Spotkanie Realizatorów projektu. Scenariusze rozwoju Wielkopolski w aspekcie sieci gospodarczych i społeczno-gospodarczych. dr inż.

Transkrypt

1 Spotkanie Realizatorów projektu Scenariusze rozwoju Wielkopolski w aspekcie sieci gospodarczych i społeczno-gospodarczych dr inż. Paulina Golińska r. WND POIG /09 Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka Działanie 1.1. Wsparcie badań naukowych dla budowy gospodarki opartej na wiedzy Poddziałanie Projekty badawcze z wykorzystaniem metody foresight

2 PB I - Potencjalne sieci gospodarcze i społeczno-gospodarcze w regionie typy relacji z ukierunkowaniem na transformację innowacji Scenariusze transformacji wiedzy w sieciach gospodarczych r. P. Golińska

3 Scenariusz optymistyczny Zgodnie z celami Pola Badawczego wzięto pod uwagę w szczególności: tendencje w kształtowaniu relacji w sieciach gospodarczych, analizę determinantów sukcesu wdrażania innowacji i tworzenia podstaw proinnowacyjnych, zapotrzebowanie na usługi w zakresie innowacyjności organizacyjnej, zapotrzebowanie na ośrodki wspierania innowacji w Wielkopolsce, wzorce doskonalenia przedsiębiorstwa, determinanty internacjonalizacji przedsiębiorstw w Wielkopolsce r. P. Golińska

4 Scenariusz optymistyczny W perspektywie 2030 roku nastąpi wzrost inicjatyw sieciowych w Wielkopolsce. Przedsiębiorczość będzie stymulowana przede wszystkim przez znoszenie barier administracyjnych. Rozwój przedsiębiorczości będzie powiązany z lokalnym patriotyzmem, a sieci kooperacji tworzone w oparciu o koncentrację branżową w Regionie. Wzrost efektywności systemów zbierania, przechowywania, przesyłania, czy rozpowszechniania informacji sprzyjać będzie rozwojowi kooperacyjnych sieci powiązań. Zmiana jakościowa relacji sieciowych nastąpi poprzez partycypację przedsiębiorców w kosztach realizacji inicjatyw proinnowacyjnych r. P. Golińska

5 Scenariusz optymistyczny Produkty i usługi innowacyjne stanowić będą przeważającą cześć PKB Regionu. Wielkopolanie oczekiwać będą rozwiązań innowacyjnych w obszarze gospodarki i życia codziennego oraz sami będą je tworzyć. Rozwój systemów informatycznych skutkować będzie zmianami w społecznych strukturach zatrudnienia. Koopetycja w sieciach gospodarczych umożliwi pozyskiwanie i wdrażanie innowacji poprzez ułatwienie dostępu do instytucji kreujących wiedzę. Na poziomie regionalnym zostaną wypracowane instrumenty finansowe promujące innowacyjność i przedsiębiorczość, skracające drogę od pomysłu do wdrożenia. W ramach sieci gospodarczych zostaną utworzone wspólne komórki B+R (mniejsze koszty badań, efekt skali, dywersyfikacja ryzyka) r. P. Golińska

6 Scenariusz optymistyczny W perspektywie 2030 roku e-biznes istotnie ułatwi poszukiwanie nowych partnerów biznesowych i tworzenie sieci gospodarczych. Władze Regionu stymulować będą lokalizację szkół praktycznie uczących zawodu tak, aby zapobiegać dekompozycji Regionu. Pojawią się rozwiązania systemowe wspierające przedsiębiorczość absolwentów, celem zatrzymania w mniejszych ośrodkach zdolnej młodzieży. Decyzje władz samorządowych na poziomie regionalnym i lokalnym wpłyną na proinnowacyjną strukturę wydatków w budżetach JST. Wspierane będą inwestycje dopasowane do GOW (infrastruktura ekologiczna, komunikacyjna). Samorząd będzie stymulować tworzenie centrów kompetencji, centrów obsługi inwestora, obserwatoriów inicjatyw sieciowych r. P. Golińska

7 Scenariusz optymistyczny Nastąpi rozwój infrastruktury wspierającej mobilność szczególnie w subregionach Wielkopolski, co ułatwi tworzenie sieci. Nastąpi wzrost liczby inwestycji infrastrukturalnych realizowanych przez sieci JST. Powszechny, bezpłatny dostęp do szerokopasmowego Internetu sprzyjać będzie komunikacji oraz kooperacji przedsiębiorstw i pozwoli również obniżyć koszty transakcyjne kooperacji w ramach sieciach. Istotnym narzędziem dla rozwoju sieci będzie rewitalizacja obszarów poprzemysłowych i powojskowych oraz komercyjne wykorzystanie dawnych lotnisk wojskowych (Ostrów Wlkp., Pleszew, Piła, Wałcz) r. P. Golińska

