Rosja, Turcja i Azerbejdżan dyktują warunki. Nabucco umarł zanim zdążył się narodzić

Transkrypt

1 Rosja, Turcja i Azerbejdżan dyktują warunki. Nabucco umarł zanim zdążył się narodzić Autor: Jan Wyganowski ( Energia Gigawat nr 12/2012) 7 grudnia 2102 roku ruszyła budowa rosyjskiego gazociągu South Stream. Rozpoczęła się od rosyjskiego czarnomorskiego wybrzeża Kraju Krasnodarskiego, w rejonie miasta Anapa. Wcześniej, bo 15 listopada 2012 roku, przedstawiciele Gazpromu, Eni, EDF i BASF SE dokonali rejestracji spółki South Stream Transport BV z siedzibą w Amsterdamie. Wbrew obiegowym opiniom, ten projekt realizują nie tylko Rosjanie, ale także znaczące koncerny zachodnioeuropejskie. Udziałowcami spółki są: Gazprom (50%), włoski Eni (20%), niemiecki Wintershall i francuski EdF - po 15%. Dostawy gazu ziemnego do Europy mają się rozpocząć w pierwszym kwartale 2016 roku. W 2018 roku projekt ma dać do 63 mld metrów sześciennych gazu ziemnego dla europejskich konsumentów. Koszty South Stream, w tym odcinków gazociągu lądowego, szacuje się na 16 mld dolarów, ale całkowity koszt może się podwoić się i dojść do 32 mld dolarów - szacują eksperci. Podmorski odcinek gazociągu z Rosji do Europy Południowej liczy 900 km. Magistrala prowadzi z Rosji po dnie Morza Czarnego, przez wyłączną strefę ekonomiczną Turcji - do Bułgarii. Istnieją dwie opcje trasy dla South Stream wzdłuż Morza Czarnego: północno-zachodnia trasa w kierunku Słowenii i Austrii przez Bułgarię, Serbię i Węgry oraz południowo-zachodnia trasa, w kierunku Grecji i Włoch. Gazociąg South Stream został zaprojektowany w celu dywersyfikacji rosyjskich tras dostaw gazu do Europy i konkurować będzie z rywalem, mającym wsparcie Unii Europejskiej, czyli projektem Nabucco. Gazociąg South Stream został pomyślany tak, aby zapewnić bezpośrednie dostawy dla konsumentów europejskich, unikając krajów tranzytowych, takich jak Ukraina. Nabucco zaś miał transportować gaz z regionu kaspijskiego do Europy - z pominięciem Rosji - przez Azerbejdżan, Gruzję, Turcję, Bułgarię, Rumunię, Węgry do Baumgarten an der March w Austrii. Miał też być połączony z już wybudowanym gazociągiem Baku-Tbilisi-Erzurum. Celem gazociągu Nabucco jest zróżnicowanie naturalnych dostawców gazu i tras dostaw dla Europy, a tym samym zmniejszenia zależności Europy od rosyjskiej energii. Ukraina ma zresztą wielki żal do Unii Europejskiej, że nawet nie starała się jej pomóc w tej sprawie. Premier Mykoła Azarow, podczas swej wizyty dn listopada 2012 roku w Norwegii, podkreślał po raz kolejny, że tranzyt rosyjskiego gazu do Europy przez ukraińską sieć przesyłową jest najbardziej opłacalny, Azarow wyraził rozczarowanie, że UE nie zajmuje zdecydowanego stanowiska w kwestii modernizacji tej sieci, nie wspiera też Ukrainy w jej zabiegach o niższe ceny gazu rosyjskiego. Stwierdził, że mimo dwuletniej przynależności do

2 europejskiej Wspólnoty Energetycznej, nie spełniły się dotąd żadne oczekiwania Ukrainy z tym związane. Ukraińcom, nie pozostało nic innego, jak zakomunikować że właśnie 3 grudnia 2012 roku, na Morzu Czarnym, w odległości 36 km od miasta Anapa, na głębokości o 5-10 km, miało miejsce trzęsienie ziemi o mocy 3,2 w skali Richtera. W wyniku tego wydarzenia nie było ofiar. Społecznie ważne obiekty nie są uszkodzone, budynki są w dobrym stanie. Mieszkańcom wstrząsy nie były odczuwalne. Ewakuacja nie została dokonana. Tymczasem komisarz UE ds. energii Guenther Oettinger raczył zauważyć, że "South Stream jest bardzo interesującym projektem infrastrukturalnym i Komisja Europejska jest skłonna przyjąć konstruktywną postawę wobec niego. Jesteśmy w kontakcie z Gazpromem, z rządem w Moskwie, jesteśmy też w kontakcie