Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Brzeg Dolny na lata

Transkrypt

1 Załącznik do Uchwały Rady Miejskiej Nr XVIII/110/08 z dnia 28 lutego 2008 roku w sprawie przyjęcia Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Brzeg Dolny na lata Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Brzeg Dolny na lata Brzeg Dolny, styczeń 2008

2 Spis treści Wprowadzenie... 4 Streszczenie... 6 I. ZałoŜenia do Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Uwarunkowania strategiczne Uwarunkowania prawne Polityka Społeczna w realizacji Strategii II. Część diagnostyczna Diagnoza społeczno-gospodarcza Gminy PołoŜenie Walory przyrodnicze Społeczność lokalna - sytuacja demograficzna Struktura ludności Struktura wiekowa Poziom wykształcenia ludności Struktura bezrobocia Infrastruktura techniczna Zasoby mieszkaniowe Gospodarka wodno- ściekowa Gospodarka odpadami Sieć gazowa Elektroenergetyka Telekomunikacja Drogi Działalność gospodarcza Rolnictwo Pozarolnicza działalność gospodarcza Rekreacja, sport i turystyka Gospodarka Finansowa Gminy Infrastruktura społeczno-socjalna Edukacja Kultura SłuŜba zdrowia Bezpieczeństwo Niepełnosprawność Bezdomność UzaleŜnienia Pomoc Społeczna Badania ankietowe Konsultacje społeczne Analiza SWOT III. Część programowa Wizja Misja

3 3.3 Cel strategiczny i cele szczegółowe Matryca pozycjonowania funduszy krajowych i zagranicznych IV. Zarządzanie strategią Monitoring i wdraŝanie Aktualizacja strategii Preliminarz Harmonogram Uwagi końcowe Spis tabel i wykresów Opracowanie: OMEGA Europejskie Centrum Doradcze Sp. z o.o. Biuro DGE Bruxelles we Wrocławiu ul. Wita Stwosza 15 a Wrocław omega_ecd@dge.pl Przy współpracy: o Urzędu Miejskiego w Brzegu Dolnym o Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Brzegu Dolnym o Fili Urzędu Pracy w Brzegu Dolnym o Komisariatu Policji w Brzegu Dolnym o Radnych Gminy 3

4 Wprowadzenie Proces transformacji ustrojowej państwa od 1989 r. wywarł wpływ na wszystkie dziedziny Ŝycia społecznego w Polsce. Nadal, nieprzerwanie trwają zmiany społeczne. Zmiany te w minionych latach miały róŝną dynamikę i obejmowały kolejno róŝne dziedziny Ŝycia, choć w Ŝadnej z nich nie zostały jeszcze ukończone. Podstawowe znaczenie dla funkcjonowania pomocy społecznej w dobie transformacji w Polsce miało uchwalenie przez Sejm w dniu 29 listopada 1990 roku Ustawy o pomocy społecznej, która weszła w Ŝycie 17 stycznia 1991 roku (poprzednio obowiązywała ustawa z 1923 roku), regulując zarówno zakres, jak i sposób funkcjonowania pomocy społecznej w naszym kraju. Pomoc społeczna jest jednym z elementów polityki społecznej państwa, mającej na celu umoŝliwienie osobom i rodzinom przezwycięŝanie trudnych sytuacji Ŝyciowych, których nie są w stanie pokonać wykorzystując własne środki, moŝliwości i uprawnienia. Pod wpływem przeobraŝeń ekonomiczno społecznych, jakie mają miejsce w Polsce, polityka społeczna ulega przekształcaniu od modelu opiekuńczego, z rozbudowanym bezpieczeństwem socjalnym, do modelu pośredniego, wzmacniającego indywidualnie jednostkę, która moŝe działać dzięki własnej inicjatywie oraz własnymi siłami. Zmiany społeczno - ekonomiczne oraz postęp cywilizacyjny pociągają za sobą bowiem ciągle nowe sytuacje wymagające pomocy socjalnej następuje teŝ weryfikacja potrzeb społecznych wymagających zaspokojenia. Nowa koncepcja pomocy społecznej powinna opierać się na długofalowym planowaniu. W rozwiązywaniu problemów społecznych niezbędne jest to aby skoncentrować się na najwaŝniejszych i najbardziej istotnych problemach społeczności. Jest to długofalowe i strategiczne podejście umoŝliwiające podejmowanie decyzji zarówno w najbliŝszym czasie, jak i w odległej perspektywie. W związku z powyŝszym konieczne jest opracowanie dokumentów strategicznych, planistycznych wskazujących na główne cele do osiągnięcia w dziedzinie polityki społecznej, wskazując jednocześnie na konieczne do podjęcia działania, by te cele osiągnąć. Strategia rozwiązywania problemów społecznych jest wyrazem zintegrowanego planowania społecznego. Podstawą prawną do opracowania i wdraŝania strategii jest Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r. (Dz. U. Nr 64 poz. 593 z późn. zmianami). Zgodnie z art. 4

5 17. ust 1. Do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym naleŝy: Pkt. 1) opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Brzeg Dolny jest jednym z najwaŝniejszych dokumentów strategicznych określającym cele i priorytety polityki społecznej, która będzie prowadzona na terenie gminy w latach Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych jest zgodna z podstawowymi zasadami Ŝycia społecznego, w szczególności z zasadą pomocniczości, partycypacji, samorządności oraz dobra wspólnego. Strategia mówi o tym, co mieszkańcy gminy Brzeg Dolny jako społeczność lokalna, mogą i pragną osiągnąć w perspektywie lat Strategia więc jest narzędziem wspierania pozytywnych zmian w gminie i reagowania na zmiany pojawiające się w otoczeniu. Ma wspierać, wspomagać działania kierowane głównie ku środowiskom, które pozostają na marginesie Ŝycia społecznego, wykluczonym społecznie lub zagroŝonym tym zjawiskiem. Dlatego teŝ do tworzenia i opracowania celów strategicznych włączono społeczność lokalną. Zostały przeprowadzone badania ankietowe wśród mieszkańców gminy oraz konsultacje społeczne na których uczestniczyli Radni Gminy, Sołtysi, pracownicy urzędu Gminy oraz jednostki im podległe. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych została opracowana zgodnie z metodologią i strukturą Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Według metodologii dokument ten musi spełniać kilka podstawowych warunków. Powinien: odpowiadać na konkretne wyzwania i potrzeby gminy na podstawie rzetelnej diagnozy społecznej, korespondować z dokumentami strategicznymi na poziomie powiatu, województwa i kraju, być komplementarny w stosunku do pozostałych dokumentów gminy o znaczeniu strategicznym i wpisywać się w aktywny model polityki społecznej, zakładać budowanie szerokiego partnerstwa lokalnego. Strategia musi opierać się na partnerskiej współpracy z osobami podlegającymi wykluczeniu. 5

