Wesołego Alleluja. Przewodniczący Rady Miasta Henryk Niedziółka. Prezydent Miasta Siedlce Wojciech Kudelski

Transkrypt

1

2 Wesołego Alleluja Z okazji Świąt Wielkiej Nocy w imieniu władz samorządowych Miasta Siedlce składamy Państwu najserdeczniejsze życzenia. Zmartwychwstanie Pańskie, które niesie odrodzenie życia, niech napełni wszystkich wiarą, nadzieją i miłością, da siłę w pokonywaniu trudności i pozwoli z ufnością patrzeć w przyszłość. Życzymy Państwu Świąt radosnych, pełnych rodzinnego ciepła, wzajemnej miłości, życzliwości i szczęścia. Przewodniczący Rady Miasta Henryk Niedziółka Prezydent Miasta Siedlce Wojciech Kudelski

3 I doczekaliśmy się wiosny. W takim nastroju zachęcam Państwa do lektury kolejnego wydania naszego kwartalnika, w którym znajdziecie wiele interesujących artykułów, dotyczących ochrony zdrowia. Z pewnością warta polecenia jest rozmowa z dr Jerzym Giermkiem, onkologiem z Centrum Onkologii w Warszawie, który pierwszy w Polsce podjął się leczenia chorych na raka piersi kobiet w ciąży, a z którym nasza instytucja na co dzień współpracuje. Polecam też relację z wizyty naszych specjalistów w szwedzkim Centrum Onkologii rozwiązania tam stosowane warto przenieść na rodzimy grunt. W tym numerze Zdrowia w Centrum sporo miejsca poświęcamy osobom starszym. To głównie seniorom dedykowany jest artykuł naszej farmaceutki, która wyjaśnia, jak niebezpieczne może być łączenie leków, szczególnie tych kupowanych bez recepty, bez konsultacji z lekarzem. Dietetyk z kolei zwróci uwagę na niezdrowe nawyki żywieniowe osób w podeszłym wieku. Na łamach naszego magazynu znajdziecie też Państwo ciekawy wywiad z detektywem, który opowiada o kulisach swojej pracy. Z pewnością poruszy Państwa historia Kamilki Pasiecznej, wybudzonej po pięciu miesiącach śpiączki w Klinice Budzik. Jak ważna jest dbałość o zęby już od najwcześniejszych lat, dowodzi rozmowa ze stomatologiem. W wiosennym wydaniu naszego kwartalnika nie zabraknie też rozrywki i dobrego humoru, a ten z pewnością każdemu z nas się przyda, nie tylko na wiosnę. lek. Paweł Żuk Prezes Zarządu Centrum Medyczno-Diagnostycznego Sp. z o.o. w Siedlcach nr 1(7)/ Farmaceuta radzi 6 Wizyta w szwedzkim Centrum Onkologii 10 Emilka wybudziła się ze śpiączki 14 Alergik w podróży 18 Pytania czytelników 21 Ankieta genetyczna 24 "Mam haka na raka" - finał konkursu 26 Kuracja pijawkami 30 Dieta seniorów 34 Na luzie Co nowego w Centrum? 4 Leczenie raka u kobiet w ciąży 8 Dlaczego zdradzamy 12 Choroby serca a tarczyca 16 Deklaracja wyboru lekarza 19 Leczenie za granicą 23 Zwycięska gmina 25 Jak dbać o zęby maluchów 28 Dania jednogarnkowe 32 Zapowiedzi 36 Wydawca: Centrum Medyczno-Diagnostyczne Sp. z o.o., ul. Kleeberga 2, Siedlce Redaktor prowadzący: Monika Mikołajczuk Współpraca redakcyjna: Justyna Celińska Konsultacja medyczna: lek. Olga Wysokińska Opracowanie graficzne, skład i druk: FOLDRUK Media Kontakt dla reklamodawców: redakcja@centrum.med.pl nakład: egzemplarzy

4 FARMACEUTA radzi Pacjent w aptece Niebezpieczne Związki, czyli interakcje lekowe Leki mają za zadanie wyleczyć wiele problemów zdrowotnych. Jednakże muszą być stosowane właściwie, aby zapewnić bezpieczne i skuteczne działanie. Dużo leków zawiera silnie działające składniki, które na wiele różnych sposobów wchodzą w interakcje z organizmem człowieka. Interakcje te mogą obniżyć skuteczność stosowanych leków, wywołać niespodziewane efekty uboczne lub zwiększyć działania poszczególnych medykamentów. Interakcje lekowe można podzielić na trzy główne kategorie: Interakcje lek lek występują wtedy, gdy dwa lub więcej leków wchodzi ze sobą w reakcje. Interakcje lek - lek mogą wywołać niespodziewane działanie niepożądane, np. mieszanie leków nasennych z lekami przeciwalergicznymi może opóźnić reakcje, co spowoduje, że prowadzenie samochodu lub obsługa maszyn może być niebezpieczna. Interakcje lek - żywność, napoje są wynikiem reakcji leku z żywnością lub napojami, np. połączenia alkoholu z niektórymi lekami może wywołać uczucie zmęczenia lub opóźniać reakcje. Interakcje lek choroba mogą wystąpić wtedy, kiedy istniejąca choroba sprawia, że niektóre leki mogą stać się szkodliwe, np. stosowanie leków obkurczających naczynia krwionośne błony nosowej przy współistniejącym nadciśnieniu. Ostatnio dużo uwagi poświęca się interakcjom zachodzącym pomiędzy lekami a żywnością. Przybywa coraz więcej dowodów, że mogą one nieść za sobą istotne następstwa kliniczne: brak lub zmniejszenie efektów terapeutycznych albo wystąpienie niebezpiecznych powikłań, jak na przykład zaburzenia przewodzenia i rytmu serca oraz gwałtowny wzrost ciśnienia tętniczego krwi. Bardzo istotne jest to, iż zebrano dużo przykładów interakcji pomiędzy lekami a żywnością, uznawaną powszechnie za bardzo zdrową (płatki owsiane, mleko, jarzyny, chleb razowy). Mechanizmy tych zależności nie zawsze są jednak dostatecznie wyjaśnione. Niejednokrotnie są bardzo złożone i mogą mieć miejsce na poziomie różnych procesów farmakokinetycznych (uwalnianie z tabletek, wchłanianie, dystrybucja i eliminacja leku) oraz przemian biochemicznych leku w wątrobie czy też w przewodzie pokarmowym. W tabeli poniżej przedstawione są najczęściej występujące interakcje typu lek - żywność Paracetamol (Apap, Panadol) Alkohol Toksyczne ostre lub nadostre (piorunujące) zapalenie wątroby Leki przeciwzapalne (Naproxen, Ibuprofen) Alkohol Alkohol sprzyja ryzyku uszkodzenia wątroby, uszkodzeniu śluzówki żołądka i krwawieniu do przewodu pokarmowego Leki obniżające ciśnienie tętnicze (Amlozek, Nitrendypina) Sok grejpfrutowy Sok grejpfrutowy zwiększa absorpcję leku i może prowadzić do nagłego spadku ciśnienia tętniczego Warfaryna (antykoagulant) Rośliny liściaste, np. szpinak, brukselka, brokuł, kalafior, jarmuż Rośliny bogate w witaminę K zmniejszają efektywność leku Leki antyarytmiczne (Rytmonorm) Kofeina Zwiększa ryzyko arytmii 2