z unijnymi firmami, które są częścią konsorcjum. Prowadzone są intensywne rozmowy pomiędzy różnymi stronami" - dodał. Zastrzegł jednak, że w UE panują zasady wewnętrznego rynku, "które są wszystkim znane i które są stosowane, gdy wchodzi się na terytorium UE". Zauważył jednak, że "w ramach tych zasad są wyjątki i sprawdzimy je w sprawiedliwy i obiektywny sposób". Oettinger powiedział też że umowa zostanie wynegocjowana z partnerami rosyjskimi na szczycie Rosja - UE w grudnia2012 roku w Brukseli, i że prace będą kontynuowane w 2013 r., na podstawie wspólnego podejścia. Przestają wierzyć w Nabucco Natomiast inwestorzy już chyba nie za bardzo nie wierzą w konkurenta rosyjskiego Gazociągu Południowego, Nabucco, bo opuszcza go niemiecka spółka energetyczne RWE. Według Financial Times, spółka prowadzi negocjacje w sprawie sprzedaży 17% swoich udziałów w projekcie. Wśród potencjalnych nabywców udziałów RWE mogą pojawić się inni udziałowcy Nabucco. W pierwszej kolejności austriacki OMV, następnie węgierski MOL, turecki Botas, bułgarski Bulgargaz i rumuński Transgaz. Prezes RWE, Jürgen Grossmann, jeszcze w maju roku oświadczył, że ponownie rozpatruje zasadność angażowania spółki w Nabucco. A teraz przyszedł czas na zimną kalkulację, najwyraźniej odrzucił mglistą perspektywę tego projektu. Właściwie minęło już kilka lat, a świat ciągle widzi jedynie plany i słyszy głośne oświadczenia o miażdżącym ciosie, jaki ma być zadany rosyjskiemu eksportowi. W tym samym czasie nie ma jasności, co do tego, czym zostaną wypełnione rury Nabucco. W marcu 2012 roku w Financial Times opublikowano materiał zatytułowany Kolejny gwóźdź do trumny Nabucco? (Another nail in Nabucco s coffin?). Chodziło o propozycje koncernu BP odnośnie zmniejszenia zdolności transportowych i długości rurociągu. BP jest zaangażowany w zagospodarowanie szelfowego złoża Szach Deniz w Azerbejdżanie. Właśnie gazem z tego złoża zaplanowano wypełnić Nabucco. Brytyjski koncern wydobywczy swoją propozycje skrócenia gazociągu uzasadnił tym, że azerbejdżańskich surowców nie wystarczy nie tylko, żeby wypełnić Nabucco, ale również do zabezpieczenia choćby minimalnej rentowności projektu. Wtedy propozycja BP została odrzucona, ale teraz - jak zauważają rosyjscy analitycy - cały świat zrozumiał, że projekt Nabucco umarł zanim zdążył się narodzić.

3 Zdaniem analityka rynku ropy naftowej i gazu firmy Arbat Kapitał, Witalija Gromadnyja, aby realizować Nabucco, należało zagwarantować jego wypełnienie o więcej niż połowę jego zdolności przesyłowych. Projekt może liczyć jednak przede wszystkim na gaz z Azerbejdżanu. Można było w Iranie kupować gaz, ale sankcje i program antyatomowy skierowany przeciwko Iranowi odegrał swoją rolę i inwestorzy nie zdecydowali się inwestować swoich pieniędzy w realizację Nabucco. Przywódcy i inwestorzy gazociągu Nabucco powinni zastanawiać, czy opera Giuseppe Verdiego - Nabucco, nie jest omen dobrym przykładem dla projektu. Akcja opery miała wiele wspólnego z projektem o wartości miliardów euro przez dosyć długi czas, a teraz ma o wiele więcej wspólnego, niż jej założyciele życzyliby. Intrygi wokół gazociągu, który powinien być budowany już od kilku lat z Azji do Europy, szarpanie się, jak w ostatnim akcie dramatu. Projekt Nabucco ma awarię i stoi - tak skomentował 4 grudnia 2012 roku niemiecki Süddeutsche Zeitung. Dziennik nie przebiera w ocenach: Urzędnicy odpowiedzialni za politykę energetyczną w Brukseli i niektórych stolicach Europy, od dawna marzyli o własnym rurociągu w UE, który będzie transportować gaz z Azji Środkowej na Zachód, z pominięciem Rosji. Nabucco ma zmniejszyć uzależnienie Europy rosnące od najbardziej znaczącego dostawcy