ZACHODNIOPOMORSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO W BARZKOWICACH. Stanisław Szmalec

Transkrypt

1 ZACHODNIOPOMORSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO W BARZKOWICACH Stanisław Szmalec Procedura postępowania związana z szacowaniem szkód i uruchomieniem kredytów na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych dotkniętych klęskami żywiołowymi Barzkowice 2008

2 WYDAWCA: Zachodniopomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Barzkowicach, Barzkowice tel. (091) do 02, fax (091) barzkowice@home.pl ISBN Dyrektor: inż. Dariusz Kłos Korekta: Sylwia Lenard Projekt okładki: Wiesław Groński Skład tekstu: Marzena Maziarz Montaż: Jadwiga Grabska, druk: Janina Jędraszczyk Druk: ZODR Barzkowice, zam. nr 57/2008, nakład 200 egz.

3 WSTĘP Przekazujemy dla członków Komisji szacowania szkód poradnik opisujący procedurę postępowania związaną z szacowaniem szkód i uruchomieniem kredytów na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych znajdujących się na obszarach, gdzie szkody powstały w związku z klęską suszy, gradobicia, nadmiernych opadów atmosferycznych, wymarznięcia, powodzi, huraganu, pożaru spowodowanego wyładowaniem atmosferycznym lub osuwisk ziemi - do wiadomości i stosowania w doradztwie rolniczym. I. Ogólne zasady udzielania kredytów dla gospodarstw rolnych na wznowienie produkcji rolnej i przywrócenie funkcji użytkowych zniszczonych budynków, uszkodzonych ciągników, maszyn i urządzeń rolniczych w wyniku klęsk żywiołowych 1. Dla poszkodowanych gospodarstw rolnych w wyniku huraganu, gradobicia, pożaru, nadmiernych opadów atmosferycznych, powodzi, suszy, wymarznięć i osuwisk ziemnych możliwe jest udzielenie pomocy w postaci kredytów klęskowych na wznowienie produkcji rolnej (kredyt obrotowy) oraz przywrócenie funkcji użytkowych zniszczonych lub uszkodzonych budynków (kredyt inwestycyjny) pod warunkiem, że wyrządzone szkody mają charakter klęski żywiołowej, zagrażającej dalszemu funkcjonowaniu gospodarstw, a rolnicy złożą wniosek, że z tego kredytu skorzystają. 2. O kredyt mogą ubiegać się podmioty prowadzące działalność rolniczą (osoby fizyczne, prawne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej) będący właścicielami lub dzierżawcami w okresach wieloletnich gospodarstw rolnych lub działów specjalnych produkcji rolnej. Przez dzierżawę w okresie wieloletnim należy rozumieć umowę dzierżawy zawartą na okres dłuższy niż 3 lata i trwający co najmniej do końca okresu kredytowania. Umowa dzierżawy musi być zawarta na piśmie i powinna w sposób niebudzący wątpliwości określać datę jej zawarcia i czas jej trwania. 3. Wysokość kredytu nie może przekroczyć oszacowanej (przez komisję powołaną przez wojewodę) wielkości szkód w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej powstałych w uprawach rolnych, inwentarzu i rzeczowych środkach do produkcji rolnej, nie więcej niż 4 mln zł na przedsięwzięcia realizowane w gospodarstwie rolnym lub 8 mln na działy specjalne produkcji rolnej. 4. Kwota obrotowego kredytu klęskowego nie może przekroczyć kosztów (nakładów) niezbędnych na wznowienie produkcji po klęsce i nie więcej niż wielkość szkód w uprawach rolnych, zwierzętach gospodarskich oszacowanych przez komisję powołaną przez wojewodę, według obniżenia dochodu. Sposób wyliczenia tego dochodu określony został we wzorze opinii wojewody. 5. Kwota pomocy w formie dopłat do oprocentowania kredytów nie może przekroczyć kwoty stanowiącej różnicę między wysokością poniesionej szkody a kwotą wypłaconego odszkodowania z tytułu ubezpieczenia. A ponadto wysokość pomocy Agencji nie może przekroczyć: a) 80% kwoty obniżenia dochodu, wynikającego z opinii wojewody, b) 90% kwoty obniżenia dochodu, wynikającego z opinii wojewody dla gospodarstw

