WSTĘP 1. ŁAD KORPORACYJNY 2. OBECNY I DOCELOWY PROFIL RYZYKA BANKU

Transkrypt

1

2 SPIS TREŚCI WSTĘP ŁAD KORPORACYJNY OBECNY I DOCELOWY PROFIL RYZYKA BANKU RYZYKO PŁYNNOŚCI REALIZACJA CELÓW STRATEGICZNYCH RYZYKO KREDYTOWE I KONCENTRACJI EKSPOZYCJI REALIZACJA CELÓW STRATEGICZNYCH RYZYKO BANCASSURANCE REALIZACJA POLITYKI BANCASSURANCE REALIZACJA CELÓW STRATEGICZNYCH RYZYKO STOPY PROCENTOWEJ REALIZACJA CELÓW STRATEGICZNYCH RYZYKO WALUTOWE REALIZACJA CELÓW STRATEGICZNYCH RYZYKO OPERACYJNE INFORMACJA O REALIZACJI CELÓW STRATEGICZNYCH I ZAŁOŻEŃ POLITYKI W ZAKRESIE RYZYKA OPERACYJNEGO KLUCZOWE WSKAŹNIKI RYZYKA (KRI) PROFIL RYZYKA OPERACYJNEGO RYZYKO INWESTYCJI W INSTRUMENTY FINANSOWE RYZYKO KONCENTRACJI RYZYKO WYNIKU FINANSOWEGO REALIZACJA CELÓW STRATEGICZNYCH RYZYKO WYNIKU FINANSOWEGO POMIAR RYZYKA WYNIKU FINANSOWEGO POZIOM REALIZACJI WYNIKU FINANSOWEGO POZIOM WSKAŹNIKA C/I WIELKOŚĆ FUNDUSZY WŁASNYCH W ZAKRESIE KAPITAŁU TIER I ADEKWATNOŚĆ KAPITAŁOWA WSTĘP PODSTAWA I CEL BADANIA KAPITAŁ REGULACYJNY KAPITAŁ WEWNĘTRZNY I OCENA JEGO ADEKWATNOŚCI KAPITAŁ WEWNĘTRZNY NA RYZYKO KREDYTOWE WEWNĘTRZNY WYMÓG - POGORSZENIE SIĘ JAKOŚCI PORTFELA KREDYTOWEGO WEWNĘTRZNY WYMÓG RYZYKO KONCENTRACJI...23 STRONA 2

3 KAPITAŁ WEWNĘTRZNY NA RYZYKO OPERACYJNE KAPITAŁ WEWNĘTRZNY NA RYZYKO RYNKOWE KAPITAŁ WEWNĘTRZNY NA RYZYKO PŁYNNOŚCI KAPITAŁ WEWNĘTRZNY NA RYZYKO KAPITAŁOWE KAPITAŁ WEWNĘTRZNY NA RYZYKO BIZNESOWE ZAGREGOWANY KAPITAŁ WEWNĘTRZNY I WEWNĘTRZNY WSPÓŁCZYNNIK KAPITAŁOWY CELE STRATEGICZNE, POLITYKA KAPITAŁOWA I LIMITY ALOKACJI KAPITAŁOWEJ TESTY WARUNKÓW SKRAJNYCH PODSUMOWANIE...29 STRONA 3

4 WSTĘP Zarządzanie ryzykiem w Poznańskim Banku odbywa się w oparciu o zatwierdzoną przez Radę Nadzorczą Strategię zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka, polityki, instrukcje, procedury szczegółowe oraz sporządzane w formie pisemnej analizy, z uwzględnieniem Zasad Ładu Korporacyjnego. W celu dywersyfikacji ryzyk Bank wprowadził limity wewnętrzne ograniczające jego poziom oraz przeprowadza testy warunków skrajnych. 1. ŁAD KORPORACYJNY Prowadząc działalność bankową Poznański Bank Spółdzielczy jako instytucja zaufania publicznego - zawsze kierował się dobrymi relacjami z Udziałowcami i Klientami Banku. Dbałość o dobro Klienta i rzetelna informacja w zakresie oferowanych usług to jeden z nadrzędnych celów naszego Banku. Relacje z Udziałowcami i Klientami Banku oraz organami Banku takimi jak: Zebranie Przedstawicieli, Grupy członkowskie, Rada Nadzorcza i Zarząd, zostały sformalizowane w Zasadach Ładu Korporacyjnego w Poznańskim Banku Spółdzielczym. W zakresie stosowania Zasad ładu korporacyjnego, na przestrzeni 2015 r., Bank prowadził działania mające na celu dostosowanie przepisów wewnętrznych w szczególności w obszarze: 1) polityki informacyjnej, zarządzania konfliktami interesów i konfliktami personalnymi; 2) zarządzania procesem reklamacji w świetle wytycznych Ustawy o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym. Bank na bieżąco prowadził monitoring rejestru skarg, reklamacji i wniosków, rejestru konfliktów interesów oraz anonimowych zgłoszeń o nadużyciach wewnętrznych. Na przestrzeni 2015 r. nie odnotowano zarejestrowanych przypadków wystąpienia konfliktów interesów. Funkcjonująca w Banku jednostka ds. zarządza ryzykiem braku zgodności nie odnotowała również anonimowych zgłoszeń przypadków nadużyć wewnętrznych. 2. OBECNY I DOCELOWY PROFIL RYZYKA BANKU Bank zobowiązany jest do kwantyfikacji bieżącego i przewidywanego profilu ryzyka na podstawie sformalizowanej metodyki punktowej, zawartej w Strategii zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka. Metodyka badania ogólnego profilu ryzyka Banku oparta jest na wytycznych w zakresie ilościowej oceny profilu ryzyka banku, zawartych w Metodyce BION opracowanej przez KNF. STRONA 4

5 Kwantyfikacja profilu ryzyka dokonywana jest dla wszystkich ryzyk uznanych przez Bank za ryzyka istotne i podlegających zarządzaniu. Przy określaniu istotności danego ryzyka uwzględniany jest jego wpływ na działalność Banku, przy czym rozróżniane są następujące typy rodzajów ryzyka: 1) trwale istotne zidentyfikowane ryzyka, z góry uznawane za istotne, podlegające aktywnemu zarządzaniu, niezależnie od wielkości straty historycznej lub szacowanej przyszłej straty niespodziewanej tworzy się dla nich odrębne polityki i procedury; w szczególności dotyczy to ryzyk objętych wyznaczanie kapitału regulacyjnego zgodnie z przepisami Rozporządzenia CRR; 2) wariantowo istotne zidentyfikowane potencjalnie istotne rodzaje ryzyka, w tym ryzyka trudnomierzalne dla których przeprowadza się monitoring istotności, zawierające również niektóre podkategorie ryzyk trwale istotnych oceniając je, zgodnie z Instrukcją oceny adekwatności kapitałowej, w razie sklasyfikowania jako istotne, tworzy się dla nich odrębne polityki/procedury lub zarządza się w ramach funkcjonujących uregulowań; 3) nieistotne dla nich przeprowadza się monitoring istotności, oceniając je zgodnie z Instrukcją oceny adekwatności kapitałowej, nie tworzy się dla nich odrębnych polityk/procedur do momentu sklasyfikowania jako istotne; 4) niezdefiniowane lub niewystępujące w Banku rodzaje ryzyka - niemonitorowane i nie podlegające zarządzaniu. Część zidentyfikowanych rodzajów ryzyka, w tym niektóre z ryzyk trudnomierzalnych pomimo, że nie zostały uznane przez Bank za istotne, jest objęta zarządzaniem i szacowaniem kapitału wewnętrznego, głównie z powodu występujących powiązań pomiędzy negatywnymi skutkami wystąpienia poszczególnych rodzajów ryzyka. W ramach oszacowania profilu ryzyka dokonuje się grupowania niektórych rodzajów ryzyka w jednym rodzaju ryzyka, w szczególności dotyczy to niektórych podkategorii ryzyk trwale istotnych, w tym ryzyk trudnomierzalnych. Tabela bieżący i docelowy profil ryzyka Banku r. L.p. Nazwa ryzyka Istotne (T/N) Trwale (T/N) Obecna wielkość ryzyka nieodłącznego* (o ile istotne / możliwe do kwantyfikacji) Wielkość ryzyka nieodłącznego przewidywana* (o ile istotne / możliwe do kwantyfikacji) 1. Ryzyko kredytowe i koncentracji T T Ryzyko kredytowe T T Ryzyko koncentracji T T Ryzyko rezydualne N N Bancassurance N N.. 2. Ryzyko rynkowe T T Ryzyko walutowe T T Ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej T T 2 2 STRONA 5

