Gastroenterologia Nettera TOM 1

Transkrypt

1 i Gastroenterologia Nettera TOM 1

2 ii iii Netter s Gastroenterology Gastroenterologia Nettera TOM 1 Edited by Martin H. Floch, MD, MACG Neil R. Floch, MD, FACS Kris V. Kowdley, MD C. S. Pitchumoni, MD, FRCP, FACP, MACG, MPH Raul J. Rosenthal, MD James S. Scolapio, MD Illustrations by Frank H. Netter, MD Contributing Illustrators John A. Craig, MD Carlos A. G. Machado, MD Kip Carter, MS David Mascaro, MS Steven Moon Redakcja Martin H. Floch Neil R. Floch Kris V. Kowdley C. S. Pitchumoni Raul J. Rosenthal James S. Scolapio Ilustracje Frank H. Netter Współpraca John A. Craig, Carlos A. G. Machado, Kip Carter, David Mascaro, Steven Moon Redakcja wydania I polskiego Leszek Paradowski Icon Learning Systems Carlstadt, New Jersey Elsevier Urban & Partner Wrocław URBAN&PARTNER

3 iv v Tytuł oryginału: Netter s Gastroenterology Redakcja: Martin H. Floch, Neil R. Floch, Kris Kowdley, C.S. Pitchumoni, Raul Rosenthal, James Scolapio This edition of Sections 1 through 164 of Netter s Gastroenterology, 1e by Martin H. Floch, Neil R. Floch and Kris V. Kowdley is published by arrangement with Elsevier Inc. Rozdziały książki Netter s Gastroenterology, wyd. 1 (redaktorzy: Martin H. Floch, Neil R. Floch i Kris V. Kowdley) zostały opublikowane przez Elsevier Inc. Published by Icon Learning Systems LLC, a subsidiary of MediMedia USA, Inc. Copyright 2005 MediMedia, Inc. ISBN 10: ISBN 13: Wszelkie prawa zastrzeżone, zwłaszcza prawo do przedruku i tłumaczenia na inne języki. Żadna z części tej książki nie może być w jakiejkolwiek formie publikowana bez uprzedniej pisemnej zgody Wydawnictwa. Dotyczy to również sporządzania fotokopii, mikrofilmów oraz przenoszenia danych do systemów komputerowych. Ze względu na stały postęp w naukach medycznych lub odmienne nieraz opinie na temat stosowania nowych metod diagnozowania i leczenia, jak również możliwość wystąpienia błędu, prosimy, aby podczas podejmowania decyzji terapeutycznej uważnie oceniać zamieszczone w książce informacje, zwłaszcza dotyczące podawania leków nowych lub rzadko stosowanych. Radzimy zapoznać się również z informacjami producenta leku. Pomoże to zmniejszyć ryzyko wystąpienia błędu lekarskiego. Copyright for the Polish edition by Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2010 Redakcja naukowa I wydania polskiego: prof. dr hab. med. Leszek Paradowski dr n. med. Frank H. Netter Frank H. Netter urodził się w 1906 r. w Nowym Jorku. Studiował sztuki piękne w Art Student s League i National Academy of Design. Studia medyczne rozpoczął w New York University, a tytuł lekarza otrzymał w 1931 r. Szkice z jego zeszytów przyciągały uwagę studentów i lekarzy. W czasie studiów Netter odpłatnie tworzył ilustracje do artykułów i podręczników. W 1933 r. rozpoczął pracę jako chirurg, jednocześnie zajmował się tworzeniem ilustracji. Ostatecznie zrezygnował z praktyki lekarskiej, aby cały swój czas poświęcić sztuce. W czasie II wojny światowej powołano go do armii Stanów Zjednoczonych. Po wojnie rozpoczął współpracę z firmą farmaceutyczną CIBA (obecnie Novartis). Współpraca trwająca 45 lat zaowocowała powstaniem wyjątkowej kolekcji ilustracji znanych lekarzom i innym grupom zawodowym związanym z medycyną na całym świecie. W 2000 r. prawa do Kolekcji Nettera nabył Icon Learning Systems i rozpoczął jej aktualizację poprzez