Prognoza oddziaływania na środowisko

Transkrypt

1 Wielowariantowy program inwestycyjny wraz z opracowaniem strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla rzeki Uszwicy wraz z dopływami na terenie gm. Szczurowa, Borzęcin, Brzesko, Gnojnik, Lipnica Murowana. Działanie prowadzone i finansowane jest w ramach: Programu Ochrony przed Powodzią w Dorzeczu Górnej Wisły. listopad 2016r. WYKONAWCY Grontmij Polska Sp. z o.o. ul. Ziębicka Poznań tel fax Obecnie SWECO CONSULTING Sp. z o.o. ul. Ziębicka Poznań tel fax Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowy Instytut Badawczy, Oddział w Krakowie ul. P. Borowego Kraków tel fax

2 Metryka dokumentu: Tytuł: Wielowariantowy program inwestycyjny wraz z opracowaniem strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla rzeki Uszwicy wraz z dopływami na terenie gm. Szczurowa, Borzęcin, Brzesko, Gnojnik, Lipnica Murowana. Numer dokumentu: 2.0 Data: listopad 2016r. Autorzy: Joanna Adamczak : joanna.adamczak@swecopl.pl Andrzej Gierszewski : andrzej.gierszewski@swecopl.pl Jakub Kacprzak : jakub.kacprzak@swecopl.pl Marek Kundegórski : marek.kundegorski@swecopl.pl Robert Lampka : robert.lampka@swecopl.pl Grażyna Michalska : grazyna.michalska@swecopl.pl Patryk Nowicki : patryk.nowicki@swecopl.pl Wojciech Kiewisz : wojciech.kiewisz@swecopl.pl Waldemar Krzysztof : waldemar.krzysztof@swecopl.pl Michał Pawłowski : michal.pawlowski@swecopl.pl Adam Perz : adam.perz@swecopl.pl Patryk Pszczółkowski : patryk.pszczólkowski@swecopl.pl Łukasz Trojnarski : lukasz.trojnarski@swecopl.pl Alicja Wilanowska : alicja.wilanowska@swecopl.pl Zatwierdził: Piotr Szymczak : piotr.szymczak@swecopl.pl

3 Wielowariantowy program inwestycyjny wraz z opracowaniem SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie Podstawa sporządzenia prognozy Cel i elementy prognozy Charakterystyka projektu dokumentu Cel i zawartość programu Metodyka prowadzenia prac Powiązania projektu Programu z innymi dokumentami strategicznymi Strategia Rozwoju Kraju Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko perspektywa 2020r Strategia Gospodarki Wodnej Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku Aktualizacja Planu Gospodarowania Wodami na Obszarze Dorzecza Wisły Plan Zarządzania Ryzykiem Powodziowym dla Regionu wodnego Górnej Wisły Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego Program Strategiczny Ochrona Środowiska dla Województwa Małopolskiego Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata Program Małej Retencji Województwa Małopolskiego Diagnoza stanu istniejącego Położenie geograficzne i rzeźba terenu Budowa geologiczna Złoża kopalin Wody powierzchniowe Hydrografia Jednolite części wód powierzchniowych i ocena ich stanu Wody podziemne Jednolite części wód podziemnych i ocena ich stanu Główne zbiorniki wód podziemnych Krajobraz Różnorodność biologiczna Flora i fauna Opis korytarzy ekologicznych związanych z dolinami rzecznymi Opis elementów środowiska objętych ochroną na podstawie ustawy o ochronie przyrody z dnia r Gleby Dziedzictwo kulturowe Dobra materialne Klimat i jakość powietrza System ochrony przeciwpowodziowej w zlewni rzeki Uszwicy i jej dopływów Różnorodność zagrożeń powodziowych Analiza obecnego stanu ochrony przeciwpowodziowej Opis wariantów ocenianych w ramach opracowania Wielowariantowy program inwestycyjny dla rzeki Uszwicy wraz z dopływami na terenie gmin Szczurowa, Borzecin, Brzesko, Gnojnik, Lipnica Murowana Analiza wariantów w jednostkach zadaniowych Zdefiniowanie wariantu WP, WP+, WP Wybór wariantu rekomendowanego Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu Sposób uwzględnienia wymogów Ramowej Dyrektywy Wodnej podczas opracowania Projektu dokument Sposób uwzględnienia elementów przyrodniczych, w tym obszarów ochrony przyrody podczas opracowania Projektu dokumentu Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji Programu SWECO Consulting Sp. z o.o. IMGW PIB oddział w Krakowie strona 3 z 174

4 Wielowariantowy program inwestycyjny wraz z opracowaniem 7. Zgodność projektu dokumentu z celami ochrony środowiska ustanowionymi na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym II Polityka Ekologiczna Państwa Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory (z późniejszymi zmianami) Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody Dyrektywa 2000/60/WE Rady i Parlamentu Europejskiego z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającą ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej Ramowa Dyrektywa Wodna Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2007/60/WE z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim Dyrektywa Powodziowa Projekt Polityki wodnej państwa do roku Plany Zarządzania Ryzykiem Powodziowym Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły MasterPlan dla obszaru dorzecza Wisły Przewidywane znaczące oddziaływania na środowisko Oddziaływanie na wody powierzchniowe Faza budowy Faza eksploatacji Oddziaływanie na wody podziemne Faza budowy Faza eksploatacji Oddziaływanie na wartości przyrodnicze form ochrony przyrody w rozumieniu art. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody w kontekście występujących na ich terenie zakazów i działań w zakresie czynnej ochrony ekosystemów Faza budowy Faza eksploatacji Oddziaływanie na korytarze ekologiczne Oddziaływanie na krajobraz Oddziaływanie na atmosferę (powietrze, klimat, hałas) Faza budowy Faza eksploatacji Oddziaływanie na ludzi Oddziaływanie na zasoby naturalne i powierzchnię ziemi, w tym glebę Oddziaływanie na zabytki, dobra kultury i dobra materialne Oddziaływania etapu likwidacji Oddziaływanie transgraniczne Oddziaływania skumulowane Podsumowanie oddziaływań Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projekcie Wielowariantowego programu inwestycyjnego Rozwiązania zapobiegawcze, minimalizujące i kompensujące negatywne oddziaływanie na środowisko Proponowane metody analizy skutków realizacji postanowień projektu Wielowariantowego programu inwestycyjnego Napotkane trudności utrudniające ocenę oddziaływania na środowisko ustaleń projektowanego dokumentu Metody wykorzystane przy opracowaniu prognozy i analizie realizacji Wielowariantowego programu inwestycyjnego Nietechniczne streszczenie SOOŚ Bibliografia SWECO Consulting Sp. z o.o. IMGW PIB oddział w Krakowie strona 4 z 174

