Szczegółowe kryteria oceniania z biologii w gimnazjum KLASA I

Transkrypt

1 Szczegółowe kryteria oceniania z biologii w gimnazjum KLASA I DZIAŁ I Człowiek jako gatunek biologiczny. - wymienić podobieństwa i cechy różniące człowieka od innych ssaków, - wyjaśnić pojęcie gatunku, -podać przykłady wpływu obecności człowieka w danym środowisku, - segregować cechy charakterystyczne dla ludzi klimatu umiarkowanego, tropikalnego i dalekiej północy, -uzasadnić przynależność człowieka do kręgowców, ssaków i łożyskowców, -wyjaśnić wpływ diety i narzędzi na rozwój człowieka, -wyjaśnić wpływ środowiska na rozwój człowieka, -uzasadnić, że wszyscy ludzie należą do jednego gatunku, -wykazać swoiste cechy ludzkie, -dostrzegać u człowieka cechy naczelnych, -uzasadniać, że kolebką praludzi jest Afryka, -ustalać przyczyny wymieszania się odmian, -objaśniać drzewo rodowe naczelnych, -objaśniać drzewo rodowe człowieka, DZIAŁ II Układ narządu ruchu. -wymieniać podstawowe kości wchodzące w skład szkieletu, -znać rolę układu ruchu, -wiedzieć, jak należy dbać o utrzymanie prawidłowej postawy ciała, -dostrzegać znaczenie wypoczynku czynnego, -potrafić udzielić pierwszej pomocy przy zwichnięciu i złamaniu, -mieć świadomość znaczenia prawidłowo udzielonej pierwszej pomocy,

2 -wskazać na szkielecie człowieka i nazwać podstawowe kości, -znać rodzaje połączeń kości, -wiedzieć o udziale mięśni w wykonywaniu ruchu, -wymieniać ważniejsze mięśnie, -wskazywać na szkielecie człowieka kości: czaszki, kończyn, klatki piersiowej i kręgosłupa, -segregować kości ze względu na kształt, - wykonywać schematyczny rysunek kości długiej i opisywać go, -przeprowadzać doświadczenie wykazujące budowę chemiczną kości, -uzasadniać związek budowy szkieletu z pełnioną funkcją, -omawiać budowę stawu np. biodrowego, -wymieniać ważniejsze mięśnie, dokonując ich podziału według kształtu, rodzaju przyczepu, położenia, zakresu wykonywanych ruchów, -rozpoznawać na preparatach mikroskopowych tkanki budujące szkielet i mięśnie, -wykonywać rysunki schematyczne z obserwacji mikroskopowych tych tkanek, -uzasadniać, co nadaje wytrzymałość kości, -omawiać, na czym polega proces kostnienia, -wyjaśniać funkcję elementów wchodzących w skład stawu, -omawiać, na czym polega praca mięśni, -uzasadnić zaobserwowaną różnicę we wzroście mierzonym rano i wieczorem, -wyjaśnić rolę miednicy w utrzymaniu pionowej postawy, Dział III Odżywianie. -wyjaśnić pojęcie: odżywianie, -wymienić podstawowe składniki pokarmowe, -wymienić odcinki przewodu pokarmowego, znać ich położenie, -być przekonanym o konieczności utrzymania higieny jamy ustnej, -znać sposoby zapobiegania zakażeniom pasożytami, -wiedzieć, jakie zagrożenia pociąga za sobą nieumiejętne odchudzanie się, -dostrzegać związek pomiędzy odżywianiem się, trybem życia a zdrowiem, -znać źródła związków toksycznych w żywności, -wiedzieć, że nieumiejętne stosowanie środków ochrony roślin i nawozów sztucznych jest przyczyną skażenia żywności, -dostrzegać dodatnie i ujemne znaczenie wprowadzania substancji chemicznych do żywności, -być przekonanym o skażeniu płodów rolnych zebranych z działek znajdujących się w pobliżu zakładów przemysłowych i tras komunikacyjnych,

