Jak gaz łupkowy wpłynie na ceny gazu dla odbiorców? - Józef Dopke

Transkrypt

1 Jak gaz łupkowy wpłynie na ceny gazu dla odbiorców? - Józef Dopke WYDOBYCIE GAZU ZIEMNEGO W USA Wydobycie gazu brutto w USA [1] wynosiło 666,4 mld m 3 w 2006 roku, 698,3 mld m 3 w 2007 roku, 725,9 mld m 3 w 2008 roku, 736,5 mld m 3 w 2009 roku i 760,5 mld m 3 w 2010 roku. Po ponownym zatłoczeniu części gazu ze względów technologicznych, spaleniu na flarach, upustach, usunięciu gazów niepalnych oraz stratach na ekstrakcji produkcja netto gazu ziemnego w USA wynosiła 523,9 mld m 3 w 2006 roku, 545,5 mld m 3 w 2007 roku, 570,8 mld m 3 w 2008 roku, 582,7 mld m 3 w 2009 roku i 610,9 mld m 3 w 2010 roku. W 2009 roku produkcja netto gazu w USA była wyższa niż w Federacji Rosyjskiej. Zużycie gazu ziemnego w USA wynosiło: 614 mld m 3 w 2006 roku, 654 mld m 3 w 2007 roku, 657,6 mld m 3 w 2008 roku, 646,7 mld m 3 w 2009 roku i 683,3 mld m 3 w 2010 roku. Różnica między zużyciem gazu a produkcją netto wynosiła: 90,1 mld m 3 w 2006 roku, 108,5 mld m 3 w 2007 roku, 86,9 mld m 3 w 2008 roku, 64 mld m 3 w 2009 roku, 72,3 mld m 3 w 2010 roku. W tych latach import netto malał i wynosił: 98 mld m 3 w 2006 roku, 107,2 mld m 3 w 2007 roku, 85,5 mld m 3 w 2008 roku, 75,9 mld m 3 w 2009 roku i 73,6 mld m 3 w 2010 roku. Powodem zmian na rynku gazu ziemnego w USA jest gaz łupkowy - nowe źródło gazu ziemnego, znajdujące się w łupkach ilastych. Wdrożone w USA nowe technologie szczelinowania hydraulicznego oraz wierceń poziomych okazały się skuteczne. Spowodowały one rewolucję w zagłębiach gazowych. Rezerwy gazu w USA wzrosły trzykrotnie. Gaz z łupków wydobyto w ilości brutto: 36,61 mld m 3 w 2007 roku, 64,678 mld m 3 w 2008 roku. Wydobycie brutto gazu łupkowego w 2009 roku wzrosło o 31,123 mld m 3 (48,1%) i wynosiło 95,801 mld m 3, a produkcja netto 92,87 mld m 3. Prognozowana produkcja netto może wynieść 125 mld m 3 w 2010 roku, 155 mld m 3 w 2011 roku, 180 mld m 3 w 2012 roku, 203,9 mld m 3 w 2015 roku, 232,5 mld m 3 w 2020 roku, 274,4 mld m 3 w 2025 roku, 309,8 mld m 3 w 2030 roku i 346,8 mld m 3 w 2035 roku [2]. W najbliższych latach wydobycie gazu łupkowego będzie największym źródłem wzrostu dostaw gazu ziemnego na rynek USA i będzie stanowiło 47% w ogólnych dostawach. Produkcja brutto gazu (metanu) z pokładów węgla kamiennego wzrastała w USA i wynosiła: 45,3 mld m 3 w 2003 roku, 48,7 mld m 3 w 2004 roku, 49,0 mld m 3 w 2005 roku, 49,8 mld m 3 w 2006 roku, 50,4 mld m 3 w 2007 roku, 56,2 mld m 3 w 2008 roku i 56 mld m 3 w 2009 roku. Prognozuje się niewielki spadek wydobycia gazu z pokładów węgla do 47,3 mld m 3 w 2015 roku, 47,0 mld m 3 w 2020 roku, 48,3 mld m 3 w 2025 roku, 48,4 mld m 3 w 2030 roku i 48,3 mld m 3 w 2035 roku [2]. W 2009 roku wydobyto brutto 736,5 mld m 3 gazu ziemnego w tym 95,8 mld m 3 stanowił gaz łupkowy