4 rolnych położonych na obszarach ONW i NATURA 2000 oraz związanych z wdrażaniem Ramowej Dyrektywy Wodnej. Przy czym kwota obniżenia dochodu, określona w opinii wojewody, może zostać zwiększona w wyniku innych kosztów poniesionych przez rolnika z powodu niezebrania plonów w wyniku klęski, zgodnie z dyrektywą Komisji (WE) Nr 1857/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r. oraz pomniejszona o nieponiesione koszty i otrzymanie odszkodowania z tytułu zawarcia umowy ubezpieczenia. Kredyt inwestycyjny może być udzielony maksymalnie na okres: a) 8 lat w przypadku nakładów na przywrócenie funkcji użytkowych uszkodzonych budynków, budowli, urządzeń i obiektów służących do zaopatrzenia w wodę, energię elektryczną, gaz itp., b) 5 lat na zakup kwalifikowanego materiału szkółkarskiego na odtworzenie sadu. Kredyt obrotowy może być udzielony na okres: a) 4 lata w przypadku nakładów na zakup rzeczowych środków do produkcji rolnej. Kredyty te mają służyć wznowieniu produkcji bezpośrednio po klęsce żywiołowej, tj. w najbliższym cyklu produkcyjnym. 6. Oprocentowanie wymienionych kredytów dla kredytobiorcy nie może być wyższe niż 1,5 stopy redyskontowej weksli przyjmowanych od banków do redyskonta przez NBP. 7. Uruchomienie linii kredytowej następuje za zgodą Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi wyrażoną na wniosek wojewody właściwego ze względu na miejsce wystąpienia szkody, zgłoszony w okresie 3 miesięcy od dnia stwierdzenia skutków klęski. Wniosek wojewody zgłaszany jest pod warunkiem oszacowania szkód przez komisję powołaną przez wojewodę, w terminie 2 miesięcy od dnia skutków klęski. W danym roku banki mogą udzielać kredytów w terminach: do 31 grudnia tego samego roku w przypadku zgody na uruchomienie linii kredytowych wydanych przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w okresie od 1 stycznia do 31 maja, do 30 czerwca następnego roku w przypadku zgody na uruchomienie linii kredytowych wydanych przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w okresie od 1 czerwca do 31 grudnia. 8. Od kredytobiorcy nie jest wymagane wniesienie udziału własnego, natomiast kredytobiorca winien w terminie 3 miesięcy od dnia pobrania środków finansowych z banku udokumentować co najmniej 50% wydatków poniesionych na zakupy dokonane po dniu wystąpienia szkody.

