FRANCJA (Republika Francuska)

Transkrypt

1

2 (Republika Francuska) Podstawowe informacje o państwie Francja jest republiką, a jej stolica to Paryż. Powierzchnia Francji km 2, liczba ludności - 63,7 mln. Do Francji należą także departamenty zamorskie: Gwadelupa, Martynika, Gujana Francuska i Reunion. Językiem urzędowym jest francuski. Francja graniczy z: Belgią, Luksemburgiem, Niemcami, Szwajcarią, Włochami, Monako, Andorą i Hiszpanią. Z Wielką Brytanią, Francję łączy tunel pod Kanałem La Manche. Francja jest krajem założycielskim Unii Europejskiej (25 marca 1957 roku). Flaga Godło Waluta Francja, od 1 stycznia 2002 roku, posługuje się walutą euro. Hymn La Marseillaise ("Marsylianka") to hymn państwowy Francji. 1

3 2

4 Sztuka Francji Najwcześniejsze zabytki Francji pochodzą z epoki paleolitu. Są to figurki kobiece, ryty i malowidła naskalne (najsłynniejsze jaskinie w Lascaux, Font-de-Gaume i Niaux). W okresie neolitu rozwijała się bujnie ceramika, zachowały się liczne zespoły kamiennych pomników i grobowców megalitycznych, zwłaszcza w Bretanii (Carnac). Celtowie, zwani później Galami, stworzyli od V w. p.n.e. wysoką kulturę (kamienna architektura sakralna, rzeźba w kamieniu, brązownictwo, złotnictwo). Po podboju Galii (południowa Francja) przez Rzymian w I w. p.n.e. zakładano liczne miasta (Orange, Arles) i wznoszono monumentalne budowle świątynie (Nîmes), teatry i amfiteatry (Lyon), akwedukty (Pont du Gard). Ciągłość rozwoju artystycznego sztuki francuskiej datuje się od czasów Merowingów Świątynie (Nîmes) (zachowane baptysteria w Aix-en-Provence Akwedukt (Pont du Gard) i Fréjus), a właściwie od panowania Karola Wielkiego, który zainicjował szeroki program odnowy kulturalnej. Budowano liczne kościoły i klasztory (Saint-Riquier, Germigny-des-Prés), rozwijało się intensywnie malarstwo miniaturowe (Ewangeliarz Ebona, IX w.) i rzeźba w kości słoniowej (oprawy ksiąg). W XI w. we Francji ukształtował się pierwszy uniwersalny styl dojrzałego średniowiecza sztuka romańska, która oddziałała na wiele krajów Europy. W poszczególnych regionach powstały lokalne odmiany architektury (Normandia, Burgundia, Prowansja). Do najbardziej charakterystycznych romańskich budowli sakralnych należą kościoły klasztorne (opactwo benedyktynów w Cluny) i pielgrzymkowe (S-te Madeleine w Vézelay). Rzete Madeleine w Vézelay). Rzeźba zdobiła portale i fasady świątyń (Poitiers, Autun) i kapitele kolumn (krużganki w Moissac). Malarstwo ścienne odznaczało się płaską i linearną formą (Saint-Savin-sur-Gartempe). Rozwijało się rzemiosło artystyczne: wyroby z metalu, często zdobione emalią (Limoges), złotnictwo, haft (słynna tkanina z Bayeux). Również we Francji narodził się nowy styl w architekturze gotyk, za którego początek (1144) uważa się przebudowę wschodniej części kościoła Saint Denis koło Paryża. Smukłe i wysokie katedry gotyckie w Paryżu, Amiens, Chartres, Reims i Beauvais są najwspanialszymi przykładami tego stylu. Wraz z rozwojem miast wzrastało znaczenie architektury świeckiej, powstawały obwarowania (Carcassonne), domy, ratusze, hale targowe, zamki królewskie i rycerskie. Malarstwo początkowo wyrażało się głównie w witrażownictwie (witraże w Chartres), miniaturach; w XIV, a zwłaszcza w XV w. powstawały liczne obrazy 3