2 (13%) i 56 mld m 3 (7,6%) stanowił gaz wydobywany z pokładów węgla. Gaz pozyskiwany z niekonwencjonalnych źródeł stanowił więc w USA w 2009 roku 20,6% wydobycia brutto. IMPORT GAZU NETTO W USA Import do USA gazu rurociągami z Kanady spadał z 101,6 mld m 3 w 2006 roku, 107,1 mld m 3 w 2007 roku, 101,6 mld m 3 w 2008 roku do 91,5 mld m 3 w 2009 roku. Analogiczny import z Meksyku w wysokości: 0,4 mld m 3 w 2006 roku, 1,5 mld m 3 w 2007 roku, 1,2 mld m 3 w 2008 roku i 0,8 mld m 3 w 2009 roku nie miał istotnego znaczenia dla bilansu gazu ziemnego w USA. Największy import LNG do USA wystąpił w 2007 roku i wynosił 21,8 mld m 3 i spadł w kolejnych latach do 9,96 mld m 3 w 2008 roku, 12,8 mld m 3 w 2009 roku i 12,2 mld m 3 w 2010 roku. W 2009 roku największymi dostawcami LNG na rynek USA byli: 6,7 mld m 3 Trynidad, 4,5 mld m 3 Egipt, 0,8 mld m 3 Norwegia, 0,4 mld m 3 Nigeria oraz 0,4 mld m 3 Katar. W 2010 roku największymi dostawcami LNG na rynek USA byli: 5,4 mld m 3 Trynidad, 2,1 mld m 3 Egipt, 1,3 mld m 3 Katar, 1,2 mld m 3 Nigeria oraz 0,8 mld m 3 Norwegia. Według [2] import netto LNG w latach od 2026 do 2035 spadnie do śladowych ilości. Import netto gazu do USA spadł z 107,168 mld m 3 w 2007 roku do 73,616 mld m 3 w 2010 roku. Te ilości LNG, które nie znajdują nabywców na rynku USA trafiają na rynek europejski i azjatycki powodując presję na obniżkę cen gazu. Więcej niż połowa zdolności przeładunkowych terminali LNG w USA była już w 2008 roku niewykorzystana. Według informacji podanych w Energy Business Review Daily Newsletter March 30, 2011 Europa Zachodnia, niektóre terminale odbierające skroplony gaz LNG w USA składają już do rządu prośbę o zezwolenie na zmianę zakresu ich działalności w terminale skraplające gaz z możliwością eksportu LNG na inne rynki. Na początku grudnia 2010 roku pierwszy statek ze skroplonym gazem przypłynął z USA do W. Brytanii, skąd rurociągami będzie mógł popłynąć do Europy. CENY GAZU ZIEMNEGO W USA [3] Cena wydobycia gazu ziemnego w USA w 2010 roku spadała i wynosiła 182 USD/1000 m 3 w styczniu, 118 USD/1000 m 3 w listopadzie, 140 USD/1000 m 3 w grudniu 2010 roku (rys. 1, tabela 1), 144 USD/1000 m 3 w styczniu, 149 USD/1000 m 3 w lutym i 138 USD/1000 m 3 w marcu 2011 roku. Średnia cena wydobycia w 2010 roku wynosiła 147 USD/1000 m 3. Ceny gazu w imporcie rurociągami wynosiły 211 USD/1000 m 3 w styczniu, 135 USD/1000 m 3 w listopadzie i 159 USD/1000 m 3 w grudniu 2010 roku. Ceny gazu w imporcie LNG wynosiły 204 USD/1000 m 3 w styczniu, 180 USD/1000 m 3 w listopadzie i 191 USD/1000 m 3 w grudniu 2010 roku. Ceny gazu ziemnego na bramie (wejściu do) miasta wynosiły od 241 USD/1000 m 3 w styczniu, 194 USD/1000 m 3 w listopadzie i 203 USD/1000 m 3 w grudniu 2010 roku. Średnia cena na bramie miasta w 2010 roku wynosiła 218 USD/1000 m 3. Średnie ceny dla odbiorców domowych w USA wynosiły 369 USD/1000 m 3 w styczniu, najwyższe były w sierpniu 562 USD/1000 m 3 i 349 USD/1000 m 3 w grudniu 2010 roku. Średnie ceny gazu podobnie jak w Polsce są najwyższe w miesiącach o najniższym zużyciu gazu, a najniższe w miesiącach zimowych, gdy zużycie jest najwyższe. Średnia cena gazu dla odbiorców domowych w 2010 roku wynosiła 396 USD/1000 m 3. Uwzględniając obecny kurs dolara 2,7914 PLN/USD ( r.) otrzymujemy ceny gazu ziemnego dla odbiorców domowych w wysokości 1,03 zł/m 3 w styczniu, 1,57 zł/m 3 w sierpniu, 0,97 zł/m 3 w grudniu 2010 roku i średnio w 2010 roku 1,10 zł/m 3. Ceny te są dwukrotnie niższe niż w Polsce i z całą pewnością Polacy ogrzewający mieszkania gazem ziemnym chcieliby tyle płacić za gaz.