gazu rosyjskiego państwowego koncernu Gazprom. A teraz kurtyna nad Nabucco może zostać zaciągnięta na zawsze. Niemiecki RWE planuje zakończyć projekt. Najlepsi politycy w Europie Zachodniej będą musieli bezradnie patrzeć na zatopienie Nabucco. I to pokazuje, jak mało Europa może przeciwstawić się dominującej pozycji Rosji na rynku surowców - napisał Süddeutsche Zeitung". Wyłączony Turkmenistan Inwestorzy Nabucco również nie mogą liczyć na Turkmenistan. W Turkmenistanie należałoby wybudować transkaspijski gazociąg przez Morze Kaspijskie. Jest to bardzo trudne, ponieważ Morze Kaspijskie jest wewnętrznym akwenem i granice każdego kraju nie są dokładnie określone. Dlatego z punktu widzenia międzynarodowego prawa, zbudowanie w tym miejscu gazociągu jest stosunkowo trudnym przedsięwzięciem. Rezerwy turkmeńskiego gazu oceniane są, jako czwarte, od względem wielkości na świecie za tymi z Rosji, Iranu i Kataru. Brytyjska rewident Gaffney, Cline & Associates szacuje jego rezerw na 13,1 bilionów do 21,2 bilionów metrów sześciennych. W 2013 roku Turkmenistan rozpocznie wydobycie gazu z gigantycznego złoża o nazwie "Gałkynysz", która w tłumaczeniu z turkmeńskiego oznacza "Odrodzenie". Obecnie w kraju trwa budowa 766 kilometrowego gazociągu "Wschód-Zachód", który będzie dostarczał paliwo ze wschodnich rejonów Turkmenistanu na Zachód, do Morza Kaspijskiego. Stamtąd - w zależności od sytuacji - gaz może być transportowany do Rosji albo do Europy. Zakończenie budowy tej magistrali gazociągowej zostało zaplanowane na 2015 rok. Transkaspijski rurociąg, który połączyć Turkmenistan i Azerbejdżan, jest jednym z najsłabszych ogniw w projekcie Nabucco, ze względu na nierozstrzygnięte pytanie o statusie prawnym Morza Kaspijskiego. Odrodzenie się w 2012 roku sporu azersko-turkmeńskiego może okazać się kolejną przeszkodą na unijnej drodze dywersyfikacji importu surowców ze Wschodu. Turkmenistan ma włączyć się

4 w projekt gazociągu transkaspijskiego, a Azerbejdżan był gotowy do stworzenia sprzyjającego systemu transportu ok. 10 mld metrów sześciennych turkmeńskiego gazu rocznie gazu przez swoje terytorium. 300-km transkaspijski rurociąg ma zostać poprowadzony od turkmeńskiego wybrzeża Morza Kaspijskiego do Azerbejdżanu, gdzie będzie powiązany z południowym korytarzem gazowym - projektem mającym na celu dywersyfikację dróg i źródeł dostaw energii w celu zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego Europy. Jeżeli strony nie dogadają, to Turkmenistan nadal będzie sprzedawał gaz Rosji, a ta odsprzedawała go dalej do Europy. Zauważa to i unijny komisarz Ettinger, który na Frankfurckim Forum Gazowym 4 grudnia 2012 roku, podkreślał, że jeżeli Europa nie doprowadzi do powstania Nabucco i TANAP, cały gaz z Turkmenistanu trafi do rosyjskiej rury, a marzenia o uniezależnieniu się od dostaw z Rosji legną w gruzach. Będzie to miało także przełożenie na wyższe ceny. Okrojony Nabucco z TANAP w tle Tymczasem rozpoczęcie budowy Nabucco zaplanowano na 2013 rok. W charakterze podstawowego źródła gazu dla rurociągu rozpatruje się błękitne paliwo z azerbejdżańskiego złoża Szah Deniz. Uczestnicy Shah Deniz projektu to: BP (operator, 25,5%), Statoil (25,5%), SOCAR (10%), LUKOIL (10%), Nico - Iran (10%), Total (10%) i TPAO (9%). Drugi etap Shah Deniz ma kosztować 20 miliardów USD. Zaplanowano, że będzie się z niego czerpać 10 miliardów metrów sześciennych rocznie, czyli jedynie jedną trzecią przepustowości Nabucco. Przygotowania do projektu Nabucco rozpoczęło w 2002, a międzyrządowe porozumienie między Turcją, Rumunią, Bułgarią, Węgrami i Austrią podpisano w dniu 13 lipca 2009 roku. Projekt jest realizowany przez konsorcjum sześciu firm. Powinien