Biuletyn Informacyjny PRS S.A.

Transkrypt

1 POLSKI REJESTR STATKÓW Biuletyn Informacyjny PRS S.A. Tylko do użytku Nr 3/247 Gdańsk czerwiec 2004 POSIDONIA 2004 W dniach od 7 do 11 czerwca br. Polski Rejestr Statków S.A. uczestniczył w 19. Międzynarodowych Targach Morskich POSIDONIA 2004, które odbyły się w Pireusie, w Grecji. W tegorocznej wystawie wzięło udział ponad 1640 firm z 74 krajów. Uroczystego otwarcia dokonał Costas Karamanlis, premier Grecji. PRS S.A. prowadził własne stoisko (patrz zdjęcie), licznie odwiedzane m.in. przez przedstawicieli innych towarzystw klasyfikacyjnych, firm shippingowych oraz reprezentantów prasy morskiej. W czasie targów morskich POSIDONIA, PRS zorganizował 9 czerwca konferencję prasową pod hasłem: Goal-based standards evolution or revolution? Podczas konferencji Prezes PRS S.A. Jan Jankowski przedstawił koncepcję standardu konstrukcji statków zgłoszoną przez Polskę w IMO, prezentowaną na 78 posiedzeniu Komitetu Bezpieczeństwa na Morzu (MSC) w maju br. Konferencja spotkała się z żywym zainteresowaniem zarówno światowej prasy morskiej, jak i przedstawicieli armatorów i innych uczestników targów POSIDONIA Prezentacja koncepcji PRS oraz przedstawiona symulacja zachowania się uszkodzonego statku na fali od momentu zalania pojedynczej ładowni do momentu zatonięcia statku zostały przyjęte oklaskami. Po prezentacji dr J. Jankowski udzielał odpowiedzi na pytania dziennikarzy dotyczące tematu prezentacji oraz innych zagadnień związanych z działalnością PRS. (Zarys koncepcji został przedstawiony w następnym artykule) Anna Stajewska Aneta Małecka 93

2 GOAL-BASED STANDARDS (GBS) EWOLUCJA CZY REWOLUCJA? Polski Rejestr Statków aktywnie popiera ideę opracowania przez IMO standardów GBS (standardów opartych na założonym celu ) w zakresie konstrukcji statków. Przedstawiciel PRS, jako członek delegacji polskiej, wziął czynny udział w dyskusji w IMO nad przyszłą formą tych standardów, przeprowadzonej podczas 78 posiedzenia Komitetu Bezpieczeństwa na Morzu (Maritime Safety Committee) w maju tego roku. PRS zamierza czynnie włączyć się w ich dalsze kształtowanie. PRS uważa, że pierwszym krokiem, jaki należy zrobić przystępując do opracowania koncepcji GBS, jest określenie samego celu. A jest on oczywisty zapewnienie bezpieczeństwa konstrukcji statku przez cały okres jego eksploatacji. Na początek konieczne jest ustalenie okresu bezpiecznej eksploatacji, by wyznaczyć elementy składowe standardu bezpieczeństwa. Na przykład, wywołane działaniem fal naprężenia, które mogą wystąpić w konstrukcji statku oraz związane z tym zmęczenie konstrukcji zależą od czasu, jaki statek spędzi na morzu. Standard definiujący poziom bezpieczeństwa konstrukcji statku powinien określić: obciążenia eksploatacyjne oraz oddziaływanie środowiska morskiego, jakie statek powinien wytrzymać, kryteria, których spełnienie zapewni wystarczającą wytrzymałość statku na powyższe obciążenia. W proponowanej przez Polskę koncepcji przyjęto następujące założenia: odnośnie oddziaływania środowiska morskiego na statek: warunki falowania Atlantyku Północnego oraz prawdopodobieństwo przekroczenia wartości odpowiedzi statku na to falowanie, co ma wpływ na bezpieczeństwo statku, mniejsze niż 10-8 ; odnośnie wytrzymałości konstrukcji: naprężenia w elementach konstrukcji statku wywołane dowolną kombinacją obciążeń powinny być mniejsze niż granica plastyczności materiału, naprężenia ściskające w konstrukcji powinny być mniejsze niż naprężenia krytyczne tej konstrukcji, a liczba cykli naprężeń powodująca pęknięcia konstrukcji powinna być większa niż liczba cykli naprężeń w ciągu 25 lat przebywania statku na morzu. Konstrukcja statku spełniająca wymagania standardu powinna zapewnić osiągnięcie wyznaczonego celu, jakim jest zapewnienie jej bezpieczeństwa przez cały okres eksploatacji statku. Polska propozycja zakłada następnie, że rozwój instrumentów (np. szczegółowych przepisów, wymagań, wzorów projektowych, procedur, oprogramowania komputerowego, etc.), które umożliwiają wdrożenie standardu oraz weryfikację zgodności konstrukcji statku ze standardem, IMO może powierzyć Uznanym 94

3 Organizacjom (Recognised Organisations RO), takim jak towarzystwa klasyfikacyjne. Zdaniem PRS, dla zapewnienia spójności i kompletności systemu bezpieczeństwa, ww. organizacje powinny być uznawane przez IMO. Istniejące standardy bezpieczeństwa, opracowane przez towarzystwa klasyfikacyjne, stanowią mieszaninę różnych kryteriów i szczegółowych wymagań, z tendencją do zalecania gotowych rozwiązań, powstających najczęściej w odpowiedzi na kolejne katastrofy morskie (np. podwójne poszycie kadłuba). W reakcji na zatonięcia masowców towarzystwa klasyfikacyjne opracowały nowe przepisy, które wymagają: wytrzymania przez statek znacznie większych ciśnień falowych; wzmocnienia części dziobowej statków w eksploatacji; wzmocnienia poprzecznych grodzi falistych; renowacji wręgów na statkach z pojedynczą burtą; silniejszych mocowań pokryw. Oznacza to, że obecny system bezpieczeństwa jest w zasadzie oparty na podejściu reaktywnym. Dynamiczny rozwój budownictwa okrętowego, zapoczątkowany wraz z rozwojem nowoczesnych technologii informatycznych, przyniósł powstanie nowych konstrukcji i zastosowanie nowych materiałów, nie zawsze uwzględnianych w reaktywnych przepisach instytucji klasyfikacyjnych. Rozwój okrętownictwa wymaga proaktywnego podejścia do kwestii bezpieczeństwa i przepisów. Sposobem na uzdrowienie obecnej sytuacji jest oddzielenie standardu jako takiego od instrumentów stosowanych do weryfikacji zgodności konstrukcji ze standardem. Standard bezpieczeństwa powinien być żywotny, długoterminowy nie wymagający częstych zmian, zaś instrumenty, odrębnie opracowywane rozwijane w sposób ciągły. Założenie to stanowi kluczowy element polskiej propozycji, opracowanej przez PRS. PRS jest przekonany, że rozwój takiego systemu opartego na długoterminowym standardzie bezpieczeństwa konstrukcji statku oraz stałym doskonaleniu instrumentów weryfikacji i wdrożenia standardu przyczyni się do zastąpienia polityki reaktywnej polityką proaktywną co bez wątpienia byłoby rewolucją w podejściu do sprawy zapewnienia bezpieczeństwa na morzu. Anna Stajewska 95