5 Wielowariantowy program inwestycyjny wraz z opracowaniem SPIS TABEL: Tabela 1. Podział zlewni rzeki Uszwicy na jednostki zadaniowe Tabela 2. Powierzchnia zlewni Uszwicy w poszczególnych jednostkach administracyjnych Tabela 3. Struktura administracyjna obszaru zlewni rzeki Uszwicy Tabela 4. Obszaru zlewni rzeki Uszwicy na tle podziału fizycznogeograficznego Polski Tabela 5. Główne dopływy rzeki Uszwicy Tabela 6. Charakterystyka hydrograficzna dopływów rzeki Uszwicy objętych opracowaniem Tabela 7. Jednolite części wód powierzchniowych w obrębie zlewni Uszwicy wraz z oceną ich stanu Tabela 8. Ocena ogólna stanu JCWP w obrębie zlewni Uszwicy Tabela 9. Stan chemiczny wód w roku 2013 w punktach kontrolno pomiarowych w obrębie jednolitych części wód podziemnych nr 139 i Tabela 10. Obszary chronione w zlewni rzeki Uszwicy Tabela 11. Gleby występujące na obszarze zlewni rzeki Uszwicy Tabela 12. Obiekty dziedzictwa kulturowego zlokalizowane na obszarze zlewni rzeki Uszwicy Tabela 13. Udział procentowy poszczególnych klas użytkowania terenu w zlewni rzeki Uszwicy Tabela 14. Tabela 15. Tabela 16. Tabela 17. Liczba obiektów zagrożonych zalewem wód powodziowych o prawdopodobieństwie Q=1% w zlewni rzeki Uszwicy Liczba obiektów zagrożonych zalewem wód powodziowych o prawdopodobieństwie Q=0,2% w zlewni rzeki Uszwicy Inwentaryzacja istotnych obiektów zagrożonych zalewem wód powodziowych o prawdopodobieństwie Q=1% w zlewni rzeki Uszwicy Inwentaryzacja istotnych obiektów zagrożonych zalewem wód powodziowych o prawdopodobieństwie Q=0,2% w zlewni rzeki Uszwicy Tabela 20. Powodzie historyczne Uszwicy (odczyt na wodowskazie w Borzecinie) Tabela 21. Zestawienie obwałowań przeciwpowodziowych Tabela 22. Zestawienie budowli hydrotechnicznych Tabela 23. Zestawienie śluz wałowych Tabela 24. Zestawienie budowli hydrotechnicznych Tabela 25. Zestawienie budowli hydrotechnicznych Tabela 26. Zestawienie obwałowań przeciwpowodziowych Tabela 27. Zestawienie śluz wałowych Tabela 28. Zestawienie obwałowań przeciwpowodziowych Tabela 29. Zestawienie śluz wałowych Tabela 30. Zestawienie pompowni Tabela 31. Ocena skuteczności systemu zabezpieczenia powodziowego Tabela 32. Kryteria przyjęte w analizie wielokryterialnej Tabela 33. Oddziaływania przedsięwzięć hydrotechnicznych na obszary Natura 2000, Tabela 34. Efekty realizacji Projektu (zestawienie dla wód o prawdopodobieństwie Q1% w podziale administracyjnym na poszczególne gminy Tabela 35. Efekty realizacji Projektu - wg powierzchni klasy użytkowania terenu [ha] w zasięgu strefy zalewowej dla wody Q=1% Tabela 36. Efekty realizacji Projektu - w klasy obiektów w zasięgu strefy zalewowej dla wody Q=1% Tabela 37. Efekty realizacji Projektu - wg liczby mieszkańców w zasięgu strefy zalewowej dla wody Q=1% 150 Tabela 38. Efekty realizacji Projektu - wg liczby mieszkańców w zasięgu strefy zalewowej dla wody Q=0,2% Tabela 39. Zestawienie oddziaływań na poszczególne komponenty środowiska Tabela 40. Tabela 41. Propozycja monitoringu skutków realizacji Wielowariantowego programu Wielowariantowego programu inwestycyjnego dla rzeki Uszwicy wraz z dopływami na terenie gm. Szczurowa, Borzęcin, Brzesko, Gnojnik, Lipnica Murowana Kwalifikacja działań zawartych w Wielowariantowym programie dla rzeki Uszwicy wraz z dopływami na terenie gm. Szczurowa, Borzęcin, Brzesko, Gnojnik, Lipnica Murowana SWECO Consulting Sp. z o.o. IMGW PIB oddział w Krakowie strona 5 z 174

6 Wielowariantowy program inwestycyjny wraz z opracowaniem SPIS RYSUNKÓW: Rysunek 1. Podział zlewni rzeki Uszwicy na jednostki zadaniowe Rysunek 2. Zlewnia Uszwicy na tle podziału administracyjnego Polski Rysunek 3. Bieg rzeki Uszwicy i jej poszczególnych dopływów na tle podziału administracyjnego Polski Rysunek 4. Bieg rzeki Uszwicy i jej poszczególnych dopływów na tle podziału fizycznogeograficznego Rysunek 5. Lokalizacja złóż kopalin na obszarze zlewni Uszwicy Rysunek 6. Podział hydrograficzny obszaru zlewni Uszwicy Rysunek 7. Jednolite części wód powierzchniowych w obszarze zlewni rzeki Uszwicy Rysunek 8. Obszar zlewni rzeki Uszwicy na tle JCWPd nr Rysunek 9. Przebieg korytarzy ekologicznych na obszarze zlewni Uszwicy Rysunek 10. Lokalizacja obszarowych form ochrony przyrody w zlewni rzeki Uszwicy Rysunek 11. Lokalizacja Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Wisły Rysunek 12. Lokalizacja obszaru Natura 2000 PLH Dębówka nad rzeką Uszewką Rysunek 13. Lokalizacja Radłowsko-Wierzchosławickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu Rysunek 14. Lokalizacja Bratucickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu Rysunek 15. Lokalizacja Obszaru Chronionego Krajobrazu Wschodniego Pogórza Wiśnickiego Rysunek 16. Lokalizacja obszaru Natura 2000 Nowy Wiśnicz PLH Rysunek 17. Lokalizacja obszaru Wiśnicko-Lipnickiego Parku Krajobrazowego Rysunek 18. Zagospodarowanie przestrzenne w zlewni rzeki Uszwicy Rysunek 19. Lokalizacja zbiornika Lipnica Murowana ortofotomapa Rysunek 20. Lokalizacja zbiornika Lipnica Murowana mapa topograficzna Rysunek 21. Lokalizacja zbiornika Gosprzydowa ortofotomapa Rysunek 22. Lokalizacja zbiornika Gosprzydowa mapa topograficzna Rysunek 23. Lokalizacja zbiornika Okocim ortofotomapa Rysunek 24. Lokalizacja zbiornika Okocim mapa topograficzna Rysunek 25. Lokalizacja zbiornika Zagrody ortofotomapa Rysunek 26. Lokalizacja zbiornika Zagrody mapa topograficzna SWECO Consulting Sp. z o.o. IMGW PIB oddział w Krakowie strona 6 z 174