5 II. Określenie zakresu i wysokości szkody 1. Klęską żywiołową musi być dotknięty pewien obszar (najmniej sołectwo), na którym znajdują się poszkodowane gospodarstwa, w rozmiarach stanowiących zagrożenie dalszego ich funkcjonowania. 2. Pojedyncze gospodarstwa dotknięte ww. zjawiskami nie spełniają wymogów pojęcia klęski żywiołowej - z wyjątkiem pożaru spowodowanego wyładowaniem atmosferycznym. 3. W razie kilkakrotnego uszkodzenia tej samej uprawy wysokość każdej następnej szkody ustala się z uwzględnieniem wysokości poprzednio ustalonych strat. 4. Za podstawę określenia zakresu i wysokości szkody w uprawach rolnych przyjmuje się w szczególności: 1) w przypadku szacowania szkód pod kątem ubiegania się o kredyt obrotowy a) powierzchnię działki, na której uprawy zostały uszkodzone lub zniszczone (minimalna powierzchnia uprawy nie może być niższa niż 0,1 ha), b) określony w procentach stopień zniszczeń uprawy, z tym że do szacunku szkód stopień zniszczeń upraw nie może być niższy niż 30%, c) rodzaj uprawy z uwzględnieniem właściwej fazy rozwoju roślin, d) utracone plony z upraw, o których mowa w pkt. b), wyliczone na podstawie średnich plonów poszczególnych upraw w danym województwie - US lub gospodarstwie oświadczenie rolnika, e) średnie ceny sprzedaży poszczególnych produktów rolnych w danym roku w województwie - US lub gospodarstwie oświadczenie rolnika. 2) w przypadku szacowania szkód pod kątem ubiegania się o kredyt inwestycyjny wartość ponoszonych rzeczowych nakładów niezbędnych na: a) przywrócenie funkcji użytkowych: zniszczonych lub uszkodzonych budynków inwentarskich magazynowo-składowych, szklarni i innych budynków i budowli służących do produkcji poprzez ich odbudowę lub wykonanie niezbędnych remontów kapitalnych (w przypadku klęski pożaru spowodowanego wyładowaniem atmosferycznym należy dołączyć dokument Policji lub Straży Pożarnej potwierdzający powstanie pożaru wskutek uderzenia pioruna), uszkodzonych ciągników, maszyn i urządzeń rolniczych poprzez przeprowadzenie remontów kapitalnych, b) przywrócenie produkcji poprzez zakup: kwalifikowanego materiału szkółkarskiego na odtworzenie sadu lub innych plantacji sadowniczych, stada podstawowego zwierząt gospodarskich, c) zakup w miejsce zniszczonych: ciągników, maszyn, urządzeń rolniczych, a także samochodów ciężarowych, dostawczych lub specjalistycznych wyłącznie dla potrzeb związanych z produkcją w działach specjalnych produkcji rolnej.

6 5. W przypadku szacowania szkód w zwierzętach gospodarskich za podstawę określenia zakresu i wysokości szkody przyjmuje się: 1) liczbę utraconych zwierząt, 2) średnie ceny rynkowe w danym województwie. Szacowanie strat klęskowych wykorzystywane może być także w celu uzyskania wsparcia w postaci: przesunięcia terminu składania wniosków obszarowych na skutek działania siły wyższej lub nadzwyczajnej okoliczności, odroczenia lub zwolnienia z podatku gruntowego samorządy lokalne, odroczenia lub zwolnienia z czynszu dzierżawnego Agencja Nieruchomości Rolnych, dopłaty do materiału siewnego - Agencja Rynku Rolnego. Działanie siły wyższej lub nadzwyczajne okoliczności są uznawane przez właściwy organ w przypadkach takich, jak: a) śmierć rolnika, b) długookresowa niezdolność rolnika do pracy, c) poważna klęska żywiołowa w znacznym stopniu dotykająca grunty rolne gospodarstwa, d) zniszczenie budynków inwentarskich gospodarstwa w drodze wypadku, e) epidemia dotykająca część lub cały żywy inwentarz gospodarza. Dowodami potwierdzającymi działanie siły wyższej lub wystąpienie nadzwyczajnych okoliczności jest protokół oszacowania szkód w uprawach rolnych, spowodowanych zwłaszcza klęską suszy, gradobiciem, nadmiernymi opadami atmosferycznymi, osuwiskami ziemi, wymarznięciem, powodzią, huraganem, pożarem spowodowanym wyładowaniem atmosferycznym, sporządzony przez komisję powołaną przez wojewodę właściwego ze względu na miejsce powstania szkody na podstawie przepisów o szczegółowych kierunkach działań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz sposobach ich realizacji. Siła wyższa i wyjątkowe okoliczności: Przypadki siły wyższej lub wyjątkowych okoliczności w rozumieniu art. 40 ust. 4 rozporządzenia (WE) nr 1782/2003 wraz ze stosownymi dowodami zgodnymi z wymogami właściwego organu (wojewoda) podlegają zgłoszeniu temu organowi na piśmie w terminie dziesięciu dni roboczych od daty uznania tych okoliczności (protokół oszacowania strat w uprawach rolnych). Jeśli rolnik nie był w stanie spełnić swoich zobowiązań w wyniku siły wyższej lub wyjątkowych okoliczności, zgodnie z rozumieniem art. 72, zachowuje swoje prawo do pomocy do obszaru kwalifikowanego (płatności bezpośrednie) w czasie wystąpienia zdarzenia siły wyższej lub wyjątkowych okoliczności.

