Jak rozmawiać z dzieckiem o dorastaniu i seksualności?

Transkrypt

1 Jak rozmawiać z dzieckiem o dorastaniu i seksualności?

2 Źródło: Dorastanie i seksualność dlaczego tak trudno rozmawiać o czasie tak wielu zmian?

3 Dojrzewanie, seksualność. Czyli co? Na spotkaniu kolejno skupimy się na: etapach rozwoju w pigułce jak i kiedy rozmawiać o dojrzewaniu i seksualności? jakie obawy mamy My? Jakie obawy ma nasze dziecko? powiemy o mitach i fałszywych przekonaniach; zastanowimy się, gdzie szukać rzetelnych informacji. EOGmRYxMs8aM:&imgrefurl= 783,148.jpg&w=590&h=345&ei=uGhyUejuOY2qOqPpgOgC&zoom=1&ved=1t:3588,r:60,s:200,i:184&iact=rc&dur=710&page=10&tbnh=172&tbnw=294&ndsp=26&tx=133&ty=61 3

4 Seksualność nieodłączna część naszego życia Dojrzewanie w pigułce Psychiczne przejawy dojrzewania Dziewczęta /chłopcy Psychiczne przejawy dojrzewania: obie płci: Czarno białe widzenie; Przeżywanie wszystkiego dużo silniej; Krytycyzm w stosunku do dorosłych. Biologiczne przejawy dojrzewania Żródło: pl.wikipedia.org/wiki/skala_tannera 4

5 Seksualność nieodłączna część naszego życia Dojrzewanie w pigułce Dziewczynki lat Przyspieszony wzrost, zaokrąglenie bioder, powiększenie się brodawek piersiowych, początek owłosienia łonowego, wzrost warg sromowych, pochwy i macicy; lat Dalszy rozwój piersi z pigmentacją brodawek sutkowych, powiększenie się owłosienia łonowego, nasilenie rozwoju bioder, pojawienie się pierwszej miesiączki; lat Typowa sylwetka kobieca, pełne owłosienie łonowe i pod pachami, rozwój w pełni kobiecych rysów twarzy, trądzik, miesiączkowanie z jajeczkowaniem. Chłopcy lat Brak cech pokwitania lat Początek przyspieszonego wzrostu, powiększenie się jąder i prącia, opuszczenie moszny, początek owłosienia na twarzy i wokół narządów płciowych; lat Szczyt skoku wzrostowego, mutacja, rozwój owłosienia pachowego oraz męski typ owłosienia łonowego, owłosienie twarzy, polucje. 5

6 Seksualność nieodłączna część naszego życia Przykłady normalnych zachowań seksualnych dzieci: 0 3 lat: Powszechne: Dziecko uczy się wyodrębniać siebie i własne ciało. Dotyka swojego ciała i sprawdza jak jest zbudowane. 3 6 lat: Powszechne: Pytania dotyczące ciąży (skąd się biorą dzieci?), różnic pomiędzy chłopcami i dziewczynkami, dzieckiem i dorosłym. Pierwsze miłości dziecięce. Eksponowanie swojej nagości, brak poczucia wstydu w tym zakresie. Wzajemne oglądanie i dotykanie przez dzieci intymnych części ciała (np. zabawy w doktora, tatę i mamę itd.). Zdarza się: Masturbacja w domu i w miejscach publicznych lat: Powszechne: Dziecko silnie identyfikuje się z własną płcią. Zdarza się: Zabawy seksualne w ramach jednej płci lat: Powszechne: Pytania dotyczące obyczajów seksualnych, podejmowania decyzji dotyczących związków. Masturbacja i eksperymentowanie z rówieśnikami między innymi pocałunki z otwartymi ustami, pieszczoty i dotykanie intymnych części ciała. Także podglądactwo. Częste zakochania. 6

7 Seksualność nieodłączna część naszego życia Kilka przykładowych mitów i wątpliwości Na majtkach znajduje śluz czy to oznaki choroby? Spóźnia mi się okres zaszłam w ciążę? (nie współżyłam, ale przytuliłam kolegę) W czasie miesiączki nie można uprawiać sportu. Nikt mnie nie kocha i nie potrzebuje Używanie tamponów boli. Mój penis przechyla się w lewo złamał się? Jestem nienormalny nie panuję nad swoim wzwodem Moczę się w nocy czy jestem chory? Moje ręce i nogi są niewymiarowe czy zawsze tak zostanie? Kiedyś lepiej grałem w kosza 7