3 Średnie ceny dla odbiorców komercyjnych (sklepy, budynki użyteczności publicznej, szpitale, szkoły) w USA wynosiły 329 USD/1000 m 3 w styczniu, najwyższe były w lipcu 348 USD/1000 m 3, 302 USD/1000 m 3 w grudniu 2010 roku i 308 USD/1000 m 3 w marcu 2011 roku. Średnie ceny gazu podobnie jak w Polsce są najwyższe w miesiącach o najniższym zużyciu gazu, a najniższe w miesiącach zimowych, gdy zużycie jest najwyższe. Średnia cena gazu dla odbiorców komercyjnych w 2010 roku wynosiła 323 USD/1000 m 3. Uwzględniając obecny kurs dolara 2,7914 PLN/USD ( r.) otrzymujemy ceny gazu ziemnego dla odbiorców komercyjnych w wysokości 0,92 zł/m 3 w styczniu, 0,93 zł/m 3 w sierpniu, 0,84 zł/m 3 w grudniu 2010 roku i średnio w 2010 roku 0,90 zł/m 3. Ceny te są dwukrotnie niższe niż w Polsce. Rys. 1. Ceny gazu ziemnego oraz cena ropy naftowej Cushing OK. WTI Spot Price FOB od stycznia 2003 roku do marca 2011 roku. Średnia cena gazu ziemnego oferowana przez Gazprom w 2010 roku dla PGNiG S.A. wynosiła 308 USD/1000 m 3. Tę cenę można porównać do cen importu rurociągami (z Kanady). Cena gazu w USA była dwukrotnie niższa niż oferuje polskim odbiorcom Gazprom. Jak to się dzieje, że pomimo wydobycia 125 mld m 3 (wg optymistycznych prognoz 137 mld m 3 ) gazu łupkowego w 2010 roku, który według przeciwników jego wydobywania w Polsce jest drogi, gaz w USA jest dwukrotnie tańszy niż importowany do Polski od Gazpromu. Tabela 1. Ceny gazu ziemnego w USA w 2010 roku [3]. Stan Michigan ma klimat zbliżony do Polski. Cena ropy naftowej rośnie od 41,73 USD/baryłkę w styczniu 2009 roku, kiedy osiągnęła minimum, do 72,85 USD/baryłkę w styczniu 2010 roku i 90,85 USD/baryłkę w styczniu 2011 roku (rys. 1, tabela 2). Ceny importu gazu i na bramie miasta uwolniły się od indeksacji na cenach ropy i spadają. W tym okresie wydobycie brutto gazu łupkowego gwałtownie rosło: 36,61 mld m 3 w 2007 roku, 64,678 mld m 3 w 2008 roku, 95,801 mld m 3 w 2009 roku, mld m 3 (prognoza) w

4 2010 roku. Obecne ceny gazu w USA spadły do wartości jakie notowano w 2003 roku, a uwzględniając inflację w wartościach realnych są niższe. Tabela 2. Cena ropy naftowej Cushing OK. WTI Spot Price FOB w 2010 roku [4]. Rosyjska formuła cenowa bazująca na 9 miesięcznej indeksacji cen gazu na cenach ropy naftowej była niekorzystna dla importerów w Unii Europejskiej [5], przy spadających cenach ropy i na globalnym rynku gazu będzie powodowała wypychanie rosyjskiego gazu z rynku europejskiego. Średnia cena gazu ziemnego oferowana przez Gazprom w 2010 roku wynosiła 308 USD/1000 m 3. Szacowany koszt wydobycia gazu łupkowego w Polsce przez stronę rosyjską jest trzykrotnie mniejszy niż obecne ceny gazu ziemnego w umowach wieloletnich z Gazpromem. Nakłady na wydobycie gazu łupkowego w Europie określą ceny gazu ziemnego na lat. Jeśli Gazprom zainwestuje duże pieniądze w planowane gazociągi, to wydatki związane z