7 III. Określenie zjawisk klęskowych Za szkody spowodowane przez: 1. powódź - uważa się szkody powstałe wskutek: a) zalania terenów w następstwie podniesienia się poziomu wód płynących i stojących, b) zalania terenów wskutek deszczu nawalnego, c) spływu wód po zboczach lub stokach na terenach górskich i podgórskich (falistych). Nie traktuje się jako zalania nawilgocenia gleby, jeżeli nie było ono poprzedzone wystąpieniem wody na powierzchni gruntu. Jako zalania nie traktuje się również zastoisk wodnych, utrzymujących się corocznie w terenach podmokłych o wysokim poziomie wody gruntowej przez dłuższe okresy czasu, niezależnie od nasilenia opadów atmosferycznych. 2. huragan - uważa się szkody powstałe w wyniku działania wiatru o prędkości nie mniejszej niż 24 m/s, którego działanie wyrządza masowe szkody; pojedyncze szkody uważa się za spowodowane przez huragan, jeżeli co najmniej w najbliższym sąsiedztwie stwierdzono działanie huraganu, 3. pożar spowodowany wyładowaniem atmosferycznym - uważa się szkody będące następstwem wyładowania atmosferycznego pozostawiającego bezsporne ślady tego zdarzenia, potwierdzonego dokumentem z policji lub straży pożarnej, 4. suszę uważa się szkody spowodowane wystąpieniem w dowolnym sześciudekadowym okresie od dnia 1 kwietnia do 30 września spadku klimatycznego bilansu wodnego poniżej wartości określonej dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych i gleb, 5. wymarznięcie - uważa się szkody spowodowane: a) wymarznięciem, wymoknięciem, wyprzeniem, wysmaleniem, wysadzeniem roślin w okresie od 1 grudnia do 30 stycznia, polegające na całkowitym lub częściowym zniszczeniu roślin lub całkowitej utracie plonu lub jego części, b) przez obniżenie się temperatury poniżej 0 o C w okresie od dnia 1 maja do dnia 30 czerwca, polegające na całkowitym lub częściowym zniszczeniu roślin lub całkowitej utracie plonu lub jego części, 6. nadmierne opady (deszcz nawalny) - uważa się szkody powstałe w wyniku opadów deszczu o współczynniku wydajności co najmniej 4, opady śniegu - uważa się szkody powstałe w wyniku opadów śniegu przekraczających 85% wartości charakterystycznej (normowej) obciążenia śniegiem gruntu, właściwej dla strefy, w której znajduje się budynek, określonej według obowiązującej normy polskiej Obciążenie śniegiem ; warunkiem uznania szkody za spowodowaną opadami śniegiem jest, aby przynajmniej jedna stacja meteorologiczna IMiGW zlokalizowana na terenie tej samej strefy o niższej wartości charakterystycznej obciążenia śniegiem w promieniu 100 km od uszkodzonego budynku, zmierzyła ciężar pokrywy śnieżnej przekraczający 85% wartości charakterystycznej (normowej) właściwej dla miejsca lokalizacji budynku,