6 L.p. Nazwa ryzyka Istotne (T/N) Trwale (T/N) Obecna wielkość ryzyka nieodłącznego* (o ile istotne / możliwe do kwantyfikacji) Wielkość ryzyka nieodłącznego przewidywana* (o ile istotne / możliwe do kwantyfikacji) 3. Ryzyko płynności T T Ryzyko operacyjne T T Ryzyko operacyjne T T Ryzyko IT T N Ryzyko utraty reputacji, Conduct Risk T N Ryzyko modelu N N Ryzyko braku zgodności T T Ryzyko biznesowe T T Ryzyko strategiczne i zmian w otoczeniu N N Ryzyko wyniku finansowego T T Ryzyko kapitałowe T T 2 1 *1- Niska, 2 Umiarkowana, 3 Podwyższona, 4- Wysoka W zakresie oceny profilu ryzyka Banku na dzień , w stosunku do wartości docelowych stwierdzić można co następuje: 1) stwierdzono występowanie podwyższonego poziomu ryzyka nieodłącznego w obszarze ryzyka kredytowego i koncentracji, w stosunku do docelowej wartości na poziomie umiarkowanym, głównie w wyniku: a) umiarkowanej rocznej dynamiki portfela kredytowego w odniesieniu do dynamiki funduszy własnych; b) wysokiego udziału kredytów zabezpieczonych hipotecznie w portfelu kredytowym; c) podwyższonego udziału dużych ekspozycji w portfelu kredytowym. 2) stwierdzono występowanie umiarkowanego poziomu ryzyka nieodłącznego w obszarze ryzyka płynności, w stosunku do docelowej wartości na poziomie niskim, głównie w wyniku: a) relacji aktywów płynnych do aktywów na poziomie umiarkowanym; b) relacji depozytów terminowych do pasywów na poziomie umiarkowanym; c) relacji depozytów do portfela kredytowego brutto na poziomie umiarkowanym. 3) stwierdzono występowanie umiarkowanego poziomu ryzyka nieodłącznego w obszarze ryzyka kapitałowego, w stosunku do docelowej wartości na poziomie niskim, głównie w wyniku: a) osiągania łącznego współczynnika kapitałowego na poziomie umiarkowanym; b) relacji kapitału regulacyjnego do funduszy własnych na poziomie umiarkowanym; c) relacji kapitału wewnętrznego do funduszy własnych na poziomie umiarkowanym; STRONA 6

7 3. RYZYKO PŁYNNOŚCI Zarządzanie ryzykiem płynności prowadzone jest w oparciu o Strategię zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka, Politykę zarządzania ryzykiem płynności oraz Instrukcję zarządzania ryzykiem płynności. Bank posiada system limitów, przeprowadza testy warunków skrajnych oraz posiada plany awaryjne na wypadek wystąpienia sytuacji zachwiania płynności. Główny celem zarządzania ryzykiem płynności w Banku jest zapewnienie finansowania aktywów i terminowej realizacji zobowiązań w toku normalnej działalności lub w innych warunkach, które można przewidzieć, bez konieczności ponoszenia straty. Zarządzanie płynnością w Banku ma charakter skonsolidowany i całościowy, co oznacza zarządzanie płynnością złotową i walutową, zarówno w odniesieniu do pozycji bilansowych jak i pozabilansowych we wszystkich horyzontach czasowych ustalonych przez Bank i obejmuje wszystkie jednostki organizacyjne Banku REALIZACJA CELÓW STRATEGICZNYCH Celem strategicznym w zakresie zarządzania ryzykiem płynności jest utrzymanie tolerancji na ryzyko zgodnej z założonym apetytem na ryzyko, wyrażonym poprzez wskaźniki struktury i źródeł finansowania. Na koniec 2015 roku cele strategiczne zostały osiągnięte, co obrazuje poniższa tabela: Tabela cele strategiczne w zakresie ryzyka płynności L.p. Nazwa wskaźnika Wartość wartość na dzień analizy osiągnięcie celu strategicznego 1 Minimalny poziom luki płynności krótkoterminowej (M1) 0 PLN cel osiągnięty Minimalny poziom współczynnika płynności krótkoterminowej (M2) Minimalny poziom współczynnika pokrycia aktywów niepłynnych funduszami własnymi (M3) Minimalny poziom współczynnika pokrycia aktywów niepłynnych i aktywów o ograniczonej płynności funduszami własnymi i środkami obcymi stabilnymi (M4) Udział zobowiązań pozabilansowych udzielonych (z wyłączeniem kredytów realizowanych w transzach) w sumie bilansowej Udział długoterminowych aktywów o terminie płatności powyżej 10 lat w sumie osadu na depozytach terminowych gospodarstw domowych, który został podczas urealnienia przeniesiony do przedziałów czasowych powyżej 10 lat, oraz pasywów o terminach płatności powyżej 10 lat Maksymalny udział środków zgromadzonych przez dużych deponentów w bazie depozytowej 1 1,68 cel osiągnięty 1 1,10 cel osiągnięty 1 1,23 cel osiągnięty 10% 3,40% cel osiągnięty 30% 14,52% cel osiągnięty 20% 3,93% cel osiągnięty STRONA 7

8 Pozostałe informacje dotyczące ryzyka płynności zostały ujawnione w części 23. Wymogi informacyjne na temat podejścia do ryzyka płynności zgodnie z Rekomendacją 18 Rekomendacji P znajdującej się w Ujawnieniu. 4. RYZYKO KREDYTOWE I KONCENTRACJI EKSPOZYCJI Zarządzanie ryzykiem kredytowym i koncentracji ekspozycji prowadzone jest w oparciu o Strategię zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka, Politykę kredytową, Instrukcję zarządzania ryzykiem kredytowym oraz procedury szczegółowe w zakresie oceny ryzyka portfelowego i pojedynczej transakcji. Bank posiada system limitów ograniczających ryzyko kredytowe, ustalanych w oparciu o dane historyczne oraz o planowany rozwój działalności. Bank przeprowadza analizę ryzyka kredytowego tygodniowo i miesięcznie (w formie tabelarycznej) oraz kwartalnie w formie opisowej REALIZACJA CELÓW STRATEGICZNYCH Celem strategicznym w zakresie zarządzania ryzykiem kredytowym jest utrzymanie tolerancji na ryzyko zgodnej z założonym apetytem na ryzyko wyrażonym poprzez: 1) skalę zaangażowania w główne portfele kredytów; 2) poziom należności zagrożonych / nieodzyskanych w głównych portfelach kredytów; 3) skalę inwestycji w inne instrumenty finansowe (w rozumieniu Zasad zarządzania ryzykiem inwestycji). Informacja o realizacji celów strategicznych w zakresie ryzyka kredytowego przedstawiona została w poniższych tabelach. Tabela - Skala zaangażowania w główne portfele kredytów L.p. Nazwa portfela Maksymalna skala działalności udział na dzień analizy osiągnięcie celu strategicznego 1 Detaliczne ekspozycje kredytowe (DEK) 10% portfela kredytowego 1,25% cel osiągnięty 2 Ekspozycje kredytowe zabezpieczone hipotecznie (EKZH) 90% portfela kredytowego 62,03% cel osiągnięty STRONA 8

