RAPORT KOŃCOWY Z BADANIA POGŁĘBIONEGO

Transkrypt

1 Analiza potencjału naukowo-badawczego Raport końcowy RAPORT KOŃCOWY Z BADANIA POGŁĘBIONEGO Analiza potencjału naukowo-badawczego regionu w kontekście przygotowania i wdrożenia regionalnego programu interdyscyplinarnych badań w obszarach inteligentnych specjalizacji województwa lubelskiego ISBN Warszawa, maj

2 4 Raport końcowy Analiza potencjału naukowo-badawczego

3 Analiza potencjału naukowo-badawczego Raport końcowy Publikacja autorstwa zespołu ekspertów i konsultantów. Kierownik merytoryczny: Dr Maciej Piotrowski Pozostali współautorzy i członkowie zespołu projektowego: Bartosz Bartniczak Jacek Jakieła Magdalena Marciniak-Piotrowska Maciej Piotrowski Michał Ptak Michał Thlon Dorota Thlon Krystian Krawczyk Piotr Szawiec Artur Kowalczyk Konrad Kuźma Sylwia Sobiesiak Redaktor naukowy: Dr Maciej Piotrowski Recenzent: prof. UAM dr hab. Paweł Churski ISBN:

4 6 Raport końcowy Analiza potencjału naukowo-badawczego

5 Analiza potencjału naukowo-badawczego Raport końcowy Szanowni Państwo, Z przyjemnością przekazuję w Państwa ręce raport końcowy z badania Analiza potencjału naukowo-badawczego regionu w kontekście przygotowania i wdrożenia regionalnego programu interdyscyplinarnych badań w obszarach inteligentnych specjalizacji województwa lubelskiego. Opracowanie to powstało na zlecenie Samorządu Województwa Lubelskiego w ramach projektu systemowego Regionalny System Zarządzania Zmianą Gospodarczą realizowanego przez Departament Gospodarki i Innowacji Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego w Lublinie. Celem badań było określenie pożądanych kierunków prowadzenia prac naukowo-badawczych w wyznaczonych obszarach inteligentnych specjalizacji województwa lubelskiego, z jednoczesnym wskazaniem możliwych technologii i rozwiązań, jakie mogą mieć zastosowanie w gospodarce regionu. Należy jasno zaznaczyć, że bez budowania efektywnej współpracy między przedstawicielami nauki i biznesu, rozwój wyłonionych specjalizacji regionalnych nie będzie możliwy. Z tego względu przedmiotowe badanie i przedstawione w nim wnioski oraz rekomendacje stanowią ważny krok w kierunku rozwijania potencjału regionu, określenia perspektywicznych kierunków rozwoju i zaplanowania inwestycji w perspektywie unijnej Jestem przekonany, że przedstawione w raporcie rekomendacje będą wspomagały rozwój zarówno współpracy regionalnej, jak i ponadregionalnej, między przedstawicielami świata nauki i biznesu, co niewątpliwie przyczyni się do umocnienia pozycji Lubelszczyzny. Sławomir Sosnowski Wicemarszałek Województwa Lubelskiego 7

6 Raport końcowy Analiza potencjału naukowo-badawczego Spis treści 1. Streszczenie w języku polskim Summary Metodyka badania Przedmiot i kontekst badania Cele badawcze Matryca powiązań celów szczegółowych z pytaniami badawczymi Opis wykorzystanych technik i narzędzi badawczych Analiza dostępnych danych statystycznych Analiza danych zastanych Ankieta inwentaryzacyjna Indywidualny wywiad pogłębiony Zogniskowany wywiad grupowy (FGI) Badania metodą delficką Telefoniczne wywiady pogłębione Wywiad telefoniczny wspomagany komputerowo (CATI) Biogospodarka Usługi medyczne i prozdrowotne Informatyka i automatyka Gospodarka niskoemisyjna Proces realizacji badań Analiza jednostek naukowych zaangażowanych w realizację badań w dziedzinie inteligentnych specjalizacji województwa lubelskiego Jednostki naukowe w województwie lubelskim Jednostki zaangażowane w realizację badań na rzecz rozwoju inteligentnych specjalizacji Nakłady jednostek na działalność badawczo-rozwojową Potencjał kadrowy Struktura organizacyjna jednostek naukowych Infrastruktura naukowo-badawcza w zakresie prowadzenia badań i prac rozwojowych w obszarach inteligentnych specjalizacji Potrzeby i plany inwestycyjne w nowej perspektywie finansowej UE Poziom konkurencyjności sektora lubelskiej nauki w obszarach związanych z rozwojem inteligentnych specjalizacji Aktywność w zakresie realizacji projektów badawczych krajowych i międzynarodowych Narodowe Centrum Nauki Narodowe Centrum Badań i Rozwoju Programy Ramowe Aktywność w zakresie zgłoszeń i uzyskanych praw ochronnych Aktywność w zakresie publikacji naukowych Aktywność w ramach krajowych i międzynarodowych sieci współpracy

7 Analiza potencjału naukowo-badawczego Raport końcowy 6. Ocena możliwości zaangażowania jednostek naukowych do prowadzenia interdyscyplinarnych badań w dziedzinach inteligentnych specjalizacji do roku Ocena świadomości oraz wiedzy przedstawicieli jednostek naukowych do prowadzenia badań w dziedzinach inteligentnych specjalizacji Posiadanie strategii rozwoju badań naukowych do roku Główne obszary badań strategicznych podejmowanych przez jednostki naukowe w województwie lubelskim Interdyscyplinarność i współpraca w zakresie prowadzonych badań Mechamizmy i narzędzia wsparcia w zakresie realizacji wspólnych projektów badawczych Strategiczne kierunki badań interdyscyplinarnych do roku Finansowanie badań związanych z inteligentnymi specjalizacjami regionu w ramach polityki naukowo-badawczej Unii Europejskiej do roku Finansowanie badań związanych z inteligentnymi specjalizacjami regionu w ramach polityki naukowej Polski do roku Dostępne środki finansowe na realizację polityki rozwoju badań w ramach krajowych i regionalnych programów operacyjnych na lata Możliwości rozwoju ponadregionalnych badań w obrębie inteligentnych specjalizacji województwa lubelskiego Pożądane strategiczne kierunki badań w województwie lubelskim oraz ich wpływ na gospodarkę regionu Optymalne modele współpracy nauki z biznesem Perspektywy, bariery i determinanty działalności innowacyjnej w obrębie inteligentnych specjalizacji województwa lubelskiego Rekomendacje w zakresie kluczowych technologii jako przedmiotu badań do roku Proces wyłaniania kluczowych technologii jako potencjalnego przedmiotu badań do roku Kluczowe technologie jako potencjalny przedmiot badań do roku Ocena innowacyjności kluczowych technologii oraz potencjału jednostek w zakresie możliwości podjęcia badań w ich obrębie do roku Ocena możliwości podjęcia współpracy w zakresie realizacji interdyscyplinarnych badań w obrębie zidentyfikowanych najbardziej perspektywicznych technologii Europejskie Platformy Technologiczne Potencjalni partnerzy jednostki naukowe i przedsiębiorstwa w zakresie prowadzenia badań Rekomendacje dla systemu wsparcia jednostek naukowych w województwie lubelskim Uczelnie wyższe, jednostki naukowe Władze centralne, MNiSW Instytucje finansujące naukę Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego, władze regionalne i lokalne Organizacje branżowe Załączniki Bibliografia