3 -określać rolę, jaką pełnią składniki pokarmowe dostarczane organizmowi, -opisywać budowę przewodu pokarmowego, -wyjaśnić pojęcie,,zdrowa żywność, -znać zasady racjonalnego odżywiania się, -wyjaśnić znaczenie określeń: składniki budulcowe, energetyczne, regulujące, -omówić rolę poszczególnych odcinków przewodu pokarmowego, -znać gruczoły związane z przewodem pokarmowym( ich położenie i funkcję), -układać jadłospis z uwzględnieniem zapotrzebowania dobowego na poszczególne składniki pokarmowe, -znać najczęściej występujące choroby układu pokarmowego, -wiedzieć, że negatywny wpływ na zdrowie mają pokarmy skażone metalami ciężkimi, konserwantami, azotynami i azotanami, -znać mechanizm trawienia pokarmów, -omawiać sposób wchłaniania miazgi pokarmowej do krwi i limfy, -wyjaśniać dlaczego wątrobę uważa się za główne laboratorium chemiczne organizmu, -wyjaśniać dlaczego alkoholizm to choroba społeczna, -rozumieć oznakowania na opakowaniach żywności, -wykonywać schematyczny rysunek z obserwacji budowy ściany jelita cienkiego, -dostrzegać, że negatywny wpływ na nasze zdrowie ma złe przechowywanie żywności i złe jej opakowani, -wiedzieć, jak chronić żywność przed skażeniami, -korzystać z czasopism przyrodniczych i prasy lokalnej, wyszukując dane o wpływie zanieczyszczeń środowiska na zdrowie człowieka, -wykazywać, dlaczego tłuszcze nasycone są groźne dla człowieka, -wymieniać gruczoły ślinowe, -nazywać i opisywać funkcje enzymów trawiennych, -oceniać zyski ekologicznego gospodarstwa, -oceniać reklamy żywności, Dział IV Krążenie. -określić skład i rolę krwi, -znać położenie serca i jego funkcję, -wymieniać podstawowe grupy krwi, -udzielać pierwszej pomocy w wypadku zranienia, krwotoku i omdlenia, -dostrzegać wpływ alkoholu i nikotyny na układ krążenia, -być przekonanym o wartości honorowego krwiodawstwa,

4 -znać budowę układu krwionośnego, -znać miejsce występowania węzłów chłonnych i ich funkcję, -dostrzegać różnice w budowie i funkcji tętnic, żył i naczyń włosowatych, -znać możliwości przetaczania krwi, -analizować schematyczne rysunki obiegów krwi, -umieć dokonać pomiarów tętna i ciśnienia krwi, -wyjaśniać, na czym polega praca serca, -porównywać budowę i funkcję układu krwionośnego i limfatycznego, -znać najczęściej występujące choroby układu krążenia oraz czynniki je wywołujące, -umieć wyjaśnić związek budowy z funkcją naczyń krwionośnych, -rozpoznawać składniki morfotyczne krwi, -porównywać zadania małego i dużego obiegu krwi, -wyjaśniać, na czym polega krążenie wrotne, -wykazać, na czym polega istota procesu krzepnięcia krwi, -wyjaśnić, po co stosujemy szczepienia ochronne, -wymienić sposoby ochrony organizmu przez leukocyty, -wyjaśnić, że AIDS to zespół nabytego upośledzenia odporności, -wyjaśnić, dlaczego przetacza się taką samą krew, jaką ma biorca, -wyjaśnić związek budowy z funkcją naczyń, -wyjaśnić związek między nieprawidłowym działaniem zastawek z powstawaniem żylaków, -wyjaśnić pracę serca, -wyjaśnić rolę krążenia wrotnego, -wskazać miejsce połączenia układu krwionośnego i chłonnego, Dział V Oddychanie. -omówić budowę i rolę narządu wymiany gazowej, -być przekonanym o szkodliwości palenia tytoniu, -znać drogi oddziaływania zanieczyszczenia środowiska na organizm ludzki, -wiedzieć i być przekonanym o szkodliwym wpływie pyłów, gazów, sadzy, azbestu i drobnoustrojów na zdrowie człowieka, -omówić budowę układu oddechowego za pomocą schematycznego rysunku, -wiedzieć, gdzie zachodzi wymiana gazowa, -znać przyczyny powstawania chorób układu oddechowego,