6 Opracowanie gminnej Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych jest procesem, a nie jednorazowym aktem, więc jest instrumentem umoŝliwiającym podejmowanie decyzji zarówno w najbliŝszym okresie, jak i w odległej perspektywie. Streszczenie Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Brzeg Dolny jest dokumentem strategicznym określającym cele i priorytety, których realizacja pozwoli pomóc tym, którzy nie potrafią rozwiązać swych problemów samodzielnie, przy wykorzystaniu posiadanych zasobów, to przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób i grup, które znalazły się w trudnej sytuacji Ŝyciowej, z którą nie potrafią sobie poradzić. Spodziewanym rezultatem działań będzie przywrócenie im moŝliwości pełnego uczestnictwa w Ŝyciu społecznym. Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarcza gminy Brzeg Dolny oraz analiza róŝnych zewnętrznych uwarunkowań pozwoliła na wypracowanie Wizji Gminy: Gmina Brzeg Dolny nowoczesna, europejska gmina, przyjazna ludziom młodym, starszym, niepełnosprawnym, rodzinom z dziećmi, dostępna dla kaŝdego kto chciałby tu mieszkać, pracować, Ŝyć. Po opracowaniu wizji, na jej podstawie określono misję Gminy: Rozwój innowacyjnego podejścia w działaniach administracji samorządowej, partnerów społecznych oraz gospodarczych, zapewniającego poprawę warunków Ŝycia mieszkańców z zachowaniem lokalnej demokracji i ze szczególną troską o osoby wykluczone społecznie. Po określeniu Wizji i Misji został sformułowany cel strategiczny, a następnie cele szczegółowe: Poszukiwanie nowych, efektywniejszych sposobów działania ukierunkowanych na podniesienie standardów Ŝycia i funkcjonowania mieszkańców, ze szczególnym uwzględnieniem osób zagroŝonych wykluczeniem społecznym 6

7 Cele szczegółowe: Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych I. Zapobieganie wykluczeniu społecznemu rodzin ze szczególnym uwzględnieniem rodzin niepełnych i wielodzietnych oraz ograniczenie patologii. II. III. IV. Aktywizacja zawodowa osób bezrobotnych ze szczególnym uwzględnieniem osób znajdujących się w niekorzystnej sytuacji na rynku pracy. Podniesienie poziomu i jakości usług systemu pomocy społecznej. Rozwój technologiczny gminy poprzez działania zmierzające do utworzenia tzw. społeczeństwa informacyjnego. V. Aktywizacja osób starszych oraz rozwijanie sprawniejszego, lepszego systemu opieki nad osobami starszymi. VI. VII. UmoŜliwienie osobom niepełnosprawnym integracji ze środowiskiem lokalnym oraz udziału w Ŝyciu społecznym. Wyrównanie szans edukacyjnych poprzez zapewnienie wysokiej jakości usług edukacyjny na terenie gminy. Na podstawie celów szczegółowych zostały opracowane kierunki działań, którymi władze lokalne, partnerzy społeczni oraz gospodarczy, powinni się kierować w latach Strategia równieŝ zakłada szerokie korzystanie z funduszy krajowych i zagranicznych, w tym funduszy strukturalnych Unii Europejskiej i Mechanizmów Finansowych Europejskiego Obszaru Gospodarczego na współfinansowanie zadań inwestycyjnych i społecznych realizowanych w ramach poszczególnych celów szczegółowych. 7

8 I. ZałoŜenia do Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych 1.1. Uwarunkowania strategiczne Dokumenty Unii Europejskiej Strategia Lizbońska. Przyjęta w marcu 2000 r. jest obecnie najwaŝniejszym programem społeczno-gospodarczym Unii Europejskiej. Głównym celem dokumentu jest uczynienie z Unii wiodącej gospodarki świata w perspektywie do 2010 roku. Przyjęcie tego programu było wyrazem uświadomienia sobie konieczności zasadniczej reformy systemu społecznogospodarczego Europy. Strategia skupia się na czterech kwestiach: innowacyjności, liberalizacji, przedsiębiorczości oraz spójności społecznej (kształtowanie nowego aktywnego państwa socjalnego). Podstawowym przesłaniem strategii są następujące priorytety: Stworzenie sprzyjających warunków dla powstawania i rozwoju firm innowacyjnych, szczególnie w grupie MSP oraz stymulowanie przedsiębiorczości; Rozwój aktywnej polityki zatrudnienia ; Poprawa jakości zatrudnienia; Mobilność pracowników otwarcie europejskich rynków pracy; Inwestowanie w zasoby ludzkie; Zabezpieczenia społeczne i promowanie integracji społecznej. W zakresie promowania integracji społecznej strategia lizbońska szczególnie zwraca uwagę na kwestię postępującej marginalizacji społecznej. W opinii Rady Europejskiej społeczeństwo informacyjne stwarza ogromny potencjał, który moŝe być pomocny w ograniczeniu marginalizacji społecznej, zarówno poprzez stworzenie warunków ekonomicznych jak i poprzez tworzenie nowych moŝliwości uczestnictwa w rozwoju gospodarczym. Dokumenty krajowe - programowe Opracowując strategię rozwiązywania problemów społecznych gminy, naleŝy pamiętać, Ŝe nie jest to jedyny dokument w obszarze polityki społecznej, którego skutki będą dotyczyły jej mieszkańców. Analiza dokumentów programowych powstających na poziomie kraju, województwa czy powiatu pozwala na skuteczniejsze programowanie działań na poziomie lokalnym w taki sposób, by nie powielać pewnych działań, ale wpisywać się własnymi propozycjami programowymi w juŝ funkcjonującą rzeczywistość formalną. 8

9 Narodowy Plan Rozwoju Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych NPR na lata jest kompleksowym programem rozwoju społeczno-gospodarczego Polski. Przygotowanie i realizacja NPR ma spowodować skuteczne włączenie Polski w kształtowanie Unii Europejskiej, której jednym z konstytucyjnych fundamentów jest zasada spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej. Obecność Polski w UE stwarza ogromną szansę na zmniejszenie dystansu do najwyŝej rozwiniętych społeczeństw. Narodowy Plan Rozwoju na lata formułuje trzy cele strategiczne: 1. Utrzymanie kraju na ścieŝce wysokiego tempa wzrostu gospodarczego. 2. Wzmocnienie konkurencyjności regionów i przedsiębiorstw oraz wzrost zatrudnienia. 3. Podniesienie poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej. Narodowa Strategia Integracji Społecznej Cele polityki integracji społecznej w Polsce wynikają przede wszystkim z priorytetów określonych w Narodowej Strategii Integracji Społecznej, przyjętej w 2004 roku. Priorytety NSIS stworzone zostały z perspektywą ich realizacji do 2010 r. W zakresie realizacji prawa do edukacji są następujące priorytety: Wzrost uczestnictwa dzieci w wychowaniu przedszkolnym; Poprawa jakości kształcenia na poziomie gimnazjalnym i średnim; Upowszechnienie kształcenia na poziomie wyŝszym i jego lepsze dostosowanie do potrzeb rynku pracy; Rekompensowanie deficytów rozwoju intelektualnego i sprawnościowego dzieci; Upowszechnienie kształcenia ustawicznego. W zakresie realizacji prawa do zabezpieczenia socjalnego: Radykalne ograniczenie ubóstwa skrajnego, którego poziom jest obecnie nieakceptowany i wymaga podjęcia zdecydowanych działań; Ograniczenie tendencji wzrostowych rozwarstwienia dochodowego, tak aby róŝnice te nie odbiegały od przeciętnego poziomu w kraju UE. Bezrobocie jest jedną z form wykluczenia społecznego silnie powiązaną z innymi jego przejawami, np. ubóstwem, w warunkach niskiej skuteczności systemu zabezpieczenia socjalnego dla osób bezrobotnych i ich rodzin. Dlatego teŝ w NSIS cztery z dwudziestu priorytetów odnoszą się do sfery działań dotyczących realizacji prawa do pracy: Ograniczenie bezrobocia długookresowego; Zmniejszenie bezrobocia wśród młodzieŝy; Zwiększenie poziomu zatrudnienia wśród niepełnosprawnych; 9