dołączanie nowych dzieł tworzonych przez artystów w stylu dr. Nettera. W roku 2005 Kolekcja Nettera została zakupiona przez Elsevier Inc. Obecnie w ofercie Elsevier Inc. znajduje się ponad 50 publikacji zawierających prace dr. Nettera. Tłumaczenie z języka angielskiego: dr n. med. Radosław Kempiński rozdz dr n. med. Renata Mozrzymas rozdz dr n. med. Agata Mulak rozdz dr n. med. Katarzyna Neubauer rozdz lek. med. Paweł Petryszyn rozdz dr hab. med. Elżbieta Poniewierka rozdz lek. med. Małgorzata Reszczyńska rozdz dr n. med. Artur Salomon rozdz lek. med. Łukasz Salomon rozdz dr n. med. Jarosława Siemianów-Wejchert rozdz dr n. med. Adam Smereka rozdz lek. med. Anna Susło rozdz dr n. med. Dorota Waśko-Czopnik rozdz lek. med. Szymon Wieczorek rozdz , dr n. med. Barbara Woźniak-Stolarska rozdz , Dyrektor wydawnictwa: dr n. med. Andrzej Broniek Redaktor naczelny: lek. med. Edyta Błażejewska Redaktor prowadzący: Renata Wręczycka Redaktor tekstu: Stanisława Trela Redaktor-producent: Wiesława Jeleńska-Hombek Opracowanie skorowidza: Katarzyna Daniel Projekt okładki: Piotr Kawecki ISBN (tom I) ISBN (tom II) ISBN (całość) Wśród ilustracji wykorzystywanych w nauczaniu medycyny prace dr. Nettera zajmują szczególne miejsce. Trzynaste wydanie Netter Collection of Medical Illustrations, zawierające większość z ponad 20 tysięcy ilustracji stworzonych przez Nettera, stało się jednym z najsławniejszych kiedykolwiek opublikowanych dzieł medycznych. Atlas anatomii człowieka Nettera, pierwszy raz wydany w 1989 r., zawiera ilustracje anatomiczne z Kolekcji Nettera. Przetłumaczony na 16 języków służy studentom medycyny i innych kierunków pokrewnych na całym świecie. Ilustracje Nettera oprócz wartości artystycznych mają również, co ważniejsze, wartość merytoryczną. Dr Netter napisał w 1949 roku, że celem ilustracji jest wyjaśnienie zagadnienia. Niezależnie od walorów artystycznych ilustracji medycznej ma ona niewielką wartość, jeżeli nie pomaga zrozumieć wybranego zagadnienia. Malarstwo Nettera charakteryzuje się wyjątkową kompozycją, pomysłowością, podejściem do tematu i niesie znaczący przekaz intelektualny. Frank H. Netter, lekarz i artysta, zmarł w 1991 roku. Tom I zawiera rozdziały 1 164, tom II rozdziały Elsevier Urban & Partner ul. Kościuszki 29, Wrocław tel. 071/ , fax 071/ biuro@elsevier.com Przygotowanie do druku: Pracownia Składu Komputerowego TYPO-GRAF Druk i oprawa: Drukarnia Narodowa SA, Kraków

4 vi vii Dedykacja... xiii Przedmowa... xiv Przedmowa do wydania polskiego... xv Autorzy... xvi I. przełyk Neil R. Floch Rozdział 1: Zależności topograficzne przełyku... 3 Rozdział 2: Mięśniówka przełyku... 6 Rozdział 3: Unaczynienie tętnicze przełyku... 9 Rozdział 4: Unaczynienie żylne przełyku Rozdział 5: Unerwienie przełyku: sympatyczne i parasympatyczne Rozdział 6: Unerwienie wewnętrzne przewodu pokarmowego Rozdział 7: Budowa histologiczna przełyku Rozdział 8: Połączenie żołądkowo-przełykowe i przepona Rozdział 9: Akt połykania Rozdział 10: Neuroregulacja procesu połykania Rozdział 11: Wady wrodzone przełyku Rozdział 12: Pierścień Schatzkiego Rozdział 13: Zespół Plummera-Vinsona Rozdział 14: Zespoły kurczowe przełyku Rozdział 15: Achalazja Rozdział 16: Uchyłki przełyku Rozdział 17: Ciała obce w przełyku Rozdział 18: Uszkodzenie przełyku przez substancje żrące Rozdział 19: Rozdarcie i perforacja przełyku Rozdział 20: Żylaki przełyku Rozdział 21: Choroba refluksowa przełyku Rozdział 22: Ostre i przewlekłe zapalenie przełyku Rozdział 23: Owrzodzenia przełyku... 73

