiększy się rola produktów III-filarowych. Pomimo, iż ciągle dla wielu Polaków lokata jest tym instrumentem, za pomocą, którego oszczędzają na emeryturę, warto podkreślić, że 15 proc. badanych wybiera w tym celu fundusze inwestycyjne, które są właśnie narzędziami długoterminowego oszczędzania. Anna Kiraga PZU Życie Wyniki u są niepokojące obawę budzi w szczególności podejście Polaków do zabezpieczenia swojej przyszłości w kontekście prognoz dotyczących przyszłych świadczeń. Niepewność dotycząca wysokości przyszłej emerytury nie przekłada się na podjęcie konkretnych działań inwestycyjnych. PZU Życie promuje ideę samodzielnego dodatkowego oszczędzania. Uświadamiamy naszym klientom, że przyszłe emerytury nie zapewnią oczekiwanego standardu życia, a troska o godne życie po zakończeniu aktywności zawodowej i tym samym oszczędzanie w ramach III filaru systemu emerytalnego staje się koniecznością. Jednocześnie stwarzamy naszym klientom możliwości długoterminowego oszczędzania środków na dodatkową, indywidualnie gromadzoną emeryturę i propagujemy regularne oszczędzanie nawet niewielkich kwot. 22

23 Badanie utwierdza nas w przekonaniu, że towarzystwa ubezpieczeniowe powinny skupić się na zwiększaniu świadomości swoich klientów, budowaniu zaufania do instytucji finansowych i przekładaniu potrzeby odkładania na przyszłą emeryturę na konkretne inwestycyjne decyzje klientów, w ramach dostarczanych przez specjalistów nowoczesnych rozwiązań inwestycyjnych. Jeremi Mordasewicz PKPP Lewiatan Polacy nie mają złudzeń, że emerytura wypłacana przez ZUS i OFE będzie zbyt niska, by się utrzymać. Dyskusja, która przez kilka miesięcy toczyła się wokół propozycji podwyższenia wieku emerytalnego, pewnie uświadomiła wielu, że bez dodatkowego oszczędzania nie ma, co liczyć na kokosy na starość. Większość z tych, którzy nie odkładają na emeryturę, twierdzi, że nie robi tego, ponieważ nie ma wolnych pieniędzy. Są przekonani, że aby oszczędzać trzeba dużo zarabiać. Tymczasem, jeśli zaczniemy wcześnie odkładać pieniądze na emeryturę, i będziemy robili to systematycznie, np. co miesiąc, to przez lat uzbieramy pokaźną kwotę, nawet, jeśli będą to wpłaty tylko w wysokości zł miesięcznie. Przy oszczędzaniu na emeryturę najważniejsze są, bowiem systematyczność i długi okres zbierania pieniędzy. Norbert Kilen Agencja social mediowa Think Kong Wyniki badania na pewno pokazują jasno, że potrzebne są intensywne i długofalowe działania edukacyjne. Dużo osób szuka informacji online, wiele milionów jest aktywnych w mediach społecznych. Dlaczego nie wykorzystać tego potencjału? W serwisach takich jak Facebook czy przez blogi można stosunkowo niskim kosztem dotrzeć do milionów ludzi. Wyzwanie jest oczywiście dużo trudniejsze niż dobór mediów. To kwestia odpowiedniej strategii - np. zaangażowania młodych ludzi w edukację ich najbliższych. Myślę, że to fascynujący temat do działań w social media. Najlepsze jest jednak to, że instytucja, która zdecydowałaby się na taką kampanię mogłaby liczyć na dodatkową korzyść - pierwszeństwo w tej dziedzinie. Lektura wyników nasuwa też jeszcze jedno spostrzeżenie. Dużym obszarem do zagospodarowania są miejsca gdzie ludzie szukają porady - np. fora. Tu też, wdrażając odpowiedni produkt taki jak Social Response, firmy sektora finansowego mogłyby sporo zdziałać edukując potencjalnych klientów i generując sprzedażowe leady. Krzysztof Zalewski DM BOŚ Ogromnym problemem jest to, że IKE i IKZE nie mają, ani nie miały żadnej rozsądnej kampanii edukacyjnej. Były to wyłącznie kampanie produktowe. To powoduje, że ludzie nie rozumieją, czym się od siebie różnią oferty np. banku od biura maklerskiego. Dużym kłopotem jest również to, że wiele osób w rozmowach na ten temat przyjmuje strategię ja się nie znam, niech Pan coś mi wybierze. W ten sposób na starcie stawiają się na bardzo złej pozycji. 23