8 Scenariusz optymistyczny Po wprowadzeniu przez samorząd Wielkopolski mechanizmów certyfikacji IOB w Regionie, nastąpi znaczna poprawa jakościowa tych instytucji i dopasowanie oferowanych przez nie usług do rzeczywistych potrzeb przedsiębiorstw. W perspektywie 2030 roku nastąpi wzrost liczby liderów w Regionie promujących inicjatywy sieciowe i inicjujących tego typy działania. Dalszy rozwój klastrów branżowych będzie mieć przede wszystkim charakter oddolny (koncentracja branżowa w Wielkopolsce oraz produkty o specyficznym charakterze lokalnym lub regionalnym). Zacieranie granic organizacyjnych pomiędzy uczestnikami sieci umożliwi swobodny przepływ informacji i szybszą transformację wiedzy oraz wzrost wzajemnego zaufania r. P. Golińska

9 Scenariusz pesymistyczny W perspektywie do 2030 roku nastąpi spadek inicjatyw sieciowych zarówno w ujęciu jakościowym jak i ilościowym, do podstawowych przesłanek takiej prognozy można zaliczyć: brak kompleksowych planów zagospodarowania przestrzennego, starzenie się społeczeństwa, wzrost obciążeń podatkowych i kosztów pracy, zanik kultury technicznej oraz zanik wybranych zawodów, degradacja szkolnictwa zawodowego oraz zanik kompetencji fachowych, ograniczone środki w budżetach JST na finansowanie infrastruktury oraz wspieranie inicjatyw klastrowych, ograniczone zaufanie podmiotów gospodarczych oraz ogólnie niska akceptacja społeczna przedsiębiorczości r. P. Golińska

10 Scenariusz pesymistyczny Negatywne oddziaływanie na gospodarkę Regionu wywrze ogólny spadek przedsiębiorczości i niechęć do podejmowania wspólnych inicjatyw (konformizm pokolenia Y/Z). Niski poziom edukacji w zakresie przedsiębiorczości pokryje się z ogólnie niskim poziomem kształcenia zawodowego. Ze względu na niską atrakcyjność Wielkopolski, jako miejsca pracy skuteczne odtworzenie kompetencji fachowych przez migrantów przyjezdnych będzie niewystarczające. Konflikt międzypokoleniowy pogłębi rozwarstwienie społeczne : wykluczenie pokolenia 50+, wysokie bezrobocie wśród młodych (poniżej 35-go roku życia) r. P. Golińska

11 Scenariusz pesymistyczny Drenaż kadr słabszych partnerów w sieci doprowadzi do zmniejszenia ich potencjału, a następnie ich marginalizacji. Przejmowanie przez firmy wiodące mniejszych przedsiębiorstw, tworzenie monopoli lub oligopoli, a w skrajnych przypadkach zmów cenowych. Rozpad sieci gospodarczych i wzrost roli podmiotów dominujących spowoduje spadek liczby MSP. Pogłębią się chaotyczne działania rządu i władz samorządowych Wielkopolski. Cięcia budżetowe doprowadzą do strajków na masową skalę i wywołają lawinę bankructw w sektorze MSP, który tradycyjnie funkcjonuje w dużej swej części jako wykonawca lub podwykonawca zamówień publicznych r. P. Golińska

12 Scenariusz pesymistyczny Brak stabilności podatkowej oraz dyscypliny wydatkowania środków publicznych zwiększy poziom inflacji i deficyt budżetowy utrudniając długookresowe planowanie finansowe przedsiębiorstw na rzecz inwestycji w innowacje. Dystrybucja budżetu będzie związana wyłącznie z realizacją krótkookresowych celów. Szczególnie dokuczliwy będzie brak długofalowej strategii rozwoju transportu w Wielkopolsce, w szczególności w odniesieniu do przewozów towarowych, co spowoduje wzrost kongestii transportowej i zanieczyszczenia środowiska naturalnego. Brak współpracy i koordynacji pomiędzy JST, IOB, organizacjami pozarządowymi oraz przedsiębiorstwami w zakresie partnerstwa dla innowacji r. P. Golińska

13 Scenariusz pesymistyczny Nastąpi wzajemne blokowanie cennych inicjatyw sieciowych w układzie biznes nauka administracja z obawy o posądzenia o praktyki korupcyjne. Marginalizacji ulegnie rola instytucji otoczenia biznesu ze względu na ich ograniczoną skuteczność działania oraz brak realnych liderów. Wiedza wytwarzana przez sektor B+R będzie mało użyteczna z punktu widzenia praktyków. Brakować będzie planowania strategicznego na poziomie samorządu regionalnego, zmierzającego do pozyskania lub wytworzenia wiedzy. Szybki rozwój technologii poza Regionem powodować będzie, że wiedza gromadzona w Wielkopolsce będzie przestarzała i niewystarczająca do stymulowania rozwoju gospodarczego i inicjatyw sieciowych r. P. Golińska