5 -omówić budowę i funkcją górnych dróg oddechowych, -znać skład powietrza wdychanego i wydychanego, -uzasadnić, na czym polega istota procesu oddychania, -zanalizować schemat przemiany energii w organizmie, -wyjaśnić działanie krtani jako narządu głosotwórczego, -znać pojęcie pojemności życiowej płuc i sposoby jej mierzenia, -dostrzegać powiązania między budową a funkcją płuc podczas procesu oddychania, -wykazać potrzebę procesu wytwarzania energii, -wyjaśnić mechanizm działania tlenku węgla na organizm, -wyjaśnić, kiedy białka są substratem utleniania, -wyjaśnić, co dzieje się z energią wyzwalającą się w wyniku oddychania, -wyjaśnić wpływ pyłów na sprawność układu oddechowego, Dział VI Wydalanie. -wyjaśnić pojęcie,,wydalanie, -znać miejsce położenia nerek, ich budowę i funkcję, -wymienić i wskazać na schemacie struktury tworzące układ moczowy człowieka(nerki, moczowody, pęcherz moczowy, cewka moczowa) -umieć zinterpretować wyniki podstawowej analizy moczu, -zdefiniować pojęcie,,przemiana materii, -znać funkcje poszczególnych elementów układu moczowego, -omówić czynniki wpływające na ilość wydalanego moczu, -omówić etapy powstawania moczu, -opisać, posługując się schematycznym rysunkiem, budowę wewnętrzną nerki, -wyjaśnić rolę nerki, -wymienić najczęściej spotykane choroby układu moczowego, ich przyczyny, typowe objawy i skutki, -wyjaśnić rolę nerki w utrzymaniu środowiska wewnętrznego organizmu, -wyjaśnić współdziałanie nerki z układem krążenia, -wyjaśnić mechanizm wydalania moczu, -wyjaśnić zasadę działania sztucznej nerki

6 Dział VII Skóra. -znać podstawowe funkcje skóry, -wyjaśnić, na czym polega higiena skóry, -właściwie udzielić pierwszej pomocy w wypadku oparzenia i odmrożenia, -dostrzegać związek opalania z oparzeniami i chorobami skóry, -wskazać na schemacie warstwy skóry, -wymienić wytwory naskórka, -opisać budowę i rolę poszczególnych warstw skóry, -wymienić najczęściej spotykane choroby skóry, -znać mechanizmy obronne skóry, -porównać funkcję gruczołów potowych i łojowych -wymienić mechanizmy obronne skóry, -podać przykłady wykorzystania silnego unerwienia skóry, -porównać zużycie freonów na świecie i w Polsce, Dział VIII Rozmnażanie. -wyjaśnić pojęcie,,rozmnażanie, -dokonać podziału na rozmnażanie płciowe i bezpłciowe, -odróżnić na rysunku komórki rozrodcze męskie i żeńskie, nazwać je -wyjaśnić pojęcie:,,zapłodnienie, -wymienić elementy budowy męskiego i żeńskiego układu rozrodczego, -wymienić choroby szerzące się drogą płciową, -znać zasady higieny osobistej w okresie dojrzewania, -być przekonanym o konieczności osiągnięcia pełnego dojrzewania jako warunku założenia własnej rodziny, -wiedzieć, jak można zapobiegać zarażeniu się chorobami przenoszonymi drogą płciową, -omówić budowę i rolę komórek rozrodczych, -wskazać na rysunku schematycznym narządy rozrodcze, -opisać zmiany zachodzące w organizmie dziecka wkraczającego w okres dojrzewania płciowego,

