Analiza udziału Polski w 7. Programie Ramowym UE

Transkrypt

1

2 Analiza udziału Polski w 7. Programie Ramowym UE Andrzej Siemaszko, Andrzej J. Galik. Wydanie 1.0 Warszawa, maj 2014 r. Strona 2 z 35

3 Spis treści 1. WSTĘP DANE ZBIORCZE DOTYCZĄCE WYNIKÓW W 7PR GENERALNA STATYSTYKA WSZYSTKIE KRAJE UCZESTNICZĄCE GENERALNA STATYSTYKA KRAJE CZŁONKOWSKIE UE (UE28) UCZESTNICTWO WZGLĘDEM GERD UCZESTNICTWO NA TLE POTENCJAŁU INNOWACYJNEGO UCZESTNICTWO POLSKI NA TLE INNYCH KRAJÓW WZGLĘDNE MIARY UCZESTNICTWA OBSZARY TEMATYCZNE ODZYSK SKŁADKI CHARAKTERYSTYKA PROJEKTÓW Z POLSKIM UCZESTNICTWEM - TYP PROJEKTU CHARAKTERYSTYKA POLSKICH UCZESTNIKÓW TYP ORGANIZACJI KONCENTRACJA I CENTRALIZACJA UCZESTNICTWA W 7PR UCZESTNICTWO W PODZIALE REGIONALNYM MOŻLIWOŚCI ZWIĘKSZENIA UCZESTNICTWA MOŻLIWOŚCI ZWIĘKSZENIA UZYSKU FINANSOWEGO W PB UE PODSUMOWANIE Spis tabel TABELA 1 DANE ZBIORCZE DLA PAŃSTW CZŁONKOWSKICH PO 478 KONKURSACH 7PR... 6 TABELA 2 STATYSTYKI UCZESTNICTWA POLSKI - MIERNIKI BEZWZGLĘDNE... 7 TABELA 3 PORÓWNANIE MIEJSC POLSKI W SYSTEMIE INNOWACYJNYM UE Z WYNIKAMI W 7PR TABELA 4 STATYSTYKI UCZESTNICTWA POLSKI NA TLE WSZYSTKICH 177 KRAJÓW BIORĄCYCH UDZIAŁ W 7PR TABELA 5 UDZIAŁ POLSKI W ODNIESIENIU DO NOWYCH KRAJÓW CZŁONKOWSKICH I DO EU TABELA 6 STATYSTYKI UCZESTNICTWA POLSKI - PODZIAŁ TEMATYCZNY TABELA 7 STATYSTYKI UCZESTNICTWA POLSKI - SYSTEM FINANSOWANIA Strona 3 z 35

4 Spis rysunków RYS. 1 UCZESTNICTWO POLSKI W PROGRAMACH RAMOWYCH... 7 RYS. 2 ZESPOŁY SKŁADAJĄCE WNIOSKI I ZESPOŁY FINANSOWANE Z 7PR. POLSKA ZE 177 KRAJÓW UCZESTNICZĄCYCH W 7PR ZNAJDUJE SIĘ W GRUPIE MOST ACTIVE (1-5% UCZESTNICTWA)... 8 RYS. 3 POLSKA WŚRÓD NAJBARDZIEJ AKTYWNYCH KRAJÓW WŚRÓD UE28 NA POZYCJI 11 POD WZGLĘDEM ZŁOŻONYCH WNIOSKÓW I 13 POD WZGLĘDEM UZYSKANYCH PROJEKTÓW Z KE... 9 RYS. 4 UDZIAŁ ZESPOŁÓW Z UE W PROJEKTACH 7PR RYS. 5 DOFINANSOWANIE ZESPOŁÓW Z UE (W ) RYS. 6 UDZIAŁ KOORDYNATORÓW Z UE W REALIZOWANYCH PROJEKTACH RYS. 7 PROCENTOWY UDZIAŁ POSZCZEGÓLNYCH KRAJÓW W ŚREDNIEJ NAKŁADÓW NA B+R (GERD) W LATACH ORAZ W SUMIE DOFINANSOWANIA RYS. 8 PROCENTOWY UDZIAŁ ZESPOŁÓW Z KRAJÓW EU28 W SKŁADANYCH WNIOSKACH I DOFINANSOWANYCH PROJEKTACH W ODNIESIENIU DO ŚREDNIEJ NAKŁADÓW GERD W LATACH RYS. 9. UCZESTNICTWO NA TLE POTENCJAŁU INNOWACYJNEGO RYS. 10 POZYCJA POLSKI W SYSTEMIE INNOWACJI UE, INNOVATION UNION SCOREBOARD POLAND RYS. 11 POZYCJA POLSKI W SYSTEMIE INNOWACJI UE, INNOVATION UNION COUNTRY PROFILE POLAND RYS. 12 STATYSTYKI UCZESTNICTWA POLSKI NA TLE WYBRANYCH KRAJÓW UE28 UDZIAŁ W UCZESTNICTWIE RYS. 13 POLSKA NA TLE NOWYCH KRAJÓW CZŁONKOWSKICH (EU13) UDZIAŁ W UCZESTNICTWIE RYS. 14 LICZBA WNIOSKODAWCÓW W PODZIALE NA 1000 BADACZY FTE DLA KRAJÓW UE RYS. 15 DOFINANSOWANIE PRZYZNANE BENEFICJENTOM 7PR W PODZIALE NA JEDNEGO NAUKOWCA FTE DLA DANEGO KRAJU UE RYS. 16 POLSKIE UCZESTNICTWO W PRIORYTETACH TEMATYCZNYCH I OBSZARACH 7PR RYS. 17 POLSKIE UCZESTNICTWO W 7PR WG UZYSKANEGO DOFINANSOWANIA KE RYS. 18 POZYCJA POLSKI W POSZCZEGÓLNYCH OBSZARACH TEMATYCZNYCH I PODPROGRAMACH 7PR RYS. 19 POZYCJA POLSKI I UZYSKANE DOFINANSOWANIE W RESEARCH POTENTIAL 7PR RYS. 20 POZYCJA POLSKI I UZYSKANE DOFINANSOWANIE W WYBRANYCH OBSZARACH 7PR: INFRASTRUKTURA, TRANSPORT, BADANIA SPOŁECZNE, MATERIAŁY, BEZPIECZEŃSTWO I MOBILNOŚĆ RYS. 21 POZYCJA POLSKI I UZYSKANE DOFINANSOWANIE W ERC 7PR RYS. 22 POZIOM ODZYSKU POLSKIEJ SKŁADKI DO BUDŻETU 7PR W LATACH RYS. 23 DOFINANSOWANE PROJEKTY Z POLSKIM UCZESTNICTWEM W PODZIALE NA SYSTEM FINANSOWANIA RYS. 24 LICZBA POLSKICH BENEFICJENTÓW W PROJEKTACH W PODZIALE NA SYSTEM FINANSOWANIA RYS. 25 ŚREDNIE DOFINANSOWANIE PRZYPADAJĄCE NA UCZESTNIKA 7PR W PODZIALE NA SYSTEM FINANSOWANIA RYS. 26 ŚREDNIE DOFINANSOWANIE PRZYPADAJĄCE NA UCZESTNIKA PROJEKTÓW BADAWCZYCH (CP) RYS. 27 UCZESTNICTWO POLSKICH ZESPOŁÓW W 7PR TYP ORGANIZACJI RYS. 28 PROCENTOWE UCZESTNICTWO OŚRODKÓW BADAWCZYCH REC, SZKÓŁ WYŻSZYCH HES I PRZEMYSŁU PRC W 7PR POLSKA NAUKA NA POZYCJI 2, PRZEMYSŁ NA POZYCJI RYS. 29 UCZESTNICTWO OŚRODKÓW BADAWCZYCH REC, SZKÓŁ WYŻSZYCH HES I PRZEMYSŁU PRC W JOINT TECHNOLOGY INITIATIVES.. 28 RYS. 30 PROCENTOWY UDZIAŁ BENEFICJENTÓW W ROZDZIALE ŚRODKÓW 7PR RYS. 31 UCZESTNICTWO POLSKICH ZESPOŁÓW W 7PR W UKŁADZIE REGIONALNYM RYS. 32 CAŁKOWITE NAKŁADY NA B+R (GERD) W 2012 R(MILIONY ) RYS. 33 KOSZTY PRACY, MIESIĘCZNE WYNAGRODZENIA PRACOWNIKÓW SFERY B+R (WYNAGRODZENIE PODSTAWOWE, PREMIE I DODATKI) RYS. 34 ZMIANY SUMARYCZNEGO WSKAŹNIKA INNOWACJI Strona 4 z 35