zostać uruchomiony w 2017 roku. Zasadnicze znaczenie dla możliwości realizacji projektu są jednak decyzje dotyczące pola Shah Deniz, jak i początkowych ilości gazu, jakie mają być zasilane z tego źródła. Po ogłoszeniu decyzji o budowie konkurencyjnego gazociągu Trans- Anatolian (TANAP), konsorcjum złożyło zmodyfikowaną projekt o nazwie Nabucco-West, która nie obejmuje tureckiego odcinka gazociągu. Naz Masraff, z Associate w Eurasia Group, uważa, że TANAP będzie budowany niezależnie od tego, co stanie się z Nabucco. "Widzimy projekt TANAP, jako całkiem realny, nawet, jeśli Nabucco Zachód nie zmaterializuje się. Jest dużo zapotrzebowania na gaz w Turcji, i rośnie o około 8% rocznie. Jednakże, istnieje wiele pytań dotyczących azerskiego gazu eksportowanego do Europy przez Turcję "- wyjaśniał Masraff agencji Interfax. "Wraz z unijnym zakazem dla irańskiego gazu, Turcja chce dywersyfikacji dostawy z Iranu. Iran nie jest wiarygodnym dostawcą gazu w ostatnich latach, co jest zagrożeniem dla bezpieczeństwa dostaw dla Turcji " - dodał. Azerbejdżan też zamierza wyeliminować Iran z projektów transportu kaspijskiego gazu do Europy - podała z kolei agencja Bloomberg, powołując się na szefa ds. inwestycji zagranicznych koncernu SOCAR Wagifa Alijewa. Chodzi o wyeliminowanie irańskiej firmy NICO (posiadającej 10% udziałów w międzynarodowym konsorcjum "Shah Deniz") z udziału w projekcie budowy transanatolijskiego gazociągu TANAP do przesyłu azerskiego gazu przez Turcję do Europy.

5 Gazociąg TANAP ma zostać zakończony w 2018 roku. Azerski SOCAR ma w nim pakiet kontrolny w wysokości 51 procent akcji. Zagraniczne firmy otrzymają możliwość sięgnięcia po 29 procent udziałów. Prezes azerskiej firmy Rovnag Abdullajew informował, że Statoil otrzymał 12 procent, Total 5 procent a BP 12 procent. Z 16 miliardów metrów sześciennych gazu wytworzonego z Shah Deniz 2, konsorcjum skieruje 6 mld do Turcji, a 10 mld będą dostarczone do Europy, do granicy Bułgarii i (lub) Grecji. Konsorcjum Shah Deniz podejmie ostateczną decyzję w sprawie gazociągu, który wybierze dla Korytarza Południowego w drugim kwartale 2013 roku. Oprócz Nabucco West, jest brany też pod uwagę Trans Adriatic Pipeline (TAP) - który będzie przechodził przez Grecję i Albanię do Włoch. Shah Deniz konsorcjum ma ogłosić zwycięskiego projektu w drugim kwartale 2013 roku. Strategiczny Azerbejdżan, czyli nie mieszać gazu z polityka Azerbejdżan mówi, że w przyszłości może sprzedać do 50 miliardów metrów sześciennych gazu rocznie do UE. Ale w zamian chce więcej niż tylko pieniędzy. Rovnag Abdullayev, szef państwowej firmy energetycznej, SOCAR powiedział unijnym dyplomatom 13 listopada 2012 roku, podczas spotkania w Brukseli przy kawiorze, że "nasz ogólny potencjał eksportowy będzie wynosił mld m³ w 2025 roku, a większość będzie być może przeznaczona na rynki europejskie. Ale wiceminister spraw zagranicznych, Araz Azimov, zaznaczył od razu, że jeśli Unia chce gazu, powinna wyznaczyć Azerbejdżan jako "strategicznego partnera - mającego specjalny status zarezerwowany obecnie dla takich państw, jak Chiny, Rosja czy USA. No i tu powstał problem, bo w Azerbejdżanie łamane są prawa człowieka, w więzieniach siedzą dziennikarze poeci, blogerzy. Np. Bloger Zaur Garbanli trafił tam dzień po tym, jak skrytykował włączenie do podręcznikach szkolnych wiersza prezydenckiej córki. Dwaj dziennikarze - Avaz Zeynalli i Hilal Mammadov - zostali skazani na kary więzienia za zmyślone zarzuty, zwiększając liczbę dziennikarzy za kratami do dziesięciu. Represje są również intensyfikowane w regionach z dala od międzynarodowej kontroli, a niedawno Internet Governance Forum ONZ, które odbyło się w