5 FARMACEUTA radzi Pseudoefedryna (Sudafed) Kofeina Powoduje nerwowość i nerwicę Leki przeciwdepresyjne (inhibitory monoaminooksydazy) Produkty bogate w tyraminę: dojrzałe sery, wino Chianti, przetworzone mięso, peklowane śledzie, drożdże piwne, rośliny strączkowe Kryzys nadciśnieniowy Digoksyna Produkty bogate w błonnik i pektyny, mleko Zmniejszenie wchłaniania leku Leki w terapii choroby Parkinsona (Madopar) Produkty wysokobiałkowe Zmniejszenie wchłaniania leku Innym, bardzo ważnym zagadnieniem, są interakcje leków zachodzące z lekami ziołowymi. Na rynku dostępnych jest wiele ziołowych preparatów, które mogą powodować niepożądane efekty uboczne. Problem ten szczególnie dotyczy osób starszych i chorych przewlekle. W takich przypadkach działania niepożądane występują częściej. Interakcje typu lek - leki ziołowe są bardziej nieprzewidywalne ze względu na mnogość różnych substancji zawartych w ziołach. Najbardziej niebezpieczne interakcje z preparatami dziurawca dotyczą: leków przeciwzakrzepowych, immunosupresyjnych, przeciwwirusowych (w tym stosowanych w terapii HIV), niesteroidowych leków przeciwzapalnych oraz statyn. Opisywano również przypadki nieplanowanej ciąży podczas jednoczesnej terapii lekami zawierającymi wyciąg z dziurawca z doustnymi środkami antykoncepcyjnymi. Kolejnym, bardzo ważnym przykładem synergicznego oddziaływania leku roślinnego z lekiem syntetycznym, jest interakcja pomiędzy preparatami zawierającymi wyciąg z ziela dziurawca i syntetycznymi lekami przeciwdepresyjnymi, wpływającymi na wychwyt zwrotny serotoniny (SSRI, SNRI, imao, TLPD), niektórymi lekami przeciwmigrenowymi (triptany), preparatami tramadolu oraz produktami zawierającymi L-tryptofan (wchodzący w skład leków OTC czy suplementów diety). Należy pamiętać również, iż bardzo niebezpieczne jest mieszanie alkoholu z lekami. Alkohol, podobnie jak niektóre leki, może powodować senność i zmęczenie. Picie alkoholu w czasie jednoczesnego przyjmowania leków wzmacnia w/w działania. Mogą wystąpić trudności z koncentracją lub wykonywaniem czynności mechanicznych, takich jak prowadzenie pojazdów czy obsługa maszyn. Połączenie alkoholu z niektórymi lekami może prowadzić również do upadków i poważnych obrażeń, w szczególności u osób starszych. Mgr farmacji Magdalena Masiak Siedlce, ul. Niedziałka 14 Siedlce, ul. Kleeberga 2 Siedlce, ul. Romanówka 19 Mińsk Maz., Apteka Na rogu, ul. Piłsudskiego 32 Łuków, ul. Międzyrzecka 66 Latowicz, ul. Św.Ducha 29 Oleśnica 65, gm. Wodynie 10zł za zakup kosmetyków na kwotę od 50 zł Łączne zażycie jednego z leków z w/w grupy oraz preparatu zawierającego wyciąg z dziurawca może skutkować wystąpieniem niebezpiecznego dla życia zespołu serotoninowego. 10zł za zakup odżywek i witamin na kwotę od 50 zł Do niebezpiecznych reakcji podczas stosowania leków, tj. syntetyczne leki przeciwzakrzepowe (warfaryna) oraz przeciwpłytkowe (kwas acetylosalicylowy) dochodzi podczas jednoczesnego przyjmowania preparatów ziołowych zawierających wyciągi z: korzenia lukrecji, liści miłorzębu, czosnku pospolitego, koszyczka rumianku, nasienia kozieradki oraz kwiatu kasztanowca. Substancje czynne wyekstrahowane z tych roślin potęgują działanie przeciwkrzepliwe i anty-agregacyjne leków stosowanych w chorobach żył czy w profilaktyce przeciwzawałowej. Efektem interakcji jest wzrost ryzyka krwawień (w tym groźnych dla życia krwawień pooperacyjnych). 10zł 15zł za zakup kosmetyków i art. do pielęgnacji dzieci na kwotę od 50 zł za zakup sprzętu medycznego na kwotę od 90 zł Wytnij i przynieś do jednej z naszych aptek. Bony do realizacji przy zakupach.

6 Siedlce Mińsk Mazowiecki Łuków Hołubla Wielgolas Latowicz Seroczyn Oleśnica Domanice Aleksandrów Bielany Rozbity Kamień Dębe Wielkie Co Centrum? nowego w Informujemy, iż zmieniliśmy sposób połączenia telefonicznego z rejestracją naszych przychodni W celu połączenia z rejestracją wybieramy: Dotychczasowy numer do przychodni lub nr Po usłyszeniu zapowiedzi telefonicznej należy wybrać tonowo 1 (nie trzeba czekać na wysłuchanie całej zapowiedzi). 1 Rejestracja Przychodni 2 Rejestracja na badania medycyny pracy 3 Zakład Opiekuńczo-Leczniczy 4 Biuro 5 Apteki Pharma Centrum 6 Laboratorium analityczne Jeżeli nie dokonamy żadnego wyboru, po wysłuchaniu całości komunikatu zostaniemy połączeni z rejestracją Przychodni. Opłata za połączenie jak za połączenie lokalne. Najłatwiej dodzwonić się w godz jeśli macie Państwo taką możliwość, prosimy o korzystanie z niej. Można dokonywać również zapisu również podczas wizyty oraz drogą mailową: rejestracja@centrum.med.pl. Prosimy również o zapisywanie się na kolejną wizytę lekarską w rejestracji. Jeśli posiadacie Państwo dodatkowe ubezpieczenie, prosimy o zgłoszenie tej informacji. Istnieje możliwość przełączenia do wybranych gabinetów lekarskich. W Call Center odbieramy ponad połączeń miesięcznie. Pracujemy od 7.00 do od poniedziałku do piątku. Siedlce, ul. Niedziałka 14 Siedlce, ul. Kleeberga 2 Siedlce, ul. Romanówka 19 Mińsk Maz., Apteka Na rogu, ul. Piłsudskiego 32 Łuków, ul. Międzyrzecka 66 Latowicz, ul. Św.Ducha 29 Oleśnica 65, gm. Wodynie Siedlce, ul. Niedziałka 14 Siedlce, ul. Kleeberga 2 Siedlce, ul. Romanówka 19 Łuków, ul. Międzyrzecka 66 Mińsk Maz., Apteka Na rogu, ul. Piłsudskiego 32 Latowicz, ul. Św.Ducha 29 Oleśnica 65, gm. Wodynie Siedlce, ul. Niedziałka 14 Siedlce, ul. Kleeberga 2 Siedlce, ul. Romanówka 19 Łuków, ul. Międzyrzecka 66 Mińsk Maz., Apteka Na rogu, ul. Piłsudskiego 32 Latowicz, ul. Św.Ducha 29 Oleśnica 65, gm. Wodynie Siedlce, ul. Niedziałka 14 Siedlce, ul. Kleeberga 2 Siedlce, ul. Romanówka 19 Łuków, ul. Międzyrzecka 66 Mińsk Maz., Apteka Na rogu, ul. Piłsudskiego 32 Latowicz, ul. Św.Ducha 29 Oleśnica 65, gm. Wodynie Siedlce, ul. Niedziałka 14 Siedlce, ul. Kleeberga 2 Siedlce, ul. Romanówka 19 Łuków, ul. Międzyrzecka 66 Mińsk Maz., Apteka Na rogu, ul. Piłsudskiego 32 Latowicz, ul. Św.Ducha 29 Oleśnica 65, gm. Wodynie Wytnij i przynieś do jednej z naszych aptek. 4 Bony do realizacji przy zakupach. 1 marca w Centrum odbyła się kolejna już Sobota Profilaktyczna Wykonaliśmy 78 badań cytologicznych, 31 badań mammograficznych oraz 42 badania w kierunku chorób układu krążenia. Kolejne akcje bezpłatnych badań profilaktycznych: 5 kwietnia Siedlce ul. Kleeberga 2 ul. Niedziałka 14, Łuków ul. Międzyrzecka 66, Mińsk Mazowiecki ul. Piłsudskiego maja Siedlce ul. Kleeberga 2 Łuków ul. Międzyrzecka 66, Mińsk Mazowiecki ul. Piłsudskiego 42 Centrum Medyczno- Diagnostyczne Sp. z o.o. po raz kolejny zostało wyróżnione Gazelą Biznesu w prestiżowym ogólnopolskim rankingu prowadzonym pod auspicjami wydawcy opiniotwórczego Pulsu Biznesu. Nagroda ta stawia nas w gronie najlepszych i najbardziej dynamicznie rozwijających się firm. Kryteria przyznania wyróżnienia za rok 2013 to m.in: Cykliczny przyrost wartości w latach Brak straty w latach Wartość usług, sprzedaży oscylująca między mln zł. (w roku 2010) Publikacja wyników finansowych firmy w Monitorze Polskim B Wspomniane wyróżnienie otrzymujemy rokrocznie począwszy od 2007 roku, co dowodzi skuteczności działania oraz jest świadectwem nieustannego rozwoju i innowacyjności.