5 1. WSTĘP 7. Program Ramowy UE w dziedzinie badań, rozwoju technologicznego i demonstracji (7PR) trwał w latach Dysponował ogólnym budżetem 54 mld, z czego w bezpośrednich konkursach rozdysponowano (do kwietnia 2014) 38,4 mld. Pozostałe środki to obsługa administracyjna programu, dofinansowanie JRC, koszty współpracy zagranicznej i inne działania finansowane bezpośrednio przez program. Raport opracowano na podstawie danych udostępnionych przez Komisję Europejską w bazie e- Corda (wydanie 16.0, dane udostępnione roku) oraz najbardziej aktualnych danych statystycznych EUROSTAT i Innovation Union Scoreboard. W celu pokazania wciąż istniejących różnic w uczestnictwie i wykorzystaniu funduszy unijnych z 7PR, wykresy przedstawione zostały w rozbiciu na kraje starej Unii (EU15) i nowe kraje UE (EU13) - dane dotyczące tych krajów zostały przedstawione odpowiednio kolorem niebieskim i żółtym. Polska na wykresach została wyróżniona czerwonym obramowaniem. Na czerwono zaznaczono również wartości dotyczące Polski. 2. DANE ZBIORCZE DOTYCZĄCE WYNIKÓW W 7PR Dane zbiorcze opublikowane przez Komisję Europejską obejmują wyniki udziału w 7PR dla państw członkowskich UE oraz państw trzecich - uczestników programu, po 478 konkursach ogłoszonych i rozstrzygniętych, w terminie od rozpoczęcia programu w 2007 r. do 21 lutego 2014 r. Wynik Polski został odnotowany na tle wyników innych państw członkowskich UE i przedstawiony w Tabela 1. Według przedstawionych przez Komisję Europejską danych, w dotychczasowych 478 konkursach uczestniczyło (złożyło aplikacje samodzielnie lub w ramach konsorcjum międzynarodowego) zespołów z Polski, na zespołów z wszystkich państw członkowskich (udział PL: 2,26%). Łączne dofinansowanie wnioskowane przez ww. polskie zespoły wyniosło , przy czym całkowite finansowanie wnioskowane przez wszystkie europejskie zespoły wynosiło (PL: 1,66%). Po ocenie wniosków, do realizacji przyjęto projektów, w których, na wszystkich uczestników, zespołów pochodziło z Polski (PL: 1,90%). Nasz kraj znajduje się na 14 miejscu wśród państw członkowskich pod względem liczby zespołów. Lepszy wynik osiągnęły m.in.: Finlandia (12) i Portugalia (13). Kraje z gorszym wynikiem to: Irlandia (15) i Węgry (16). Przewidywane dofinansowanie dla polskich podmiotów, które znalazły się na liście głównej, wyniosło z ogólnej sumy przeznaczonej dla wszystkich podmiotów z krajów członkowskich UE (PL: 1,11%), co plasuje Polskę na 15 miejscu w UE. Strona 5 z 35

6 Tabela 1 Dane zbiorcze dla państw członkowskich po 478 konkursach 7PR Liczba podmiotów uczestniczących w 355 konkursach 7PR W zgłoszonych wnioskach W wybranych projektach Współczynnik sukcesu [%] Liczba zespołów z kraju Wnioskowane dofinansowanie KE dla zespołów z kraju [ ] Liczba podmiotów Przewidywane dofinansowanie KE dla podmiotów [ ] (podpisane GA) Dla liczby podmiotów Dla dofinansowania Aus tria ,81% 15,65% Belgium ,72% 17,34% Bulgaria ,65% 8,55% Croatia ,66% 11,19% Cyprus ,61% 8,80% Czech Republic ,71% 13,83% Denmark ,19% 15,04% Es tonia ,24% 13,17% Finland ,29% 12,68% France ,61% 21,73% Germany ,67% 18,64% Greece ,31% 9,21% Hungary ,01% 11,43% Ireland ,56% 14,82% Italy ,81% 11,30% Latvia ,72% 11,61% Lithuania ,66% 11,79% Luxembourg ,74% 14,37% Malta ,24% 9,92% Netherlands ,58% 19,00% Poland ,79% 9,98% Portugal ,93% 5,62% Romania ,86% 4,48% Slovakia ,18% 9,25% Slovenia ,85% 9,20% Spain ,80% 10,67% Sweden ,24% 14,77% United Kingdom ,00% 17,30% Razem EU ,69% 12,55% Tabela 2 pokazuje podstawowe informacje o uczestnictwie polskich jednostek w 478 konkursach 7PR odniesione do poszczególnych lat trwania programu. Nie wyszczególniono w nich projektów zgłoszonych i dofinansowanych w ramach konkursów ciągłych (trwających nieprzerwanie przez cały okres trwania 7PR), jednakże wynik ten uwzględniony został w kolumnie podsumowującej cały program. Strona 6 z 35

7 Tabela 2 Statystyki uczestnictwa Polski - mierniki bezwzględne Miernik 2007 r r r r r r r. Razem 7PR Liczba zgłoszonych uczestników z Polski Liczba uczestników z Polski, którzy wybrani zostali do dofinansowania Liczba uczestników z Polski, którzy podpisali z KE umowy o grant Liczba zgłoszonych projektów z co najmniej jednym uczestnikiem z Polski Liczba projektów wybranych do dofinansowania z co najmniej jednym uczestnikiem z Polski Liczba podpisanych kontraktów na projekty z co najmniej jednym uczestnikiem z Polski Liczba zgłoszonych wniosków koordynowanych przez polskich uczestników Liczba wybranych do dofinansowania wniosków koordynowanych przez polskich uczestników Liczba dofinansowanych projektów koordynowanych przez polskich uczestników w tym koordynacje w ramach programu People Dofinansowanie zgłoszone przez polskich uczestników w zgłoszonych wnioskach (w mln ) Dofinansowanie zgłoszone przez polskich uczestników we wnioskach wybranych do dofinansowania (w mln ) Dofinansowanie przyznane polskim uczestnikom na mocy umów grantowych (w mln ) Polska notuje konsekwentny wzrost poziomu swojego udziału, w tym finansowego, w kolejnych programach ramowych, (zob. Rys. 1). Rys. 1 Uczestnictwo Polski w programach ramowych Strona 7 z 35