8 Raport końcowy Analiza potencjału naukowo-badawczego Wykaz użytych skrótów: 7PR AFM AGH AI AS AWF BDL BIV BLV B+R BSE CATI CBN CCS CERN CNC CTT DR EATIP EFRR EFS ENIAC EPC EPoSS EPSO EPT ERCE ERP EUROP FACCE FET FGI FMRI GMO GUS GWO HS IAPAN ICT ICP-AES IDI IMI IUNG-PIB JN JF KGHM KET KUL LCA LCE MEN MICINN MNiSW MŚP NEM NESSI NCN NCBiR NLPZ NZ OZE PAN PGNiG PIWet-PIB PKD PO IG 7 Program Ramowy Mikroskop sił atomowych Akademia Górniczo-Hutnicza Ankieta Inwentaryzacyjna Analiza danych statystycznych Akademia Wychowania Fizycznego Bank Danych Lokalnych Wirus niedoboru odporności bydła Enzootyczna białaczka bydła Sektor badawczo-rozwojowy Gąbczasta Encefalopatia Bydła Wywiad kwestionariuszowy telefoniczny Centrum Badawcze Nawozów Wychwytywanie i składowanie dwutlenku węgla Europejska Organizacja Badań Jądrowych Wycinarka wodna sterowana komputerowo Centra transferu technologii Analiza danych zastanych Europejska Platforma Innowacji i Technologii w Akwakulturze Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Europejski Fundusz Społeczny Europejska Platforma Technologiczna w dziedzinie Nanoelektroniki ekwiwalenty pełnego czasu pracy Europejska Platforma Technologiczna Integracji Systemów Inteligentnych Europejska Organizacja Nauki o Roślinach Europejskie Platformy Technologiczne Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii Planowanie zasobów przedsiebiorstwa Europejska Platforma Technologii Robotowych Program Rolnictwo, Bezpieczeństwo Żywności, Zmiany Klimatyczne Przyszłe i powstające technologie Zogniskowany Wywiad Grupowy Funkcjonalny magnetyczny rezonans jądrowy Organizmy modyfikowane genetycznie Główny Urząd Statystyczny Grupy wspólnej oceny Nauki humanistyczne społeczne i o sztuce Instytut Agrofizyki Polskiej Akademii Nauk Technologie informatyczne i telekomunikacyjne Atomowa spektrometria emisyjna z wzbudzaniem plazmowym Indywidualny Wywiad Pogłębiony Platforma Leków Innowacyjnych Instytut Upraw Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Badawczy Jednostki naukowe Jednostki finansujące Kombinat Górniczo-Hutniczy Miedzi, KGHM Polska Miedź SA Kluczowe Technologie Wspierające Katolicki Uniwersytet Lubelski Ocena cyklu życia Energia niskowęglowa Ministerstwo Edukacji Narodowej Hiszpańskie Ministerstwo Nauki i Innowacji Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego Małe i średnie przedsiębiorstwa Platforma mediów sieciowych i elektronicznych Sieciowa Europejska Inicjatywa dla Oprogramowania i Usług Narodowe Centrum Nauki Narodowe Centrum Badań i Rozwoju Niesteroidowe leki przeciwzapalne Nauki o życiu Odnawialne Źródła Energii Polska Akademia Nauk Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo Państwowy Instyt Weterynaryjny - Państwowy Instytut Badawczy Polska Klasyfikacja Działalności Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 10

9 Analiza potencjału naukowo-badawczego Raport końcowy PO KL PO RPW PPTSL-D PROW PWSZ RFID RIS PRO RSIWL RSZZG SGGW SIWZ SME SMOS SOPZ SPF SPIRE SRA SRWL ST TRB UE UM UP UMCS UMWL UP RP WBiHZ UP WSIiZ Program Operacyjny Kapitał Ludzki Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej Polska Platforma Technologiczna Sektora Leśno-Drzewnego Program Rozwoju Obszarów Wiejskich Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa Radiowy system identyfikacji Regionalna Strategia Innowacji Regionalny Program Operacyjny Regionalna Strategia Innowacji Województwa Lubelskiego Regionalny System Zarządzania Zmianą Gospodarczą Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia Małe i średnie przedsiębiorstwa Wilgotność gleby i zasolenie oceanów Szczegółowy Opis Przedmiotu Zamówienia Wolne od specyficznych patogenów Zrównoważone sektory przemysłu przetwórczego Strategiczny Program Badań Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego Nauki ścisłe i techniczne Transgraniczne Rezerwaty Biosfery Unia Europejska Uniwersytet Medyczny Uniwersytet Przyrodniczy Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego Urząd Patentowy RP Wydział Biologii i Hodowli Zwierząt Uniwersytet Przyrodniczy Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania 11