9 Tabela - Poziom należności zagrożonych / nieodzyskanych w głównych portfelach kredytowych L.p. Nazwa portfela Maksymalna udział w portfelu kredytowym udział na dzień analizy osiągnięcie celu strategicznego 1 Detaliczne ekspozycje kredytowe (DEK) 6,00% 1,98% cel osiągnięty 2 3 Ekspozycje kredytowe zabezpieczone hipotecznie (EKZH) Łącznie kredyty i inne należności zagrożone 6,00% 3,49% cel osiągnięty 6,40% 3,03% cel osiągnięty Tabela Skala inwestycji w inne instrumenty finansowe L.p. Nazwa instrumentu Maksymalna udział w sumie bilansowej udział na dzień analizy osiągnięcie celu strategicznego 1 Instrumenty finansowe z wyłączeniem instrumentów finansowych, którym w rachunku adekwatności kapitałowej przypisywana jest waga ryzyka 0% (bony pieniężne NBP) 10,00% 5,70% cel osiągnięty 4.2. RYZYKO BANCASSURANCE REALIZACJA POLITYKI BANCASSURANCE Na podstawie informacji ilościowych i jakościowych w zakresie obsługi obrotu produktami ubezpieczeniowymi w 2015 r. stwierdzono, co następuje: 1) funkcjonowały 574 umowy ubezpieczeniowe; 2) otrzymano 129 przypadków zgłoszeń szkód; 3) odmowa wypłaty odszkodowań dotyczyła 24 przypadków; 4) wartość wypłaconych odszkodowań z polis sprzedanych przez Bank zamknęła się kwotą ,79 PLN; 5) nie odnotowano skarg ani reklamacji z obszaru bancassurance REALIZACJA CELÓW STRATEGICZNYCH Celem strategicznym w zakresie zarządzania ryzykiem bancassurance jest utrzymanie tolerancji na ryzyko zgodnej z założonym apetytem na ryzyko wyrażonym poprzez: 1) wskaźniki ekspozycji i struktury; 2) wskaźniki zrealizowanego ryzyka reputacji. W 2015 roku cele strategiczne zostały osiągnięte, co obrazują poniższe tabele. STRONA 9

10 Tabela Wskaźniki ekspozycji i struktury L.p. Wskaźnik ekspozycji Wartość 1 Maksymalna wartość niewypłaconych odszkodowań zabezpieczających ryzyko straty Banku wartość na dzień analizy w PLN osiągnięcie celu strategicznego PLN PLN cel osiągnięty Tabela Wskaźniki zrealizowanego ryzyka reputacji L.p. Wskaźnik zrealizowanego ryzyka reputacji Wskaźnik do ilości wskaźnik na dzień osiągnięcie celu umów (%) analizy strategicznego 1 Maksymalna roczna ilość przypadków odmowy wypłaty świadczeń przez zakład ubezpieczeń 20% 4,18% cel osiągnięty Maksymalna liczba uwzględnionych skarg i 2 reklamacji klientów 20% 0,0% cel osiągnięty 5. RYZYKO STOPY PROCENTOWEJ Zarządzanie ryzykiem stopy procentowej w księdze bankowej prowadzone jest w oparciu o Strategię zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka, Politykę zarządzania ryzykiem stopy procentowej oraz Instrukcję zarządzania ryzykiem stopy procentowej. Głównym celem zarządzania ryzykiem stopy procentowej jest minimalizacja niekorzystnego wpływu zmian zewnętrznych (rynkowych) stóp procentowych na aktualny i przyszły wynik finansowy oraz fundusze własne Banku REALIZACJA CELÓW STRATEGICZNYCH Celem strategicznym w zakresie zarządzania ryzykiem stopy procentowej jest utrzymanie tolerancji na ryzyko zgodnej z założonym apetytem na ryzyko. Na koniec 2015 roku nie wszystkie cele strategiczne zostały osiągnięte, co obrazuje poniższa tabela: Tabela cele strategiczne w zakresie ryzyka stopy procentowej r. L.p. Nazwa wskaźnika Wartość wartość na dzień analizy osiągnięcie celu strategicznego 1 2 Udział skumulowanej luki przeszacowania w wartości bilansowej aktywów Udział aktywów wrażliwych na zmianę stóp procentowych przeszacowujących się w przedziałach powyżej 12 miesięcy w aktywach wrażliwych na zmianę stopy procentowej 10% 0,04% cel osiągnięty 2% 0,04% cel osiągnięty 3 Udział pasywów wrażliwych na zmianę stóp 2% 0,00% cel osiągnięty STRONA 10

11 L.p. Nazwa wskaźnika Wartość procentowych przeszacowujących się w przedziałach powyżej 12 miesięcy w pasywach wrażliwych na zmianę stopy procentowej wartość na dzień analizy osiągnięcie celu strategicznego 4 Limit dopuszczalnej zmiany wyniku odsetkowego Banku w okresie najbliższych 12 miesięcy przy założeniu zmiany stóp o 200 punktów bazowych, przy uwzględnieniu ryzyka przeszacowania i ryzyka bazowego łącznie 2% funduszy własnych 8,50% cel nieosiągnięty Przekroczony został limit zmian w wyniku odsetkowym z tytułu ryzyka przeszacowania i ryzyka bazowego (w sytuacji stresowej). Wartość przekraczająca stratę oczekiwaną podlega zabezpieczeniu kapitałem wewnętrznym informacje w tym zakresie podano w dalszej części niniejszego Załącznika. Informacje dotyczące ryzyka stopy procentowej podano również w części 15. Ekspozycja na ryzyko stopy procentowej przypisane pozycjom nieuwzględnionym w portfelu handlowym zawartej w Ujawnieniu. 6. RYZYKO WALUTOWE Zarządzanie ryzykiem walutowym prowadzone jest w oparciu o Strategię zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka, Politykę zarządzania ryzykiem walutowym oraz Zasady zarządzania ryzykiem walutowym. Bank posiada system limitów dla całkowitej i indywidualnych pozycji walutowych oraz przeprowadza testy warunków skrajnych REALIZACJA CELÓW STRATEGICZNYCH Celem strategicznym w zakresie zarządzania ryzykiem walutowym jest utrzymanie tolerancji na ryzyko zgodnej z założonym apetytem na ryzyko wyrażonym poprzez kluczowe wskaźniki apetytu na ryzyko. Na koniec 2015 roku cele strategiczne zostały osiągnięte, co obrazuje poniższa tabela: Tabela cele strategiczne w zakresie ryzyka walutowego r. maksymalna wartość L.p. Nazwa wskaźnika Wartość w analizowanym okresie osiągnięcie celu strategicznego 1 Maksymalna całkowita pozycja walutowa 2% funduszy własnych 0,34% cel osiągnięty 2 Maksymalna pozycja walutowa w EUR 1,25% funduszy własnych 0,34% cel osiągnięty 3 Maksymalna pozycja walutowa w GBP 0,25% funduszy własnych 0,009% cel osiągnięty 4 Maksymalna pozycja walutowa w USD 0,50% funduszy własnych 0,007% cel osiągnięty 5 Maksymalny udział aktywów / pasywów walutowych w sumie bilansowej 5,00% 0,77% cel osiągnięty STRONA 11