8 3. GENERALNA STATYSTYKA WSZYSTKIE KRAJE UCZESTNICZĄCE Na podstawie danych udostępnionych przez Komisję Europejską w bazie e-corda 1 można stwierdzić, że Polska znalazła się w grupie najbardziej aktywnych krajów (kraje mające 1-5% uczestników). Uzyskaliśmy bezpośrednio ok. 430 mln dotacji, a uczestniczymy w projektach wartych 11,7 mld. Jesteśmy koordynatorami 229 projektów. Gdy weźmiemy pod uwagę wszystkie 177 krajów uczestniczących w projektach 7PR to jesteśmy na miejscu w jednej grupie z krajami, które wydają na badania trzykrotnie więcej niż Polska (2,8 mld ), np. Belgia 7,6 mld, Szwecja 13,1 mld, Austria 8,3 mld, Finlandia 7,2 mld, Dania 7,4 mld, Szwajcaria 10,3 mld, Norwegia 5,9 mld, Izrael 8,8 mld 2, (zob. Rys. 2). Rys. 2 Zespoły składające wnioski i zespoły finansowane z 7PR. Polska ze 177 krajów uczestniczących w 7PR znajduje się w grupie most active (1-5% uczestnictwa) 4. GENERALNA STATYSTYKA KRAJE CZŁONKOWSKIE UE (UE28) Liczba projektów i zespołów projektowych Polska znajduje się na 11 miejscu wśród państw członkowskich pod względem liczby złożonych wniosków projektowych i na 13 miejscu w liczbie dofinansowanych projektów, (zob. Rys. 3). Natomiast pod względem liczby zespołów Polska zajmuje 14 miejsce i 15 w uzyskanym dofinansowaniu projektów, (zob. Rys. 3 i 5). 1 ecorda, wydanie 16.0, Eurostat 2011 Strona 8 z 35

9 Rys. 3 Polska wśród najbardziej aktywnych krajów wśród UE28 na pozycji 11 pod względem złożonych wniosków i 13 pod względem uzyskanych projektów z KE Polska odnotowała wskaźnik sukcesu na poziomie 16,79% (liczba wniosków z sukcesem w stosunku do wszystkich złożonych) w odniesieniu do przyjętych do finansowania aplikacji oraz 9,98% w odniesieniu do przyznanego finansowania. Średnie wskaźniki sukcesu dla wszystkich państw członkowskich 3 to odpowiednio 18,69% dla liczby podmiotów i 12,53% dla przyznanego dofinansowania. 3 Prezentowane dane dotyczą porównania Polski na tle państw członkowskich, a nie na tle wszystkich 212 państw uczestniczących w 7PR. Strona 9 z 35

10 Rys. 4 Udział zespołów z UE w projektach 7PR Dofinansowanie projektów Przewidywane dofinansowanie dla polskich podmiotów, które podpisały umowy z Komisją Europejską wyniosło z ogólnej sumy przewidywanej dla wszystkich podmiotów z krajów członkowskich UE (PL: 1,11%), co plasuje Polskę na 15 miejscu w UE. Kluczowym problemem są tutaj niskie wynagrodzenia w sferze nauki. Trzeba pamiętać, że wynagrodzenia stanowią zwykle 50% środków budżetu każdego projektu. Rys. 5 Dofinansowanie zespołów z UE (w ) Strona 10 z 35

11 Koordynacja projektów Rys. 6 Udział koordynatorów z UE w realizowanych projektach Polskie zespoły złożyły 2498 wniosków o koordynacje projektów w 7PR, z czego dofinansowanie uzyskało 229 projektów (108 w Akcjach Marii Curie) z dofinansowaniem 122,5 mln. Plasuje to nas na pozycji. Trzy polskie organizacje podjęły się koordynacji projektów, których budżety znacznie przekraczały średnią europejską. Są to Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP (19,5 mln ), Akademia Górniczo-Hutnicza (14,8 mln ) oraz MOSTOSTAL Warszawa SA (11,8 mln ). Pozostałe projekty z polskim uczestnictwem najczęściej koordynowane były przez zespoły z państw UE15, w tym w szczególności przez Niemcy, Wielką Brytanię i Włochy. 5. UCZESTNICTWO WZGLĘDEM GERD Przy kluczowym kryterium wyboru projektów w 7PR, jakim jest doskonałość (excellence), możliwości uczestnictwa w 7PR i uzyskiwania środków finansowych są proporcjonalne do potencjału badawczego kraju i środków prywatnych i publicznych przeznaczanych na badania i rozwój technologii określanych wartością GERD (Gross Expenditure on Research and Development). Stąd wyniki w 7PR są silnie skorelowane z poziomem GERD (współczynnik korelacji wynosi 0,9). Oczekiwany poziom uczestnictwa określony polskimi wydatkami na B+R (GERD) odniesionymi do wydatków w całej UE27 (GERD PL/GERD UE27 = 1,0%) wskazuje dla nas 14 miejsce w UE27, co pokrywa się z wynikami (12-14 miejsce). Na Rys. 7 przedstawiono zestawienie udziału krajów EU27 w średniej nakładów przeznaczonych na B+R (GERD) w latach oraz udziału w uzyskanym dofinansowaniu w 7PR. Dane uwzględniają uczestników 478 konkursów, którzy podpisali umowy grantowe z KE. Przy takim porównaniu udział Polski w finansowaniu projektów jest wyższy od średniego udziału w GERD UE. Strona 11 z 35

12 Rys. 7 Procentowy udział poszczególnych krajów w średniej nakładów na B+R (GERD) w latach oraz w sumie dofinansowania Źródło: opracowanie KPK na podstawie Eurostat oraz bazy e-corda, wydanie 16.0 Rys. 8 Procentowy udział zespołów z krajów EU28 w składanych wnioskach i dofinansowanych projektach w odniesieniu do średniej nakładów GERD w latach Źródło: opracowanie KPK na podstawie Eurostat oraz bazy e-corda, wydanie 16.0 Strona 12 z 35