10 Raport końcowy Analiza potencjału naukowo-badawczego 1. Streszczenie w języku polskim Badania zostały przeprowadzone w ramach projektu pn. Regionalny system zarządzania zmianą gospodarczą, realizowanego przez Departament Gospodarki i Innowacji UMWL, finansowanego z programu operacyjnego Kapitał ludzki, priorytetu VIII Regionalne kadry gospodarki, działania 8.1 Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regionie, poddziałania Przewidywanie zmiany gospodarczej. Projekt Regionalny system zarządzania zmianą gospodarczą (RSZZG) jest kontynuacją pilotażowego projektu badawczego Badania i analizy potencjału gospodarczego regionu w kontekście strategicznych dziedzin rozwoju województwa. Rolą RSZZG jest aktywne pozyskiwanie i koordynacja badań i analiz gospodarczych oraz sprawne zarządzanie informacją gospodarczą w regionie. Kluczowym elementem projektu będzie stworzenie narzędzi i mechanizmów gromadzenia, segregowania i generowania badań oraz analiz dotyczących aktualnej sytuacji, trendów rozwojowych i prognozowania zmian społeczno-gospodarczych zachodzących w regionie 1. Celem ogólnym badania było określenie pożądanych kierunków prowadzenia prac naukowo-badawczych w wyznaczonych obszarach inteligentnych specjalizacji województwa lubelskiego, z jednoczesnym wskazaniem możliwych technologii i rozwiązań, które mogą mieć zastosowanie w gospodarce regionu. Inteligentne specjalizacje (lub specjalizacje regionalne) to nowy instrument Unii Europejskiej, który zobowiązuje regiony państw członkowskich do wybrania tych obszarów, w których chcą się specjalizować i zwiększać konkurencyjność. Zgodnie z ich ideą regiony muszą wykazać swoje mocne i słabe strony i rozwijać się ze szczególnym naciskiem na innowacje. Dzięki inteligentnej specjalizacji regiony koncentrują swoje zasoby na kilku kluczowych priorytetach. Inteligentna specjalizacja oznacza identyfikowanie wyjątkowych cech i aktywów każdego kraju i regionu, podkreślanie przewagi konkurencyjnej każdego regionu oraz skupianie regionalnych partnerów i zasobów wokół wizji ich przyszłości ukierunkowanej na osiągnięcia 2. Koncepcja inteligentnej specjalizacji zakłada przede wszystkim zwiększanie innowacyjności i konkurencyjności na podstawie potencjału endogenicznego regionów i branż już w nich obecnych, przy czym mogą to być zarówno specjalizacje w ramach jednego sektora, jak i działania międzysektorowe pozwalające na osiągnięcie specyficznej przewagi konkurencyjnej. Dzięki wykorzystaniu istniejącej wiedzy oraz wyspecjalizowanej działalności badawczo-rozwojowej dopasowanej do cech społeczno-gospodarczych danego obszaru, regiony mają osiągnąć doskonałość w specyficznej dziedzinie i masę krytyczną, umożliwiającą konkurowanie na arenie międzynarodowej 3. W kontekście Strategii Europa 2020, inteligentna specjalizacja wyłania się jako kluczowy element polityki innowacji. Regionalne strategie innowacji dla inteligentnej specjalizacji (RIS3) można określić jako: koncentrujące środki publiczne na priorytetach rozwoju opartych na innowacjach i wiedzy; pobudzające środki prywatne na inwestycje z zakresu B+R; budujące regionalne zdolności, kompetencje, przewagi konkurencyjne i potencjał; sprzyjające kompleksowemu udziałowi zainteresowanych stron we wspieraniu innowacji oraz zarządzaniu; oparte na faktach i obejmujące system monitorowania i oceny. W województwie lubelskim zidentyfikowano cztery obszary inteligentnych specjalizacji: biogospodarka (specjalizacja kluczowa), usługi medyczne i prozdrowotne (specjalizacja uzupełniająca), energetyka niskoemisyjna (specjalizacja wyłaniająca się) oraz informatyka i automatyka (specjalizacja wspomagająca). Analiza potencjału naukowo-badawczego regionu pod kątem przygotowania i wdrożenia regionalnego programu interdyscyplinarnych badań w obszarach inteligentnych specjalizacji województwa lubelskiego pozwala na następujące konkluzje. W woj. lubelskim wyraźnie widoczna jest specjalizacja w naukach związanych z szeroko pojętym rolnictwem, a w szczególności w: Naukach o Roślinach Uprawnych i Glebie; Naukach Weterynaryjnych; Naukach o Zwierzętach Hodowlanych; Inżynierii Rolniczej. Specjalizację rolniczą uzupełnia specjalizacja w zakresie ochrony środowiska (Kształtowanie i Ochrona Środowiska Przyrodniczego oraz Inżynieria Ochrony Środowiska). Ponadprzeciętna aktywność w zakresie rolnictwa jest oczywiście związana z działaniem specjalistycznych instytutów badawczych w Lublinie oraz Puławach. Zauważalne jest, że nakłady na działalność B+R w województwie lubelskim systematycznie rosną: od 180,8 mln zł w 2006 roku do 652,2 mln zł w 2012 roku. Pod względem łącznej wysokości nakładów województwo lubelskie zajmuje 8. miejsce wśród województw, m.in. przed województwem podkarpackim. Nie zmienia to faktu, że nadal istnieje potrzeba zwiększania nakładów na działalność badawczo-rozwojową i liczby wdrożonych rozwiązań innowacyjnych, co powinno mieć pozytywny wpływ na transfer nowoczesnych i już znanych rozwiązań. Należy przewidzieć możliwość wsparcia w zakresie tworzenia nowych rozwiązań, praktyk, procesów i technologii oraz projektów dotyczących wdrożenia do praktyki uzyskanych rozwiązań. 1 Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia Analiza potencjału absorpcyjnego podmiotów działających w branży przetwórstwa rolno-spożywczego w zakresie wdrażania nowych technologii i rozwiązań w ramach projektu pn. Regionalny system zarządzania zmianą gospodarczą realizowanego przez Departament Gospodarki i Innowacji UMWL. 2 Strategie badawcze i innowacyjne na rzecz inteligentnej specjalizacji, s specialisation_pl.pdf. 3 W. M. Gaczek, M. Matusiak, Innowacyjność gospodarek województw Polski Wschodniej ocena, znaczenie, perspektywy, MRR, Warszawa,

