Temat: Buntownicy nie bez powodu.

Transkrypt

1 6. Uogólnienie wniosków wynikających z porównania tekstów. Uczniowie podsumowują swoją pracę na lekcji. Najważniejszym celem lekcji jest zwrócenie uwagi na narodziny nowożytnego pojęcia narodu. Naród trwa niezależnie od warunków politycznych i tego, czy istnieje jako państwo. Naród to Polacy, a dopóki pamiętają oni o swojej polskości, dopóty ojczyzna żyje. 7. Praca domowa. Modlitwa, rozpacz, nadzieja. Wyobraź sobie, że jesteś historykiem z dalekiej przyszłości i odnalazłeś urywki polskiej poezji narodowej, czyli Bogurodzicę, podanie o Wandzie, Pieśń legionów polskich we Włoszech Wybickiego, Świątynię Sybilli Woronicza, Tren VI. Do matek polskich Morelowskiego oraz Żale Sarmaty... Karpińskiego, na podstawie których próbujesz odtworzyć duchowe dzieje narodu polskiego. Napisz krótki referat, w którym zaprezentujesz swoje wnioski, np. na sympozjum naukowym poświęconym zaginionym narodom. Temat: Buntownicy nie bez powodu. Cele szczegółowe: (czas realizacji 2 lekcje) rozważenie, czym jest bunt charakterystyka buntowników uświadomienie powodów, dla których w romantyzmie przypomniano postaci Kaina i Prometeusza dostrzeżenie związków między buntem szatana a buntem Prometeusza rozumienie, czym jest romantyczny prometeizm określenie postawy Kaina jako buntowniczej próba odpowiedzi na pytanie o sens reinterpretacji historii Kaina i Abla uświadomienie aksjologicznych aspektów buntu poznanie fragmentów utworów Percy Bysshe Shelleya i Mary Wollstonecraft Shelley dostrzeganie stałej obecności Biblii i antyku w kulturze nowożytnej doskonalenie umiejętności pracy z tekstem Materiał: podręcznik: Nowa mitologia, s. 22 F. Schlegel, Mowa o mitologii, s. 23 Zbuntowany tytan, s. 24 H.-G. Gadamer, Prometeusz i tragedia kultury, s. 24 Ajschylos, Prometeusz w okowach, s. 25 Zbuntowany człowiek, s. 26 P. B. Shelley, Prometeusz wyzwolony, s

2 załącznik 3 Tok lekcji: P. B. Shelley, fragmenty Przedmowy do Prometeusza wyzwolonego, s. 27 Pierwszy zbrodniarz, s. 30 Kain i Abel, s lub Biblia Tysiąclecia, Ks. Rodzaju 4, 1 16 Kain Byrona, s. 32 G. G. Byron, Ofiara, s Wprowadzenie. Próba opisania i zdefiniowania, czym jest bunt w rozumieniu młodzieży. Ponieważ bunt jest zjawiskiem bardzo bliskim licealistom, należy określić precyzyjnie czas, jaki daje się uczniom na wypowiedzenie swojego zdania o buncie, jego powodach, przejawach i skutkach. Uczniowie najpierw ustosunkują się do własnych doświadczeń, zauważą, że zjawisko buntu jest najsilniej związane z okresem dorastania, polega na zaprzeczeniu lub odrzuceniu wartości oferowanych przez świat dorosłych, a jego konsekwencją jest m.in. konflikt pokoleń, przyjmujący najrozmaitsze, nieraz tragiczne formy. 2. Odszukanie archetypicznych buntowników. Aby rozmowie nadać tok zgodny z tematem lekcji, proponujemy postawić przed uczniami zadanie, nad którym powinni się zastanowić w małych grupach. W tym celu rozdajemy karty pracy (załącznik 3) i prosimy uczniów, żeby się ustosunkowali do postawionych tez. Uczniowie powinni też wypisać kilka argumentów odwołujących się do kultury (literatury), które pomogłyby im bronić swojego stanowiska. Następnie prosimy, aby kilka grup zaprezentowało wyniki swojej pracy. Wśród wielu różnych spostrzeżeń młodzieży pojawi się i to, że bunt jest pierwszym świadomym działaniem człowieka, które zostało opisane w Biblii (zerwanie jabłka z drzewa wiadomości dobrego i złego), a obok buntu pierwszych ludzi opisany jest bunt aniołów; że mitologia opowiada historię zbuntowanych tytanów i historię buntu Prometeusza. Owe spostrzeżenia uczniowie przedstawią jako argumenty potwierdzające tezę, że bunt zarówno jako zjawisko, jak i temat literacki jest odwieczny. Po wykonaniu zadania B (załącznik 3) uczniowie dojdą do wniosku, że idea buntu jest niezmienna, ale zmieniają się buntownicy (np. dorośli to dawna zbuntowana przeciwko dorosłym młodzież). 3. Dyskusja. Zarówno mitologia, jak i Biblia pokazują postaci, które za swój bunt płacą wysoką cenę cierpienia fizycznego, odrzucenia, samotności itp. Proponujemy więc uczniom rozmowę na temat: Czy warto się buntować? i jednoczesne rozważenie, do której sfery naszego jestestwa przynależy bunt: fizycznej, psychicznej, emocjonalnej czy etycznej. Rozmowę powinna prowadzić osoba, która ma świadomość, że bunt nie jest tylko prostym zaprzeczeniem zastanego stanu rzeczy, ale niesie ze sobą sądy wartościujące, zgodnie z którymi buntujący się chce tworzyć nową rzeczywistość. Doprowadzenie do tej konkluzji ma przybliżyć uczniów do