7 5

8 Relacje Podróże kształcą z wizytą w szwedzkim Centrum Onkologii Nie mamy się czego wstydzić twierdzą zgodnie pracownicy Centrum Medyczno- Diagnostycznego w Siedlcach po powrocie ze Szwecji. Ale jest jeszcze wiele do zrobienia dodają. To, co najtrudniej zmienić, to mentalność pacjentów. Tutaj przepaść jest ogromna. Już po raz drugi pracownicy Centrum Medyczno-Diagnostycznego w Siedlcach odwiedzili Specjalistyczny Ośrodek Badań Mammograficznych oraz Ośrodek Zdrowia w szwedzkim Vasteras. Przebywali tam w połowie stycznia na zaproszenie zaprzyjaźnionej dr Ewy Frodis, od wielu lat kierującej placówką, dzięki której ona powstała, stając się szybko wzorcowym ośrodkiem badań mammograficznych w Szwecji. To była bardzo pouczająca wizyta, na której nasi pracownicy na pewno skorzystali podsumowuje organizator przedsięwzięcia, wiceprezes CMD, specjalista ginekolog-położnik lek. Artur Prusaczyk. To, czego na pewno możemy pozazdrościć Szwedom, to prawie 90-procentowej zgłaszalności kobiet na badania profilaktyczne. Nam daleko do takiej statystyki, chociaż na tle średniej krajowej (25%) nasze Centrum ma dobre wyniki (ok. 50%) dodaje. Breast Unit w Vasteras świadczy kompleksową diagnostykę w kierunku raka piersi. Kobiety zgłaszają się do ośrodka z zaproszeniami, wysyłanymi do nich przez polski odpowiednik wydziału zdrowia. Płacą określoną kwotę za badania, po czym jest ona zwracana przez ubezpieczyciela. Jeśli pacjentka nie przyjdzie na badania, a nie uprzedzi o tym, ponosi konsekwencje po dwóch tygodniach dostaje wezwanie do zwrotu kosztów poniesionych przez placówkę wyjaśnia Halina Płochocka, kierownik Siedleckiego Centrum Profilaktyki i Promocji Zdrowia, która wizytowała szwedzki ośrodek mammograficzny. Zresztą takie sytuacje zdarzają się niezwykle rzadko. Szwedki traktują badania profilaktyczne jako swój obowiązek. Są odpowiedzialne nie tylko za siebie, ale i za swoją rodzinę, więc nieskorzystanie z badań, które mogą uratować im życie, jest oceniane w kategoriach moralnych dodaje pani Halina. Niestety, w Polsce rzadko spotyka się taką motywację. U nas kobiety boją się, że coś im wykryjemy, więc lepiej nie wiedzieć. Trzeba zmiany pokoleń, by tę mentalność zmienić uważa moja rozmówczyni. Służba pacjentowi To, co zrobiło największe wrażenie na polskich gościach, to organizacja pracy samego ośrodka mammograficznego począwszy od jego wizualnej strony, kończąc na dyscyplinie pracy lekarzy, radiologów i całego personelu medycznego. Pacjentka, która zgłasza się do ośrodka, tego samego dnia ma wykonywane wszystkie badania mammografię, usg piersi oraz, gdy zachodzi taka konieczność, biopsję cienkoigłową. Cały czas trwa dyżur radiologa i technika. Jeśli technik na poziomie wykonywania zdjęcia RTG zauważy jakieś nieprawidłowości, natychmiast informuje o nich radiologa, ten z kolei konsultuje się z onkologiem, który kieruje pacjentkę na dalszą pogłębioną diagnostykę. Kobiety, u których wykryto zmiany złośliwe, trafiają na leczenie do kliniki, mieszczącej się w tym samym budynku. Tam też znajduje się ośrodek rekonstrukcji piersi relacjonuje Halina Płochocka. Każda kobieta może także skorzystać z porady psychologa, który dostępny jest na miejscu. Wszystko odbywa się bez zbędnej biurokracji, z poszanowaniem czasu i pacjenta, i lekarza. Tego dnia, kiedy byliśmy w ośrodku, badanie wykonało 156 kobiet. Nie widzieliśmy żadnych kolejek. Cisza i spokój. W tle płynie relaksacyjna muzyka. Na ścianach kliniki obrazy namalowane przez pacjentki, które mają za sobą doświadczenie choroby nowotworowej. Są pełne nadziei i optymizmu, który udzie- 6

9 la się innym. Panuje tam atmosfera wręcz domowa. Nikomu nie przeszkadzają rybki w akwarium czy miękkie, wygodne fotele zamiast twardych, zimnych krzeseł czy powleczonych folią kozetek. W polskich warunkach z uwagi na przepisy sanitarne byłoby to nie możliwe zauważa Halina Płochocka. To, co najważniejsze dla pacjentek, to kompleksowa profilaktyka. Kobiety, u których wykryto zmiany nowotworowe, jednego dnia mają postawioną diagnozę. W Polsce ten czas wydłuża się nawet do pół roku. Jak zauważa Marcin Tokarski, technik radiologii, który wspólnie z koleżanką po fachu Iwoną Dąbrowską wizytował ośrodek w Vasteras, w pewnych obszarach jesteśmy ze Szwecją porównywalni, a może nawet lepsi. Lekarz rodzinny lekarz wszechstronny Pracownicy CMD mieli także okazję przyjrzeć się z bliska funkcjonowaniu ośrodka podstawowej opieki zdrowotnej i wynieśli z tej lekcji jak najlepsze wrażenia. Przede wszystkim tatmtejszy lekarz rodzinny przygotowany jest do pracy z pacjentem na różnych płaszczyznach. To on sam wykonuje drobne zabiegi laryngologiczne, umie zrobić rektoskopię (badania kanału odbytu i odbytnicy) i wiele innych. Ma też bezpośredni dostęp do laboratorium analitycznego, które mieści się w ośrodku. - Kobiety w ciąży fizjologicznej prowadzone są przez położne, a nie przez ginekologa. Wizyta u specjalisty przysługuje im raz w roku. W Szwecji nie ma też porodów rodzinnych relacjonuje Halina Płochocka. - Nie mamy się czego wstydzić, jeśli chodzi o jakość badań mammograficznych i technikę ich wykonania przyznaje. Nie przeskoczymy natomiast zmian systemowych, które hamują w Polsce dostęp do badań. Istotną różnicą jest też postawa samego pacjenta. W Szwecji, co zauważyliśmy, ludzie mają duże zaufanie do lekarza i mniejszą podejrzliwość niż polscy pacjenci. Tam nie ma pacjentów roszczeniowych, ale źródeł tego, przekładając na polskie warunki, należałoby szukać w naszej historii, mentalności i sytuacji materialnej oraz socjalnej, dalekiej od skandynawskich standardów podkreśla pan Marcin. To, co zrobiło największe wrażenie na Piotrze Głuchowskim, specjaliście IT w CMD, to integracja systemów informatycznych w jeden główny łączący wszystkie ośrodki medyczne, to jest szpitale, przychodnie oraz apteki. W 99% w każdej placówce w Szwecji, dokumentacja jest prowadzona w formie elektronicznej. Pacjent praktycznie nie otrzymuje dokumentów papierowych do ręki mówi pan Piotr. Dla przykładu podczas wizyty lekarskiej lekarz wystawia elektroniczną receptę dla pacjenta, która trafia do wszystkich aptek w mieście. Pacjent może odebrać leki w dowolnej aptece, przedstawiając dokument tożsamości. Innym, pozytywnym akcentem, jest usprawnienie pracy lekarza poprzez uruchomienie systemu rozpoznawania mowy SpeakMagic dodaje Piotr Głuchowski. Lekarz nie musi wpisywać długich opisów do systemu. Do komputera ma podłączony mikrofon ze słuchawkami. Lekarz mówi do mikrofonu, a program rozpoznaje i wpisuje tekst do systemu. Pacjent leczony przewlekle nie chodzi co miesiąc po leki, tylko otrzymuje jedną receptę na rok, a co trzy miesiące może wykupić medykamenty w każdej aptece. Zupełnie inaczej wygląda też system zwolnień lekarskich. Pacjenci nie przychodzą po zwolnienia do lekarza rodzinnego. Każdy pracownik ma prawo cztery razy w roku powiadomić pracodawcę, że nie przyjdzie do pracy z powodu złego samopoczucia. Okres nieobecności w pracy nie może przekroczyć siedmiu dni. Doświadczenia, wyniesione z wizyty w Vasteras, na pewno można w przyszłości przenieść na siedlecki grunt. Do tego potrzebne są nie tylko dobre chęci, bo tych nie brakuje, ale dobre i stabilne prawo oraz odpowiednie rozwiązania systemowe, które ułatwiają, a nie utrudniają pracę lekarzom. Jeśli dodać do tego świadomego i przewidującego pacjenta, który pójdzie na badania, bo chce, a nie musi, będzie można powiedzieć, że służba zdrowia nie jest tak straszna, jak ją malują. Monika Mikołajczuk 7