8 Seksualność nieodłączna część naszego życia Jak i kiedy rozmawiać o dojrzewaniu i seksualności? Otwartość na rozmowę o dojrzewaniu i seksualności jest niezwykle ważna dla zdrowego rozwoju nastolatka, budowania zaufania a co za tym idzie profilaktyki różnych zachowań ryzykownych. MIT -> rozmawiając, dajemy przyzwolenie na podejmowanie różnych zachowań seksualnych. Rozmawiając z dzieckiem mamy możliwość wpłynąć na kształtowanie się w naszym dziecku stosunku do seksualności i możemy sprawić, że zachowania podejmowane przez nasze dziecko będą bezpieczne. Należy pamiętać, że wiedza może zmniejszyć niepokój związany z dojrzewaniem. Źródło: U8hduBkAQ#imgrc=ZNT7MQ6EHfqNmM%3A%3B3I5tmp9fpCuLYM%3Bhttp%253A%252F%252Fwww.bebia.pl%252Fdata%252Ffaqs%252Fimage%252F jpg%3Bhttp%253A%252F%252Fwww.bebia.pl%252F54%252Ffaq%252F14%3 B347%3B346 8

9 Seksualność nieodłączna część naszego życia Czy moje podejście jest ważne? Jakie są moje emocje w stosunku do dojrzewania i seksualności? Co mnie niepokoi, co mnie złości? Czy czegoś się obawiam? Czy płeć mojego dziecka ma znaczenie gdy myślę o jego możliwościach, jego przyszłości? Co się ze mną dzieję? Dlaczego się tak czuję? Czy to normalne? Żródło: 3&page=4&tbnh=213&tbnw=172&start=68&ndsp=25&tx=57&ty=91 9

10 Seksualność nieodłączna część naszego życia Potrzeby okresu dojrzewania Potrzeba niezależności, samodzielności, autonomii; Potrzeba przynależności i potrzeba kontaktu społecznego; Potrzeba akceptacji i potrzeba posiadania; Potrzeba poznawcza i potrzeba aktywności; Potrzeba poczucia bezpieczeństwa; Źródło: 10

11 Czego potrzebują od nas nasze dzieci? Poczucia więzi i przynależności do rodziny. Chcą czuć, że są kochane, rozumiane i mogą liczyć na wsparcie rodziców. Potrzebują naszego szacunku, przyjaznej atmosfery w domu poczucia bezpieczeństwa. Poczucia własnej wartości. Chcą, aby doceniać ich wysiłki w osiąganiu sukcesów oraz chcą mieć pewność, że nie zostaną przez nas skrytykowane i odrzucone, gdy coś się nie uda. Wiarygodności. Chcą mieć pewność, że zachowujemy się tak jak mówimy, Ale także, że potrafimy przyznać się do własnych słabości, niewiedzy i błędów. Sprawiedliwego traktowania. Przekonania, że rodzice w niejasnej sytuacji zareagują w oparciu o wnikliwe rozpatrzenie sprawy. Stanowczości w ważnych sprawach. Potrzebują jasno określonych reguł i konsekwencji w ich przestrzeganiu. Poszanowania intymności i dyskrecji. Chcą mieć pewność, że granice ich prywatności są przez nas respektowane. Źródło: 11

12 Kilka sposobów, które mogą wiele zmienić Jak rozmawiać? Kilka sposobów, które mogą wiele zmienić. Bariery w rozmowie z nastolatkiem: brak umiejętności słuchania; przerywanie; brak skupienia uwagi na rozmówcy; prawienie kazań, moralizowanie, gderanie; krytykowanie; podnoszenie głosu; rodzic ma zawsze rację bagatelizowanie; brak warunków sprzyjających do rozmowy. 12