10 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Zwiększenie liczby uczestników aktywnej polityki rynku pracy. W zakresie realizacji prawa do ochrony zdrowia: WydłuŜenie przeciętnego trwania Ŝycia w sprawności; Upowszechnienie dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych; Zwiększenie zakresu objęcia kobiet i dzieci programami zdrowia publicznego. W zakresie realizacji innych praw społecznych: Zwiększenie dostępu do lokali (mieszkań) dla grup najbardziej zagroŝonych bezdomnością; Zapewnienie lepszego dostępu do pracowników socjalnych; Rozwinięcie pomocy środowiskowej i zwiększenie liczby osób objętych jej usługami; Zwiększenie zaangaŝowania obywateli w działalność społeczną; Realizacja NSIS przez samorządy terytorialne; Zwiększenie dostępu do informacji obywatelskiej i poradnictwa. Narodowa Strategia Ram Odniesienia (Narodowa Strategia Spójności ) Na podstawie wytycznych Unii Europejskiej określających główne cele polityki spójności oraz uwzględniając uwarunkowania społeczno-gospodarcze Polska opracowała Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (NSRO). Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia stanowią podstawę do programowania interwencji Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) oraz Funduszu Spójności (FS). Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata określa działania o charakterze rozwojowym, jakie rząd polski zamierza podjąć w latach w zakresie promowania trwałego wzrostu gospodarczego, wzrostu konkurencyjności oraz wzrostu zatrudnienia. NSRO słuŝą jednocześnie zapewnieniu skutecznej pomocy na rzecz regionów i grup społecznie zmarginalizowanych oraz pomocy w restrukturyzacji sektorów i regionów problemowych. Cel strategiczny NSRO Tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej. Osiągany będzie poprzez realizację horyzontalnych celów szczegółowych, co oznacza, Ŝe wszystkie programy, 10

11 działania i projekty podejmowane w ramach NSRO realizują je jednocześnie aczkolwiek w róŝnym zakresie. Celami horyzontalnymi NSRO dla Polski są m.in.: 1. Poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów partnerstwa. 2. Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej. 3. Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski. 4. Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, w tym szczególnie sektora wytwórczego o wysokiej wartości dodanej oraz rozwój sektora usług. 5. Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej. 6. Wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich. Dokumenty wdraŝane w ramach NSRO będą realizowane przy pomocy Programów Operacyjnych (PO) współfinansowanych ze strony instrumentów strukturalnych: 16 Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO) Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej Program Operacyjny Kapitał Ludzki Program Operacyjny Pomoc Techniczna Krajowy Plan Działania na Rzecz Integracji Społecznej Krajowy Plan Działań na rzecz Integracji Społecznej na lata stanowi część Krajowego Raportu na temat Zabezpieczenia Społecznego i Integracji Społecznej. Według Krajowego Planu niezbędne są działania, które skierowane będą przede wszystkim na wyrównywanie deficytów wynikających z braku dostępu do określonych dóbr i usług powodujących ograniczenie szans określonych grup społecznych na równoprawny z większością społeczeństwa udział w Ŝyciu rodzinnym, społecznym i zawodowym. 11

12 Krajowy Plan Działań na rzecz Integracji Społecznej obejmuje trzy priorytety: 1. Priorytet 1 Wsparcie Rodzin z dziećmi Działania 1: Rozwój Zintegrowanego Systemu Pomocy Rodzinom Działanie 2: Rozwój Systemu Wspierania Dochodu Działanie 3: Ułatwienie Pracownikom Godzenia Pracy z Obowiązkami Rodzicielskimi 2. Priorytet 2 - Integracja poprzez aktywizację Działanie 1: Reforma Narzędzi i Instrumentów na Rzecz Aktywnej Integracji Działanie 2: Rozwój Partnerstwa Publiczno - Prywatnego Działanie 3: Rozwój Instytucji Ekonomii Społecznej 3. Priorytet 3 - Mobilizacja i partnerstwo Działanie 1: Programowanie Polityki Integracji Społecznej Działanie 2: Integracja i Rozwój SłuŜb Społecznych Dokumenty województwa dolnośląskiego Dolnośląska Strategia Integracji Społecznej na lata jest dokumentem wyznaczającym główne kierunki działań Samorządu Województwa Dolnośląskiego w obszarze polityki społecznej. Stanowi ona integralną część Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego oraz jest próbą odpowiedzi na pytanie, jakie działania naleŝałoby podjąć, by mieszkańcy województwa mogli w sposób jak najpełniejszy zaspokoić swe potrzeby i realizować własne scenariusze Ŝyciowe. Struktura priorytetów i działań strategicznych w zakresie polityki społecznej podejmowanych przez Samorząd Województwa Dolnośląskiego obejmuje: 1.Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu: Aktywizację osób bezrobotnych znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji na rynku pracy, Redukowanie zjawiska ubóstwa, Wsparcie osób niepełnosprawnych, pozbawionych moŝliwości samodzielnego funkcjonowania w społeczeństwie, Przeciwdziałanie zjawisku przemocy w rodzinie, Wsparcie dzieci i młodzieŝy dotkniętej sieroctwem, Przeciwdziałanie marginalizacji społecznej, powodowanej uzaleŝnieniem, Przeciwdziałanie bezdomności. 2. Integrację społeczną środowisk osób wymagających szczególnego wsparcia: Integrację zawodową i społeczną osób niepełnosprawnych, 12