13 Na Rys. 8 przedstawiono korelację pomiędzy procentowym udziałem poszczególnych krajów EU28 w nakładach na B+R (GERD) całej UE a procentowymi udziałami zespołów z danego kraju zarówno w składanych wnioskach, jak i w dofinansowanych projektach 7PR. Polska znajduje się wśród tych krajów (W. Brytania, Włochy, Hiszpania, Holandia, Belgia, Irlandia, Portugalia, Grecja i większość EU13), dla których te współczynniki zdecydowanie przewyższają udział procentowy w GERD UE. Natomiast procentowe uczestnictwo zespołów z takich krajów, jak Niemcy, Francja znacząco, a dla Szwecji, Austrii, Danii, Finlandii i Luxemburga układa się poniżej ich procentowego udziału w nakładach B+R UE. Polska zajmuje 15 miejsce wśród EU28 pod względem procentowego udziału w nakładach GERD, co odpowiada 15 miejscu pod względem procentowego udziału zespołów w dofinansowanych projektach. Natomiast pod względem procentowego udziału zespołów w składanych wnioskach zajmuje pozycję UCZESTNICTWO NA TLE POTENCJAŁU INNOWACYJNEGO Polska dysponuje znaczącymi zasobami ludzkimi w obszarze nauki. Liczba badaczy FTE stawia nas na 6 miejscu w UE28 w grupie krajów leaders przed: Holandią (53 249). Jednak wykorzystanie tego potencjału jest znacznie niższe niż u partnerów o podobnym potencjale: zespoły holenderskie stanowią 6,9%, a polskie 1,9% zespołów z EU28. Świadczy to o dużych rezerwach potencjału ludzkiego albo też o niskiej jego jakości. Rys. 9. Uczestnictwo na tle potencjału innowacyjnego Źródło: opracowanie KPK na podstawie Eurostat oraz bazy e-corda, wydanie 16.0 Ponieważ w 7PR podstawowym kryterium jest excellence, to należy uwzględnić czynniki określające jakość potencjału B+R. Są one określone wskaźnikami innowacyjności zawartymi w Innovation Union Scoreboard (IUS 4 ). Jedynie w trzech kategoriach (z 24) jesteśmy powyżej średniej unijnej, zob. Rys. 10, a wypadamy bardzo dobrze jedynie w kategorii zakupów gotowych technologii, maszyn i urządzeń (Non-R&D innovation) osiągając aż 182% średniej unijnej (4. miejsce po Cyprze, Litwie i Estonii). W większości parametrów określających innowacyjność kraju (wydatki na badania BERD, liczba 4 Innovation Union Scoreboard 2014 Strona 13 z 35

14 najbardziej cytowanych publikacji, wspólne publikacje nauki i biznesu, doktoranci spoza UE, MŚP wprowadzające innowacje, patenty (wnioski patentowe na mld PKB) Polska zajmuje końcowe miejsca w UE28 osiągając zwykle 25 70% średniej unijnej. Rys. 10 Pozycja Polski w systemie innowacji UE, Innovation Union Scoreboard Poland Źródło: Innovation Union Scoreboard 2014; Notes: Performance relative to the EU where the EU = 100. Miejsca uzyskane w poszczególnych kategoriach grupowych IUS są pokazane w Tabeli 3. Sumaryczny wskaźnik innowacyjności lokuje Polskę na 25 pozycji w UE28. Na tym tle Polska odnotowała relatywnie wysoki udział w 7PR. Biorąc pod uwagę że większość kategorii szczegółowych (wydatki na badania, liczba naukowców, patenty) ma bezpośredni związek z uczestnictwem w programie ramowym, to uzyskanie miejsca w rankingu 7PR jest olbrzymim sukcesem, zob. Tabela 1 oraz Rys. 3. Strona 14 z 35

15 Tabela 3 Porównanie miejsc Polski w systemie innowacyjnym UE z wynikami w 7PR Kategoria Miejsce Polski w UE28 Innowacyjność (wskaźnik sumaryczny IUS) 25 Zasoby ludzkie 19 Otwarty, doskonały i efektywny system badań 26 Finanse i wsparcie 15 Inwestycje firm (w tym zakup gotowych technologii) 16 Usieciowienie i przedsiębiorczość 26 Wkład intelektualny 20 Innowatorzy 26 Efekty ekonomiczne 25 Aktywność w 7PR Udział finansowy w 7PR 15 Źródło: opracowanie KPK na podstawie Eurostat oraz bazy e-corda, wydanie 16.0 oraz Innovation Union Scoreboard 2014 W przygotowanym w 2013 roku przez Komisję Europejską raporcie Research and Innovation performance in Poland - Country Profile Polska jest określana jako kraj mało innowacyjny. W wielu kluczowych wskaźnikach uzyskujemy poniżej 20% średniej UE27 (np. patenty, zagraniczni studenci). Praktycznie jedynym obszarem, w którym Polska pozytywnie się wyróżnia jest uczestnictwo w 7PR (w przeliczeniu na 1000 GERD), gdzie uzyskałaliśmy 110% średniej UE27, zob. Rys. 11. Rys. 11 Pozycja Polski w systemie innowacji UE, Innovation Union Country Profile Poland Źródło: DG Research and Innovation, DG Research and Innovation 2013 Strona 15 z 35

16 7. UCZESTNICTWO POLSKI NA TLE INNYCH KRAJÓW W Tabela 4 przedstawiono podsumowanie uczestnictwa wszystkich krajów biorących czynny udział w 7PR. We wnioskach składanych w odpowiedzi na ogłoszone przez KE konkursy udział wzięły organizacje i naukowcy z 212 krajów. W większości (184) to kraje stowarzyszone, kandydujące i kraje trzecie. 85,3% budżetu 7PR przypadło organizacjom z UE15, a zaledwie 4,3% instytucjom z nowej Unii, w tym prawie 1/4 dofinansowania otrzymały polskie jednostki. Należy też zwrócić uwagę, że prawie 2 razy tyle budżetu co dla EU13 zostało zakontraktowane przez uczestników z krajów stowarzyszonych. Biorąc pod uwagę przyznane koordynacje ten współczynnik jest jeszcze większy (2,12). Tabela 4 Statystyki uczestnictwa Polski na tle wszystkich 177 krajów biorących udział w 7PR Ilość zespołów w złożonych wnioskach* % udział we wnioskach Ilość przyznanych koordynacji % udział w koordynacjach Dofinansowanie KE dla zespołów % udział w dofinansowaniu KE EU ,9% ,0% ,3% EU28 EU ,8% 967 4,1% ,3% w tym Polska ,0% 229 1,0% ,0% K. Stowarzyszone ,9% ,6% ,2% Reszta K. Kandydujące ,9% 371 1,6% ,8% Świata K. Trzecie ,5% 190 0,8% ,4% Razem Roczne statystyki i trendy uczestnictwa wybranych krajów są pokazane na Rys. 12 Prezentowane dane zostały przyporządkowane do roku na podstawie daty zamknięcia konkursu. Ten sposób klasyfikacji umożliwia obliczenie wskaźników sukcesu dla danego roku, wyrażonych stosunkiem liczby dofinansowanych zespołów (lub projektów) do liczby zgłoszonych zespołów (lub projektów). Jednak przy analizowaniu wartości tego miernika należy pamiętać, iż współczynnik sukcesu niesie bardzo ogólną informację, w dodatku jego wartość silnie zależy od kompletności danych. Przedstawione informacje o uczestnictwie dla roku 2013 są niekompletne z uwagi na trwającą ewaluację złożonych wniosków projektowych oraz proces podpisywania umów grantowych. Brak jest również danych o dofinansowaniu zgłoszonym w większości konkursów Programu Ludzie. Rys. 12 Statystyki uczestnictwa Polski na tle wybranych krajów UE28 udział w uczestnictwie Strona 16 z 35