12 7. RYZYKO OPERACYJNE 7.1. INFORMACJA O REALIZACJI CELÓW STRATEGICZNYCH I ZAŁOŻEŃ POLITYKI W ZAKRESIE RYZYKA OPERACYJNEGO Z uwagi na planowany profil działalności Banku zamiarem Rady Nadzorczej i Zarządu Banku jest osiągnięcie docelowego profilu ryzyka mierzonego wielkością strat z tytułu ryzyka operacyjnego w poszczególnych kategoriach, nie przekraczającej założonego apetytu na ryzyko. Dopuszczalny apetyt i tolerancja na ryzyko wyrażona jest poprzez kluczowe miary apetytu/tolerancji na ryzyko wyznaczone limitami, których Bank nie powinien przekraczać. W ramach Strategii zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka ustalony został poziom apetytu Banku na ryzyko operacyjne w wysokości 10% wymogu w zakresie kapitału na ryzyko operacyjne, obliczonego zgodnie z metodą wskaźnika bazowego, tj. na datę badania w kwocie: ,20 PLN. Na dzień r. roczna strata brutto, oszacowana z tytułu zdarzeń operacyjnych, wyniosła ,98 PLN (42,16% limitu). Wartość poniesionej straty mieści się w zaakceptowanym przez Radę Nadzorczą poziomie apetytu na ryzyko operacyjne. W ramach Strategii zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka ustalono także tolerancję na ryzyko operacyjne w ramach poszczególnych kategorii ryzyka operacyjnego, zgodnie z kategoryzacją określoną w Instrukcji zarządzania ryzykiem operacyjnym. Poziom wykorzystania limitów w zakresie tolerancji na ryzyko w poszczególnych klasach zdarzeń operacyjnych w odniesieniu do ryzyka nieodłącznego (strat operacyjnych brutto) przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela tolerancja na ryzyko operacyjne w podziale na klasy zdarzeń r. Wartość (rocznej straty L.p. Klasa zdarzeń 1 Wartość na dzień analizy brutto) osiągnięcie celu strategicznego 1 Oszustwa wewnętrzne PLN 0 PLN cel osiągnięty 2 Oszustwa zewnętrzne PLN PLN cel osiągnięty 3 Zasady dotyczące zatrudnienia oraz bezpieczeństwo w miejscu pracy PLN 0 PLN cel osiągnięty 4 Klienci, produkty i normy prowadzenia działalności PLN 0 PLN cel osiągnięty 5 Szkody w rzeczowych aktywach trwałych PLN ,83 PLN cel osiągnięty 6 Zakłócenia działalności gospodarczej i awarie systemu PLN 696,79 PLN cel osiągnięty 7 Wykonywanie transakcji, dostawa i zarządzanie procesami PLN ,36 PLN cel nieosiągnięty 1 Nazwy klas zdarzeń operacyjnych dostosowano do znowelizowanych zapisów Instrukcji zarządzania ryzykiem operacyjnych, uwzględniającej nazewnictwo zawarte w Rozporządzeniu CRR zawartość merytoryczna klas zdarzeń pozostaje bez zmian. STRONA 12

13 Na podstawie przeprowadzonej analizy stwierdzono, że poziom zrealizowanego ryzyka nieodłącznego, wyrażony wartością strat brutto poniesionych na przestrzeni ostatnich 12 miesięcy, nie przekroczył ustalonego poziomu apetytu na ryzyko operacyjne. Natomiast stwierdzono, że przekroczony został poziom tolerancji na straty brutto dla klasy zdarzeń operacyjnych Wykonywanie transakcji, dostawa i zarządzanie procesami poziom strat brutto z 12 m-cy wyniósł ,36 PLN przy wartości oczekiwanej PLN. Zarejestrowane przypadki wystąpienia strat brutto w tej klasie zdarzeń dotyczyły: 1) niedoborów kasowych i bankomatowych, które podlegały kompensacie lub zwrotowi przez kasjerów łącznie na kwotę ,66 PLN; 2) błędnej realizacji transakcji zleconych przez klientów łącznie na kwotę ,70 PLN. Strata netto w tej klasie zdarzeń wyniosła 5 PLN. W zakresie realizacji pozostałych założeń strategicznych z zakresu zarządzania ryzykiem operacyjnym w Banku na przestrzeni 2015 roku prowadzone były działania zmierzające do optymalizacji procesu identyfikacji, pomiaru i monitorowania poziomu ryzyka. W szczególności dokonano przeglądów i weryfikacji regulacji z zakresu zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka. Konsekwentnie prowadzono pomiar kluczowych wskaźników ryzyka (KRI) oraz ocenę profilu ryzyka operacyjnego. W zakresie realizacji założeń Polityki zarządzania ryzykiem operacyjnym prowadzono działania związane z wymianą sprzętu komputerowego, zakupami licencji i modernizacji oprogramowania, w szczególności stacji roboczych, dla których producent zakończył wsparcie techniczne (wymiana na nowe stacje robocze) KLUCZOWE WSKAŹNIKI RYZYKA (KRI) W celu efektywnego monitorowania zmian w bieżącym profilu i poziomie ryzyka operacyjnego Bank wyznaczył zestaw kluczowych wskaźników ryzyka (KRI). KRI są to miary ilościowe, które dedykowane są do pomiaru i obserwacji (monitoringu) zmian w poziomie ryzyka operacyjnego. KRI, ze swojego założenia, wskazują wyprzedzająco obszary, w których może nastąpić eskalacja poziomu ryzyka operacyjnego. Na podstawie Instrukcji zarządzania ryzykiem operacyjnym, Bank wyznaczył zbiór KRI i ich poziomy referencyjne. Definicje wskaźników oraz poziomy referencyjne opracowano na podstawie metodyki propagowanej przez Komisję Nadzoru Finansowego, dotyczącej Badania i oceny nadzorczej (BION). STRONA 13

14 Bank wyznaczył KRI dla poszczególnych obszarów (elementów składowych) ryzyka operacyjnego: 1) ryzyka operacyjnego; 2) ryzyka IT; 3) ryzyka utraty reputacji i conduct risk; 4) ryzyka modelu; 5) ryzyka braku zgodności (compliance); Odczyty bieżącego poziomu KRI stanowią podstawę do oszacowania bieżącego profilu ryzyka operacyjnego, zgodnie z metodyką opisaną w Strategii zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka. Zgodnie z metodyką stosuje się skalę punktową w zakresie oceny poziomu wskaźnika KRI w której: 1) ocena 1 oznacza poziom niski; 2) ocena 2 oznacza poziom umiarkowany; 3) ocena 3 oznacza poziom podwyższony; 4) ocena 4 oznacza poziom wysoki. Oszacowane wartości KRI na dzień r., wraz z przyporządkowanymi im poziomami ryzyka, wskazują na występowanie w niektórych obszarach potencjalnie wysokiego narażenia na ryzyko operacyjne. Szczególną uwagę należy zwrócić na: 1) istotne zmiany w przepisach prawnych w ostatnich 12 miesiącach (ryzyko zgodności) poziom wysoki; 2) udział transakcji z klientami zrealizowanych elektronicznie poziom wysoki; 3) liczbę systemów informatycznych wykorzystywanych przez Bank poziom wysoki; 4) liczba zdarzeń operacyjnych na jednego zatrudnionego poziom wysoki; Na dzień analizy aż 77,76% transakcji klientów realizowane zostało za pośrednictwem elektronicznych kanałów dostępu. Stosunkowo wysokie pozostaje również narażenie na ryzyko operacyjne w związku z dużą liczbą wykorzystywanych przez Bank systemów informatycznych. W związku z oszacowaniami wskaźników KRI działania w zakresie zarządzania ryzykiem operacyjnym będą w szczególności ukierunkowane na zwiększenie efektywności funkcjonujących w Banku mechanizmów kontrolnych (kontrola wewnętrzna) oraz zapewnienie adekwatnego procesu szkoleniowego. Realizując zapisy Rekomendacji D, szczególną uwagę Bank poświęca elektronicznym kanałom dostępu do swoich usług i generowanemu przez nie ryzyku. STRONA 14