13 Doskonalenie systemu opieki nad dziećmi i rodziną, Aktywizację społeczną osób starszych, Wyrównanie szans kobiet i męŝczyzn. 3. Krzewienie idei społeczeństwa obywatelskiego: Wsparcie lokalnych inicjatyw opartych o zasady pomocniczości i partnerstwa, Aktywizację społeczności lokalnych, w szczególności z terenów wiejskich, Umacnianie i rozwój współpracy i administracji publicznej z organizacjami sektora pozarządowego, Kreowanie opinii społecznej, eliminującej negatywne stereotypy w odniesieniu do osób dotkniętych marginalizacją społeczną. 4. Podnoszenie jakości usług społecznych: Podnoszenie kwalifikacji i kompetencji pracowników oraz kadr kierowniczych jednostek pomocy społecznej, Współpracę z partnerami zagranicznymi i opracowanie nowych oraz wspólnych rozwiązań z zakresu polityki społecznej, Promowanie innowacyjnych metod i technik rozwiązywania problemów z zakresu polityki społecznej, Doskonalenie współpracy z administracją rządową oraz samorządową wszystkich szczebli. Dolnośląska Strategia Integracji Społecznej słuŝyć powinna harmonijnemu rozwojowi województwa. W związku z tym jej załoŝenia stanowić mogą pomoc w wytyczaniu strategicznych kierunków działania jednostek organizacyjnych samorządów lokalnych niŝszego szczebla. Strategia Rozwoju województwa dolnośląskiego do 2020 Strategia rozwoju województwa jest najwaŝniejszym dokumentem strategicznym, który określa cele i priorytety polityki rozwoju, prowadzonej na terenie całego regionu Dolnego Śląska. Celem dokumentu jest wskazanie kierunków rozwoju gospodarczego infrastrukturalnego, ma on równieŝ być narzędziem słuŝącym do poprawy warunków Ŝycia mieszkańców Dolnego Śląska. 13

14 Misja regionu: Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Dolny Śląsk to region, który łączy Polskę z Europą Wizja regionu Dolny Śląsk europejskim regionem węzłowym Cel nadrzędny brzmi: Podniesienie poziomu Ŝycia mieszkańców Dolnego Śląska oraz poprawa Cele: konkurencyjności regionu przy respektowaniu zasad zrównowaŝonego rozwoju 1. Cel gospodarczy - Zbudowanie konkurencyjnej i innowacyjnej gospodarki Dolnego Śląska 2. Cel przestrzenny - Zwiększenie spójności przestrzennej i infrastrukturalnej regionu i jego integracja z europejskimi obszarami wzrostu 3. Cel Społeczny - Rozwijanie solidarności społecznej oraz postaw obywatelskich twórczych i otwartych na świat Dokument powiatu wołowskiego Powiatowa Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Powiatu Wołowskiego Tworząc strategię rozwiązywania problemów społecznych w powiecie wołowskim, przyjęto horyzont czasowy obejmujący lata W dokumencie uwzględniono bieŝącą kondycję i potencjał rozwojowy obszaru pomocy społecznej oraz dokonano prognozy rozwoju w oparciu o wykorzystanie szans i zagroŝeń. Do najwaŝniejszych celów strategicznych powiatu wołowskiego w zakresie rozwiązywania problemów społecznych naleŝą: 1. Zapewnienie osobom niepełnosprawnym godnego Ŝycia od urodzenia do wieku starszego. Cel realizowany będzie przez: Stworzenie środowiska przyjaznego osobom niepełnosprawnym, pozbawionego barier, co poprawić jakość funkcjonowania osób niepełnosprawnych w środowisku. Podnoszenie świadomości społecznej na temat niepełnosprawności, Pobudzenie aktywności społecznej osób niepełnosprawnych oraz wspieranie ich zaradności osobistej, Wspieranie rodzin, w których występuje problem niepełnosprawności, a w szczególności rodzin z dzieckiem niepełnosprawnym. UmoŜliwienie osobom niepełnosprawnym dostępu do sportu, kultury, turystyki i rekreacji poprzez organizowanie róŝnego rodzaju spotkań integracyjnych, wyjazdów kulturalno-rekreacyjnych, imprez plenerowych, konkursów, itp. 14

15 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Zwiększenie szans osób niepełnosprawnych na uzyskanie interesującego zatrudnienia poprzez: rozszerzenie systemu doradztwa zawodowego i informacji zawodowej, organizowanie szkoleń, modernizację rynku pracy, walkę z dyskryminacją związaną z dostępem do zatrudnienia, itp. 2. Podnoszenie jakości Ŝycia rodziny i jej bezpieczeństwa socjalnego. Podejmowanie działań mających na celu przywrócenie rodzinie jej prawidłowego funkcjonowania. Pomoc w integracji ze środowiskiem określonym grupom społecznym pozwoli im: nawiązać prawidłowe relacje społeczne, wniknąć w strukturę społeczności lokalnej, prawidłowo pełnić role członków tej społeczności, itp. Podniesienie roli człowieka starszego, a w konsekwencji podwyŝszenie wartości końcowego okresu Ŝycia poprzez zapobieganie izolacji społecznej oraz tworzenie optymalnych warunków Ŝycia dla ludzi starszych. Zapewnienie rodzinie, dziecku i młodzieŝy profesjonalnego wsparcia psychologicznego, pedagogicznego, socjalnego i prawnego poprzez stworzenie jednostki udzielającej specjalistycznego poradnictwa. 3. Oddziaływanie na aktywizację zawodową bezrobotnych oraz łagodzenie skutków bezrobocia. Dostosowanie kwalifikacji mieszkańców do potrzeb rynku pracy m.in. poprzez wprowadzenie do edukacji wszystkich szkół ponadpodstawowych zagadnień dotyczących Ŝycia gospodarczego oraz aktywnego wchodzenia na rynek pracy. Rozwój przedsiębiorczości poprzez tworzenie nowych miejsc pracy i ułatwianie podejmowania działalności gospodarczej, Likwidowanie negatywnych cech w strukturze bezrobocia poprzez tworzenie i realizację programów aktywizacji i zatrudnienia subsydiowanego ze środków Funduszu Pracy i środków unijnych. W strategii ujęte zostały ogólne programy działań zmierzające do rozwiązania problemów społecznych w określonej dziedzinie. Wyznacza ona kierunek działań, jakie naleŝy podjąć w sferze oddziaływania na społeczeństwo, rodziny, jednostki, jak i w sferze reformowania sposobów funkcjonowania instytucji, tak by nie konkurowały one ze społeczeństwem. Kolejne, szczegółowe dokumenty będą opracowywane w miarę pojawiających się potrzeb. 15