5 tablicowe o tematyce religijnej (E. Quarton, J. Fouquet, N. Froment). Ważną dziedziną rzemiosła artystycznego były tapiserie (cykl Dama z jednorożcem). Renesans pojawił się we Francji za pośrednictwem artystów włoskich. Dojrzałą formę renesansu reprezentują budowle projektowane w Paryżu przez P.Delorme`a (pałac Tuileries) i P.Lescota (Cour Carré w Luwrze). W Luwrze silnie zaakcentowany jest manieryzm, przyniesiony przez artystów włoskich. Sztuka baroku we Francji reprezentuje odmianę klasycyzującą, wyróżniającą się umiarem, logiką formy i oszczędnym stosowaniem dekoracji. Wczesną falę stylu reprezentują kościół Sorbony w Paryżu (J. Lemercier) i pałac w Maison-Laffitte (F. Mansart), natomiast pełny rozkwit nastąpił za czasów panowania Ludwika XIV i była to sztuka podporządkowana państwu, gloryfikująca absolutystyczną monarchię i osobę króla. Życie artystyczne skupiło się wokół dworu, powołano królewską akademię malarstwa i rzeźby oraz architektury. Budowano liczne pałace otoczone ogrodami o układzie geometrycznym (Vaux-le-Vicomte, projekt L. Le Vau). Luwr zyskał wschodnią fasadę z kolumnadą, w Paryżu wzniesiono monumentalny zespół Inwalidów z kopułowym kościołem projektu J. Hardouin-Mansarta; szczytowym osiągnięciem, był zespół pałacowo-ogrodowy w Wersalu. Czołowym przedstawicielem malarstwa dworskiego był Ch. Le Brun. Nurt klasycyzujący reprezentował N.Poussin, w dziedzinie pejzażu wyróżnił się C.Lorrain, tworzył swoje obrazy G. de La Tour. W pierwszej połowie XVIII w. nastąpił odwrót od pompatycznego stylu Ludwika XIV na rzecz form lżejszych i bardziej dekoracyjnych, co znalazło odbicie w sztuce rokoka, która najpełniej wyraziła się w architekturze wnętrz (pałac Soubisse w Paryżu) i niezwykle bujnym rozkwicie rzemiosła artystycznego (malarstwo, porcelana). Malowano obrazy, których głównym tematem były sceny dworskie (A. Watteau, F. Boucher, J. H. Fragonard). Druga połowa stulecia przyniosła powrót do form klasycznych, związanych z ideologią oświecenia, postulowano naśladowanie dzieł sztuki antycznej uznanych za doskonałe. Okres rewolucji i cesarstwa był próbą nowej interpretacji antyku (np. obrazy J. L. Davida). Duży wpływ na ukształtowanie się akademizmu w sztuce XIX w. wywarło malarstwo J.A.D. Ingresa. Romantyzm, zapoczątkowany przez T. Géricaulta, znalazł najpełniejszy wyraz w twórczości E. Delacroix. Bliskie romantyzmowi było malarstwo krajobrazowe J.B.C. Corota; szczególną rolę w rozwoju tego gatunku odegrali malarze z tzw. szkoły z Barbizon (Th. Rousseau). W połowie XIX w. G. Courbet rozwinął program realizmu, odcinając się zarówno od akademizmu, jak i romantyków. Indywidualnie interpretowany realizm reprezentował E. Manet, wokół którego skupiła się artystyczna awangarda Paryża. Byli to impresjoniści (C. Monet, A. Sisley, C. Pisarro, A. Renoir, E. Degas), którzy rozwinęli malarstwo plenerowe, dochodząc do teorii refleksów świetlnych i metody dywizjonizmu. W rzeźbie utrzymywały się długo tradycje klasycyzmu. Przełomowe znaczenie dla rzeźby nowoczesnej miała twórczość A. Rodina. W latach 50. XIX w. przeprowadzono wielką urbanistyczną przebudowę Paryża. 4

