ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ

Transkrypt

1 KONFERENCJA Z WARSZAWY PRZEZ LIMĘ I PARYŻ DO MARRAKESZU ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA W MIEŚCIE Warszawa, 18 października 2016 r. Artur Jerzy BADYDA

2 2 Wprowadzenie

3 DLACZEGO ZAJMUJEMY SIĘ JAKOŚCIĄ POWIETRZA? owedług Światowej Organizacji Zdrowia 1, w skali globalnej z zanieczyszczeniem powietrza zewnętrznego w 2012 roku związanych było 3,7 miliona zgonów(z czego 88% dotyczyło krajów o niskim i średnim poziomie dochodów) oprzy uwzględnieniu dodatkowo zanieczyszczeń pochodzących z gospodarstw domowych (wewnętrznych), liczba ta osiągnęła poziom 7 milionów zgonów 1 Burden of disease fromthe joint effects of Household and AmbientAirPollutionfor World HealthOrganization,

4 ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA A UMIERALNOŚĆ WEUROPIE I WPOLSCE Air quality in Europe 2015 report. EEA report, No 5/2015. ISSN: , doi: / European Environment Agency, Copenhagen

5 5 Źródła emisji zanieczyszczeń do powietrza

6 PRESJACZŁOWIEKA NAJAKOŚĆPOWIETRZA Produkcja i dystrybucja energii Główne źródło emisji SO x (56,1% w UE; 52,0% w PL) Główne źródło emisji Hg (42,0% w UE; 57,2% w PL) Istotne źródło emisji NO x (21,0% w UE; 33,5% w PL) 6

7 PRESJACZŁOWIEKA NAJAKOŚĆPOWIETRZA Przemysł Główne źródło emisji NMLZO (49,8% w UE; 40,5% w PL) Istotne źródło emisji Hg (20,1% w UE; 8,4% w PL) Zauważalne źródło emisji pyłów 7

8 PRESJACZŁOWIEKA NAJAKOŚĆPOWIETRZA Transport Główne źródło emisji NO x (39,4% w UE; 31,7% w PL) Istotne źródło emisji CO (22,4% w UE; 20,2 w PL) Istotne źródło emisji pyłów PM 10 (11,7% w UE; 8,7% w PL) PM 2,5 (12,9% w UE; 12,9% w PL) 8

9 PRESJACZŁOWIEKA NAJAKOŚĆPOWIETRZA Źródła komunalno-bytowe Główne źródło emisji pyłów PM 10 (42,9% w UE; 53,5% w PL) PM 2,5 (58,0% w UE; 56,8% w PL) Główne źródło emisji WWA (63,2% w UE; 87,4%!!! w PL) W tym BaP(73,4% w UE; 78,9% w PL) Główne źródło emisji CO (46,9% w UE; 66,7% w PL) Główne źródło emisji PCDD/PCDF (65,6% w PL) 9

10 EMISJE ZE SPALANIA ODPADÓW ZIELONYCH o Antracen / fenantren o Metyloantraceny o Fluoranten opiren o Methylopiren o Benzo[c]fenantren ochryzen/ benzo[a]antracenu o Methylochryzen o Benzofluoranten obenzo[a]piren/ benzo[e]piren operylen o Indeno[1,2,3-cd]piren o Benzo[g,h,j]perylen o Dibenzo[a,i]piren o Dibenzo[a,h]piren okoronen 10

11 EMISJE ZE SPALANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH o 1,3-butadien o 2-butanon o Benzen o Chlorometan o Etylobenzen o m,p-ksylen o Chlorek metylenu o O-ksylen o Styren o Toluen o 2,4,6-trichlorofenol o 2,4-dichlorofenol o 2,4-dimetylofenol o 2,6-dichlorofenol o 2-chlorofenol o 2-metylonaftalen o 2-krezol o 3-krezol o 4-krezol o Acetofenon o Alkohol benzylowy o Bis(2-etyloheksylo)ftalan o Di-n-butyloftalan o Dibenzofuran o Izoforon o Pentachloronitrobenzen o Fenol o 1,3-dichlorobenzen o 1,4-dichlorobenzen o 1,2-dichlorobenzen o 1,3,5-trichlorobenzen o 1,2,4-trichlorobenzen o 1,2,3-trichlorobenzen o Fluoranten o 1,2,3,5-tetrachlorobenzen o Fluor o 1,2,4,5-tetrachlorobenzen o Indeno[1,2,3-cd]piren o 1,2,3,4-tetrachlorobenzen o Naftalen o 1,2,3,4,5-pentachlorobenzeno Fenantren o Heksachlorobenzen o Acenaften o Acenaftylen o Antracen o Benzo[a]antracen o Benzo[a]piren o Benzo[b]fluoranten o Benzo[g,h,i]perylen o Benzo[k]fluoranten o Chryzen o Dibenzo[a,h]antracen o Piren o Aldehyd octowy o Aceton o Akryloaldehyd o Benzoaldehyd o Aldehyd masłowy o Aldehyd krotonowy o Formaldehyd o 3-metylobutanal o Aldehyd p-toluilowy o Aldehyd propionowy o PCDD / PCDF 11