13 Unikamy Unikaj sformułowań: Kiedy byłam w Twoim wieku... Gdy miałam tyle lat co Ty, to... Jesteś taki sam, jak Twój ojciec... (do syna). Nic nie umiesz, jak Twoja matka... (do córki). Dopóki mieszkasz w MOIM domu, masz robić, co mówię... Masz tak zrobić, bo ja tak mówię... Inni mają lepsze stopnie, a Ty co, nie potrafisz się postarać? Nie, bo nie, i już. To ja się tak dla Ciebie poświęcam, a ty co? Zabraniam Ci i koniec... Nie obchodzi mnie co myślisz na ten temat. Nie stawiaj wyroków: I tak nic do Ciebie nie trafia... Wiedziałam, że Ci się nie uda... Nie mam ochoty Ci tego wyjaśniać, bo i tak nie zrozumiesz... Nigdy się tego nie nauczysz... Stale się za Ciebie wstydzę... Z Tobą wcale nie można się dogadać... Nie obchodzi mnie, co zrobisz... Rób, co chcesz, i tak będzie Ci się nie uda... 13

14 Kilka sposobów, które mogą wiele zmienić Wybierz odpowiedni moment Zamiast mówić: chyba nadszedł czas na poważną rozmowę, spróbuj poruszyć temat w trakcie spaceru lub wspólnego wykonywania codziennych czynności. Możesz wykorzystać jako pretekst informacje medialną, scenę z filmu, komentarz dziecka do zaobserwowanej sytuacji itp. Ważne, aby podczas takiej rozmowy mieć pewność, że będziemy mieć czas aby odpowiedzieć dziecku na pytania i nikt nam nie będzie przeszkadzał. Do zmniejszenia napięcia związanego z taką rozmową pomocna może okazać się np. książka lub inne materiały edukacyjne. 14

15 Kilka sposobów, które mogą wiele zmienić Potraktuj tę rozmowę jako coś normalnego Dojrzewanie i seksualność to coś, co dotyczy każdego człowieka. Traktując ten temat jako tabu, wstydząc się go nieświadomie wpływamy na atmosferę rozmowy. Spróbuj zachować normalny, spokojny ton głosu. Jeżeli dziecko nie pyta o sprawy seksu, najprawdopodobniej dowiedziało się wszystkiego z innego źródła. Warto wówczas sprawdzić jakość tej wiedzy, ponieważ wiele dzieci utrwala sobie mylne wyobrażenia o sprawach seksu. Można zrobić to np. w postaci żartobliwej zabawy razem obalamy internetowe (lub plotkarskie) mity o i seksie dojrzewaniu. Innym powodem braku pytań o seks może być fakt, że dziecko zauważyło, że są to tematy krępujące, a pytania o nie są w rodzinie niepożądane. Uczucie wstydu jest normalne mówmy o tym. 15

16 Kilka sposobów, które mogą wiele zmienić Nie udawaj, że nie zauważasz zmian Rosnące piersi, pojawiające się włosy łonowe, powiększające się jądra mogą budzić zakłopotanie. Uprzedź dziecko wcześniej, co będzie dziać się z jego ciałem i dlaczego. To dobry moment, by przygotować córkę na pierwszą miesiączkę, a syna na polucje - wytrysk nasienia w czasie snu. Wytłumacz, że to naturalne, nie świadczy o chorobie. Opisz córce przebieg miesiączki. Pokaż, jak wyglądają podpaski. Córka powinna wiedzieć, że miesiączka oznacza, że może zostać mamą. Chłopiec musi mieć świadomość, że wytrysk oznacza, że może zostać ojcem. 16

17 Kilka sposobów, które mogą wiele zmienić Pomóż dziecku rozróżnić dobre i złe strony Oczywiste jest, że chcemy uchronić nasze dzieci przed różnymi niebezpieczeństwami, jednak unikanie tematu dojrzewania i seksualności oraz zniechęcanie do zachowań seksualnych może odnieść odwrotny skutek. Warto budować w dziecku świadomość podejmowania zachowań seksualnych. Wiedza o seksie zdobyta w życzliwej rozmowie z rodzicem pomoże dziecku oswoić się ze swoją intymnością i płciowością. To zaś ułatwi rozpoznawanie rodzących się potrzeb w okresie dorastania, rozumienie ich oraz lepszą kontrole nad nimi. Pomóż dziecku rozróżnić dobre i złe strony decyzji dotyczących współżycia. 17

