MATURA PRÓBNA 2002 HISTORIA KRYTERIA OCENY KARTY RECENZJI

Transkrypt

1 MATURA PRÓBNA 2002 OKRĘGOWA K O M I S J A EGZAMINACYJNA w KRAKOWIE HISTORIA KRYTERIA OCENY KARTY RECENZJI 91

2 Proponowane kryteria do tematu 1 Oświecony władca absolutny i jego państwo. Na wybranych przykładach scharakteryzuj styl i skuteczność sprawowania tej formy władzy. Ocena: bardzo dobry Sformułowanie tematu pozwala na określenie zarówno ram chronologicznych VIII stulecie jak i na określenie zasięgu terytorialnego Europa. Celem pracy powinno być ukazanie wpływu ideologii Oświecenia na rozwój życia politycznego i społecznego. Dopuszcza się daleko idącą swobodę koncepcji tematu. Zdający musi zdecydować o strukturze pracy przyjmując układ rzeczowy lub rzeczowo-chronologiczny, a także wybrać, których władców i ich państwa podda swojej charakterystyce. Istotne jest, aby piszący uzasadnił poprawność swojej koncepcji. Autor powinien rozpocząć pracę od wyjaśnienia istoty ideologii Oświecenia i jej wpływu na absolutyzm, który ulegając tym ideom przyjął nową formułę absolutyzmu oświeconego. Absolutyzm oświecony panował między innymi w Prusach Fryderyka II, Austrii Józefa II, Hiszpanii Karola II, Portugalii Józefa I, Szwecji Gustawa III, Rosji Katarzyny II i częściowo za panowania innych władców. W zależności od dokonanego wyboru w pracy powinny znaleźć się hasła filozofii oświecenia, do których odwoływano się reformując państwa, w dziedzinie politycznej wzmacniając centralizm w zarządzaniu państwem, rozbudowując armię, w dziedzinie gospodarczej stwarzając warunki do rozwoju przemysłu, handlu i rolnictwa, w dziedzinie społeczno-prawnej zmieniając system prawny, rozbudowując szkolnictwo, wchodząc w prerogatywy Kościoła. W imię racji stanu, jedności i siły państwa ograniczano swobody panów feudalnych zyskując poparcie mieszczaństwa, które dążyło do zdobycia równorzędnej pozycji ze szlachtą. Zdający musi wyraźnie ukazać styl panowania władcy, funkcjonowanie i osiągnięcia państwa, wykazując umiejętność biegłego posługiwania się pojęciami historycznym, selekcją faktów i umiejętnością syntezy. W pracy powinna znaleźć się ocena skuteczności polityki władcy w wielu dziedzinach życia społecznego. Ocena: dopuszczający Piszący powinien wykazać się znajomością podstawowych faktów, poprawnie wybrać władcę i opisać jego działania. Powinien też właściwie umieszczać zjawiska występujące w osiemnastowiecznej Europie oraz ukazać wkład i rolę władcy w budowę państwa absolutyzmu oświeconego. W pracy powinna znaleźć się próba samodzielnej oceny, choć może być ona bardzo uproszczona. strona 2 z 11 92

3 Proponowane kryteria do tematu 2 Władza zwierzchnia Rzeczypospolitej Polskiej należy do narodu Państwo polskie jest wspólnym dobrem wszystkich obywateli. Dokonaj analizy porównawczej ustroju Rzeczypospolitej Polskiej przed i po maju I. Analiza tematu zakres terytorialny (ziemie Rzeczypospolitej), zakres chronologiczny od 1918 do 1939, zakres tematyczny (selekcja i hierarchizacja faktów oraz zjawisk dotyczących kształtowania się ustroju Rzeczypospolitej Polskiej. II. Wprowadzenie tematu sprawa polska w czasie I wojny światowej, walka o granice II RP a konferencja pokojowa po I wojnie światowej, ośrodki władzy i koncepcje ustrojowe przyszłego państwa. III. Rozwinięcie Głównym trzonem pracy musi być porównanie ustroju, w którym znaleźć się powinny odniesienia do najważniejszych problemów i wydarzeń jak np.: Sejm Ustawodawczy wybrany 26 I 1919 roku jako zakończenie I etapu budowy państwa polskiego, mała konstytucja, konstytucja marcowa i wybory prezydenckie, słabość systemu demokratycznego II Rzeczypospolitej, kryzys polityczny państwa, zbrojny zamach stanu, znowelizowanie konstytucji (nowela sierpniowa), sanacja i jej rządy, opozycja wobec sanacji, konstytucja kwietniowa. W porównaniu musi być czytelne odniesienie do władzy ustawodawczej, wykonawczej, sądowniczej, sytemu politycznego oraz chronologiczne ujęcie zachodzących zjawisk. IV. Podsumowanie i wnioski końcowe w zakończeniu powinny pojawić się wnioski całościowo ujmujące najważniejsze procesy zachodzące w życiu politycznym i społecznym w II Rzeczypospolitej od momentu jej odrodzenia do wybuchu II wojny światowej, uczeń powinien przeprowadzić analizę i podjąć ocenę zachodzących zjawisk i ich wpływ na kształtowanie się ustroju państwa polskiego. 93 strona 3 z 11