10 Zdrowie Kobiety Nigdy nie można odebrać pacjentowi nadziei Rozmowa z dr Jerzym Giermkiem, kierownikiem Kliniki Nowotworów Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej przy Centrum Onkologii w Warszawie Panie doktorze, pamięta Pan pierwszą kobietę, u której podczas ciąży zdiagnozowano nowotwór i która zdecydowała się urodzić dziecko i poddać leczeniu onkologicznemu mimo ostrzeżeń lekarzy? Pierwsza kobieta, która do nas trafiła ze zdiagnozowanym rakiem piersi, była w zaawansowanej ciąży. Zdecydowaliśmy, że powinna najpierw urodzić dziecko, a potem zostanie poddana leczeniu. Tak też się stało. To był w 1995 roku, a więc w pierwszym roku działalności Kliniki Nowotworów Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej przy Centrum Onkologii w Warszawie. Jej historia, mimo że odległa, powtarza się i dzisiaj. Pacjentka przyznała, że przez cały okres ciąży lekarz powtarzał jej, że zmiana w piersi jest czymś normalnym w jej stanie i na pewno się rozejdzie, kiedy zacznie karmić. Na co dzień słyszę takie opowieści, co mnie bardzo bulwersuje. Większość kobiet w ciąży, u których stwierdzono raka, słyszy od lekarzy, że winny poddać się aborcji. Na pewno dzielą się z Panem taką informacją To prawda. Kobiety, które do mnie trafiają, bardzo często słyszą takie zalecenie od swoich ginekologów. To wynika z wielu mitów na temat raka piersi. Czy jednym z nich jest ten, że ciąża wpływa na rozwój raka piersi? Nie ma na to żadnych dowodów, żeby sama ciąża wpłynęła na zwiększone ryzyko wystąpienia raka. Nie pogarsza się również rokowanie. Przerwanie ciąży zaś nie poprawia wyników leczenia raka piersi. Jak wyglądają statystyki ile kobiet ciężarnych zapada rocznie na nowotwory i od czego zależy powodzenie ich leczenia? W Polsce nie prowadzi się takich statystyk, natomiast z danych światowych wynika, że rak piersi występuje u jednej na 3-10 tys. kobiet w ciąży. Przyjmując nawet dolny próg, to i tak w Polsce 30 kobiet co roku, będąc w ciąży, ma zdiagnozowanego raka. Większość usuwa ciążę. Czym różni się leczenie kobiet w ciąży, chorujących na raka, od pozostałych? Jeśli weźmie pani leki, stosowane w leczeniu nowotworów, to na każdym z nich będzie napisane, że jest przeciwskazany dla kobiet w ciąży. Staramy się dobierać leki, które są skuteczne, ale jak najmniej toksyczne dla płodu. Chemia stosowana jest po zakończeniu trzeciego trymestru ciąży. Nie stosujemy też hormonoterapii. A leczenie operacyjne kobiet w ciąży? Leczenie operacyjne jest możliwe na każdym etapie ciąży. Przede wszystkim jest to mastektomia, czyli usunięcie piersi, czasami obustronna. Czy chemioterapia, o której Pan wspomniał, nie wpływa negatywnie na rozwój dziecka? Jak kobiety w ciąży znoszą tę terapię? Z moich doświadczeń wynika, że kobiety w ciąży lepiej znoszą chemioterapię niż pozostałe pacjentki, chociaż dostają takie same dawki chemii. Związane jest to ze zmianami hormonalnymi w organizmie i uruchomieniu jego funkcji obronnych. Poza tym ciąża mobilizuje siły psychiczne kobiety, która walczy i o dziecko, i o siebie. Czy u kobiet w ciąży trudniej zdiagnozować raka piersi i z czego to wynika? Tak, to prawda. Piersi w okresie ciąży ulegają powiększeniu i obrzękowi, zatem wiele zmian jest znacznie trudniej wyczuwalnych. Diagnostyka jest w takich przypadkach opóźniona o kilka miesięcy. Poza tym kobietom w ciąży nie wykonuje się mammografi ani zdjęć RTG, co też utrudnia rozpoznanie. Jednak największe szkody wynikają z mentalności. Bardzo rzadko lekarze wpadają na myśl, że kobieta w ciąży może mieć raka. Na szczęście pacjentki są coraz bardziej świadome i same domagają się dalszej diagnostyki. 8

11 Rak piersi a ciąża Wasze HISTORIE Prowadzi Pan album ze zdjęciami dzieci, które urodziły kobiety poddawane leczeniu onkologicznemu. Jak liczna jest ta rodzina, której w pewnym sensie to Pan dał początek? Każdej kobiecie, która ma wątpliwości, czy podjąć leczenie onkologiczne będąc w ciąży, pokazuję te zdjęcia. Są na nich zdrowe dzieci, urodzone po chemii. Ta rodzina liczy już ponad 50 dzieci. Najstarsze ma 16 lat. Mój album działa i rzadko kiedy kobiety rezygnują z leczenia. Jedną z Pana pacjentek była Magda Prokopowicz, prezes Fundacji Rak and Roll, u której zdiagnozowano obustronnego raka piersi. Urodziła zdrowego synka, który ma obecnie 5 lat, choć jego mama już nie żyje. Magda często powtarzała w różnych wywiadach, że dzięki Panu przeżyła najpiękniejsze momenty w życiu cud macierzyństwa. Co jej zawdzięczamy? Pani Magda i jej Fundacja zrobiły bardzo dużo dobrego. Dzięki niej wiele kobiet w Polsce dowiedziało się, że mogą być leczone, spodziewając się dziecka i zaczęły się do nas zgłaszać. Wzrosła też świadomość na temat samej choroby, kobiety przestały bać się raka i wiele z nich po raz pierwszy odważyło się pójść do lekarza. Jakich słów lekarz winien się wystrzegać, rozmawiając z pacjentką o jej chorobie, a których nigdy za wiele? Przede wszystkim trzeba być szczerym i nie ukrywać prawdy o chorobie. Należy używać takich słów, które są odpowiednie do wiedzy pacjenta i do jego możliwości zrozumienia. Nigdy nie wolno odbierać człowiekowi nadziei. Najtrudniejsze są te rozmowy, kiedy nie można już nic zrobić. Wtedy skupiamy się na opanowaniu bólu, by pacjent mógł godnie odejść. Od kilku lat współpracuje Pan z Centrum Medyczno- Diagnostycznym w Siedlcach. Jak Pan ocenia działania tej placówki w kierunku ochrony zdrowia kobiety? To, co robi Centrum, powinnno być przykładem dla podobnych placówek w całej Polsce. Dzięki regularnym akcjom upowszechniającym potrzebę badań profilaktycznych, Siedlce i powiat siedlecki znajdują się w czołówce na Mazowszu, jeśli chodzi o procentową zgłaszalność kobiet na badania, czyli cytologię i mammografię. Poza tym mam sentyment do Siedlec, bo niedaleko stąd znajduje się moja działka rekreacyjna, na którą często jeżdżę. I odpoczywam tam po całym tygodniu pracy, kopiąc grządki (śmiech). Co 16 Polka zachoruje Rak piersi jest najczęstszym nowotworem złośliwym u kobiet w Polsce; na chorobę tę zapada u nas jedna na 12 kobiet. Udział nowotworów złośliwych piersi w ogólnej liczbie nowotworów złośliwych u kobiet stale rośnie; w 1963 r. stanowiły one odpowiednio 12,7%, natomiast w 1996 r. 19% wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe u kobiet. Podobnie wzrasta liczba zgonów z powodu tych nowotworów, z 9% w 1963 r. do 14,1% w 1996 r. Nie ma niestety żadnych wątpliwości, że w najbliższej perspektywie choroby nowotworowe piersi nadal pozostaną ważnym problemem zdrowotnym w populacji kobiet w Polsce. Ryzyko zachorowania na raka piersi u kobiet w Polsce można określić jako średnie w porównaniu z innymi krajami; co 16 Polka zachoruje w ciągu swego życia na ten nowotwór. Centrum Medyczno-Diagnostyczne w ramach Populacyjnego Programu Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Piersi i Raka Szyjki Macicy prowadzi bezpłatne badania profilaktyczne dla pacjentek w wieku lat. Panie mogą skorzystać z badań mammograficznych i cytologicznych refundowanych ze środków NFZ. Badania MAMMOGRAFICZNE kierowane do Pań w wieku lat, które nie wykonywały tego badania w ciągu dwóch ostatnich lat w ramach ubezpieczenia NFZ; które nie miały wcześniej stwierdzonej zmiany nowotworowej piersi. Miejsce wykonywania badań: Siedleckie Centrum Profilaktyki i Promocji Zdrowia Siedlce, ul. Kleeberga 2 Informacje i zapisy pod tel.: Wymagane podczas wizyty: dowód osobisty Godziny wykonywania badań mammograficznych: poniedziałek wtorek środa czwartek piątek 8:30-17:30 Badanie: Biopsja Cienkoigłowa ze skierowniem od specjalisty Siedlce, ul. Kleeberga 2 Siedlce, ul. Ks. Niedziałka 14 Mińsk Mazowiecki, ul. Piłsudskiego 42A Łuków, ul. Międzyrzecka 66 9