18 Kilka sposobów, które mogą wiele zmienić Przygotuj się na brak współpracy Dziecko może udzielić ci wymijających odpowiedzi lub jedynie przytakiwać. Nie naciskaj, nie wywieraj presji. Staraj się zadawać pytania, które wywołają dyskusję. Taka rozmowa może budzić w dziecku skrępowanie. 18

19 Kilka sposobów, które mogą wiele zmienić Uważnie słuchaj, szczerze i otwarcie odpowiadaj na pytania Unikaj pouczającego tonu głosu i nie przerywaj rozmowy, kiedy twoje dziecko się przed tobą otworzy. Gdy dziecko zadaje pytania odpowiadaj na nie. Jeżeli nie odpowiemy na pytania dziecka od razu, nie tylko stracimy okazję do przekazania dziecku ważnej wiedzy, ale też sprawimy, że dziecko prawdopodobnie więcej nie zwróci się ze swoimi wątpliwościami do nas, tylko poszuka odpowiedzi gdzie indziej. Najlepszym rozwiązaniem są proste, bezpośrednie odpowiedzi na proste, bezpośrednie pytania. Zadawane przez dziecko pytania mogą być dla nas wskazówką, jak dużo dziecko jest na danym etapie wysłuchać Uwaga! Jeśli nie znamy odpowiedzi na pytanie, możemy wspólnie z dzieckiem poszukać odpowiedzi w źródłach lub określić dokładnie kiedy odpowiemy 19

20 Kilka sposobów, które mogą wiele zmienić Odpowiedzialnie, czyli jak? Gdy pojawiają się pierwsze zauroczenia, randki, warto porozmawiać z dzieckiem o uczuciach - o zakochiwaniu się i... odkochiwaniu. Nie bagatelizuj uczuć dziecka. Dobrze uświadomić, jak ważny jest pierwsza miłość, "ten pierwszy raz" i że kiedy partner namawia na seks, można odmówić. Dziecko powinno wiedzieć, że nie ma przymusu rozpoczęcia życia seksualnego w określonym wieku. Trzeba rozmawiać o antykoncepcji i konsekwencjach, jakie wiążą się z seksem - ale bez straszenia i negatywnych przykładów. Rozmowa nie oznacza, że Twoje dziecko będzie uprawiać seks będzie świadome. 20

21 Kilka sposobów, które mogą wiele zmienić Powiąż temat seksu z miłością i intymnością oraz okazywaniem przez partnerów wzajemnej troski i szacunku Nie ukrywaj, że seks jest przyjemnością, ale największą, gdy osoby miedzy którymi do niego dochodzi dbają o swoje potrzeby i emocje. Najlepiej udaje się to w związkach osób darzących siebie miłością i szacunkiem. Seks dodatkowo umacnia ich więzi. 21

22 Podpowiedz dziecku, jak unikać sytuacji, w których mogą zostać przekroczone granice Naucz dziecko, że ma prawo powiedzieć nie, przestań, nie mam ochoty, nie życzę sobie, mnie to nie bawi jeśli nie przestaniesz zwrócę się o pomoc ZAWSZE, gdy nie ma na coś ochoty, gdy czuje się z czymś niekomfortowo. Chłopców ucz, że zaczepki seksualne, gdy ktoś wyraża sprzeciw, są niedopuszczalną formą przemocy. Dziewczynki ucz by dbały o swoje bezpieczeństwo (towarzystwo, powroty do domu), ale to nie one są winne nieprzyjemnych czasem zaczepek seksualnych. Dzieci obu płci ucz, że kpienie z innych i głupie żarty w kontekście seksualnym są nie fajne. 22

23 Kilka sposobów, które mogą wiele zmienić Bądź czujna/y i zainteresowana/y Jedna rozmowa to za mało, aby wiedzieć, co się dzieje w życiu twojej córki lub twojego syna i co jest ważne dla niej lub dla niego. Pytaj i towarzysz dziecku w dojrzewaniu. Pamiętajmy, że skoro już raz udzieliliśmy wymaganej odpowiedzi, nie znaczy to że więcej nie będziemy musieli tego robić. Dziecko w miarę dorastania będzie wracać co jakiś czas do tego rodzaju pytań i będzie potrzebowało bardziej szczegółowych i wyczerpujących odpowiedzi 23