24 On Board PR On Board PR ECCO Network ( Pomagamy przedsiębiorstwom i organizacjom w osiąganiu ich celów biznesowych wierząc, że komunikacja jest jednym z najważniejszych instrumentów nowoczesnego zarządzania. Posiadamy wieloletnie doświadczenie w tworzeniu skutecznych rozwiązań komunikacyjnych. Wspólnie z kilkudziesięcioma partnerami z pięciu kontynentów tworzymy ECCO International Communications Network jedną z największych międzynarodowych sieci firm doradztwa public relations. Przynależność do globalnej sieci umożliwia nam realizację działań komunikacyjnych na całym świecie. On Board PR Ecco Network należy do największych i najbardziej renomowanych firm public relations w Polsce, czego potwierdzeniem są wysokie pozycje we wszystkich liczących się rankingach branżowych oraz nagrody i wyróżnienia zdobywane przez nasze programy PR. Firma jest członkiem Związku Firm Public Relations. Prowadzi również stałą współpracę z wiodącymi polskimi ośrodkami akademickimi, m.in. Wydziałem Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego, jak również z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Jako sygnatariusz Kodeksu Dobrych Praktyk ZFPR jesteśmy przekonani, że etyka powinna wyznaczać przestrzeń dla działań komunikacyjnych i jest praktycznym czynnikiem ich skuteczności i wiarygodności. Zespół konsultantów On Board PR Ecco Network, realizuje działania z zakresu komunikacji korporacyjnej, kryzysowej, komunikacji zmiany i komunikacji wewnętrznej. Korzystamy z naszych dobrych relacji z instytucjami branżowymi oraz partnerstwa z organizacjami z otoczenia biznesu (PKPP Lewiatan, Polska Konfederacja Pracodawców Polskich). Podstawą do budowania efektywnych kampanii i wiarygodnych przekazów są przeprowadzone diagnozy i badania, a także współpraca z ekspertami z wybranych sektorów. On Board PR Ecco Network oferuje kompleksowe usługi doradcze. Korzystając ze znajomości branż i sektorów, naszym Klientom oferujemy różnorodne narzędzia i rozwiązania, wynikające z celów biznesowych firmy, wyzwań, przed którymi stoi oraz indywidualnych oczekiwań. Homo Homini Homo Homini ( Obecnie najszybciej rozwijającą się firmą badawcza w Polsce i najszybciej wzrastający brand w branży badawczej na polskim rynku. Początki działalności firmy związane są z badaniami ilościowymi, jednak obecnie dysponuje zespołem profesjonalistów oraz środkami niezbędnymi do prowadzenia badań ilościowych i jakościowych na dowolną skalę. Efekty firmy Homo Homini są doceniane i wykorzystywane przez wiele firm polskich i instytucji publicznych jak również przez firmy zagraniczne. Homo Homini może poszczycić się ciągle rosnącą listą swoich wiernych klientów. Do realizacji poszczególnych projektów wykorzystuje sieć konsultantów m.in. praktyków i naukowców z pozostałych dziedzin. 24

25 PKKP Lewiatan PKKP Lewiatan ( Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan zabiega o konkurencyjność polskiej gospodarki i sukces polskich przedsiębiorstw. Skupia branżowe i regionalne związki pracodawców oraz kilkudziesięciu członków indywidualnych łącznie reprezentuje 3500 firm, zatrudniających ponad pracowników. Od momentu powstania, tj. od 1999 r. członkowie i eksperci PKPP Lewiatan zaopiniowali ponad 2500 projektów ustaw i rozporządzeń dotyczących różnych sfer gospodarki, zabiegając o uwzględnienie postulatów przedsiębiorców w procesach legislacyjnych. PKPP Lewiatan reprezentuje pracodawców w Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych, jako jedyna polska organizacja pracodawców ma swoje biuro w Brukseli i jest członkiem BUSINESSEU- ROPE, największej organizacji pracodawców w Unii Europejskiej. 25