7 Wielowariantowy program inwestycyjny wraz z opracowaniem SPIS ZAŁĄCZNIKÓW: Załącznik nr 1 Pismo Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Krakowie z dnia 13 kwietnia 2016r. (znak: ST-I DK/JR ) ustanawiające zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko dla Wielowariantowego programu inwestycyjnego wraz z opracowaniem strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla rzeki Uszwicy wraz z dopływami na terenie gm. Szczurowa, Borzęcin, Brzesko, Gnojnik, Lipnica Murowana Załącznik nr 2 Pismo Małopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego z dnia 18 marca 2016r. (znak: NS ) dotyczące uzgodnienia zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko. Załącznik nr 3 Dokumentacja fotograficzna. Załącznik nr 4 Załącznik nr 5 Decyzje środowiskowe wydane dotychczas dla inwestycji objętych Wielowariantowym Programem [ ].: Decyzja Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Krakowie o środowiskowych uwarunkowaniach z dnia r., znak: OO AK, dla przedsięwzięcia pn.: Zabezpieczenie powodziowe w dolinie rzeki Uszwicy Zbiornik Okocim Decyzja Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Krakowie o środowiskowych uwarunkowaniach z dnia r., znak: OO AK, dla przedsięwzięcia pn.: Zabezpieczenie powodziowe w dolinie rzeki Uszwicy Zbiornik Lipnica Murowana Decyzja Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Krakowie o środowiskowych uwarunkowaniach z dnia r., znak: OO AK, dla przedsięwzięcia pn.: Zabezpieczenie powodziowe w dolinie rzeki Uszwicy przebudowa obwałowań rzeki Uszwicy i potoku Borowa Struga gmina Szczurowa, Borzęcin Mapa przedstawiająca lokalizację planowanych inwestycji. SWECO Consulting Sp. z o.o. IMGW PIB oddział w Krakowie strona 7 z 174

8 Wielowariantowy program inwestycyjny wraz z opracowaniem 1. Wprowadzenie 1.1. Podstawa sporządzenia prognozy Opracowanie niniejszej Prognozy oddziaływania na środowisko projekt pn. Wielowariantowy program inwestycyjny dla rzeki Uszwicy wraz z dopływami na terenie gmin Szczurowa, Borzęcin, Brzesko, Gnojnik, Lipnica Murowana wynika z art. 46 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko oraz prawa wspólnotowego, tj. Dyrektywy 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko. Zakres niniejszej prognozy został uzgodniony z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Krakowie (Załącznik nr 1 Pismo Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Krakowie z dnia 13 kwietnia 2016r. znak: ST-I DK/JR ustanawiające zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko) oraz Małopolskim Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym (Załącznik nr 2: Pismo Małopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego z dnia 18 marca 2016r. znak: NS dotyczące uzgodnienia zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko). Zakres prognozy określa art. 51 ust 2 oraz art. 52 w/w Ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku. Zgodnie z art. 51 ustawy, prognoza oddziaływania na środowisko: 1) zawiera: a) informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami, b) informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy, c) propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania, d) informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko, e) streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym, 2) określa, analizuje i ocenia: a) istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu, b) stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem, c) istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody, d) cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu, e) przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, a w szczególności na: - różnorodność biologiczną, SWECO Consulting Sp. z o.o. IMGW PIB oddział w Krakowie strona 8 z 174

9 Wielowariantowy program inwestycyjny wraz z opracowaniem - ludzi, - zwierzęta, - rośliny, - wodę, - powietrze, - powierzchnię ziemi, - krajobraz, - klimat, - zasoby naturalne, - zabytki, - dobra materialne z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy, 3) przedstawia: a) rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, b) biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy. Zgodnie z ustaleniami Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Krakowie (pismo z dnia 13 kwietnia 2016r. znak: ST-I DK/JR) prognoza powinna: 1. Określać, analizować i oceniać: a) obecny stan rzeki Uszwica wielkości zlewni i długości cieku, aktualny sposób zagospodarowania zlewni, oraz wynikający z ewentualnych planów zagospodarowania, opis stanu elementów fizykochemicznych wody w cieku, ewentualne źródła zanieczyszczenia, jeżeli to możliwe to również elementów biologicznych, opis elementów morfologicznych cieku, w tym ilości barier, długości oraz rodzaj ewentualnych umocnień, prędkości przepływu, głębokość i szerokość koryta itp. opis hydrologii cieku; b) stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem, w tym występowanie elementów środowiska objętych ochroną na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody; c) przewidywane znaczące oddziaływania na środowisko, w tym na elementy środowiska objęte ochroną na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. 2. W części dotyczącej oceny celów ochrony środowiska ustanowionych na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym należy się odnieść między innymi do celów wyznaczonych dla rzeki Uszwica w Planach gospodarowania wodami w dorzeczu Wisły" oraz do wymagań Ramowej Dyrektywy Wodnej. SWECO Consulting Sp. z o.o. IMGW PIB oddział w Krakowie strona 9 z 174