12 Wasze HISTORIE Wypadki komunikacyjne Kamilka wybudzona ze śpiączki Sześcioletnia Kamila Pasieczna z Mińska Mazowieckiego jest piątym dzieckiem, wybudzonym ze śpiączki przez Klinikę Budzik, założoną przez Ewę Błaszczyk, prezes Fundacji Akogo. Dziecko było w śpiączce pięć miesięcy. Kamilka jest już w domu, w otoczeniu najbliższych. Jednak droga do pełnego zdrowia jest bardzo długa i kosztowna. Najgorsze były pierwsze słowa lekarzy, którzy radzili nam, by przygotować się na najgorsze mówił w programie Pytanie na śniadanie tata dziewczynki Wojciech Pasieczny. Od tamtej pory dziecko znajdowało się w śpiączce, bez żadnych oznak kontaktu z otoczeniem. W sierpniu trafiło do Kliniki Budzik i od samego początku zostało poddane intensywnej rehabilitacji przez sztab specjalistów. W grudniu dziewczynka, jako piąte dziecko w Klinice, została wybudzona ze śpiączki. To był dla nas najlepszy prezent gwiazdkowy, cieszyliśmy się ogromnie, a wraz z nami rodzina i przyjaciele. Wiara mojej żony i jej obecność przy dziecku zdziałały cuda mówił tata Kamilki na antenie TVP. To był bardzo powolny proces zaznacza mama dziewczynki Karolina. Kamilka stopniowo dawała nam znaki w postaci poruszenia rączką czy nóżką. Wreszcie otworzyła oczy. Tamtego dnia świeciło piękne słońce. Był lipiec. Czas beztroskiej zabawy. Kamilka to dziecko bardzo wesołe, tryskające radością. Jednak w jednej sekundzie ta radość zamieniła się w dramat. Na jadącą rowerem ulicą Dąbrówki w Mińsku Mazowieckim dziewczynkę wjechał rozpędzony motocykl. W ciężkim stanie, z licznymi urazami głowy, śmigłowcem została przestransportowana do Szpitala Dziecięcego przy ul. Niekłańskiej w Warszawie, gdzie przeszła wielogodzinną operację. Lekarze nie dawali rodzicom dużych nadziei. Na ten cud składa się bardzo dużo pracy mówi Andrzej Lach, kierownik Kliniki Budzik. To ogromny wysiłek lekarzy, pielęgniarek, fizjoterapeutów, to dogoterapia i muzykoterapia podkreśla. Po miesiącu od wybudzenia Kamilka wróciła do domu. Jesteśmy szczęśliwi i bardzo dumni z córki, która dzięki swojej ciężkiej pracy i wytrwałości dotarła do tego momentu. Aktualnie Kamilka ma problemy z porozumiewaniem się werbalnym, ko- 10

13 munikuje się za pomocą mimiki, gestów i piktogramów. Samodzielnie siedzi, chwyta przedmioty. Brak koordynacji i władzy nad ciałem bardzo ją ogranicza, mimo to w każdej możliwej sytuacji stara się być samodzielna i okazuje swoją sprawność, np. stara się przemieszczać na pośladkach czy też osiągać pozycję czworaczą, aby samodzielnie dotrzeć do wyznaczonego celu napisała jej mama na stronie internetowej Kamilka jest świadoma tego, co dzieje się wokół niej. Dobrze zdaje sobie sprawę ze swoich problemów i ograniczeń, dlatego też potrzebuje poczucia bezpieczeństwa w postaci obecności rodzica. Poznaje wszystkich ze swojego otoczenia. Dzielnie i wytrwale wykonuje polecenia podczas rehabilitacji. Odróżnia smaki i zapachy. Ma swoje zdanie, co wiążę się z tym, że nie na wszystko się godzi. Sama dobiera garderobę:-) najchętniej codziennie wkładałaby sukienki. Potrafi pokazywać swoje emocje, które ma wypisane na twarzy. Najbardziej cieszy ją towarzystwo najbliższej rodziny. Chętnie uczestniczy w prostych grach i zabawach. Pamięta litery, mimo że niedawno rozpoczęła ich naukę. Informuje otoczenie o swoich potrzebach fizjologicznych. Widać, że wkłada we wszystko wiele wysiłku. Niestety, nasze uczucie radości przeplata się z niepewnością o dalsze jutro. Wszystko dlatego, że Kamilka w dalszym ciągu nie mówi i nie chodzi. Przed nią jeszcze wiele pracy, ale ma niesamowity zapał i energię, którą zawsze obdarowywała innych. Wsparcie finansowe dla Kamilki nr konta: odbiorca: Kamila Pasieczna z dopiskiem: Dla Kamilki dla Kamilki Chcąc pomóc w rehabilitacji mogą Państwo przekazać 1% podatku od dochodu w zbliżającym się rocznym rozliczeniu: STOWARZYSZENIE MIŁOSIERDZIA ŚW. WINCENTEGO A PAULO IGNACÓW Rodzice wierzą, że dziewczynka wróci do pełnej sprawności. Potrzeba jednak na to wiele czasu, cierpliwości i pieniędzy. Dwutygodniowy pobyt w ośrodku rehabilitacyjnym kosztuje około 5 tysięcy zł, a Kamilka potrzebuje kilku takich kursów. Do tego dochodzą inne koszty, związane z pielęgacją tak poważnie chorego dziecka. Liczymy na pomoc naszych Czytelników, z których wielu doświadczyło podobnego cierpienia. Pomóżmy Kamilce odzyskać jej marzenia. (mm) fot. ze strony KRS z dopiskiem "DLA KAMILKI" 11

14 Psychologia Emocje i uczucia Tropiciel niewiernych Rozmowa z Krzysztofem Matyszczakiem, prywatnym detektywem Mówimy o zdradzie, której wytropienie jak się domyślam należy do najczęstszych Pana zleceń. Więcej ma Pan zleceń od mężczyzn czy od kobiet? Więcej zleceń przyjmuję od kobiet, gdyż mężczyźni zazwyczaj dowiadują się ostatni. Wynika to stąd, że kobiety szybciej wyczuwają zmianę w zachowaniu mężczyzny, która może świadczyć o zdradzie. Z kim głównie zdradzają mężczyźni (czy to młode, piękne kobiety, jak się powszechnie sądzi?). Z tym jest różnie. Ci, którzy szukają możliwości zdrady a zasobność ich portfela jest spora, zazwyczaj zdradzają z młodymi kobietami, które wielokrotnie szukają bogatego sponsora. Wielu mężczyzn "łowi" takie dziewczyny w klubach lub korzysta z ogłoszeń. Czy nowe technologie, np. internet, sprzyjają zdradzie? Bardzo sprzyjają. Internet to czasami początek nowego związku. W sieci pełno jest portali, gdzie można poznać drugą osobą. Także dużo jest w prasie czy w sieci, jak już wspominałem, ogłoszeń o poszukiwaniu sponsora. Ustawa o usługach detektywistycznych zabrania stosowania przez detektywów technik operacyjnych, zarezerwowanych dla służb specjalnych. W takim razie jak Pan zbiera dowody? cia, służą do udowodnienia winy współmałżonkowi w sądzie. Czasami tylko potwierdzam lub zaprzeczam domysłom. Czy większość podejrzeń dotyczących zdrady się potwierdza? Gros kobiet, która do mnie trafia, wie na 100 %, że mąż je zdradza. Nie da się przecież cały czas tłumaczyć późnych powrotów z pracy spiętrzeniem obowiązków czy też pilnowania telefonu, jak twierdzy, bez wzbudzenia podejrzeń. Ja poprzez moje działania zdobywam materiał do sądu. Niektóre agencje detektywistyczne korzystają z tak zwanych testerów małżonków, czyli podstawionych osób, których zadaniem jest wypróbowanie wierności partnera. Pan również stosuje tego rodzaju zabiegi? Nie stosuję takich zabiegów. Uważam to za nieetyczne, ale wiem, że korzystają z takowych usług osoby, które nic nie mogą zdobyć na partnera w zakresie winy a same dopuściły się zdrady i chcą przez to wyrównać szanse w sądowej potyczce. Badałem niedawno profesjonalizm takich firm i wiem, że bardzo odbiega on od tego, czym chwalą się na swoich stronach internetowych. Musimy także pamiętać, że gdy mężczyzna jest pod wpływem alkoholu, np. podczas firmowego bankietu i zaczyna go kokietować bardzo atrakcyjna kobieta, to taka sytuacja może łatwo wymknąć się spod kontroli. Moją domeną jest obserwacja, połączona z wykonaniem zdjęć. Posiadam teleobiektywy, takie same, jakimi posługują się paparazzi. Musimy także pamiętać, że detektyw, mimo że sam nie może zainstalować gps-a czy też wgrać oprogramowania szpiegującego do komputera, to może doradzić klientowi, jak to zrobić. Istnieje możliwość założenia przeze mnie osobiście lokalizatora pojazdu czy kamery w mieszkaniu, ale jako przyszły prawnik, każdą sprawę oceniam indywidualnie, tak, aby nie narazić się na odpowiedzialność karną. Przez prawie osiem lat zajmowania się tą profesją, nigdy nie miałem problemów z prawem w zakresie wykonywanych przeze mnie czynności detektywistycznych. W jakich celach wykorzystywana jest pańska praca? Przede wszystkim zdobyte przeze mnie dowody głównie zdję- 12