17 Projekty z polskim uczestnictwem najczęściej koordynowane były przez zespoły z państw UE15, w tym w szczególności przez Niemcy, Wielką Brytanię i Włochy. Nieliczne projekty koordynowane były przez kraje stowarzyszone, w tym najczęściej przez Szwajcarię i Norwegię. W ok. 1/4 ze 229 projektów koordynowanych przez polskie organizacje, Polacy uczestniczyli również jako partnerzy. To bardzo niski wskaźnik. Jest to objaw pewnej niedojrzałości uczestnictwa. Gdy do projektu wchodzi tylko jeden partner z Polski, to nie może on mieć kluczowej roli. Gdyby w projekcie pracowano nad rozwojem polskiej technologii, to wymuszałoby to udział większej liczby zespołów z Polski. Polska wśród UE13 Polska wnosi ok. 1/4 uczestników i pozyskuje ok. 1/4 budżetu skierowanego do krajów UE13. Tabela 5 Udział Polski w odniesieniu do nowych krajów członkowskich i do EU28 Wynik dla PL Udział PL w EU13 Udział PL w EU28 Liczba wnioskodawców ,36% 2,26% Liczba wnioskodawców w wybranych do finansowania projektach ,84% 1,93% Liczba beneficjentów w podpisanych kontraktach ,31% 1,96% Liczba wnioskowanych koordynacji ,80% 1,75% Liczba koordynatorów w wybranych do finansowanai projektach ,98% 0,98% Liczba finansowanych koordynacji (podpisane umowy) ,68% 1,08% Wnioskowane dofinansowanie ,64% 1,66% Przyznane dofinansowanie dla beneficjentów ,42% 1,11% Rys. 13 Polska na tle nowych krajów członkowskich (EU13) udział w uczestnictwie 8. WZGLĘDNE MIARY UCZESTNICTWA Rysunki 14 i 15 przedstawiają podstawowe miary uczestnictwa w 7PR odniesione do poziomu zasobów ludzkich w nauce w danym kraju członkowskim. Polska znalazła się na końcu Strona 17 z 35

18 listy w towarzystwie największych państw UE: Francji, Niemiec czy Wielkiej Brytanii, które mają podobny problem najniższe wskaźniki uczestnictwa w odniesieniu do 1000 badaczy FTE. Rys. 14 Liczba wnioskodawców w podziale na 1000 badaczy FTE dla krajów UE28 i Eurostat Rys. 15 Dofinansowanie przyznane beneficjentom 7PR w podziale na jednego naukowca FTE dla danego kraju UE28 i Eurostat Stosowane miary względne odniesione do liczby ludności, powierzchni kraju, liczby badaczy lub PKB spychają Polskę na ostatnie miejsca we wszystkich klasyfikacjach i prowadzą nieraz do nieadekwatnych wniosków (zob. Rys. 14 pozycja Polski i Francji oraz Cypru i Malty). Analizy takie należy prowadzić w wąskiej grupie krajów referencyjnych o podobnym obszarze, potencjale badawczym i innowacyjnym. Przykładem takiej analizy jest raport Innovation Union Country Profile Poland 6, zob. Rys. 11, gdzie Polska została porównana w gronie Rumunii, Turcji, Chorwacji i Bułgarii. 6 Innovation Union Country Profile - Poland Strona 18 z 35

19 9. OBSZARY TEMATYCZNE Statystyki zbiorcze, opisujące udział Polski w 7PR łączą uczestnictwo w priorytetach tematycznych oraz obszarach programu. Podział na te kategorie wprowadzony został w Tabeli 6 i Rys. 16 i 17 uwzględniając liczbę zespołów zgłoszonych, dofinansowanych oraz uzyskane dofinansowanie KE. Tabela 6 Statystyki uczestnictwa Polski - podział tematyczny Podprogram Priorytet tematyczny/ obszar Liczba dofinansowanych uczestników w projektach Liczba zgłoszonych uczestników we wnioskach Liczba dofinansowa nych projektów z co najmniej jednym polskim uczestnikiem Liczba zgłoszonych wniosków z co najmniej jednym polskim uczestnikiem Dofinansowanie przyznane w projektach Dofinansowanie zgłoszone we wnioskach HEALTH KBBE ICT NMP ENERGY ENV TPT SSH SPA SEC GA ERC ERC PEOPLE PEOPLE INFRA SME REGIONS REGPOT SiS COH INCO Fusion EURATOM Fission JTI SP1-JTI Razem Cooperation Capacities Strona 19 z 35

20 Rys. 16 Polskie uczestnictwo w priorytetach tematycznych i obszarach 7PR Polska należy do grupy krajów, które w bardzo równomierny sposób uczestniczyły we wszystkich obszarach tematycznych i podprogramach 7PR. Rys. 18 pokazuje, że w większości obszarów ulokowaliśmy się na 9 15 miejscu pod względem uczestnictwa, a na 9 16 pod względem dofinansowania. Na wyróżnienie zasługują wyniki w obszarze dużej infrastruktury (INFRA), badań społeczno-humanistycznych (SSH), transportu (TPT), bezpieczeństwa (SEC) i materiałów (NMP) oraz technologii informatycznych i komunikacyjnych (ICT), które pomimo, że zajmują dopiero 15 pozycję pod względem uczestnictwa to plasują się na pozycji 2 pod względem uzyskanego dofinansowania z KE (Rys. 18). Rys. 17 Polskie uczestnictwo w 7PR wg uzyskanego dofinansowania KE Strona 20 z 35

21 Rys. 18 Pozycja Polski w poszczególnych obszarach tematycznych i podprogramach 7PR Źródło: opracowanie KPK na podstawie Eurostat oraz bazy e-corda, wydanie 16.0 REGPOT Największym sukcesem w 7PR było zdobycie 2 miejsca w UE27 w konkursach Research Potential REGPOT, w którym uzyskaliśmy 22 projektów o łącznym budżecie blisko 60 mln (1 miejsce w wysokości dofinansowania). Jest to konsekwencją aktywnych działań w poprzednich programach ramowych zmierzających do budowy w Polsce Centrów Doskonałości (5PR) i Centrów Transferu Wiedzy (6PR). Rys. 19 Pozycja Polski i uzyskane dofinansowanie w Research Potential 7PR Źródło: opracowanie KPK na podstawie Eurostat oraz bazy e-corda, wydanie 16.0 Strona 21 z 35