8 7. gradobicie - uważa się szkody powstałe wskutek opadu atmosferycznego składającego się z bryłek lodu, powodującego bezpośrednie uszkodzenie lub zniszczenie roślin, w plonie roślin sadowniczych po zakończeniu naturalnego opadu z tym, że w plonie roślin sadowniczych po zakończeniu naturalnego opadu za szkody uważa się takie uszkodzenia, które powodują deformacje owoców lub całkowitą utratę plonu, 8. osuwiska ziemi uważa się szkody spowodowane przez zapadanie oraz osuwanie się ziemi, z tym że: a) za szkody spowodowane przez zapadanie się ziemi uważa się szkody powstałe wskutek obniżenia się terenu z powodu zawalenia się podziemnych pustych przestrzeni w gruncie, b) za szkody spowodowane przez osuwanie się ziemi uważa się szkody powstałe wskutek ruchu ziemi na stokach. IV. Zadania Komisji w procedurze szacowania szkód 1. Wojewoda Zachodniopomorski zarządzeniem powołuje imiennie Komisje ds. szacowania szkód. 2. W zależności od rozmiarów klęski żywiołowej, Przewodniczący Komisji powołuje powiatowe lub gminne Zespoły do szacowania szkód. 3. W przypadku szacowania strat: a) w uprawach rolnych w skład Komisji powołanej przez wojewodę powinien wchodzić pracownik Zachodniopomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego (właściwego ze względu na położenie działki), natomiast pozostali członkowie powinni posiadać wykształcenie rolnicze. b) w budynkach w skład Komisji powołanej przez wojewodę powinna wejść osoba posiadająca uprawnienia budowlane. 4. Komisja i Zespoły powinny szacować szkody w składzie co najmniej 3-osobowym. 5. Do zadań Komisji i Zespołów należy szacowanie szkód w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej znajdujących się na obszarach dotkniętych klęską na wniosek (załącznik 1) osób fizycznych, prawnych i jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej, prowadzących gospodarstwa rolne lub działy specjalne produkcji rolnej, ubiegających się o kredyt bankowy z dopłatą Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa do ich oprocentowania, na wznowienie produkcji. Wniosek zawiera: dane wnioskodawcy, rodzaj uszkodzonej uprawy, powierzchnię i wielkość strat z oświadczeniem wnioskodawcy, że dane zawarte we wniosku są prawdziwe. Formularz wniosku dostępny jest w Terenowych Zespołach Doradców mieszczących się we wszystkich powiatach województwa oraz w Urzędach Gmin. Wnioski są składane w Urzędach Gmin, Miast i Gmin właściwych do miejsca wystąpienia klęski.

9 6. Na podstawie wniosku Zespół przeprowadza lustrację poszkodowanych gospodarstw, sporządza imienny protokół oszacowania strat (załącznik 2), dokonuje wyceny szkody wyliczonej według obniżenia dochodu (załącznik 3 - Zestawienie wielkości i wartości szkód). Protokół podpisuje rolnik i członkowie Zespołu. Zestawienie wielkości i wartości szkód podpisuje sporządzający członek Zespołu. 7. Wymienione czynności winny być dokonane w terminie 60 dni od wystąpienia klęski. 8. Po zakończeniu procesu szacowania szkód Zespół sporządza zbiorczy protokół strat (załącznik 1a) wraz z wykazem gospodarstw dotkniętych klęską w gminie (załącznik 1b). Sporządzone załączniki 1a i 1b powiatowe/gminne Zespoły przekazują do Komisji powołanej przez wojewodę w terminie nie dłuższym niż 2 tygodnie od ustalonego wcześniej terminu zakończenia szacowania strat. 9. Szacunki strat z poszczególnych gmin stanowią część składową wniosku wojewody zachodniopomorskiego kierowanego do ministra rolnictwa o uruchomienie linii kredytowych klęskowych. Dlatego też winny być wykonywane z największą rzetelnością. 10. Protokół z szacowania szkód (załącznik 2) wraz z opinią Komisji powołanej przez wojewodę (załącznik 4) dołącza rolnik do wniosku o kredyt na wznowienie produkcji (załącznik 5, wzór określony przez prezesa ARiMR). Formularz wniosku o kredyt dostępny jest w bankach oraz powiatowych/gminnych Zespołach szacowania strat. 11. Po wyrażeniu zgody przez ministra rolnictwa na uruchomienie linii kredytów klęskowych dla poszkodowanych, sporządzone przez Zespoły protokoły należy niezwłocznie przedłożyć Komisji w celu ich zatwierdzenia (wydanie opinii). 12. Straty w budynkach szacują Komisje, w skład których winien wejść pracownik z wykształceniem budowlanym, z odpowiednimi uprawnieniami. Należy sporządzić uproszczony kosztorys strat dla uszkodzonych budynków i powiadomić o tym Wydział Środowiska i Rolnictwa celem potwierdzenia tych strat przez przedstawicieli Komisji Wojewódzkiej. W sytuacji uniemożliwiającej sporządzenie uproszczonych kosztorysów można opierać się na wycenie strat dokonanych przez firmy ubezpieczeniowe. 13. Podobnie jak przy podsumowaniu zniszczeń płodów rolnych powiatowy lub gminny Zespół opracowuje zbiorczy protokół strat budynków z obszaru gminy wraz z wykazem gospodarstw dotkniętych klęską, ich adresy, wykaz uszkodzonych budynków i ich wartość. 14. Oddzielny protokół należy sporządzić dla budynków po pożarze od uderzenia pioruna. Ponadto pożary muszą być udokumentowane protokołami straży lub policji. 15. Sporządzając opinie należy przestrzegać wysokości limitów kredytów klęskowych, określonych w zbiorczym protokole strat i zaakceptowanych przez MRiRW.