4 NOWE PODEJŚCIE W CERTYFIKACJI WYROBÓW NA ZNAK CE Artykuł jest skróconą wersją referatu wygłoszonego przez autora 5 maja 2004 na konferencji Dzień jakości Koła Naukowego Ekonomiki Przemysłu Okrętowego Business Club przy Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego Budowa jednolitego rynku UE Unia Europejska i jej dyrektywy wzięły swój początek ponad 50 lat temu. W 1952 roku powstała Europejska Wspólnota Węgla i Stali z inicjatywy Francji i ówczesnego NRF (Niemiecka Republika Federalna), do których dołączyły kraje Beneluksu: Belgia, Holandia i Luksemburg. Na przełomie 1957/58 kraje te oraz Włochy na mocy Traktatu Rzymskiego powołały Europejską Wspólnotę Gospodarczą. W 1973 roku do EWG przyłączyły się Dania, Irlandia i W. Brytania, w 1981 Grecja, 1985 Hiszpania i Portugalia oraz w 1994 Austria, Finlandia i Szwecja. Od początku istnienia Wspólnot Europejskich próbowano budować jednolity rynek, wprowadzając 4 swobody przepływu: towarów, usług, ludzi (pracy), kapitału. W celu zapewnienia swobodnego przepływu towarów na tym jednolitym rynku dość łatwo poradzono sobie z barierami ilościowo-finansowymi: cłami i podatkami. Znacznie trudniej było z barierami jakościowo-technicznymi. W latach , na podstawie artykułu 100 wcześniej wspomnianego Traktatu Rzymskiego wydano kilkaset dyrektyw, natomiast liczba norm we wszystkich państwach członkowskich UE przekroczyła liczbę Każda z ówczesnych dyrektyw, obecnie zwanych dyrektywami starego podejścia, zawierała listę norm konstrukcyjnych, dyktując tym samym szczegółowe warunki techniczne. Postęp techniczny, każdorazowa zmiana norm pociągały za sobą konieczność nowelizacji istniejących dyrektyw. Dyrektywy mimo swej szczegółowości nie określały celów do osiągnięcia w zakresie bezpieczeństwa. Nie wymagano także zmian legislacyjnych w państwach członkowskich mających wdrażać dyrektywy. Z powodu wad dyrektyw starego podejścia opracowanych na podstawie art. 100, Rada Ministrów Wspólnoty w 1987 przyjęła Jednolity Akt Europejski, który stanowił nowelizację Traktatu Rzymskiego. Dodano dwa nowe artykuły 100a i 118a. Artykuł 100a wytyczał kierunki procesu usuwania barier w handlu. Wszystkie ówczesne 12 państw członkowskich w okresie przejściowym do 31 grudnia 1992 roku musiało wprowadzić do swoich przepisów krajowych postanowienia zawarte w Jednolitym Akcie Europejskim, a 1 stycznia 1993 akt ten ogłoszono otwartym dla biznesu. 96

5 Nowe podejście do harmonizacji technicznej i normalizacji Uchwała Rady Ministrów Wspólnoty nazwana Nowe podejście do harmonizacji technicznej i normalizacji zainicjowała wydanie dyrektyw na podstawie artykułu 100a, które są nazywane dyrektywami nowego podejścia. Różnią się od dyrektyw starego podejścia w następujący sposób: ich przyjęcie następuje kwalifikowaną większością głosów, a państwa członkowskie muszą je wprowadzać do swojego porządku prawnego; zawierają zasadnicze wymagania bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz środowiska związane z konstrukcją urządzeń i nie zawierają listy norm zharmonizowanych; określają sposób wykazania zgodności z wymaganiami zasadniczymi w zakresie bezpieczeństwa, ochrony zdrowia i środowiska; urządzenia zgodne z wymaganiami dyrektyw nowego podejścia są znakowane symbolem CE. Globalne podejście do oceny zgodności Globalne podejście uzupełniło nowe podejście o obowiązujące w UE zasady oceny zgodności wyrobów. Właśnie w ramach globalnego podejścia, Decyzją Rady 93/465/EEC, ustalono 8 modułów podstawowych, które stanowią procedury oceny zgodności stosowane w poszczególnych dyrektywach. Tabela poniżej przedstawia osiem modułów podstawowych: Tabela 1 Moduły podstawowe oceny zgodności wyrobów Określenie modułu Moduł A Moduł B Moduł C Moduł D Moduł E Moduł F Moduł G Moduł H Procedura oceny zgodności Wewnętrzna kontrola jakości Badanie typu EC Zgodność z typem Zapewnienie jakości produkcji Zapewnienie jakości wyrobu Weryfikacja wyrobu Weryfikacja jednostkowa Całkowite zapewnienie jakości W Decyzji 93/465/EEC ustalono także zasady doboru modułów oraz zasady oznaczania wyrobów znakiem CE. Już po ogłoszeniu w 1993 roku decyzji Rady Europy w sprawie modułów, niektóre dyrektywy wprowadziły wiele modyfikacji modułów podstawowych. Modyfikacje te najczęściej w niewielkim stopniu różnią się od modułów podstawowych, a ich określenie składa się przeważnie z litery określenia modułu podstawowego i kolejnych cyfr określających jego odmianę. 97

6 Dyrektywy nowego podejścia wydane w Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej oraz pierwsze dyrektywy wydane już w Unii Europejskiej określają procedury oceny zgodności bez określania modułów, późniejsze dyrektywy nowego podejścia określają procedury oceny zgodności oraz podają określenia stosownych modułów Ogólnie przepisy oparte na obu podejściach: Nowym i Globalnym przyczyniają się do ograniczenia interwencji prawa i władz do niezbędnego minimum. Wg rozpowszechnionych opinii pozostawiają one znaczny wybór przedsiębiorcom co do sposobu przeprowadzenia oceny zgodności. Dyrektywy nowego podejścia Spośród obowiązujących aktualnie 28 dyrektyw nowego podejścia większość wymaga oznaczania wyrobów znakiem CE (rys.1). Tabela poniżej przedstawia wykaz dyrektyw nowego podejścia, które zobowiązują wytwórców, uprawnionych przedstawicieli ustanowionych na terenie UE, lub osoby, które sprowadziły wyrób do jego oznaczania znakiem CE, oczywiście po przeprowadzeniu odpowiedniej procedury oceny zgodności wg stosownej dyrektywy. Tabela 2 Dyrektywy nowego podejścia z wymaganiem oznakowania CE Przedmiot dyrektywy Nr dyrektywy Polski akt prawny Wyposażenie elektryczne NN 73/23/EEC DZ.U. z 2003 nr 49, poz. 414 Proste zbiorniki ciśnieniowe 87/404/EEC DZ.U. z 2003 nr 98, poz. 898 Zabawki 88/378/EEC DZ.U. z 2003 nr 210, poz Wyroby budowlane 89/106/EEC DZ.U. z 2003 nr 207, poz Kompatybilność elektromagnetyczna 89/336/EEC DZ.U. z 2003 nr 90, poz. 848 Środki ochrony indywidualnej 89/686/EEC DZ.U. z 2003 nr 80, poz. 725 Nieautomatyczne urządzenia wagowe 90/384/EEC DZ.U. z 2004 nr 4, poz. 23 Aktywne wyroby medyczne do implantacji 90/385/EEC DZ.U. z 2001 nr 126, poz Urządzenia spalające paliwa gazowe 90/396/EEC DZ.U. z 2003 nr 91, poz. 859 Sprawność kotłów grzewczych 92/42/EEC DZ.U. z 2003 nr 97, poz. 881 Materiały wybuchowe do użytku cywilnego 93/15/EEC DZ.U. z 2002 nr 117, poz Wyroby medyczne 93/42/EEC DZ.U. z 2001 nr 126, poz ATEX 94/9/EC DZ.U. z 2003 nr 143, poz Łodzie rekreacyjne 94/25/EC DZ.U. z 2003 nr 91, poz. 857 Dźwigi 95/16/EC DZ.U. z 2003 nr 117, poz