24 Podsumowując: Okres dojrzewania może być zarazem najpiękniejszym, ale także najtrudniejszym, etapem życia. Młodzi ludzie zmagają się z odkrywaniem własnej tożsamości, z nawiązywaniem przyjaźni, usiłują dostosować się do otoczenia, pragną odnosić sukcesy w szkole i odkrywać, co przynosi im satysfakcję i poczucie własnej wartości. Układają swoje relacje z rodzicami, dziadkami, nauczycielami i innymi ludźmi. Rozwijają zdolności i zainteresowania oraz własną indywidualność. Dojrzewanie to także okres intensywnego wzrostu i przemian w organizmie, przez co młodzi ludzie stają się bardziej drażliwi. Ponadto zaczynają silnie manifestować swoją odrębność np. poprzez ubiór, fryzurę, tatuaż, wystrój pokoju itp. To wszystko po to, by podkreślić, że dorastają i mają w związku z tym swoje zdanie, swoje potrzeby i swoje problemy. Nastolatki cierpią z powodu braku wolności i zaufania ze strony dorosłych, trudno się im z tym pogodzić, nie znoszą zakazów, większych obowiązków. Z jednej strony chcą dorosnąć, z drugiej strony tracą bezpowrotnie dzieciństwo. 24

25 Podsumowując: W jaki sposób pomóc dziecku w okresie dorastania? Pomóż mu zrozumieć, co się z nim dzieje: opisuj i nazywaj zmiany jakie zachodzą w organizmie i psychice dziecka; pytaj o jego potrzeby; mów o swoich oczekiwaniach; rozmawiaj i słuchaj zamiast oskarżać, oceniać i atakować: W jaki sposób mogę Ci pomóc w Twoich problemach z chemią?; zrezygnuj z kazań" i opisz konkretny problem i Twoje uczucia z nim związane: Jestem zła, bo obiecałeś mi, że posprzątasz pokój, a nie dotrzymałeś słowa; pokaż, że interesuje Cię jego świat, że chcesz być na bieżąco z jego radościami i smutkami; jeśli musisz dziecku czegoś odmówić, to wyjaśnij mu powody swojej decyzji, wysłuchaj jego argumentów i poszukajcie wspólnego rozwiązania; rozmawiaj, proś i dawaj wybór, zamiast stosować zakazy, rozkazy i nakazy np. Chciałbym, abyś posprzątał swój pokój. Zrobisz to dzisiaj czy jutro? zamiast karać wyciągaj konsekwencje: Skoro spóźniłeś się na obiad, to musisz go sobie teraz sam odgrzać; doceniaj pozytywne zmiany zachodzące w Twoim dziecku - dzięki temu poczuje się doceniane i ważne, nie ignoruj i nie pomniejszaj problemów, żalów i smutków nastolatka dla niego są one naprawdę ważne, buduj w swoim dziecku niezachwiane poczucie, że zawsze może na Ciebie liczyć. 25

26 Szukając informacji Literatura: Alicja Długołęcka Zwykła książka o tym skąd się biorą dzieci ; Leda Galli Seks. Jak to wytłumaczyć swoim dzieciom ; Monika Zielona-Jenek, Aleksandra Chodecka Jestem dziewczynką, jestem chłopcem ; Ulla Arens Otwartość i wstyd w rodzinie ; Frederique Saint-Pierre, Marie-France Viau Seksualność dziecka ; Alicja Długołęcka, Zbigniew Lew-Starowicz Jak się kochać? ; ABC dojrzewania. Poradnik dla nastolatków opracowanie zbiorowe. Izabela Jąderek Seksolatki ; WWW:

27 Dziękuję! Pracownia Profilaktyki i Terapii Dzieci i Młodzieży Dobra zmiana Katarzyna Góźdź pracowniadobrazmian@gmail.com Kontakt ul. Mydlarska Kraków sekretariat@ud.edu.pl Biura ul. Wiśniowa 36 m Warszawa ul. Iwana Pawłowa 1/ Wrocław ul. Kościuszki 31a/ Olsztyn