11 Analiza potencjału naukowo-badawczego Raport końcowy Dzięki inwestycjom podjętym w minionych perspektywach finansowych UE, znaczącej poprawie uległy warunki infrastrukturalne sektora badawczego województwa lubelskiego. Powstało wiele centrów badań i nowoczesnych laboratoriów, mogących w przyszłości odegrać kluczową rolę w rozwoju nauki. Dostępna (obecna i przyszła) infrastruktura naukowo-badawcza umożliwia prowadzenie interdyscyplinarnych badań w dziedzinach inteligentnych specjalizacji. Jednostki naukowo-badawcze mają wszelkie możliwości, by angażować się w tego rodzaju działalność. Wyzwaniem jest obecnie koncentracja na wykorzystaniu istniejących zasobów. W ocenie samych jednostek naukowych dysponują one także wysokiej jakości kapitałem ludzkim, mogącym zapewnić istotny wkład w rozwój dyscyplin z obszarów inteligentnych specjalizacji. Personel ma przygotowanie i kompetencje do prowadzenia działań z zakresu transferu wiedzy. Zdecydowana większość jednostek z dziedziny nauk o życiu oraz nauk ścisłych i inżynierskich otrzymała w ramach oceny parametrycznej ocenę A lub B, jakkolwiek ubolewać należy, że żaden z podmiotów województwa lubelskiego nie otrzymał najwyższej kategorii A+. Znaczna część najbardziej aktywnie działających jednostek badawczorozwojowych funkcjonuje w obszarze inteligentnych specjalizacji regionu. Również analiza tematów badawczych realizowanych przez jednostki naukowe Lubelszczyzny w ramach projektów międzynarodowych wskazuje, że dotyczą one niemal w 100% tematyki związanej z zakresem inteligentnych specjalizacji regionu. Istotnym wskaźnikiem efektów działalności badawczo-rozwojowej instytucji jest liczba publikacji indeksowanych w bazach bibliometrycznych. W bazie Web of Science, uwzględniającej najbardziej wpływowe i prestiżowe światowe czasopisma naukowe 4 (Wróblewski 2002), można odnaleźć około 8,6 tys. artykułów afiliowanych w instytucjach działających w regionie lubelskim (według stanu bazy na 1 maja 2014 r.). Taka liczba artykułów daje regionowi 8. pozycję w kraju. Zbliżone są wyniki analizy bazy SCOPUS, znacznie gorzej wypada natomiast udział artykułów powstałych w wyniku współpracy międzynarodowej. Jest on, mimo pewnej poprawy w ciągu ostatnich lat, ciągle bardzo mały w porównaniu z takim udziałem w innych regionach. Wynosi jedynie ok. 27,5% 5 publikacji powstałych we współpracy z zagranicznymi ośrodkami naukowymi, co lokuje województwo na 12. miejscu w kraju. Na podstawie przeprowadzonych badań, wspartych opinią ekspercką, zidentyfikowano i opisano strategiczne kierunki badań interdyscyplinarnych w województwie lubelskim do roku 2020, wraz z perspektywicznymi technologiami, które stanowiłyby przedmiot tych badań. Należy założyć, że wykorzystanie wskazanych badań umożliwi dalszy rozwój nowych technologii i rozwiązań innowacyjnych dla gospodarki regionu. 4 Por. Nowak P., Bibliometria. Webometria. Podstawy, wybrane zastosowania, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, 2008, Wróblewski A. K. (2002). Bibliometryczna trylogia. Zagadnienia Naukoznawstwa, 1-2( ). Płoszaj A., Olechnicka A., Potencjał placówek naukowo-badawczych województwa lubelskiego, Warszawa, Na podstawie Web of Science. 13

12 Raport końcowy Analiza potencjału naukowo-badawczego 2. Summary The study has been carried out within the frames of the project Regional Economic Change Management System implemented by the Department of Economy and Innovation of the Marschal s Office in Lubelskie Region, financed from the Operational Programme Human Capita Priority VII Regional human resources, Measure 8.1 Development of staff and enterprises in the region, the Sub-measure Predicting economic change. The project Regional Economic Change Management System (RSZZG) is a continuation of a pilot research project Research and analysis of the economic potential of the region in the context of the strategic areas of development of the region. The role of RSZZG is active coordination of economic research and analysis in the region as well as efficient management of economic information in the region. A key element of the project is to create tools and mechanisms for the management of research activities on the current situation, development trends and forecasting socio-economic changes taking place in the region. The overall objective of the study was to determine the desired directions of research work in designated areas of smart specializations of Lubelskie Reigon, while indicating the possible technologies and solutions that can be applied to the region s economy. Smart specialization (or regional specialization) is a new instrument of the European Union, which requires the regions of the Member States to choose the areas in which they wish to specialize and improve competitiveness. According to the concept regions must demonstrate their strengths and weaknesses, and develop with an emphasis on strengthening innovation processes. Due to smart specialization regions focus their resources on a few key priorities. Smart specialization objective is to identify the unique characteristics and assets of each country and region, highlighting the competitive advantages of each region, and the focus of regional partners and resources in a vision of the future-oriented achievements. In the context of the Europe 2020 Strategy, smart specialization emerges as a key element of innovation policy. Regional innovation strategies for smart specialization (RIS3) can be described as focusing public resources on the priorities of development based on innovation and knowledge, stimulating private funds for investment in the field of R&, building regional capacities, competencies, competitive advantages and potential, conducive to comprehensive participation of stakeholders in the promotion of innovation and management. Regional innovation strategies for smart specialization are based on facts and include monitoring and evaluation system. There are four areas of smart specialization identified for the Lubelskie Region: bio-economy (key specialization), medical and healt services (assisting specialization), low-carbon energy (emerging specialization) and computer science and automation (supporting specialization). The analysis of the research potential of the region in the context of the preparation and implementation of the regional program of interdisciplinary research in the areas of smart specialization province of Lublin provides the following conclusions. In the Lubelskie Region clearly distinguishable is the specialization in the sciences related to the widely understood agriculture, in particular: Science of crop and soil; Veterinary Science; Science of Animal Breeding; Agricultural Engineering. Agricultural specialization complements the specialization in the field of environmental protection (Shaping and Protection of the Natural Environment and Environmental Engineering). Above-average activity in the field of agriculture is obviously related to the functioning of specialized research institutes in Lublin and Pulawy. It is noticeable that the expenditure on R&D in the Lublin Province steadily grow from million PLN in 2006 to million PLN in In terms of the total amount of expenditures Lublin Province occupies 8th place among all regions in Poland, being in front of nearby Subcarpathian Region. There is still a need to further increase spending on research and development activities and the number of deployed innovative solutions, which should be reflected in the transfer of new and already known solutions. Measures and tools should be provided to support the creation of new solutions, practices, processes and technologies, and projects related to the implementation of the practice of obtained solutions. Thanks to investments undertaken in the past financial perspectives of the EU, infrastructural potential of the research units has been significantly improved in the Lubelskie Region. There are many research centers and modern laboratories that in the future may play a key role in the development of science. Available (current and future) research infrastructures, enables conducting interdisciplinary research in the areas of smart specialization. The challenge now is to focus on the use of existing resources. According to the responses obtained from the representatives of the same research units, they also have high-quality human capital that could provide a significant contribution to the development of disciplines in the areas of smart specialization. Staff is generally well prepared and competent to carry out activities of knowledge transfer. The vast majority of research units in the field of life sciences and natural sciences and engineering received the grades A or B in the the parametric evaluation of the research units, that confirms its readiness to provide quality research. However, on the other hand, none of the units in the region has received the highest category of A+. A large part of the units are very active in research activities in the fields related to the smart specialization of the regions. Also, analysis of research topics carried out by scientific Lublin region in the framework of international projects indicates that they almost fully relate to the scope of regional smart specializations. An important indicator 14