6 Architekturę drugiej połowy XIX w. zdominował historyzm i eklektyzm (Opera Paryska, Ch. Garnier; Bazylika Sacré Coeur, P. Abadie). Pod koniec wieku szczególna rola przypadła budowlom inżynierskim (wieża Eiffla, zbudowana na wystawę światową w 1889 roku). Pod koniec stulecia rozwinęła się secesja (zwana we Francji Art Nouveau), która znalazła najpełniejsze odbicie w sztuce dekoracyjnej (E. Gallé, L. Majorelle, R. Lalique). Nowe tendencje w malarstwie, które zarysowały się na przełomie XIX i XX w., określone mianem postimpresjonizmu, obejmowały twórczość wielu wybitnych artystów (H. de Toulouse Lautrec) i różne kierunki, między innymi neoimpresjonizm (G. Seurat) i symbolizm (G. Moreau, O. Redon, P. Gauguin). Od 1905 r. doszły do głosu tendencje ekspresyjne (fowiści), natomiast od 1907 rozwijał się kubizm (P. Pisasso, G. Braque), na którego powstanie miały m.in. wpływ dzieła P. Cézanne`a. Paryż stał się w tym czasie ośrodkiem międzynarodowej awangardy, działało tu wielu artystów zagranicznych (tzw. École de Paris). W 1924 roku A. Breton zainicjował swoim manifestem surrealizm; rok później ważnym wydarzeniem była Międzynarodowa Wystawa Sztuki Dekoracyjnej, która dała początek nurtowi sztuki art déco. W latach 20. i 30. XX w. działały ugrupowania artystów uprawiających geometryczną, abstrakcyjną sztukę ( Cercle et Carée i Abstraction-Création ). W architekturze nowoczesnej kierunek funkcjonalny reprezentuje twórczość Le Corbusiera. W rzeźbie XX w. zarysowały się tendencje kubistyczne, ekspresjonistyczne i różne rodzaje abstrakcji. Po II wojnie światowej Francja nie odgrywała już wiodącej roli w sztuce awangardowej, przejęły ją inne kraje, przede wszystkim Stany Zjednoczone. Nie mniej jednak przejmowano kolejne nowe kierunki, tworząc często jej lokalne odmiany (informel, op-art, pop-art, art brut). W ostatnim trzydziestoleciu XX w. we Francji powstało wiele prestiżowych realizacji architektonicznych (często autorów zagranicznych), do których należą w Paryżu: Centrum Pompidou, rozbudowa Luwru, dzielnica Défense oraz budowle w Montpelier i w Marne-la-Vallée (R. Bovill). Wynalazki: akumulator, ambulans, sztuczny jedwab. 5

7 Kuchnia Nigdzie w Europie jedzenie nie jest traktowane tak serio, jak we Francji. To tam powstała haute cuisine, czyli sztuka gotowania doprowadzonego do perfekcji, w której używa się wyrafinowanych produktów i skomplikowanych technik kulinarnych. Dania spełniające takie wymogi serwowane są w eleganckich i bardzo drogich restauracjach. Nigdzie w Europie nie poświęca się tyle czasu na kulinarne zakupy staranny wybór najlepszych warzyw i owoców, najświeższej bagietki, idealnie dojrzałego sera, wina dopasowanego do posiłku. Nigdzie w Europie nie promuje się lokalnych smakołyków z tak wielkim zapałem. Jeśli będziecie podróżować po Francji nie po autostradach, a po bocznych drogach, szybko zauważycie, że w niemal każdym miasteczku reklamuje się miejscową specjalność - na poboczach stoją tablice z napisami: Słynne panierowane nóżki wieprzowe, Tylko u nas prawdziwe lotaryńskie mirabelki, Najlepsza cassoulet tylko tutaj!. I to właśnie te lokalne, udoskonalane przez pokolenia miejscowych kucharzy dania, a nie haute cuisine słynnych restauracji, najlepiej charakteryzują francuską kuchnię. W jaki sposób można rządzić krajem, który ma 246 rodzajów sera? pytał generał de Gaulle, a Talleyrand mawiał: Anglia ma trzy sosy i trzysta wyznań. Francja ma trzy wyznania i trzysta sosów. Trudno jest więc mówić o jednolitej kuchni kraju, który dzieli się na ponad 30 regionów, a każdy z nich ma swoje tradycje kulinarne. Taki wyraźny podział ma wielką zaletę: podróżując po Francji można z góry zaplanować degustację lokalnych przysmaków zarówno potraw, jak i produktów. A zatem: Paryż słynie z gęstej zupy cebulowej z grzankami i tartym serem, zaś region wokół stolicy (Île de France) z produkcji sera Brie. W północnej części kraju zjecie mule z frytkami (region Nord-Pas de Calais), flamiche, czyli placek z porami (w Pikardii) i ślimaki w szampanie (oczywiście w Szampanii). W Alzacji trzeba spróbować choucroute, czyli francuskiego bigosu, zaś w sąsiadującej Lotaryngii - quiche lorraine, czyli tarty z boczkiem i śmietaną. Nad Atlantykiem podadzą wam talerz owoców morza (w Normandii), naleśniki (crêpes lub galettes) przyrządzane na tysiąc sposobów (w Bretanii), garbure, czyli zupę fasolową z mięsem kaczki (w Gaskonii). W alpejskiej Sabaudii zjecie tartiflette, czyli ziemniaki zapiekane z lokalnym serem. Nad Morzem Śródziemnym, w Prowansji, zamówcie słynną zupę rybną bouillabaisse, zaś obok, w Langwedocji - cassoulet, czyli fasolę zapiekaną z mięsem i lokalnymi (oczywiście!) kiełbaskami. W Burgundii zaproponują wam kurę duszoną w czerwonym winie (coq au vin), a w Owernii doskonały ser Bleu d Auvergne. Jeśli kuchnia jest waszą pasją, koniecznie odwiedźcie Lyon, nie tylko dlatego, że to stolica francuskiej gastronomii i można tam doskonale zjeść w tym mieście powstały pierwsze restauracje Europy. A gdzie jeść? Najlepiej zdać się na skromne, rodzinne oberże, gdzie zawsze można liczyć na coś pysznego i rzecz jasna - miejscowego. 6