10 V. Podstawa prawna 1. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 kwietnia 2007 r. w sprawie szczegółowego zakresu i kierunku działań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz sposobów ich realizacji (Dz.U. Nr 77, poz. 514) wejście w życie z dniem 1 maja 2007 r. 2. Zarządzenie Nr 24/2007 prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z dnia 29 maja 2007 r. w sprawie wprowadzenia warunków i zasad udzielania kredytów z dopłatą Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa do oprocentowania oraz Wykazu działalności w zakresie rolnictwa i przetwórstwa produktów rolnych wspomaganych przez ARiMR w postaci dopłat do oprocentowania kredytów oraz Zasad udzielania przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa gwarancji oraz poręczeń spłaty kredytów bankowych. 3. Zarządzenie Nr 138/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 14 czerwca 1999 r. w sprawie powołania Komisji do szacowania szkód w gospodarstwach rolnych, działach specjalnych produkcji rolnej oraz w infrastrukturze technicznej na terenach wiejskich dotkniętych klęską żywiołową. 4. Zarządzenie Nr 156/2008 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 23 kwietnia 2008 r. zmieniające zarządzenie w sprawie powołania Komisji do szacowania szkód w gospodarstwach rolnych, działach specjalnych produkcji rolnej oraz infrastrukturze technicznej na terenach wiejskich dotkniętych klęską żywiołową. 5. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 9 maja 2007 roku w sprawie wartości klimatycznego bilansu wodnego dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych i gleb (Dz.U. Nr 90, poz. 601). 6. Obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 czerwca 2007 roku w sprawie wskaźników klimatycznego bilansu wodnego dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych i gleb za okres od dnia 1 maja do dnia 31 maja 2007 r. 7. Informacja dla Komisji powołanych przez Wojewodów, dotycząca ogólnych zasad szacowania strat w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej, znajdujących się na obszarach, gdzie szkody powstały w związku z klęską suszy, gradobicia, nadmiernych opadów atmosferycznych, wymarznięcia, powodzi, huraganu, pożaru spowodowanego wyładowaniem atmosferycznym lub osuwisk ziemi opracowana przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 11 maja 2007 r. 8. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 marca 2007 w sprawie rodzajów dowodów potwierdzających działanie siły wyższej lub wystąpienie nadzwyczajnych okoliczności (Dz. U. z 2007 r., Nr 46, poz. 308).

11 Załączniki 1. Wniosek rolnika o szacowanie strat 2. Protokół oszacowania strat 3. Wycena szkody Zestawienie wielkości i wartości szkód 4. Opinia Komisji powołanej przez wojewodę 5. Wniosek o kredyt na wznowienie produkcji 6. Zbiorczy protokół strat (1a) 7. Wykaz gospodarstw dotkniętych klęską w gminie (1b) Procedura postępowania związana z szacowaniem szkód i uruchomieniem kredytów na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych dotkniętych klęskami żywiołowymi umieszczona została na stronie internetowej Zachodniopomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Barzkowicach (Technologia - Klęski żywiołowe).