13 Analiza potencjału naukowo-badawczego Raport końcowy of the effects of R&D institutions is the number of publications indexed in bibliometric databases. The database Web of Science, taking into account the most influential and prestigious global scientific journals, has indexed ca. 8.6 thousand. articles published by authors affiliated with research units in Lubelskie Region (as for 1 May 2014). This puts the region at the number 8 position in the country. Similar results gives the analysis of the SCOPUS database. Much worse results can be identified if we consider the percentage of articles produced in the results of international cooperation. Despite some improvements in recent years, the indicator is still very low compared with other regions - only about 27.5% of the publication was developed in cooperation with foreign scientific centers, which means 12th position in the country. Based on studies supported by the expert opinion the strategic directions of interdisciplinary research in the Lubelskie Region were identified, along with the prospective technologies that constitute the subject of this study. It must be assumed that use of the research will enable further development of new technologies and innovative solutions to the region s economy. 15

14 Raport końcowy Analiza potencjału naukowo-badawczego 3. Metodyka badania 3.1. Przedmiot i kontekst badania Badania przeprowadzono w ramach projektu pn. Regionalny system zarządzania zmianą gospodarczą, realizowanego przez Departament Gospodarki i Innowacji UMWL, finansowanego z programu operacyjnego Kapitał ludzki, priorytetu VIII Regionalne kadry gospodarki, działania 8.1 Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regionie, poddziałania Przewidywanie zmiany gospodarczej. Projekt Regionalny system zarządzania zmianą gospodarczą (RSZZG) jest kontynuacją pilotażowego projektu badawczego Badania i analizy potencjału gospodarczego regionu w kontekście strategicznych dziedzin rozwoju województwa. Rolą RSZZG jest aktywne pozyskiwanie i koordynacja badań i analiz gospodarczych oraz sprawne zarządzanie informacją gospodarczą w regionie. Kluczowym elementem projektu będzie stworzenie narzędzi i mechanizmów gromadzenia, segregowania i generowania badań oraz analiz dotyczących aktualnej sytuacji, trendów rozwojowych i prognozowania zmian społeczno-gospodarczych zachodzących w regionie. Koncepcja inteligentnej specjalizacji zakłada przede wszystkim zwiększanie innowacyjności i konkurencyjności na podstawie potencjału endogenicznego regionów i branż już w nich obecnych, przy czym mogą to być zarówno specjalizacje w ramach jednego sektora, jak i działania międzysektorowe, pozwalające na osiągnięcie specyficznej przewagi konkurencyjnej. Za pomocą nacisku na wykorzystanie istniejącej wiedzy oraz wyspecjalizowanej działalności badawczo-rozwojowej, dopasowanej do cech społecznogospodarczych danego obszaru, regiony mają osiągnąć doskonałość w specyficznej dziedzinie i masę krytyczną, umożliwiającą konkurowanie na arenie międzynarodowej 6. W kontekście Strategii Europa 2020, inteligentna specjalizacja wyłania się jako kluczowy element polityki innowacji. Regionalne strategie innowacji dla inteligentnej specjalizacji (RIS3) można określić jako: koncentrujące środki publiczne na priorytetach rozwoju opartych na innowacjach i wiedzy; pobudzające środki prywatne na inwestycje z zakresu B+R; budujące regionalne zdolności, kompetencje, przewagi konkurencyjne i potencjał; sprzyjające kompleksowemu udziałowi zainteresowanych stron we wspieraniu innowacji oraz zarządzaniu; oparte na faktach i obejmujące system monitorowania i oceny. W województwie lubelskim zidentyfikowano cztery dziedziny inteligentnych specjalizacji: Rysunek 1. Dziedziny inteligentnych specjalizacji województwa lubelskiego. Źródło: Projekt RSI WL W. M. Gaczek, M. Matusiak, Innowacyjność gospodarek województw Polski Wschodniej ocena, znaczenie, perspektywy, MRR, Warszawa,

15 Analiza potencjału naukowo-badawczego Raport końcowy 3.2. Cele badawcze Celem ogólnym badania było określenie pożądanych kierunków prowadzenia prac naukowo-badawczych w wyznaczonych obszarach inteligentnych specjalizacji województwa lubelskiego, z jednoczesnym wskazaniem możliwych technologii i rozwiązań, które mogą mieć zastosowanie w gospodarce regionu. Cele szczegółowe badania objęły z kolei takie elementy jak: 1) zdobycie szczegółowej wiedzy nt. dostępnej (obecnej i przyszłej) infrastruktury naukowo-badawczej, umożliwiającej prowadzenie interdyscyplinarnych badań w dziedzinach inteligentnych specjalizacji; 2) określenie poziomu konkurencyjności sektora lubelskiej nauki w wymiarze krajowym i europejskim ze względu na rozwój inteligentnych specjalizacji; 3) ocenę możliwości zaangażowania jednostek naukowo-badawczych do prowadzenia wspólnych (interdyscyplinarnych) badań w dziedzinach inteligentnych specjalizacji; 4) ustalenie strategicznych kierunków badań interdyscyplinarnych w województwie lubelskim do roku 2020, wraz ze wskazaniem możliwości wykorzystania tych badań na rzecz rozwoju nowych technologii i rozwiązań innowacyjnych dla gospodarki regionu. Zakres przedmiotowy badań objął: analizę danych zastanych, w tym: dokumentów strategicznych, foresightowych, traktujących o uwarunkowaniach rozwoju inteligentnych specjalizacji na Lubelszczyźnie, dane statystyczne m.in. z Banku Danych Lokalnych, stron WWW jednostek naukowych i inne, istotne ze względu na cele szczegółowe badania; ankietę inwentaryzacyjną przeprowadzoną z osobami reprezentującymi jednostki naukowo-badawcze w regionie zaangażowane w badania związane z rozwojem inteligentnych specjalizacji; badania jakościowe (IDI) z osobami reprezentującymi wszystkie jednostki naukowo-badawcze w regionie zaangażowane w badania związane z rozwojem inteligentnych specjalizacji; badania jakościowe (FGI) z przedstawicielami jednostek naukowo-badawczych, w których będą prowadzone badania w dziedzinach inteligentnych specjalizacji, przedstawicielami przedsiębiorców działających w branżach inteligentnych specjalizacji, przedstawicielami władz i administracji publicznej szczebla regionalnego i lokalnego; ilościową analizę (CATI) reprezentatywnej grupy przedsiębiorców działających w branżach inteligentnych specjalizacji regionu; badania delfickie dotyczące trzech kluczowych technologii w ramach każdej specjalizacji, w których wzięli udział przedstawiciele sektora przedsiębiorstw oraz sektora nauki krajowej i regionalnej Matryca powiązań celów szczegółowych z pytaniami badawczymi Realizacja celów badania wskazanych w powyższej części raportu wymagała odpowiedzi na 33 pytania badawcze, z których 30 sformułowano w SOPZ, a kolejne trzy wynikały z dodatkowych pytań zaproponowanych przez Wykonawcę. W wyniku spotkania inaugurującego projekt, przeprowadzonego 16 stycznia 2014 r. w siedzibie Zamawiającego, uszczegółowiono kwestie związane z oczekiwanymi wynikami realizacji badania: 1. Kluczowe dla Zamawiającego było uzyskanie kompleksowej wiedzy na temat przygotowania jednostek naukowobadawczych funkcjonujących na terenie województwa lubelskiego do prowadzenia interdyscyplinarnych badań w obszarze zidentyfikowanych inteligentnych specjalizacji, zarówno pod względem dostępnych kadr, aparatury badawczej, planów inwestycyjnych, jak i uwzględnienia inteligentnych specjalizacji w obszarach strategicznych badań jednostek naukowych. 2. Największe znaczenie dla realizacji celu głównego badania miało osiągnięcie celu szczegółowego numer cztery ustalenie strategicznych kierunków badań interdyscyplinarnych w województwie lubelskim do roku 2020, wraz ze wskazaniem możliwości wykorzystania tych badań na rzecz rozwoju nowych technologii i rozwiązań innowacyjnych dla gospodarki regionu. Każdemu pytaniu badawczemu (zarówno wynikającemu z SOPZ, jak też z dodatkowych propozycji Wykonawcy), w formie tabelarycznej, przyporządkowano metodę pozyskania danych. W tabeli przedstawiono zarówno pierwotne, jak i wtórne narzędzia pozyskania danych. Warto zaznaczyć, że analiza danych zastanych oraz danych statystycznych stanowiła wstęp do udzielenia odpowiedzi na każde ze wskazanych pytań badawczych (z uwzględnieniem dostępności danych wtórnych). Wspomnianą matrycę powiązań pytań badawczych z technikami i narzędziami badawczymi, ze względu na jej objętość, umieszczono w załączniku. Poniżej zaprezentowano powiązania między celami szczegółowymi a poszczególnymi pytaniami badawczymi (tab. 1). 17

