Autor: mgr Małgorzata Meronk Scenariusz zajęć z języka polskiego w szkole ponadgimnazjalnej w klasie I

Transkrypt

1 Autor: mgr Małgorzata Meronk Scenariusz zajęć z języka polskiego w szkole ponadgimnazjalnej w klasie I Temat: Wizje Sądu Ostatecznego w literaturze i sztuce. (scenariusz napisany metodą kreatorską) Czas zajęć: 45 min. Podręcznik: Między tekstami, cz. I (średniowiecze) Cele ogólne: - poznanie dzieł literackich wchodzących w skład dziedzictwa polskiej, europejskiej i światowej kultury; - pomoc w osiąganiu dojrzałości intelektualnej, emocjonalnej i moralnej; - kształtowanie tożsamości własnej, narodowej i kulturowej; - kształtowanie hierarchii wartości w oparciu o wybitne dzieła kultury. Cele szczegółowe: Uczeń potrafi (czynności ucznia doskonalone w trakcie zajęć): Wiadomości A. wiedzieć B. rozumieć Uczeń poznaje twórczość Hansa Memlinga - malarza z przełomu średniowiecza i renesansu - - potrafi wymienić cechy sztuki średniowiecza, nazwać technikę malarską (jeśli to możliwe). Uczeń poznaje pojęcia: ironia poetycka, tryptyk, motyw deesis w sztuce. Poznaje dzieła literackie: wiersz Zbigniewa Herberta U wrót doliny, fragmenty Biblii (Ewangelia wg św. Mateusza). Rozróżniać malarstwo średniowieczne (z elementami gotyku) wśród innych tekstów kultury, rozumie przesłanie tekstu Zbigniewa Herberta U wrót doliny i zjawisko ironii poetyckiej, potrafi podać temat wiersza Zbigniewa Herberta.

2 Umiejętności C. stosować wiadomości D. rozwiązywać problemy Usytuować dzieło w dorobku Hansa Memlinga, scharakteryzować światopogląd ludzi średniowiecza. Zanalizować problem (temat obrazu i wiersza U wrót doliny) i ocenić jego związek z tytułami omawianych dzieł, zanalizować kompozycję dzieła Sąd Ostateczny i omówić jej znaczenie dla całości obrazu, zanalizować kolorystykę obrazu i gamę użytych barw i odkryć ich znaczenie dla przedstawionego tematu, wykryć nowatorski charakter (obrazu jeżeli omawiany obraz jest w jakimś stopniu nietypowy), ocenić rolę światła. Uczeń potrafi porównać malarską i literacką (biblijną i z tekstu Herberta) wizję sądu. Metody: - obserwacji (oglądowe), - słowne (werbalne), - działalności praktycznej uczniów. (typologia metod wg Czesława Kupisiewicza) Formy: - praca w grupach pięcioosobowych, dobór celowy, - praca indywidualna, - praca całego zespołu klasowego. Materiały: - podręcznik Między tekstami do klasy I szkoły ponadgimnazjalnej, - kolorowe ksero reprodukcji Sądu Ostatecznego Hansa Memlinga w formacie A-3, po jednym na grupę, - ksero wiersza Zbigniewa Herberta U wrót doliny, po jednym na parę, - materiały informacyjne i reprodukcje na temat twórczości Hansa Memlinga przygotowane przez nauczyciela lub ucznia referującego, - załączniki: ZADANIA DLA UCZNIÓW. Prowadzący: polonista. Etap przygotowawczy: Przed zajęciami wybieramy dwóch uczniów, którzy przedstawią sylwetkę malarza Hansa Memlinga. I część (45 minut)

3 Etapy Przebieg zajęć Uwagi o realizacji Zaangażowanie (15 minut) Badanie (20 minut) Przekształcanie (10 minut) Podanie tematu zajęć. Miniwykład lub referat (prezentacja) na temat sylwetki twórczej malarza Hansa Memlinga Uczniowie wykonują zadanie zmierzające do analizy obrazu Sąd Ostateczny. Uczniowie na podstawie rozdanego fragmentu Ewangelii św. Mateusza porównują malarską i biblijną wizję sądu. Wiadomości mają przygotować dwaj uczniowie i zaprezentować je w postaci krótkich 2-3-minutowych wypowiedzi. Mogą wykorzystać przygotowany wcześniej plakat pokazujący reprodukcje Memlinga oraz inne materiały ksero dla klasy. Praca przebiega we wcześniej dobranych przez nauczyciela pięcioosobowych grupach. Uczniowie wybierają jeden z dwóch typów zadań. Treść zadania I dla grup podana jest w załącznikach. Rozdanie uczniom skserowanych fragmentów z Ewangelii św. Mateusza oraz zadania II. Rozwiązanie zadania powinno się znaleźć na rozdanych arkuszach papieru, w formie schematu lub w punktach. II część (45 minut) Prezentacja Grupy prezentują (10 minut) efekty pracy. Przedstawiają wnioski dotyczące analizy obrazu. Refleksja (5 min) Uczniowie formułują cechy światopoglądu ludzi średniowiecza i -jeśli to możliwe - cechy sztuki średniowiecznej. Grupy na tablicy zawieszają arkusze papieru w celu porównania wyników. Prezentacji dokonują sprawozdawcy dwóch grup pierwszy omawia część centralną obrazu, drugi prawą, a trzeci lewą stronę tryptyku. Pozostali uzupełniają. Czwarty sprawozdawca omawia wyniki porównywania malarskiej i biblijnej wizji sądu. Wnioski zapisują w formie artykułu hasłowego w encyklopedii zadanie III podane w załącznikach.