15 7.3. PROFIL RYZYKA OPERACYJNEGO Na podstawie ocen cząstkowych dla poszczególnych obszarów ryzyka operacyjnego na dzień r. można stwierdzić, że bieżący profil ryzyka operacyjnego kształtuje się na poziomie: 2 umiarkowany i jest zgodny z docelowym profilem ryzyka operacyjnego, określonym przez Radę Nadzorczą w Strategii zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka. Oceny cząstkowe dla poszczególnych obszarów przedstawiają się następująco: 1) ryzyko operacyjne ocena 2 umiarkowany; 2) ryzyko IT ocena 2 umiarkowany; 3) ryzyko reputacji, conduct risk ocena 2 - umiarkowany; 4) ryzyko modelu ocena 1 niski; 5) ryzyko braku zgodności ocena 2 umiarkowany; Pozostałe informacje w zakresie ryzyka operacyjnego zawarto w części 13. Ekspozycja na ryzyko operacyjne zawartej w Ujawnieniu. 8. RYZYKO INWESTYCJI W INSTRUMENTY FINANSOWE Podstawowym celem strategicznym Banku, w zakresie zagospodarowywania nadwyżek środków, jest ich lokowanie w Banku Zrzeszającym, niemniej jednak, w wyniku zmieniających się warunków otoczenia makroekonomicznego, Bank dopuszcza inwestowanie nadwyżek środków w instrumenty finansowe za pośrednictwem lub za zgodą Banku Zrzeszającego, w zakresie ustanowionych limitów. Obszarem inwestycji dokonywanych przez Bank są następujące instrumenty: 1) obligacje komercyjne; 2) obligacje komunalne; 3) jednostki TFI/certyfikaty inwestycyjne; 4) bony pieniężne NBP; 5) bony skarbowe; 6) obligacje Skarbu Państwa. Rodzaj i wielkość inwestycji Banku nie może naruszać: 1) bezpieczeństwa płynności Zrzeszenia, które Bank Zrzeszający zapewnia poprzez ustalenie limitów ostrożnościowych; 2) nadzorczych miar płynności Banku; 3) minimalnego poziomu współczynników kapitałowych Banku, ustalonych w obowiązującej w Banku Polityce kapitałowej. STRONA 15

16 Wpływ inwestycji podejmowanych przez Poznański Bank Spółdzielczy podlega badaniu w ramach analizy, którą Bank dokonuje przed dokonaniem transakcji zakupu. W celu ograniczania ryzyka związanego z inwestycjami w instrumenty finansowe, Bank ustanowił stały proces monitorowania zmian wartości instrumentów finansowych i sytuacji ich emitentów. Skala ekspozycji na ryzyko w obszarze instrumentów finansowym ograniczona została między innymi poprzez apetyt na ryzyko, określony w Strategii zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka, oraz poprzez system wewnętrznych limitów koncentracji RYZYKO KONCENTRACJI Limity koncentracji w poszczególne instrumenty finansowe zostały ustanowione w Zasadach zarządzania ryzykiem inwestycji i są one zgodne z ograniczeniami nałożonymi przez Bank Zrzeszający. Poziom poszczególnych limitów, oraz ich wykorzystanie zostało zaprezentowane w poniższej Tabeli nazwa instrumentu obowiązujący limit (jako procent funduszy własnych Banku) wykorzystanie limitu inwestycji w poszczególne grupy instrumentów finansowych bony pieniężne bony skarbowe obligacje Skarbu Państwa obligacje komunalne jednostki TFI maksymalnie 100% maksymalnie 50% 58,01% obligacje komercyjne maksymalnie 10% 270,82% 143,46% Zaangażowanie Banku (wg wartości bilansowej) w poszczególne rodzaje instrumentów finansowych w złotych oraz jako procentowa wartość funduszy własnych według stanu na koniec grudnia 2015 roku zaprezentowano poniżej. nazwa instrumentu zaangażowanie Banku w poszczególne instrumenty finansowe (w PLN wartość bilansowa) bony pieniężne bony skarbowe 0,00 zaangażowanie Banku w poszczególne grupy instrumentów finansowych (w PLN) zaangażowanie Banku w poszczególne grupy instrumentów finansowych (% fw) obligacje Skarbu Państwa 0,00 obligacje komunalne 0,00 jednostki TFI ,46% ,00% obligacje komercyjne ,08% STRONA 16

17 Jak wynika z powyższego zestawienia, przyjęte przez Bank limity wewnętrzne dotyczące zostały przekroczone w przypadku inwestycji w obligacje komercyjne oraz w ujęciu największej grupy do której należą wszystkie wymienione instrumenty. Zgodnie z Zasadami zarządzania ryzykiem inwestycji, do zawarcia transakcji skutkującej przekroczeniem przyjętych limitów uprawniony jest Zarząd Banku, a na jej przeprowadzenie niezbędna jest zgoda Banku Zrzeszającego. W przypadku obu inwestycji, Bank uzyskał uprzednią zgodę Banku Zrzeszającego. Oprócz wykazanych w Tabeli instrumentów, Bank posiada w portfelu certyfikaty inwestycyjne w łącznej wartości bilansowej ,48 PLN, które nie podlegają limitowaniu na mocy wyżej wymienionej procedury. W związku z dużą skalą inwestycji, Bank monitoruje ryzyko związane z posiadanymi instrumentami finansowymi poprzez: 1) analizę zmian wyceny posiadanych certyfikatów inwestycyjnych; 2) monitorowanie sytuacji ekonomiczno finansowej emitentów posiadanych obligacji komercyjnych. Dodatkowo, oprócz wyżej wspomnianych ograniczeń, Bank w ramach Strategii zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka wyznaczył cel strategiczny w postaci utrzymywania skali inwestycji w instrumenty finansowe na poziomie nie przekraczającym 10% sumy bilansowej Banku. Cel ten dotyczy inwestycji w rozumieniu Zasad zarządzania ryzykiem inwestycji, z wyłączeniem tych instrumentów finansowych, którym w rachunku adekwatności kapitałowej przypisywana jest waga ryzyka 0% (np. bony pieniężne NBP). Na koniec grudnia 2015 r. suma bilansowa wyniosła ,34 PLN, co skutkowało limitem zaangażowania w inwestycje finansowe na poziomie ,034 PLN. Faktyczne zaangażowanie wyniosło (z wyłączeniem bonów pieniężnych NBP) ,9 PLN, co stanowi 5,70% sumy bilansowej i oznacza wykorzystanie limitu na poziomie 57,01%. 9. RYZYKO WYNIKU FINANSOWEGO 9.1. REALIZACJA CELÓW STRATEGICZNYCH Celem strategicznym w zakresie zarządzania ryzykiem biznesowym jest utrzymanie stałej, niewrażliwej na zmiany otoczenia pozycji rynkowej i ekonomicznej Banku, poprzez właściwy proces zarządzania strategicznego, monitorowania otoczenia i postępów realizacji strategii, planowania i zarządzania wynikiem finansowym oraz pomiar wrażliwości Banku na zmianę czynników otoczenia i podejmowanie działań, mających na celu zmniejszenie wrażliwości Banku w przypadku stwierdzenia nadmiernej ekspozycji na zmianę poziomu ryzyka wynikającą ze zmian sytuacji zewnętrznej. STRONA 17

