EKOHYDROLOGICZNA REKULTYWACJA ZBIORNIKÓW REKREACYJNYCH ARTURÓWEK (ŁÓDŹ) JAKO MODELOWE PODEJŚCIE DO REKULTYWACJI ZBIORNIKÓW MIEJSKICH

Transkrypt

1 Całkowity koszt przedsięwzięcia: Suma kosztów kwalifikowanych: Dofinansowanie KE: Dofinansowanie NFOŚiGW: Wkład własny beneficjentów: (w tym dotacja WFOŚiGW w Łodzi: zł) Termin realizacji projektu: 01/01/ /12/2014 Polityka i Zarządzanie w zakresie środowiska EKOHYDROLOGICZNA REKULTYWACJA ZBIORNIKÓW REKREACYJNYCH ARTURÓWEK (ŁÓDŹ) JAKO MODELOWE PODEJŚCIE DO REKULTYWACJI ZBIORNIKÓW MIEJSKICH Dr Tomasz Jurczak Katedra Ekologii Stosowanej, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska UŁ, Łódź, Banacha 12/16 Gdańska Fundacja Wody Rekultywacja jezior jako proces mający na celu poprawę stanu ekosystemów jeziornych. Kryteria wyboru, metody rekultywacji, doświadczenia administracji samorządowej Gdańsk marca 2013 r.

2 OBSZAR DEMONSTRACYJNY PROJEKTU Łódź, rzeka Bzura i zbiorniki Arturówek Lokalizacja obszaru demonstracyjnego projektu EH-REK oraz innych zbiorników rekreacyjnych w koncepcji Błękitno-Zielonej Sieci miasta Łódź

3 IDENTYFIKACJA PROBLEMU toksyczne zakwity sinic w zbiornikach Arturowek Toksyczny zakwit sinic Microcystis sp. i Aphanizomenon sp. w zbiornikach Arturówek, 2012 r.

4 OBSZAR DEMONSTRACYJNY PROJEKTU Łódź, rzeka Bzura i zbiorniki Arturówek BN UL AD SW AŚ AG 3 zbiorniki rekreacyjne Arturówek kierunek spływu wód deszczowych Legenda * - STANOWISKA: BP BPW W BW rzeka Bzura 17 zbiorników małej retencji kierunek przepływu rzeki BN - rzeka Bzura poniżej zbiorników Arturówek, AD - zbiornik Arturówek Dolny, AŚ - zbiornik Arturówek Środkowy, AG zbiornik Arturówek Górny, BP - rzeka Bzura powyżej zbiorników Arturówek, BW - rzeka Bzura poniżej ul. Wycieczkowej, SW - staw przy ulicy Wycieczkowej, W - ulica Wycieczkowa, BPW - zbiornik nr 17 w kaskadzie powyżej ul. Wycieczkowej, UŁ - zbiornik nr 7 w kaskadzie powyżej ul. Wycieczkowej

5 REALIZACJA CELU PROJEKTU POPRZEZ PODEJŚCIE SYSTEMOWE 2010 Analiza zagrożeń i szans 2014 Koncepcja i projekt rekultywacji Realizacja inwestycji Optymalizacja rozwiązań systemowych System szkoleń Poprawa atrakcyjności rekreacyjnej zbiorników w Arturówku poprzez eliminację problemu zakwitów sinicowych realizacja wytycznych Ramowej Dyrektywy Wodnej EU (2000/60/WE) zastosowanie nowatorskich rozwiązań systemowych z zakresu biotechnologii ekohydrologicznych - integracja rozwiązań hydrotechnicznych z rozwiązaniami biologicznymi niskim współczynnik koszty-efektywność, atrakcyjne przyrodniczo przestrzenie miejskie oferujące wysoką jakość środowiska, bezpieczeństwo ekologiczne oraz zdrowie i zadowolenie mieszkańców.

6 EFEKT EKOLOGICZNY I EKONOMICZNO-SPOŁECZNY Planowany efekt ekologiczny EH-REK: Poprawa jakości środowiska przyrodniczego, wody i wartości rekreacyjnych zbiorników "Arturówek" w Łodzi. Planowane efekty ekonomiczno-społeczne EH-REK: Zastosowanie ekohydrologii w zrównoważonej gospodarce wodnej na terenach miejskich ze szczególnym uwzględnieniem transferu wiedzy o innowacyjnych technologiach i rozwiązaniach systemowych dla decydentów i społeczeństwa. Opracowanie naukowych podstaw do rekultywacji miejskich ekosystemów wodnych pod kątem wdrażania Ramowej Dyrektywy Wodnej UE.