16 Dokument Gminy Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Brzeg Dolny Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Brzeg Dolny został przygotowany w dwóch przedziałach czasowych, pierwszy bliski okres planowania to lata , drugi horyzont planowania to lata Etapy odpowiadają horyzontowi planowania w Unii Europejskiej. Planowane projekty i zadania inwestycyjne w latach , obejmuje trzy obszary: I. Obszar: Infrastruktury Ochrony Środowiska II. III. 1. Kanalizacja sanitarna miasta Brzeg Dolny obręb Fabryczne 2. Kanalizacja sanitarna miasta Brzeg Dolny obręb Warzyń 3. Rozbudowa sieci wodociągowej z dostosowaniem do potrzeb rozwoju gminy 4. Modernizacja ujęć wody dla miasta Brzeg Dolny 5. Odnowa terenów wiejskich gmin Brzeg Dolny Obszar: Infrastruktury Komunikacyjnej 1. Budowa mostu przez rzekę Odrę w miejscowości Brzeg Dolny 2. Modernizacja drogi gminnej w miejscowości Godzięcin 3. Modernizacja drogi gminnej w miejscowości Grodzanów 4. Modernizacja drogi gminnej w miejscowości Pogolewo Wielkie 5. Modernizacja drogi gminnej w miejscowości Pysząca 6. Modernizacja drogi gminnej w miejscowości śerkówek 7. Modernizacja dróg miejskich w Brzegu Dolnym Osiedle Fabryczne 8. Modernizacja dróg miejskich w Brzegu Dolnym osiedle Warzyń (Etap II) 9. Kompleksowa infrastruktura turystyki rowerowej Obszar: Sfera Społeczna i bezpieczeństwo 1. Rewitalizacja Zespołu Pałacowo Parkowego w Brzegu Dolnym 2. Rozbudowa Dolnośląskiego Centrum Sportu i Rekreacji w Brzegu Dolnym 3. Budowa i modernizacja wałów przeciwpowodziowych - mur oporowy w miejscowości Brzeg Dolny (prawy Brzeg Odry) 4. Rozbudowa i modernizacja Szkoły Podstawowej nr 6 w Brzegu Dolnym 5. Przebudowa Gimnazjum Publicznego nr 1 w Brzegu Dolnym 6. Rewitalizacja zabytkowych parków w miejscowości Grodzanów, Pogolewo Małe, Godzięcin 7. Budowa mieszkań socjalnych (Etap II) 16

17 1.2 Uwarunkowania prawne Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Podstawą opracowania Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych oraz działania Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Brzegu Dolnym są następujące przepisy prawne: Ustawa z dnia 12 marca 2004 o pomocy społecznej (Dz. U. z 2004 r. Nr 64 poz. 593 z późniejszymi zmianami). Ustawa określa: 1) zadania w zakresie pomocy społecznej; 2) rodzaje świadczeń z pomocy społecznej oraz zasady i tryb ich udzielania; 3) organizację pomocy społecznej; 4) zasady i tryb postępowania kontrolnego w zakresie pomocy społecznej. Ustawa o pomocy społecznej ma słuŝyć poprawie bezpieczeństwa socjalnego obywateli i przeciwdziałać wykluczeniu społecznemu, gwarantując jednocześnie stabilne podstawy funkcjonowania zabezpieczenia społecznego. W świetle ustawy instytucje pomocy społecznej udzielają pomocy osobom i rodzinom w szczególności z powodu: 1. ubóstwa 2. sieroctwa 3. bezdomności 4. bezrobocia 5. niepełnosprawności 6. długotrwałej lub cięŝkiej choroby 7. przemocy w rodzinie 8. potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności 9. bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych 10. braku umiejętności w przystosowaniu do Ŝycia młodzieŝy opuszczającej placówki opiekuńczo-wychowawcze 11. trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy 12. trudności w przystosowaniu do Ŝycia po zwolnieniu z zakładu karnego 13. alkoholizmu lub narkomanii 14. zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej 15. klęski Ŝywiołowej lub ekologicznej 17

18 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych Dz. U. z 1997 roku Nr 123 poz. 776 z pózn. zmianami; ustawa z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi Dz. U. z 2002 roku Nr 147 poz z pózn. zmianami; ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 roku o przeciwdziałaniu narkomanii Dz. U. z 1997 roku Nr 75 poz. 468 z późniejszymi zmianami; ustawa z dnia 13 czerwca 2003 roku o zatrudnieniu socjalnym Dz. U. z 2003 roku Nr 122p oz późniejszymi zmianami; ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności poŝytku publicznego i o wolontariacie Dz. U. z 2003 roku Nr 96 poz. 873 z późniejszymi zmianami; ustawa z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych Dz. U. z 2003 roku Nr 228 poz z późniejszymi zmianami. Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 1994 r. Nr 111, poz. 535, z późniejszym i zmianami. ustawa z dnia 29 kwietnia 2004 roku o finansowym wsparciu tworzenia w latach lokali socjalnych, noclegowni i domów dla bezdomnych Dz. U. z 2004 roku Nr 145 poz. 1533; 1.3 Polityka Społeczna w realizacji Strategii. Realizacja strategii będzie opierać się na zasadach i wartościach, wynikające z zasad polityki społecznej, których stosowanie jest niezbędne dla osiągnięcia postawionych celów Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Brzeg Dolny. Zasada pomocniczości przyjęcie pewnego porządku działań przez sektor publiczny, w którym instytucje społeczne w miarę swoich moŝliwości będą koncentrowały się na zadaniach, których nie da się przekazać innym podmiotom. Gdy samodzielnie obywatele nie są w stanie zaspokoić swoich potrzeb, w pierwszej kolejności pomoc powinna pochodzić od rodziny, następnie od społeczności lokalnej, a na koniec od Państwa. Państwo pojawia się dopiero wtedy, gdy działania na niŝszych szczeblach okazały się niewystarczające. 18

19 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Zasada efektów odłoŝonych w czasie pewne działania będą procentować dopiero w przyszłości, np. zmiana nauczania przynosi efekt, kiedy nowe pokolenie, inaczej wykształcone, zastępuje poprzedników. Zapowiedź zmian organizacyjnych czy prawnych z reguły powoduje wzrost oczekiwań. Zasada szerokiego zasięgu skutków Gmina w miarę swoich moŝliwości przy wyborze konkretnych kierunków działań będzie podejmowała takie decyzje, które poprzez łańcuch przyczynowo skutkowy będą odnosiły pozytywne skutki równieŝ w innych obszarach. Zasada akceptacji społecznej Działania podejmowane przez władze gminy powinny być pozytywnie odbierane przez społeczności lokalną. Podejmowaniu działań przez gminę powinna towarzyszyć: jawność poczynań, wyjaśnienie działań, zaangaŝowanie jak największej liczby osób i instytucji, wskazywanie i podkreślanie pierwszych sukcesów i wspólnego ich świętowania. Zasada kontroli społecznej KaŜda społeczność lokalna rozwija własny system ocen, nakazów i zakazów, a takŝe uznania. WdraŜana strategia będzie na bieŝąco raportowana oraz wykazywane będą jej pozytywne skutki tak, by społeczność lokalna mogła oceniać jej poprawność i przydatność. Zasada zaangaŝowania społecznego polega na włączeniu w lokalne Ŝycie społeczne jak największej grupy mieszkańców, do pracy nad poszczególnymi działaniami zapraszane będą szerokie kręgi społeczne m.in., rodzice, grupy wsparcia, wolontariusze. Zasada kompleksowości i sprzęŝenia zwrotnego planowane kierunki działań powinny być realizowane w taki sposób, by zmiany dokonane w jednym obszarze Ŝycia zawsze powodowały zmiany pozytywne w innych jego dziedzinach. Zasada pozornego altruizmu polega na pomocy osobom wykluczonym w interesie osób niewykluczonych. Planując działania społeczne, naleŝy argumentować je dobrem powszechnym dla ogółu społecznego. Pomagając ludziom starszym i niepełnosprawnym trzeba mieć na uwadze resztę mieszkańców gminy. Potrzeby ogółu są równie waŝne i nie moŝna lekcewaŝyć Ŝadnej ze stron. 19