10 rozwiązania Wielowariantowy program inwestycyjny wraz z opracowaniem 3. W ocenie oddziaływania na środowisko realizacji projektowanego dokumentu należy między innymi: ocenić wpływu jaki na poszczególne ww. elementy może mieć realizacja zaproponowanych w programie działań, ocenić czy wielkość i charakter tego wpływu może spowodować nieosiągnięcie celów wyznaczonych w Planach gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły oraz nie spełnienie wymagań Ramowej Dyrektywy Wodnej i ocenić czy dla przyjętego wariantu rozwiązań mają zastosowanie przepisy art. 4.7 RDW. 4. powinna przedstawiać: stosowne do skali projektowanego dokumentu rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru 5. Należy odnieść się do założeń projektu dokumentu, które mogą potencjalnie wyznaczać ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć wymienionych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko ( Dz. U. Nr. 213, poz ze zm.) lub/i mogą być przedsięwzięciami mogącymi znacząco oddziaływać na obszary Natura Wymaganym jest także dokonanie analizy i oceny prognozowanych oddziaływań skumulowanych, w tym także w miarę potrzeb należy uwzględnić przewidziane do realizacji lub zrealizowane na terenie zlewni przedsięwzięcia, w stosunku do których tutejszy Organ prowadził postępowania o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach lub uczestniczył w takich postępowaniach (m. in. na budowę zbiorników czy przebudowę obwałowań). 6. W odniesieniu do działań przeciwpowodziowych należy rozważyć korzyści płynące z wdrożenia zaproponowanych rozwiązań - zwłaszcza technicznych w porównaniu z potencjalnym negatywnym wpływem ich realizacji na środowisko i przyrodę. Prognoza (jak i program dokumentu) powinna odnieść się do różnych sposobów ograniczenia ryzyka powodzi, również nietechnicznych i ocenić odpowiednio szerokie spektrum rozwiązań alternatywnych oraz - w razie potrzeby zaproponować możliwe do realizacji rozwiązania, które nie będą negatywnie oddziaływać na środowisko i przyrodę. W szczególności należy odnieść się do zadań związanych z budową wałów i suchych zbiorników przeciwpowodziowych. 7. W prognozie należy przeanalizować czy ustalenia ocenianego dokumentu są adekwatne do problemów gospodarki przeciwpowodziowej oraz środowiska wodnego i zależnego od wód, a także czy zapisy dokumentu dotyczące ochrony wód uwzględniają każdy z elementów składowych oceny stanu wód. 8. Wyniki ustaleń prognozy można przedstawić w formie kartograficznej. Zgodnie ze stanowiskiem zawartym w piśmie Małopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego (pismo z dnia 18 marca 2016 r., znak: NS r.): Przedmiotowa prognoza oddziaływania na środowisko powinna być sporządzona w pełnym zakresie określonym w wyżej powołanej ustawie z dnia 03 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku ( ) ze szczególnym uwzględnieniem przewidywanego oddziaływania na zdrowie i warunki życia ludzi. Wymagany dokument SWECO Consulting Sp. z o.o. IMGW PIB oddział w Krakowie strona 10 z 174

11 Wielowariantowy program inwestycyjny wraz z opracowaniem powinien również przedstawiać rozwiązania mające na celu zapobieganie negatywnym skutkom oddziaływania na środowisko oraz zdrowie i życie ludzi. Uwzględnić należy także wpływ projektu na liczne formy ochrony przyrody znajdujące się na ocenianym obszarze Cel i elementy prognozy Celem niniejszej prognozy jest identyfikacja potencjalnych oddziaływań na środowisko wariantów inwestycyjnych ujętych projekcie Wielowariantowego programu inwestycyjnego dla rzeki Uszwicy wraz z dopływami na terenie gmin Szczurowa, Borzęcin, Brzesko, Gnojnik, Lipnica Murowana, jak również analiza sposobu uwzględnienia aspektów środowiskowych w projektowanym dokumencie. Prognoza ta jest dokumentem stanowiącym element w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Głównymi elementami Prognozy oddziaływania na środowisko projektu Wielowariantowego programu inwestycyjnego dla rzeki Uszwicy wraz z dopływami na terenie gmin Szczurowa, Borzęcin, Brzesko, Gnojnik, Lipnica Murowana są: - istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, - cele ochrony środowiska, ochrony przyrody i gospodarki wodnej ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu oraz zgodność projektu dokumentu z tymi celami, - istniejący stan środowiska m.in. identyfikacja korytarzy ekologicznych oraz obszarów chronionych na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, określenie stanu/potencjału ekologicznego wód oraz celów środowiskowych dla wód powierzchniowych, - sposób uwzględnienia aspektów środowiskowych podczas opracowania projektu Wielowariantowego programu inwestycyjnego dla rzeki Uszwicy wraz z dopływami na terenie gmin Szczurowa, Borzęcin, Brzesko, Gnojnik, Lipnica Murowana - przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, w szczególności na: różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy, - propozycję rozwiązań mających na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektu Programu, w szczególności na cele i przedmioty ochrony obszarów Natura 2000 oraz integralność tych obszarów. Materiałem wyjściowym do opracowania Prognozy były wyniki poszczególnych etapów opracowania pn. Wielowariantowy program inwestycyjnego dla rzeki Uszwicy wraz z dopływami na terenie gmin Szczurowa, Borzęcin, Brzesko, Gnojnik, Lipnica Murowana : SWECO Consulting Sp. z o.o. IMGW PIB oddział w Krakowie strona 11 z 174