14 Scenariusz prawdopodobny W perspektywie do 2030 roku należy przyjąć, że nastąpi umiarkowany rozwój inicjatyw sieciowych zarówno w ujęciu jakościowym jak i ilościowym. Szczególną rolę w transformacji wiedzy będą miały klastry, sieci dostawców, nieformalne sieci przemysłowo-naukowe. Budowanie dobrego klimatu dla przedsiębiorczości i innowacyjności (zwolnienia i ulgi podatkowe za podnoszenie innowacyjności) przyczyni się do rozwoju inicjatyw sieciowych, szczególnie klastrów. Przedsiębiorstwa będą coraz mocniej łączyć się kapitałowo, co może doprowadzić do powstawania sieci hermetycznych dla transferu wiedzy jawnej i niejawnej. Zbyt wolne tempo modernizacji technologii, parków maszynowych lub doskonalenia zawodowego pracowników w MSP, spowoduje ryzyko utraty zleceń od wiodących firm r. P. Golińska

15 Scenariusz prawdopodobny Innowacyjność w Wielkopolsce nadal będzie miała charakter raczej adaptacyjny niż innowacyjny. Przedsiębiorstwa łatwo będą dostosowywać się do zmiennych warunków otoczenia gospodarczego, jednak będą unikać ponoszenia znacznych nakładów ze środków własnych na innowacje. Kompetencje fachowe w Wielkopolsce rozwijać się będą wybiórczo, raczej chaotycznie, bez powiązania z priorytetami wynikającymi z Regionalnej Strategii Innowacji. Powstaną istotne dla rozwoju sieci gospodarczych z gospodarki Regionu luki kadrowe, które prawdopodobnie będą wypełniane przez stażystów i praktykantów lub przez migrantów z innych regionów. Poprawa jakości kształcenia zawodowego widoczna będzie tylko w głównych ośrodkach w Regionie, następi spadek jakości kształcenia zawodowego w mniejszych ośrodkach r. P. Golińska

16 Scenariusz prawdopodobny Spadnie gotowość do innowacji i współpracy z jednostkami B+R. Stopniową dywersyfikację źródeł finansowania inwestycji proinnowacyjnych (rozwój PPP). Zintensyfikowane zostaną działania JST na rzecz tworzenia rezerw celowych na przedsięwzięcia innowacyjne o podwyższonym ryzyku. Rozwój infrastruktury będzie miał charakter wybiórczy i wystąpi głównie w centralnych ośrodkach subregionów oraz w zakresie dróg wojewódzkich. Dotacje na innowacje promować będą rozwiązania o niskim poziomie ryzyka biznesowego. Stopniowa realizacja i monitorowanie założeń RIS, jednak podejmowane działania korygujące nie będą wystarczające r. P. Golińska

17 Scenariusz prawdopodobny Stopniowo wzrośnie poparcie społeczne dla inwestycji realizowanych w formule PPP. Podejmowane będą próby tworzenia sieci regionalnych obserwatoriów innowacji gromadzących realne dane niezbędne do podejmowania racjonalnych decyzji planistycznych w przyszłości. Stopniowo nastąpi rozwój sieci współpracy pomiędzy poszczególnymi JST dla realizacji inwestycji infrastrukturalnych oraz projektów miękkich w zakresie edukacji i aktywizacji zawodowej. Instytucje Otoczenia Biznesu (IOB) stopniowo dostosowywać będą swoją ofertę do potrzeb przedsiębiorców i wprowadzać innowacyjne usługi doradcze związane z wdrażaniem innowacji r. P. Golińska

18 Scenariusz prawdopodobny Liderzy będą mieć niewielki wpływ na rozwój innowacyjnych sieci, marginalizując znaczenie sieci lub promując je w bardzo niewielkim stopniu. Zaobserwować można będzie przede wszystkim tworzenie niewielkich klastrów branżowych integrowanych krótkoterminowymi strategiami, ale bez szerszej wizji rozwoju. Innowacyjność klastrów będzie ograniczona przez słabą komunikację i brak wymiany informacji oraz wiedzy specjalistycznej niezbędnej dla rozwoju nowych inicjatyw. Uczestnicy klastrów unikać będą podejmowania wspólnych przedsięwzięć wymagających angażowania środków własnych. Skutkować to będzie krótkotrwałością powiązań i brakiem długofalowej efektywności wspólnych inicjatyw r. P. Golińska

19 Dziękuję za uwagę r. P. Golińska