Determinanty zdrowia. Mierniki stanu zdrowia. Podstawowe dane demograficzne

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Determinanty zdrowia. Mierniki stanu zdrowia. Podstawowe dane demograficzne"

Transkrypt

1 4. Podstawy epidemiologii 31 ROZDZIAŁ 4 Podstawy epidemiologii Bartosz J. Sapilak Determinanty zdrowia. Mierniki stanu zdrowia. Podstawowe dane demograficzne Epidemiologia od greckiego źródłosłowu (epi na czymś lub kimś, coś lub kogoś; demos ludzie, populacja, człowiek; logos studiowanie, badanie) to w ujęciu medycznym nauka o tym, co spotyka człowieka. Innymi słowy to nauka o naturze, przyczynach i czynnikach decydujących o częstości i rozległości występowania chorób oraz zgonów w populacji ludzkiej. Opisuje ona stan zdrowotny populacji oraz występowanie chorób i innych problemów zdrowotnych w odniesieniu do wieku, płci, rasy, miejsca zamieszkania, wyznania, pracy zawodowej, wykształcenia, zachowania itp. Zawsze obowiązuje naczelna zasada epidemiologii czas, miejsce, osoba nakazująca precyzyjne umiejscowienie opisywanych zdarzeń konkretnej populacji w miejscu i czasie. Stworzono także definicję epidemiologii jednostki chorobowej jest to opis występowania danej choroby w określonej populacji oraz czynników decydujących o tym, że jest ona w niej obecna lub nie. Epidemiologię dzielimy na: epidemiometrię metodologia badań, metody opisowe, analityczne, doświadczalne, profilaktykę zdrowotną zapobieganie występowaniu chorób, promocję zdrowia działalność informacyjna. Wbrew pozorom epidemiologia nie jest jedynie nauką martwą. To dzięki epidemiologom powstają krajowe i ogólnoświatowe programy zdrowotne. Ich zasługą jest m. in.: wyeliminowanie poprzez szczepienia zachorowalności na ospę prawdziwą, redukcja zachorowań na gorączkę reumatyczną, jodowanie soli kuchennej jako profilaktyka niedoczynności tarczycy, ograniczenie epidemii zespołu uzależnienia od tytoniu, wyznaczanie norm ciśnienia tętniczego i glikemii, opracowanie uniwersalnego wskaźnika krzepliwości krwi INR. Stan zdrowia populacji uwarunkowany jest przez jej strukturę, czynniki genetyczne, środowiskowe i jakość opieki zdrowotnej. Bezpośredniego pomiaru stanu zdrowia zbiorowości można dokonać przez określenie stanu zdrowia poszczególnych członków populacji. Metodą pośrednią jest wykorzystanie do tego celu licznych wskaźników zdrowotnych, z których najważniejsze dotyczą długości życia, zachorowalności i umieralności. W naszym kraju jedynym w pełni sprawnym systemem wykorzystywanym do analizy stanu zdrowia jest rejestr przyczyn zgonów. Inne elementy oceny oparte o wskaźniki zapadalności, chorobowości i śmiertelności są, z powodu braku dostępności do pełnych danych, w Polsce niedoskonałe. Analiza umieralności oparta jest na założeniu, że (poza przypadkami nagłymi) zgon był skutkiem schorzenia przewlekłego. W związku z tym w oparciu o umieralność można pośrednio szacować chorobowość, która jest najistotniejszym wskaźnikiem w planowaniu opieki zdrowotnej i zapobieganiu występowaniu chorób. Nowoczesne wskaźniki epidemiologiczne coraz częściej obejmują nie tylko długość życia, ale i jego jakość. Współczynniki długości życia standaryzowane do jakości życia lub też stopnia sprawności stanowić będą w przyszłości jedno z podstawowych narzędzi służących do oceny stanu zdrowia populacji i możliwości interwencji. Ich kalkulacja wymaga jednak jeszcze znacznych przygotowań organizacyjnych. Determinanty zdrowia to dane opisujące warunki zdrowotne, w jakich żyje dana populacja. Determinanty te, poza uwarunkowaniami genetycznymi, stanowić mogą bezpośrednie lub pośrednie przyczyny występowania chorób, urazów, dolegliwości czy zgonów. Wyróżniamy: bezpośrednie determinanty zdrowia żywienie, palenie tytoniu, zaopatrzenie w zdrową wodę, ekspozycja na zakażenie,

2 32 Zdrowie publiczne pośrednie determinanty zdrowia warunki makroekonomiczne, demograficzne, wykształcenie i środowisko w szerokim znaczeniu tego słowa. W 2002 r. na podstawie Karty z Toronto określono 10 najbardziej istotnych czynników determinujących zdrowie: rozwój we wczesnym dzieciństwie. edukacja. zatrudnienie i warunki pracy. bezpieczeństwo żywności. świadczenia opieki zdrowotnej. zasoby mieszkaniowe. dochód i jego sprawiedliwa dystrybucja. wykluczenie społeczne. sieć bezpieczeństwa społecznego. bezrobocie. Zdrowie każdej większej zbiorowości można badać jedynie pośrednio, głównie przy wykorzystaniu metod epidemiologicznych. Podstawowe znaczenie w badaniach stanu zdrowia społeczeństwa mają mierniki zdrowia. Dostępne są mierniki negatywne, takie jak: chorobowość, zapadalność, śmiertelność oraz mierniki pozytywne, uwzględniające jakość życia populacji. Mierniki zdrowia wykorzystywane są do szacowania trendów zdrowotnych, analizy porównawczej różnych populacji, jak również do planowania opieki zdrowotnej. Poniżej przedstawiono najistotniejsze mierniki stanu zdrowia. Ich znajomość jest niezbędna do zrozumienia danych epidemiologicznych. 1. Chorobowość (prevalence) to liczba przypadków danej choroby obecnych w danym momencie lub przedziale czasowym w określonej populacji ludzkiej. 2. Współczynnik chorobowości to iloraz liczby przypadków choroby i liczebności badanej populacji. 3. Zachorowalność (zapadalność; incidence) to liczba nowych przypadków choroby, które pojawiły się w danej jednostce czasu w określonej populacji ludzkiej. 4. Współczynnik zachorowalności (zapadalności) iloraz liczby nowych przypadków choroby w danej populacji w okresie czasu i liczby osób narażonych na zachorowanie w tym samym okresie czasu. 5. Współczynnik zachorowalności skumulowanej iloraz zapadalności do liczby populacji narażonej na początku badania. 6. Współczynnik zachorowalności wyrażony jako absencja chorobowa iloraz liczby utraconych roboczodni w danym okresie czasu i liczby roboczodni przepracowanych przez wszystkich zatrudnionych w tym samym okresie czasu. 7. Względne ryzyko zachorowania iloraz współczynnika zachorowalności na daną chorobę w grupie eksponowanej na działanie określonego czynnika i współczynnika zachorowalności na daną chorobę w grupie nieeksponowanej (grupa kontrolna). 8. Śmiertelność liczba zgonów z powodu jednostki chorobowej podzielona przez liczbę stwierdzonych przypadków zachorowania. 9. Współczynnik śmiertelności ogólna liczba zgonów spowodowanych daną przyczyną w ciągu roku podzielona przez ogólną liczbę zdiagnozowanych przypadków (lub zdarzeń) w danym roku. Znajomość i zrozumienie mierników zdrowia ma znaczenie w praktyce lekarskiej. Poniżej przedstawiono proste ćwiczenie, które pozwoli sprawdzić, jak należy obliczać poszczególne wskaźniki (ryc. 1). 1. Współczynnik zapadalności wylicza się dzieląc liczbę nowych przypadków choroby przez liczebność narażonej populacji we wszystkich brak obserwacji zgon chory zdrowy Ryc. 1. Schematycznie przedstawiona przykładowa obserwacja 7 pacjentów w okresie 7 miesięcy

3 4. Podstawy epidemiologii 33 czasookresach badania. W podanym przykładzie będą to zatem 3 zachorowania podzielone przez 33 miesiące, w których obserwowani pacjenci byli zdrowi, a więc potencjalnie mogli zachorować. Okresy trwania choroby, braku obserwacji i zgonu są pomijane. Współczynnik zapadalności wynosi zatem 3/33, czyli 9,1/ Skumulowany współczynnik zapadalności oblicza się dzieląc 3 zarejestrowane zachorowania przez liczbę pacjentów na początku badania. Wynosi on w naszym przypadku 3/7, czyli 43/ Średni czas trwania choroby sumuje się wszystkie czasookresy trwania choroby i dzieli się je przez liczbę zachorowań. W naszym przypadku będzie to zatem 10/3 = 3,3 miesiąca. 4. Współczynnik chorobowości w każdym miesiącu trwania obserwacji będzie on inny odpowiednio 0; 0; 2/7; 2/6; 2/6; 2/5; 2/5. 5. Przeciętna chorobowość = 9,1 3,3 = 30/100 osób. Zbieraniem danych demograficznych zajmuje się Główny Urząd Statystyczny. Są one corocznie publikowane w Roczniku demograficznym. Uwzględnia on najważniejsze dane demograficzne pogrupowane w czterech działach: 1. Stan i struktura ludności: stan ludności, struktura według cech demograficznych, wyniki spisu powszechnego. 2. Ruch naturalny ludności: małżeństwa, separacje, rozwody, urodzenia, zgony. 3. Migracje ludności: migracje wewnętrzne, migracje zewnętrzne, migracje na pobyt stały. 4. Przegląd międzynarodowy opisuje podstawowe dane demograficzne z innych krajów. Do podstawowych danych demograficznych należą: liczba ludności ogółem, przyrost roczny, struktura ludności według płci i wieku, przeciętne dalsze trwanie życia, liczba zawieranych małżeństw, rozwodów, urodzeń żywych, zgonów (w tym zgonów niemowląt), przyrost naturalny i migracje. Planowanie badań epidemiologicznych i ich wykorzystanie w planowaniu opieki Badanie epidemiologiczne różni się od zwykłego badania klinicznego zarówno celem badania, wymogami formalnymi, które powinno ono spełniać, jak i liczbą objętych badaniem osób. Istnieją bowiem istotne różnice między diagnozą kliniczną i epidemiologiczną. Dotyczą one: celu diagnozy celem diagnozy klinicznej jest ocena stanu zdrowia pojedynczego człowieka (zazwyczaj chorego), zaś diagnozy epidemiologicznej ocena trendów zjawisk zdrowotnych zdrowia populacji (zazwyczaj biorą w niej udział osoby zdrowe), obiektu diagnozy obiektem diagnozy klinicznej jest pojedynczy pacjent, a epidemiologa interesuje precyzyjnie ustalona populacja w określonym miejscu i czasie, instrumentów diagnozy narzędziem diagnozy klinicznej jest wywiad niestandaryzowany, a epidemiologicznej standaryzowany (najczęściej wywiad ankietowy), liczby testów diagnostycznych w badaniu klinicznym istnieją praktycznie nieograniczone możliwości dochodzenia do rozpoznania. W badaniu epidemiologicznym ze względu na liczebność populacji liczbę kosztochłonnych testów ogranicza się do minimum, osoby badacza w badaniu klinicznym może być to pojedynczy lekarz. W badaniu epidemiologicznym wyniki zbierane są rutynowo przez przeszkolonych ankieterów, analizą zajmują się zespoły, w skład których wchodzą epidemiolodzy, lekarze i statystycy. O ile celem grupy badaczy w badaniu klinicznym jest zazwyczaj opisanie pewnych prawidłowości zdrowotnych na stosunkowo niewielkiej populacji, to badania epidemiologiczne są badaniami wieloośrodkowymi, często międzynarodowymi i mają za zadanie zebranie danych, któ