12 Wielowariantowy program inwestycyjny wraz z opracowaniem - Raport Zadanie I Etap I Opracowanie pomiarów geodezyjnych w zakresie przekrojów poprzecznych, opracowanie pomiarów geodezyjnych w zakresie obiektów inżynierskich. - Raport Zadanie I Etap II Model hydrologiczny zlewni Uszwicy. - Raport Zadanie I Etap III Model hydrauliczny zlewni Uszwicy. - Raport Końcowy dla zadania I. - Raport Zadanie II Etap IA Opis obszaru objętego analizą, analiza aktualnego stanu ochrony przeciwpowodziowej w zlewni Uszwicy. - Raport Zadanie II Etap IB Analiza zagrożeń powodziowych na obszarze objętym projektem, zestawienie działań technicznych według istniejących opracowań. - Raport Zadanie II Etap II Przeprowadzenie wariantowych analiz hydraulicznych w poszczególnych jednostkach zdaniowych, wybór rekomendowanego wariantu. - Raport Końcowy dla zadania II. W kolejnym etapie pozyskano oraz przeanalizowano informacje o stanie poszczególnych komponentów środowiska wykorzystując m.in. materiały GDOŚ/RDOŚ dotyczące obszarów chronionych, dane opracowywane w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, dane literaturowe dotyczące obszaru zlewni, jak również przekrojowo obejmujące tematykę ochrony przeciwpowodziowej oraz dostępne bazy danych, dane statystyczne oraz aktualne mapy. Po zgromadzeniu materiałów przystąpiono do prac kameralnych i studialnych. Do analizy stanu środowiska a także graficznego przedstawienia wyników wykorzystywano również środowisko GIS. Przeprowadzono analizę powiązania ocenianego projektu z innymi dokumentami o charakterze strategicznym, przeanalizowano zgodność projektu Programu z ustaleniami dotyczącymi ochrony środowiska oraz ochrony przeciwpowodziowej zawartymi, w tych dokumentach. Kolejnym etapem powstawania prognozy, było określenie stopnia i charakteru oddziaływania projektu Programu na poszczególne komponenty środowiska. Sformułowano opis spodziewanych oddziaływań, określając ich charakter pozytywny bądź negatywny, odnosząc się do rodzajów działań zaproponowanych w projekcie Wielowariantowego programu inwestycyjnego dla rzeki Uszwicy wraz z dopływami na terenie gmin Szczurowa, Borzęcin, Brzesko, Gnojnik, Lipnica Murowana. Ponadto określono skutki, które mogą nastąpić w przypadku odstąpienia od realizacji działań zaproponowanych w analizowanym dokumencie oraz zaproponowano działania minimalizujące i prognozowane negatywne oddziaływania. Podczas opracowania projektu Programu, wybierając lokalizację proponowanych obiektów infrastruktury przeciwpowodziowej, jak również badając możliwości ograniczenia ryzyka wystąpienia powodzi zastosowano podejście strategiczne, pozwalające na wyważenie korzyści płynących z realizacji proponowanego działania w porównaniu z jego negatywnym oddziaływaniem na środowisko, przede wszystkim na cele i przedmioty ochrony obszarów Natura 2000 oraz stan lub potencjał ekologiczny i cele środowiskowe dla wód powierzchniowych. SWECO Consulting Sp. z o.o. IMGW PIB oddział w Krakowie strona 12 z 174

13 Wielowariantowy program inwestycyjny wraz z opracowaniem 2. Charakterystyka projektu dokumentu 2.1. Cel i zawartość programu Oceniany w ramach niniejszej Prognozy projekt Wielowariantowego programu inwestycyjnego dla rzeki Uszwicy wraz z dopływami na terenie gmin Szczurowa, Borzęcin, Brzesko, Gnojnik, Lipnica Murowana jest wynikiem prac realizowanych przez konsorcjum firm Grontmij Polska Sp. z o.o. i Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowy Instytut Badawczy, odział w Krakowie na zlecenie Małopolskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Krakowie. Podstawą do analiz programu inwestycyjnego była ocena stanu zabezpieczenia przeciwpowodziowego w zlewni Uszwicy, wskazująca obszary zagrożeń dla zabudowy i infrastruktury, w których należy podjąć określone działania w zakresie ochrony przeciwpowodziowej. Głównym elementem zrealizowanych prac były wariantowe analizy hydrauliczne działań inwestycyjnych z zakresu ochrony przeciwpowodziowej w obszarze zlewni Uszwicy. Specyfikacja techniczna dla opracowania programu zakładała analizę w układzie 8 tzw. jednostek zadaniowych, stanowiących pod zlewnie głównej zlewni. Tabelę prezentującą listę cieków, stanowiących podstawę podziału na jednostki zadaniowe oraz mapę prezentującą podział obszaru zlewni Uszwicy na jednostki zadaniowe zamieszczono poniżej. Tabela 1. Podział zlewni rzeki Uszwicy na jednostki zadaniowe Lp. Zlewnia Jednostka zadaniowa 1 Uszwica Z01 2 Górzański Z02 3 Leksandrówka Z03 4 Kowalówka Z04 5 Grodna Z05 6 Niedźwiedź Z06 7 Borowy Z07 8 Korytnica 9 Ulga Uszewska Z08 SWECO Consulting Sp. z o.o. IMGW PIB oddział w Krakowie strona 13 z 174

14 Wielowariantowy program inwestycyjny wraz z opracowaniem Źródło: opracowanie własne Rysunek 1. Podział zlewni rzeki Uszwicy na jednostki zadaniowe SWECO Consulting Sp. z o.o. IMGW PIB oddział w Krakowie strona 14 z 174

15 Wielowariantowy program inwestycyjny wraz z opracowaniem W toku analiz przeprowadzonych w ramach Projektu podjęto decyzję o połączeniu jednostek zadaniowych Z01, Z07 i Z08 w jedną wspólną jednostkę (Z01+Z07+Z08) która poddana została wspólnej analizie wielokryterialnej. Przy pierwotnie narzuconym wydzieleniu jednostek zadaniowych korzyści z działań technicznych zaplanowanych w jednostce Z01 odnotowane byłyby również zauważalne na obszarach należących do jednostek zadaniowych Z07 i Z08 i tym samym niezachowana byłaby zasada współmierności pomiędzy korzyściami a kosztami, w przypadku rozpatrywania jednostki zadaniowej Z01 osobno Metodyka prowadzenia prac Poszczególne działania były analizowane w zdefiniowanych konfiguracjach nazywanych wariantami: Wariant W0, Wariant I, Wariant II, Wariant WP, Wariant WP+, Wariant WP++. Wariant W0 Wariant porównawczy do późniejszych analiz efektów analizowanych wariantów inwestycyjnych. Jest to wariant odzwierciedlający aktualny poziom ochrony przeciwpowodziowej na obszarze objętym programem. Podstawą do przeprowadzenia analizy zagrożeń powodziowych na obszarze objętym Projektem, były zasięgi stref zalewowych dla wód powodziowych o prawdopodobieństwie 1% i 0,2% oraz informacja o znajdującej się w strefach zabudowie, infrastrukturze i liczbie ludności. Wyznaczone zasięgi tych stref stanowiły tzw. Wariant W0 programu inwestycyjnego w zlewni Uszwicy. Identyfikację obszarów zagrożeń powodziowych, w zasięgu stref zalewowych, dokonano w ośmiu klasach użytkowania terenu: - tereny zabudowy mieszkaniowej, - tereny przemysłowe, - tereny komunikacyjne, - lasy, - tereny rekreacyjno-wypoczynkowe, - użytki rolne (grunty orle, użytki zielone), - wody, - pozostałe. W wyznaczonych zasięgach stref zalewowych dla wody Q 0,2% i Q 1% zinwentaryzowano obiekty kubaturowe i liniowe wg następujących klas: - budynki mieszkalne, - budynki gospodarcze, - budynki użyteczności publicznej, - obiekty przemysłowe, - cmentarze, - drogi, - linie kolejowe. W wymienionych powyżej klasach w zasięgu stref zalewowych określono liczbę zagrożonych obiektów w przypadku pierwszych pięciu klas oraz podano długości w przypadku klas: drogi i linie kolejowe. Do przeprowadzenia analizy wykorzystano dane pochodzące z Bazy Danych SWECO Consulting Sp. z o.o. IMGW PIB oddział w Krakowie strona 15 z 174