Baku, prognozowało dalszą możliwość aresztowań i zastraszania. We wrześniu 2012 roku UE narzekała, gdy Azerbejdżan ułaskawił i promował żołnierza, który zarżnął armeńskiego oficera siekierą, gdy ten spał w bazie NATO na Węgrzech. Kiedy unijny EUobserver zapytał wiceministra spraw zagranicznych Araza Azimova, czy to nie zaszkodzi relacjom energetycznym, Azimov powiedział, że demokracja i gaz są oddzielnymi tematami. A komisarz ds. energii Gunther Oettinger, w swoim przemówieniu na uroczystości otwarcia biura SOCAR w Brukseli, nazwał Azerbejdżan "cudownym krajem" i powiedział, że jest "przekonany, że UE - azerbejdżańskie więzi rozwiną się w kierunku silnego partnerstwa strategicznego".

6 TANAP poza unijnym prawem? Chińskie władze też inaczej od UE pojmują zasady demokracji, co już nie przeszkadza demokratycznym europejczykom robić z nimi interesów Problemem jest natomiast, co innego. Podczas gdy UE przymusza niesfornych Rosjan do przestrzegania zasad III Pakietu Energetycznego, sama może nie mieć nic do gadania w TANAP. Zdaje się, że właśnie o to Azerom i Turkom chodziło, gdy zamiast Nabuuco, zaplanowali puścić po swoich terytoriach własny gazociąg. Po pierwsze, to Turcja będzie odgrywać kluczową rolę, jako kraj tranzytowy dla azerskiego gazu po zakończeniu drugiej fazy pola Shah Deniz po 2018r. Jednak, podczas gdy oryginalny projekt Nabucco - z tranzytem przez Turcję - byłby przedmiotem niezależnych reguł dostępu w ramach trzeciego pakietu energetycznego, TANAP ucieknie spod prawa UE, ponieważ będzie on znajdować się poza jego jurysdykcją. "Głównym problemem jest to, że TANAP nie jest przedmiotem prawa UE, a liczenie na to, by Turcja podpisała w tej sprawie umowę międzyrządową z Nabucco jest mało prawdopodobne. A jeżeli będzie nowa umowa, to weźmie pod uwagę interesy producentów gazu - powiedziała Ana Stanic, prawnik ds. energetycznych UE z londyńskiej kancelarii E & Prawo, w rozmowie agencją Interfax. Oczywiste jest, że równowaga została przesunięta do producentów gazu - "dodała. Okrojone Nabucco, okrojony wpływ UE Konsorcjum ds. TANAP początkowo zawarło umowę z udziałowcami gazociągiem Nabucco, w której określono, że 50% przepustowości gazociągu będzie przedmiotem przetargu dla osób trzecich. Konsorcjum dostanie pozostałe 50%. Pierwotny projekt Nabucco od tego czasu poszedł na półkę i zastąpiono go mniejszym Nabucco Zachodnim. Obcięty rurociąg przyśle kaspijski gaz z turecko-bułgarskiej granicy do Austrii i poza jej granice. Nie jest jednak jasne, czy dla innych firm zasady dostępu do pierwotnego projektu Nabucco mogą być przeniesione do Nabucco Zachodniego. "To nie znaczy, że Nabucco nie będzie miało dostaw, to po prostu oznacza, że konsorcjum Nabucco nie będzie bezpośrednio kupowało gazu kaspijskiego i sterowało jego tranzytem z Azerbejdżanu do tureckiej granicy. Będzie kupować gaz w ramach umów na dostawy gazu. W każdym razie, konsorcjum Nabucco Zachód - który obejmuje niemiecką RWE, austriacki OMV, Bulgargaz, Transgaz, MOL i Botas - nie będzie miało zagwarantowanego dostępu do 50% pojemności w TANAP" - powiedziała Stanic. Czy to ważne, że TANAP nie będzie objęty prawem UE? Może to okazać się problematyczne dla osób trzecich w skierowaniu azerskiego gazu do Europy przez Nabucco Zachodnie, jeśli nie będą mogli uzyskać dostępu do gwarantowanej przepustowości TANAP. Choć niektórzy eksperci twierdzą, że Turcja i Azerbejdżan nie mają nic do zyskania blokując dostęp dla stron trzecich, brak jednak jasnych ram prawnych wzmacnia pozycje producentów podczas negocjacji, a to dlatego, że producenci są właścicielami zarówno gazu i, jak i infrastruktury. Właśnie dlatego UE tak mocno spiera się z Gazpromem i Putinem.