8 Kalendarz świąt we Francji 1 2 Nowy Rok Mardi Gras Styczeń Luty wielkanoc Marzec/Kwiecień 1 Święto Pracy Maj 8 Dzień Zwycięstwa Maj Zielone Świątki Maj/Czerwiec 6 Obchody lądowania aliantów w Normandii Czerwiec 14 Obchody zburzenia Bastylii 30 Święto Marsylianki 15 W. N.M.P. Lipiec Sierpnia Sierpień 1 Wszystkich Św. Listopad 11 Dzień Zawieszenia Broni Listopad 25 Boże Narodzenie Grudzień 1 stycznia: Nowy Rok. 2 lutego: Mardi Gras ( tłusty wtorek, przypada na dzień przed środą popielcową). Marzec/ kwiecień: Wielkanoc oraz Poniedziałek Wielkanocny. 1 maja: Międzynarodowe Święto Pracy. 8 maja: Dzień Zwycięstwa Święto upamiętniające zakończenie II wojny światowej. Maj/ czerwiec: Zielone Świątki oraz Poniedziałek po Zielonych Świątkach. 6 czerwca: Obchody lądowania aliantów w Normandii (Święto obchodzone jest w Normandii; ludzie odwiedzają cmentarze i przynoszą na groby kwiaty). 14 lipca: Obchody zburzenia Bastylii ( na pamiątkę wydarzeń z 4 lipca 1789 roku). 30 lipca: Święto Marsylianki (święto upamiętnia narodowy hymn Francji). 15 sierpnia: Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny. 1 listopada: Wszystkich Świętych. 11 listopada: Dzień Zawieszenia Broni - W dniu tym obchodzony jest koniec I wojny światowej. 25 grudnia: Boże Narodzenie. 7

9 Boże Narodzenie w Francji Wigilijna kolacja to najczęściej ostrygi, wątróbka gęsia lub kacza, wędzony łosoś, biała kaszanka oraz świąteczne ciasto: bűche de Noël ( bűche oznacza dosłownie polano). Prezenty dzieciom przynosi Święty Mikołaj (Père Noël), który zostawia je jednak nie pod choinką, ale w butach, wystawionych przez dzieci w widocznym miejscu. Słowniczek francuski Bonjour, je m'appelle Pierre. Comment t'appelles-tu? Nicole. D'où viens-tu? De Paris. Et toi? De Bruxelles. Quel âge as-tu? Quatorze ans. Au revoir! À bientôt! Oui. Non. Je ne comprends pas. Je t'aime. Merci. Je suis désolé(e)/excusez-moi Est que je peux avoir une glace, s'il vous plaît? polski Cześć, nazywam się Piotr. A ty? Nicole. Skąd jesteś? Z Paryża, a ty? Z Brukseli. Ile masz lat? Czternaście. Do widzenia. Cześć. Tak. Nie. Nie rozumiem. Kocham Cię. Dziękuję. Przepraszam. Poproszę o lody. 8