7 -wyjaśnić różnice między sposobami rozmnażania, -opisać drogę komórki jajowej od momentu uwolnienia jej z jajnika aż do zagnieżdżenia się w błonie śluzowej macicy, -wskazać rolę łożyska, pępowiny, błon płodowych, -scharakteryzować choroby szerzące się drogą płciową, -znać miejsce, przebieg i znaczenie procesu zapłodnienia, -opisać, w jaki sposób przebiega rozwój płodowy człowieka, -wykazać różnice miedzy zarodkiem a płodem, -wykazać związek zmian w okresie dojrzewania z produkcją testosteronu, -wyjaśnić związek między ciałkami żółtymi a ciążą, -uzasadnić wrażliwość zarodka na uszkodzenia, Dział IX Regulacja nerwowo-hormonalna. -wskazać na schematycznym rysunku położenie gruczołów dokrewnych w organizmie człowieka, -wskazać elementy budowy ośrodkowego układu nerwowego, -wyjaśnić rolę ośrodkowego układu nerwowego, -wymienić narządy zmysłów, -znać budowę ucha i potrafić wskazać jego podstawowe elementy, -wiedzieć o ujemnym wpływie hałasu, zbyt głośnej muzyki na narząd słuchu, -określić znaczenie skóry w odbieraniu bodźców ze środowiska zewnętrznego, -wyjaśnić pojęcia: gruczoły dokrewne, hormony, -wskazać na modelu części mózgowia, -wskazać elementy tworzące gałkę oczną i jej aparat ochronny, -znać wady wzroku i sposoby ich korekty, -znać ogólną funkcję ucha zewnętrznego, środkowego i wewnętrznego, -wymienić podstawowe rodzaje smaku, -podać różnicę między gruczołami wydzielania zewnętrznego, wewnętrznego i mieszanymi, -określić ogólne funkcje hormonów, -wykonać i opisać schematyczny rysunek komórki nerwowej widzianej pod mikroskopem, -znać charakterystyczne cechy budowy mózgu, -opisać prosty łuk odruchowy za pomocą schematycznego rysunku, -podać przykłady odruchów warunkowych i bezwarunkowych, -wyjaśnić działanie układu autonomicznego, -wyjaśnić funkcjonowanie źrenicy, soczewki i siatkówki, -przedstawić budowę i funkcję narządu równowagi, -narysować rozmieszczenie kubków smakowych na języku, -wskazać położenie narządu powonienia,

8 -wyjaśnić rolę przysadki mózgowej, -znać ogólną budowę i działalność wydzielniczą ważnych gruczołów, -określić wpływ wybranych hormonów na prawidłowe funkcjonowanie organizmu, -zanalizować przeciwstawne działanie hormonów np. insulina i glukagon, -znać rolę neurytu i dendrytów, -dostrzegać zależność między budową a funkcjami mózgu i rdzenia kręgowego, -wykonać schematyczny rysunek łuku odruchowego i wyjaśnić, na jakiej zasadzie zachodzi przewodzenie impulsu, -porównać czynności układu współczulnego i przywspółczulnego, -wyjaśnić mechanizm widzenia, -wyjaśnić, na czym polega odbieranie bodźców, -wyjaśnić, jaką rolę w naszym życiu odgrywają narządy zmysłów -wyjaśnić, że rdzeń przedłużony kieruje czynnościami warunkującymi życie organizmów, -uzasadnić, że zniszczenie rdzenia przedłużonego powoduje natychmiastową śmierć organizmu, Dział X Zdrowie człowieka a środowisko. -wymienić zagrożenia zdrowia, -podać negatywne skutki nikotynizmu, alkoholizmu i narkomanii, -określić pojęcie zdrowia i choroby, -być przekonanym o znaczeniu profilaktyki(lepiej zapobiegać niż leczyć), -wykazać wpływ hałasu, w tym zbyt głośnej muzyki na zdrowie człowieka, -omówić przyczyny i objawy uzależnień, -wykazać wpływ zanieczyszczeń środowiska na fizyczne i psychiczne zdrowie człowieka, -uzasadnić znaczenie zdrowia psychicznego, -zaplanować promocję ochrony zdrowia i środowiska przyrodniczego( wystawa, plakat, ścieżka zdrowia) -wskazać sposoby i zasady hartowania się wodą, powietrzem i słońcem, -wykazać, że również zdrowie innych zależy od nas -wyjaśnić stałość organizmu jako środowiska wewnętrznego,