3 rozumienia buntu w kategoriach aksjologicznych i jednocześnie przygotować do następnego etapu lekcji. 4. Charakterystyka buntowników, praca z tekstem, praca w grupach. Dzielimy klasę na kilkuosobowe grupy, którym przydzielamy jeden z fragmentów literackich zamieszczonych w podręczniku: Grupy A. Kain i Abel lub Biblia Tysiąclecia Grupy B. Ajschylos, Prometeusz w okowach Grupy C. P. B. Shelley, Prometeusz wyzwolony Grupy D. G. G. Byron, Ofiara Członkowie każdej grupy najpierw czytają po cichu tekst, a następnie cała grupa wspólnie określa: motywację postępowania bohatera, świat wewnętrzny bohatera. Następnie jedna osoba z grupy A streszcza na forum klasy przeczytany fragment (pozostałe grupy A nie streszczają swoich fragmentów, ewentualnie uzupełniają streszczenie o ważne szczegóły). Podobnie postępują członkowie grup B, C, D. Przedstawiciele poszczególnych grup zapisują wyniki pracy zespołów na dużych arkuszach papieru, np. opracowujący Prometeusza w okowach mogą napisać: motywacja postępowania bohatera: poczucie niesprawiedliwości, chęć sprzeciwienia się wobec nieludzkich decyzji Zeusa, chęć obrony ludzi, świat wewnętrzny bohatera: rozczarowanie, przeżywanie cierpienia, potrzeba żalenia się, poczucie beznadziejności sytuacji, przekonanie o słuszności swego postępowania, gotowość poniesienia konsekwencji. Po wykonaniu tego ćwiczenia uczniowie wracają do zadania B (załącznik 3) i analizują, jak się zmieniali buntownicy, o których była mowa w omawianych tekstach. Powinni zauważyć, że np. Prometeusz Shelleya w stosunku do Prometeusza Ajschylosa zyskuje nową świadomość, poczucie wolności, siły i wyższości wobec Boga. Zebranie i omówienie wszystkich spostrzeżeń będzie podsumowaniem romantycznego wymiaru buntu. Wiadomości te należy zapisać w zeszycie w formie notatki z lekcji. 5. Związki romantyzmu z antykiem, dygresja. Nauczyciel informuje uczniów, że zarówno Kain, jak i Prometeusz to postaci przypomniane przez romantyków. Do czasów nowożytnych nie pojawiały się jako znaki kultury. Dopiero romantyczny sposób myślenia o człowieku jako jednostce autonomicznej, skłonnej i zdolnej do indywidualnych zachowań oraz Schleglowska potrzeba mitologii ożywiają archetypicznych buntowników. 6. Praca domowa. Friedrich Schlegel powiedział: Mitologia to [...] punkt, który pozwala na to, abyśmy w obliczu najwyższych spraw nie byli zdani jedynie na siły własnego ducha. Czy zaliczyłbyś bunt do spraw najwyższych? W swej rozprawce odwołaj się do tekstów poznanych na lekcji.

4 Załącznik 3 Zinterpretujcie tezy. Podajcie argumenty za i / lub przeciw tezie. W kolumnie trzeciej zakreślcie Tak, jeśli potwierdzacie tezę, Nie jeśli jej zaprzeczacie. A. Bunt to zjawisko odwieczne Argumenty Tak Nie

5 B. Bunt żyje przez chwilę Argumenty Tak Nie