5 viii ix Rozdział 24: Zwężenia przełyku Rozdział 25: Przepuklina wślizgowa i okołoprzełykowa rozworu przełykowego typu 1, 2 i Rozdział 26: Przełyk Barretta Rozdział 27: Nowotwory łagodne przełyku Rozdział 28: Nowotwory złośliwe środkowej i górnej części przełyku Rozdział 29: Nowotwory dolnego odcinka przełyku II. Żołądek i dwunastnica Martin H. Floch Rozdział 30: Budowa anatomiczna żołądka naturalne zróżnicowanie i topografia Rozdział 31: Budowa anatomiczna i topografia dwunastnicy Rozdział 32: Błona śluzowa żołądka Rozdział 33: Błona śluzowa i struktury dwunastnicy Rozdział 34: Dopływ krwi i krążenie oboczne narządów górnej jamy brzusznej Rozdział 35: Drenaż chłonny żołądka Rozdział 36: Unerwienie żołądka i dwunastnicy Rozdział 37: Wydzielanie żołądkowe Rozdział 38: Czynniki wpływające na czynność żołądka Rozdział 39: Rola żołądka w trawieniu Rozdział 40: Badania wydzielania kwasu solnego Rozdział 41: Wpływ leków na czynność żołądka Rozdział 42: Endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego: ezofagogastroduodenoskopia Rozdział 43: Obłożony język, halitoza i pleśniawki Rozdział 44: Aerofagia i odbijania Rozdział 45: Motoryka żołądka Rozdział 46: Gastropareza i zaburzenia motoryki żołądka Rozdział 47: Niedrożność kanału odźwiernika i skutki wymiotów Rozdział 48: Nudności i wymioty Rozdział 49: Zwężenie przerostowe odźwiernika Rozdział 50: Uchyłki żołądka Rozdział 51: Uchyłki dwunastnicy Rozdział 52: Dyspepsja (dyspepsja czynnościowa i niezwiązana z chorobą wrzodową) Rozdział 53: Infekcja Helicobacter pylori Rozdział 54: Zapalenie żołądka Rozdział 55: Choroba wrzodowa: definicja i patofizjologia Rozdział 56: Choroba wrzodowa: ostre wrzody żołądka (nadżerkowe zapalenie żołądka) Rozdział 57: Choroba wrzodowa: zapalenie dwunastnicy i wrzody trawienne opuszki dwunastnicy Rozdział 58: Choroba wrzodowa: powikłania Rozdział 59: Krwawienie z przewodu pokarmowego Rozdział 60: Endoskopia lecznicza przewodu pokarmowego Rozdział 61: Guzy łagodne żołądka Rozdział 62: Chłoniaki żołądka i chłoniaki typu MALT Rozdział 63: Nowotwory żołądka Rozdział 64: Nowotwory dwunastnicy Rozdział 65: Zasady chirurgii żołądka Rozdział 66: Powikłania po gastrektomii: gastrektomia częściowa Rozdział 67: Skutki gastrektomii całkowitej III. ŚCIANA JAMY BRZUSZNEJ Raul Rosenthal, David Podkameni, Flavia Soto, Guillermo Higa, Dario Berkowski, Colleen Kennedy, T. Cristina Sardinha, Emanuele Lo Menzo, Elias Chousleb, Samir Yebara Rozdział 68: Przednio-boczna ściana jamy brzusznej Rozdział 69: Otrzewna Rozdział 70: Miednica i powięź miedniczna Rozdział 71: Kanał pachwinowy Rozdział 72: Okolice i płaszczyzny jamy brzusznej Rozdział 73: Jama brzuszna wady wrodzone Rozdział 74: Ostry brzuch Rozdział 75: Niedrożność przewodu pokarmowego Rozdział 76: Niedrożność naczyń krezkowych Rozdział 77: Inne zmiany naczyniowe Rozdział 78: Ostre zapalenie otrzewnej Rozdział 79: Przewlekłe zapalenie otrzewnej Rozdział 80: Rak otrzewnej Rozdział 81: Łagodne nawracające zapalenie otrzewnej (rodzinna gorączka śródziemnomorska) Rozdział 82: Uszkodzenia jelita cienkiego