16 Raport końcowy Analiza potencjału naukowo-badawczego Tabela 1. Powiązanie celów szczegółowych z pytaniami badawczymi Cel szczegółowy 1. Zdobycie szczegółowej wiedzy na temat dostępnej (obecnej i przyszłej) infrastruktury naukowo-badawczej, umożliwiającej prowadzenie interdyscyplinarnych badań w obszarze inteligentnych specjalizacji Pytanie badawcze 1. Jakie jednostki naukowo-badawcze mogą być zaangażowane w realizację interdyscyplinarnych badań na rzecz rozwoju inteligentnych specjalizacji regionu? 1a) Jaki stanowi to odsetek wszystkich jednostek funkcjonujących w regionie? 1b) Jaki jest rozkład przestrzenny tych jednostek? 2. Jakie i ile jednostek naukowo-badawczych działa w sektorze przedsiębiorstw i poza tym sektorem? 3. Jakie nakłady są przeznaczane na działalność badawczo-rozwojową w regionie? 3a) Jaka część nakładów jest kierowana na koszty osobowe oraz na inwestycje (na środki trwałe w postaci budynków, aparaturę naukowo-badawczą)? 3b) Jaka jest struktura tych nakładów w podziale na badania (podstawowe, stosowane, przemysłowe) oraz prace rozwojowe? 3c) Jakie są źródła finansowania tych nakładów (z podziałem na publiczne polskie i zagraniczne oraz prywatne)? 3d) Jaki procent nakładów jest wydatkowanych na badania związane z rozwojem inteligentnych specjalizacji? 4. Jakim potencjałem kadrowym dysponują jednostki zaangażowane w rozwój inteligentnych specjalizacji? 4a) Jaki stanowi to odsetek w odniesieniu do wszystkich pracowników naukowo-badawczych zatrudnionych w regionie? 4b) Jaka jest struktura tych kadr pod względem wykształcenia (z podziałem na tytuł profesora, doktora habilitowanego, doktora, magistra, inżyniera, wykształcenie licencjackie, pozostałych, w tym stażystów, doktorantów)? 5. Jaką infrastrukturą naukowo-badawczą dysponują obecnie jednostki naukowe w zakresie prowadzenia badań i prac rozwojowych w obszarach inteligentnych specjalizacji? 5a) Jak są zorganizowane poszczególne jednostki naukowe w zakresie prowadzonych badań (centra innowacji, instytuty, katedry, pracownie, zakłady)? 5b) W jakim zakresie infrastruktura ta została rozbudowana/zmodernizowana ze środków unijnych? 5c) Jaka była wartość tych środków i na jakie główne projekty modernizacyjne zostały one wydatkowane? 6. Jaka jest ogólna wartość aparatury naukowo-badawczej będącej na stanie księgowym jednostek oraz jaki jest stopień jej zużycia? 6a) Jaki procent tej aparatury jest (będzie) wykorzystywany w badaniach powiązanych z inteligentnymi specjalizacjami? 7. Jaki jest stopień wyposażenia poszczególnych jednostek naukowych (na poziomie wydziału/instytutu/ katedry) w kluczową aparaturę naukowo-badawczą pozwalającą na prowadzenie badań w obszarach inteligentnych specjalizacji? 7a) Jaka to jest aparatura (najważniejsze jej elementy i funkcje)? 7b) Jaki jest stopień wykorzystania tej aparatury w ramach jednostki, a także przez podmioty zewnętrze (np. w ramach prowadzonych prac badawczych na rzecz przedsiębiorców)? 7c) Jaki jest dostęp do tej aparatury innych jednostek naukowych z regionu? 7d) Czy aparatura jest wykorzystywana do prowadzenia badań w ramach wspólnych zespołów badawczych pochodzących z różnych jednostek naukowych? 8. Jakie są potrzeby i plany inwestycyjne w zakresie wyposażenia jednostek naukowo-badawczych w dodatkową aparaturę i sprzęt w ramach nowej perspektywy finansowej UE po roku 2013? 8a) Czy w przyszłych planach inwestycyjnych będą brane pod uwagę dziedziny badań związane z rozwojem inteligentnych specjalizacji? 9. Jaka jest pozycja jednostek z województwa lubelskiego pod względem oceny parametrycznej w skali od 1 (najlepsza pozycja) do 5 (najgorsza). 18