7 IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ I SZANS dopływ zanieczyszczeń wodami opadowymi i roztopowymi bezpośrednio do rzeki Bzura i zbiorników Arturówek AD, BW, AŚ, BW, BW,

8 WPŁYW FALI OPADOWEJ NA JAKOŚĆ WÓD W ZBIORNIKACH W ARTURÓWKU dopływ zanieczyszczeń wodami opadowymi i roztopowymi bezpośrednio do rzeki Bzura i zbiorników Arturówek ,6 8 1,2 6 0,8 4 0, Kulminacja zanieczyszczeń fali opadowej (opad: 2h, 45mm)

9 Jurczak, AG * * * AD * kryptofity okrzemki * sinice * * zielenice stężenie [ug/l] * stężenie [ug/l] DYNAMIKA WYSTĘPOWANIA FITOPLANKTONU WYRAŻONA STĘŻENIEM CHLOROFILU A* W ZBIORNIKACH W ARTURÓWKU kwasy humusowe AŚ UŁ * stężenie chlorofilu a mierzone za pomocą fluorymetru AOA firmy bbe Moldeanke

10 Wojtal-Frankieiwcz, 2012 DYANMIKA WYSTĘPOWANIA ZOOPLANKTONU W ZBIORNIKACH W ARTURÓWKU

11 STRUKTUR DOMINACJI RYB W ZBIORNIKACH W ARTURÓWKU roślinożerne - wzdręga zooplnaktonożerne - słonecznica zooplnaktonożerne/bentosożerne - drobny okoń o długości do 15,5 cm wszystkożerne - jaź bentosożerne - kielb, jazgarz bentosożerne/detrytusożerne - karasie, lin, płoć bentosożerne/drapieżne - okoń o długości od 15,6-29,9 cm drapieżne - szczupak, okoń o długości powyżej 30,0 cm 100,0 0,5 3,6 6,0 90,0 15,0 80,0 4,0 53,3 50,2 60,0 35,0 50,0 zooplanktonożerne/bentosożerne 1,9 wszystkożerne bentosożerne 8,0 40,0 21,9 30,0 zooplanktonożerne 5,3 0,7 ] działgrupytofcnej[% U roślinożerne - wzdręga zooplnaktonożerne - słonecznica zooplnaktonożerne/bentosożerne - drobny okoń o długości do 15,5 cm wszystkożerne - jaź bentosożerne - kielb, jazgarz bentosożerne/detrytusożerne - karasie, lin, płoć bentosożerne/drapieżne- okoń o długości od 15,6-29,9 cm drapieżne - szczupak, okoń o długości powyżej 30,0 cm roślinożerne 5,0 29,0 bentosożerne/detrytusożerne bentosożerne/drapieżne drapieżne 100,0 20,0 80,0 70,0 44,9 roślinożerne 60,0 35,0 0,7 30,0 5,0 29,0 35,0 21,1 17,1 14,5 0,4 2,0 1,6 0,2 AG AŚ AD 0,5 3,6 6,0 90,0 15,0 17,1 80,0 14,5 Kaczkowski 2012 Optymalna struktura roś li nożerne - wz dręga zoopl naktonoż erne - słonecznica zoopl naktonoż erne/bent osożer ne - drobny okoń o długości do 15,5 cm wszyst kożer ne - j aź bentos ożerne - kielb, jazgarz bentos ożerne/detrytusożerne - karasie, lin, płoć bentos ożerne/drapi eżne - okoń o długości od 15,6-29,9 cm drapieżne - sz czupak, okoń o długości powyżej 30,0 cm 21,1 AG bentosożerne/drapieżne drapieżne 20,0 0,0 bentosożerne/detrytusożerne 22,8 0,8 10,0 bentosożerne 8,0 21,9 ] % [ j e n c f o t y p u r g ł a i z d U 0,0 wszystkożerne 1,9 40,0 zooplanktonożerne zooplanktonożerne/bentosożerne 5,3 50,0 35,0 0,4 2,0 4,0 53,3 50,2 100,0 10,0 6,0 15,0 22,8 0,8 0,5 3,6 90,0 ] j[% e n fc to y p ru łg zia d U 70,0 44,9 1,6 AŚ 0,2 AD 70,0 44,9 r oślinoż erne 35,0 wsz ystkożerne 1, 9 0,7 21,9 5,0 29,0 0,8 0,0 bentosoż erne/detrytusożer ne bentosoż erne/dr apieżne dr apieżne 2 2,8 20,0 10,0 bentosoż erne 8,0 40,0 z ooplank tonożer ne z ooplank tonożer ne/bentosożer ne 5, 3 50,0 30,0 Optymalna struktura 4,0 5 3,3 50,2 60,0 35,0 21,1 17,1 1 4,5 0,4 2,0 1, 6 0,2 AG AŚ AD Optymalna struktura