4 34 Zdrowie publiczne re umożliwią podjęcie decyzji na szczeblu rządowym bądź nawet ogólnoświatowym. Wyróżnia się następujące etapy badania epidemiologicznego: 1. Wykrycie nowej epidemii przez monitorowanie zachorowalności. 2. Potwierdzenie diagnozy lub istnienia problemu zdrowotnego (badania kliniczne i laboratoryjne). 3. Ustalenie kryteriów rozpoznania choroby. 4. Poszukiwanie przypadków niezdiagnozowanych. 5. Ogólna ocena liczby przypadków przy użyciu standardowych metod. 6. Określenie badania pod względem 3 podstawowych czynników czas, miejsce, osoba. 7. Zaklasyfikowanie epidemii (common source epidemic, propagated/progressive/epidemic). 8. Określenie grup ryzyka. 9. Analiza zebranych danych. 10. Stworzenie hipotez odnoszących się do przyczyn epidemii, sposobu przenoszenia, grup ryzyka. 11. Sprawdzenie hipotez. 12. Określenie metod zapobiegania i ograniczenia występowania chorób. 13. Stworzenie raportów i poinformowanie wszystkich, którzy powinni znać wyniki badań (osoby z grup ryzyka, przedstawiciele świata medycznego itd.). 14. Planowanie czynności administracyjnych najczęściej z udziałem czynników rządowych lub międzynarodowych. Duże badania epidemiologiczne m.in. pozwalają na ocenę zagrożenia infekcją (np. poszczególnymi szczepami grypy), zbierają dane których analiza skutkuje zmianą podejścia do zasad leczenia schorzeń przewlekłych (modyfikacja zalecanych norm glikemii, ciśnienia tętniczego krwi), pozwalają tworzyć narodowe programy zdrowotne (walka z zespołem uzależnienia od tytoniu, program zwalczania schorzeń nowotworowych), dostarczają danych umożliwiających aktualizację kalendarza szczepień. ROZDZIAŁ 5 Orzekanie o stanie zdrowia i niezdolności do pracy Katarzyna Broszko-Dziedzic, Joanna Limburska, Jarosław Tomczyk, Jarosław Drobnik Każdy stan chorobowy, niezależnie od przyczyny, może zakończyć się pełnym wyzdrowieniem albo spowodować krótkotrwałe, długotrwałe bądź trwałe upośledzenie sprawności fizycznej i/lub psychicznej organizmu. Konieczne jest więc orzekanie o stanie zdrowia, polegające na określeniu stanu faktycznego w kontekście pełnienia wielu ról społecznych. W zależności od tego, w jakim celu lekarz wydaje opinię, rozróżnia się wiele kierunków orzecznictwa lekarskiego: orzecznictwo dla potrzeb Zakładu Ubez pieczeń Społecznych (ZUS), orzecznictwo dla potrzeb ubezpieczeń społecznych rolników (KRUS), orzecznictwo w zakresie zdolności/niezdolności do służby (MON, MSWiA, MS), orzecznictwo dla potrzeb pomocy społecznej i osób niepełnosprawnych, orzecznictwo do celów sądowo-lekarskich (sądy pracy i ubezpieczeń społecznych, cywilne, karne), orzecznictwo o zdolności do pracy na określonym stanowisku pracy, orzecznictwo w zakresie zdolności do posiadania szczególnych uprawnień (kierowcy i kandydaci na kierowców, zdolność do posiadania broni, zdolność do posiadania licencji pracownika ochrony itp.). Wymienione rodzaje orzecznictwa lekarskiego wymagają od lekarza posiadania określonych kwalifikacji i kompetencji oraz sformalizowanej drogi postępowania, co ma swoje umocowanie prawne. Orzecznictwo lekarskie należy do bardzo trudnych i odpowiedzialnych zadań lekarza, wymagających interdyscyplinarnej wiedzy medycznej. Każde orzecznictwo powinno być zgodne ze stanem faktycznym, aktualnym stanem wie

5 5. Orzekanie o stanie zdrowia i niezdolności do pracy 35 dzy medycznej, przepisami prawa oraz zasadami etyki i deontologii lekarskiej. Zależny jest od niego los człowieka i jego rodziny, ale również prawidłowe dysponowanie środkami publicznymi. Orzecznictwo dla potrzeb ubezpieczeń społecznych Ubezpieczenie społeczne zabezpiecza osoby niezdolne do pracy z powodu choroby lub jej następstw przed brakiem środków utrzymania. Wyróżnia się w nich w nich świadczenia tzw. krótkoterminowe (świadczenia z ubezpieczenia chorobowego) oraz długoterminowe (świadczenia rentowe). Świadczenia pieniężne z ubezpieczenia chorobowego obejmują: zasiłek chorobowy, zasiłek opiekuńczy, zasiłek macierzyński, świadczenia rehabilitacyjne oraz zasiłek wyrównawczy. Orzecznictwo lekarskie związane z ubezpieczeniem chorobowym (oprócz świadczeń rehabilitacyjnych i zasiłku wyrównawczego) może być realizowane przez wszystkich lekarzy po spełnieniu określonych warunków. Do jego prowadzenia wymagane jest od lekarza lub lekarza stomatologa posiadania prawa wykonywania zawodu i upoważnienia wydanego przez oddział wojewódzki ZUS, na podstawie złożenia pisemnego oświadczenia zobowiązującego do przestrzegania zasad orzekania i wykonywania obowiązków wynikających z przepisów prawa. Najważniejszą zasadą, której należy przestrzegać podczas orzekania jest uwzględnienie rodzaju i warunków wykonywanej przez badanego pracy oraz wydawanie zaświadczenia lekarskiego jedynie po osobistym badaniu stanu zdrowia ubezpieczonego lub członka jego rodziny. Zasiłek chorobowy Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego. Na równi z niezdolnością do pracy z powodu choroby traktuje się niemożność wykonywania pracy: w wyniku decyzji wydanej przez właściwy organ albo uprawniony podmiot na podstawie przepisów o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, z powodu przebywania w stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia alkoholowego, stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej w celu leczenia uzależnienia od środków odurzających lub substancji psychotropowych, w przypadku poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów. Zasiłek chorobowy przysługuje również osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego lub nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego w przypadku choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby. Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby nie dłużej jednak niż przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży nie dłużej niż przez 270 dni. Jest to tzw. okres zasiłkowy. W przypadku, gdy między poszczególnymi okresami niezdolności do pracy nie ma przerw, okresy te są sumowane do jednego okresu zasiłkowego (182 lub 270 dni) nawet wówczas, gdy niezdolność do pracy spowodowana jest różnymi chorobami. W przypadku, gdy w niezdolności do pracy nastąpi przerwa, a po przerwie niezdolność spowodowana jest inną chorobą, niż przed przerwą, okres zasiłkowy liczony jest od początku. Jeśli natomiast przerwa między poszczególnymi okresami niezdolności do pracy nie przekracza 60 dni i jest spowodowana tą samą jednostką chorobową, wtedy zaliczane są one do jednego okresu zasiłkowego. Zasiłek chorobowy przysługuje za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy. Jednak w przypadku niezdolności do pracy powstałej na skutek spożywania

6 36 Zdrowie publiczne alkoholu, zasiłek chorobowy nie przysługuje za pierwsze 5 dni. Zasiłek nie przysługuje także, gdy zaświadczenie zostało sfałszowane lub ubezpieczony w okresie orzeczonej niezdolności do pracy wykonywał pracę zarobkową lub wykorzystywał zwolnienie lekarskie niezgodnie z jego celem. Zasiłek chorobowy nie przysługuje również za okresy niezdolności do pracy przypadającej w czasie: urlopu bezpłatnego, wychowawczego, tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności (nie dotyczy to osób wykonujących płatnie pracę podczas odbywania kary pobawienia wolności). Zaświadczenie lekarskie uprawniające do zasiłku chorobowego jest poufne i może być wystawione po przeprowadzeniu bezpośredniego badania ubezpieczonego na formularzu, który stanowi załącznik do rozporządzenia. W formularzu tym oprócz danych personalnych ubezpieczonego i lekarza, orzeczonych dni niezdolności do pracy, numeru statystycznego choroby, ustalonych wskazań lekarskich, należy jeśli to konieczne w odpowiedniej rubryce wpisać jeden z następujących kodów literowych: kod A oznacza niezdolność do pracy powstałą po przerwie nieprzekraczającej 60 dni spowodowaną tą samą chorobą, która była przyczyną niezdolności do pracy przed przerwą, kod B oznacza niezdolność do pracy przypadającą w okresie ciąży, kod C oznacza niezdolność do pracy spowodowaną nadużywaniem alkoholu, kod D oznacza niezdolność do pracy spowodowaną gruźlicą, kod E oznacza niezdolność do pracy spowodowaną chorobą, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby. Zaświadczenie lekarskie wystawia się na okres od dnia, w którym przeprowadzono badanie lub od dnia następującego bezpośrednio po nim. Powinno być ono wydane do dnia, w którym wyznaczono wizytę kontrolną. Możliwe jest wystawienie zaświadczenia lekarskiego wstecznie na okres nie dłuższy niż 3 dni poprzedzające dzień badania, jeżeli jego wynik wskazuje, że w tym okresie badany był chory. W przypadku stwierdzenia lub podejrzenia zaburzeń psychicznych, lekarz posiadający specjalizację z zakresu psychiatrii może wystawić zwolnienie lekarskie wstecznie na dłuższy okres. Zaświadczenie lekarskie stwierdzające pobyt ubezpieczonego w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej wystawia się w dniu wypisania ubezpieczonego z tego zakładu. W przypadku dłuższego niż 14 dni pobytu ubezpieczonego w zakładzie, zaświadczenie lekarskie wystawia się co 14 dni w celu umożliwienia wypłaty zasiłku chorobowego lub wynagrodzenia za okres choroby. Na wniosek ubezpieczonego zaświadczenie lekarskie może być wystawione w terminie późniejszym. Po 30 dniach niezdolności do pracy lekarz leczący powinien ocenić, czy stan zdrowia badanego wymaga przeprowadzenia rehabilitacji leczniczej, a jeżeli tak to wypełnia stosowny wniosek w tej sprawie. Również nie później niż 60 dni przed zakończeniem okresu zasiłkowego lekarz leczący powinien ponownie ocenić, czy stan zdrowia ubezpieczonego uzasadnia zgłoszenie wniosku o uznanie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego lub ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Prawidłowość orzekania o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby podlega kontroli ze strony lekarzy orzeczników ZUS. Z wnioskiem o jej przeprowadzenie może wystąpić: pracodawca, wydział zasiłków realizujący wypłaty zasiłków chorobowych, a także lekarz orzecznik ZUS. Jeżeli po analizie dokumentacji medycznej i po przeprowadzeniu badania lekarz orzecznik ZUS określi wcześniejszą datę ustania niezdolności do pracy, niż orzeczono w zaświadczeniu lekarskim, to jest to traktowane na równi z zaświadczeniem stwierdzającym brak przeciwwskazań zdrowotnych pracy na określonym stanowisku pracy. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości wystawiania zaświadczeń lekarskich, a w szczególności gdy zaświadczenie lekarskie zostało wystawione bez przeprowadzenia bezpośredniego badania lub udokumentowania rozpoznania choroby stanowiącej podstawę czasowej niezdolności do pracy, ZUS może cofnąć lekarzowi