4 Katalog sprawdzonych wiadomości i umiejętności Poziomy wymagań K P R I. PIERWSZY POZIOM WYMAGAŃ WIADOMOŚCI A Zapamiętać a) daty i związane z nimi fakty I wojna światowa 1918 odzyskanie niepodległości 1918 Piłsudski Tymczasowym Naczelnikiem Państwa 1919 konferencja pokojowa i traktat wersalski 1919 rząd koalicyjny Paderewskiego 1919 wybory do Sejmu Ustawodawczego 1919 mała konstytucja kształtowanie się granic państwa 1921 konstytucja marcowa 1922 wybory prezydenckie 1923 pakt lanckoroński 1923 rezygnacja Piłsudskiego ze wszystkich funkcji państwowych 1923 pozaparlamentarny rząd Grabskiego 1924 ustawa o naprawie skarbu i reformie walutowej 1925 konkordat ze Stolicą Apostolską 1925 Locarno 1926 przewrót majowy 1926 nowela sierpniowa 1928 wybory do sejmu z udziałem BBWR proces brzeski 1934 utworzenie obozu w Berezie Kartuskiej 1935 konstytucja kwietniowa 1935 śmierć Piłsudskiego 1935 zmiana ordynacji wyborczej odbierającej obywatelom prawo bezpośredniego zgłaszania kandydatów 1937 Front Morges opozycja centro-prawicowa inne b) postacie J. Piłsudski, W. Witos, I. J. Paderewski, W. Grabski, G. Narutowicz, S. Wojciechowski, I. Mościcki J. Moraczewski, A. Skrzyński, K. Bartel, W. Sławek, M. Rataj, I. Daszyński, W. Sikorski, W. Korfanty, E. Rydz- Śmigły K. Świtalski, K. Popiel, E. Kwiatkowski B. Miedziński, A. Hlond, A. Bniński inni D strona 4 z 11 94

5 B Rozumieć a) terminy i pojęcia mała konstytucja, konstytucja, konstytucja marcowa i kwietniowa, sejm, Sejm Ustawodawczy, Zgromadzenie Narodowe, mniejszość narodowa, nowela sierpniowa PSL Wyzwolenie, PSL Piast, ND, ChD, BBWR, KPP, PPS, sanacja, demokracja parlamentarna, rządy autorytarne Obóz Wielkiej Polski, Obóz Zjednoczenia Narodowego, Obóz Narodowo-Radykalny Front Morges inne b) istotę wydarzeń i problemów znaczenie i treść konstytucji proces kształtowania się demokracji parlamentarnej kształtowanie się różnych ruchów społecznych i politycznych funkcjonowanie państwa w okresie demokracji i rządów autorytarnych zmiany w układach sił parlamentarnych i pozaparlamentarnych inne II UMIEJĘTNOŚCI C Stosowanie w sytuacjach typowych wyjaśnić, na czym polega demokracja parlamentarna wyjaśnić okoliczności i konsekwencje zamachu majowego wyjaśnić okoliczności i skutki zmiany konstytucji ocenić działalność wybranych postaci reprezentujących różne opcje polityczne inne D Stosowanie w sytuacjach problemowych ocenić znaczenie zmian politycznych zachodzących w II RP dostrzegać i oceniać różnice w ustroju państwa przed i po 1926 wskazać konsekwencje przejścia od demokracji parlamentarnej do rządów autorytarnych inne K P R D 95 strona 5 z 11