22 Rys. 20 Pozycja Polski i uzyskane dofinansowanie w wybranych obszarach 7PR: infrastruktura, transport, badania społeczne, materiały, bezpieczeństwo i mobilność Źródło: opracowanie KPK na podstawie Eurostat oraz bazy e-corda, wydanie 16.0 Uczestnictwo w projektach ERC Projekty indywidualne oferowane przez Europejską Radę ds. Badań (ERC) są traktowane jako najbardziej prestiżowe projekty w 7PR. Kluczowym kryterium w ocenie wniosku jest pozycja naukowa wnioskodawcy (publikacje). Niestety, ponieśliśmy tutaj dotkliwą porażkę, zob. Rys. 21. Z 6,9 mld budżetu uzyskaliśmy tylko 19,4 mln (0,28%) Uzyskaliśmy 22 granty, z czego 15 jest realizowanych w Polsce (3 AdG, 11 StG + 1 PoC). Pozostałe 7 projektów Polacy zdecydowali się zrealizować w zagranicznych instytucjach naukowych. W tym obszarze wyprzedzili nas naukowcy z Węgier uczestnicząc w dwukrotnie większej liczbie projektów i uzyskując ponad dwukrotnie większe dofinansowanie. Strona 22 z 35

23 Rys. 21 Pozycja Polski i uzyskane dofinansowanie w ERC 7PR Źródło: opracowanie KPK na podstawie Eurostat oraz bazy e-corda, wydanie ODZYSK SKŁADKI Rys. 22 Poziom odzysku polskiej składki do budżetu 7PR w latach oraz danych budżetu KE ( Polska należy do grupy państw odzyskujących ponad 100 % wkładu do budżetu programu ramowego, zob. Rys. 22. Ze wskaźnikiem 112% odzysku lokujemy się na 10 miejscu w UE28. Największymi płatnikami netto są Niemcy (95%), Francja (87%) Włochy (81%) Hiszpania (77% odzysku). Strona 23 z 35

24 11. CHARAKTERYSTYKA PROJEKTÓW Z POLSKIM UCZESTNICTWEM - TYP PROJEKTU Kategoria systemu finansowania projektów 7PR określa typ projektu oraz podstawowe zasady odnoszące się do uczestnictwa oraz przyznawania funduszy na badania. Niemal połowa projektów z polskim uczestnictwem obejmowała projekty badawcze (CP projekty). W następnej kolejności polskie zespoły najaktywniej uczestniczyły w akcjach koordynacyjnych i wspierających (CSA projektów) oraz były beneficjentami Akcji Marie Curie (MC projektów). Najwyższe średnie dofinansowanie na polskiego uczestnika charakteryzuje natomiast granty ERC (patrz Rys 25). Tabela 7 Statystyki uczestnictwa Polski - system finansowania System finansowania Liczba dofinansowanych projektów z co najmniej jednym uczestnikiem z Polski BSG- Badania na rzecz MŚP i stowarzyszeń MŚP; CP- Projekty badawcze; CSA- Akcje wspierające i koordynacyjne; CP-CSA- Połączenie systemów CP i CSA; Liczba zgłoszonych wniosków z co najmniej jednym uczestnikiem z Polski Liczba dofinansowanych uczestników w projektach Liczba zgłoszonych uczestników we wnioskach Dofinansowanie przyznane uczestnikom projektów Dofinansowanie zgłoszone przez uczestników wniosków BSG CP CP-CSA CSA ERC MC NOE (JTI) Razem ERC- Wsparcie dla badań pionierskich (IDEAS); MC- Akcje Marie Curie; NOE- Sieci doskonałości; 171 Wspólne Inicjatywy Technologiczne (JTI) Rys. 23 Dofinansowane projekty z polskim uczestnictwem w podziale na system finansowania Strona 24 z 35

25 Rys. 24 Liczba polskich beneficjentów w projektach w podziale na system finansowania Rys. 25 Średnie dofinansowanie przypadające na uczestnika 7PR w podziale na system finansowania Strona 25 z 35

26 Rys. 26 Średnie dofinansowanie przypadające na uczestnika projektów badawczych (CP) oraz EUROSTAT (średnia liczba badaczy FTE w latach ) Rys. 26 pokazuje, że średnie dofinansowanie przypadające na uczestnika projektu badawczego (CP) z Polski wynosiło ok 215 tys., podczas gdy uczestnika z Danii, Niemiec i Holandii przekraczało 400 tys.. Jest to bezpośrednim skutkiem niższych wynagrodzeń w sektorze B+R wśród wszystkich nowych państw członkowskich Unii (UE13). Znamiennym jest bardzo wysoki procentowy udział badaczy w projektach CP z Cypru (18,6%) i Malty (8,3%) - najmniejszych krajów UE, przy średniej 5,0% dla EU15 i 2,9% dla pozostałych nowych krajów członkowskich. 12. CHARAKTERYSTYKA POLSKICH UCZESTNIKÓW TYP ORGANIZACJI Na poziomie wszystkich beneficjentów 7PR wyróżnia się następujące typy organizacji: szkoły wyższe (HES), przedsiębiorstwa prywatno-komercyjne (PRC - w tym MŚP), instytucje publiczne (PUB), ośrodki badawcze (REC) i inne (OTH) oraz brak danych (N/A), dla jednostek niezakwalifikowanych do żadnej z wcześniej wymienionych grup. Jest to podział na typ organizacji stosowany w 7PR i bazach e-corda. Rysunek 27 przedstawia statystyki uczestnictwa polskich zespołów w 7PR w podziale na typ organizacji zgodnie z oznaczeniami stosowanymi powyżej. Wśród polskich uczestników 7PR najwięcej jest szkół wyższych (39% wnioskodawców i 39,4% beneficjentów) oraz ośrodków badawczych (18,9% wnioskodawców i 30% beneficjentów), a także przedsiębiorstw (22,1% wnioskodawców i 24% beneficjentów). Strona 26 z 35

27 Rys. 27 Uczestnictwo polskich zespołów w 7PR typ organizacji Dramatycznie niski udział przemysłu W przypadku Polski liderami w uczestnictwie w 7PR są zdecydowanie jednostki naukowe - liderami są: Uniwersytet Warszawski, który ma 91 projektów, Politechnika Warszawska 78, IPPT PAN 54 i AGH 50 projektów. Dla porównania, wśród przedsiębiorstw przodują firmy: ITTI (21 projektów), Mostostal Warszawa (19 projektów) i WSK Rzeszów (12 projektów). Dominację jednostek naukowych i brak uczestnictwa przedsiębiorstw potwierdza analiza procentowego udziału poszczególnych sektorów w 7PR (instytutów badawczych RES, uczelni HES i przemysłu PRC). Polska plasuje się na 2. pozycji pod względem procentowego uczestnictwa jednostek naukowych (łącznie instytuty badawcze-rec i uczelnie-hes) w projektach 7PR, a jednocześnie na 26. pozycji z uwagi na procentowe uczestnictwo przemysłu (patrz Rys. 28). Rys. 28 Procentowe uczestnictwo ośrodków badawczych REC, szkół wyższych HES i przemysłu PRC w 7PR Polska nauka na pozycji 2, przemysł na pozycji 26 Strona 27 z 35