6 x xi Rozdział 83: Uszkodzenia jelita grubego Rozdział 84: Przepuklina pachwinowa skośna i prosta Rozdział 85: Przepukliny udowe Rozdział 86: Ściana brzucha: przepukliny brzuszne Rozdział 87: Przepukliny lędźwiowe, zasłonowe, kulszowe i kroczowe Rozdział 88: Przepukliny wewnętrzne: wrodzone przepukliny wewnątrzotrzewnowe IV. JELITO CIENKIE Martin H. Floch Rozdział 89: Topografia jelita cienkiego Rozdział 90: Budowa ogólna jelita cienkiego Rozdział 91: Budowa mikroskopowa jelita cienkiego Rozdział 92: Jelito kręte Rozdział 93: Badania obrazowe jelita cienkiego Rozdział 94: Unaczynienie jelita cienkiego Rozdział 95: Unerwienie jelita cienkiego i grubego Rozdział 96: Odruchy trzewne Rozdział 97: Wady wrodzone jelita cienkiego Rozdział 98: Uchyłek Meckela Rozdział 99: Zaburzenia motoryki jelita cienkiego Rozdział 100: Niedrożność częściowa i całkowita jelita cienkiego Rozdział 101: Przewlekła rzekoma niedrożność jelit Rozdział 102: Ileostomia, kolostomia i stomia żołądkowo-jelitowa Rozdział 103: Wgłobienie jelita cienkiego Rozdział 104: Zespół jelita nadwrażliwego i czynnościowe zaburzenia przewodu pokarmowego Rozdział 105: Sekrecyjne, trawienne i absorpcyjne funkcje jelita cienkiego Rozdział 106: Hormony układu pokarmowego Rozdział 107: Badania diagnostyczne jelita cienkiego Rozdział 108: Nietolerancja dwucukrów Rozdział 109: Choroba trzewna i zaburzenia wchłaniania Rozdział 110: Choroba Whipple a Rozdział 111: Uchyłki Rozdział 112: Biegunka Rozdział 113: Zespół rozrostu bakteryjnego Rozdział 114: Zespół krótkiego jelita Rozdział 115: Alergia pokarmowa Rozdział 116: Eozynofilowe zapalenie jelit Rozdział 117: Nowotwory łagodne jelita cienkiego Rozdział 118: Nowotwory złośliwe jelita cienkiego Rozdział 119: Zespół rakowiaka i guzy neuroendokrynne V. Okrężnica, odbytnica i odbyt Martin H. Floch Rozdział 120: Struktura i histologia okrężnicy Rozdział 121: Esica Rozdział 122: Odbytnica i kanał odbytu Rozdział 123: Układy naczyniowy, limfatyczny i nerwowy jelita grubego Rozdział 124: Wydzielanie, trawienie i wchłanianie w jelicie grubym oraz flora jelitowa Rozdział 125: Probiotyki Rozdział 126: Anoskopia, sigmoidoskopia i kolonoskopia Rozdział 127: Laparoskopia Rozdział 128: Badanie kału Rozdział 129: Krwawienie jelitowe Rozdział 130: Motoryka i zaburzenia motoryki jelita grubego Rozdział 131: Defekacja Rozdział 132: Patofizjologia defekacji i nietrzymanie stolca Rozdział 133: Zaparcie Rozdział 134: Wpływ leków na jelito grube Rozdział 135: Okrężnica olbrzymia (megacolon) Rozdział 136: Skręt esicy Rozdział 137: Skręt kątnicy Rozdział 138: Choroby wyrostka robaczkowego: zapalenie, torbiel śluzowa i guzy Rozdział 139: Uchyłkowatość: choroba uchyłkowa jelita grubego Rozdział 140: Uchyłkowatość: zapalenie uchyłków i jego powikłania oraz krwawienie z uchyłków Rozdział 141: Wrzodziejące zapalenie jelita grubego: definicja i opis ogólny Rozdział 142: Wrzodziejące zapalenie jelita grubego: objawy pozajelitowe i powikłania

7 xii Rozdział 143: Wrzodziejące zapalenie jelita grubego: rozpoznanie histologiczne i dysplazja Rozdział 144: Wrzodziejące zapalenie jelita grubego: leczenie chirurgiczne Dedykacja Rozdział 145: Ileostomia i kolostomia Rozdział 146: Zespolenie końcowego odcinka jelita krętego z kanałem odbytu i zapalenie zbiornika pouch Rozdział 147: Cechy różnicujące wrzodziejące zapalenie jelita grubego i chorobę Leśniowskiego-Crohna Rozdział 148: Choroba Leśniowskiego-Crohna Rozdział 149: Choroba Leśniowksiego-Crohna: powikłania