9 KLASA II Dział I Ekologia a ochrona środowiska. - znać części składowe biosfery, -znać kilka wybranych, pospolitych gatunków roślin, grzybów i zwierząt występujących w najbliższym otoczeniu, -podać definicję ekologii, populacji, biocenozy, biotopu, ekosystemu, -wymienić charakterystyczne cechy populacji, -odróżnić rodzaje struktury przestrzennej populacji na prostych schematach, -ułożyć prosty łańcuch pokarmowy, -wskazać producentów, konsumentów i reducentów, znać ich rolę w przyrodzie, -znać składniki ekosystemu, -dostrzegać źródła i przyczyny zanieczyszczeń powietrza, gleby i wody, -przestrzegać zasad ochrony środowiska, -dostrzegać pozytywne działania w zakresie ochrony środowiska, -rozpoznać wybrane pospolite gatunki roślin i zwierząt w najbliższym otoczeniu, -podać przykładowe czynniki ograniczające rozmieszczenie gatunków, -podać definicję liczebności, śmiertelności i rozrodczości populacji, -wymienić przyczyny śmiertelności, -przyporządkować sposoby rozmieszczenia osobników w populacji odpowiednim rysunkom schematycznym, -wymienić oddziaływania antagonistyczne i nieantagonistyczne, -podać przykłady konkurencji, drapieżnictwa, pasożytnictwa i symbiozy, -zinterpretować pojęcia: populacja, biocenoza, biotop, ekosystem, -opisać na schemacie elementy składowe ekosystemu, -wykazać niekorzystny wpływ zanieczyszczeń środowiska na rośliny, zwierzęta i człowieka, -znać zagrożenia środowiska we własnym regionie, -określić i zinterpretować cechy przystosowawcze organizmów do środowiska, -scharakteryzować cechy grupowe populacji, -graficznie przedstawić i zinterpretować strukturę przestrzenną i wiekową populacji, -umieć korzystać z atlasów i prostych kluczy do oznaczania roślin i zwierząt, -podać przykłady populacji w naturalnym środowisku rozmieszczonych równomiernie, przypadkowo i skupiskowo, -omówić przyczyny śmiertelności populacji, -znać wybrane sposoby zwalczania szkodników, -wykazać różnice pomiędzy mutualizmem a protokooperacją, -wyjaśnić rolę producentów, konsumentów I i II rzędu, reducentów w łańcuchu pokarmowym, -zanalizować schemat przepływu energii i materii w ekosystemie, -podać przykłady populacji, gatunków i ekosystemów, -wyjaśnić na czym polegają zjawiska: kwaśnego deszczu, dziury ozonowej, efektu cieplarnianego,

10 -znać zagrożenia dla środowiska ze strony energetyki jądrowej, składowania odpadów, -być przekonanym o konieczności zachowania i ochrony różnorodności biologicznej gatunków i ekosystemów, -wykazać wpływ organizmów na środowisko oraz środowiska na organizmy, -zinterpretować krzywe przeżywania i krzywe przedstawiające dynamikę liczebności populacji, -przedstawić graficznie prostą sieć pokarmową, -wyjaśnić kiedy biocenoza jest w równowadze, -wymienić systemy ekologiczne o wzrastającym stopniu zależności, -wykazać zagrożenie ekosystemów i konieczność ich ochrony, -wykazać wpływ zanieczyszczeń na funkcjonowanie ekosystemów, -wyjaśnić z czym związane są dysproporcje w poziomie życia ludzi w różnych regionach świata, -wyjaśnić, że zasady i prawa ekologiczne są podstawą prawidłowej ochrony środowiska, -grupować gatunki rosnące razem i unikające się, -określić wpływ kwaśności deszczów na życie organizmów lądowych i wodnych, -wykazywać zależność krzywej przeżywania człowieka od stopnia rozwoju cywilizacji, -wykazywać, na przykładach, wpływ konkurencji na powstawanie nowych gatunków, -wykazywać związek między liczebnością i różnorodnością gatunków a trwałością równowagi biologicznej biocenozy, -wyliczyć wydajność ekologiczną dla roślin, roślinożerców, drapieżników i drapieżcy szczytowego, -wyjaśnić zależności między stanem środowiska a zaludnieniem ziemi, -wyjaśnić, że naruszenie biosfery jest nieetyczne i niebezpieczne, Dział II Jedność podstawowych schematów budowy i funkcji życiowych organizmów. -wymienić i podać rolę poszczególnych elementów komórki, -uzasadnić, że komórka jest podstawową jednostką żywego organizmu, -dokonać podziału na związki organiczne i nieorganiczne, -wymienić mikroskładniki, -podać rolę wody jako czynnika transportującego, -dokonać podziału białka ze względu na funkcję, -stwierdzić, że komórka jest najmniejszą jednostką funkcjonalną organizmu, -podać przykłady procesów anabolicznych i katabolicznych, -określić warunki fotosyntezy, -zapisać słownie proces fotosyntezy, - wymienić narządy wymiany gazowej,