28 W uruchomionych w 7PR Joint Technology Initiatives adresowanych do dużego przemysłu, w łącznym dofinansowaniu KE wynoszącym ok. 1,6 mld uzyskaliśmy dotychczas ok. 7,5 mln (61 uczestnictw), czyli 0,47%, a trzeba przypomnieć, że oczekiwany poziom wyznaczony przez wydatki przemysłu na B+R to 0,5% (BERD PL/BERD UE28 = 0,5%). O wiele mniejsze niż Polska Czechy (59 uczestnictw) uzyskały 3 krotnie wyższe dofinansowanie: 22,1 mln, czyli 1,41% przy udziale BERD CZ na poziomie 0,9% BERD EU28. Rys. 29 Uczestnictwo ośrodków badawczych REC, szkół wyższych HES i przemysłu PRC w Joint Technology Initiatives 13. KONCENTRACJA I CENTRALIZACJA UCZESTNICTWA W 7PR Jak wynika z Rys 30 10% uczestników 7PR przejęło ponad 80% środków finansowych następuje wyraźna koncentracja i centralizacja uczestnictwa, skupia się wokół najlepszych centrów naukowych i przedsiębiorstw najbardziej zaawansowanych technologicznie. Rys. 30 Procentowy udział beneficjentów w rozdziale środków 7PR Strona 28 z 35

29 14. UCZESTNICTWO W PODZIALE REGIONALNYM Uczestnictwo w 7PR koncentruje się w największych ośrodkach naukowych Polski. W Warszawie skoncentrowanych jest 43,7% projektów, a w siedmiu największych ośrodkach 84% uczestników. Finansowo odpowiednio: 44,9% i 84,9% całkowitego dofinansowania KE. Rys. 31 Uczestnictwo polskich zespołów w 7PR w układzie regionalnym Źródło: opracowanie KPK na podstawie bazy e-corda, wydanie 15.0 Analiza porównawcza wyników uzyskanych w 6PR i 7PR pokazuje na znaczący przyrost uczestnictwa w Warszawie i Poznaniu, natomiast duże spadki w Łodzi, Krakowie i Katowicach. 15. MOŻLIWOŚCI ZWIĘKSZENIA UCZESTNICTWA Możliwości uczestnictwa w 7PR i uzyskiwania środków finansowych są proporcjonalne do potencjału badawczego kraju i środków prywatnych i publicznych przeznaczanych na badania i rozwój technologii czyli GERD (Gross Expenditure on Research and Development). Rysunek 32., opracowany na podstawie danych opublikowanych przez Eurostat, przedstawia wartość całkowitych nakładów na badania i rozwój (B+R) krajów członkowskich w roku Analiza procentowego współczynnika zmiany dla Polski wskazuje na wzrost GERD w roku 2012 w stosunku do roku poprzedniego. Polska przesunęła się o jedną pozycję wyżej tj. na 12 miejsce w UE pod względem wartości GERD, wyprzedzając, m.in. Czechy (13 miejsce), Irlandię (14 miejsce) i Portugalię (15 miejsce) i Grecję (16 miejsce). Strona 29 z 35

30 Rys. 32 Całkowite nakłady na B+R (GERD) w 2012 r(miliony ). Źródło: opracowanie KPK na podstawie Eurostat * ze względu na niekompletność danych, GERD Luksemburga z 2010 r. Według najnowszych, dostępnych na stronie Eurostatu danych GERD (całkowite nakłady na B+R) dla Polski w 2012 r. były o 21% wyższe niż w roku poprzednim. Dwucyfrowy wzrost nakładów B+R w 2012 r. odnotowały również takie kraje jak Czechy, Słowenia, Słowacja, Bułgaria i Malta. Natomiast Hiszpania, Finlandia, Portugalia, Grecja, Rumunia, Estonia, Chorwacja i Cypr zanotowały spadek nakładów na B+R w odniesieniu do roku poprzedniego. Na Rys. 32. zaznaczono pozycje krajów członkowskich należących do grupy most active (1-5% uczestnictwa). Widać wyraźnie, że grupa jest niejednorodna pod względem potencjału badawczego, można wydzielić trzy podgrupy: Szwecja, która wydatkowała 13,9 mld GERD Austria, Belgia, Dania, Finlandia, które wydatkują 6-8 mld Polska, Irlandia, Portugalia, Grecja, które wydatkują 1,3-3,4 mld (Czechy nie należą do grupy most active ). Widać wyraźnie, że Polska może konkurować skutecznie wewnątrz swojej podgrupy jedynie z Irlandią, Portugalią, Grecją, czyli w obrębie miejsc Aby przejść do wyższej podgrupy, nakłady GERD powinny w Polsce wzrosnąć ponad dwukrotnie. Niestety, zakładany przez rząd wzrost wydatków, określony wskaźnikiem 1,7% PKB do roku 2020 (co odpowiada ok 5,8 mld ), nie jest wystarczający, by dołączyć do wyższej grupy. Aby skutecznie rywalizować z najlepszymi członkami grupy most active Polska powinna przekroczyć poziom średniej unijnej intensywności wydatków na B+R, czyli 2,0% PKB. Wykres potwierdza, że z uwagi na znaczące różnice potencjału najwyższe możliwe dla Polski miejsce w rankingach programów ramowych, zdeterminowane wydatkami GERD, jest określone na 12 pozycję. O miejsca 8-11 będzie można zabiegać, gdy Polska przekroczy poziom 2% PKB kierowanego na B+R. 16. MOŻLIWOŚCI ZWIĘKSZENIA UZYSKU FINANSOWEGO W PB UE Jak wynika z Rys. 5 polski uzysk finansowy w 7PR plasuje nas na pozycji 15 wśród EU28, a więc niżej niż pod względem liczby zespołów (14) i projektów (13). Dzieje się tak między innymi Strona 30 z 35

31 dlatego, że średnie wynagrodzenie badacza sfery B+R znacznie odbiega od reszty głównych graczy. W większości krajów EU15 są one 2,5 3 krotnie wyższe niż w Polsce, zob. Rys. 33. Powoduje to, że średnia wartość projektu przypadająca na uczestnika projektu badawczego w Polsce jest dwukrotnie niższa niż w Danii lub Niemczech, zob. Rys. 26. Oznacza to, że gdyby te różnice można było znacząco zmniejszyć, to Polska mogłaby uzyskać dofinansowanie na poziomie 0,8 1,0 mld zamiast dzisiejszych 427 mln i mogłaby się przesunąć na miejsce w wysokości uzyskanego dofinansowania. Analizy pokazują, że wprowadzony w Programie Horyzont 2020 limit wartości 8000 rocznie na wynagrodzenia dodatkowe w projektach może spowodować odwrotny od pożądanego efekt wartość naszych projektów może spaść o połowę i w kategorii uzysku finansowego możemy spaść na miejsce. Rys. 33 Koszty pracy, miesięczne wynagrodzenia pracowników sfery B+R (wynagrodzenie podstawowe, premie i dodatki) Źródło: opracowanie KPK na podstawie Eurostat dane z 2008 r. * brak danych. Sumaryczny wskaźnik innowacyjności (innovation performance) dla Polski wynosi niecałe 0,30 przy średniej UE 0,55 7. Stawia nas to na 4. miejscu od końca wśród UE27. Diagnoza jest dramatyczna: Polska jest nieinnowacyjnym krajem, rozwijającym jedynie w niewielkim stopniu własne technologie. Rys. 34 pokazuje, że nie dość, że Polska ma niezmiernie niski wskaźnik innowacyjności, to na domiar złego jej roczny przyrost jest niski. Z przyrostem 0,5% rocznie potrzebowalibyśmy wielu lat na podwojenie wskaźnika i dołączenie do rodziny krajów lokujących się w rejonie średniej unijnej (przy założeniu, że pozostają one w miejscu, a diagram pokazuje, że ich gradient rozwoju jest wyższy od polskiego)! 7 Innovation Union Scoreboard 2013 Strona 31 z 35