15 Psychologia Jakich zleceń Pan nie przyjmuje? Kiedy ma Pan opory etyczne przed przyjęciem zlecenia? W kwestii zdrady nie mam oporów etycznych. Jeśli ktoś dzięki moim działaniom chce potwierdzić lub zaprzeczyć domysłom, to nie ma tutaj żadnych przeciwwskazań etycznych, aby zlecenie przyjąć. Tak jak wspominałem, nie godzę się na żadne prowokacje albo tzw. tworzenie dowodów. W którym momencie może Pan powiedzieć, że skończył swoją pracę nad zleceniem? Zgodnie z ustawą o usługach detektywistycznych koniec zlecenia to przekazanie sprawozdania z działań łącznie z zdjęciami lub nagraniami. Nawet, gdy przekażę sprawozdanie, dalej interesuję się losem moich klientów. Wielokrotnie sami do mnie dzwonią i proszą o rady, jak dalej żyć. Często też spotykamy się na rozprawach rozwodowych, podczas których jestem świadkiem. Ile kosztuje godzina pracy detektywa? Stawki są różne i zaczynają się od 100 zł. Ja i współpracujące ze mną Kobiece Biuro Detektywistyczne FEMINA, gdzie Panie znane są w branży jako specjalistki od zdrad, bierzemy 200 zł brutto za godzinę obserwacji. Nie jest to jednak najwyższa kwota, jakiej może zażądać detektyw w innych firmach. U mnie sprawa rozwodowa to wydatek pomiędzy 3-5 tys. zł, ale trzeba zaznaczyć, że nad sprawą nie pracuję sam. Na postawie swojego doświadczenia, co Pan może powiedzie o kondycji instytucji małżeństwa? Na początek odpowiem na to pytanie w ten sposób: jakby ludzie w związkach przestali się zdradzać, to upadłyby biura detektywistyczne, część dochodu straciłyby kancelarie prawne a sędziowie orzekający w sprawach rozwodowych musieliby zasilić szeregi w innych wydziałach. Z mojego doświadczenia zawodowego wynika, że kondycja związków małżeńskich czy też partnerskich jest bardzo wątła. Ludzie odchodzą od zawierania małżeństw, ale zdrada także pojawia się w związkach partnerskich. Tutaj ważna jest rola Państwa, aby stworzyć możliwości prawne, takie, aby zabezpieczyć partnerów głównie w zakresie majątkowym w przypadku, gdy ich wspólne drogi rozejdą się. CBOS zbadał też, jakie osoby najczęściej wykazują największą skłonność do niewierności. Okazuje się, że grzech niewierności nie jest udziałem dobrze wykształconych i bogatych, a raczej tych z wykształceniem podstawowym i zawodowym. Bardziej niewierne okazały się też osoby biedniejsze. Jak skomentowałaby Pani te wyniki? Nie zgodzę się z nimi. Od 2006 roku wykonuję zawód detektywa i jakoś tak ułożyło się, że w branży zostałem specjalistą od zdrad a bardziej od zdobywania dowodów na nią. Zdradzają wszyscy bez względu na zasobność portfela a nawet bardziej ci, którzy pieniądze mają. Wielu mężczyzn, gdy mają wysoką pozycję zawodową a co za tym idzie większe pieniądze to wręcz szukają okazji do zdrady a wielokrotnie dużo młodsze partnerki same ich odnajdują. Lekarze, menedżerowie, dyrektorzy i przede wszystkim prowadzący biznesy to główne osoby, które śledzimy. Od jednego z mężczyzn usłyszałam, że zdrada kobietę boli, a mężczyznę obraża. Jak Pan rozumie te słowa i co leży u podstaw takiego myślenia? To proste. Mężczyzna zdradzony uważa, że żona zdradziła, bo inny mężczyzna był lepszy w kwestii seksualnej, co nas najbardziej denerwuje. Zdradzona kobieta myśli trochę inaczej. Boli ją to, że osoba, której bezgranicznie ufała, zawiodła ją. Dlaczego zdradzamy? Odpowiedź na to pytanie jest bardzo trudna. Przyczyny są różne, ale główne to: nuda w związku, niedopasowanie w kwestii seksualnej, brak zainteresowania ze strony partnera. Normalne jest, że chcemy słyszeć, że jesteśmy fajni, ładni itp., a po jakimś okresie związku nasz partner czy partnerka zapominają, że takie słowa są ważniejsze niż drogie prezenty. Czym jest zdrada? Czy flirtowanie z wirtualnym kochankiem w sieci to też akt zdrady? Według mojej opinii tak, ale to tzw. miękka zdrada, bo nie dochodzi do kontaktu w rzeczywistości. Romans i zdrada czy to równoznaczne pojęcia? Tak. Każdy romans to zdrada, a każda zdrada to przecież romans. Gdy istnieje tylko flirt, to trudno mówić o zdradzie czy nawet romansie. Jeśli osoby przekroczą minimalnie próg, np. spotykając się systematycznie, to można mówić już o zdradzie. Od czego zależy większa lub mniejsza podatność na zdradę? Nie ma czegoś takiego jak większa lub mniejsza podatność na zdradę. Trzeba tutaj zastanowić się, czy dana osoba chce zdradzać. Bo inaczej można traktować zdradę mężczyzny, który jest maszyną do zarabiania pieniędzy i gdzieś między jedną a drugą pracą spotka kogoś, kto zobaczy w nim człowieka, a inaczej powinno traktować się takiego, który szuka okazji do zdrady. Z najnowszych badań CBOS wynika, że ponad połowa Polaków i jedna trzecia Polek ma na sumieniu zdradę. To niepokojące dane. Czym je tłumaczyć? Już o tym wspomniałem, odpowiadając na jedno z poprzednich pytań: nuda w związku, niedopasowanie w kwestii seksualnej, brak zainteresowania ze strony partnera. Jeśli zdrada zostanie ujawniona, może dojść do rozpadu związku. Emocje towarzyszące rozstaniu porównywane sa przez psychologów do żałoby. Jak się z nią uporać? To zależy od sytuacji danej osoby. Moim klientkom radzę skorzystać z pomocy psychologa, bo często występuje tutaj problem tzw. toksycznej miłości. Doradzam także, żeby skupić się na sobie zrobić coś, co może sprawić chociaż trochę radości zakupy, fryzjer i sport, by wyładować napięcie związane z długą sprawą rozwodową. Proponuję także, aby moi klienci zastanowili się, czy nie warto na nowo budować związku, bo jeśli druga strona tego chce, to warto wybaczyć. Trudniej mi trochę doradzać mężczyznom. Wielu topi smutki w alkoholu a wielu stara się za wszystko obwiniać partnerkę, co prowadzi do wyniszczającej wojny w sądzie, głównie w kwestii opieki na dziećmi i alimentów. Rozmawiała Monika Mikołajczuk 13

