Wybrane zagadnienia z dopingu

Transkrypt

1 Instytut Sportu Wybrane zagadnienia z dopingu Andrzej Pokrywka Zakład ad Badań Antydopingowych Instytut Sportu w Warszawie Warszawa,

2 Polak prekursorem badań Alfons Bukowski ( ) wykazał obecność alkaloidów w ślinie koni

3 Badania antydopingowe 1968 Pierwsze kontrole antydopingowe (podczas IO w Grenoble i Meksyku) 1979 IAAF (od 1981 MKOl) system kontroli dopingu (7 laboratoriów akredytowanych) 1994 Kodeks Medyczny MKOl 2004 Implementacja Światowego Kodeksu Antydopingowego przez laboratoria

4 Laboratoria akredytowane przez WADA Ameryka Los Angeles Salt Lake City Montreal Hawana Bogota Rio de Janeiro Afryka Bloemfontein Tunis Europa Ateny Barcelona Bukareszt Gent Helsinki Kolonia Kreischa Lizbona Londyn Lozanna Madryt Moskwa Oslo ParyŜ Praga Rzym Sztokholm Warszawa Wiedeń 34 Azja Ankara Bangkok Dehli Pekin Seul Tokio Australia i Oceania Sydney

5 System antydopingowy w Polsce

6 Modyfikacja Listy zabronionej MKOl przez Światową Agencję Antydopingową (WADA)

7 Definicja dopingu 1999 Deklaracja Lozańska w Sprawie Dopingu w Sporcie: Doping - stosowanie podstępu (w postaci substancji lub metody) potencjalnie niebezpiecznego dla zdrowia sportowców i/lub umoŝliwiającego poprawę uzyskiwanych przez nich wyników lub obecność w organizmie sportowca substancji, lub stwierdzenie stosowania metody, znajdujących się na liście dołączonej do Kodeksu Antydopingowego Ruchu Olimpijskiego.

8 Światowy Kodeks Antydopingowy 2003 DOPING definiuje się jako wystąpienie jednego lub więcej naruszeń regulaminu antydopingowego określonych w Artykułach 2.1 do 2.8 Przepisów Antydopingowych. 2.1 Obecność substancji zakazanej lub jej metabolitów lub markerów w próbce fizjologicznej sportowca. 2.2 UŜycie lub próba uŝycia substancji zakazanej lub metody zakazanej. 2.3 NiewyraŜenie zgody lub bez waŝnego uzasadnienia niezgłoszenie się na pobranie próbki po powiadomieniu zgodnie z Przepisami Antydopingowymi lub w inny sposób unikanie pobrania próbki. 2.4 Naruszenie odpowiednich wymogów określających dostępność sportowca do kontroli poza zawodami, w tym nieprzedstawienie wymaganych informacji na temat miejsca pobytu zgodnie z Artykułem 5.5 (wymóg informowania przez zawodnika o miejscu jego pobytu). 2.5 Manipulowanie lub próba manipulowania jakąkolwiek częścią kontroli dopingowej. 2.6 Posiadanie substancji lub metod zakazanych. 2.7 Handel dowolną substancją zakazaną lub metodą zakazaną. 2.8 Podanie lub próba podania zawodnikowi substancji zakazanej lub metody zakazanej lub pomaganie, zachęcanie, ułatwianie, podŝeganie, ukrywanie lub kaŝdy inny rodzaj współdziałania wiąŝący się z naruszeniem przepisów antydopingowych lub próbą ich naruszenia.

9 Lista zabroniona WADA (od ) S1. ŚRODKI ANABOLICZNE S2. HORMONY PEPTYDOWE, CZYNNIKI WZROSTU I SUBSTANCJE POKREWNE S3. BETA-2 AGONIŚCI S4. ANTAGONIŚCI I MODULATORY HORMONÓW S5. DIURETYKI I INNE ŚRODKI MASKUJĄCE S6. STYMULANTY S7. NARKOTYKI S8. KANABINOIDY S9. GLUKOKORTYKOSTEROIDY M1. METODY POPRAWIAJĄCE TRANSPORT TLENU M2. MANIPULACJE CHEMICZNE I FIZYCZNE M3. DOPING GENETYCZNY P1. ALKOHOL P2. BETA-BLOKERY

10 ZABRONIONE NA ZAWODACH S1. ŚRODKI ANABOLICZNE S2. HORMONY, CZYNNIKI WZR. I SUBSTANCJE POKR. S3. BETA-2 AGONIŚCI S4. ANTAGONIŚCI I MODULATORY HORMONÓW S5. DIURETYKI I INNE ŚRODKI MASKUJĄCE S6. STYMULANTY S7. NARKOTYKI S8. KANABINOIDY S9. GLUKOKORTYKOSTEROIDY M1. METODY POPRAWIAJĄCE TRANSPORT TLENU M2. MANIPULACJE CHEMICZNE I FIZYCZNE M3. DOPING GENETYCZNY P1. ALKOHOL P2. BETA-BLOKERY tylko w niektórych dyscyplinach