4 Badanie i przekształcanie (15 minut) Prezentacja i refleksja (10 minut) Uczniowie w grupach zapoznają się z tekstem U wrót doliny (czytanie ciche w parach) i o- pisują wizję sądu w tekście Herberta Uczniowie porównują poetycką malarską wizję sądu, zwracając uwagę na zjawisko ironii w wierszu Herberta. Grupy otrzymują odbitki kserograficzne i kolejne zadanie IV, które zostało zamieszczone w załącznikach. Wnioski zapisują sekretarze grup. Sprawozdawcy grup odczytują notatki, podsumowują rozwiązywane problemy. Załączniki ZADANIE I Typ pierwszy, dla grup o parzystych numerach Dokonaj analizy centralnej części tryptyku Hansa Memlinga pt. Sąd Ostateczny, uwzględniając: 1. opis przedstawionej sceny i kompozycję dzieła: - znajdź dominantę kompozycyjną (np. szczegół, postać, barwna plama, światło, układ elementów, linii itd.) i jej znaczenie dla całości dzieła, - ustal, nazwij, przedstaw pierwszy plan, drugi oraz dalszy plan, - scharakteryzuj postacie przedstawione na obrazie i ich wzajemne relacje, - zwróć uwagą na tło, perspektywę, - odpowiedz, jaki jest wzajemny stosunek między tym, co na obrazie szczegółowe (gest, przedmiot, kształt), a tym, co ogólne (tzn. wymowa całości dzieła), 2. kolorystykę dzieła: - opisz gamę użytych barw, - powiedz, jakie mają znaczenie dla przedstawionego tematu, 3. źródła światła i jego rolę: - ustal, jak malarz wykorzystuje oświetlenie do pokazania np. twarzy,

5 4. określenie techniki malarskiej, 5. problem (temat) przedstawiony na obrazie: - zaakcentuj to, w jaki sposób technika malarska, użyta kolory, światło, kompozycja, służą lepszemu zobrazowaniu treści, - odnieś się do tytułu dzieła, 6. ustalenie symboliki średniowiecznej: -ustal, jakie znaczenie ma scena walki anioła i diabła o ludzką duszę, -zwróć uwagę na symbolikę bramy niebieskiej. ZADANIE I Typ drugi, dla grup o numerach nieparzystych Dokonaj analizy prawej i lewej części tryptyku Hansa Memlinga pt. Sąd Ostateczny, uwzględniając: 1. opis przedstawionej sceny i kompozycję dzieła: - znajdź dominantę kompozycyjną (np. szczegół, postać, barwna plama, światło, układ elementów, linii itd.) i jej znaczenie dla całości dzieła, - ustal, nazwij, przedstaw pierwszy plan, drugi oraz dalszy plan, - scharakteryzuj postacie przedstawione na obrazie i ich wzajemne relacje, - zwróć uwagą na tło, perspektywę, - odpowiedz, jaki jest wzajemny stosunek między tym, co na obrazie szczegółowe (gest, przedmiot, kształt), a tym, co ogólne (tzn. wymowa całości dzieła), 2. kolorystykę dzieła: - opisz gamę użytych barw, - powiedz, jakie mają znaczenie dla przedstawionego tematu, 3. źródła światła i jego rolę: - ustal, jak malarz wykorzystuje oświetlenie do pokazania np. twarzy, 4. określenie techniki malarskiej, 5. problem (temat) przedstawiony na obrazie: - zaakcentuj to, w jaki sposób technika malarska, użyte kolory, światło kompozycja, służą lepszemu zobrazowaniu treści, - odnieś się do tytułu dzieła.

6 ZADANIE II Na podstawie podanego fragmentu ewangelii wg św. Mateusza porównaj malarską i biblijną wizję sądu, biorąc pod uwagę m.in.: - znaczenie, jakie przypisują święty Mateusz i Hans Memling lewej i prawej stronie, - wskazania etyczne wynikające z obu dzieł, Zastanów się, czego, o czym mówi święty Mateusz, nie ma na obrazie. Rozwiązanie zadania powinno się znaleźć na rozdanych arkuszach papieru, w formie schematu lub w punktach. ZADANIE III Wykorzystując wnioski z analizy tryptyku Hansa Memlinga i fragmenty ewangelii wg świętego Mateusza, sformułuj cechy światopoglądu ludzi średniowiecza. Odpowiedz, jakiego rodzaju uczynki rozstrzygną według świętego Mateusza o losie człowieka stojącego przed obliczem Najwyższego Sędziego. Wnioski zapisz w formie zredagowanego wspólnie artykułu hasłowego w encyklopedii wg wzoru: ŚWIATOPOGLĄD ŚREDNIOWIECZA - Jeśli to możliwe scharakteryzuj wybrane cechy sztuki średniowiecznej, np. styl architektoniczny, do którego odwołał się Memling, malując rajskie wrota. ZADANIE IV Zapoznaj się z wierszem Zbigniewa Herberta U wrót doliny (proponuję najpierw czytanie ciche w parach). Opisz wizję sądu w tekście Herberta. Porównaj poetycką i malarską wizję sądu.

7 A oto zadania do tekstu: 1. Wypisz cytaty dotyczące postaci sądzonych i postaci dokonujących sądu. 2. Odpowiedz, jakie znaczenie ma wyrażenie beczące stado dwunogów i jak nazywamy taki sposób przedstawienia świata. 3. Zdecyduj, czy odczuwasz napięcie między wzniosłym tematem o biblijnym rodowodzie a całkowicie nieprzystającym do sytuacji stylem wypowiedzi? 4. Do jakiego stylu użytkowego odwołuje się wiersz Herberta? 5. Oceń, czy w wierszu Herberta macie do czynienia z tradycyjną wizją sądu (jak na obrazie Memlinga), czy ze współczesną jego interpretacją?