18 Cele strategiczne w zakresie zarządzania ryzykiem biznesowym, w tym ryzykiem wyniku finansowego, obejmują również uzyskanie zmienności wyniku zgodnej z założonym apetytem na ryzyko wyrażonym poprzez: L.p. Nazwa wskaźnika Wartość wartość na dzień analizy osiągnięcie celu strategicznego 1 Zrealizowany poziom wyniku finansowego, wynikający z założonych planów, nie niższy niż, 90% 74,70% cel nieosiągnięty Wskaźnik C/I na poziomie zbliżonym do 2 grupy rówieśniczej podobnych Banków 84,10%* z tolerancją odchylenia '+5 punktów 85,35% cel nieosiągnięty procentowych Wielkość funduszy w zakresie kapitału T1 Wartość współczynnika 3 zapewniająca spełnienie wymagań kapitału podstawowego 10,64% cel osiągnięty regulacyjnych T1 > 9% */ średni poziom wskaźnika C/I grupy rówieśniczej 79,1% powiększony o 5 pp. informacja z Banku Zrzeszającego 9.2. RYZYKO WYNIKU FINANSOWEGO Ryzyko wyniku finansowego jest istotnym elementem ryzyka biznesowego, które Bank uznaje za ryzyko istotne. Przez ryzyko biznesowe rozumie się ryzyko nie osiągnięcia założonych i koniecznych celów ekonomicznych z powodu niepowodzenia w rywalizacji rynkowej. Natomiast ryzyko wyniku finansowego to ryzyko realizacji wyniku finansowego poniżej wymagań wynikających z potrzeby prowadzenia bieżącej działalności i rozwoju głównie w celu zapewnienia odpowiedniego zasilenia kapitału POMIAR RYZYKA WYNIKU FINANSOWEGO Pomiar ryzyka wyniku finansowego dokonywany jest w oparciu o Instrukcję zarządzania ryzykiem wyniku finansowego, z wykorzystaniem istniejących procedur i regulacji wewnętrznych odnoszących się do istotnych czynników ryzyka wyniku finansowego oraz poprzez dokonywanie testów warunków skrajnych. Miarami powodzenia w zakresie zarządzania ryzykiem wyniku finansowego, określonymi w Polityce zarządzania ryzykiem wyniku finansowego są: 1) poziom realizacji wyniku finansowego, wynikającego z założonych planów, nie niższy niż 90%; 2) wskaźnik C/I na poziomie zbliżonym do grupy rówieśniczej podobnych Banków z tolerancją odchylenia na poziomie +5 punktów procentowych; STRONA 18

19 3) wielkość funduszy własnych w zakresie kapitału T1 zapewniająca spełnienie wymagań regulacyjnych POZIOM REALIZACJI WYNIKU FINANSOWEGO Na podstawie przeprowadzonej analizy stwierdzono, że założenia planowe w zakresie wyniku finansowego na 2015 rok nie zostały w pełni wykonane. Planowany poziom wyniku finansowego brutto wynosił ,33 PLN, natomiast zrealizowany poziom wyniku finansowego brutto wyniósł ,90 PLN, co stanowi 74,70% wielkości zaplanowanej. Na powyższe wpływ miały dodatkowe, nieplanowane obciążenia jakie zostały nałożone na Bank w IV kwartale 2015 roku, w szczególności koszty partycypacji w wypłatach środków gwarantowanych klientom upadłego SK Banku POZIOM WSKAŹNIKA C/I Wskaźnik poziomu kosztów C/I odzwierciedla poziom obciążenia wyniku działalności bankowej, powiększonego o wynik z tytułu pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych, kosztami działania banku i amortyzacją środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Wskazane jest, aby wartość tego wskaźnika była istotnie niższa od 100%. Zgodnie z założeniami Polityki zarządzania ryzykiem wyniku finansowego Bank przyjął, że optymalnym poziomem wskaźnika C/I będzie wartość zbliżona do poziomu wskaźnika dla grupy rówieśniczej, z tolerancją odchylenia na poziomie +5 punktów procentowych. Na podstawie przeprowadzonej analizy stwierdzono, że wartość wskaźnika C/I na koniec grudnia 2015 r. ukształtowała się na poziomie 85,35%. Na dzień r. Komisja Nadzoru Finansowego nie przekazała Raportu Wskaźników Ekonomiczno Finansowych z danymi, które mogłyby stanowić materiał porównawczy. Bank Zrzeszający w informacji o sytuacji poszczególnych BS-ów SGB i SGB-Banku S.A. za IV kwartał podał iż średni poziom wskaźnika C/I grupy rówieśniczej wyniósł 79,10%. Wskaźnik Banku ukształtował się na poziomie o 6,25 p.p. wyższym, tym samym tolerancja odchylenia od wyniku odnotowanego przez grupę rówieśniczą została przekroczona. Uzasadnieniem tego stanu jest zaliczenie w koszty Banku w IV kwartale obciążeń dotyczących dodatkowych kosztów BFG związanych z gwarantowaniem depozytów upadłego pod koniec 2015 roku SK Banku WIELKOŚĆ FUNDUSZY WŁASNYCH W ZAKRESIE KAPITAŁU TIER I Zgodnie z wytycznymi z dnia r. Komisji Nadzoru Finansowego, wskaźniki adekwatności kapitałowej na dzień r. kształtować się winny odpowiednio na poziomach co najmniej: STRONA 19

20 1) 9% dla współczynnika kapitału podstawowego Tier I; 2) 12% dla łącznego współczynnika kapitałowego. Wartość powyższych współczynników podlegała monitorowaniu w analizowanym okresie 2015 roku. Na dzień roku powyższe współczynniki w Banku ukształtowały się na następującym poziomie: 1) 10,64% dla współczynnika kapitału podstawowego Tier I; 2) 12,29% dla łącznego współczynnika kapitałowego. Założenia efektywnego zarządzania ryzykiem wyniku finansowego w zakresie kapitału Tier I zostały spełnione. 10. ADEKWATNOŚĆ KAPITAŁOWA WSTĘP Proces oceny adekwatności kapitału wewnętrznego został unormowany w art. 73 Dyrektywy CRD IV, w której pojęcie kapitału wewnętrznego definiowane jest pośrednio jako: Instytucje posiadają należyte, skuteczne i kompletne strategie i procedury służące do oceny i stałego utrzymywania kwoty, rodzaju i struktury kapitału wewnętrznego, które uważają za odpowiednie do zabezpieczenia rodzaju i skali ryzyka, na które są lub mogą być narażone. Na mocy nowelizacji ustawy Prawo bankowe, która weszła w życie z dniem r., szczegółowy sposób szacowania kapitału wewnętrznego i dokonywania przez bank przeglądów strategii i procedur szacowania i stałego utrzymywania kapitału wewnętrznego ustalony zostanie w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw instytucji finansowych. W związku z brakiem odpowiednich przepisów dostosowawczych na gruncie polskiego prawodawstwa, proces szacowania kapitału wewnętrznego przeprowadzono w oparciu o sprawozdawczość ITS (COREP NBP ITS), z wykorzystaniem rozwiązań zawartych w Uchwale Nr 12/03/2015 Zarządu PBS. W przypadkach kolizji pomiędzy przepisami lokalnymi a przepisami Rozporządzenia CRR i Dyrektywy CRD IV przyjęto ich bezpośrednie zastosowanie. Przy wyznaczaniu kwot ekspozycji na ryzyko w ramach poszczególnych ryzyk zastosowano zasady przewidziane przepisami Rozporządzenia CRR w szczególności przy szacowaniu narzutów kapitałowych z tytułu ryzyka kredytowego dla ekspozycji wobec podmiotów należących do sektora Małych i Średnich Przedsiębiorstw (MŚP) zastosowano, przewidziany przepisami Rozporządzenia CRR, współczynnik wsparcia 0,7619. STRONA 20