6 101 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Krakowie Matura próbna marzec 2002 Proponowane kryteria do tematu 3 Clermont Jerozolima Malbork. Czas wypraw krzyżowych Część A analiza źródeł Nr Proponowane odpowiedzi Pkt. 1. Urban II zwrócił się do duchowieństwa i ludu Papież wskazał na: 0 5 zagrożenie ze strony Arabów i Turków, którzy zajmując nowe terytoria dotarli do Morza Śródziemnego, zabijanie i zabieranie do niewoli ludności chrześcijańskiej, wypieranie tej ludności z podbitych terenów, niszczenia kościołów i grabieży mienia, I konieczność przyjścia z pomocą chrześcijanom, fakt, iż reakcji może doprowadzić do dalszych strat na rzecz świata islamskiego. 3. Uczestnicy wypraw mogli liczyć na bogactwa, obfitość łupów, wolność 0 6 osobistą (chłopi), odpuszczenie grzechów, szczęście, zbawienie wieczne, nawrócenie na wiarę. II III IV 4. Koniec zimy, wiosna 1096 r. 5. Europejczycy Turcy, Arabowie, Saraceni. 6. Rycerze chrześcijańscy łączyli swe oddziały by skuteczniej zdobyć miasta. Oblegali miasto i za pomocą drabin forsowali mury obronne. Opór obrońców zmusił krzyżowców do zastosowania ruchomej wieży oblężniczej, przeciwko której obrońcy użyli machiny wyrzucającej duże kamienie i ogień. Atakujący odpowiedzieli rzucaniem dużych kamieni, włóczni i użyciem bosaków, którymi spychano obrońców. Atakujący podkopywali też mury obronne. 7. Krzyżowcy mordowali napotkanych mieszkańców zdobytego miasta bez względu na płeć i wiek i grabili ich mienie. Tym, którzy zgromadzili się na wezwanie Bomunda odebrano rzeczy, które posiadali, a następnie jednych odesłano do Antiochii by ich sprzedać w niewolę, a innych zamordowano, mimo wcześniejszych obietnic bezpieczeństwa i zachowania życia. 8. Półwysep Pirenejski, tereny Bizancjum w Azji Mniejszej, Syria i Palestyna. 9. Konstantynopol, Królestwo Jerozolimy, Hiszpania. 10. Drogą morską i lądową. 11. Planowany Jerozolima, faktyczny Konstantynopol. 12. Potępienie przywódców za: za zmianę celu i kierunku wyprawy, przedkładanie dóbr ziemskich nad duchowe złupienie dóbr cesarskich gwałty, przemoc, rabunki wobec ludności osób duchownych niszczenie Kościoła: świątyń, majątków doprowadzenie do poniżenia kościoła greckiego i uniemożliwienie uznania przez niego obediencji Rzymu strona 6 z 11 96

7 13. Zdający: 0 6 wskazuje na ideały rycerskie, do których odnosi ocenę V podaje przykłady postępowania rycerzy, które ocenia podaje źródła, z których wybiera przykłady podejmuje próbę syntetycznej oceny postępowania rycerzy chrześcijańskich lipca 1217 roku. 15. Dekret wyznaczał papieżowi i całemu duchowieństwu rolę organizatora, którego zadaniem była pomoc i rada w przygotowaniu wyprawy, wsparcie duchowe oraz zachęcanie do udziału w krucjacie. Ponadto zobowiązywali się do wsparcia finansowego oraz do informowania wszystkich o decyzjach soboru laterańskiego. 16. Klątwa osobista, interdykt rzucony na kraj. 17. Uczestnicy wyprawy mieli cieszyć się specjalnymi względami: zwalnianie 0 2 VI z danin, opłat i innych ciężarów, odpuszczenie grzechów, zbawienie 0 4 wieczne oraz opieka św. Piotra i Kościoła. 18. Uczestnicy wyprawy wyposażenie i zaopatrzenie na okres wyprawy. Ci, 0 6 którzy osobiście nie wezmą udziału mają dostarczyć odpowiednią liczbę zbrojnych z zaopatrzeniem na okres trzech lat. Kościół zaoszczędzone środki finansowe, opłacenie transportu morskiego, wszyscy duchowni dwudziestą część dochodu przez trzy lata, pełną dziesięcinę. 19. aby ci, którzy osobiście nie pośpieszą z pomocą do Ziemi Świętej, 0 1 dostarczyli odpowiedniej liczby zbrojnych z zaopatrzeniem na przeciąg trzech lat, zależnie od własnej możliwości dla odpuszczenia swoich grzechów. 20. W roku 1190 podczas oblężenia Akki grupa niemieckich rycerzy założyła 0 4 szpital niosący pomoc chorym i potrzebującym. Na wniosek hrabiów i dostojników walczących w Ziemi Świętej Henryk VI wyjednał u papieża zgodę na zatwierdzenie i konfirmację szpitala. Papież ustanowił we VII wspomnianym szpitalu regułę braci szpitala Jerozolimskiego. 21. Szereg wolności, immunitetów i zwolnień; 0 5 prawo używania czarnego krzyża i białego płaszcza, prawo do wyboru mistrza, zwolnienie z dziesięciny, posiadanie dóbr na wyłączność zakonu. 22. Uczeń odwołując się do źródeł powinien oprzeć się między innymi na 0 5 VIII argumentach Urbana II, Innocentego III lub na dekrecie soboru laterańskiego. I 23. Zdający odwołując się do źródeł powinien oprzeć się między innymi na 0 6 argumentach Urbana II, Innocentego III lub na dekrecie soboru laterańskiego A; 3 C; 3 B, 4 C Sobór zebranie biskupów ze wszystkich diecezji pod przewodnictwem 0 8 papieża obradujące nad sprawami wiary, organizacji i dyscypliny kościelnej. Rekonkwista nazwa przyjęta dla walk rycerstwa chrześcijańskiego na Półwyspie Pirenejskim o wyzwolenie spod panowania Arabów. Krucjata dziecięca pielgrzymka dzieci francuskich i włoskich, których niewinność i zapał wiary miały doprowadzić, jak wierzono, do odzyskania Ziemi Świętej. Obediencja bezwarunkowe posłuszeństwo rozkazom przełożonego w kościele katolickim przysięga posłuszeństwa. Uznanie przez władców katolickich wybranego papieża. I C kartograficzne; A, B, D, F opisowe; E, G aktowe strona 7 z 11