7 1 2 3 Sprawność energetyczna chłodziarek i 96/57/EC DZ.U. z 2003 nr 219, poz zamrażarek domowych Urządzenia ciśnieniowe 97/23/EC DZ.U. z 2003 nr 99, poz. 912 Maszyny 98/37/EC DZ.U. z 2003 nr 91, poz. 858 Urządzenia medyczne diagnostyki in 98/79/EC DZ.U. z 2001 nr 126, poz vitro Urządzenia radiowe i telekomunikacyjne 99/5/EC DZ.U. z 2003 nr 113, poz Urządzenia linotorowe do transportu 2000/9/EC DZ.U. z 2004 nr 15, poz. 130 osób Emisja hałasu do środowiska 2000/14/EC DZ.U. z 2002 nr 60, poz. 546 Sprawność stateczników lamp fluorescencyjnych 2000/55/EC DZ.U. z 2003 nr 54, poz. 714 Istnieją także dyrektywy oparte na zasadach nowego lub globalnego podejścia, które nie przewidują oznaczenia CE. Ich ilość jest niewielka. W poniższym wykazie znajduje się między innymi dyrektywa dotycząca wyposażenia morskiego. Tabela 3 Dyrektywy nowego podejścia nie wymagające oznakowania CE Przedmiot dyrektywy Nr dyrektywy Polski akt prawny Opakowania i odpady opakowań 94/62/EC DZ.U. z 2001 nr 63, poz.638 Transeuropejski system kolei wielkich 96/48/EC W opracowaniu prędkości Wyposażenie statków morskich 96/98/EC W opracowaniu Transportowe urządzenia ciśnieniowe 1999/36/EC W opracowaniu Transeuropejski system kolei konwencjonalnych 2001/16/EC W opracowaniu Fakt, że któraś z dyrektyw nie przewiduje oznaczania CE, nie świadczy jeszcze, że taka dyrektywa nie przewiduje innego oznaczania. Np. wymieniona dyrektywa wyposażenia morskiego przewiduje oznaczanie wyrobów przeznaczonych na rynek okrętowy (morski) znakiem w formie koła sterowego, zwanym z ang. Wheelmark. Tego typu uregulowania można wyczytać jedynie z konkretnej dyrektywy. 99

8 Rys. 1 Znak CE i jego proporcje W tabelach 2 i 3 w kolumnie Polski akt prawny grubym pismem wymieniono dyrektywy wdrożone innymi ustawami niż ustawa o systemie oceny zgodności, a grubym i pochyłym pismem wymieniono dyrektywy wdrożone częściowo przez rozporządzenia wykonawcze do ustawy o systemie oceny zgodności, a częściowo przez inne akty prawne Odpowiedzialność za spełnienie wymagań dyrektywy Odpowiedzialność za spełnienie wszystkich wymagań dyrektywy ciąży na wytwórcy/producencie wyrobu. Wytwórca ma obowiązek zapewnić, że wyrób przeznaczony na rynek UE został zaprojektowany, wykonany i oceniony zgodnie z wymaganiami dyrektywy. Innymi słowy producent wyrobu jest odpowiedzialny za: przeprowadzenie udokumentowanej analizy ryzyka w celu identyfikacji przepisów, dyrektyw i wymagań zasadniczych; zaprojektowanie wyrobu zgodnie ze zidentyfikowanymi wymaganiami; wyprodukowanie wyrobu, zgodnego z zasadniczymi wymaganiami dyrektywy; przeprowadzenie wymaganych przez dyrektywę procedur oceny zgodności; naniesienie znaku CE i wystawienie deklaracji zgodności, jeżeli wymaga tego dyrektywa; jeżeli wymaga tego dyrektywa, zapewnienie udziału strony trzeciej w postaci niezależnej jednostki (organizacji) w badaniach wyrobu, ocenie kwalifikacji personelu lub ocenie i zatwierdzeniu systemu jakości; spełnienie innych wymagań wynikających z dyrektyw, przepisów krajowych. Decyzja wyboru jednostki niezależnej (notyfikowanej) należy do wytwórcy. Upoważniony przedstawiciel ustanowiony na terenie Wspólnoty, powinien spełniać zadania określone przez wytwórcę. Dopuszczalne obowiązki upoważnionego przedstawiciela wynikają z dyrektyw i są natury administracyjnej. Są to na przykład: deklarowanie zgodności z dyrektywą, nanoszenie oznakowania, przechowywanie dokumentacji do dyspozycji władz. 100

9 Importer może przejąć obowiązki wytwórcy i odpowiedzialność za wyrób, jeżeli firmuje go nazwą własną lub przerabia go w sposób istotny albo jeżeli wynika to z pewnych dyrektyw: dźwigowej, maszynowej. Dystrybutor wg dyrektywy o ogólnym bezpieczeństwie wyrobów nie ma wpływu na poziom bezpieczeństwa wyrobu, nie mniej ma obowiązki informacyjne wobec władz. Ustawa o systemie oceny zgodności (DZ.U. z 2002 nr 166, poz. 1360) Ustawa jest ramowym aktem prawnym służącym stworzeniu podstaw do wdrażania do prawa polskiego dyrektyw UE związanych z harmonizacją techniczną. Określono w niej: zasady funkcjonowania systemu oceny zgodności z zasadniczymi i szczegółowymi wymaganiami dotyczącymi wyrobów, jak również procesów ich wytwarzania, które mogą stwarzać zagrożenie albo służą ochronie lub ratowaniu życia, zdrowia, mienia oraz środowiska ; zasady i tryb udzielania akredytacji oraz autoryzacji ; sposób zgłaszania Komisji Europejskiej i państwom członkowskim Unii Europejskiej autoryzowanych laboratoriów ; zadania Polskiego Centrum Akredytacji ; zasady sprawowania nadzoru nad wyrobami podlegającymi ocenie zgodności oraz organy właściwe w tych sprawach ; a więc mówiąc bardziej ogólnie struktury niezbędne do działania systemu europejskiego, szczególnie systemy akredytacji, notyfikacji i nadzoru rynku. Ustawa ma na celu: eliminację zagrożeń stwarzanych przez wyroby dla życia lub zdrowia użytkowników i konsumentów oraz mienia, a także zagrożeń dla środowiska; znoszenie barier technicznych w handlu i ułatwianie międzynarodowego obrotu towarowego; stworzenie warunków do rzetelnej oceny wyrobów i procesów ich wytwarzania przez kompetentne i niezależne podmioty. Do realizacji wymienionych celów ustawa powołuje system oceny zgodności oparty na porządku prawnym UE mówiąc, że systemy oceny zgodności tworzą: przepisy określające zasadnicze i szczegółowe wymagania oraz specyfikacje techniczne dotyczące wyrobów i procesów ich wytwarzania; przepisy oraz normy określające działanie podmiotów uczestniczących w procesie oceny zgodności. Inne ważniejsze europejskie i polskie akty prawne związane z oceną zgodności Dyrektywa o ogólnym bezpieczeństwie wyrobu 92/59/EEC, wdrożona Ustawą z 22 stycznia 2000 r. o ogólnym bezpieczeństwie wyrobów; Dyrektywa o odpowiedzialności za produkt wadliwy 85/374/EEC, wdrożona Ustawą z 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny; Kodeks cywilny 101