16 Wielowariantowy program inwestycyjny wraz z opracowaniem Obiektów Topograficznych (BDOT). Do obliczeń liczby mieszkańców w poszczególnych zlewniach jednostkowych przyjęto wskaźnik 3,42 mieszkańca przypadającego na jedno mieszkanie. Do obliczenia omawianego wskaźnika posłużono się Bazą Danych Obiektów Topograficznych (BDOT) oraz danymi z Głównego Urzędu Statystycznego (GUS). Wariant WI Wariant analizujący działania określone w istniejących już opracowaniach w tym: Program ochrony przed powodzią w dorzeczu górnej Wisły zatwierdzony Uchwałą Rady Ministrów Nr 151/2011 z dnia 9 sierpnia 2011r; Studium ochrony przed powodzią ze względu na ochronę ludzi i mienia województwa małopolskiego na obszarze zlewni górnej Wisły, wykonane na zlecenie Małopolskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Krakowie w 2008 roku przez Politechnikę Krakowską, Koncepcja zwiększenia poziomu bezpieczeństwa powodziowego w dolinie rzeki Uszwicy opracowana w latach przez Cermet Bud na zlecenie Małopolskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Krakowie; dokumenty o charakterze programów i koncepcji, opracowane przez Małopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Krakowie, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie (RZGW), a także władze samorządowe z obszaru zlewni Uszwicy. Na podstawie w/w dokumentów do modelu wariantu WI została wprowadzona kaskada trzech zbiorników na rzece Uszwicy (Lipnica Murowana, Gosprzydowa, Okocim) oraz nowo projektowane oraz modernizowane obwałowania na rzekach Uszwicy i Borowym Potoku. Wariant WII W Wariancie II dla każdej z jednostek zadaniowych opracowano kilka wariantów autorskich, zawierających działania techniczne (budowa obwałowań przeciwpowodziowych, przebudowa i modernizacja obwałowań przeciwpowodziowych, budowa suchych zbiorników retencyjnych) jak i działania nietechniczne (przystosowanie do zalania budynków zagrożonych podtopieniami, przesiedlenia) Działania zaproponowane w wariantach WII są zestawem działań opisanych w już istniejących opracowaniach (wariant WI) oraz autorskich propozycji rozwiązań przeciwpowodziowych (WIIA, WIIB, WIIC). Warianty WII modelowane były poszczególnych jednostkach zadaniowych niezależnie od siebie. Warianty te poddane zostały analizie wielokryterialnej w aspektach: środowiskowym, ekonomicznym, techniczno funkcjonalnym oraz pod kątem czasu osiągnięcia planowanych efektów, aby wskazać wariant rekomendowany dla poszczególnych jednostek zadaniowych. Wariant WP Wariant zbudowany z wariantów WII dla poszczególnych jednostek zadaniowych wyłonionych jako najbardziej korzystne na podstawie analizy wielokryterialnej. Wariant WP+ Wariant uwzględniający najlepiej ocenione działania w wariancie WP, wzmocniony dodatkowo o wybrane działania retencyjne zlokalizowane w jednostkach zadaniowych a wynikające z dążenia do redukcji zagrożenia w zlewni Uszwicy i dodatkowo korzystnie wpływające na odbiornik. SWECO Consulting Sp. z o.o. IMGW PIB oddział w Krakowie strona 16 z 174

17 Wielowariantowy program inwestycyjny wraz z opracowaniem Wariant WP++ Wariant WP+ wzmocniony dodatkowo o działania ograniczające ryzyko powodziowe cieku głównego rzeki Uszwicy, których nie można było analizować wcześniej, bez uwzględnienia rzeczywistego wpływu wszystkich działań w całej zlewni. Należy mieć na uwadze, iż Program inwestycyjny proponowany dla zlewni rzeki Uszwicy nie ogranicza w całości ryzyka powodziowego, lecz w znacznym stopniu ogranicza ryzyko zagrożenia życia ludzkiego. W stosunku do mieszkańców, którzy w dalszym ciągu pozostaną zagrożeni, są możliwe do zastosowania inne działania nietechniczne, np.: zabezpieczania mobilne, ograniczenie zabudowy na terenach zagrożonych, przystosowanie do zalania budynków zagrożonych podtopieniami lub przesiedlenia. Na podstawie tak prowadzonej metodyki dokonano wyboru rekomendowanego wariantu działań który został poddany strategicznej ocenie. Konkretne rozwiązania techniczne zaproponowane w ramach poszczególnych wariantów przedstawiono w punkcie 4.3 niniejszej Prognozy. Należy nadmienić iż o wyborze wariantu budowy zbiorników suchych w dolinie Uszwicy zdecydowały głównie względy hydrologiczne związane z wymaganą dla tej zlewni redukcją objętości przepływów, tak by efektywnie zmniejszyć poziom ryzyka powodziowego obszarów zurbanizowanych wzdłuż doliny Uszwicy, w szczególności miasta Brzesko. Z uwagi na uwarunkowania topograficzne zlewni, kolejne dopływy oraz wąski charakter doliny rzeki Uszwicy, wzdłuż, której znajdują się liczne zabudowania, niewiele jest miejsc, gdzie można usytuować zaporę wraz z czaszą zbiornika, tak aby w jak najmniejszym stopniu ingerować w istniejącą zabudowę i infrastrukturę techniczną. Zasada działania suchych zbiorników przeciwpowodziowych polega na przechwyceniu w czaszy zapory (ograniczonej zaporą) znaczących objętości fali powodziowej oraz umożliwieniu ciągłego odpływu wody w ilości nieprzekraczającej określonego przepływu bezpiecznego dla obszarów położonych poniżej zbiornika. Odpływ wód z suchego zbiornika odbywa się przez upusty denne zlokalizowane w zaporze, na poziomie dna rzeki. Umożliwia to odprowadzenie niskich i średnich przepływów przez czaszę zapory i swobodną migrację bentosu w dół oraz ichtiofauny w górę i w dół cieku. Poza okresami powodziowymi, (czyli przez znaczącą część czasu) rzeka swobodnie przepływa istniejącym korytem przez urządzenia upustowe. Koryto cieku zarówno doprowadzające jak i odprowadzające wodę z przekroju zapory pozostaje praktycznie w stanie naturalnym. Czasza suchego zbiornika to przestrzeń (powierzchnia) powyżej zapory, która za wyjątkiem okresu przejścia fali powodziowej, pozostaje w stanie naturalnym (typowa dolina rzeczna), tworząc naturalne warunki bytowania dla fauny i flory. Zapory czołowe suchych zbiorników są zazwyczaj zaporami ziemnymi z wydzieloną betonową częścią upustową. Zapora ta zamyka całą szerokość doliny, umożliwiając w okresie wezbrań powodziowych, zatrzymanie części fali powodziowej w czaszy zbiornika. Z uwagi na bezpieczeństwo zapory oprócz upustu dennego, (umożliwiającego stały przepływ wody o ograniczonej, bezpiecznej ilości), zapora wyposażona jest również w urządzenia przelewowe (w górnej części korpusu zapory). SWECO Consulting Sp. z o.o. IMGW PIB oddział w Krakowie strona 17 z 174