7 5. Orzekanie o stanie zdrowia i niezdolności do pracy 37 upoważnienie do wystawiania zaświadczeń lekarskich na okres nieprzekraczający 12 miesięcy. Zasiłek opiekuńczy Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad: dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przy padku: nieprzewidzianego zamknięcia żłob ka, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi sprawowanie opieki, pobytu małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej, chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat, innym chorym członkiem rodziny. Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeżeli poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę dziecku lub choremu członkowi rodziny. Nie dotyczy to jednak opieki sprawowanej nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat. Zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres zwolnienia od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki, nie dłużej jednak niż przez okres: 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad dziećmi lub 14 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad innymi członkami rodziny. Dodatkowo ubezpieczonemu ojcu dziecka lub innemu ubezpieczonemu członkowi najbliższej rodziny, przysługuje dodatkowy wymiar zasiłku opiekuńczego w wymiarze 8 tygodni, tj. do 56 dni z tytułu sprawowania osobistej opieki nad nowourodzonym dzieckiem w przypadku, gdy matka korzysta z urlopu macierzyńskiego w wymiarze do 8 tygodni po porodzie i przebywa w szpitalu. Dowodem stwierdzającym konieczność osobistego sprawowania opieki nad chorym dzieckiem w wieku do 14 lat lub innym chorym członkiem rodziny są zaświadczenia lekarskie wystawiane na ustawowym formularzu przez lekarzy upoważnionych przez ZUS. W przypadku, gdy małżonek stale opiekujący się dzieckiem jest chory, odbywa poród lub inne okoliczności uniemożliwiają mu sprawowanie opieki, podstawą do wypłaty świadczeń jest zaświadczenie lekarskie wystawione na zwykłym blankiecie, potwierdzające okres choroby, porodu oraz fakt konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem. Gdy osoba stale sprawująca opiekę nad dzieckiem przebywa w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej, podstawą wypłaty świadczeń jest zaświadczenie z tej placówki potwierdzające okres pobytu ubezpieczonego. Zasiłek macierzyński Dowodem do wypłaty zasiłku macierzyńskiego: przed porodem jest zaświadczenie lekarskie stwierdzające przewidywaną datę porodu na zwykłym blankiecie, za okres od daty porodu skrócony akt urodzenia dziecka; Szczegółowe kryteria i okresy przyznawania tego zasiłku reguluje ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa z dnia 25 czerwca 1999 r. (Dz.U. nr 60, poz. 636), tekst jednolity z dnia 9 lutego 2005 r. (Dz.U. nr 31, poz. 267) Świadczenie rehabilitacyjne Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy. Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy. O wymienionych okolicznościach orzeka lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Od jego orzeczenia (w terminie do 14 dni od daty doręczenia orzeczenia) przysługuje ubezpieczonemu prawo do wniesienia sprzeciwu do komisji lekarskiej ZUS. Również prezes ZUS może (w terminie 14 dni od daty wydania orzeczenia), zgłosić zarzut wadliwo

8 38 Zdrowie publiczne ści tego orzeczenia i skierować sprawę do rozpatrzenia przez komisje lekarskie. Przyznanie świadczeń rehabilitacyjnych może nastąpić na wniosek ubezpieczonego złożony na odpowiednim druku, również lekarz leczący może wypełnić z wniosek o świadczenie rehabilitacyjne ubezpieczonego w czasie trwania tzw. okresu zasiłkowego, wypłacanego z ubezpieczenia chorobowego. Zasiłek wyrównawczy Zasiłek wyrównawczy przysługuje ubezpieczonemu będącemu pracownikiem ze zmniejszoną sprawnością do pracy, wykonującemu pracę: w zakładowym lub międzyzakładowym ośrodku rehabilitacji zawodowej lub u pracodawcy na wyodrębnionym stanowisku pracy, dostosowanym do potrzeb adaptacji lub przyuczenia do określonej pracy i jeżeli jego miesięczne wynagrodzenie osiągane podczas rehabilitacji jest niższe od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ustalonego według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłków. O potrzebie przeprowadzenia rehabilitacji zawodowej orzeka Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy lub lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Prawo do zasiłku wyrównawczego ustaje z dniem zakończenia rehabilitacji zawodowej i przesunięcia do innej pracy, nie później jednak niż po 24 miesiącach od dnia, w którym ubezpieczony będący pracownikiem podjął rehabilitację lub jeżeli z uwagi na stan zdrowia ubezpieczonego będącego pracownikiem rehabilitacja zawodowa stała się niecelowa (orzeka o tym wyłącznie lekarz orzecznik ZUS). Orzecznictwo o niezdolności do pracy dla celów rentowych Orzekaniem o niezdolności do pracy do celów rentowych zajmuje się lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (a w trybie odwoławczym komisja lekarska Zakładu Ubezpieczeń Społecznych), który ocenia stopień niezdolności do pracy. Na podstawie wydanego orzeczenia lekarskiego podejmowana jest przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzja o przyznaniu świadczeń rentowych. Niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Niezdolność do pracy orzeka się na okres nie dłuższy niż 5 lat. Możliwe jest orzeczenie niezdolności na okres dłuższy niż 5 lat, jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu. Zachowanie zdolności do pracy w warunkach określonych w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie stanowi przeszkody do orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy. W przypadku stwierdzenia naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych, orzeka się niezdolność do samodzielnej egzystencji. Lekarz orzecznik Zakładu w wydanym orzeczeniu lekarskim dokonuje oceny niezdolności do pracy, jej stopnia oraz ustala datę powstania niezdolności do pracy, trwałość lub przewidywany okres niezdolności do pracy, związek przyczynowy niezdolności do pracy lub śmierci z określonymi okolicznościami, trwałość lub przewidywany okres niezdolności do samodzielnej egzystencji, celowość przekwalifikowania zawodowego. Przy ocenie niezdolności do pracy zarobkowej bierze się pod uwagę łącznie: charakter i przebieg procesów chorobowych oraz wpływ na stan czynnościowy organizmu, sprawność psychofizyczną organizmu oraz stopień przystosowania do ubytków anatomicznych, kalectwa, skutków choroby,

9 5. Orzekanie o stanie zdrowia i niezdolności do pracy 39 posiadane kwalifikacje zawodowe, wiek, zawód, wykonywane czynności i warunki pracy oraz możliwość dalszego wykonywania pracy zarobkowej, możliwość przywrócenia zdolności do pracy przez leczenie i rehabilitację lub przekwalifikowanie zawodowe. Przy orzekaniu o niezdolności do pracy dla lekarza orzecznika moc wiążącą mają: orzeczenia wojskowych komisji lekarskich, decyzje organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie stwierdzenia choroby zawodowej, ustalenia dyrektora powiatowego urzędu pracy o braku możliwości przekwalifikowania zawodowego. Lekarz orzecznik i komisja lekarska wydają orzeczenie na podstawie dokumentacji dołączonej do wniosku oraz po przeprowadzeniu bezpośredniego badania stanu zdrowia osoby, w stosunku do której ma być wydane orzeczenie. Lekarz orzecznik i komisja lekarska mogą, przed wydaniem orzeczenia, uzupełnić dokumentację dołączoną do wniosku, w szczególności o opinie lekarza konsultanta lub psychologa albo o wyniki badań dodatkowych lub obserwacji szpitalnej. Od orzeczenia lekarza orzecznika osobie zainteresowanej przysługuje sprzeciw do komisji lekarskiej Zakładu, w ciągu 14 dni od dnia doręczenia tego orzeczenia. Sprzeciw wnosi się za pośrednictwem jednostki organizacyjnej Zakładu, właściwej ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej. Komisja lekarska nie rozpatruje sprzeciwu wniesionego po terminie. W uzasadnionych przypadkach Zakład, na wniosek osoby zainteresowanej, może przywrócić termin na wniesienie sprzeciwu. Prezes Zakładu, w terminie 14 dni od dnia wydania orzeczenia przez lekarza orzecznika, może zgłosić zarzut wadliwości orzeczenia i przekazać sprawę do rozpatrzenia komisji lekarskiej. O zgłoszeniu zarzutu wadliwości orzeczenia jednostka organizacyjna Zakładu niezwłocznie zawiadamia osobę zainteresowaną. Komisja lekarska, rozpatrując sprzeciw lub zarzut wadliwości, dokonuje oceny niezdolności do pracy i jej stopnia oraz ustalenia okoliczności, o których mowa wyżej. Orzeka ona w składzie trzyosobowym i dokonuje rozstrzygnięcia w formie orzeczenia. W razie niestawienia się osoby wezwanej na badanie bez uzasadnionych przyczyn, wezwania na badanie w nowo wyznaczonym terminie dokonuje się za zwrotnym poświadczeniem odbioru, informując o skutkach niestawienia się. Jeżeli stan zdrowia, stwierdzony w zaświadczeniu lekarskim, uniemożliwia osobiste zgłoszenie się na badanie, może ono być przeprowadzane w miejscu pobytu osoby, w stosunku do której ma być wydane orzeczenie, za jej zgodą. Niezgłoszenie się na badania lub obserwację bez uzasadnionej przyczyny lub niewyrażenie zgody na badanie w miejscu pobytu powoduje odstąpienie od postępowania w sprawie. Orzeczenie lekarza orzecznika, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub co do którego nie zgłoszono zarzutu wadliwości, albo orzeczenie komisji lekarskiej, stanowi dla organu rentowego podstawę do wydania decyzji w sprawie świadczeń, do których prawo uzależnione jest od stwierdzenia niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji. Od decyzji organu rentowego przysługuje odwołanie do Wojewódzkiego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych za pośrednictwem oddziału ZUS. Odwołanie analizuje główny lekarz orzecznik ZUS pod kątem zaistniałych nowych okoliczności lub dołączonych nowych dowodów nieznanych lekarzowi orzecznikowi w dniu wydania orzeczenia i przekazuje sprawę albo do ponownego rozpatrzenia lekarzowi orzecznikowi, albo bezpośrednio do Sądu. Nadzór nad wykonywaniem orzecznictwa o niezdolności do pracy sprawuje prezes Zakładu. Nadzór ten obejmuje: kontrolę prawidłowości i jednolitości stosowania zasad orzecznictwa o niezdolności do pracy przez lekarzy orzeczników i komisje lekarskie, udzielanie lekarzom orzecznikom i komisjom lekarskim wytycznych w zakresie stosowania zasad orzecznictwa o niezdolności do pracy, prawo przekazania sprawy do rozpatrzenia przez komisję lekarską, jeżeli w wyniku kontroli, o której mowa wyżej, zostanie stwierdzony brak zgodności orzeczenia lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej ze stanem faktycz