26 Departament Financial & Investor Relations w On Board PR Ecco Network to zespół profesjonalnych konsultantów, dbających o wizerunek instytucji finansowych oraz przekonanych, iż reputacja jest jednym z kluczowych elementów składających się na wartość firm w tym sektorze. Wiemy, jak ważną kwestią jest umiejętność profesjonalnego budowania i zarządzania swoim wizerunkiem oraz skuteczne komunikowanie się z szeroko rozumianym otoczeniem. Mając na względzie przede wszystkim budowanie pozycji rynkowej naszych klientów podchodzimy bardzo indywidualnie do opracowywanych przez nas strategii komunikacji, adaptując je każdorazowo do aktualnej sytuacji rynkowej i specyfiki branży. W ramach współpracy oferujemy działania public relations skierowane do wszystkich dostawców i odbiorców usług finansowych: od administracji publicznej, przez instytucje bankowe, finansowe, otoczenie biznesu, aż po inwestorów indywidualnych. Prowadząc działania public relations dla sektora finansowego, zbudowaliśmy trwałe relacje z dziennikarzami redakcji gospodarczych, finansowych oraz ogólnoinformacyjnych w prasie, radiu i telewizji. Nawiązaliśmy również współpracę z przedstawicielami środowiska biznesowego oraz akademickiego. Na co dzień przy realizacji działań komunikacyjnych dla instytucji finansowych korzystamy z wiedzy i doświadczenia analityków finansowych, ekspertów od rynków finansowych oraz inwestycji giełdowych. Wspólnie z ośrodkami badawczymi opracowujemy także własne y, stanowiące wytyczne dla prowadzenia działań komunikacyjnych na rynku finansowym. Poza standardowymi działaniami w zakresie komunikacji korporacyjnej i launchingu produktów, realizujemy działania z zakresu komunikacji zmiany, CSR, komunikacji wewnętrznej, komunikacji kryzysowej i relacji inwestorskich. PR korporacyjny i budowanie marki: Audyt wizerunkowy i komunikacyjny, pozycjonowanie firmy na rynku finansowym, analizy benchmarkingowe. Budowanie misji, wizji i wartości korporacyjnych, warsztaty dotyczące wartości firmowych. Opracowanie strategii budowania i umacniania wizerunku firmy (świadomości marki), strategiczne doradztwo i budowanie wizerunku Zarządów, expert positioning. Launching nowych produktów i usług, doradztwo w zakresie komunikacji marketingowej firmy. Komunikacja wewnętrzna: Opracowanie strategii komunikacji wewnętrznej, implementacja strategii komunikacji wewnętrznej. Opracowanie planu i pomoc we wdrożeniu przygotowanej komunikacji wewnętrznej. Opracowanie i wdrażanie narzędzi komunikacji wewnętrznej intranet, spotkania, szkolenia i warsztaty, wydarzenia specjalne dla pracowników. Przygotowanie tekstów wystąpień, listów do pracowników. Wdrożenie procedur zarządzania informacją w firmie, komunikowanie wewnętrzne trudnych kwestii i komunikacja zmiany. 26

27 IPO i IR: Analiza dotychczasowej strategii firmy w ramach relacji inwestorskich, audyt wizerunkowy spółki, opracowanie i realizacja kampanii informacyjnych wspierających oferty publiczne akcji (IPO i SPO). Bieżące doradztwo w zakresie polityki informacyjnej, doradztwo w zakresie budowy serwisu relacji inwestorskich w Internecie. Obsługa komunikacyjna procesów fuzji i przejęć. Przygotowanie ów, prospektów, prezentacji i innych materiałów informacyjnych dla uczestników rynku kapitałowego. Relacje z mediami: Prowadzenie biura prasowego i budowanie relacji z mediami, opracowanie materiałów prasowych, organizacja briefingów, konferencji prasowych i indywidualnych spotkań z dziennikarzami, organizacja Study Tours. Bieżący monitoring mediów i alerty kryzysowe. PR kryzysowy: Audyt i analiza potencjalnych zagrożeń, opracowanie procedur zarządzania informacją w kryzysie oraz manuali kryzysowych. Stworzenie zespołu kryzysowego, doradztwo w zakresie zarządzania sytuacjami kryzysowymi. CSR: Stworzenie strategii społecznej odpowiedzialności (Corporate Social Responsibility), opracowanie i wdrożenie programów CSR adresowanych do wybranych grup docelowych, usystematyzowanie i analiza efektywności dotychczas realizowanych przez firmę działań z dziedziny CSR (sponsoring, darowizny, ekologia, programy etyczne i motywacyjne). Określenie metod owania i oceny efektów działań. Nagłaśnianie i promowanie dobrych praktyk firmy w jej społecznym otoczeniu. Szkolenia: Przygotowanie szkoleń w zakresie kontaktów z mediami i komunikacji kryzysowej, dostosowanych do specyficznych, indywidualnych potrzeb klientów. Szkolenia opracowywane na podstawie wybranych przypadków z branży. Podzielone na część teoretyczną oraz praktyczną. Przygotowanie pakietu materiałów szkoleniowych. 27

28 Raport opracował zespół On Board PR Ecco Network Katarzyna Szczypek Head of Department Finance, IT, Real Estate On Board Public Relations Ecco Network Sp. z o.o. Ul. Wolska 88, Warszawa tel.(+48 22) e- mail: kszczypek@onboard.pl Anna Wrzosk Konsultant On Board Public Relations Ecco Network Sp. z o.o. Ul. Wolska 88, Warszawa tel.(+48 22) e- mail: awrzosk@onboard.pl Badanie zrealizował Instytut Badania Opinii Homo Homini Instytut Badania Opinii "Homo Homini" Sp. z o.o. ul. Świętokrzyska 36 lok Warszawa tel fax e- mail: biuro@homohomini.com.pl Kontakt dla prasy Dariusz Chrzanowski On Board Public Relations Ecco Network Sp. z o.o. Ul. Wolska 88, Warszawa tel.(+48 22) dchrzanowski@onboard-sanmarkos.pl 28

29 29