18 Wielowariantowy program inwestycyjny wraz z opracowaniem Zbiornik mokry (zbiornik retencyjny) to taki zbiornik, którego zadaniem jest magazynowanie wody w okresach jej nadmiaru w celu wykorzystania jej w innym okresie. Zbiorniki retencyjne charakteryzują się dużymi różnicami poziomów wody. Wahania stanów zależą od wielkości dopływu wody ze zlewni oraz od potrzeb gospodarczych użytkowników. Poziom piętrzenia i wielkość zgromadzonej wody określane są w zależności od funkcji jaką taki zbiornik pełni. Wśród funkcji zbiornika retencyjnego można wyróżnić takie jak: gromadzenie wód na potrzeby ludności i przemysłu, ochrona przed powodziami, wykorzystanie energii wodnej (hydroenergetyka), utrzymanie żeglowności rzeki poprzez zmniejszenie nieregularności przepływów wody, wykorzystanie w celach irygacyjnych, rozwój turystyki, rekreacji i sportu. W związku z dużymi kosztami budowy i utrzymania mokrego zbiornika, często przystosowany jest on do pełnienia kilku funkcji łącznie np. ochrony przed powodzią, hydroenergetyki oraz zapewnienia rekreacji i wypoczynku. Aby wykorzystać powyższe funkcje zbiornika konieczne jest zapewnienie odpowiedniego dopływu średniorocznego do zbiornika oraz zachowania stosownej rezerwy powodziowej. Nie wszystkie cieki, szczególnie te zlokalizowane w górnych częściach zlewni umożliwiają spełnienie tych warunków. W przypadku wyboru wariantu budowy zbiorników mokrych, aby utrzymać założoną redukcję ryzyka powodziowego trzeba by zachować wyznaczone pojemności rozpatrywanych zbiorników suchych a następnie dodać pojemność użytkową, czyli taką objętość wody, która będzie stale zgromadzona w zbiorniku. Stąd wysokość zapory oraz obszar czaszy zbiornika uległyby znacznemu zwiększeniu. Budowa zbiornika mokrego związana jest również ze stosowaniem droższej technologii uszczelnienia zapory i podłoża tak, by były szczelne w całym okresie użytkowania oraz budowy obiektów służących do migracji ryb i organizmów wodnych. Funkcjonowanie zbiornika mokrego powoduje nagromadzenie się rumowiska i osadów dennych przez co tworzy się tzw. pojemność martwa zbiornika. Osady te powodują, że zbiornik z czasem wypłyca się i wypiera pojemność użytkową, gdyż pojemność powodziowa musi zostać bezwzględnie zachowana. Przykładem wypłycania się zbiornika wodnego jest np. jezioro Żywieckie. Przy zakładanym poziomie ochrony przeciwpowodziowej w zlewni Uszwicy, wyznaczone objętości wody do zmagazynowania oraz minimalizację powierzchni terenów pod zajęcia inwestycyjne, koszty budowy i eksploatacji zbiornika mokrego znacząco przewyższają analogiczne koszty funkcjonowania zbiornika suchego. Mając powyższe na uwadze zdecydowano się na realizację zbiorników suchych Powiązania projektu Programu z innymi dokumentami strategicznymi Strategia Rozwoju Kraju Głównymi elementami systemu zarządzania rozwojem kraju, zgodnie z nowym modelem, są: długookresowa strategia rozwoju kraju DSRK Polska Trzecia fala nowoczesności, określająca główne trendy, wyzwania oraz koncepcję rozwoju kraju SWECO Consulting Sp. z o.o. IMGW PIB oddział w Krakowie strona 18 z 174