10 Ocena zgodności w przemyśle okrętowym po 1 maja Wyposażenie okrętowe Wyroby związane z bezpieczeństwem konstrukcyjnym statku, jak wyroby hutnicze, wyposażenie siłowni, elektrowni są certyfikowane przez poszczególne towarzystwa klasyfikujące statki na zgodność z ich wymaganiami, jak do tej pory, bez zmian. Wyroby związane z bezpieczeństwem załóg, środowiska, pożarowym, nawigacyjnym i radiokomunikacyjnym są certyfikowane na zgodność z wymaganiami dyrektywy 96/98/EC przez jednostkę notyfikowaną działającą na terenie kraju producenta. Certyfikat jednostki notyfikowanej jest ważny na terenie całej UE i powinien być honorowany przez towarzystwa klasyfikacyjne Unii: LR, GL, BV, RINA, Hellenic, PRS oraz dodatkowo DNV, na podstawie umowy o wspólnym rynku z Unią Europejską Dyrektywa zawiera dwa załączniki. Załącznik A.1 dotyczy wyposażenia, dla którego istnieją szczegółowe normy badań w dokumentach międzynarodowych i przewiduje następujące procedury certyfikacji: wyposażenie ratunkowe najczęściej wg modułów B+D, B+E, B+F, czasami G, wyposażenie ochrony przed zanieczyszczeniami wg modułów B+D, B+E, B+F, czasami G, wyposażenie pożarowe wg modułów B+D, B+E, B+F, czasami G, wyposażenie nawigacyjne wg modułów B+D, B+E, B+F, G, wyposażenie radiokomunikacyjne wg modułów B+D, B+E, B+F, G. Załącznik A.2 dotyczy wyposażenia, dla którego nie istnieją szczegółowe normy badań w dokumentach międzynarodowych. Wyposażenie to podlega odrębnej certyfikacji przez poszczególne towarzystwa klasyfikacyjne, jak w przypadku wyrobów związanych z bezpieczeństwem konstrukcyjnym statku, do czasu zmian w załącznikach A.1 i A.2. Dyrektywa nie określa, jak inne dyrektywy, wymagań zasadniczych a przywołuje odpowiednie wymagania Konwencji SOLAS wraz z Kodeksami, Konwencji MARPOL oraz odpowiednie rezolucje IMO. Certyfikowane przez jednostkę notyfikowaną wyroby podlegają oznaczeniu Wheelmark + nr jednostki certyfikującej. 2. Łodzie rekreacyjne Jednostki rekreacyjne: łodzie i jachty podlegają: certyfikacji przez jednostkę notyfikowaną na podstawie dyrektywy 94/25/EC; oznaczeniu CE z podaniem numeru jednostki certyfikującej, certyfikaty i / lub oznaczenia CE honorowane są na terenie całej UE. 102 Edward Szmit

11 DZIAŁALNOŚĆ INSPEKTORATU ELEKTRYCZNEGO I AUTOMATYKI TE W LATACH Historia i przyszłość elektrotechniki okrętowej Przed prezentacją Inspektoratu Elektrycznego i Automatyki kilka słów warto poświęcić historii i perspektywom tej dziedziny techniki. Elektrotechnika jest jedną z młodszych dziedzin techniki, choć już Tales z Miletu 6 wieków przed narodzeniem Chrystusa zdążył zapoznać się ze zjawiskiem elektrostatyki, przyciągając skrawki papieru bursztynem potartym o kawałek sukna. Mimo tak młodego wieku elektrotechnika nas wciągnęła, tak przyzwyczaiła do siebie, iż trudno obecnie wyobrazić sobie życie bez niej, zarówno na lądzie, jak i na morzu. Na statku, okręcie, oprócz tak prozaicznych funkcji jak oświetlenie, łączność czy nawigacja, bez elektrotechniki nie obejdzie się także spalinowy silnik napędu głównego, urządzenie sterowe, urządzenia ładunkowe. Często elektrotechnika wykorzystywana jest także do czynnej ochrony kadłuba przed korozją, a przed nią wciąż nie do końca rozwiązane zadanie monitorowania stanu kadłuba. Dlatego bardzo szybko wynalazki związane z elektrotechniką znalazły swoje miejsce także na morzu. Już w pierwszej połowie dziewiętnastego wieku Moric Herman Jacobi, fizyk i elektrotechnik niemiecki, profesor w Dorpacie i Petersburgu, wynalazca silnika elektrycznego, zastosował na małych jednostkach pływających napęd elektryczny zasilany z baterii akumulatorów. Niestety prace nad zastosowaniem elektryczności dopiero trwały, a pierwsze statki z oświetleniem elektrycznym zaczęły pływać pod koniec dziewiętnastego wieku. Można więc powiedzieć, że wiek dwudziesty był stuleciem żywiołowego rozwoju elektrotechniki na lądzie i morzu. Jednakże obecny postęp prac w dziedzinie elektrotechniki i automatyki okrętowej powoduje, że wiek dwudziesty pierwszy stawia przed elektrykami okrętowymi nowe wyzwania. Powszechne zastosowanie napędu elektrycznego pędników okrętowych, źródeł energii elektrycznej (nie posiadających ruchomych części) w postaci ogniw paliwowych, oraz wprowadzenie na morza statków bezobsługowych, a więc bezzałogowych, to światowe plany na najbliższe lata obecnego wieku. W Polsce, gdzie wielu marynarzy i oficerów okrętowych nie może znaleźć dla siebie pracy na statku, może to wyglądać na herezję, jednakże według raportów światowych już obecnie brakuje na świecie wykwalifikowanych marynarzy, a w ciągu najbliższych kilkunastu lat większość floty światowej zostanie bez załóg. Wg ekspertów światowych następna dekada ma doprowadzić do rewolucji, w dziedzinie automatyzacji i sterowania statkiem, podobnej do tej z przełomu lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych poprzedniego wieku, kiedy to ograniczono liczebność załóg na statkach o ponad 50%. Również Inspektorat Elektryczny i Automatyki Polskiego Rejestru Statków musi podołać tym wyzwaniom. 103

12 Ogólna charakterystyka i podział zadań w Inspektoracie TE Aktualny stan osobowy Inspektoratu Elektrycznego i Automatyki to czterech inspektorów. W Inspektoracie staramy się zachować jak najdalej idącą uniwersalność, szczególnie w przypadku instalacji okrętowych i układów automatyki. Jednakże w zakresie opracowania Przepisów klasyfikacji i budowy statków oraz innych jednostek pływających istnieje pewien podział. Jest także podział w zakresie obsługi zleceń i współpracy merytorycznej, który ma miejsce w przypadku gdy wszyscy inspektorzy są obecni w Inspektoracie. Tak jest nie zawsze, ze względu na częste nadzory zewnętrzne szczególnie te prowadzone w celu uznania lub odnowienia uznania nowych wyrobów, uznania nowych firm serwisowych, jak również w związku z nadzorami eksperckimi oraz związanymi z obiektami wojskowymi, itp. Rozwój przepisów Przepisy są jednym z zasadniczych narzędzi prowadzenia nadzoru nad statkami i ich bezpieczeństwem, a ich rozwój stanowi jeden z podstawowych celów Inspektoratu. W roku 2002 weszły w życie: Część VIII Urządzenia elektryczne i automatyka Przepisów klasyfikacji i budowy statków morskich oraz Publikacje Nr 9/P Wymagania dla systemów komputerowych i Nr 11/P Próby środowiskowe wyposażenia morskiego, a na początku 2003 roku Część VII Urządzenia elektryczne i automatyka Przepisów klasyfikacji i budowy małych statków morskich. Przygotowano do druku Przepisy klasyfikacji i budowy statków śródlądowych Część VII, natomiast priorytetem 2004 jest opracowanie Części VII Przepisów klasyfikacji i budowy doków pływających. Współpraca naukowo-techniczna Mając na uwadze ciągłe postępy w elektrotechnice i automatyce okrętowej oraz stojące przed Inspektoratem wyzwania, o których mowa na wstępie nawiązujemy współpracę z innymi podmiotami rynku okrętowego. Jedną z podstawowych bolączek współczesnej elektroenergetyki jest jakość energii elektrycznej. Energoelektronika z jednej strony daje praktycznie nieograniczone możliwości sterowania napędami elektrycznymi, a z drugiej strony jest źródłem zakłóceń i pogorszenia parametrów energii elektrycznej. Odbija się to na pracy innych urządzeń elektrycznych, a szczególnie elektroniki, a więc sterowników, komputerów i układów komputerowych oraz urządzeń elektro- i radionawigacyjnych, a także radiokomunikacyjnych. W celu poprawy w tym zakresie nawiązaliśmy współpracę naukowo-techniczną z Katedrą Elektroenergetyki Okrętowej Akademii Morskiej w Gdyni, podpisując stosowne porozumienie 1 lipca 2003 roku. 104