i leczenie chirurgiczne Rozdział 150: Zmiany okołoodbytnicze w chorobie Leśniowskiego-Crohna Rozdział 151: Leczenie farmakologiczne nieswoistych zapaleń jelit W dzisiejszych szaleńczych czasach pisanie książek naukowych wypełnia czas, który moglibyśmy potraktować jako wolny. Opracowując tę książkę, wykorzystywaliśmy czas, który powinien być poświęcony naszym rodzinom. Dlatego też chcielibyśmy ją w całości zadedykować naszym żonom i dzieciom. Dedykację niech przyjmą nasze żony Gladys Floch, Prema Pitchumoni, Bonnie Kowdley, Robin Zaretsky Floch, Sima Rosenthal i Elizabeth Scolapio, a także nasze dzieci Jeffrey Aaron Floch (świętej pamięci), Craig Lawrence Floch, Lisa Susanne Adelmann, Neil Robert Floch, Sheila Pitchumoni, Shoba Pitchumoni, Suresh Pitchumoni, Sara Kowdley, Noam Rosenthal, Dana Rosenthal, Julia Scolapio i Anthony Scolapio. Rozdział 152: Mikroskopowe zapalenie jelita grubego (limfocytowe i kolagenowe zapalenie jelita grubego) Rozdział 153: Nowotwory jelita grubego: polipy okrężnicy Rozdział 154: Nowotwory jelita grubego: badania przesiewowe i leczenie polipów jelita grubego Rozdział 155: Rodzinna polipowatość gruczolakowata i zespoły polipowatości Rozdział 156: Rak jelita grubego: obraz kliniczny i rozpoznanie Rozdział 157: Rak jelita grubego: zaawansowanie, leczenie i wyniki Rozdział 158: Rak odbytnicy Rozdział 159: Guzki krwawnicze Rozdział 160: Częściowe i całkowite wypadanie odbytnicy Rozdział 161: Szczelina odbytu, świąd odbytu, zapalenie brodawek i krypt odbytu Rozdział 162: Ropień odbytowo-odbytniczy i przetoka Rozdział 163: Ziarniniak weneryczny i zapalenie prostnicy przenoszone drogą płciową Rozdział 164: Nietrzymanie stolca Skorowidz... S-1

8 xiv xv Przedmowa Przedmowa do wydania polskiego Każdy kto studiował medycynę w ostatnich 25 latach zdaje sobie sprawę, jak ogromną wartość przedstawiają ilustracje doktora Franka H. Nettera. Zarówno studenci, jak i nauczyciele traktują jego ilustracje jako kryteria wyjściowe, będące ponadczasowym wzorem, ponieważ uczą bardziej niż onieśmielają. Możliwe, że wciąż udoskonalane techniki pewnego dnia pozwolą na taki rozwój pomocy naukowych, iż przerosną one wartością i przejrzystością wartość edukacyjną ilustracji Nettera, lecz ten czas jeszcze nie nadszedł i wciąż nowe generacje studentów na całym świecie kontynuują zgłębianie wiedzy na podstawie prac jego wybitnego talentu. W swojej przeszłości naukowej byłem autorem dwóch książek pierwsza to jedno z pionierskich tekstów dotyczących jelita cienkiego, natomiast druga jest jedną z pierwszych pozycji związanych z żywieniem w chorobach gastroenterologicznych. Mimo iż obiecałem sobie już nigdy więcej nie podejmować się tak ciężkiej pracy, potrzeba zwięzłego i wyczerpującego opracowania obejmującego zagadnienia podstawowe, jak i najświeższe doniesienia z użyciem ilustracji słynnej kolekcji Nettera, złamała mój opór, i nie mogłem zmarnować tej szansy. Wynikiem tego jest Gastroenterologia Nettera. Wydawca zarzucał mi, że napisałem tekst ogólnikowy, niezrozumiały dla studentów, natomiast budzący zainteresowanie gastroenterologów. Cel niniejszej książki jest inny niż tradycyjnie pisanych podręczników, w których kładzie się nacisk na słowo pisane. Próbowałem odkryć dziedzinę gastroenterologii i żywienia, tak aby przekazać swoim odbiorcom skuteczne i sensowne doświadczenia poprzez balansowanie