20 II. Część diagnostyczna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych 2.1 Diagnoza społeczno-gospodarcza Gminy PołoŜenie Gmina Brzeg Dolny połoŝona jest w województwie dolnośląskim w odległości 31 km na północny zachód od miasta Wrocławia. Gmina leŝy na prawym brzegu Odry i jest jedną z trzech gmin, obok gminy Wołów i gminy Wińsko, naleŝącą do powiatu wołowskiego. Gmina zajmuje powierzchnię 94 km 2, co stanowi około 14 % ogólnej powierzchni powiatu. Z danych z Urzędu Miejskiego w Brzegu Dolnym wynika, Ŝe według faktycznego miejsca zamieszkania w 2007 roku obszar gminy zamieszkiwało osób. Gmina od północy graniczy z Gminą Wołów, od wschodu z naleŝącą do powiatu trzebnickiego gminą Oborniki Śląskie, natomiast od strony południowej z gminami Miękina i Środa Śląska, leŝącymi w powiecie średzkim. Gmina Brzeg Dolny jest trzecią gminą, tworzącą powiat wołowski pod względem zajmowanej powierzchni, drugą zaś jeśli chodzi o liczbę ludności. Teren gminy charakteryzuje się wysokim zagęszczeniem ludności, jeden km 2 zamieszkują 172 osoby. W pozostałych dwóch gminach gęstość zaludnienia jest stosunkowo mniejsza, w gminie Wołów na km 2 68 mieszkańców, w gminie Wińsko na km 2 34 osób. Rys. PołoŜenie gminy Brzeg Dolny. 20

21 Rysunek 1. Powiat wołowski na tle województwa dolnośląskiego i kraju Tabela 1. Gmina Brzeg Dolny na tle powiatu wołowskiego powierzchnia, ludność. Nazwa gminy Powierzchnia w km 2 Ludność ogółem Ludność na 1 km 2 Gmina Wołów Gmina Brzeg Dolny Gmina Wińsko Źródło: GUS, według stanu na dzień 31 grudnia 2006 r. w przeliczeniu na podział terytorialny obowiązujący od r. 21

22 Gmina podzielona jest na 13 sołectw: Bukowice, Godzięcin, Grodzanów, Jodłowice, Naborów, Pogalewo Małe, Pogalewo Wielkie, Pysząca, Radecz, Stary Dwór, Wały, śerków, śerkówek Walory przyrodnicze Obszar Gminy Brzeg Dolny leŝy w obrębie dwóch regionów Niziny Śląskiej, są to: Pradolina Wrocławska, która połoŝona jest równoleŝnikowo wzdłuŝ rzeki Odry w południowej części gminy oraz pasa Wysoczyzny Rościsławickiej obejmującego środkową i północno zachodnią część gminy i oddzielającego pradolinę Odry od leŝących na północnym wschodzie Wzgórz Trzebnickich. Gminny krajobraz moŝna scharakteryzować jako rolniczo leśny, poniewaŝ lasy zajmują około 34% powierzchni gminy, przy czym miasto Brzeg Dolny ma charakter przemysłowy. Miasto stanowi przedłuŝenie obszaru wrocławskiej aglomeracji miejsko-przemysłowej. Na obszarze gminy występują dwa główne typy gleb. Szeroką dolinę Odry oraz doliny jej dopływów pokrywają mady rzeczne oraz płaty gleb mułowych. Na północ i północny-wschód od doliny Odry leŝą na przemian gleby bielicowe, gleby płowe i brunatne właściwe. Te ostatnie leŝą na obszarze Wzgórz Trzebnickich. W przewaŝającej większości na powierzchni gminy występują gleby strefowe. Są to gleby brunatne, płowe, rdzawe i bielicowe (łącznie ok. 75% powierzchni gminy) oraz gleby śródstrefowe - mady, czarne ziemie, gleby torfowe i murszowe. Gleby pseudobielicowe i brunatne połoŝone są przewaŝnie na terenach wyŝej połoŝonych i uŝytkowane są jako grunty orne. Część tych gleb uŝytkowana jest jako uŝytki zielone (pastwiska typu grądowego). Występują one na północ i północny - wschód od doliny Odry. Na terenie gminy Brzeg Dolny znajduje się 5 parków. Cztery znajdują się we wsiach: Godzięcin, Grodzanów, Pogalewo Małe, śerków oraz park miejski w Brzegu Dolnym. Parki w Godzięcinie, Pogalewie Małym i śerkowie zostały wpisane do rejestrów zabytków. Park miejski, który znajduje się w samym centrum miasta zajmuje powierzchnię 67 ha. Ponadto na terenie gminy, na granicy z Obornikami Śląskimi jest usytuowany rezerwat Jodłowiec, zajmuje on powierzchnię 1,9 ha i chroni jodłowy bór mieszany o charakterze puszczańskim. 22

23 2.2. Społeczność lokalna - sytuacja demograficzna Struktura ludności W ciągu ostatnich lat liczba ludności na terenie gminy Brzeg Dolny, ogółem nie ulega radykalnym zmianom. W latach widoczny był trend spadkowy liczby mieszkańców. W 2007 roku liczba mieszkańców wzrosła w stosunku do 2006 roku o 7,7% i ogółem wynosiła Dało się równieŝ zauwaŝyć, iŝ pod względem demograficznym przewaŝają kobiety, których liczba w 2007 roku wynosiła Tabela 2. Struktura demograficzna w gminie Brzeg Dolny (według faktycznego miejsca zamieszkania) * Ogółem Kobiety MęŜczyźni Źródło: GUS, *2007 rok dane z Urzędu Miejskiego w Brzegu Dolnym Wykres 1. Mieszkańcy gminy Brzeg Dolny według płci Mężczyźni Kobiety Źródło: GUS Na tle powiatu wołowskiego gmina Brzeg Dolny jest drugą gminą zaraz po gminie Wołów, pod względem liczby mieszkańców. Według stanu na 2006 r. w gminie mieszkało mieszkańców, co stanowi około 34 % ludności powiatu wołowskiego. W 2007 roku gmina Brzeg Dolny liczyła mieszkańców. 23