13 Trwająca od ponad dwóch lat wymiana korespondencji z Prezesem Harmonic Solutions Co, Uk. Ian em C Evans em, szkockim naukowcem, przedsiębiorcą i autorem publikującym w MotorShip daje wiele ciekawych informacji na temat energoelektronicznych układów napędowych statków i okrętów wojennych, urządzeń pomocniczych, elektroenergetyki oraz parametrów energii elektrycznej w sieciach okrętowych. W roku 2003 współpracowaliśmy także z Akademią Morską oraz Działem Badawczo-Rozwojowym Przedsiębiorstwa Badawczo -Produkcyjnego ENAMOR w sprawie opracowania układu sterowania i monitorowania siłowni, co zakończyło się sukcesem o czym mowa w następnym rozdziale. Warto tutaj także wspomnieć, że układ z powodzeniem zyskuje obecnie certyfikaty wielu towarzystw klasyfikacyjnych. Innym tematem współpracy z polskimi firmami badawczo-innowacyjnymi są układy wykrywczo-alarmowe przecieków w ładowniach masowców oraz układy alarmowe zagrożenia statku. Nadzór pośredni nad produkcją wyposażenia Celem nadzoru pośredniego jest sprawdzenie, przed zainstalowaniem wyposażenia na statku, wpływu środowiska na wyposażenie i odwrotnie. Środowisko morskie (okrętowe), jak wiemy, ma swoją specyfikę, odmienną od specyfiki środowiska lądowego: ograniczoność przestrzeni, znaczną zmienność temperatur i wilgotności, występowanie wibracji i zaburzeń elektromagnetycznych. Urządzenia elektryczne powinny być odporne na wymienione narażenia i nie powinny powodować narażeń dla ludzi i środowiska. W wyniku nadzoru pośredniego Polski Rejestr Statków wydaje Świadectwo uznania typu wyrobu ważne 5 i 3 lata, zależnie od posiadania przez producenta certyfikowanego systemu jakości. Lata , podobnie jak poprzednie, przyniosły kolejną grupę nowych świadectw lub odnowień wcześniej wydanych świadectw uznania. W wyniku nadzoru pośredniego Świadectwa uznania typu wyrobu otrzymała cała grupa nowych układów sterowania i monitoringu napędów głównych i pomocniczych następujących producentów: WÄRTSILLA, MAN B&W, AB VOLVO PENTA, CATERPILLAR. W ciągłym procesie nadzoru pośredniego są komputery i monitory marynizowane przez brytyjską Mariner Systems Uk Ltd. W omawianym okresie wydano ponad 20 świadectw uznania komputerom i monitorom HP, Compaq i Hitachi. Kolejne swoje wyroby procedurze uznania poddał Phoenix Contact. Wiele firm odnowiło Świadectwa uznania PRS dla swoich wyrobów. Kilka firm ubiegało się o Świadectwa uznania PRS w związku z rozpisaniem przetargu na dostawę certyfikowanych akumulatorów dla Marynarki Wojennej RP. Świadectwa otrzymały dwie: polski ZAP Piastów oraz amerykańsko-niemiecki Johanson Controls GmBH & Co. KG. Inspektorów Inspektoratu Elektrycznego i Automatyki szczególnie cieszy współpraca z polskimi przedsiębiorstwami, a w jej rezultacie wydanie Świadectwa uznania typu wyrobu gdyńskiej firmie ENAMOR na zaawansowany technologicznie i opracowany we współpracy z Akademią Morską zintegrowany system monitoringu i sterowania siłowni EMOS 3.0 oraz wydanie Świadectwa zgodności 105

14 Fot. 1 Przykład rozwiązania zobrazowania zintegrowanego układu monitoringu i sterowania EMOS 3 z STCW 95 gdań-skiej firmie UNITEST na powszechnie używany w uczel-niach morskich wielu krajów, także typowo morskich, symu-lator pracy siłowni okrętowej. Warto tutaj dodać że 70% przy-chodów Inspektoratu TE sta-nowią wpływy z nadzoru po-średniego nad produkcją urzą-dzeń, a ilość inspekcji zwią-zanych z nadzorem pośrednim zależy od ilości nowych budów klasyfikowanych przez Polski Rejestr Statków. Fot.2 Nadzór bezpośredni nad produkcją wyposażenia Nadzór bezpośredni jest inną formą nadzoru nad produkcją wyposażenia okrętowego, a jego celem jest sprawdzenie, w trakcie prób przed zainstalowaniem na statku, przydatności i nie-zawodności wyprodukowanych urządzeń. Inspektorat Elektryczny i Automatyki jest najczęściej obecny podczas prób elementów zasadniczych lub nietypowych, jak np. zespoły prądotwórcze, transformatory, wysokonapięciowe wyposażenie elektryczne, układy automatyki, itp. W omawianym okresie przedmiotem nadzoru bezpośredniego ze strony Inspektoratu były: napęd sprężarki złożony z silnika i falownika 3x690V o mocy 1 MW prod. LOHER/VACON na jednostkę wydobywczą; prądnica 3x3,3 kv, 60 Hz, o mocy 4135 kva prod. AvK na jednostkę wydobywczą turbozespół prądotwórczy prądu przemiennego 3x3,3 kv o mocy 4 MVA produkcji SIEMENS ALSTOM POWER na jednostkę wydobywczą; transformatory suche 600V/6,6kV i 6,6kV/600V o mocy 250 kva produkcji BEZ Transformatory a.s. na jednostkę wydobywczą; zdalnie sterowane zawory różnych wielkości prod. ROCKFIN na jednostkę wydobywczą; 106 Rozdzielnice zaciskowe prądnicy turbozespołu 3 x 3,3 kv o mocy 4 MW

15 przekaźnik monitorowania izolacji 440/380 V, Hz prod. SELCO na jednostkę wydobywczą; układy sterowania napędem głównym Aquamaster na egipski statek pasażerski; prądnica prądu przemiennego 3x400 V o mocy 104 kva produkcji NEWA- GE Stamford na statek żaglowy; system monitoringu i sterowania siłownią produkcji PBP ENAMOR na statek badawczo-szkoleniowy; sygnalizatory poziomu prod. NIVOMAG na barki zbiornikowe. Uznawanie laboratoriów i zakładów remontowych W zakresie elektrotechniki okrętowej, jednym z zasadniczych zadań towarzystwa klasyfikacyjnego jest sprawdzenie, czy wyrób nadaje się do zainstalowania na jednostce pływającej. Tego typu badanie sprawdzające prowadzą laboratoria, uznane w celu upoważnienia do prób i badań funkcjonalnych i środowiskowych. Z kolei zakłady remontowe uznawane są za kompetentne do prowadzenia remontów urządzeń i instalacji ważnych dla nawigacji i bezpieczeństwa statku oraz płynących nim ludzi, załogi i pasażerów. W ostatnim dwuletnim okresie odnowiono uznania miedzy innymi dla następujących laboratoriów: Laboratorium ZUO FAMOR S.A. w Bydgoszczy; Laboratorium Bombardier Transportation Polska Sp. z o.o. w Łodzi; Laboratorium Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Aparatury Manewrowej ORAM w Łodzi; Zakład Wysokich Napięć i Elektrotechnologii Instytutu Elektrotechniki Politechniki Szczecińskiej; Laboratorium Badań Technoklimatycznych Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Automatyki i Urządzeń Precyzyjnych w Łodzi; Laboratoria producenta prądnic LEROY SOMER North America w Lexington USA. Spośród zakładów remontowych ponownie uznano za kompetentne firmy: ELEKTRO-NAUTA w Gdyni, HAL-BUD S.C., METALOCK Polska w Gdańsku, MICROCOMP, Centralne Portowe Warsztaty Mechaniczne, Stocznia POME- RANIA oraz PUH TENSOR w Szczecinie oraz wiele mniejszych. Aktualnie ważne Świadectwa uznania Polskiego Rejestru Statków, w zakresie prac elektrotechnicznych, posiadają 42 firmy, w tym 11 laboratoriów. Rozpatrywanie i zatwierdzanie dokumentacji klasyfikacyjnej Zatwierdzona dokumentacja klasyfikacyjna jednostki pływającej jest podstawą nowej budowy lub przebudowy, podczas której wprowadzone zmiany konstrukcyjne mogą wpłynąć na bezpieczeństwo przyszłej żeglugi. Z obszaru statków morskich większość rozpatrywanej dokumentacji technicznej dotyczyła nowych budów i przebudów statków rybackich, w związku z dostosowywaniem polskiej floty rybackiej do wymagań Unii Europejskiej. Oprócz tego w Inspektoracie rozpatrzono i zatwierdzo- 107