10 40 Zdrowie publiczne nym lub zasadami orzecznictwa o niezdolności do pracy. Nadzór nad wykonywaniem orzekania o niezdolności do pracy przez lekarzy orzeczników i komisje lekarskie, w zakresie określonym wyżej, prezes Zakładu wykonuje za pośrednictwem naczelnego lekarza Zakładu. Niezdolność do pracy jest orzekana przez lekarza orzecznika ZUS do celów rentowych. Nie oznacza to jednak, że badany nie może podjąć pracy po uzyskaniu zaświadczenia od lekarza medycyny pracy o zdolności do pracy na konkretnym stanowisku pracy. ZUS nie ma wpływu na ewentualne wykonywanie pracy przez ubezpieczonego, co do którego orzeczono niezdolność do pracy. Świadczenia związane z wypadkami w pracy i chorobami zawodowymi Z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych przysługują następujące świadczenia: zasiłek chorobowy, świadczenia rehabilitacyjne, zasiłek wyrównawczy, jednorazowe odszkodowanie z tytułu uszczerbku na zdrowiu, jednorazowe odszkodowanie dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, renta z tytułu niezdolności do pracy, renta szkoleniowa, renta rodzinna, dodatek do renty rodzinnej, dodatek pielęgnacyjny, pokrycie kosztów leczenia z tytułu stomatologii, szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne. Orzecznictwo w zakresie wymienionych wyżej świadczeń odbywa się na takich samych zasadach, jak przedstawione powyżej przy uzyskiwaniu poszczególnych świadczeń w ZUS. Należy jednak podkreślać, iż musi nastąpić uznanie związku przyczynowo-skutkowego wypłacanego świadczenia z wypadkiem przy pracy lub z chorobą zawodową. Definicja wypadku przy pracy oraz procedura uznania zdarzenia za wypadek przy pracy została ściśle określona. O związku wypadku przy pracy z upośledzeniem sprawności organizmu warunkującym przyznanie świadczenia orzeka lekarz orzecznik ZUS, a w trybie odwoławczym komisja lekarska ZUS. Natomiast w przypadku chorób zawodowych lekarze orzecznicy i komisje lekarskie ZUS są związani decyzją Państwowej Inspekcji Sanitarnej z zakresu stwierdzenia choroby zawodowej, orzekają natomiast wysokość uszczerbku na zdrowiu i ewentualną niezdolność do pracy związaną z chorobą zawodową. Orzecznictwo dla potrzeb ubezpieczeń społecznych rolników Szczegółowe zasady orzecznictwa lekarskiego w KRUS reguluje od 27 stycznia 2005 r. Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z 31 grudnia 2004 r. w sprawie orzecznictwa lekarskiego w KRUS (Dz. U. nr 6 poz. 46) wydane na podstawie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Postępowanie w jednostkach organizacyjnych KRUS przebiega w dwóch instancjach. W pierwszej instancji orzeczenia lekarskie wydaje lekarz rzeczoznawca, a w drugiej komisja lekarska, która orzeka w składzie trzyosobowym. Komisja lekarska wydaje orzeczenie, gdy osoba zainteresowana odwoła się od orzeczenia lekarza rzeczoznawcy, bądź gdy lekarz regionalny inspektor zgłosi zarzut wadliwości do wydanego orzeczenia lekarskiego. Orzeczenia lekarskie są wydawane przez lekarza oraz komisję lekarską na podstawie bezpośredniego badania i analizy dokumentacji z dotychczasowego leczenia. W przypadku niewystarczającej dokumentacji medycznej możliwe jest skierowanie badanego na dodatkowe badania, konsultacje specjalistyczne, badanie psychologiczne oraz obserwacje szpitalną. Orzeczenia w KRUS dotyczą: przedłużania okresu zasiłkowego w ramach czasowej niezdolności do pracy powyżej 180 dni, orzekania o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym oraz ustalają jednocześnie wskazania co do konieczności rehabilitacji leczniczej w celu odzyskania zdolności do pracy, wysokości stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu lub śmierci na skutek wypadku przy pracy rolniczej lub choroby zawodowej,

11 5. Orzekanie o stanie zdrowia i niezdolności do pracy 41 celowości przekwalifikowania zawodowego z powodu trwałej całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, wskazań przeprowadzenia rehabilitacji leczniczej. Osoba niezadowolona z orzeczenia lekarza rzeczoznawcy może w ciągu 14 dni od daty doręczenia wypisu z treści orzeczenia wnieść odwołanie do komisji lekarskiej za pośrednictwem jednostki organizacyjnej Kasy. Orzeczenie komisji lekarskiej KRUS jest ostateczne i nie podlega od niego odwołanie. Dopiero po uzyskaniu decyzji administracyjnej opartej na orzeczeniu komisji lekarskiej możliwe jest odwołanie do Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Nadzór bezpośredni oraz zwierzchni nad orzekaniem lekarzy rzeczoznawców i komisji lekarskich prowadzi prezes KRUS. Z jego upoważnienia nadzór bezpośredni sprawuje regionalny inspektor orzecznictwa lekarskiego nadzór ten obejmuje kontrolę wszystkich wydanych orzeczeń lekarza rzeczoznawcy (ich pisemną akceptację lub zgłaszanie zarzutu wadliwości oraz kierowanie do rozpatrzenia przez komisje lekarskie). Orzecznictwo w zakresie zdolności/ niezdolności do służby Zabezpieczenie inwalidztwa funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Więziennej oraz MSWiA określone jest w odpowiednich przepisach prawnych. Dokładne opisanie procedur orzeczniczych przekracza ramy niniejszego podręcznika, należy jednak podkreślić, iż w tych przypadkach powołany jest osobny aparat orzeczniczo-lekarski, który wynika ze znacznej specyfiki warunków służby. Orzecznictwo dla potrzeb pomocy społecznej i osób niepełnosprawnych W aktualnym stanie prawnym zasady orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności oraz kryteria kwalifikowania do stopni niepełnosprawności regulują niżej wymienione przepisy: Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U nr 139, poz. 1328), Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 roku w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz.U nr 139, poz. 1328), Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia (Dz. U nr 17, poz. 162). Zgodnie z ustawą niepełnosprawnymi są osoby, których stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza lub uniemożliwia wypełnianie ról społecznych, a w szczególności ogranicza zdolność do wykonywania pracy zawodowej. Definicja ta daje podstawy do określenia trzech stopni niepełnosprawności: lekkiego, umiarkowanego, znacznego. Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych, dające się kompensować za pomocą wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne. Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych. Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

12 42 Zdrowie publiczne Niezdolność do samodzielnej egzystencji oznacza naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację. Osoby, które nie ukończyły 16 r.ż. zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeżeli mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku (tab. I). System orzekania o niepełnosprawności działa dwuinstancyjnie: powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności jako pierwsza instancja oraz wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności jako druga instancja. Właściwość miejscową powiatowego i wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności ustala się według miejsca stałego pobytu w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności i dowodach osobistych. Osoba niezadowolona z rozstrzygnięć zespołów orzekających może odwołać się, w terminie 30 dni od daty doręczenia orzeczenia, do Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Odwołanie wnosi się za pośrednictwem wojewódzkiego zespołu, który wydał orzeczenie. Jeśli wojewódzki zespół uzna, że odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie, wydaje orzeczenie, w którym uchyla lub zmienia zaskarżone orzeczenie. Nadzór nad orzekaniem o niepełnosprawności i stopniem niepełnosprawności sprawuje Pełnomocnik Rządu ds. Niepełnosprawności. Zespoły ds. niepełnosprawności orzekają na wniosek: osoby zainteresowanej, przedstawiciela ustawowego tej osoby, przedstawiciela ustawowego dziecka albo na wniosek ośrodka pomocy społecznej za zgodą jednego z wyżej wymienionych podmiotów. Ośrodki pomocy społecznej mogą uczestniczyć na prawach strony w sprawach, w których orzekają zespoły powiatowe. Tabela I: Stany chorobowe, które uzasadniają konieczność stałej opieki lub pomocy dziecku 1. Wady wrodzone i schorzenia o różnej etiologii prowadzące do niedowładów, porażenia kończyn lub zmian w narządzie ruchu, upośledzające w znacznym stopniu zdolność chwytną rąk lub utrudniające samodzielne poruszanie się 2. Wrodzone lub nabyte ciężkie choroby metaboliczne, układu kążenia, oddechowego, moczowego, pokarmowego, układu krzepnięcia i inne znacznie upośledzające sprawność organizmu, wymagające systematycznego leczenia w domu i okresowo leczenia szpitalnego 3. Upośledzenie umysłowe, począwszy od upośledzenia w stopniu umiarkowanym 4. Psychozy i zespoły psychotyczne 5. Zespół autystyczny 6. Padaczka z częstymi napadami lub wyraźnymi następstwami psychoneurologicznymi 7. Nowotwory złośliwe i choroby rozrostowe układu krwiotwórczego do 5 lat od zakończenia leczenia 8. Wrodzone lub nabyte wady narządu wzroku powodujące znaczne ograniczenie jego sprawności, prowadzące do obniżenia ostrości wzroku w oku lepszym do 5/25 lub 0,2 według Snellena po wyrównaniu wady wzroku szkłami korekcyjnymi lub ograniczenie pola widzenia do przestrzeni zawartej w granicach 10 stopni. 9. Głuchoniemota, głuchota lub obustronne upośledzenie słuchu niepoprawiające się w wystarczającym stopniu po zastosowaniu aparatu słuchowego lub implantu ślimakowego Orzekanie ustalające stopień niepełnosprawności stanowi podstawę do przyznania ulg, przywilejów i uprawnień. Zespoły orzekają także o wskazaniach dotyczących szkolenia zawodowego, odpowiedniego zatrudnienia uwzględniającego psychofizyczne możliwości poszczególnych osób, zatrudnienia w zakładach aktywności zawodowej, uczestnictwa w terapii zajęciowej, konieczności zaopatrzenia w środki ortopedyczne, pomocnicze i techniczne umożliwiające funkcjonowanie w społeczeństwie, korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji (przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje poza

13 5. Orzekanie o stanie zdrowia i niezdolności do pracy 43 Tabela II: Symbole niepełnosprawności według chorób Kod/symbol Choroby 01-U upośledzenie umysłowe 02-P choroby psychiczne 03-L zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu 04-O choroby narządu wzroku 05-R upośledzenie narządu ruchu 06-E epilepsja 07-S choroby układu oddechowego i krążenia 08-T choroby przewodu pokarmowego 09-M choroby układu moczowopłciowego 10-N choroby neurologiczne 11-I inne, w tym: endokrynologiczne, metaboliczne, zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układu krwiotwórczego rządowe oraz inne placówki), konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji; konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. We wniosku o wydanie orzeczenia, poza danymi personalnymi wnioskodawcy, powinny znaleźć się więc informacje na temat celu uzyskania orzeczenia (np. otrzymanie świadczeń finansowych z pomocy społecznej, uprawnień do korzystania z ulg, kart parkingowych) oraz określenie sytuacji społecznej i zawodowej. Postępowanie orzecznicze jest wielodyscyplinarne i uczestniczą w nim specjaliści reprezentujący następujące kategorie zawodowe: lekarze, psychologowie, pracownicy socjalni, pedagodzy, doradcy zawodowi. Do składu orzekającego powołuje się specjalistów, których udział jest niezbędny z uwagi na rodzaj schorzenia osoby, której postępowanie dotyczy, jej wieku oraz celu, jakiemu ma służyć orzeczenie. Przewodniczącym składu orzekającego jest lekarz. Przy orzekaniu stopnia niepełnosprawności osoby, która ukończyła 16 r.ż. bierze się pod uwagę: naruszenie sprawności organizmu wynikające z choroby podstawowej i schorzeń współistniejących, wiek, płeć, wykształcenie, zawód i posiadane kwalifikacje zawodowe, możliwość całkowitego lub częściowego przywrócenia zdolności do wykonywania dotychczasowego lub innego zatrudnienia poprzez leczenie, rehabilitację lub przekwalifikowanie zawodowe; ograniczenia występujące w samodzielnej egzystencji i uczestnictwie w życiu społecznym; możliwość poprawy funkcjonowania osoby zainteresowanej w samodzielnej egzystencji oraz w pełnieniu ról społecznych przez leczenie, rehabilitację, zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze, środki techniczne, usługi opiekuńcze lub inne działania. Symbole przyczyny niepełnosprawności stosowane w orzeczeniach przedstawiono w tabeli II. Odzwierciedlają one rozpoznane uszkodzenia lub choroby, które niezależnie od przyczyny jej powstania powodują zaburzenia funkcji organizmu oraz ograniczenia w wykonywaniu czynności życiowych i aktywności społecznej. Orzeczenie może zawierać więcej niż jeden symbol przyczyn niepełnosprawności nie więcej jednak niż 3 symbole. Stopień niepełnosprawności osoby zainteresowanej orzeka się na czas określony (jeżeli według wiedzy medycznej może nastąpić poprawa stanu zdrowia) lub na stałe. Przy ocenie niepełnosprawności dziecka bierze się pod uwagę: rodzaj i przebieg procesu chorobowego oraz jego wpływ na stan czynnościowy organizmu, sprawność fizyczną i psychiczną dziecka oraz stopień jego przystosowania do skutków choroby lub naruszenia sprawności organizmu, możliwość poprawy stanu funkcjonalnego pod wpływem leczenia i rehabilitacji. Niepełnosprawność dziecka orzeka się na czas określony, nie dłużej niż do ukończenia 16 roku życia (tab. I). Osoby, które uzyskały stopień niepełnosprawności na mocy Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, posiadają szczególne uprawnienia w zakresie praw pracowniczych:

14 44 Zdrowie publiczne Tabela III: Porównanie orzeczeń rentowych i pozarentowych Orzecznictwo rentowe w ZUS całkowita niezdolność do pracy oraz samodzielnej egzystencji całkowita niezdolność do pracy częściowa niezdolność do pracy, celowość przekwalifikowania Orzeczenia zespołów ds. niepełnosprawności znaczny stopień niepełnosprawności umiarkowany stopień niepełnosprawności lekki stopień niepełnosprawności Orzecznictwo rentowe w KRUS stała i długotrwała niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym połączona z prawem do zasiłku pielęgnacyjnego brak odpowiednika stała lub długotrwała niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym bez prawa do zasiłku pielęgnacyjnego krótszy czas pracy (7 godz. 35 min.) w przypadku umiarkowanego i znacznego stopnia niepełnosprawności, zakaz pracy nocnej i w godzinach nadliczbowych (chyba, że lekarz profilaktyk orzeknie inaczej w zaświadczeniu o zdolności do pracy na konkretnym stanowisku pracy), dodatkowa przerwa na rehabilitację 15 minut, dodatkowy urlop wypoczynkowy w ilości 10 dni w przypadku znacznego i umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, zwolnienia na turnus rehabilitacyjny w ilości 21 dni w przypadku znacznego i umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, zwolnienia na badania specjalistyczne, zabiegi, naprawy ortopedyczne, prawo zachowania zatrudnienia dotyczące poszkodowanych w wypadku przy pracy i chorób zawodowych (tab. III). Orzecznictwo do celów sądowo lekarskich W postępowaniu sądowo-lekarskim lekarze biegli wydają opinię o stanie zdrowia, która stanowi dowód w sprawie, uwzględniany podczas wydawania orzeczenia sądowego. Zgodnie z artykułem 42 Ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty biegły sądowy (biegły) wydaje opinię o stanie zdrowia po jej osobistym zbadaniu i zapoznaniu się z dokumentacją przekazaną mu do oceny. Biegły może też wydać opinię tylko na podstawie akt sprawy (np. orzekanie o związku przyczynowym śmierci z wypadkiem przy pracy, chorobą zawodową). Opina biegłego sądowego powinna zawierać odpowiedź na zadane przez Sąd pytania, wraz z uzasadnieniem, w którym opierając się na wiedzy medycznej i korzystając ze znajomości prawa, wyjaśnia on swoja opinię w sposób zrozumiały dla prawnika. Istotny jest udział lekarzy biegłych sądowych w postępowaniach karnych (głównie w zakresie ustalenia uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia), cywilnych (ustalenie odszkodowań za spowodowanie uszkodzeń ciała lub rozstroju zdrowia). Bardzo ważną rolę odgrywają również lekarze biegli w postępowaniu odwoławczym w zakresie zabezpieczenia społecznego dotyczących spraw, w których prawo do świadczeń uzależnione jest od orzeczeń lekarskich wydanych przez lekarzy instytucji zabezpieczenia społecznego. Podczas wydawania tych opinii lekarze biegli powinni wykazać się znajomością zasad orzecznictwa lekarskiego oraz przepisów prawnych regulujących przyznawanie świadczeń z zabezpieczenia społecznego. Szczegółowe kryteria powoływania i odwoływania biegłych określono Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w sprawie biegłych sądowych z dnia 24 stycznia 2005 r. (Dz.U. nr 15, poz. 133). Piśmiennictwo 1. Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa z dnia 25 czerwca 1999 r. (Dz.U. nr 60, poz. 636), tekst jednolity z dnia 9 lutego 2005 r. (Dz.U. nr 31, poz. 267).

Ustaloną niepełnosprawność datuje się na czas określony (podany w orzeczeniu), maksymalnie do ukończenia 16 roku życia.

Ustaloną niepełnosprawność datuje się na czas określony (podany w orzeczeniu), maksymalnie do ukończenia 16 roku życia. Orzeczenia dla osób do 16 roku życia W przypadku dzieci poniżej 16 roku życia ustala się tylko niepełnosprawność wraz z podaniem jej przyczyny w formie kodu bez podziału na stopnie niepełnosprawności.

Bardziej szczegółowo

Orzekanie o niepełnosprawności i stopnie niepełnosprawności

Orzekanie o niepełnosprawności i stopnie niepełnosprawności Vademecum dla osób niepełnosprawnych - przewodnik zawodowy Część I. Podstawowe pojęcia Orzekanie o niepełnosprawności i stopnie niepełnosprawności 1 SPIS TREŚCI: Orzekanie o niepełnosprawności i stopnie

Bardziej szczegółowo

POWIATOWY ZESPÓŁ DO SPRAW ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W BOCHNI

POWIATOWY ZESPÓŁ DO SPRAW ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W BOCHNI POWIATOWY ZESPÓŁ DO SPRAW ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W BOCHNI Powiatowy Zespół do spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Bochni orzeka o niepełnosprawności do celów pozarentowych. Orzeczenie wydane

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 28 czerwca 1996 r. o zmianie niektórych ustaw o zaopatrzeniu emerytalnym i o ubezpieczeniu społecznym

USTAWA z dnia 28 czerwca 1996 r. o zmianie niektórych ustaw o zaopatrzeniu emerytalnym i o ubezpieczeniu społecznym Kancelaria Sejmu s. 1/9 Dz.U. 1996 Nr 100 poz. 461 USTAWA z dnia 28 czerwca 1996 r. o zmianie niektórych ustaw o zaopatrzeniu emerytalnym i o ubezpieczeniu społecznym Art. 1. W ustawie z dnia 14 grudnia

Bardziej szczegółowo

Orzekanie stopnia niepełnosprawności dla osób powyżej 16 roku życia

Orzekanie stopnia niepełnosprawności dla osób powyżej 16 roku życia Orzekanie stopnia niepełnosprawności dla osób powyżej 16 roku życia Osoba niepełnosprawna zaliczana jest do jednego z trzech stopni niepełnosprawności: 1) znacznego, 2) umiarkowanego, 3) lekkiego. Orzeczenie

Bardziej szczegółowo

Orzekanie do celów rentowych i pozarentowych

Orzekanie do celów rentowych i pozarentowych Orzekanie do celów rentowych i pozarentowych Orzekanie do celów pozarentowych Procedury przyznawania stopnia niepełnosprawności w Powiatowych Zespołach ds. Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności dla potrzeb

Bardziej szczegółowo

SYSTEM UBEPIECZEŃ SPOŁECZNYCH KIERUNEK ADMINISTRACJA 2015/2016 ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNE Z UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO W RAZIE CHOROBY I MACIERZYŃSTWA

SYSTEM UBEPIECZEŃ SPOŁECZNYCH KIERUNEK ADMINISTRACJA 2015/2016 ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNE Z UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO W RAZIE CHOROBY I MACIERZYŃSTWA SYSTEM UBEPIECZEŃ SPOŁECZNYCH KIERUNEK ADMINISTRACJA 2015/2016 ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNE Z UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO W RAZIE CHOROBY I MACIERZYŃSTWA STRESZCZENIE WYKŁADU Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o

Bardziej szczegółowo

SYSTEM ORZEKANIA POZARENTOWEGO ORZEKANIE O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI I STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI

SYSTEM ORZEKANIA POZARENTOWEGO ORZEKANIE O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI I STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI SYSTEM ORZEKANIA POZARENTOWEGO ORZEKANIE O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI I STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI Podstawa prawna: 1. Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu

Bardziej szczegółowo

Powiatowy Zespół ds.orzekania o Niepełnosprawności

Powiatowy Zespół ds.orzekania o Niepełnosprawności Powiatowy Zespół ds.orzekania o Niepełnosprawności Zakres załatwianych spraw Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. Orzeczenie o niepełnosprawności. Legitymacja osoby niepełnosprawnej. Karta parkingowa.

Bardziej szczegółowo

S MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ SEKRETARZ STANU PEŁNOMOCNIK RZĄDU DO SPRAW OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH Jarosław Duda

S MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ SEKRETARZ STANU PEŁNOMOCNIK RZĄDU DO SPRAW OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH Jarosław Duda S MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ SEKRETARZ STANU PEŁNOMOCNIK RZĄDU DO SPRAW OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH Jarosław Duda BON-IV-071 2-2-2-MTK/1 4 Warszawa, Z 1 Pan Marek Michalak Rzecznik Praw Dziecka

Bardziej szczegółowo

ORZECZNICTWO DOTYCZĄCE ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI LUB O STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI

ORZECZNICTWO DOTYCZĄCE ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI LUB O STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI ORZECZNICTWO DOTYCZĄCE ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI LUB O STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI Orzeczenia o niepełnosprawności (w przypadku osób do 16 roku życia) oraz o stopniu niepełnosprawności (w przypadku

Bardziej szczegółowo

Część I. Osoba niepełnosprawna definicja, orzecznictwo o niepełnosprawności oraz podstawy funkcjonowania rehabilitacji społecznej i zawodowej

Część I. Osoba niepełnosprawna definicja, orzecznictwo o niepełnosprawności oraz podstawy funkcjonowania rehabilitacji społecznej i zawodowej Część I. Osoba niepełnosprawna definicja, orzecznictwo o niepełnosprawności oraz podstawy funkcjonowania rehabilitacji społecznej i zawodowej Rozdział 1. System orzecznictwa o niepełnosprawności Istnieje

Bardziej szczegółowo

7. Rodzaje zasiłków z ubezpieczenia chorobowego.

7. Rodzaje zasiłków z ubezpieczenia chorobowego. 7. Rodzaje zasiłków z ubezpieczenia chorobowego. Świadczenia przewidziane w ramach ubezpieczenia chorobowego mają charakter krótkoterminowy (okresowy) i są określane, mianem zasiłków, z uwagi na specyfikę

Bardziej szczegółowo

Orzecznictwo dla celów pozarentowych

Orzecznictwo dla celów pozarentowych Orzecznictwo dla celów pozarentowych 2010-11-18 Orzekanie o niezdolności do pracy dla celów pozarentowych Instytucje orzekające Do orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności dla celów

Bardziej szczegółowo

ŚWIADCZENIA Z UBEZPIECZENIA CHOROBOWEGO. mgr Marta Wasil

ŚWIADCZENIA Z UBEZPIECZENIA CHOROBOWEGO. mgr Marta Wasil ŚWIADCZENIA Z UBEZPIECZENIA CHOROBOWEGO mgr Marta Wasil ZAKRES PODMIOTOWY UBEZPIECZENIA CHOROBOWEGO (ART. 11 U.S.U.S.) Ubezpieczeniu chorobowemu podlega się: obowiązkowo, dobrowolnie. ZAKRES PODMIOTOWY

Bardziej szczegółowo

Orzekanie osób przed 16. rokiem życia

Orzekanie osób przed 16. rokiem życia Orzekanie osób przed 16. rokiem życia Powiatowe zespoły i wojewódzkie zespoły wydają odpowiednio orzeczenia o: niepełnosprawności osób, które nie ukończyły 16 roku życia, stopniu niepełnosprawności osób,

Bardziej szczegółowo

Dr Monika Lewandowicz-Machnikowska

Dr Monika Lewandowicz-Machnikowska Dr Monika Lewandowicz-Machnikowska Ubezpieczenie rentowe (I) Niezdolność do pracy, a niepełnosprawność. Niezdolność do pracy, jako ryzyko socjalne w systemie zabezpieczenia społecznego podlega odrębnej

Bardziej szczegółowo

B. Orzekanie o niepełnosprawności i stopnie niepełnosprawności

B. Orzekanie o niepełnosprawności i stopnie niepełnosprawności Vademecum dla osób niepełnosprawnych - przewodnik zawodowy Część I. Podstawowe pojęcia B. Orzekanie o niepełnosprawności i stopnie niepełnosprawności 1 SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI... 2 Orzekanie o niepełnosprawności...