24 Tabela 3. Ludność gminy Brzeg Dolny na tle powiatu wołowskiego, na przestrzeni lat (według faktycznego miejsca zamieszkania) Powiat wołowski Gmina Brzeg Dolny Gmina Wołów Gmina Wińsko Źródło: GUS Liczba mieszkańców gminy Brzeg Dolny w latach utrzymywała lekką tendencję spadkową. W duŝej mierze był to wynik ujemnego przyrostu naturalnego, który utrzymywał się przez lata , dopiero w 2006 roku przyrost naturalny na terenie gminy był dodatni. RównieŜ waŝnym miernikiem przebiegu procesu demograficznego jest migracja mieszkańców, która w 2005 roku była ujemna i wynosiła 61. Wykres 2. Ruch naturalny ludności gminy Brzeg Dolny na przestrzeni lat Urodzenia Zgony Przyrost naturalny Saldo migracji wewnętrznej Źródło: GUS W latach w gminie Brzeg Dolny z roku na rok rodziło się coraz więcej dzieci, w 2004 liczba urodzeń wynosiła 142, natomiast w 2006 odnotowano jeszcze większą liczbę urodzeń 170. Liczba zgonów w gminie w latach lata przewyŝszała liczbę urodzeń, dopiero w 2006 roku liczba urodzeń była wyŝsza niŝ liczba zgonów. 24

25 Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na fakt znacznego zmniejszenia się przyrostu naturalnego w większości gmin stanowiących powiat wołowski w ciągu ostatniego roku. RównieŜ w gminach Wołów, Wińsko odnotowuje się ujemne saldo przyrostu naturalnego. Mieszkańcy powiatu wołowskiego weszli w fazę starzenia się populacji, w związku z czym zmniejszeniu będzie ulegać liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym na rzecz ludności w wieku poprodukcyjnym. Wykres 3. Ruch naturalny w gminach powiatu wołowskiego 2006 roku Urodzenia Zgony Przyrost naturalny Źródło: GUS Powiat Wołowski Gmina Brzeg Dolny Gmina Wołów Gmina Wińsko Ruch naturalny w gminach powiatu wołowskiego jest zróŝnicowany, dominującą tendencją w gminie Wołów i Wińsko jest ujemny przyrost naturalny. Jedynie w gminie Brzeg Dolny w 2006 roku był on dodatni. Biorąc pod uwagę niski przyrost naturalny na terenie powiatu wołowskiego, warto przyjrzeć się prognozom struktury wieku ludności na lata Według prognozy liczba ludności powiatu wołowskiego z roku na rok będzie malała. Wykres 4. Prognoza demograficzna ludności w powiecie wołowskim , , , , Powiat wołowski Źródło: Prognoza Ludności, GUS 25

26 Struktura wiekowa Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Przyglądając się danym Głównego Urzędu Statystycznego dotyczącym struktury wieku ludności gminy Brzeg Dolny, moŝemy zauwaŝyć znaczącą liczbę osób w wieku produkcyjnym. Z porównań danych w tym zakresie wynika, iŝ zmniejszyła się liczba mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym (14 lat i mniej). W roku 2006 była ona niŝsza od zanotowanej w 2002 r. o 311 osób. Zmiany w liczebności ludności w wieku przedprodukcyjnym spowodowane są przede wszystkim zmniejszającą się liczbą urodzeń i malejącym przyrostem naturalnym. Analizując kategorię ludności w wieku produkcyjnym (kobiety: lat, męŝczyźni: lat), stanowiącej w 2002 r. 68,6 % ogółu ludności gminy Brzeg Dolny widzimy, Ŝe w roku 2006 liczebność kategorii osób w tym wieku zwiększyła się do poziomu 69,9%. Jednocześnie nastąpił wzrost liczebności ludności w wieku poprodukcyjnym w 2002 r. i wynosił 14,8%. W roku 2006 liczba tej kategorii uległa nieznacznemu zwiększeniu i wynosiła 15,3% ogółu mieszkańców gminy Brzeg Dolny. Biorąc pod uwagę powyŝsze tendencje, tzn. malejącą liczbę ludności w wieku przedprodukcyjnym, niski przyrost naturalny, zwiększający się udział ludności w wieku poprodukcyjnym, powodujący wzrost jej liczebności, moŝemy powiedzieć, iŝ społeczeństwo w gminie Brzeg Dolny staje się społeczeństwem starzejącym się. W związku z powyŝszym w niedalekiej przyszłości konieczne stanie się zwrócenie większej uwagi przez instytucje publiczne na problematykę osób starszych. Wykres 5. Struktura ludności w wieku, przedprodukcyjnym, produkcyjnym, poprodukcyjnym w gminie Brzeg Dolny w latach wiek przedprodukcyjny wiek produkcyjny wiek poprodukcyjny Źródło: GUS 26

27 Tabela 4. Ludność wg grup, wieku i płci na terenie gminy Brzeg Dolny, 2007 r. Wiek Ogółem Gmina Miasto Kobiety MęŜczyźni Gmina Miasto Gmina Miasto i powyŝej Źródło: Dane z Urzędu Miejskiego w Brzegu Dolnym Analizując dane z Urzędu Miejskiego w Brzegu Dolnym widzimy, iŝ w roku 2007 największą liczbą mieszkańców stanowiła ludność w wieku produkcyjnym. Z powyŝszych danych wynika równieŝ, Ŝe w strukturze wiekowej, w przedziałach od 0 do 19, 25-29, lat na terenie gminy Brzeg Dolny przewaŝają męŝczyźni. Dopiero w grupach wiekowych od 20-24, 30-34, i więcej lat przewaŝają kobiety. Na terenie gminy tak jak i na terenie całego kraju, kobiety Ŝyją dłuŝej niŝ męŝczyźni Poziom wykształcenia ludności W poniŝszej tabeli przedstawione zostały dane statystyczne dotyczące poziomu wykształcenia mieszkańców gminy Brzeg Dolny w roku Według danych uzyskanych z Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2002, moŝemy stwierdzić, iŝ wykształceniem policealnym, średnim ogólnokształcącym i zawodowym lub wyŝszym legitymowało się 42% mieszkańców gminy Brzeg Dolny, w tym 8% z nich posiadało wykształcenie wyŝsze, 4% policealne, zaś 30% wykształcenie średnie ogólnokształcące i zawodowe - razem. Wykształcenie zasadnicze zawodowe posiadało 25% mieszkańców gminy, podstawowe ukończone, nieukończone i bez wykształcenia 33%. Analizując dane ludności gminy widzimy pozytywne zjawisko - 42% 27

28 ludności legitymuje się wykształceniem średnim, policealnym i wyŝszym, 58 % posiada wykształcenie zawodowe, podstawowe lub pozostaje bez wykształcenia. Tabela 5. Poziom wykształcenia ludności gminy Brzeg Dolny według płci. Wykształcenie ludności Ogółem MęŜczyźni Kobiety WyŜsze Policealne Średnie ogólnokształcące Średnie zawodowe Zasadnicze zawodowe Podstawowe ukończone Podstawowe nieukończone i bez wykształcenia Źródło: Narodowy Spis Powszechny, GUS,2002. Płeć jest czynnikiem róŝnicującym strukturę ludności według poziomu wykształcenia. W gminie Brzeg Dolny więcej kobiet niŝ męŝczyzn kończy studia wyŝsze, takŝe więcej kobiet niŝ męŝczyzn kończy szkoły policealne. Wykształceniem średnim ogólnokształcącym legitymuje się 650 kobiet oraz 323 męŝczyzn. Natomiast wykształceniem średnim zawodowym małą róŝnicą kobiety przewyŝszają męŝczyzn (1578 w stosunku do 1561). Znacznie większa liczba męŝczyzn niŝ kobiet posiada wykształcenie zasadnicze zawodowe (męŝczyźni 2213, kobiety 1283). Wykres 6. Poziom wykształcenia ludności gminy Brzeg Dolny. 3% 8% 30% 4% 7% 23% 25% Wyższ Średnie ogólnokształcące Zasdnicze zawodowe Podstwowe nieukończone i bez wykształcenia Policealne Średnie zawodowe Podstawowe Źródło: Narodowy Spis Powszechny, GUS, 2002 r. 28