17 Analiza potencjału naukowo-badawczego Raport końcowy Cel szczegółowy 2. Określenie poziomu konkurencyjności sektora lubelskiej nauki w wymiarze krajowym i europejskim ze względu na rozwój inteligentnych specjalizacji 3. Ocena możliwości zaangażowania jednostek naukowo- -badawczych do prowadzenia wspólnych (interdyscyplinarnych) badań w dziedzinach inteligentnych specjalizacji Pytanie badawcze 10. Jaka jest aktywność jednostek naukowych z województwa lubelskiego w zakresie realizacji projektów badawczych finansowanych z budżetu państwa (z programów NCN i NCBiR) na tle kraju? 10a) Jaka jest skuteczność ubiegania się o środki krajowe na badania? 10b) Jaki odsetek realizowanych projektów badawczych dotyczy dziedzin związanych z inteligentnymi specjalizacjami? 11. Jaka jest aktywność jednostek naukowych z regionu w zakresie realizacji międzynarodowych projektów badawczych na tle kraju (w tym głównie w ramach tzw. programów ramowych)? 11a) Jaką rolę odgrywały/odgrywają jednostki w tych projektach (koordynatora, partnera)? 11b) Jaki odsetek realizowanych projektów badawczych dotyczy dziedzin związanych z inteligentnymi specjalizacjami regionu? 12. Jaka jest liczba zgłoszeń dokonanych w Urzędzie Patentowym RP (w rozbiciu na znaki towarowe, wzory przemysłowe, wzory użytkowe, wynalazki)? 13. Jaka jest liczba patentów uzyskiwanych przez jednostki naukowe w ciągu roku w Urzędzie Patentowym RP i patentów zagranicznych? 13a) Jaka jest tendencja w tym zakresie w ciągu ostatnich pięciu lat i jak to wygląda na tle innych regionów w kraju? 13b) Jaki odsetek uzyskiwanych patentów dotyczy dziedzin związanych z inteligentnymi specjalizacjami regionu? 14. Jaka jest pozycja jednostek z województwa lubelskiego pod względem liczby publikacji indeksowanych w bazach bibliometrycznych (np. Web of Science, SCOPUS)? 14a) Jakie są wskaźniki cytowań publikowanych artykułów? 14b) Jaki odsetek publikacji i cytowań stanowią artykuły odnoszące się do dziedzin związanych z inteligentnymi specjalizacjami? 15. Jaki jest udział publikacji powstających w wyniku współpracy krajowej i międzynarodowej? 16. Jaka jest aktywność lubelskich naukowców w krajowych i międzynarodowych sieciach oraz platformach współpracy (w tym europejskich platformach technologicznych)? 17. Jaki jest poziom świadomości i zrozumienia wśród pracowników naukowo-badawczych nt. konieczności prowadzenia badań w obszarach inteligentnych specjalizacji? 17a) Czy jednostki mają wystarczającą wiedzę z zakresu Regionalnej strategii innowacji województwa lubelskiego i określonych inteligentnych specjalizacji? 17b) Czy zamierzają włączyć się w proces rozwoju inteligentnych specjalizacji regionu? Jeśli tak, to w jaki sposób? 18. Jakie modelowe kompetencje (wiedza, umiejętności, postawy) powinny mieć kadry jednostek naukowych, aby być konkurencyjnym na rynku krajowym i międzynarodowym? 18a) Jak jednostki naukowe oceniają jakość swoich kadr? 18b) Jakie są główne atuty kadr naukowych oraz jakich kompetencji im brakuje, by skutecznie rozwijać inteligentne specjalizacje regionu? 19. Czy jednostki naukowe mają strategię rozwoju badań naukowych do roku 2020? 19a) Jeśli tak, to w jakim zakresie w tej strategii są ujęte badania w zakresie inteligentnych specjalizacji regionu? 20. Jakie są obecne główne obszary badań strategicznych w poszczególnych jednostkach? 20a) Na ile są one powiązane ze wskazanymi dziedzinami inteligentnych specjalizacji? 21. Czy prowadzone badania mają charakter interdyscyplinarny i uczestniczą w nich naukowcy z innych jednostek z regionu? 21a) Jeśli tak, to w jakiej formule jest prowadzona współpraca? 21b) Jeśli nie, to jakie są główne bariery i problemy rozwijania wspólnych badań interdyscyplinarnych? 22. Jakie mechanizmy i narzędzia należy stworzyć w celu skutecznego wsparcia realizacji wspólnych projektów badawczych w obszarach inteligentnych specjalizacji? 19