32 Rys. 34 Zmiany sumarycznego wskaźnika innowacji Źródło: IUS 2013 Na Rys. 34 zaznaczono pozycje krajów z grupy most active. Wykres sugeruje, że z punktu widzenia poziomu innowacyjności Polska jeszcze przez wiele lat nie będzie w stanie nawiązać bezpośredniej rywalizacji z podgrupą, mającą IUS powyżej 0,6 (IUS PL =0,28). Strona 32 z 35

33 17. PODSUMOWANIE W 7. Programie Ramowym w praktycznie wszystkich rankingach Polska ulokowała się na miejscu pośród państw członkowskich. Uzyskaliśmy bezpośrednio ok 430 mln, a uczestniczyliśmy w najbardziej zaawansowanych badaniach i w rozwoju najnowszych technologii w projektach o łącznym budżecie 11,7 mld (1,46% budżetu wszystkich projektów). Licząc średnio, że w każdym zespole projektowym brało udział 5 ekspertów, można stwierdzić, że 10 tysięcy naukowców lub przedsiębiorców wzięło udział bezpośrednio w 7PR, nawiązało nowe kontakty naukowe i biznesowe oraz rozwinęło swój potencjał. Odzyskaliśmy 112% składki do 7PR. Weszliśmy do grupy najbardziej aktywnych krajów ( most active, 1-5% uczestnictwa) i zbudowaliśmy silny fundament do zajęcia kluczowego miejsca w budującej się Europejskiej Przestrzeni Badawczej. Kluczowym wskaźnikiem określającym miejsce kraju w rankingu 7PR jest wartość wydatków na badania i rozwój (GERD).W stosunku do udziału Polski w wydatkach europejskich GERD PL/GERD UE28 wynoszącego 1,0%, Polska zanotowała znacząco wyższe od oczekiwanego udziały: w złożonych wnioskach projektowych stanowiliśmy 2,26% zespołów z wszystkich państw członkowskich, w uzyskanych projektach 1,90%, we wnioskowanej wysokości dofinansowania 1,66%, a w faktycznie uzyskanym dofinansowaniu 1,11%. Patrząc przez pryzmat niskiego poziomu polskiej innowacyjności lokującego nas na 25. pozycji w UE28, uzyskanie miejsc w praktycznie wszystkich rankingach 7PR można uznać za sukces. Ponadto, biorąc pod uwagę, że wynik ten to suma uczestnictw polskiej nauki i przedsiębiorstw, to z powodu daleko niedostatecznego udziału przemysłu w programie można stwierdzić, że tak wysokie miejsce uzyskano dzięki zwiększonej aktywności jednostek naukowych (2. miejsce w UE27), a więc dla polskiej nauki udział w 7PR był na pewno dużym sukcesem. Potwierdza to, że dysponujemy znaczącym kapitałem ludzkim w nauce, który jest uznawany na poziomie europejskim, który także jest aktywny i gotowy do podjęcia się nowych wyzwań. Oczywiście, dokładniejsza analiza pokazuje szereg słabości polskiej nauki, takich jak niska otwartość na współpracę, niski poziom internacjonalizacji, niedostateczne kontakty z przemysłem i w końcu brak ogólnego systemu wsparcia, które stoją na drodze do zwiększenia udziału jednostek naukowych w programach ramowych. Niestety, najważniejszym pozostaje wciąż otwarty problem niskiego zainteresowania polskiego przemysłu podejmowaniem badań i współpracą europejską w zakresie rozwoju technologii. Z perspektywy celów Programu Ramowego Horyzont 2020 nakierowanego na podniesienie poziomu innowacyjności europejskiej gospodarki i konkurencyjności przedsiębiorstw staje się to krytycznym wyzwaniem. Bez większego udziału polskich przedsiębiorstw nie będziemy mogli zwiększyć uczestnictwa. Analiza potencjału badawczego Polski i UE28 pokazuje, że Polska w zwiększaniu swojej pozycji w programach ramowych ma przed sobą barierę w postaci potężnej różnicy potencjału. Oczekiwana pozycja Polski wyznaczona poziomem GERD jest określona dziś na 14. miejsce. Widać wyraźnie, że Polska może konkurować skutecznie wewnątrz swojej podgrupy charakteryzującej się poziomem GERD 2-4 mld, czyli jedynie z Irlandią, Portugalią, Grecją, a więc w obrębie miejsc Aby przejść do wyższej podgrupy charakteryzującej się wydatkami 6-9 mld, czyli na miejsca 8-11, nakłady GERD powinny w Polsce wzrosnąć ponad dwukrotnie, czyli do poziomu co najmniej 2,0% PKB. Niestety, zakładany przez rząd wzrost wydatków, określony wskaźnikiem 1,7% PKB do roku 2020 (co odpowiada ok 5,8 mld ), nie jest wystarczający by przeskoczyć do wyższej grupy. Taki wzrost spowoduje, że proporcjonalnie do GERD z miejsca 14 przesuniemy się jedynie na pozycję, co nie przyniesie znaczących zmian w uczestnictwie, bo te pozycje często zajmujemy już dzisiaj! Podobna analiza w zakresie wskaźników innowacyjności IUS pokazuje, że Polska w najbliższej dekadzie bez drastycznego zwiększenia tempa rozwoju innowacyjności nie jest w stanie dołączyć do krajów wyższej grupy. Strona 33 z 35

34 Jeżeli z uwagi na znaczące różnice potencjału nie jesteśmy w stanie zwiększyć istotnie swojego uczestnictwa ilościowego, to przypisaną nam pulę udziałów powinniśmy wykorzystać w bardziej optymalny sposób, nakierowany bardziej na realizację polskich interesów technologicznych i społeczno-ekonomicznych. Naszym celem strategicznym powinna być transformacja jakościowa naszego uczestnictwa w kierunku większej liczby koordynacji, wzmocnienia uczestnictwa centrów doskonałości (nawet kosztem słabszych centrów), zwiększenia udziału przedsiębiorstw i koncentracji na realizacji projektów, które są istotne z punktu widzenia polskiej gospodarki i rozwoju społeczno-gospodarczego. Potrzebne jest zbudowanie pełnego ekosystemu wsparcia obejmującego programowanie (zamawianie badań), lobbing, ewaluację i realizację. Powinniśmy też wzmocnić nasze uczestnictwo w podprogramach, które są ważne ze względów wizerunkowych, takich jak ERC, EIT lub granty przyjazdowe MSCA. Podniesienie uzysku finansowego jest też związane z głęboka reformą systemu zatrudniania i wynagradzania w sferze naukowej. Strona 34 z 35

35 Strona 35 z 35