11 -określić organizm jako istotę żywą, -wyjaśnić, że zachowanie życia związane jest z komórką, -wskazać, wykorzystując rysunki schematyczne komórek, różnice i cechy wspólne komórek: roślinnej, zwierzęcej, grzyba, -wykazać, że życie powstało na Ziemi, -przyporządkować pierwiastki do ich roli w organizmie, -wykazać znaczenie wybranego mikroskładnika w swojej diecie, -wyjaśnić, jak duże znaczenie dla organizmów ma duże ciepło właściwe wody oraz duża pojemność cieplna wody, -wyjaśnić rolę wody w termoregulacji, -wyjaśnić rolę soli mineralnych, -dokonać podziału cukrów ze względu na budowę i funkcję, -dokonać podziału tłuszczów ze względu na budowę i funkcję, -wymienić rolę kwasów nukleinowych, -dokonać podziału metabolizmu, -wyjaśnić rolę procesów zachodzących poza komórką w organizmach zwierzęcych, -wyjaśnić rolę fotosyntezy, -porównać wymianę gazową i oddychanie, -zapisać słownie proces oddychania tlenowego, -wymienić organizmy oddychające beztlenowo, -wskazać związek między gęstością wody a życiem w środowisku wodnym, -wyjaśnić związek między sposobem ułożenia aminokwasów a wielką liczbą łańcuchów białkowych, -zapisać procesy zachodzące w komórkach roślinnych i zwierzęcych za pomocą równania, -wyjaśnić rolę energii świetlnej, -wyjaśnić istotę oddychania tlenowego, -wyjaśnić, co jest źródłem energii dla procesów anabolicznych zachodzących w organizmach samożywnych i cudzożywnych, -wyjaśnić różnice między np. wzrostem organizmu żywego a wzrostem kryształów, -wymienić w kolejności poziomy organizacji materii, -wyjaśnić rolę mikro-i makroskładników w żywieniu ludzi i zwierząt oraz właściwej uprawie roślin, -uzasadnić, że istnienie życia na naszej planecie zależy od wody, -wyjaśnić rolę cukrów pełniących funkcję energetyczną i strukturalną, -wyjaśnić związek między strukturą białek a ich różnorodnością, -wyjaśnić konsekwencję posiadania przez każdego z nas białek charakterystycznych tylko dla siebie, -wyjaśnić budowę kwasów nukleinowych na podstawie schematu, -uzasadnić, że procesy anaboliczne i kataboliczne odbywają się w komórce, -uzasadnić przystosowanie liści do przeprowadzania procesu fotosyntezy, -uzasadnić, że oddychanie jest procesem katabolicznym, -wykazać różnicę pomiędzy oddychaniem tlenowym i beztlenowym, -wyjaśnić relację między katabolizmem i anabolizmem,

12 -wyjaśnić, że skład istot żywych nie jest prostym odbiciem składu chemicznego ich środowiska, -wyjaśnić rolę tłuszczów pełniących funkcję zapasową, ochronną, strukturalną i energetyczną, -uzasadnić posiadanie przez każdy gatunek swojego własnego DNA, -uzasadnić, na podstawie budowy chemicznej, jedność świata żywego, -wykreślić i zinterpretować wykres ilustrujący anabolizm i katabolizm, -wykazać znaczenie fotosyntezy dla przemian materii i energii w przyrodzie, -wyjaśnić związek między fotosyntezą a efektem cieplarnianym, -wyjaśnić przekształcenia, jakim ulega energia wiązań chemicznych w czasie oddychania, -uzasadnić jedność świata żywego na podstawie jedności funkcji życiowych organizmu, KLASA III Dział I Dziedziczność. -zdefiniować pojęcia:,, genetyka,,, gen, -wiedzieć, co to jest dziedziczność, -podać przykłady dziedziczności, -wiedzieć, gdzie zawarta jest informacja genetyczna, -znać ogólną budowę DNA, -wskazać, gdzie wykorzystuje się podstawowe zasady dziedziczenia, -wymienić ważniejsze choroby dziedziczne, -dostrzegać różnice między rozmnażaniem płciowym a bezpłciowym, -wykazać związek między DNA a dziedzicznością, -zanalizować mechanizm dziedziczenia płci, -wyjaśnić praktyczne wykorzystanie inżynierii genetycznej, -określić proste zależności między przekazywaniem informacji genetycznej rodziców, wpływem środowiska a cechami potomstwa, -wyjaśnić, że źródłem zmienności genetycznej jest rozmnażanie płciowe, -wyjaśnić związek między strukturą DNA a istnieniem gatunków, -wyjaśnić za pomocą krzyżówki dziedziczenie się genów związanych z chromosomami płci,