między słowem a rysunkiem, pozostając jednak wiernym filozofii doktora Nettera przez wykorzystanie mocy ilustracji, by uczyć, dostarczając zarazem istotnych informacji za pomocą tekstu. Wybrałem około 300 najlepszych ilustracji doktora Nettera i wraz ze współautorami napisałem tekst tak, aby wyeksponować to, co autor miał na myśli. W tradycyjnym podręczniku najpierw jest pisany tekst, któremu towarzyszą ryciny. W tym wypadku ja i moi współautorzy napisaliśmy tekst do ilustracji wykonanych wcześniej, a naszym celem było scalenie wszystkiego razem, aby uzyskać przejrzystą całość. W związku z tym, że medycyna jest stale rozwijającą się dziedziną nauki, wykorzystano talent artystów medycznych Kipa Cartera, Davida Mascaro i Stevena Moona do stworzenia nowych rycin w stylu Nettera oraz zaktualizowania tych, które tego wymagały. Książka została podzielona na 10 części odnoszących się do poszczególnych narządów przewodu pokarmowego oraz do jego specjalnych zagadnień. Początkowo wymienione części były podzielone na 265 zwięzłych rozdziałów, włącznie ze wstępnym rozdziałem odnoszącym się do anatomii i fizjologii. Tekst zawierał główne informacje o obrazie klinicznym, diagnostyce, leczeniu i postępowaniu, przebiegu i rokowaniu oraz, jeśli było to uzasadnione, profilaktyce i kontroli na każdym etapie choroby. Wierzę, że wynikiem jest rzetelne spojrzenie na większość przedstawionych zagadnień. Czułem się komfortowo pisząc tekst do rozdziałów dotyczących żołądka, jelita cienkiego, jelita grubego i chorób infekcyjnych, natomiast prosiłem przyjaciół, aby zajęli się przygotowaniem tych części, które stanowią ich sferę zainteresowań i są w nich ekspertami. Doktor C.S. Pitchumoni, niezrównany nauczyciel zajmujący się tematyką chorób trzustki, zgodził się napisać tekst do części dotyczących trzustki i pęcherzyka żółciowego. Doktor Kris Kowdley z Uniwersytetu w Waszyngtonie, będący światowym autorytetem w dziedzinie chorób wątroby, zredagował część odnoszącą się do tego narządu. Doktor Neil Floch, który spędzał niekończące się godziny przy stole operacyjnym, opanowując techniki chirurgii małoinwazyjnej i procedurę fundoplikacji Nissena, napisał część dotyczącą przełyku. Doktor Raul Rosenthal z Kliniki w Cleveland, we współpracy ze swoimi współpracownikami, zgodził się natomiast na napisanie rozdziałów dotyczących jamy brzusznej. W uzupełnieniu całości doktor James Scolapio z Mayo Clinic napisał część dotyczącą żywienia. Jestem bardzo wdzięczny wszystkim wymienionym kolegom za ich ciężką pracę i oddanie. Bez nich książka ta nigdy nie byłaby wydana. Mam nadzieję, że podręcznik ten spodoba się naszym Czytelnikom i będzie zarówno pomocną częścią w ich edukacji, jak i lekturą, do której się powraca. Doktor Martin H. Floch Dzięki inicjatywie wydawnictwa Elsevier Urban & Partner na polski rynek trafia niezwykły podręcznik medyczny. Został on napisany przez zespół znanych gastroenterologów amerykańskich, którym kierował Profesor Martin H. Floch z Uniwersytetu Yale, do ilustracji dr. Franka H. Neterra.. Zespół Martina H. Flocha napisał zatem libretto do rysunków i obrazów Franka H. Nettera. Frank Henry Netter urodził się 25 kwietnia 1906 r. w Nowym Jorku. Planował zostać malarzem. Żeby zrealizować te plany i marzenia, ukończył studia w National Academy of Design, uzupełniając je nauką u wielu prywatnych artystów. Pierwsze