21 Ponieważ według stanu na dzień r. fundusz udziałowy Poznańskiego Banku Spółdzielczego nie spełniał kryteriów uznania za kapitały trwałe, określonych w art. 29 i art. 52 Rozporządzenia CRR, przy kalkulacji potrzeb w zakresie kapitału, do kapitału Tier 1 zaliczona została wyłącznie kwota funduszu udziałowego objęta przez Udziałowców przed dniem r. Zgodnie z zasadą praw nabytych, kwota ta została zaliczona do kapitału Tier 1 i zaprezentowana jako korekty w okresie przejściowym z tytułu instrumentów w kapitale podstawowym Tier 1 podlegających zasadzie praw nabytych z uwzględnieniem ich dotychczasowego stopnia amortyzacji. W zakresie kapitału Tier 2 zobowiązania podporządkowane (pożyczki i obligacje wyemitowane) ujęto z uwzględnieniem dotychczasowego stopnia ich amortyzacji PODSTAWA I CEL BADANIA Na podstawie Motywu (43) i Artykułu 73 Dyrektywy CRD IV, z odpowiednim zastosowaniem przepisów Uchwały 258/2011 Komisji Nadzoru Finansowego oraz Uchwały Nr 12/03/2015 Zarządu Poznańskiego Banku Spółdzielczego, Zespół Ekonomiki i Badania Ryzyk przeprowadził ocenę adekwatności posiadanych funduszy własnych w stosunku do ponoszonego ryzyka. Badanie przeprowadzono w ramach procesu oceny adekwatności kapitału wewnętrznego (ICAAP), w ramach którego Bank zobowiązany jest do oszacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego, który uwzględniając rodzaje ryzyka, na które Bank jest lub może być narażony jest adekwatny pod względem ilości, jakości i rozkładu KAPITAŁ REGULACYJNY Punktem wyjściowym dla ustalenia kapitału wewnętrznego Banku są rozwiązania oparte o kapitał regulacyjny, wynikające z zasad określonych w Rozporządzeniu CRR. Na dzień r. Poznański Bank w kalkulacji kapitału regulacyjnego uwzględniał łączną kwotę ekspozycji na ryzyko obejmującą: 1) ekspozycję na ryzyko kredytowe według metody standardowej; 2) ekspozycję na ryzyko operacyjne według metody wskaźnika bazowego; 3) ekspozycję na ryzyko walutowe według metody de minimis. Na dzień r. łączna kwota ekspozycji na ryzyko wyniosła ,00 PLN. Wymogi w zakresie funduszy własnych (kapitał regulacyjny) oszacowano na poziomie ,40 PLN i składały się z: STRONA 21

22 1) wymogów w zakresie funduszy własnych z tytułu ryzyka kredytowego w kwocie ,40 PLN; 2) wymogów w zakresie funduszy własnych z tytułu ryzyka operacyjnego: ,00 PLN. Łączny współczynnik kapitałowy na dzień r. wyniósł 12,29%. Współczynnik kapitału podstawowego TIER 1 wyniósł 10,64% KAPITAŁ WEWNĘTRZNY I OCENA JEGO ADEKWATNOŚCI W ramach procesu ICAAP ustalany jest przez Bank kapitał wewnętrzny, mający na celu pokrycie wszystkich zidentyfikowanych, istotnych rodzajów ryzyka, występujących w jego działalności oraz czynników otoczenia gospodarczego. Kapitał wewnętrzny zawiera kapitał regulacyjny oraz wewnętrzne wymogi w zakresie kapitału na ryzyka nie w pełni pokryte w ramach kapitału regulacyjnego, a także wymogi na wszelkie istotne ryzyka, które nie są ujęte w ramach szacowania kapitału regulacyjnego. Przy obliczaniu kapitału wewnętrznego na poszczególne rodzaje ryzyka przyjęto następujące założenia: 1) dodatkowe wymogi w zakresie kapitału na poszczególne rodzaje ryzyka będą obliczane jako koszt lub utracony przychód (za wyjątkiem ryzyka koncentracji), który może się pojawić w wyniku zaistnienia sytuacji nieoczekiwanej; 2) koszt lub utracony przychód obliczany jest na podstawie testów warunków skrajnych, które Bank przeprowadza dla poszczególnych rodzajów ryzyka uznanych za istotne; 3) akceptowalna strata z tytułu wystąpienia ryzyka, stanowiąca część lub całość wartości określonej w pkt 2, pokrywana jest z wyniku finansowego zaplanowanego na dany rok obrotowy; 4) nieakceptowalna strata (w tym częściowo wynikająca z występowania sytuacji skrajnych) pokrywana jest funduszami własnymi. Poziom straty akceptowalnej Bank wyznacza jako procent funduszy własnych Banku w oparciu o następujące przesłanki: 1) wysokość planowanego wyniku finansowego na rok obrotowy; 2) poziom współczynników kapitałowych; 3) plany kapitałowe. STRONA 22

23 KAPITAŁ WEWNĘTRZNY NA RYZYKO KREDYTOWE Punktem wyjściowym dla ustalenia kapitału wewnętrznego na ryzyko kredytowe jest wyliczony kapitał regulacyjny, obliczony zgodnie z zasadami określonymi w Instrukcji oceny adekwatności kapitałowej, z uwzględnieniem zapisów Rozporządzenia CRR. Kapitałem regulacyjnym zabezpieczona została znaczna część ryzyka, związana głównie z ryzykiem niewypłacalności kontrahenta. Bank oblicza dodatkowy wymóg kapitałowy na ryzyko kredytowe z tytułu: 1) pogorszenia się jakości portfela kredytowego; 2) ryzyka koncentracji. Kapitał wewnętrzny na ryzyko kredytowe stanowi sumę kapitału regulacyjnego na ryzyko kredytowe oraz wewnętrznych wymogów kapitałowych wyznaczonych na ryzyko pogorszenia się jakości portfela kredytowego oraz na ryzyko koncentracji. Kapitał wewnętrzny na ryzyko kredytowe na dzień r. oszacowano na poziomie ,46 PLN WEWNĘTRZNY WYMÓG - POGORSZENIE SIĘ JAKOŚCI PORTFELA KREDYTOWEGO Bank dokonuje dla ryzyka kredytowego testu warunków skrajnych, który polega na założeniu, że udział należności zagrożonych w portfelu kredytowym w sytuacji szoku ekonomicznego wzrasta o 2 punkty procentowe. Zrealizowanie się testu warunków skrajnych spowoduje konieczność utworzenia dodatkowych, nieplanowanych rezerw celowych. Wewnętrznym wymogiem w zakresie kapitału na ryzyko związane z pogorszeniem się jakości portfela kredytowego jest wielkość, o jaką kwota obliczona w pkt 8 jest wyższa od kwoty 2% funduszy własnych Banku. Na podstawie przeprowadzonej analizy oszacowano, że skala potencjalnych strat ( ,03 PLN) z tytułu wzrostu narażenia na ryzyko kredytowe, wynikającego z pogorszenia się jakości portfela kredytowego w warunkach szoku ekonomicznego, przekracza poziom straty akceptowalnej (2% funduszy własnych) i wymaga zabezpieczenia dodatkowym, wewnętrznym wymogiem w zakresie kapitału w kwocie ,23 PLN WEWNĘTRZNY WYMÓG RYZYKO KONCENTRACJI Bank oblicza wewnętrzny wymóg kapitałowy na ryzyko nadmiernej koncentracji w odniesieniu do: 1) koncentracji dużych ekspozycji; STRONA 23