8 Część B wypracowanie Omów i oceń stosunki polsko krzyżackie do połowy IV wieku. Ocena: bardzo dobry Piszący powinien rozpocząć pracę od analizy tematu, w której dokona określenia i selekcji najważniejszych problemów i zjawisk. W pracy oprócz faktów i postaci wpływających na stosunki między obydwoma państwami musi znaleźć się charakterystyka zakonu. Opis musi obejmować szerokie tło historyczno-geograficzne. W pracy powinny znaleźć się: opis powstania zakonu; informacja o sytuacji wewnętrznej państwa polskiego w III wieku; rozbicie dzielnicowe, pojawienie się Krzyżaków na ziemiach polskich; sprowadzenie zakonu w celu podboju i chrystianizacji Prus, nadanie w czasowe władnie ziemi chełmińskiej, powstanie państwa zakonnego; schrystianizowanie i podbój Prusów, przeniesienie stolicy do Malborka, połączenie z Zakonem Kawalerów Mieczowych, zajęcie Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków; próby odzyskania Pomorza Gdańskiego przez Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego; sąd w Inowrocławiu, wojna Łokietka z Krzyżakami , zjazd w Wyszehradzie, sąd w Warszawie, pokój w Kaliszu, wpływ polityki papiestwa, cesarstwa i sąsiadów na stosunki polsko krzyżackie. W zakończeniu powinny pojawić się wnioski całościowo ujmujące stosunki polsko-krzyżackie w omawianym okresie. Obowiązuje syntetyczne podsumowanie i ocena. Zdający powinien biegle posługiwać się pojęciami historycznymi. Ocena : dopuszczający Uczeń powinien wykazać się zrozumieniem tematu i znajomością podstawowych faktów z dziejów stosunków polsko-krzyżackich. W pracy powinny się znaleźć: podstawowe informacje o państwie polskim III wieku; sprowadzenie Krzyżaków; zaostrzenie stosunków po zajęciu Pomorza Gdańskiego; procesy i pokój w Kaliszu. W zakończeniu powinna znaleźć się próba wnioskowania i samodzielnej oceny zachodzących procesów. strona 8 z 11 98

9 KARTA RECENZJI I OCENY PISEMNEJ PRACY Z HISTORII Kod maturzysty Imię i nazwisko egzaminatora A. Recenzja I. Zgodność z tematem.. II. Stopień opanowania materiału faktograficznego max. 40 pkt. III. Umiejętności max. 25 pkt.... IV. Samodzielność i dojrzałość prezentacji materiału faktograficznego max. 20 pkt. V. Poprawność językowa max. 10 pkt. VI. Estetyka i czytelność pracy max. 5 pkt. B. PROPONOWANA OCENA PRACY... C. DECYZJA PRZEWODNICZĄCEGO PKE D. IMIĘ I NAZWISKO ABITURIENTA (DATA I PODPIS) SUMA PUNKTÓW (DATA I PODPIS) 99 strona 9 z 11

10 KARTA RECENZJI I OCENY PISEMNEJ PRACY Z HISTORII (Temat 3) Kod maturzysty A. Recenzja Max. Nr zadania liczba punktów I II III IV V VI. VII VIII I I RAZEM 100 Przyznana liczba punktów Imię i nazwisko egzaminatora Część A Uwagi recenzenta strona 10 z

11 Część B I. Zgodność z tematem.. II. Stopień opanowania materiału faktograficznego max. 40 pkt. III. Umiejętności max. 25 pkt.... IV. Samodzielność i dojrzałość prezentacji materiału faktograficznego max. 20 pkt. V. Poprawność językowa max.10 pkt. VI. Estetyka i czytelność pracy max. 5 pkt. Liczba punktów Część A Część B Suma B. PROPONOWANA OCENA PRACY... C. DECYZJA PRZEWODNICZĄCEGO PKE D. IMIĘ I NAZWISKO ABITURIENTA (DATA I PODPIS) 1/2 SUMY PUNKTÓW (DATA I PODPIS) 101 strona 11 z 11