11 ZABRONIONE W KAśDYM CZASIE S1. ŚRODKI ANABOLICZNE S2. HORMONY, CZYNNIKI WZR. I SUBSTANCJE POKR. S3. BETA-2 AGONIŚCI S4. ANTAGONIŚCI I MODULATORY HORMONÓW S5. DIURETYKI I INNE ŚRODKI MASKUJĄCE S6. STYMULANTY S7. NARKOTYKI S8. KANABINOIDY S9. GLUKOKORTYKOSTEROIDY M1. METODY POPRAWIAJĄCE TRANSPORT TLENU M2. MANIPULACJE CHEMICZNE I FIZYCZNE M3. DOPING GENETYCZNY P1. ALKOHOL P2. BETA-BLOKERY tylko w łucznictwie i strzelectwie

12 S0. SUBSTANCJE NIEZATWIERDZONE S1. ŚRODKI ANABOLICZNE S2. HORMONY PEPTYDOWE, CZYNNIKI WZROSTU I SUBSTANCJE POKREWNE S3. BETA-2 AGONIŚCI S4. ANTAGONIŚCI I MODULATORY HORMONÓW S5. DIURETYKI I INNE ŚRODKI MASKUJĄCE S6. STYMULANTY S7. NARKOTYKI S8. KANABINOIDY S9. GLUKOKORTYKOSTEROIDY M1. METODY POPRAWIAJĄCE TRANSPORT TLENU M2. MANIPULACJE CHEMICZNE I FIZYCZNE M3. DOPING GENETYCZNY P1. ALKOHOL P2. BETA-BLOKERY Lista zabroniona WADA 2011 zabronione w kaŝdym czasie

13 Doping na letnich IO 1,5 1,40 % pozytywnychych 1,2 0,9 0,6 0,3 0,34 0,80 0,63 0,27 0,10 0,47 0,72 0,64 0,27 0 0,15 0 0,15 Meksyk Monachium Montreal Moskwa Los Angeles Seul Barcelona Atlanta Sydney Ateny Pekin * Z uwzględnieniem przypadków dyskwalifikacji za manipulacje podczas kontroli antydopingowej lub odmowę poddania się kontroli.

14 Regulacje antydopingowe

15 1,64 1,99 Wyniki pozytywne (AAF) w 2009 wybrane dyscypliny 2,1 0,60 1,23 1,27 0,61 0,61 0,85 0,65 0,94 0,43 0,96 0,82 0,73 0,36 0,64 kajak. hokej tr. hokej lod. judo narciarstwo p. ręczna pływanie tenis st. tenis z. zapasy Ŝeglarstwo gimnastyka pięc. now. podn. cięŝ. boks koszykówka lekkoatl. 2,5 2 1,5 1 % pozytywnych 0,5 0

16 other 1,43 Wyniki pozytywne (AAF) w 2009 wybrane dyscypliny 21,43 16,43 16,67 2,16 4,16 3,48 7,89 7,14 4,41 0,90 1,85 1,34 base/softball bilard surfing kult. i fitness polo brydŝ casting kickboxing olympic IOC recognized paralympic jeździectwo % pozytywnych

17 WciąŜ aktualne problemy... Stymulanty, narkotyki i kanabinoidy poza zawodami! Doping nieświadomy: Bierne palenie (marihuana, kokaina) SpoŜycie produktów zawierających substancje zabronione (odŝywki, suplementy, produkty spoŝywcze) Biotransformacja substancji dozwolonych (pseudoefedryna, kodeina, oksetazyna)

18 Bierne palenie: Kanabinoidy Podstawowy związek czynny tetrahydrokanabinol (THC): - marihuana (słoma, trawka,..) 1-10% THC /wysuszone, pokruszone kwiaty, liście i pączki/ - haszysz (sprasowana Ŝywica) 10-15% THC /Ŝywiczna wydzielina zbierana z wierzchołków kwiatostanów i liści/ - gęsty olejek (nalewka) 15-30% THC - Objawy działania THC utrzymują się do 48 godz. - Metabolity THC mogą występować w moczu przez wiele dni (3-7 po jednorazowym zapaleniu papierosa), tygodni a nawet miesięcy (przy przewlekłym stosowaniu) - W moczu oznaczany jest główny metabolit - karboksy-thc COOH H H O OH