24 2) koncentracji branżowej; 3) koncentracji przyjętych form zabezpieczenia. Dla wyznaczenia dodatkowego wymogu kapitałowego na ryzyko kredytowe w zakresie ryzyka koncentracji Bank przyjął sposób obliczania zastosowany przy wyznaczaniu kapitału regulacyjnego na ryzyko kredytowe. Dla każdego rodzaju koncentracji kredytowych Bank określił w Instrukcji zarządzania ryzykiem kredytowym dopuszczalne limity wyrażające akceptowalny przez Bank poziom ryzyka koncentracji w poszczególnych kategoriach. Przekroczenie tych limitów generuje ryzyko, które nie może być zabezpieczone w ramach bieżącej działalności i w takiej sytuacji Bank utworzy dodatkowy, wewnętrzny wymóg kapitałowy. Wewnętrzny wymóg kapitałowy na ryzyko koncentracji łącznie stanowi suma wewnętrznych wymogów kapitałowych wyznaczonych na ryzyko koncentracji dużych ekspozycji, ryzyko koncentracji branżowej i ryzyko koncentracji przyjętych form zabezpieczenia. Na dzień r. nie stwierdzono konieczności zabezpieczenia ryzyka koncentracji wewnętrznym wymogiem w zakresie kapitału w obszarze koncentracji branżowej w kwocie ,83 PLN KAPITAŁ WEWNĘTRZNY NA RYZYKO OPERACYJNE Punktem wyjściowym dla ustalenia kapitału wewnętrznego na ryzyko operacyjne jest kapitał regulacyjny, obliczony zgodnie z zasadami określonymi w Instrukcji oceny adekwatności kapitałowej. Kapitałem regulacyjnym zabezpieczona została znaczna część ryzyka wynikająca ze skali prowadzonej przez Bank działalności. Bank oblicza dodatkowy wymóg kapitałowy na ryzyko operacyjne na wypadek nagłego wzrostu poziomu zrealizowanego ryzyka operacyjnego. W celu ustalenia narażenia na ryzyko eskalacji poziomu zrealizowanego ryzyka operacyjnego, Bank dokonuje testu warunków skrajnych, który polega na założeniu, że poziom zrealizowanego ryzyka operacyjnego wzrośnie pięciokrotnie. Wielkość zrealizowanego ryzyka operacyjnego obliczana jest jako suma strat netto z tytułu zdarzeń (incydentów) w ramach ryzyka operacyjnego, które wystąpiły w Banku na przestrzeni ostatnich 12 miesięcy poprzedzających datę analizy. Zrealizowanie się testu warunków skrajnych spowoduje powstanie straty obliczonej jako iloczyn sumy strat netto z tytułu zdarzeń operacyjnych na dzień analizy i wskaźnika 500%. Dodatkowym wymogiem kapitałowym na ryzyko operacyjne jest wielkość, o jaką kwota strat wyznaczonych w ramach testu warunków skrajnych jest wyższa od kwoty kapitału regulacyjnego na ryzyko operacyjne. STRONA 24

25 Na dzień r. ustalono, że szokowa eskalacja poziomu zrealizowanego ryzyka operacyjnego nie wymaga zabezpieczenia dodatkowym wewnętrznym wymogiem kapitałowym. Wartość kapitału wewnętrznego na ryzyko operacyjne oszacowana na dzień r. jest równa kapitałowi regulacyjnemu na ryzyko operacyjne i wynosi zatem ,00 PLN KAPITAŁ WEWNĘTRZNY NA RYZYKO RYNKOWE Bank dokonuje szacowania kapitału wewnętrznego na ryzyko rynkowe w obszarze: 1) ryzyka walutowego; 2) ryzyka stopy procentowej w księdze bankowej. Bank oblicza dodatkowy wymóg kapitałowy na ryzyko rynkowe z tytułu: 1) ryzyka walutowego z tytułu skrajnej zmiany kursów walutowych; 2) ryzyka stopy procentowej w księdze bankowej w obszarze: a) ryzyka przeszacowania i bazowego łącznie; b) ryzyka opcji klienta; c) ryzyka krzywej dochodowości. Kapitał wewnętrzny na ryzyko rynkowe stanowi sumę regulacyjnego wymogu kapitałowego na ryzyko rynkowe oraz wewnętrznych wymogów w zakresie kapitału, wyznaczonych na ryzyko walutowe i ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej. Na dzień kapitał wewnętrzny na ryzyko rynkowe oszacowano na poziomie ,50 PLN i składał się on z wewnętrznego wymogu w zakresie kapitału na ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej w związku z występowaniem istotnego narażenia na ryzyko przeszacowania i bazowe łącznie. Szczegółowe wyliczenia przedstawiono w dalszej części opracowania KAPITAŁ WEWNĘTRZNY NA RYZYKO PŁYNNOŚCI Podstawę do szacowania kapitału wewnętrznego na ryzyko płynności stanowią straty / koszty oszacowane na podstawie testów warunków skrajnych i badań opisanych w Instrukcji zarządzania ryzykiem płynności. Bank przeprowadza testy warunków skrajnych, przy założeniu zaistnienia sytuacji nieoczekiwanej i jednoczesnej konieczności utrzymania nadzorczych miar płynności na wymaganym przepisami prawa poziomie, w obszarze: 1) nagłego wzrostu środków obcych niestabilnych o 30%; 2) nagłego wycofania środków w postaci depozytów (bieżących i terminowych) przez osoby wewnętrzne oraz osoby powiązane organizacyjnie z Bankiem; 3) nagłego wzrostu wykorzystania przez klientów przyznanych linii kredytowych o 30%. STRONA 25

26 Wynikiem przeprowadzonych testów jest koszt, jaki poniósłby Bank na skutek wystąpienia sytuacji skrajnej. Kapitał wewnętrzny na ryzyko płynności stanowi wartość o jaką suma kosztów, oszacowanych w ramach w/w testów warunków skrajnych, jest wyższa od kwoty 2% funduszy własnych Banku. Na dzień r. nie stwierdzono konieczności zabezpieczenia ryzyka płynności dodatkowym wewnętrznym wymogiem w zakresie kapitału. Kapitał wewnętrzny na ryzyko płynności wynosi 0 PLN KAPITAŁ WEWNĘTRZNY NA RYZYKO KAPITAŁOWE Bank oblicza kapitał wewnętrzny na ryzyko kapitałowe z tytułu zagrożenia wynikającego z: 1) ryzyka nadmiernej koncentracji kapitałowej w zakresie: a) funduszu udziałowego; b) tzw. dużych pakietów udziałów; 2) ryzyka spadku funduszu udziałowego; 3) skrajnego wzrostu kapitału wewnętrznego; 4) wpływu materializacji ryzyka kredytowego, płynności i rezydualnego na poziom adekwatności kapitałowej. Kapitał wewnętrzny na ryzyko kapitałowe stanowi suma wymogów w zakresie kapitału wyznaczonych dla w/w pozycji. Na dzień r. nie stwierdzono konieczności zabezpieczenia ryzyka kapitałowego dodatkowym wymogiem wewnętrznym KAPITAŁ WEWNĘTRZNY NA RYZYKO BIZNESOWE Bank w ocenie ryzyka biznesowego dokonuje analizy ryzyka wyniku finansowego poprzez ocenę stopnia realizacji wyniku finansowego. Metodyka analizy narażenia na ryzyko biznesowe obejmuje następujące założenia: 1) wyznacza się różnicę pomiędzy wartością planowaną wyniku finansowego netto na dany rok, a zrealizowaną na datę analizy wartością wyniku finansowego netto, powiększoną o wartość wyniku netto planowanego do zrealizowania na okres pozostający do zakończenia roku; 2) akceptowalny poziom stanowi dodatnia różnica, wyznaczona zgodnie z zapisami zawartymi w pkt 1, która nie przekracza poziomu 2% funduszy własnych; 3) kapitał wewnętrzny na ryzyko biznesowe stanowi dodatnia różnica, o której mowa w pkt 2, jeżeli jej wartość przekracza poziom 2% funduszy własnych. STRONA 26