12 EMISJE ZE SPALANIA ZUŻYTYCH OPON o Aldehyd benzoesowy o Benzen o Benzodiazyny o Benzofuran o Benzotiofen o Butadien o Dihydroinden o Ksyleny o Dimetyloheksadien o Dimetylopropylobenzen o Propylobenzen metylowy o Dimetylodihydroinden o Etenylobenzen o Etenylocycloheksen o Etenylodimetylobenzen o Etenylometylobenzen o Etenylodimetylo cykloheksen o Etenylometylobenzen o Etylobenzen o Etylometylobenzen o Etynylobenzen o Etynylometylobenzen o Izocyjanobenzen o Limonen o Toluen o Metyloinden o Metylotiofen o Metyloetenylobenzen o Dimetyloetenyolbenzen o Dimetyloetylobenzen o Metylopropylobenzen o Etylenoinden o Metyloetylobenzen o Propylobenzen o Styren o Tetrametylobenzen o Tiofen o Trimetylobenzen o 1-metylonaftalen o 1,10-bifenylometyl o 2-metylonaftalen o Benzoizotiazol o Benzo[b]tiofen o Bifenyl o Cyjanobenzen o Dimetylobenzen o Dimetylonaftalen o Etylodimetylobenzen o Heksahydroazepina o Inden o Izocyjanonaftalen o Metylobenzaldehyd o Fenol o Propenylonaftalen o Propenylometylobenzen o Trimetylonaftalen o Naftalen o Acenaftylen o Acenaftenowa o Fluoren o Fenantren o Antracen o Fluoranten o Piren o Benzo[a]antracen o Chryzen o Benzo[b]fluoranten o Benzo[k]fluoranten o Benzo[a]piren o Dibenzo[a,h]antracen o Benzo[g,h,j]perylen o Indeno[1,2,3-cd]piren 12

13 13 Jakość powietrza

14 PROBLEMYJAKOŚCIPOWIETRZA o W Polsce jakość powietrza kształtują przede wszystkim źródła komunalno-bytowe i transport drogowy o Skutkiem relatywnie dużej emisji zanieczyszczeń do powietrza są regularne przekroczenia stężeń dopuszczalnych Powszechnie pyłów (PM 10 i PM 2,5 ) i BaP Lokalnie NO x i O 3 o Problemy odpowiedniej jakości powietrza są szczególnie istotne na terenach miejskich, ze względu na Koncentrację licznych źródeł emisji na stosunkowo niewielkich obszarach (zarówno w dużych aglomeracjach miejskich, jak i w miastach małej i średniej wielkości) Narastający udział ludności miejskiej w ogólnej liczbie ludności 14

15 SMOG oproblem zanieczyszczenia powietrza często utożsamiany jest z terminem SMOG oczym zatem jest ów SMOG? onazwa SMOG pochodzi od złożenia dwóch angielskich słów smoke i fog ) ojest to zjawisko współwystępowania mieszaniny różnych zanieczyszczeń powietrza i specyficznych warunków meteorologicznych owarunkiem sprzyjającym powstawaniu smogu jest również topografia terenu utrudniająca mieszanie mas powietrza 15

16 SMOG ZIMOWY o Pyły (PM) o Tlenek węgla (CO) o Tlenki siarki (SO x ) o Tlenki azotu (NO x ) o Związki organiczne o Inwersja termiczna o Słaby wiatr lub brak wiatru o Pogoda wyżowa o Niekorzystna topografia 16

17 SMOG LETNI o Ozon (O 3 ) o Tlenki azotu (NO x ) o Tlenek węgla (CO) o Lotne związki organiczne o Drobne pyły o Wysoka temperatura o Znaczne nasłonecznienie o Słaby wiatr lub brak wiatru o Pogoda wyżowa o Inwersja termiczna o Niekorzystna topografia 17

18 JAKOŚĆ POWIETRZA WPOLSCE Na podstawie: Ochrona środowiska Główny Urząd Statystyczny, Warszawa

19 JAKOŚĆ POWIETRZA NAMAZOWSZU Na podstawie: Roczna ocena jakości powietrza w województwie mazowieckim za rok WIOŚ w Warszawie, Warszawa

20 JAKOŚĆ POWIETRZA NAMAZOWSZU Na podstawie: Roczna ocena jakości powietrza w województwie mazowieckim za rok WIOŚ w Warszawie, Warszawa