16 Fot. 3 S/y Fryderyk Chopin przed przebudową no dokumentację związaną z modyfikacją zbiornikowca AMER RHINE i dźwigu pływającego REM 220. Innym rodzajem prac związanych z dokumentacją jednostek morskich może być rozpatrzenie i za-twierdzenie dokumentacji kilku dużych jachtów morskich jak na przykład s/y Fryderyk Chopin lub s/y Oceania. Jednak większość prac w zakresie rozpatrywania dokumentacji technicznej do-tyczyła jednak statków śródlądowych, w tym dużych statków pasażerskich i hotelowców pływających po Nilu takich jak MONACO lub JO- HANN STRAUSS czy też prze-znaczonego na wody Pojezierza Mazurskiego kabinowego statku pasażerskiego CLASSIC LADY. Przykładem prac w zakresie dokumentacji technicznej towarowych statków śródlądowych może być zatwierdzenie rysunków, schematów i obliczeń na 2 serie barek zbiornikowych. W roku 2003 zatwierdzono w sumie około 100 kompletów dokumentacji klasyfikacyjnej różnych jednostek pływających. Inne nadzory i usługi Na polu innych nadzorów i usług, można z przymrużeniem oka powiedzieć: wykonujemy wszystko co nam wpadnie w ręce. Oto najbardziej charakterystyczne przykłady: 108 Współudział w nadzorze nad modernizacją platformy wydobywczej BAL- TIC BETA Zatwierdzenie dokumentacji technicznej wydobywczej platformy głowicowej PG-1 (bezobsługowej) Współudział w nadzorach certyfikacyjnych lądowisk okrętów Marynarki Wojennej RP Współpraca merytoryczna z Inspektoratami i Placówkami terenowymi PRS Oceny stanu technicznego jednostek pływających w ramach współpracy z Inspektoratem Nadzoru Analizy i określenia wymagań związanych ze zmianą symbolu klasy jednostki pływającej Opiniowanie norm technicznych polskich i międzynarodowych Opiniowanie przepisów innych towarzystw klasyfikacyjnych w ramach współpracy z tymi towarzystwami Szkolenia indywidualne i zbiorowe inspektorów PRS oraz inspektorów i pracowników innych organizacji. Edward Szmit

17 Zawisza Czarny w Antwerpii, 1935 r. Od lewej Witold Bublewski, Mariusz Zaruski, Stanisław Szymborski WITOLD BUBLEWSKI MA STO LAT Witold Bublewski urodził się 20 czerwca 1904 r., w Kamyszynie n/wołgą, dokąd,,skierowano jego ojca, dr. ichtiologii i weterynarii. Po wojnie rosyjskojapońskiej ojciec został mianowany Głównym Zarządcą Rybołówstwa na dolnej Wołdze. Ze względu na brak fachowców w Rosji władze carskie zatrudniały Polaków posiadających wiedzę i wysokie kwalifikacje, często powierzając im wysokie stanowiska. Swe dzieciństwo i lata młodzieńcze spędził w Carycynie nad Wołgą (poprzednio Stalingrad, obecnie Wołgograd). Witold często uczestniczył w różnych podróżach ojca po Wołdze i Donie. W czasie tych podróży poznał trud rybaków i marynarzy. Po wybuchu I wojny światowej jego ojciec został powołany do wojska i zginął na froncie rosyjsko-tureckim w stopniu pułkownika armii rosyjskiej w 1916 r. Od 1917 r. W. Bublewski należał do drużyny skautowej w Carycynie. Jako młodzieniec pływał samodzielnie z kolegami po Wołdze przy sprzyjających warunkach pod żaglami, a często pod prąd na,,burłaka tzn. holując łódź na długiej linie, idąc brzegiem rzeki całymi kilometrami. Zaprawiał się więc do samodzielności i znoszenia trudów. W 1919 r. W. Bublewski ukończył gimnazjum humanistyczne w Carycynie. Po otrzymaniu świadectw, wszyscy uczniowie powołani zostali do pomocniczej służby wojskowej i skierowani w stepy. Po zdobyciu Carycyna przez wojska,,białego generała Denikina w 1919 r. zaczęto patrzeć niezbyt przychylnie na Polaków. W tej sytuacji Polacy zamieszkujący Carycyn i okolice zdecydowali się na powrót do kraju. Rodzina Bublewskich zostawiła na miejscu cały dobytek, duży i bogato wyposażony dom i tylko z osobistymi rzeczami podjęła 10-dniową podróż wagonami towarowymi z Carycyna do Noworosyjska, a po dwumiesięcznej przerwie przez Rumunię wróciła do Polski. W 1920 r. Bublewscy osiedli w Wołominie. Witold nawiązał kontakty z harcerstwem. W 1924 r. ukończył Państwową Szkołę Budownictwa w Warszawie. Jest członkiem Ligi Morskiej i Rzecznej do czasów obecnych. Jako jej sekretarz uczestniczy systematycznie w szkoleniu żeglarskim w ośrodkach na Helu i w Jastarni. W 1932 r. otrzymał stopień kpt. jachtowej żeglugi małej. W 1934 r. zainicjował i zrealizował zakupienie szkunera,,petrea, przebudowanego następnie na jacht szkolny ZHP,,Zawisza Czarny, oraz flotylli złożonej z 10 jachtów typu,,czajka i jachtu,,poleszuk. Był uczniem, a następnie bliskim współ- 109

18 pracownikiem gen. Mariusza Zaruskiego, który od maja 1935 r. do sierpnia 1939 r. był kapitanem s/y,,zawisza Czarny. W tym czasie działalność wodniacka stała się tak poważnym zagadnieniem, że w 1935 r odbył się w Gdyni Walny Zjazd ZHP, w głównej mierze poświęcony był wychowaniu morskiemu młodzieży, a referat wiodący wygłosił Witold Bublewski. Był redaktorem i współautorem,,biblioteki harcerskich drużyn żeglarskich, oraz inicjatorem i wydawcą miesięcznika,,żeglarz materiałów metodycznych dla harcerskich drużyn żeglarskich. W latach Centrum Wychowania Morskiego w porozumieniu z dh. Bublewskim wznowiło wydawanie,,żeglarza, w skład zespołu redakcyjnego wchodzili: Danuta Parys, Adam Berbeka, Jan Biłat i Marek Trzciński, ilustracje wykonywał Jerzy Tyszko. Poligrafia Polskiego Rejestru Statków wydrukowała 33 numery tego pisma społecznie. Międzynarodowy Zlot Skautów Wodnych w Garczynie, województwo pomorskie. Powitanie prezydenta RP Ignacego Mościckiego, 3 sierpnia 1932 r. W centrum: protektor ZHP Ignacy Mościcki. Raport składa hm Witold Bublewski, szef Kierownictwa Harcerskich Drużyn Żeglarskich komendant zlotu. W 1939 r. W. Bublewski ukończył Wydział Prawa i Nauk Ekonomiczno- Społecznych w Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie. W kampanii wrześniowej brał udział w stopniu plut. pchor. jako d-ca plutonu w 8 baonie Obrony Narodowej w Warszawie, walczył w rejonie Płocka i Modlina gdzie był kontuzjowany. W okresie działał w Warszawie pod ps. Wybicki w organizacji Marynarki Wojennej,,Alfa jako oficer do specjalnych poruczeń. W 1942 r. został awansowany do stopnia ppor. Marynarki Wojennej. Brał udział w Powstaniu Warszawskim, walcząc na Żoliborzu. W 1945 r. pracował w Biu-rze Kontroli Prezydium Krajowej Rady Narodowej w Warszawie. Został odde-legowany na Wybrzeże gdańskie jako szef Dele-gatury 110