przesyłem i spłatą kredytów nie pozwolą na cenowe konkurowanie z miejscowym gazem łupkowym wydobywanym w Europie. WNIOSKI Pomimo tego, że udział gazu z niekonwencjonalnych źródeł w całkowitym wydobyciu jest już wyższy niż 20,6% i stale rośnie, gaz w USA jest dwukrotnie tańszy niż importowany do Polski z Federacji Rosyjskiej. A przecież według przeciwników wydobywania gazu z łupków powtarzanych przez ekologów jest on bardzo drogi. W USA ceny importu gazu i na bramie miasta uwolniły się od indeksacji na cenach ropy i spadają pomimo, że cena baryłki ropy rośnie. Powodem rewolucji na rynku gazu ziemnego w USA jest gaz łupkowy - nowe źródło gazu ziemnego, znajdujące się w łupkach ilastych. Wdrożone w USA nowe technologie szczelinowania hydraulicznego oraz wierceń poziomych okazały się skuteczne. Spowodowały one rewolucję w zagłębiach gazowych. Rezerwy gazu w USA wzrosły trzykrotnie. Średnia cena gazu dla odbiorców domowych wynosiła: 485 USD/1000 m 3 w 2006 roku, 462 USD/1000 m 3 w 2007 roku, 491 USD/1000 m 3 w 2008 roku, 429 USD/1000 m 3 w 2009 roku i 396 USD/1000 m 3 w 2010 roku. Uwzględniając obecny kurs dolara 2,7914 PLN/USD ( r.) otrzymujemy średnie ceny gazu ziemnego dla odbiorców domowych w wysokości 1,36 zł/m 3 w 2006 roku, 1,29 zł/m 3 w 2007 roku, 1,37 zł/m 3 w 2008 roku, 1,20 zł/m 3 w 2009 roku i 1,10 zł/m 3 w 2010 roku. Ceny za gaz ziemny w USA są dwukrotnie niższe niż w Polsce i z całą pewnością polskie gospodarstwa domowe ogrzewające mieszkania gazem ziemnym chciałyby tyle płacić za gaz. Za trzy lata można oczekiwać pierwszego gazu wydobywanego z polskich łupków. Polska posiada największe w Europie technicznie wydobywalne rezerwy gazu łupkowego (5,3 biliona m 3 ). Na drugim miejscu pod względem zasobów jest Francja (5,1 biliona m 3 ), a następnie Norwegia (2,35 biliona m 3 ), Ukraina (1,2 biliona m 3 ), Szwecja (1,16 biliona m 3 ), Dania (0,65 biliona m 3 ) i W. Brytania (0,6 biliona m 3 ) [6]. W Polsce największe zasoby gazu łupkowego znajdują się w Basenie Bałtyckim (3,65 biliona m 3 ), Basenie Lubelskim (1,25 biliona m 3 ) i Basenie Podlaskim (0,4 biliona m 3 ). Czy wydobycie gazu łupkowego w Polsce obniży ceny za gaz płacone przez polskich odbiorców pokaże przyszłość. Literatura [1] U. S. Energy Information Administration. Natural Gas Gross Withdrawals and Production.

5 , [2] U. S. Energy Administration. Annual Energy Outlook 2011, [3] Natural Gas Monthly. May Energy Information Administration. Office of Oil, Gas and Coal Supply Statistics U. S. Department of Energy. Washington DC 20585, [4] EconStats. EIA Daily Energy Spot Prices. U. S. Energy Information Administration Daily Prices, USA [5] Gazprom: Gaz łupkowy może zmienić światowy rynek gazowy r., [6] World Shale Gas Resources: An Initial Assessment of 14 Regions Outside United States. April Autor: Józef Dopke Kierownik Laboratorium Zakładowego APATOR METRIX S.A., Tczew