21 JAKOŚĆ POWIETRZA NAMAZOWSZU Na podstawie: Roczna ocena jakości powietrza w województwie mazowieckim za rok WIOŚ w Warszawie, Warszawa

22 Województwo 22 JAKOŚĆ POWIETRZA WPOLSCE Ogólna liczba Liczba stref zaliczonych klasy C onajczęstsze przekroczenia dopuszczalnych stref w województwie stężeń zanieczyszczeń powietrza dotyczą Benzo(a)pirenu Pyłów PM 10 Pyłów PM 2,5 Razem SO 2 NO 2 O 3 PM 10 PM 2.5 As B(a)P dolnośląskie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie SUMA:

23 JAKOŚĆ POWIETRZA WPOLSCE o Według informacji EEA z 2011 roku aż 6 polskich miast znajduje się, w grupie 10 miast UE, cechujących się największą liczbą przekroczeń dopuszczalnego średniodobowego stężenia pyłów PM 10 Miasto Liczba dni Pernik BG 180 Plovdiv BG 161 Kraków PL 151 Pleven BG 150 Dobrich BG 145 Nowy Sącz PL 126 Gliwice PL 125 Zabrze PL 125 Sosnowiec PL 124 Katowice PL

24 JAKOŚĆ POWIETRZA WPOLSCE 24 o Z kolei informacje WHO z maja 2016 roku wskazują, że wśród 10 miast cechujących się najwyższymi stężeniami pyłów PM 2,5 w UE, figuruje aż 7 polskich miast Miasto PM 2,5 [µg/m 3 ] Żywiec PL 43 Pszczyna PL 43 Dimitrovgad BG 42 Rybnik PL 40 Wodzisław Śląski PL 39 Opoczno PL 39 Sucha Beskidzka PL 39 Godów PL 38 Dolny Voden BG 38 Montana BG 37 Kraków PL 37

25 JAKOŚĆ POWIETRZA NA ŚWIECIE o Według Światowej Organizacji Zdrowia (Ambient Air Pollution Database) wśród 10 najbardziej zanieczyszczonych miast Świata Pod względem PM 10 (ze średniorocznymi stężeniami w zakresie µg/m 3 ) 3 znajdują się Nigerii Po 2 znajdują się w Pakistanie i Arabii Saudyjskiej Po 1 znajduje się w Iranie, Afganistanie i Indiach Pod względem PM 2,5 (ze średniorocznymi stężeniami w zakresie µg/m 3 ) 4znajdują się w Indiach Po 2 znajdują się w Arabii Saudyjskiej i Chinach Po 1 znajduje się w Iranie i Kamerunie Pierwsze polskie miasta (Żywiec, Pszczyna i Rybnik) pojawiają się tam W przypadku PM 10 na pozycjach 445, 449 i 492 ze stężeniami w zakresie µg/m 3 W przypadku PM 2,5 na pozycjach 336, 343 i 381 ze stężeniami w zakresie µg/m 3 25

26 26 Podsumowanie

27 PODSUMOWANIE o W warunkach miejskich kluczowymi źródłami kształtującymi jakość powietrza są źródła komunalnobytowe oraz transport drogowy o W wielu ośrodkach miejskich rejestruje się przekroczenia dopuszczalnych stężeńzanieczyszczeń powietrza (regulowanych na mocy dyrektywy CAFE), a tym bardziej poziomów rekomendowanych przez WHO o W miastach UE (według raportu EEA Airqualityin Europe 2015) 9-30%populacji żyje w warunkach niedotrzymania stężeń dopuszczalnych w zakresie pyłów PM 10 i PM 2,5 o Szacuje się również, że powietrzem niespełniającym rekomendacji WHO w zakresie zanieczyszczeń pyłowych oddycha obecnie 61-93%populacji miast UE 27

28 PODSUMOWANIE o Pomimo relatywnie dobrej sytuacji, jaka pod względem jakości powietrza panuje w Europie, są kraje, w których problem ten jest szczególnie silnie widoczny o Skutkuje to zwiększoną zachorowalnością z powodu chorób obturacyjnych, innych chorób układu oddechowego, alergii, czy chorób układu sercowonaczyniowego, jak również chorób nowotworowych o Efektem tego są również przedwczesne zgony, których w Europie ponad 400 tysięcyprzypisuje się tylko zanieczyszczeniom pyłowym obecnym w powietrzu atmosferycznym, których substancjami składowymi są m.in. metale ciężkie i WWA 28

29 KONFERENCJA Z WARSZAWY PRZEZ LIMĘ I PARYŻ DO MARRAKESZU ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA W MIEŚCIE Artur Jerzy BADYDA, artur.badyda@is.pw.edu.pl Warszawa, 18 października 2016 r.