12 IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ I SZANS silna presja ze strony człowieka na zbiorniki wodne w Arturówku dokarmianie ptactwa wodnego, wędkarstwo, rekreacja ptactwo wodne (głównie krzyżówka) w ilości szt. wprowadza do 3 zbiorników w Arturówku łącznie 10,4 kg N/rok i 4,5 kg P/rok brak infrastruktury sanitarnej na terenie kąpieliska niewielka głębokość zbiorników oraz długi czas retencji wody dopływ zanieczyszczeń komunalno-bytowych wodami gruntowymi, brak kanalizacji; 1-2 tony glonów

13 EKOHYDROLOGIA harmonizacja rozwiązań hydrotechnicznych i biologicznych

14 BSS biofiltracyjny system sedymentacyjny

15 EKOHYDROLOGIA harmonizacja rozwiązań hydrotechnicznych i biologicznych Legenda * - STANOWISKA: BN - rzeka Bzura poniżej zbiorników Arturówek, AD - zbiornik Arturówek Dolny, AŚ - zbiornik Arturówek Środkowy, AG zbiornik Arturówek Górny, BP - rzeka Bzura powyżej zbiorników Arturówek, BW - rzeka Bzura poniżej ul. Wycieczkowej, SW - staw przy ulicy Wycieczkowej, W - ulica Wycieczkowa, BPW - zbiornik nr 17 w kaskadzie powyżej ul. Wycieczkowej, UŁ - zbiornik nr 7 w kaskadzie powyżej ul. Wycieczkowej

16 wizualizacja ZADANIE 1 konstrukcja stref buforowych z barierami biogeochemicznymi Planowane rezultaty: Wycofanie związków biogenicznych w ilości min. 2,5 kg/rok

17 ZADANIE 1 konstrukcja stref buforowych z barierami biogeochemicznymi Planowane rezultaty: Wycofanie związków biogenicznych w ilości min. 2,5 kg/rok gabion dolomitowy u wylotu wód deszczowych budowa gabionu realizacja

18 wizualizacja ZADANIE 2 Ekohydrologiczna adaptacja zbiornika dla intensyfikacji procesu samooczyszczania Planowane rezultaty : Redukcja o 20% zawiesiny i substancji biogenicznych w zbiorniku Arturówek górny

19 ZADANIE 2 Ekohydrologiczna adaptacja zbiornika dla intensyfikacji procesu samooczyszczania Planowane rezultaty : Redukcja o 20% zawiesiny i substancji biogenicznych w zbiorniku Arturówek górny umacnianie dna części osadnikowej budowa części osadnikowej i gabionu dolomitowego w miejscu dopływu rzeki realizacja

20 wizualizacja ZADANIE 3 konstrukcja biofiltracyjnego systemu sedementacyjnego Planowane rezultaty: redukcja o 50% zawiesiny i substancji biogenicznych dopływających do rzeki z wód burzowych

21 ZADANIE 3 konstrukcja biofiltracyjnego systemu sedementacyjnego Planowane rezultaty: redukcja o 50% zawiesiny i substancji biogenicznych dopływających do rzeki z wód burzowych budowa gabionu dolomitowego w systemie BSS układanie geowłókniny pod biofiltr realizacja

22 wizualizacja ZADANIE 4 ekohydrologiczna adaptacja 2 z 17 zbiorników małej retencji w odcinku źródłowym Bzury Planowane rezultaty: redukcja o 20% substancji biogenicznych z kaskady 17 zbiorników

23 ZADANIE 4 ekohydrologiczna adaptacja 2 z 17 zbiorników małej retencji w odcinku źródłowym Bzury Planowane rezultaty: redukcja o 20% substancji biogenicznych z kaskady 17 zbiorników odmulanie zbiornika doświetlenie zbiornika poprzez przycinkę drzew dla intensyfikacji procesów biologicznych realizacja

24 ZADANIE 5 czyszczenie dna zbiorników z namułów Planowane rezultaty: redukcja o 20% zasilania wewnętrznego umocnienie skarp oczyszczanie dna zbiornika realizacja

25 System szkoleń w ramach projektu planowany jest do realizacji w latach Szkolenia realizowane będą: na poziomie miasta - dla łódzkiej platformy interesariuszy sektora wodnego na poziomie krajowym - dla pracowników WIOS, RZGW, administracji miast na poziomie międzynarodowym - dla stażystów z UNESCO IHP, stażystów międzynarodowych, uczestników kursów ekohydrologii; szkoły podstawowe, gimnazjalne, średnie i szkoły wyższe publikacja broszur, ulotek, informacje w mediach

26 Realizacja systemu szkoleń wśród lokalnej społeczności

27 System szkoleń w ramach projektu planowany jest do realizacji w latach Opracowanie materiałów informacyjno-edukacyjnych