18 Raport końcowy Analiza potencjału naukowo-badawczego Cel szczegółowy 4. Ustalenie strategicznych kierunków badań interdyscyplinarnych w województwie lubelskim do roku 2020, wraz ze wskazaniem możliwości wykorzystania tych badań na rzecz rozwoju nowych technologii i rozwiązań innowacyjnych dla gospodarki regionu Pytanie badawcze 23. W jakim zakresie dziedziny badań związane z inteligentnymi specjalizacjami regionu są obecne w celach i priorytetach polityki naukowo-badawczej Unii Europejskiej do roku 2020? 23a) Jakie środki finansowe zaplanowano na realizację tych celów? 23b) Jakie będą mechanizmy i formy wsparcia (np. w ramach programu Horyzont 2020)? 24. W jakim zakresie dziedziny badań związane z inteligentnymi specjalizacjami regionu wpisują się w cele i priorytety polityki naukowej Polski do roku 2020? 24a) Jakie środki finansowe zaplanowano na realizację tej polityki (np. w ramach regionalnych i krajowych programów operacyjnych na lata ? 25. Jak dziedziny badań wynikające z inteligentnych specjalizacji województwa lubelskiego prezentują się na tle specjalizacji w innych regionach? 25a) Jakie są perspektywy rozwoju specjalizacji w ramach współpracy ponadregionalnej (np. w ramach regionów Polski Wschodniej)? 25b) W jaki sposób wyróżnić się na tle innych województw, w jakich obszarach lub na przecięciu jakich obszarów badawczych szukać przewagi konkurencyjnej województwa? 26. Jakie strategiczne kierunki/obszary badań interdyscyplinarnych należy rozwijać w województwie lubelskim do roku 2020 ze względu na: 26a) istniejącą infrastrukturę naukowo-badawczą w regionie? 26b) politykę i priorytety badawcze na poziomie UE i kraju? 26c) zapotrzebowanie na określone badania i technologie ze strony przedsiębiorstw? 27. W jaki sposób proponowane kierunki (obszary) badań strategicznych wpłyną na rozwój określonych technologii i innowacji dla gospodarki? 27a) Jakie to będą technologie i innowacje/produkty (w roku 2020)? 27b) Jakie będzie zapotrzebowanie na te technologie i innowacje ze strony przedsiębiorstw? 28. Czy istnieje szansa na powstanie nowych rodzajów działalności gospodarczej, wynikających z procesu twórczej destrukcji, bazujących na transformacji istniejących zasobów ludzkich, materialnych i niematerialnych? 28a) Jakie to będą rodzaje działalności gospodarczej? 29. Jakie powinny być możliwe kierunki współpracy sieciowej lubelskiej nauki w wymiarze krajowym i międzynarodowym? 29a) Jakie instrumenty i mechanizmy należy zastosować, by tę współpracę sieciową inicjować, rozwijać i wspierać? 30. Jakie modele współpracy nauki z biznesem należy rozwijać w celu realizacji wspólnych interdyscyplinarnych badań na rzecz rozwoju wskazanych technologii i innowacji? 5. Dodatkowe pytania badawcze zaproponowane przez Wykonawcę Źródło: Opracowanie własne. Jakie są bariery i perspektywy działalności innowacyjnej w tym: czynniki utrudniające wprowadzanie innowacji w sektorach inteligentnych specjalizacji woj. lubelskiego? Jakie znaczenie mają sformalizowane powiązania klastrowe w rozwoju innowacyjnym sektorów inteligentnych specjalizacji woj. lubelskiego? Czy jednostki naukowo-badawcze działające w sektorach inteligentnych specjalizacji woj. lubelskiego są ich członkami? Jakie działania i instrumenty należy uruchomić w celu rozwoju konkurencyjności jednostek naukowo-badawczych działających w sektorach inteligentnych specjalizacji woj. lubelskiego i zwiększenia ich innowacyjności? Jak można sklasyfikować te działania (np. promocyjne, edukacyjne, działania na poziomie samorządów itp.)? Jaka forma ich dofinansowania jest najbardziej skutecznym sposobem wsparcia jednostek B+R? Precyzyjne przyporządkowanie poszczególnych pytań do narzędzi i metod badawczych zostało przedstawione w załączniku w wersji elektronicznej raportu (niedrukowanym). 20

19 Analiza potencjału naukowo-badawczego Raport końcowy 3.4. Opis wykorzystanych technik i narzędzi badawczych Analiza dostępnych danych statystycznych Dane statystyczne pozyskane z Banku Danych Lokalnych (BDL) Głównego Urzędu Statystycznego oraz Rocznika statystycznego województwa lubelskiego 2012 (źródło uzupełniające) przeanalizowano z wykorzystaniem standardowych metod analizy statystycznej, w tym przede wszystkim spójnej prezentacji tabelarycznej i graficznej danych (wykresy słupkowe i kołowe wygenerowane w programie Excel) Analiza danych zastanych Analiza danych zastanych polegała na pozyskiwaniu i analizowaniu już istniejących, dostępnych danych rynkowych. Zbierane dane pochodziły m.in. z: raportów rynkowych, raportów branżowych, dokumentów o charakterze strategicznym i planistycznym, publikacji prasowych i internetowych, katalogów, biuletynów, informacji na stronach WWW, aktów normatywnych oraz innych źródeł. Listę źródeł przedstawiono w części dziesiątej niniejszego raportu. Analizę danych zastanych wsparto specjalistycznym oprogramowaniem Atlas.ti. W tym celu wszystkie teksty poddane analizie wczytano do programu. Następnie, w odniesieniu do sformułowanych pytań badawczych, stworzono listę kodową, umożliwiającą klasyfikację fragmentów tekstu do określonych obszarów (np. mocne strony sektora rolno-spożywczego). Następnie każdy tekst poddano analizie pod kątem zawartości interesujących fragmentów nawiązujących do poszczególnych pytań badawczych oraz przypisano im kody. Kodowanie ułatwiło powoływanie się, a także cytowanie poszczególnych fragmentów tekstów podczas tworzenia raportu z badań. Analizę danych zastanych przeprowadzono opierając się na międzynarodowych, krajowych oraz regionalnych opracowaniach. Objęła ona: 1) analizę przekrojową dokumentów o charakterze strategicznym oraz planistycznym w zakresie polityki wsparcia badań naukowych; 2) analizę dokumentów o charakterze merytorycznym w obrębie każdej z inteligentnych specjalizacji. Listę dokumentów, zaprezentowaną w dalszej części raportu, opracowano na podstawie: sugestii przedstawionych w trakcie spotkania inicjującego projekt, kwerend do baz artykułów naukowych oraz poszukiwania zasobów internetowych z wykorzystaniem zbioru słów kluczowych związanych z inteligentnymi specjalizacjami regionu. Etap pierwszy badań objął analizę desk reserach, oceniającą ogólny stan infrastruktury naukowo-badawczej w regionie i możliwy zakres jej wykorzystania na rzecz rozwoju interdyscyplinarnych badań w obszarach inteligentnych specjalizacji regionu. Dodatkowo przeprowadzono analizę uwarunkowań rozwoju dziedzin wybranych specjalizacji naukowych z punktu widzenia polityki unijnej i krajowej, a także specjalizacji rozwijanych w poszczególnych regionach. Ważnym elementem analizy desk research był przegląd prowadzonych badań pod kątem wykorzystania ich do rozwoju nowych technologii i rozwiązań, mogących mieć zastosowanie w gospodarce regionu. 1. W pierwszej kolejności przeprowadzono analizę dostępnych danych statystycznych dotyczących działalności naukowobadawczej prowadzonej w regionie i kraju, dokonaną głównie na podstawie: publikacji Głównego Urzędu Statystycznego, informacji dostępnych na stronach internetowych poszczególnych uczelni i instytutów działających na terenie województwa lubelskiego. 2. Następnie przeprowadzono analizę danych zastanych zgromadzonych w licznych opracowaniach na poziomie regionalnym, krajowym i unijnym, głównie: opracowaniach i raportach końcowych z licznych badań foresightowych, obejmujących zarówno wyniki badań branżowych i regionalnych, jak również badań na poziomie krajowym (np. w ramach inicjatywy Narodowy Program Foresight Polska 2020, Foresight Technologiczny Przemysłu Insight 2030). 3. Kolejno przeprowadzono również analizę działania europejskich platform technologicznych, funkcjonujących w poszczególnych dziedzinach inteligentnych specjalizacji, w tym ich strategicznych obszarów badań, określonych najczęściej do roku Wyniki analiz pozwoliły na ustalenie właściwego kontekstu badania oraz umożliwiły inwentaryzację tematyki badawczej. 21