Bardziej szczegółowo

Niepełnosprawni - wiadomości ogólne

Niepełnosprawni - wiadomości ogólne Niepełnosprawni - wiadomości ogólne CZYM JEST NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ I KTO O NIEJ ORZEKA? Zgodnie z przepisami ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych niepełnosprawność

Bardziej szczegółowo

PRAWO DO RENTY ZUS PORADNIK I WZORY

PRAWO DO RENTY ZUS PORADNIK I WZORY PRAWO DO RENTY ZUS PORADNIK I WZORY JOANNA SILUK KANCELARIA RADCY PRAWNEGO JOANNA SILUK UL. OBROŃCÓW BYDGOSZCZY 8/3 85-054 BYDGOSZCZ TEL. 530 633 600 JOANNA SILUK 0 Renta z tytułu niezdolności do pracy

Bardziej szczegółowo

Renty z tytułu niezdolności do pracy

Renty z tytułu niezdolności do pracy I Renty z tytułu niezdolności do pracy Wiadomości ogólne Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki: został uznany za niezdolnego

Bardziej szczegółowo

Zasady i tryb orzekania o niepełnosprawności

Zasady i tryb orzekania o niepełnosprawności Zasady i tryb orzekania o niepełnosprawności O niepełnosprawności orzekają: Powiatowe/miejskie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności jako pierwsza instancja; Wojewódzkie zespoły do spraw orzekania

Bardziej szczegółowo

INFORMACJA Z DZIAŁALNOŚCI POWIATOWEGO ZESPOŁU DO SPRAW ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W ZŁOTOWIE W 2011 ROKU

INFORMACJA Z DZIAŁALNOŚCI POWIATOWEGO ZESPOŁU DO SPRAW ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W ZŁOTOWIE W 2011 ROKU INFORMACJA Z DZIAŁALNOŚCI POWIATOWEGO ZESPOŁU DO SPRAW ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W ZŁOTOWIE W 2011 ROKU 1 Spis treści I. Sprawy finansowe. II. Stan zatrudnienia. III. Realizacja zadań wynikających

Bardziej szczegółowo

ZASIŁEK CHOROBOWY ŚWIADCZENIE REHABILITACYJNE ZASIŁEK WYRÓWNAWCZY

ZASIŁEK CHOROBOWY ŚWIADCZENIE REHABILITACYJNE ZASIŁEK WYRÓWNAWCZY ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH ZASIŁEK CHOROBOWY ŚWIADCZENIE REHABILITACYJNE ZASIŁEK WYRÓWNAWCZY Zasiłek chorobowy r Komu przysługuje zasiłek chorobowy? Zasiłek chorobowy przysługuje osobom objętym ubezpieczeniem

Bardziej szczegółowo

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ. Anna Lach-Gruba

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ. Anna Lach-Gruba NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ Anna Lach-Gruba NIEPEŁNOSPRAWNOSĆ Pojęcie osoby niepełnosprawnej wprowadziła uchwalona 9 grudnia 1975r. przez Ogólne Zgromadzenie ONZ - Deklaracja Praw Osób Niepełnosprawnych. Prawa przedstawione

Bardziej szczegółowo

WSKAZÓWKI DOTYCZĄCE DOKUMENTOWANIA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI RZADKIEJ LUB SPRZĘŻONEJ W PROJEKCIE

WSKAZÓWKI DOTYCZĄCE DOKUMENTOWANIA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI RZADKIEJ LUB SPRZĘŻONEJ W PROJEKCIE WSKAZÓWKI DOTYCZĄCE DOKUMENTOWANIA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI RZADKIEJ LUB SPRZĘŻONEJ W PROJEKCIE Wsparcie środowiska osób niepełnosprawnych z terenów wiejskich i małomiasteczkowych Każda osoba niepełnosprawna,

Bardziej szczegółowo

Uzyskaj orzeczenie o niepełnosprawności dla dziecka, które ma mniej niż 16 lat

Uzyskaj orzeczenie o niepełnosprawności dla dziecka, które ma mniej niż 16 lat Uzyskaj orzeczenie o niepełnosprawności dla dziecka, które ma mniej niż 16 lat Twoje dziecko jest niepełnosprawne? Uzyskaj orzeczenie, które to potwierdzi. Dzięki niemu dziecko może skorzystać z wielu

Bardziej szczegółowo

Wniosek o wydanie orzeczenia o wskazaniach do ulg i uprawnień

Wniosek o wydanie orzeczenia o wskazaniach do ulg i uprawnień Wniosek należy drukować obustronnie na jednej kartce. Wniosek o wydanie orzeczenia o wskazaniach do ulg i uprawnień Nr sprawy... miejscowość... data... Imię i nazwisko... Data i miejsce urodzenia... Adres

Bardziej szczegółowo

Niepełnosprawność w procedurach oświatowych i socjalnych

Niepełnosprawność w procedurach oświatowych i socjalnych Niepełnosprawność w procedurach oświatowych i socjalnych O czym rodzic/opiekun/nauczyciel wiedzieć powinien Definicja niepełnosprawności w wieku do lat 16: Osoby, które nie ukończyły 16 roku Ŝycia zaliczane

Bardziej szczegółowo

Ubezpieczenie chorobowe

Ubezpieczenie chorobowe Ubezpieczenie chorobowe Polski system ubezpieczeo społecznych obejmuje: ubezpieczenie emerytalne, ubezpieczenie rentowe, ubezpieczenie chorobowe, ubezpieczenie wypadkowe. PODSTAWA PRAWNA 1. ustawa z dnia

Bardziej szczegółowo

1. Informacje ogólne dla klienta

1. Informacje ogólne dla klienta 1. Informacje ogólne dla klienta 1) Zgodnie z ustawą z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, niepełnosprawność oznacza trwałą lub okresową

Bardziej szczegółowo

1. Informacje ogólne dla klienta

1. Informacje ogólne dla klienta 1. Informacje ogólne dla klienta 1) Zgodnie z ustawą z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, niepełnosprawność oznacza trwałą lub okresową

Bardziej szczegółowo

Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii RENTY Z FUS

Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii RENTY Z FUS RENTY Z FUS CHRONIONE RYZYKA Niezdolność do pracy (częściowa lub całkowita) Niezdolność do samodzielnej egzystencji Utrata żywiciela ŚWIADCZENIA Renta z tytułu niezdolności do pracy (stała lub okresowa)

Bardziej szczegółowo

Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci z Zaburzeniami Genetycznymi Status Osoby Niepełnosprawnej

Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci z Zaburzeniami Genetycznymi Status Osoby Niepełnosprawnej http://www.niepelnosprawni.gov.pl/ Instytucje Orzekające - procedury orzekania, tryb i zasady I. Czym jest niepełnosprawność i kto o niej orzeka? Zgodnie z przepisami ustawy o rehabilitacji zawodowej i

Bardziej szczegółowo

POWIATOWY ZESPÓŁ DO SPRAW ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W KONINIE

POWIATOWY ZESPÓŁ DO SPRAW ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W KONINIE POWIATOWY ZESPÓŁ DO SPRAW ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W KONINIE Informacja o działalności Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Koninie w roku 2016 Konin, luty 2017r. SPIS TREŚCI

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie z działalności Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Sosnowcu za 2013 r.

Sprawozdanie z działalności Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Sosnowcu za 2013 r. Sprawozdanie z działalności Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Sosnowcu za 2013 r. Orzekanie o stopniu niepełnosprawności dla celów pozarentowych wprowadzone zostało ustawą z

Bardziej szczegółowo

ZASIŁEK MACIERZYŃSKI ZASIŁEK OPIEKUŃCZY

ZASIŁEK MACIERZYŃSKI ZASIŁEK OPIEKUŃCZY ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH ZASIŁEK MACIERZYŃSKI ZASIŁEK OPIEKUŃCZY Zasiłek macierzyński r Komu przysługuje zasiłek macierzyński? Zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, z tytułu: r urodzenia

Bardziej szczegółowo

Płacisz i masz, czyli co ci się należy, gdy płacisz składki?

Płacisz i masz, czyli co ci się należy, gdy płacisz składki? l e k c j a N I. Ubezpieczenie chorobowe Świadczenia: zasiłek chorobowy, macierzyński, opiekuńczy, wyrównawczy, świadczenie rehabilitacyjne Zasiłek chorobowy przysługuje, gdy osoba ubezpieczona jest niezdolna

Bardziej szczegółowo

Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Łańcucie został powołany Uchwałą Rady Powiatu Łańcuckiego

Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Łańcucie został powołany Uchwałą Rady Powiatu Łańcuckiego Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Łańcucie Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Łańcucie został powołany Uchwałą Rady Powiatu Łańcuckiego Obowiązujące druki w celu

Bardziej szczegółowo

WYPŁATA ŚWIADCZEŃ Z UBEZPIECZENIA WYPADKOWEGO

WYPŁATA ŚWIADCZEŃ Z UBEZPIECZENIA WYPADKOWEGO 13 WYPŁATA ŚWIADCZEŃ Z UBEZPIECZENIA WYPADKOWEGO Z dniem 1 stycznia 2003 r. weszła w życie ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Bardziej szczegółowo

Co nam przysługuje, gdy płacimy składki?

Co nam przysługuje, gdy płacimy składki? Co nam przysługuje, gdy płacimy składki? 1 25 Ubezpieczenie chorobowe Zasiłek chorobowy świadczenie wypłacane zamiast pensji, gdy osoba ubezpieczona przebywa na zwolnieniu lekarskim. Standardowa wysokość

Bardziej szczegółowo

Ubezpieczenie rentowe. Podstawa prawna - ustawa z r. o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz ze zm.

Ubezpieczenie rentowe. Podstawa prawna - ustawa z r. o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz ze zm. Ubezpieczenie rentowe Podstawa prawna - ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1383 ze zm.) Przedmiot ochrony a) tzw. bardziej trwała niezdolność do pracy z tzw.

Bardziej szczegółowo

Katarzyna Kitajewska Główny Inspektorat Sanitarny

Katarzyna Kitajewska Główny Inspektorat Sanitarny Katarzyna Kitajewska Główny Inspektorat Sanitarny 1 Zranienia i zakłucia przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 czerwca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny

Bardziej szczegółowo

PŁACISZ I MASZ, CZYLI CO CI SIĘ NALEŻY, GDY OPŁACASZ SKŁADKI JAKIE ŚWIADCZENIA ZA OPŁACANIE SKŁADEK?

PŁACISZ I MASZ, CZYLI CO CI SIĘ NALEŻY, GDY OPŁACASZ SKŁADKI JAKIE ŚWIADCZENIA ZA OPŁACANIE SKŁADEK? TEKST UZUPEŁNIAJĄCY JAKIE ŚWIADCZENIA ZA OPŁACANIE SKŁADEK? I. UBEZPIECZENIE CHOROBOWE Świadczenia: zasiłek chorobowy, zasiłek macierzyński, zasiłek opiekuńczy, zasiłek wyrównawczy, świadczenie rehabilitacyjne

Bardziej szczegółowo

Dz.U. 1999 Nr 9 poz. 82 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ

Dz.U. 1999 Nr 9 poz. 82 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ Kancelaria Sejmu s. 1/1 Dz.U. 1999 Nr 9 poz. 82 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ z dnia 21 stycznia 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stopniu niepełnosprawności, trybu

Bardziej szczegółowo

Niezdolność do pracy, a niepełnosprawność.