19 Wybrzeże Gdańskie 1946 r. Od lewej Witold Bublewski, minister Eugeniusz Kwiatkowski Morskiej z siedzibą w Sopocie, obejmującej makroregion morski PRL. W latach był najbliższym współpracownikiem ministra Eugeniusza Kwiatkowskiego w Delegaturze Rządu dla Spraw Wybrzeża. W 1946 został szefem do spraw zagadnień portowych Pomorza Zachodniego. W 1947 z ramienia ministra żeglugi Adama Rapackiego został koordynatorem prac związanych z uruchomieniem i odbudową małych portów. Był również sekretarzem generalnym Związku Gospodarczego Miast Morskich. W 1948 r. został dyrektorem naczelnym Polskiej Żeglugi Bałtyckiej,,Gryf w Szczecinie. Uruchomił żeglugę na Zalewie Szczecińskim i na Zatoce Gdańskiej oraz przybrzeżną. Zorganizował z drobnych przedsiębiorstw armatorskich Żeglugę Szczecińską i Żeglugę Gdańską, której był dyrektorem naczelnym w okresie Następnie pracował w Centralnym Zarządzie Polskiej Marynarki Handlowej i Polskim Ratownictwie Okrętowym. W latach pracował w Polskim Rejestrze Statków jako kierownik organizacyjny. Powołał w PRS komórkę do spraw racjonalizacji i wynalazczości, był też współautorem trójjęzycznego Świadectwa klasy w języku polskim, angielskim i rosyjskim (w tym czasie PRS wydawał tylko zaświadczenia klasyfikacyjne). Od 1954 r. do czasu przejścia na emeryturę w 1972 r. pracował w Centralnym Biurze Konstrukcji Okrętowych nr 1 w Gdańsku. W latach studiował w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Sopocie, uzyskując dyplom mgr. ekonomii. Odbył też studia doktoranckie na tej uczelni. Od 1960 r. pełnił liczne funkcje w Polskim Towarzystwie Nautologicznym. Jego inicjatywie i zabiegom PTN zawdzięcza swoją obecną siedzibę, której otwarcie odbyło się w czerwcu 1975 r. Wygłoszony został wówczas referat b. dyrektora technicznego PRS mgr. inż. Jerzego Kotlarskiego,,Klasyfikacja floty śródlądowej w Polsce w okresie , opublikowany następnie w Nautologii. W 1973 r. odnalazł w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie zagubiony oryginał aktu Zaślubin Polski z Morzem w 1920 r., którego kopie stanowią dzisiaj cenne eksponaty w Centralnym Muzeum Morskim w Gdańsku i Akademii Morskiej w Gdyni w Izbie Pamięci. W. Bublewski był inicjatorem utworzenia Państwowego Centrum Wychowania Morskiego w Gdyni w 1946 r. W latach był społecznym komen- 111

20 dantem Centrum Wychowania Morskiego ZHP w Gdyni zainicjował i doprowadził do zbudowania flotylli,,czerwonych Żagli złożonej z sześciu szalup ratunkowych z m/s,,batory przebudowanych na jachty harcerskie. Z Jego inicjatywy z lugrotrawlera,,cietrzew powstał,,zawisza Czarny obecnie eksploatowany. Wstępne założenia projektowe opracowali inżynierowie Stefan Schweiger i Mirosław Garnuszewski, wiele pracy w projektowanie włożyli konstruktorzy ówczesnego Biura Konstrukcji Taboru Morskiego i stoczniowcy w Stoczni Gdańskiej. Ogromną rolę odegrał Harcerski Krąg Morski przy CWM, do którego należeli instruktorzy, znakomici fachowcy: np. Antoni Tyc, Stanisław Ludwig, Ryszard Langer, Wiesław Godlewski. W Centrum do roku 1988 wyszkolono około 10 tysięcy żeglarzy. Dh. Witoldowi Bublewskiemu przyznany został tytuł Honorowego Komodora Związku Harcerstwa Polskiego. Był też inicjatorem sprowadzenia do kraju prochów gen. Mariusza Zaruskiego i zgodnie z Jego życzeniem A kiedy przyjdzie na mnie pora... chciałbym swój w Tatrach mieć grobowiec jego prochy 11 XI 1997 r. zostały wysypane z urny do symbolicznego grobu na Pęksowym Brzysku w Zakopanem. Za swoje zasługi został odznaczony m. innymi: Krzyżem Komandorskim Or-deru Odrodzenia Polski, Krzyżem Kawalerskim Or-deru Odrodzenia Polski, Krzyżem Partyzanckim, War-szawskim Krzyżem Pow-stańczym Rozetą z Mieczami ZHP i wieloma innymi odznaczeniami państwowymi, resortowymi, branżowymi i regionalnymi. Witold Bublewski, 1980 r. W dniu 20 czerwca 2004 r., w setną rocznicę urodzin W. Bublewskiego Centrum Wychowania Morskiego ZHP otrzymało Jego imię. Prezes Zarządu PRS S.A. dr inż. Jan Jankowski wysłał do Szanownego Jubilata list gratulacyjny. Adam Berbeka Do opracowania wykorzystano fragmenty artykułu J. Kotlarskiego Witold Bublewski, człowiek, praca, życie Nautologia 2/88 i Danuty Parys Druh Witold Bublewski Żeglarz nr 5-6 z 1994 r. i Zbigniewa Kowalewskiego Wspomnienie o dh. Witoldzie. 112

21 CERTYFIKACJA Rejestr dostawców certyfikowanych przez Polski Rejestr Statków S.A. Przedstawiamy kolejne uzupełnienie listy dostawców certyfikowanych przez PRS S.A. Znalazły się w nim firmy, które otrzymały certyfikat systemu zarządzania jakością, potwierdzający jego zgodność z odpowiednią normą serii ISO 9000, ISO14001, PN-N18001 lub HACCP, wydany przez Biuro Certyfikacji Polskiego Rejestru Statków S.A. w okresie od 16 kwietnia 2004 r. do 30 czerwca 2004 r. Kompletne zestawienie przedsiębiorstw, które otrzymały certyfikat systemu zarządzania jakością, potwierdzający zgodność z odpowiednią normą publikowane są na stronie internetowej działalności/certyfikacja Systemów Zarządzania. 1 IGLOPORT Sp. z o.o. ul. Polska 20, Gdynia igloport@igloport.pl Data wydania: Data ważności: Nr certyfikatu: NC-0767/ 04 Norma: ISO 9001:2000 Zakres certyfikacji: Usługi składowe spożywczych artykułów mrożonych. Realizacja usług eksportowo-importowych. Konfekcjonowanie produktów mrożonych. Wynajem pomieszczeń biurowych. Przedstawiciel: Katarzyna Maliszewska Tel. (058) katarzyna.maliszewska@igloport. 2 ELBRO Spółka z o.o. ul. Polska 20, Gdynia elbro@elbro.com.pl Data wydania: Data ważności: Nr certyfikatu: NC-0797/ 04 Norma: ISO 9001:2000 Zakres certyfikacji: Projektowanie i produkcja urządzeń automatyki dla maszyn pakujących, kotłów i innych. Usługi w zakresie nadzoru i montażu oraz opracowań konstrukcyjno-technicznych. Przedstawiciel: Henryk Bronokowski Tel. (058) Dom Usług Pogrzebowych mgr inż. Grażyna Janus-Bartnik ul. T. Kościuszki 19, Prudnik Data wydania: Data ważności: Nr certyfikatu: NC-0822/ 04 Norma: ISO 9001:2000 Zakres certyfikacji: Usługi pogrzebowe, cmentarne i handel akcesoriami pogrzebowymi. Administrowanie cmentarzem. Przedstawiciel: Wanda Trzmielewska Tel. (77)