13 Dział II Struktura a środowisko życia organizmów. -wiedzieć, jaka jest podstawowa jednostka budująca organizm, -przedstawić ogólną budowę organizmu roślinnego i zwierzęcego, -wymienić podstawowe składniki komórki roślinnej i zwierzęcej, -wymienić tkanki roślinne i zwierzęce, -poprawnie prowadzić obserwacje mikroskopowe, -sporządzić prosty preparat mikroskopowy, -znać budowę komórki oraz tkanek roślinnych i zwierzęcych, -wykonać schematyczne rysunki z obserwacji mikroskopowych tkanek roślinnych i zwierzęcych, -dokonać analizy budowy rośliny na podstawie okazów, -porównać budowę komórki roślinnej i zwierzęcej, -wykazać związek zachodzący między budową tkanek, ich rozmieszczeniem oraz funkcją, -rozpoznawać wybrane preparaty mikroskopowe tkanek roślinnych i zwierzęcych, -wyjaśnić zależności między objętością i powierzchnią komórki a jej wielkością, -wykazać środowiskowe przyczyny powstawania tkanek, -uzasadnić konieczność powstania aparatów szparkowych, -uzasadnić związek budowy narządu ze środowiskiem życia, Dział III Procesy życiowe a środowisko życia organizmów. -wymienić podstawowe funkcje życiowe organizmów, -wyjaśnić pojęcia: fotosynteza, producenci, konsumenci, -wymienić czynniki warunkujące przebieg procesu fotosyntezy, -wymienić substraty i produkty fotosyntezy, -określić rolę roślin, -podać przykłady organizmów autotroficznych i heterotroficznych, -wymienić sposoby zdobywania pokarmu przez zwierzęta, -wskazać miejsce wymiany gazowej u roślin, -wymienić narządy oddechowe zwierząt żyjących w środowisku wodnym i lądowym, -wymienić wybrane organizmy oddychające tlenowo i beztlenowo, -znać rolę roślin jako producentów tlenu, -wymienić sposoby rozmnażania bezpłciowego roślin i zwierząt i podać przykłady, -odróżnić na rysunku komórki rozrodcze męskie i żeńskie, -omówić rolę kwiatu u roślin okrytozalążkowych,

14 -wyjaśnić pojęcia: cudzożywność i samożywność, -zapisać słownie sposoby odżywiania się organizmów, -wyjaśnić pojęci,,reducenci i podać ich przykłady, -wykazać na podstawie doświadczenia obecność dwutlenku węgla w wydychanym powietrzu, -omówić wykorzystanie energii przez organizmy żywe, -omówić za pomocą schematu budowę płuc kręgowców, -zapisać słownie proste równanie chemiczne procesu oddychania, -znać źródła zanieczyszczenia powietrza i wody, -wymienić sposoby wymiany gazowej u roślin, -wyjaśnić zależności między wymianą gazową a środowiskiem życia, -omówić budowę i rolę komórek rozrodczych, -wyjaśnić pojęcia: zapylenie i zapłodnienie, -nazwać na schemacie rysunku poszczególne elementy budowy kwiatu, -wymienić rodzaje owoców, -podać przykłady zwierząt z rozwojem prostym i złożonym, -wymienić strategie rozrodcze, -omówić, jakie typy reakcji składają się na przemianę materii, -wykazać przystosowania w budowie liści do przebiegu procesu fotosyntezy, -wyjaśnić istotę procesu fotosyntezy, -wykonać proste ćwiczenia dotyczące wykrywania produktów fotosyntezy, -wyjaśnić istotę procesu oddychania, -uzasadnić konieczność powstawania aparatów szparkowych, -wymienić sposoby wentylacji narządów wymiany gazowej, -wyjaśnić zależności między rodzajami wydalanych produktów przemiany azotowej a środowiskiem życia, -podać różnice między rozmnażaniem płciowym i bezpłciowym, -omówić sposoby zapylenia, -uzasadnić, dlaczego sosna należy do roślin nagonasiennych, -wyjaśnić, na czym polega różnica między roślinami nagonasiennymi i okrytonasiennymi, -omówić różne sposoby rozmnażania się owadów, -wyjaśnić rolę zapłodnienia wewnętrznego i powstania błon płodowych w opanowaniu środowiska lądowego, -wyjaśnić, na czym polega opieka nad potomstwem u ptaków i ssaków, -omówić znaczenie fotosyntezy, -wykazać na podstawie doświadczenia wpływ niektórych czynników na proces fotosyntezy, -omówić znaczenie reducentów w obiegu materii, -wykazać przystosowania organizmów żyjących w różnych środowiskach do zdobywania pokarmu i jego trawienia, -porównać sposób odżywiania się roślin i zwierząt, -wyjaśnić różne wykorzystania pokarmu przez organizmy, -uzasadnić zależność sposobu wymiany gazowej od środowiska, -wyjaśnić zależność między sposobem wydalania produktów przemiany azotowej a środowiskiem życia,