Niezdolność do pracy, a niepełnosprawność. Ubezpieczenie rentowe (I) Niezdolność do pracy, a niepełnosprawność. Ustawa o emeryturach i rentach z FUS Dz.U.2016.887 tekst jednolity ze zm., dalej jako ust. o FUS Ustawa o rehabilitacji zawodowej i

Bardziej szczegółowo

Wniosek w sprawie wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności

Wniosek w sprawie wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności Nr wniosku... Wniosek w sprawie wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności Imię miejscowość... data... Nazwisko Data urodzenia miejsce urodzenia... Nr PESEL Dokument stwierdzający tożsamość: seria

Bardziej szczegółowo

Stopnie niepełnosprawności

Stopnie niepełnosprawności Stopnie Od ponad dziesięciu lat nie ma juŝ I, II i III grupy inwalidzkiej. Zamiast tego funkcjonują dwa rodzaje orzecznictwa: rentowe, które omówiliśmy w kwietniowych numerach Gazety Podatnika, oraz pozarentowe.

Bardziej szczegółowo

PŁACISZ I MASZ, CZYLI CO CI SIĘ NALEŻY, GDY PŁACISZ SKŁADKI ŚWIADCZENIA Z UBEZPIECZEŃ

PŁACISZ I MASZ, CZYLI CO CI SIĘ NALEŻY, GDY PŁACISZ SKŁADKI ŚWIADCZENIA Z UBEZPIECZEŃ TEKST UZUPEŁNIAJĄCY 1 ŚWIADCZENIA Z UBEZPIECZEŃ I. UBEZPIECZENIE CHOROBOWE Świadczenia: zasiłek chorobowy, macierzyński, opiekuńczy, wyrównawczy, świadczenie rehabilitacyjne Zasiłek chorobowy przysługuje,

Bardziej szczegółowo

Nr sprawy: PZOON (miejscowość i data) O WYDANIE ORZECZENIA O STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI (dotyczy osoby powyżej 16 roku życia)

Nr sprawy: PZOON (miejscowość i data) O WYDANIE ORZECZENIA O STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI (dotyczy osoby powyżej 16 roku życia) Nr sprawy: PZOON.42010.... (miejscowość i data) pierwszorazowy powtórny * WNIOSEK O WYDANIE ORZECZENIA O STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI (dotyczy osoby powyżej 16 roku życia) Imię drugie imię Nazwisko PESEL

Bardziej szczegółowo

Nr sprawy: PZOON (miejscowość i data) O WYDANIE ORZECZENIA O STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI (dotyczy osoby powyżej 16 roku życia)

Nr sprawy: PZOON (miejscowość i data) O WYDANIE ORZECZENIA O STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI (dotyczy osoby powyżej 16 roku życia) Nr sprawy: PZOON.42010.... (miejscowość i data) pierwszorazowy powtórny * WNIOSEK O WYDANIE ORZECZENIA O STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI (dotyczy osoby powyżej 16 roku życia) Imię drugie imię Nazwisko PESEL

Bardziej szczegółowo

ZAŚWIADCZENIE LEKARSKIE O STANIE ZDROWIA wydane dla potrzeb zespołu do spraw orzekania o stopniu niepełnosprawności

ZAŚWIADCZENIE LEKARSKIE O STANIE ZDROWIA wydane dla potrzeb zespołu do spraw orzekania o stopniu niepełnosprawności data... miejscowość... stempel zakładu opieki zdrowotnej lub praktyki lekarskiej ZAŚWIADCZENIE LEKARSKIE O STANIE ZDROWIA wydane dla potrzeb zespołu do spraw orzekania o stopniu niepełnosprawności Imię

Bardziej szczegółowo

ORZECZENIE O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI

ORZECZENIE O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI P R A W O I P R A K T Y K A JOLANTA ZOZULA APS, Warszawa ORZECZENIE O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI Kto może się ubiegać o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności O wydanie orzeczenia o niepełnosprawności może się

Bardziej szczegółowo

DZIESIĘCIOLECIE FUNKCJONOWANIA POWIATOWEGO ZESPOŁU DO SPRAW ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W KIELCACH

DZIESIĘCIOLECIE FUNKCJONOWANIA POWIATOWEGO ZESPOŁU DO SPRAW ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W KIELCACH ZARZĄD POWIATU W KIELCACH DZIESIĘCIOLECIE FUNKCJONOWANIA POWIATOWEGO ZESPOŁU DO SPRAW ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W KIELCACH Kielce, maj 2010r. I. ZADANIA ORAZ PODSTAWY PRAWNE FUNKCJONOWANIA ZESPOŁU

Bardziej szczegółowo

OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE. Z. Nowak - Kapusta

OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE. Z. Nowak - Kapusta OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE Z. Nowak - Kapusta Osoba niepełnosprawna to osoba, która posiadała odpowiednie orzeczenie wydane przez organ do tego uprawniony (osoba niepełnosprawna prawnie) lub osoba, która takiego

Bardziej szczegółowo

Imię i nazwisko: Data urodzenia: miejsce urodzenia Numer PESEL 8 2 0 3 0 5 0 1 1 4 2

Imię i nazwisko: Data urodzenia: miejsce urodzenia Numer PESEL 8 2 0 3 0 5 0 1 1 4 2 Miejsce na adnotacje urzędowe Dokonano przeglądu wniosku: Przyjęcie wniosku. dnia: osoba: Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Grodzisku Wielkopolskim, ul. Mossego 14 PZOON.8321.1..

Bardziej szczegółowo

Nr sprawy..., dnia... Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności ul. Wałowa 30, 44-300 Wodzisław Śl.

Nr sprawy..., dnia... Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności ul. Wałowa 30, 44-300 Wodzisław Śl. Nr sprawy....., dnia... Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności ul. Wałowa 30, 44-300 Wodzisław Śl. WNIOSEK O WYDANIE ORZECZENIA O STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI Dane wnioskodawcy: Nazwisko

Bardziej szczegółowo

Uprawnienia poszkodowanych w wypadkach związanych z pracą

Uprawnienia poszkodowanych w wypadkach związanych z pracą Uprawnienia poszkodowanych w wypadkach związanych z pracą Ubieganie się o świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego - ZUS. Określenie prawa do świadczeń i ich wypłata z ubezpieczenia wypadkowego należy do

Bardziej szczegółowo

1) numer kolejny wpisu, 2) datę wystawienia recepty,

1) numer kolejny wpisu, 2) datę wystawienia recepty, Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 17 maja 2012 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (Dz. U. z 2012 r., poz. 583),

Bardziej szczegółowo

Doradztwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych. Żadna praca nie wymaga od człowieka pełnej sprawności.

Doradztwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych. Żadna praca nie wymaga od człowieka pełnej sprawności. Doradztwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych Żadna praca nie wymaga od człowieka pełnej sprawności. Orzekanie o niepełnosprawności Podstawą uznania osoby, która nie ukończyła 16 roku życia za niepełnosprawną

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie z działalności Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Lesznie w 2006 r.

Sprawozdanie z działalności Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Lesznie w 2006 r. Sprawozdanie z działalności Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Lesznie w 2006 r. Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności realizuje zadania z zakresu administracji rządowej

Bardziej szczegółowo

- dotyczy mieszkańców miasta Tychy

- dotyczy mieszkańców miasta Tychy SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Tychach w okresie od 01.01.2014 r. 31.12.2014 r. - dotyczy mieszkańców miasta Tychy I. Liczba przyjętych wniosków

Bardziej szczegółowo

Ustalanie podstawy wymiaru zasiłków - najważniejsze zasady. Agnieszka Głuszko

Ustalanie podstawy wymiaru zasiłków - najważniejsze zasady. Agnieszka Głuszko Ustalanie podstawy wymiaru zasiłków - najważniejsze zasady Agnieszka Głuszko Podstawa prawna Ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa

Bardziej szczegółowo

Dr Eliza Mazurczak-Jasińska

Dr Eliza Mazurczak-Jasińska Dr Eliza Mazurczak-Jasińska Regulacja prawna Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 z późn.zm. Przedmiot ochrony:

Bardziej szczegółowo

Dane osoby zainteresowanej: Dane przedstawiciela ustawowego: Miejsce na adnotacje urzędowe. Przyjęcie wniosku. Dokonano przeglądu wniosku:

Dane osoby zainteresowanej: Dane przedstawiciela ustawowego: Miejsce na adnotacje urzędowe. Przyjęcie wniosku. Dokonano przeglądu wniosku: Miejsce na adnotacje urzędowe Dokonano przeglądu wniosku: Przyjęcie wniosku. dnia: osoba: PZOON.8321.3.. Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Grodzisku Wielkopolskim, ul. Mossego

Bardziej szczegółowo

Fundacja SYNAPSIS stan prawny na dzień 10 kwietnia2014 r. Informacje dla rodzin

Fundacja SYNAPSIS stan prawny na dzień 10 kwietnia2014 r. Informacje dla rodzin UPRAWNIENIA PRACOWNIKÓW ZWIĄZANE Z RODZICIELSTWEM. (dni wolne na opiekę nad dzieckiem, zasiłek opiekuńczy, urlop macierzyński, wydłużony urlop wychowawczy) I. DNI WOLNE NA OPIEKĘ NAD DZIECKIEM. Art 188

Bardziej szczegółowo

Wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu Niepełnosprawności. Nr sprawy : ZON.433..

Wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu Niepełnosprawności. Nr sprawy : ZON.433.. Wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu Niepełnosprawności Nr sprawy : ZON.433....dnia Imię i nazwisko Nazwisko rodowe Data i miejsce urodzenia. Adres zamieszkania.. Tel. Adres pobytu Nr PESEL. Dokument

Bardziej szczegółowo

Prawo zabezpieczenia społecznego NSP(w) rok akademicki 2017/2018. Ubezpieczenie chorobowe

Prawo zabezpieczenia społecznego NSP(w) rok akademicki 2017/2018. Ubezpieczenie chorobowe Prawo zabezpieczenia społecznego NSP(w) rok akademicki 2017/2018 dr Ariel Przybyłowicz ariel.przybylowicz2@uwr.edu.pl WPAiE, budynek A, pok. 123 Ubezpieczenie chorobowe Ubezpieczenie społeczne w razie

Bardziej szczegółowo

Pan Ryszard Makuch Dyrektor Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Radomiu WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

Pan Ryszard Makuch Dyrektor Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Radomiu WYSTĄPIENIE POKONTROLNE LWA-4101-09-05/2012 P/12/105 Warszawa, 14 sierpnia 2012 r. Pan Ryszard Makuch Dyrektor Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Radomiu WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia

Bardziej szczegółowo

Nr sprawy: PZOON (miejscowość i data) O WYDANIE ORZECZENIA O STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI (dotyczy osoby powyżej 16 roku życia)

Nr sprawy: PZOON (miejscowość i data) O WYDANIE ORZECZENIA O STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI (dotyczy osoby powyżej 16 roku życia) Nr sprawy: PZOON.42010.... (miejscowość i data) pierwszorazowy powtórny * WNIOSEK O WYDANIE ORZECZENIA O STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI (dotyczy osoby powyżej 16 roku życia) Imię drugie imię Nazwisko PESEL

Bardziej szczegółowo

Wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności

Wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności POWIATOWY ZESPÓŁ DO SPRAW ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W MALBORKU Nr sprawy.. Miejscowość i data... Imię/imiona i nazwisko PESEL Dokładny adres zameldowania Wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności

Bardziej szczegółowo

ZASIŁKI. Uwagi ogólne

ZASIŁKI. Uwagi ogólne IV ZASIŁKI Uwagi ogólne 1. Świadczenia krótkoterminowe obejmują: zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek wyrównawczy, zasiłek porodowy, zasiłek macierzyński, zasiłek opiekuńczy i zasiłek

Bardziej szczegółowo

SZKOLENIE OKRESOWE W DZIEDZINIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY OSÓB ZATRUDNIONYCH NA STANOWISKACH KIEROWNICZYCH CZĘŚĆ 2

SZKOLENIE OKRESOWE W DZIEDZINIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY OSÓB ZATRUDNIONYCH NA STANOWISKACH KIEROWNICZYCH CZĘŚĆ 2 SZKOLENIE OKRESOWE W DZIEDZINIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY OSÓB ZATRUDNIONYCH NA STANOWISKACH KIEROWNICZYCH CZĘŚĆ 2 II. SKUTKI EKONOMICZNE NIEWŁAŚCIWYCH WARUNKÓW PRACY. ŚWIADCZENIA Z TYTUŁU WYPADKÓW

Bardziej szczegółowo

Miejscowość..., dnia...200...r.