16 Zdrowie DZIECKA Alergik w podróży Rozmowa z lek. Joanną Tylżanowską-Kisiel, alergologiem i pediatrą pulmonologiem Wiosna i lato to okres wyjazdów dzieci na zielone szkoły, wycieczki czy obozy. O czym powinni pamiętać rodzice alergicznego dziecka, zanim podejmą decyzję o zaplanowaniu mu wypoczynku poza domem? Alergik wyjeżdżający na zielone szkoły, obozy czy wycieczki powinien zacząć ich planowanie od określenia terminu i sprawdzenia kalendarza pylenia roślin. Pomoże to w skuteczniejszym przygotowaniu się na atak pyłków, a tym samym uniknięciu kataru, kichania, łzawienia oczu, kaszlu czy duszności. W lutym najgorzej będą się czuć osoby uczulone na leszczynę, w marcu olchę, w kwietniu zaś brzozę. W maju występuje silne natężenie pyłków dębu i grabu, średnie traw, kurzu i grzybów z rodzaju aspergillus, wywołujących m.in. grzybice skóry, płuc, astmę oskrzelową. Zboża i trawy największą aktywność wykazują w miesiącach: maj, czerwiec i lipiec, a po nich kwitnie bylica. owoców, słodkich bułek i napojów. Jeżeli jest już konieczność napicia się należy przelać napój z puszki czy butelki do przezroczystego kubka. Po ukąszeniu, alergik powinien natychmiast zażyć swoje leki, a w razie braku szybkiej poprawy, zgłosić się do najbliższej placówki służby zdrowia. Jakie leki obowiązkowo powinny znaleźć się w podróżnej apteczce? Bardzo ważne jest, aby na wyjeździe nie zabrakło choremu leków przeciwuczuleniowych oraz, jeśli używa; inhalatorów. Na urlopie alergik powinien stosować się do paru nieskomplikowanych zasad. Po każdym powrocie z łąki, lasu chory powinien umyć całe ciało z pyłków (najlepiej pod prysznicem), razem z głową oraz zmienić ubranie. Kilka razy dziennie wietrzyć pomieszczenie, w którym śpi. Wiosną i latem szczególnym utrapieniem dla uczulonych dzieci są wszędobylskie owady. Jak zminimalizować skutki ich ukąszeń? Czas letni to sezon wzmożonej aktywności os, pszczół oraz szerszeni. Kurorty pełne są latających wielbicieli pączków, jagodzianek i słodkich napojów. Jeśli kiedykolwiek wcześniej wystąpiła alergia na ukąszenie któregoś z tych owadów, jeszcze przed wyjazdem kompletując apteczkę warto poprosić lekarza o przepisanie leków ratujących życie w razie ukąszenia. Przede wszystkim jednak nie należy spożywać na świeżym powietrzu O czym powinniśmy jeszcze pamiętać? Ludzie uczuleni na roztocza kurzu domowego wczesną wiosną czują się znacznie gorzej. Także podczas wyjazdu, trafiając np. do domku kempingowego czy pensjonatu, mogą dotkliwie odczuć skutki alergii, bo często miejsca zakwaterowania pełne są tych alergenów. Roztocza szczególnie gromadzą się w starych boazeriach, wiszących makatkach czy dywanach. W przypadku alergicznego dziecka to na rodziców spada odpowiedzialność MM za rzetelne przygotowanie pociechy do wyjazdu. 14

17 Alergia Zdrowie DZIECKA Gdy mały alergik jedzie na kolonie, wycieczkę czy obóz, konieczne jest, aby został wyposażony w całą baterię leków oraz by umiał z nich właściwie korzystać. Również w interesie dziecka jest, by rodzice czy opiekunowie uprzedzili kolonijnego wychowawcę o chorobie córki lub syna. Okresy pylenia niektórych roślin: Leszczyna od połowy stycznia do końca marca Olcha od lutego do połowy kwietnia Wierzba od marca do połowy maja Topola od połowy marca do połowy maja Brzoza kwiecień do połowy maja Dąb od połowy kwietnia do końca maja Szczaw od połowy maja do połowy lipca Trawy od połowy maja do końca lipca Pokrzywa od połowy maja do połowy września Babka od połowy maja do połowy września Żyto od końca maja do drugiej dekady czerwca Komosa od połowy czerwca do końca września Bylica od lipca do września Tabela rocznego pylenia i aktywności owadów miesiąc / intensywność występowania Leszczyna Olcha Wierzba Brzoza Grab Topola Dąb Trawy Żyto Pokrzywa Lipa I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII GRZYBY Cladosporium Alternaria Aspergillus OWADY Jad pszczół Jad os POZOSTAŁE Kurz - natężenie słabe - natężenie średnie - natężenie silne 15

18 Zdrowie NA CO DZIEŃ Zaburzenia tarczycy a praca Serca Z lek. Małgorzatą Nowak, kardiologiem, rozmawia Monika Mikołajczuk W Polsce w dniach kwietnia obchodzony jest "Tydzień dla Serca". Głównym celem jest zwrócenie uwagi na choroby układu sercowo-naczyniowego, które wciąż są główną przyczyną zgonów. Jednocześnie także chodzi o uświadomienie każdemu z nas, że "nasze serce jest w naszych rękach", że my sami możemy wpływać na jego kondycję naszego serca i zminimalizować niebezpieczeństwo wystąpienia chorób układu krążenia, takich jak nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa czy zawał serca, a także udar mózgu. Przy okazji Tygodnia dla Serca warto porozmawiać o korelacji serce-tarczyca, bo problem dotyczy wielu z nas. Następstwa nadczynności tarczycy dla serca W przypadku nadczynności tarczycy dominujące objawy ze strony serca to uczucie jego przyspieszonej pracy, "potknięcia serca","niepokój" w okolicy serca albo ataki nierównej pracy lub nagłego kołatania; ponadto często dołączające się uczucie duszności czy dyskomfort w klatce piersiowej. Często występuje nadciśnienie tętnicze, przy czym charakterystycznie wzrasta ciśnienie skurczowe a obniża się ciśnienie rozkurczowe, zaś u osób z już wcześniej rozpoznanym i leczonym nadciśnieniem tętniczym dochodzi do jego nieprawidłowej kontroli. Należy Jakie znaczenie dla funkcjonowania serca i układu krążenia ma tarczyca? W odniesieniu do serca można powiedzieć, że "tarczyca mówi, a serce słucha", a więc zarówno nadczynność, jak i niedoczynność tarczycy, będą wpływały na pracę serca. Pamiętać jednak należy, że tarczyca jest ważnym organem, który odpowiada za prawidłowy metabolizm całego organizmu, a więc między innymi za wzrost i wytwarzanie ciepła w organizmie, za wzrost zużycia tlenu, metabolizm cholesterolu, za wzrost i dojrzewanie układu kostnego, prawidłowy rozwój ośrodkowego układu nerwowego, kurczliwość i pobudliwość włókien mięśniowych, a więc praktycznie choroby tarczycy wpływają na funkcjonowanie całego organizmu. zwrócić także uwagę na objawy ogólne, dotyczące całego organizmu, jak chudnięcie - mimo często zwiększonego apetytu, zmienność nastroju, drażliwość, uczucie ciągłego niepokoju, zwiększone pocenie się, drżenie rąk, niechęć do przebywania w ciepłych pomieszczeniach, częste biegunki. 16

19 Choroby serca i tarczycy Zdrowie NA CO DZIEŃ Wpływ niedoczynności tarczycy na serce Niedobór hormonów tarczycy powoduje zolnienie pracy serca, pojawia się nadciśnienie tętnicze, zaś u osób z długotrwałą, nieleczoną niedoczynnością tarczycy, ciśnienie tętnicze staje się niskie. Pojawiają cechy niewydolności serca, może wystąpić płyn w jamie osierdzia. Niedoczynność tarczycy także wywiera swój wpływ na funkcjonowanie całego organizmu: chorzy stają się apatyczni, senni, spowolnieli, mają skłonność do depresji. Charakterystyczny wygląd przybiera skóra, która staje się sucha, łuszcząca się, często rogowacieje na łokciach i kolanach, włosy stają się suche i łamliwe. Chorzy mogą przybierać na wadze, łatwo marzną i lubią przebywać w ciepłych pomieszczeniach, miewają zaparcia. Co jest najgroźniejsze dla zdrowia w kontekście omówionych przez Panią dysfunkcji tarczycy? Zarówno niedoczynność, jak i nadczynność tarczycy nie są obojętne dla zdrowia. Niedoczynność tarczycy doprowadza do wzrostu poziomu cholesterolu i tym samym zwiększa ryzyko rozwoju miażdżycy oraz przyspiesza jej przebieg. Dodatkowo jeszcze dołącza się nadciśnienie tętnicze. Obie te patologie: hipercholesterolemia i nadciśnienie tętnicze 2-krotnie zwiększają ryzyko rozwoju choroby wieńcowej, która może doprowadzić do wystąpienia zawału serca. W odniesieniu do nadczynności tarczycy zarówno boimy się wysokich wartości ciśnienia tętniczego, jak i napadowych zaburzeń rytmu serca w postaci migotania przedsionków. Zwłaszcza u osób starszych jest to niebezpieczne, bo szybka czynność serca może nasilać bóle wieńcowe, doprowadzić do wystąpienia nawet zawału serca czy pojawienia się jego niewydolności. Ponadto każdy napad migotania przedsionków zwiększa ryzyko wystąpienia udaru mózgu. Jak powinna wyglądać dbałość o serce u pacjentów z chorobami tarczycy? Niezależnie od tego, czy mamy do czynienia z chorym, który cierpi na jakieś schorzenie tarczycy, czy też nie zalecenia odnośnie dbałości o własne serce są zawsze takie same. Niezbędna zatem jest właściwa dieta (bardziej rygorystycznie przestrzegana u chorych z niedoczynnością tarczycy i z wysokim poziomem cholesterolu), zmniejszone spożycie tłuszczów zwierzęcych i wprowadzenie większej ilości tłuszczów roślinnych, ryb, jarzyn, warzyw i owoców. Konieczne - u osób z nadwagą czy otyłością - jest dążenie do osiągnięcia prawidłowej masy ciała. Niezwykle ważna jest systematyczna aktywność fizyczna - co najmniej przez 30 minut, minimum 4 razy w tygodniu, np. spacery, jazda rowerem, pływanie. Obowiązuje ograniczenie spożycia soli i alkoholu oraz zakaz palenia papierosów. Ważna jest dbałość o prawidłowe wartości ciśnienia tętniczego, prawidłowy poziom cholesterolu i cukru we krwi. Ponadto, co konieczne u chorych ze schorzeniami tarczycy, to okresowe kontrole u lekarza endokrynologa i dbałość o prawidłowy poziom hormonów tarczycy, osiągany systematycznym przyjmowaniem leków. Czy leki kardiologiczne mają wpływ na tarczycę? Wśród leków kardiologicznych, wpływających na objawy, spowodowane nieprawidłowym funkcjonowaniem tarczycy, można wspomnieć o tych, które "łagodzą" efekty nadczynności, a więc zmniejszają uczucie kołatania czy nierównej pracy serca, a dodatkowo jeszcze wpływają na przekształcanie hormonów tarczycy w tkankach - myślę tutaj o popularnym leku, jakim jest propranolol. Innym rodzajem leków są te, które ingerują w funkcjonowanie tarczycy i mogą wywołać zarówno nadczynność, jak i niedoczynność tarczycy - myślę tu o leku stosowanym w leczeniu zaburzeń rytmu serca, jakim jest cordaron. Zatem chorzy, którzy muszą przyjmować cordaron, powinni mieć okresowo kontrolowaną funkcję tarczycy. 17