15 -uzasadnić, że rozmnażanie się organizmów jest warunkiem ciągłości istnienia i różnorodności gatunków, -wykonać schematyczny rysunek nasienia sosny i opisać go, -wykazać uzależnienie się u roślin nasiennych procesu zapłodnienia od wody, -wykazać przystosowania roślin do rozsiewania nasion i owoców, -wyjaśnić, na czym polega przeobrażenia zupełne i niezupełne, podać odpowiednie przykłady, -wyjaśnić rolę opieki nad potomstwem w opanowaniu środowiska, -uzasadnić wpływ środowiska na płeć u gadów, -scharakteryzować zachowania godowe ptaków i inne strategie rozrodcze zwierząt, -wyjaśnić związek intensywności światła z porą roku oraz stopniem zanieczyszczenia powietrza, -uzasadnić zależność budowy liści od warunków środowiska, -uzasadnić związek między przystosowaniem się do cudzożywnego odżywiania a środowiskiem życia organizmu. -porównać zysk ekonomiczny wymiany gazowej u ryb i u ssaków, -wykazać rolę wydalania i osmoregulacji w utrzymaniu homeostazy płynów ustrojowych, -oceniać przydatność sposobów zapylenia i rozsiewania nasion i owoców oraz rozmnażania wegetatywnego w opanowaniu środowiska, -uzasadniać wpływ środowiska na powstawanie różnorodnych form życia, Dział IV Zmienność świata żywego a środowisko. -wymienić etapy powstawania życia na Ziemi, -wyjaśnić pojęcie ewolucji, -podać przykłady organizmów jednokomórkowych, kolonijnych, wielokomórkowych, beztlenowych i tkankowców, -podać przykłady wpływu środowiska na ewolucję organizmów, -wyjaśnić pojęcia:,,walka o byt,,,pula genowa,,,dobór naturalny, -wyjaśnić zależność między mutacją a środowiskiem, -wyjaśnić sens podwójnego nazewnictwa, -wyjaśnić rolę DNA w ustalaniu stopnia pokrewieństwa, -wyjaśnić wpływ środowiska na zmienność świata żywego, -wyjaśnić wyższość organizmu lepiej przystosowanego w walce o byt, -wykazać różnice między systemem sztucznym a naturalnym, -uzasadnić, że życie powstało na Ziemi, -wyrazić komplikację budowy organizmów za pomocą rysunku schematycznego, -wyjaśnić związek między przystosowaniem do warunków różnych osobników tego samego gatunku a zmiennością, -wykazać na przykładach powstawanie nowych gatunków,

16 -wykazać związek między pulą genową a brakiem w populacji dwóch takich samych organizmów, -uzasadnić wpływ środowiska na tworzenie tak wielkiej liczby gatunków roślin i zwierząt.

17 ZASADY PRZEDMIOTOWEGO SYSTEMU OCENIANIA Z BIOLOGII Ocenie podlegają: 1. Odpowiedzi ustne. 2. Prace pisemne (sprawdziany po każdym opracowanym dziale i kartkówki). Sprawdziany oceniane będą w skali punktowej przeliczanej na stopnie % +zadanie dodatkowe celujący 90%-!00% -bardzo dobry 89%-75% - dobry 74% - 50%- dostateczny 49% - 31% - dopuszczający poniżej 31% - niedostateczny 3. Zeszyty przedmiotowe. 4. Aktywność. 5. Inne wytwory pracy uczniów: albumy, pomoce dydaktyczne, samodzielnie wykonane doświadczenia.