22 4 Bochen Piekarsko-Ciastkarska Spółdzielnia Pracy ul. Stryjska 13, Gdynia Data wydania: Data ważności: Nr certyfikatu: NC-0779/ 04 Norma: ISO 9001:2000 Zakres certyfikacji: Projektowanie i produkcja wyrobów piekarskich. Dystrybucja wyrobów piekarskich. Przedstawiciel: Tomasz Plorin Tel. (058) SOFT ul. Prof. L. Chmaja 4, Rzeszów biuro@softmm.com.pl Data wydania: Data ważności: Nr certyfikatu: NC-0819/ 04 Norma: ISO 9001:2000 Zakres certyfikacji: Sprzedaż i dystrybucja artykułów i środków do utrzymania higieny i czystości. Przedstawiciel: Mariusz Mazur Tel. (17) Wytwórnia Opakowań z Folii MAR-PACK ul. Oliwska 118, Chwaszczyno biuro@marpack.com.pl Data wydania: Data ważności: Nr certyfikatu: NC-0801/ 04 Norma: ISO 9001:2000 Zakres certyfikacji: Produkcja opakowań, sprzedaż maszyn do opakowań foliowych. Przedstawiciel: Mariusz Chudzik Tel. (058) Cech Rzemieślników i Przedsiębiorców ul. Konstytucji 3 Maja 19, Goleniów Data wydania: Data ważności: Nr certyfikatu: NC-0826/04 Norma: ISO 9001:2000 Zakres certyfikacji: Szkolenia, doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej, doradztwo w zakresie praw pracy. Przedstawiciel: Katarzyna Rogaczewska Tel. (091) Przedsiębiorstwo Usługowo-Handlowe CORTEX Sp. z o.o. ul. Powstańców Wielkopolskich 33, Bydgoszcz cortex@cortex.bydgoszcz.pl Data wydania: Data ważności: Nr certyfikatu: NC-0788/ 04 Norma: ISO 9001:2000 Zakres certyfikacji: Ochrona osób i mienia. Usługi porządkowe. Przedstawiciel: Zdzisław Wróblewski Tel. (052) Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe Mirosław Mospinek ul. Bałtycka 17/3, Koszalin Data wydania: Data ważności: Nr certyfikatu: NC-0806/ 04 Norma: ISO 9001:2000 Zakres certyfikacji: Projektowanie adaptacji wnętrz. Usługi remontowe w zakresie budownictwa ogólnego i prace ogólnobudowlane. Przedstawiciel: Arkadiusz Lisowski Tel

23 10 Masar W.J. Januszewski, J. Szyszka Sp. J. ul. Długa 5, Chojnice Data wydania: Data ważności: Nr certyfikatu: NC-0809/ 04 Norma: ISO 9001:2000; DS 3027 E:2002 Zakres certyfikacji: Sprzedaż przypraw spożywczych i dodatków wędliniarskich oraz nadruk fleksograficzny na osłonkach masarniczych. Przedstawiciel: Wanda Januszewska Tel. (052) Przedsiębiorstwo Budowlane i Hurtownia Materiałów Budowlanych BAN-BUD ul. Strażacka 1, Koszalin banbud@and.pl Data wydania: Data ważności: Nr certyfikatu: NC-0811/ 04 Norma: ISO 9001:2000 Zakres certyfikacji: Świadczenie usług ogólnobudowlanych i handel materiałami budowlanymi. Przedstawiciel: Władysław Banasik Tel. (094) Urząd Skarbowy w Człuchowie ul. Jerzego z Dąbrowy 5 E, Człuchów usinfo2204@pm.mofnet.gov.pl Data wydania: Data ważności: Nr certyfikatu: NC-0813/ 04 Norma: ISO 9001:2000 Zakres certyfikacji: Zadania wynikające z przepisów prawa. Przedstawiciel: Arleta Michnacka-Rudzik Tel. (059) a.michnacka-rudzik@radca.lez.pl 13 SOFT ul. Jerzmanowskiego 32/20, Kraków krakow@softmm.com.pl Data wydania: Data ważności: Nr certyfikatu: NC-0820/ 04 Norma: ISO 9001:2000 Zakres certyfikacji: Sprzedaż i dystrybucja środków i urządzeń do utrzymania czystości. Przedstawiciel: Jacek Orzechowski Tel. (12) Przedsiębiorstwo Handlowo Usługowe ATUT Leszek Jabłoński, Piotr Kałuża ul. Raciborskiego 14/32, Kielce Data wydania: Data ważności: Nr certyfikatu: NC-0821/ 04 Norma: ISO 9001:2000 Zakres certyfikacji: Sprzedaż i dystrybucja środków i urządzeń do utrzymania czystości. Przedstawiciel: Leszek Jabłoński Tel. (41) Przedsiębiorstwo Zagraniczne GRAFPOL B.M. Meszkes ul. Przemysłowa 8, Bydgoszcz grafpol@grafpol.net Data wydania: Data ważności: Nr certyfikatu: NC-0766/ 04 Norma: ISO 9001:

24 Zakres certyfikacji: Projektowanie i produkcja etykiet. Przedstawiciel: Tadeusz Tadych Tel. (052) tadeusz@tadych.biz 16 PACON Drukarnia i Producent Opakowań Mazij Sp. jawna ul. Kolejowa 16, Golędzinów, Oborniki Śląskie pacon@pacon.com.pl Data wydania: Data ważności: Nr certyfikatu: NC-0780/ 04 Norma: ISO 9001:2000 Zakres certyfikacji: Produkcja opakowań z tektury i papieru. Usługi poligraficzne. Przedstawiciel: Adam Mazij Tel. (071) Agencja Ochrony i Detektywistyki GWARANT Sp. z o.o. ul. J. Cygana 2, Opole gwarant@gwarant.pl Data wydania: Data ważności: Nr certyfikatu: NC-0815/ 04 Norma: ISO 9001:2000 Zakres certyfikacji: Ochrona osób i mienia. Projektowanie, montaż, eksploatacja i konserwacja elektronicznych sysemów zabezpieczenia. Usługi utrzymania czystości. Przedstawiciel: Andrzej Marcinowicz Tel. (077) ; logistyka@gwarant.pl 18 KAREX FOOD Sp. z o.o. ul. Rogowskiego 4, Białogard karex@post.pl Data wydania: Data ważności: Nr certyfikatu: NC-0810/ 04 Norma: ISO 9001:2000; DS 3027 E:2002 Zakres certyfikacji: Produkcja mrożonych wyrobów kulinarnych. Przedstawiciel: Mirosław Matczyński Tel. 094) Morska Straż Pożarniczo-Ratownicza Sp.z o.o. ul. Na Zaspę 57, Gdańsk Data wydania: Data ważności: Nr certyfikatu: NC-0818/ 04 Norma: ISO 14001:1996 Zakres certyfikacji: Ochrona przeciwpożarowa obsługa żeglugi morskiej i śródlądowej usługi w zakresie napraw i konserwacji statków i platform usługi w zakresie szkoleń i prewencji obejmującej planowanie, organizowanie i zwalczanie pożarów, skutków awarii, prowadzenie akcji przeciwrozlewowych, ekologicznych, ratowniczych i obronnych. Przedstawiciel: Andrzej Bukowski Tel. (58) ZLW Sanatorium Uzdrowiskowe IKAR Sp. z o.o. ul. Rodziewiczówny 24, Kołobrzeg ikar@ta.pl Data wydania: Data ważności: Nr certyfikatu: NC-0835/ 04 Norma: ISO 9001:2000; DS 3027 E:2002 Zakres certyfikacji: Usługi sanatoryjno-leczniczo-wypoczynkowe. Przedstawiciel: Jan Stróżyna Tel. (094)