Miejscowość..., dnia...200...r. WNIOSEK w sprawie wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności Uwaga : wszystkie punkty formularza należy dokładnie wypełnić dużymi drukowanymi literami! Nr sprawy... Miejscowość..., dnia...200...r.

Bardziej szczegółowo

Komentarz. do ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa

Komentarz. do ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa Komentarz do ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby (tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 ze zm.) - wybrane zagadnienia Spis

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 19 lutego 2013 r. Poz. 229 OBWIESZCZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ 1) z dnia 29 stycznia 2013 r.

Warszawa, dnia 19 lutego 2013 r. Poz. 229 OBWIESZCZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ 1) z dnia 29 stycznia 2013 r. DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 19 lutego 2013 r. Poz. 229 OBWIESZCZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ 1) z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu

Bardziej szczegółowo

WZÓR SPRZECIWU OD ORZECZENIA LEKARZA ORZECZNIKA ZUS

WZÓR SPRZECIWU OD ORZECZENIA LEKARZA ORZECZNIKA ZUS WZÓR SPRZECIWU OD ORZECZENIA LEKARZA ORZECZNIKA ZUS Z OMÓWIENIEM autor: Krzysztof Bogusz www.kancelariars.pl www.odwolanieoddecyzjizus.pl Witaj! W związku z tym, że wiele spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych

Bardziej szczegółowo

1. Informacje ogólne dla klienta

1. Informacje ogólne dla klienta 1. Informacje ogólne dla klienta 1) Podstawą uznania osoby, która nie ukończyła 16. roku życia za niepełnosprawną jest ustalenie, że: - ma naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną; - przewidywany okres

Bardziej szczegółowo

Orzecznictwo do celów pozarentowych

Orzecznictwo do celów pozarentowych Orzecznictwo do celów pozarentowych Orzekanie do tzw. celów pozarentowych, czyli do celów dających możliwość: znalezienia odpowiedniego zatrudnienia: w zakładach pracy chronionej (ZPCh), zakładach aktywności

Bardziej szczegółowo

Dr Eliza Mazurczak-Jasińska

Dr Eliza Mazurczak-Jasińska Dr Eliza Mazurczak-Jasińska Regulacja prawna Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 z późn.zm. Przedmiot ochrony:

Bardziej szczegółowo

JAKIE ŚWIADCZENIA ZA OPŁACANIE SKŁADEK?

JAKIE ŚWIADCZENIA ZA OPŁACANIE SKŁADEK? TEKST UZUPEŁNIAJĄCY 1 JAKIE ŚWIADCZENIA ZA OPŁACANIE SKŁADEK? I. UBEZPIECZENIE CHOROBOWE Świadczenia: zasiłek chorobowy, zasiłek macierzyński, zasiłek opiekuńczy, zasiłek wyrównawczy, świadczenie rehabilitacyjne

Bardziej szczegółowo

ELEKTRONICZNE ZWOLNIENIA LEKARSKIE

ELEKTRONICZNE ZWOLNIENIA LEKARSKIE ukończą 50 lat lub staną się niezdolni do pracy po śmierci małżonka, ale nie później niż w ciągu 5 lat od jego śmierci lub od kiedy przestaną wychowywać dzieci, wnuki, rodzeństwo (wymienione wyżej). Zasiłek

Bardziej szczegółowo

Nagrody i premie składki i podatki

Nagrody i premie składki i podatki Nagrody i premie składki i podatki Premie uznaniowe i regulaminowe procentowe jest to kwota w procentach od wynagrodzenia zasadniczego kwotowe wartość pieniężna niezależna od wynagrodzenia zasadniczego

Bardziej szczegółowo

Nr sprawy: PZOON.420 (miejscowość i data)

Nr sprawy: PZOON.420 (miejscowość i data) Nr sprawy: PZOON.420... (miejscowość i data) pierwszorazowy powtórny * WNIOSEK O WYDANIE ORZECZENIA O STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI (dotyczy osoby powyżej 16 roku życia) Imię drugie imię Nazwisko PESEL Miejsce

Bardziej szczegółowo

Dane dotyczące Wnioskodawcy: Imię i nazwisko... Adres zamieszkania*... Data urodzenia... Nr telefonu Wypełnia przedstawiciel ustawowy:

Dane dotyczące Wnioskodawcy: Imię i nazwisko... Adres zamieszkania*... Data urodzenia... Nr telefonu Wypełnia przedstawiciel ustawowy: PCPR.III.700..2017...... Data wpływu wniosku do PCPR Pieczęć PCPR i podpis pracownika Wniosek o dofinansowanie ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych uczestnictwa w turnusie

Bardziej szczegółowo

Komentarz. do ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa

Komentarz. do ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa Komentarz do ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby (tekst jednolity: Dz. U. z 2016 r. poz. 372) - wybrane zagadnienia Spis treści Prawo

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY PRAWA ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO D R K A R O L I N A S T O P K A

PODSTAWY PRAWA ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO D R K A R O L I N A S T O P K A PODSTAWY PRAWA ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO D R K A R O L I N A S T O P K A ZASIŁEK MACIERZYŃSKI C.D. Dopuszczalność wykonywania pracy w okresie korzystania z zasiłku macierzyńskiego NIE 1. cel urlopu macierzyńskiego

Bardziej szczegółowo

Zwracam się z prośbą o wydanie mi orzeczenia o niepełnosprawności dla celów (właściwe podkreślić): - zasiłku pielęgnacyjnego;

Zwracam się z prośbą o wydanie mi orzeczenia o niepełnosprawności dla celów (właściwe podkreślić): - zasiłku pielęgnacyjnego; Nr wniosku... Wniosek w sprawie wydania orzeczenia o niepełnosprawności (dotyczy osoby, która nie ukończyła 16-go roku życia).... miejscowość i data I. Dane dziecka Imię ] Nazwisko Data urodzenia miejsce

Bardziej szczegółowo

1. Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa

1. Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa 1. Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa z dnia 25 czerwca 1999 r. (Dz.U. Nr 60, poz. 636) Tekst jednolity z dnia 17 grudnia 2013 r. (Dz.U. 2014,

Bardziej szczegółowo

ULGI I UPRAWNIENIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

ULGI I UPRAWNIENIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH ULGI I UPRAWNIENIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH Pojęcie niepełnosprawności Niepełnosprawność oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia

Bardziej szczegółowo

Świadczenia wypłacane z tytułu ubezpieczeń społecznych

Świadczenia wypłacane z tytułu ubezpieczeń społecznych Rodzaje ryzyka oraz świadczenia wypłacane z ubezpieczenia chorobowego Ubezpieczenie chorobowe Świadczenia wypłacane z tytułu ubezpieczeń społecznych czasowa niezdolność do zasiłek chorobowy choroba, kalectwo

Bardziej szczegółowo

Wpisać cyframi: dzień/miesiąc/rok MIEJSCE URODZENIA OBYWATELSTWO SERIA I NR DOK.TOŻSAMOŚCI

Wpisać cyframi: dzień/miesiąc/rok MIEJSCE URODZENIA OBYWATELSTWO SERIA I NR DOK.TOŻSAMOŚCI ADNOTACJE URZĘDOWE Wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności (dotyczy osób powyżej 16 roku życia) Nr sprawy: / Uwaga! Pola w rubrykach należy wypełnić czytelnie, pismem drukowanym, dużymi

Bardziej szczegółowo

b) po ust. 4 dodaje się ust. 5 i 6 w brzmieniu:

b) po ust. 4 dodaje się ust. 5 i 6 w brzmieniu: PROJEKT 31.08.2006. AUTOPOPRAWKA do projektu ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz o zmianie niektórych innych ustaw W rządowym projekcie

Bardziej szczegółowo

Wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności (dotyczy osób powyżej 16 roku życia)

Wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności (dotyczy osób powyżej 16 roku życia) Lublin, dnia... Nr sprawy:... (nadaje Zespół) Wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności (dotyczy osób powyżej 16 roku życia) ubiegających się po raz pierwszy o wydanie orzeczenia o stopniu

Bardziej szczegółowo

ZASIŁEK MACIERZYŃSKI ZASIŁEK OPIEKUŃCZY

ZASIŁEK MACIERZYŃSKI ZASIŁEK OPIEKUŃCZY ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH ZASIŁEK MACIERZYŃSKI ZASIŁEK OPIEKUŃCZY Zasiłek macierzyński r Komu przysługuje zasiłek macierzyński? Zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej z tytułu: r urodzenia

Bardziej szczegółowo

URLOP BEZPŁATNY A PRAWO DO ZASIŁKÓW ZWIĄZANYCH Z CHOROBĄ I MACIERZYŃSTWEM

URLOP BEZPŁATNY A PRAWO DO ZASIŁKÓW ZWIĄZANYCH Z CHOROBĄ I MACIERZYŃSTWEM URLOP BEZPŁATNY A PRAWO DO ZASIŁKÓW ZWIĄZANYCH Z CHOROBĄ I MACIERZYŃSTWEM Co o urlopie bezpłatnym stanowi Kodeks pracy Zgodnie z Kodeksem pracy pracodawca może udzielić pracownikowi, na jego pisemny wniosek,

Bardziej szczegółowo

PZOON (miejscowość i data) WNIOSEK W SPRAWIE WYDANIA ORZECZENIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI (dotyczy osoby, która nie ukończyła 16 roku życia)

PZOON (miejscowość i data) WNIOSEK W SPRAWIE WYDANIA ORZECZENIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI (dotyczy osoby, która nie ukończyła 16 roku życia) PZOON.42011....... (miejscowość i data) pierwszorazowy powtórny * WNIOSEK W SPRAWIE WYDANIA ORZECZENIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI (dotyczy osoby, która nie ukończyła 16 roku życia) Imię dziecka: Nazwisko dziecka:

Bardziej szczegółowo

Ustawa zasiłkowa 2014 z komentarzem ZUS

Ustawa zasiłkowa 2014 z komentarzem ZUS dwutygodnik prawa pracy MONITOR i ubezpieczeń KODEKS KADR I PŁAC tom 6 Ustawa zasiłkowa 2014 z komentarzem ZUS Stan prawny na 1 listopada 2014 r. Publikacja wchodzi w skład MONITORA prawa pracy i ubezpieczeń

Bardziej szczegółowo

ODWOŁANIE OD DECYZJI ZUS. Wzór odwołania

ODWOŁANIE OD DECYZJI ZUS. Wzór odwołania ODWOŁANIE OD DECYZJI ZUS Wzór odwołania Podstawą wszczęcia postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych jest odwołanie od decyzji wydanej przez organ rentowy lub odwołanie w razie niewydania

Bardziej szczegółowo

I. Zasiłek rodzinny oraz dodatki do zasiłku rodzinnego:

I. Zasiłek rodzinny oraz dodatki do zasiłku rodzinnego: Informacja dotycząca osób uprawnionych do świadczeń rodzinnych oraz zasad przyznawania świadczeń rodzinnych zgodnie z ustawą z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych (tj.: Dz. U. z 2006

Bardziej szczegółowo