sukcesy, także komercyjne, odniósł już w 1920 r., publikując rysunki w nowojorskich gazetach. Po skutecznych namowach rodziny rozpoczął studia medyczne, które ukończył w 1931 roku, rozpoczynając specjalizację z chirurgii. Już w czasie studiów medycznych zauważono jego talent jako ilustratora. O przerwaniu kariery medycznej zadecydował w 1933 roku światowy kryzys gospodarczy, który pozbawił młodego lekarza środków do życia. Sukcesy zawodowe i wielką sławę F. H. Netter zawdzięcza współpracy z firmą farmaceutyczną CIBA, dla której ilustrował materiały informacyjne i reklamowe produkowanych przez nią leków, m.in. naparstnicy. Przez wiele lat, aż do śmierci (17 września 1991 r.) Netter rysował i malował. Tak powstała jego słynna kolekcja, na którą składa się około 4000 obrazów i ilustracji. Jest autorem słynnego Atlasu anatomii człowieka, pierwszego podręcznika milionów lekarzy na całym świecie oraz wielu podręczników wielokrotnie unowocześnianych i wznawianych. Frank H. Netter był laureatem wielu prestiżowych nagród. Najwięcej otrzymał ich w 1986 roku. New York Times nazwał go w tymże roku medycznym Michałem Aniołem. Ilustracje w Gastroenterologii Neterra są dydaktyczne i piękne. Potwierdzili to moi rozmówcy profesorowie sztuki i medycyny. Tekst napisany do tych ilustracji przez zespół Martina H. Flocha składa się w dobrze zachowanych proporcjach z części morfologicznej, fizjologicznej i klinicznej. Dlatego można przewidzieć, że po podręcznik ten sięgną zarówno lekarze specjaliści, głównie chirurdzy, interniści, gastroenterolodzy, lekarze rodzinni, jak też nauczyciele akademiccy nauczający przedmiotów interdyscyplinarnych. Prawdopodobnie sięgną po to dzieło ambitni studenci medycyny, których urzekną zarówno piękno ilustracji, jak i bardzo dydaktyczny opis anatomii, unerwienia, czynności i endokrynologii układu trawienia oraz opis jego chorób. Podręcznik ma bowiem znamiona dzieła encyklopedycznego. Udostępnienie tego dzieła polskim czytelnikom stało się możliwe dzięki moim młodszym koleżankom i kolegom, z którymi współpracuję w Katedrze i Klinice Gastroenterologii i Hepatologii Akademii Medycznej we Wrocławiu i którym serdecznie dziękuję za miłą współpracę przy tłumaczeniu. Dziękuję również Wydawnictwu Elsevier, z którym miałem przyjemność w sposób harmonijny współpracować nad polskim wydaniem kolejnej cennej pozycji medycznej. Leszek Paradowski Wrocław, w dniu osiemnastej rocznicy śmierci Franka H. Nettera

9 Autorzy xvi Martin H. Floch, MD, MACG Clinical Professor of Medicine Section of Gastroenterology and Nutrition Yale University School of Medicine Norwalk Hospital Norwalk, Connecticut Neil R. Floch, MD, FACS Director of Minimally Invasive and Bariatric Surgery Norwalk Hospital Norwalk, Connecticut Kris V. Kowdley, MD Professor of Medicine Department of Gastroenterology/Hepatology University of Washington Seattle, Washington C. S. Pitchumoni, MD, FRCP, FACP, MACG, MPH Clinical Professor of Medicine, Robert Wood Johnson Medical School Chief, Division of Gastroenterology/Hepatology, Clinical Nutrition Saint Peter s University Hospital New Brunswick, New Jersey Raul J. Rosenthal, MD Director, The Bariatric Institute Division of Minimally Invasive Surgery Cleveland Clinic Florida Weston, Florida James S. Scolapio, MD Director of Nutrition Department of Gastroenterology Mayo Clinic Jacksonville, Florida