19 Wielowariantowy program inwestycyjny wraz z opracowaniem w perspektywie długookresowej, średniookresowa strategia rozwoju kraju - ŚSRK (Strategia Rozwoju Kraju 2020) najważniejszy dokument w perspektywie średniookresowej, określający cele strategiczne rozwoju kraju do 2020 r. oraz 9 strategii zintegrowanych, służących realizacji założonych celów rozwojowych. Ramy przestrzenne dla prowadzenia polityki rozwoju w Polsce, w tym realizacji poszczególnych strategii rozwojowych, stanowi Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju (Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030), przyjęta przez Radę Ministrów 16 marca 2012 r. Jest to główny dokument strategiczny kreujący ład przestrzenny w Polsce oraz porządkujący zagadnienia związane z rozwojem. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju (DSRK) przyjęta została przez Radę Ministrów w dniu 5 lutego 2013 roku. Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju (ŚSRK) została przyjęta uchwałą Rady Ministrów w dniu 25 września 2012 roku. ŚSRK, uwzględniając kluczowe wyzwania zawarte w DSRK, wskazuje strategiczne zadania państwa, których podjęcie w perspektywie najbliższych lat jest niezbędne, by wzmocnić procesy rozwojowe. Ponadto jednym z głównych celów rozwojowych kraju jest adaptacja do zmian klimatu. Zmiany klimatu mogą powodować częstsze pojawienia się ekstremalnych zjawisk pogodowych skutkujących zwiększeniem częstotliwości i skali powodzi i suszy 1. Według Europejskiej Agencji Ochrony Środowiska (EEA, ) koszty związane ze zmianami klimatu bez działań adaptacyjnych będą w 2030 r. ok. 5 razy wyższe od wartości kapitału, który trzeba zainwestować, aby im przeciwdziałać. Wielowariantowy program inwestycyjny dla rzeki Uszwicy wraz z dopływami na terenie gmin Szczurowa, Borzęcin, Brzesko, Gnojnik, Lipnica Murowana zawiera propozycję działań technicznych jak również i nietechnicznych służących minimalizacji ryzyka związanego z coraz częściej występującymi ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi, czyli przede wszystkim podtopieniami i powodziami. W związku z powyższym zaproponowane działania wpisują się w wizję rozwoju kraju przedstawioną w Strategii, odnoszącą się do zapewnienia bezpieczeństwa, także ze strony zagrożeń zjawiskami ekstremalnymi, takimi jak powodzie Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK 2030) jest najważniejszym krajowym dokumentem strategicznym dotyczącym zagospodarowania przestrzennego kraju. KPZK 2030 przedstawia wizję zagospodarowania przestrzennego kraju w perspektywie najbliższych dwudziestu lat oraz określa cele i kierunki polityki przestrzennej wraz z planem działań o charakterze prawnym i instytucjonalnym niezbędnym dla jej realizacji. Wskazuje także na zasady i sposób koordynacji publicznych polityk rozwojowych mających istotny wpływ terytorialny. Projekt dokumentu został opracowany na podstawie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 27 marca 2003 roku, jednak jego charakter różni się od charakteru klasycznego dokumentu planistycznego. KPZK 2030 ma wiele cech strategii 1 Według ODI 2009 do końca 2020 r. przewiduje się, że średnia temperatura na świecie wzrośnie o 1 st. W porównaniu ze stanem z 2010 r., co spowoduje zmianę ilości i intensywności opadów w różnych rejonach świata odczuwalną również w Polsce 2 EEA, 2010, Środowisko Europy 2010 Stan i Prognozy, Synteza, Europejska Agencja Środowiska, Kopenhaga SWECO Consulting Sp. z o.o. IMGW PIB oddział w Krakowie strona 19 z 174

20 Wielowariantowy program inwestycyjny wraz z opracowaniem ogólnorozwojowej (cele, mierniki realizacji, plan działań), łącząc elementy przestrzennego zagospodarowania z czynnikami rozwoju społeczno-gospodarczego. W KPZK 2030 problematyka zabezpieczenia powodziowego została ujęta w Celu 5: Zwiększenie odporności struktury przestrzennej kraju na zagrożenia naturalne i utraty bezpieczeństwa energetycznego oraz kształtowanie struktur przestrzennych wspierających zdolności obronne państwa. Wskazuje się tam, że Ochrona przed zagrożeniami wywołanymi przez czynniki naturalne nie była w wystarczającym stopniu uwzględniana w polityce przestrzennej kraju ostatnich pięćdziesięciu lat. Brak dbałości o ochronę przed intensywnym zagospodarowaniem, szczególnie wprowadzanie zabudowy siedliskowej i urbanizacja obszarów zalewowych, jest główną przyczyną generowania olbrzymich strat w wypadku wystąpienia powodzi o charakterze ekstremalnym. Zaniechano inwestycji o charakterze przeciwpowodziowym, głównie budowy zbiorników retencyjnych i polderów przeznaczonych pod zalew przy dużych wezbraniach powodziowych. Nie realizowano także żadnego kompleksowego programu obrony przed suszą w wyniku przyjęcia założeń, że taką obroną mogą być wielozadaniowe duże zbiorniki retencyjne, pracujące zarówno dla ograniczania wezbrań powodziowych, jak i alimentujące rzeki w okresie suszy. Rezerwa powodziowa stanowi tylko część całkowitej pojemności zbiorników wielozadaniowych, więc ich wpływ na redukcję fal powodziowych w dużym stopniu zależy od poprawności gospodarki wodnej na zbiornikach w okresie wezbrań. Główną funkcją brakujących w systemie ochrony przeciwpowodziowej zbiorników suchych (polderów) jest natomiast obniżenie ekstremum fali i długotrwałe zatrzymanie wód wezbraniowych. Założenia ocenianego Programu są spójne z zaproponowanymi w KPZK 2030 kierunkami działań w zakresie zwiększenia poziomu zabezpieczenia przed ekstremalnymi zjawiskami naturalnymi i antropogenicznymi, tj.: zwiększenie poziomu zabezpieczenia przed ekstremalnymi zjawiskami naturalnymi dzięki działaniom i inwestycjom technicznym oraz nietechnicznym, integrowanie działań prowadzonych na obszarach charakteryzujących się występowaniem ryzyka powodziowego, integrowanie planowania przestrzennego prowadzonego w granicach jednostek administracyjnych z nowoczesnymi dokumentami planistycznymi gospodarki wodnej opracowywanymi w granicach jednostek hydrograficznych i regionów wodnych, tj. map zagrożenia powodziowego, map ryzyka powodziowego oraz planów zarządzania ryzykiem powodziowym, zwiększenie zdolności retencyjnych struktur krajobrazowych, zwiększenie zdolności adaptowania przestrzeni do skutków zmian klimatycznych Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko perspektywa 2020r. Podstawowym zadaniem Strategii Bezpieczeństwa Energetycznego i Środowiska, perspektywa do 2020 r. (BEiŚ) jest zintegrowanie polityki środowiskowej z polityką energetyczną w tych obszarach, gdzie aspekty te przenikają się wzajemnie. Ponadto dokument wskazuje kierunki rozwoju branży energetycznej oraz priorytety w dziedzinie ochrony środowiska. SWECO Consulting Sp. z o.o. IMGW PIB oddział w Krakowie strona 20 z 174