20 Zdrowie NA CO DZIEŃ Pytania Czytelników Do naszej Redakcji napływają mailowo pytania od Czytelników, dotyczące różnych problemów zdrowotnych. Będziemy je sukcesywnie publikować, a nasi specjaliści udzielą na nie wyczerpujących odpowiedzi. Leki psychotropowe a kierowanie autem i obsługa maszyn Temat niezwykle aktualny, choć w mediach więcej mówi się o działaniu alkoholu. Jednakże przyjmowanie leków z wyżej wymienionych grup nie jest obojętne. Prowadzenie auta, jak i obsługa maszyn, wymaga dużej precyzji i tak zwanej sprawności psychoruchowej. Stąd każdy lek, który może choć w niewielkim stopniu zaburzyć tę sprawność, stanowi duże zagrożenie zarówno dla pacjenta, jak i innych ludzi. Osoby, stale przyjmujące określone leki powinny być uprzedzane przez lekarzy o ich negatywnym wpływie. Trzeba pamiętać, że nie tylko leki przepisywane na receptę mają taki negatywny wpływ, ale także preparaty, które można nabyć samodzielnie w aptece, np. środki przeciwbólowe, zawierające kodeinę (Acodin, Efferalgan-codeine, Gripex, Thiocodin). Zaburzają one pracę mózgu, powodując spadek koncentracji, trudność w podejmowaniu szybkich decyzji oraz wydłużenie czasu reakcji. W tych czasach wszyscy bardzo chętnie czytają ulotki leków. Proponuję zastosować te przyzwyczajenia także (a może nawet bardziej) do tych ogólnie dostępnych preparatów. Zwracajmy uwagę na informacje, czy leki nie mają wpływu na prowadzenie samochodu. Trzeba też pamiętać, że leki nasenne lub uspokajające (np. Relanium, Estazolam, Nitrazepam itp.) działają nawet wtedy, gdy przyjęliśmy je dzień wcześniej i mogą powodować zmęczenie, osłabienie, senność. W dobie rozpowszechnionej alergii warto zaznaczyć, że leki przeciwhistaminowe (grupa leków przeciwalergicznych), szczególnie starsze preparaty, także mogą wpływać na uczucie znużenia i senności. Pacjenci, którzy przyjmują przewlekle leki psychotropowe (p.depresyjne czy neuroleptyczne) powinni zasięgnąć rady lekarza, czy nie ma ryzyka ich wpływu na prowadzenie samochodu lub obsługę precyzyjnych maszyn. Oczywiście nie ma przeciwwskazań w każdym z powyższych przypadków, szczególnie jeżeli jest to leczenie przewlekłe i pomaga w terapii, ale zalecam daleko idącą ostrożność. Chciałbym wspomnieć jeszcze króciutko o wpływie znieczulenia. Aktualnie wiele zabiegów diagnostycznych lub leczniczych wykonywanych jest nawet w krótkich znieczuleniach (pacjent zasypia). Ostrzegam, by na tego typu zabiegi jeździć z osobą towarzyszącą, bo nie powinno się po znieczuleniu prowadzić samochodu. To wszystko, o czym mówimy, jest niezwykle ważne, bo może decydować o życiu naszym, jak i innych uczestników ruchu drogowego, dlatego pytajmy, jeśli mamy jakiekolwiek wątpliwości. Jak długo alkohol utrzymuje się w organizmie i od czego to zależy? Czas utrzymywania się alkoholu w organizmie jest zmienny i zależy od wielu czynników. Są to czynniki zewnętrzne, takie jak ilość i typ wypitego alkoholu oraz inne, zależne od metabolizmu. Na proces wchłaniania wpływa na przykład to, czy w czasie spożywania alkoholu w przewodzie pokarmowym jest pokarm i jaki jest to pokarm, jak szybko treść pokarmowa przechodzi z żołądka do jelit. Im wyższa zawartość tłuszczu w pożywieniu, tym dłużej to trwa i tym więcej czasu zajmuje proces wchłaniania. W badaniach stwierdzono, że u osób, które wypiły alkohol po posiłku zawierającym tłuszcz, białko i węglowodany, wchłanianie alkoholu przebiega trzy razy wolniej niż u tych, które wypiły na pusty żołądek. Metabolizm alkoholu zależy od płci (wchłanianie i przemiana alkoholu u mężczyzn i kobiet przebiegają inaczej). Kobiety są też bardziej podatne na wystąpienie alkoholowego uszkodzenia wątroby, uszkodzenia mięśnia sercowego i uszkodzeń mózgu. Różnice między kobietami i mężczyznami przypisuje się mniejszej ilości wody w organizmie kobiecym, co oznacza, że ta sama ilość alkoholu przypada u kobiet na mniejszą ilość wody. W procesie metabolizmu alkoholu zachodzącym w wątrobie w ciągu godziny tylko pewna część wypitego alkoholu może ulec przemianie - bez względu na jego ilość w organizmie. Tempo tej przemiany zależy po części od poziomu enzymów, a ten jest zróżnicowany indywidualnie i zdeterminowany genetycznie. Najczęściej po wypiciu standardowej porcji poziom alkoholu we krwi osoby pijącej osiąga szczyt w ciągu 30 do 45 minut. Proces metabolizowania alkoholu przebiega wolniej niż proces wchłaniania, zatem gromadzeniu się alkoholu w organizmie i zatruciu alkoholem można zapobiec tylko przez kontrolowanie konsumpcji. Przeciętny mężczyzna, który wypił pół litra wódki, po upływie 12 godzin najprawdopodobniej w dalszym ciągu będzie znajdował się w stanie nietrzeźwości (powyżej 0,5 promila alkoholu), a na pewno w stanie po spożyciu alkoholu (do 0,2 promila). Nie wolno więc siadać za kierownicą rano, gdy poprzedniego dnia wieczorem piliśmy alkohol w takiej ilości. Najlepiej nie robić tego przez cały następny dzień. Po upływie 24 godzin, od zakończenia picia alkoholu, część osób może faktycznie pozbyć się alkoholu z organizmu. Ale u większości osób proces jego usuwania trwa znacznie dłużej. Jeśli wypiliśmy więcej niż tak zwana bezpieczna dawka, czyli około pół piwa, aby wytrzeźwieć najczęściej potrzeba około 48 godzin. Dla wielu najważniejszy jest pierwszy etap, w którym poprawia się nam nastrój i doznajemy uczucia odprężenia. Jednocześnie zaczyna się negatywny wpływ. Słabnie koordynacja i możliwość koncentracji. Nasza mowa staje się niewyraźna. Utrzymanie równowagi zaczyna sprawiać problemy. Nie ma normy, po jakiej ilości alkoholu, wystąpią te objawy. Wiele zależy od wagi, fizjologii, stanu zdrowia. Dlatego bądźmy przesadnie ostrożni a korzyść odniosą wszyscy. Na pytania Czytelników odpowiada specjalista chorób wewnętrznych lek. Marcin Mazur 18