7 Co UE może zrobić w tej sprawie? Teoretycznie nic. TANAP nie przesyła tranzytem gazu do żadnego państwa członkowskiego UE, więc Unia nie ma uprawnień do egzekwowania zasady dostępu w ramach trzeciego pakietu energetycznego. Eksperci jednak uważają, że TANAP i Nabucco West oraz TAP będą musiały być napełnione do maksymalnej pojemności, ponieważ przedsiębiorstwa finansujące projekty będą chciały szybkiego i pełnego zwrotu kosztów inwestycji. Jednak, kto uzyska dostęp, kiedy i za jaką cenę, to już inna sprawa. Mehmet Dogan, dyrektor generalny tureckiej firmy konsultingowej GazDa, uważa zaś, że inni nabywcy azerskiego gazu będą prawdopodobnie w stanie zabezpieczyć tranzyt przez TANAP, ale pytanie, jakim kosztem? "Nie sądzę, że będzie to problem dla firm europejskich, aby uzyskać dostęp stron trzecich do TANAP, ale producenci będą mieli dużo większą siłę negocjacyjną, niż w ramach pierwotnego projektu Nabucco. To wszystko zależy od europejskich nabywców gazu, czy są skłonni zapłacić za tranzyt przez terytorium Turcji " - wyjaśniał Dogan agencji Interfax. Ponadto, dostęp stron trzecich do producentów irackiego gazu byłoby jeszcze bardziej problematyczny. "Wiele firm europejskich jest aktywnych w północnym Iraku. Jak mają zamiar transportować gaz - via TANAP lub istniejącą infrastrukturą? Jest to nieznane na razie" - mówił ekspert. Słusznie zatem zauważają analitycy Ośrodka Studiów Wschodnich w Warszawie, że: W efekcie działań Komisji Europejskiej, firm energetycznych oraz przede wszystkim Baku i Ankary, w ciągu ostatniego roku doszło do wykrystalizowania się nowego kształtu Południowego Korytarza. Stało się to możliwe po przełamaniu politycznego impasu między Azerbejdżanem i Turcją oraz osiągnięciu porozumień w kwestiach tranzytu i dostaw azerbejdżańskiego surowca do Turcji (październik 2011). Gazociąg TANAP o przepustowości w różnych wariantach od 16 do 60 mld m3 gazu ma przebiegać wyłącznie przez terytorium Turcji, a tym samym zabezpieczać tranzyt azerskiego surowca przez Turcję do granicy z Bułgarią. Oznacza to, że Azerbejdżan i Turcja, bazując na strategicznych założeniach Południowego Korytarza (te same źródła surowca, trasa oraz rynki jak w koncepcji unijnej), zaproponowały nowy wariant jego realizacji, który daje im kontrolę nad kluczowym odcinkiem Korytarza. To Baku i Ankara będą zatem decydować o tym, jakie ilości gazu i kiedy trafią na rynek UE, przy czym nie chodzi tylko o gaz azerski, ale w przyszłości potencjalnie także o gaz kaspijski i iracki. Konsekwencją jest wzrost pozycji obu krajów względem UE. Turcja i Azerbejdżan stają się graczami definiującymi kształt i przyszłe funkcjonowanie Korytarza. Decyzja o budowie TANAP-u oznacza zatem, że nowy gazociąg nie będzie narzędziem polityki europejskiej wobec Azerbejdżanu i Turcji, ale tureckiej i azerbejdżańskiej wobec UE. Z kolei prezydent Rosji Władimir Putin podczas rozmów z premierem Recep Tayyip Erdogan 4 grudnia 2012 roku, powiedział, że Turcja stanie się wkrótce centrum energetycznym w regionie - podała turecka agencja Sabah.