29 Wykres 7. Poziom wykształcenia ludności gminy Brzeg Dolny na tle powiatu, województwa i Polski. Polska Dolny Śląsk Powiat wołowski Podstawowe ukończone, nieukończone, bez wykształcenia Zasadnicze zawodowe Policealne i Średnie Gmina Brzeg Dolny Wyższe % Źródło: Narodowy Spis Powszechny, GUS, 2002 r. Z danych zgromadzonych w ramach NSP z roku 2002 wynika, Ŝe w Gminie Brzeg Dolny, udział osób z wykształceniem co najmniej średnim jest wyŝszy od średniej powiatu wołowskiego, województwa dolnośląskiego oraz kraju. Na terenie gminy w 2002 roku 8% ogółu ludności legitymowało się wyŝszym wykształceniem, w powiecie wołowskim 7%, a województwie dolnośląskim 10%. Odsetek tych mieszkańców jest na wyrównanym poziomie z województwem dolnośląskim. Liczba mieszkańców z wykształceniem zawodowym i podstawowym w gminie jest zbliŝona do liczby w powiecie i województwie Struktura bezrobocia W ostatnich latach bezrobocie w kraju, województwie dolnośląskim, powiecie wołowskim, a takŝe w gminie przyjęło tendencję spadkową, co jest zjawiskiem pozytywnym. Tendencje dotyczące bezrobocia w kraju, województwie dolnośląskim, powiecie wołowskim oraz w gminie są pozytywne. W Polsce w końcu grudnia 2006 r. w urzędach pracy zarejestrowanych było 2309,4 tys. osób bezrobotnych, tj. o 463,6 tys. (o 16,7%) mniej niŝ przed rokiem. Taka sama tendencja widoczna jest w województwie dolnośląskim, w 2006 r. w urzędzie zarejestrowanych było 185,4 tys. bezrobotnych o 47,9 tyś. (o 20,5%) mniej niŝ w 2005 roku. W powiecie wołowski w 2006 r. liczba bezrobotnych wynosiła 3096 mieszkańców, o 731 (o 19,1%) mniej niŝ w poprzednim roku. W gminie Brzeg Dolny w

30 r. w urzędzie zarejestrowanych było 886 bezrobotnych, o 244 (o 21,5%) mniej niŝ w roku Tabela 6. Liczba bezrobotnych w kraju, woj. dolnośląskim, powiecie i gminie Brzeg Dolny w latach Polska 3175, , , ,410 Dolny Śląsk 278, , , ,417 Powiat wołowski Gmina Brzeg Dolny Źródło: GUS Analizując powyŝszą tabelę, naleŝy stwierdzić, iŝ w latach gmina Brzeg Dolny charakteryzowała się zbliŝoną, w stosunku do kraju i do województwa dolnośląskiego, liczbą bezrobotnych. Z uwagi na poprawę kondycji gospodarki mamy do czynienia z powolnym zmniejszaniem się bezrobocia. Wykres 8. Bezrobotni z gminy Brzeg Dolny w stosunku do bezrobotnych w powiecie wołowskim w latach Powiat wołowski Gmina Brzeg Dolny Źródło: GUS W stosunku do powiatu wołowskiego ogół bezrobotnych wynosił w 2006 roku 3096 osób, z czego 886 osób 28,6 % bezrobotnych zarejestrowanych w Urzędzie Pracy to mieszkańcy gminy Brzeg Dolny. Stopa bezrobocia w powiecie wołowskim w 2006 roku wyniosła 18,4%, natomiast w gminie Brzeg Dolny 8,3%. 30

31 W 2007 roku stan na 30 września w ewidencji Powiatowego Urzędu Pracy zarejestrowanych było 615 bezrobotnych w gminie Brzeg Dolny, w tym 421 kobiet. Zatem przewaŝającą grupą bezrobotnych są kobiety, stanowią około 68,5% ogółu bezrobotnych. W 2007 roku na 31 lipca stopa bezrobocia na terenie powiatu wołowskiego wyniosła 14,4% ogółu bezrobotnych. Bezrobocie na terenie gminy Brzeg Dolny w 2007 roku wynosiło 5,3 % (obliczono według danych z Powiatowego Urzędu Pracy stan na dzień 31 października liczba osób w wieku produkcyjnym w stosunku do liczby osób zarejestrowanych jako bezrobotni). Wykres 9. Bezrobotni na terenie gminy Brzeg Dolny w latach bezrobotni na terenie gminy Brzeg Dolny Źródło: Dane z Powiatowego Urzędu Pracy Wykres 10. Bezrobotni zarejestrowani w Powiatowym Urzędzie Pracy według płci w 2007 r. 32% 68% Kobiety Mężczyźni Źródło: Dane z Powiatowego Urzędu Pracy 31

32 Wykres 11. Bezrobotni zarejestrowani według wieku w gminie Brzeg Dolny, stan na 30 września 2007 rok. Bezrobotni ogółem lat lat lat lat lat lat Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Wołowie Analizując strukturę wieku moŝna stwierdzić, iŝ duŝa część bezrobotnych to ludzie młodzi, w wieku lata ( 193 osoby, ponad 31,3% osób). Osoby w wieku lata stanowiły 27% ogółu bezrobotnych (168 osób). Na poniŝszym wykresie zauwaŝyć moŝna, Ŝe pomimo małej stopy bezrobocia w Brzegu Dolnym problemem jest bezrobocie długofalowe. Według stanu na 30 września 2007r. długotrwale bezrobotnych tj. osób pozostających w okresie ostatnich 2 lat, w rejestrze Powiatowego Urzędu Pracy łącznie przez okres ponad 12 m-cy, było 327. Stanowi to 53,2% ogółu bezrobotnych (615 osób) zarejestrowanych w Urzędzie Pracy. Wśród liczby osób długotrwale bezrobotnych najwięcej było osób w wieku lata (118, co stanowi 36%) Kolejną grupę osób długotrwale bezrobotnych stanowiły osoby w wieku (27% ) oraz osoby w wieku Wykres 12. Struktura wiekowa osób długotrwale bezrobotnych, stan na 30 września 2007r lata lata lata lata lata lata lata lata lata lata lata lata Źródło: Filia Urzędu Pracy w Brzegu Dolnym 32