19 Bierne palenie: Marihuana Dopuszczalny limit karboksy-thc w moczu sportowca (wynikający przede wszystkim z moŝliwości zaistnienia biernego palenia) to 15 ng/ml StęŜenie karboksy-thc w moczu biernych palaczy: Law i wsp. (1984): < 6,8 ng/ml Mulé i wsp. (1988): < 10 ng/ml ElSohly i Jones (1995): < 15 ng/ml; 87 ng/ml Morland i wsp. (1985): ng/ml

20 Kanabinoidy w polskim sporcie % próbek z THC 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0, ,49 2,78 3,12 1,94 0,70 0,59 0,79 0, i więcej WIEK

21 Kanabinoidy w polskim sporcie ,76 7 % próbek z THC , Sportowcy w Polsce Uczniowie Szkół Mistrzostwa Sportowego

22 Kanabinoidy 2 1,8 1,6 % próbek z THC 1,4 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0, MKOl/WADA Warszawa Gent ParyŜ

23 Zmiana podejścia do THC jako dopingu (w Polsce) przypadki pozytywne brak sankcji lub wyłącznie nagana kary Najbardziej rygorystyczna pół roku dyskwalifikacji (w 2 przypadkach) 13 1 Dyskwalifikacja od 1 miesiąca do roku

24 Bierne palenie: Kokaina Cone i wsp. (1995): Maksymalne stęŝenia benzoiloekgoniny w moczu ochotników będących biernymi palaczami ( mg kokainy) w zakresie ng/ml.

25 Bierne palenie: Metamfetamina Yonamine i wsp. (2004): Bierne palenie moŝe być uŝyte jako argument dla obrony zawodnika, u którego podczas kontroli antydopingowej stwierdzono metamfetaminę. Brak jednak badań, które mogłyby wskazać czy przebywanie wśród palących metamfetaminę-ice moŝe skutkować wykryciem metamfetaminy w moczu biernego palacza.

26 Suplementy w sporcie - zagroŝenia

27 Zasadność stosowania Corrigan & Kazlauskas (2003) Uczestnicy IO Sydney 2000 (n=2758) 51% deklarowało przyjmowanie witamin i(lub) innych suplementów (S) w ciągu 3 dni przed kontrolą antydopingową - niektórzy nawet do 26 S/24h Lazic i wsp. (2009) Sportowcy elity (n=912) 61,2% deklarowało przyjmowanie suplementów (S) w ciągu 3 dni przed kontrolą antydopingową - średnio 3,7 S/osobę - 21,2% > 6 S/osobę (rekordzista 17 S/osobę)

28 Efekty niepoŝądane Brak badań nad odległym w czasie wpływem odŝywek na zdrowie. W środowisku sportowym powszechnie uwaŝa się, Ŝe nie ma zagroŝenia dla zdrowia, jednak w fachowym piśmiennictwie pojawiają się sugestie, Ŝe naleŝy brać pod uwagę ryzyko pogorszenia się stanu zdrowia, szczególnie po długotrwałym okresie ich stosowania

29 OstrzeŜenie FDA JAMA, 2009, 16, 1646 FDA ostrzega przed stosowaniem niektórych suplementów diety, które zawierają niedeklarowane w swym składzie aktywne substancje. 72 produkty na czarnej liście. Zwykle dostępne przez internet lub salonach urody. Do składników ziołowych lub naturalnych dodawane są silnie działające środki farmakologiczne, m.in. sibutramina, fenproporeks, furosemid, bumetanid...

30 Aspekt finansowy Pipe i Ayotte (2002) 12 mld. $ - szacunkowa wartość rocznej sprzedaŝy suplementów w USA w 1999 roku. MSiT (2009) Prognoza wydatków polskich związków sportowych dyscyplin olimpijskich w 2009 roku: - ok. 3,5 mln zł suplementy diety + produkty lecznicze - ok. 2,3 mln zł opieka medyczna + badania diagnostyczne

31 Prawda czy fałsz?... Roślinny stymulant poziomu testosteronu pozyskiwany z rośliny Tribulus Terrestris. Podniesiony dzięki Tribulusowi poziom naturalnego testosteronu wpływa korzystnie na poziom siły, wytrzymałości a takŝe regenerację sportowca i jego libido. Tribulus nie jest hormonem ani sterydem anabolicznym, jego zaŝywanie podnosi poziom własnego testosteronu, nie dostarcza Ŝadnych hormonów z zewnątrz, w związku z czym jest całkowicie bezpieczny dla organizmu. / Tribulus Terrestris to ekstrakt z owoców buzdyganka ziemnego, który jest znany juŝ od ponad 5000 lat jako afrodyzjak. Wzmacnia witalność organizmu, pobudza wydzielanie testosteronu (...) Jest najsilniejszą naturalną formułą anaboliczną, całkowicie bezpieczną, gdyŝ nie podwyŝsza poziomu hormonów poza ich wartości fizjologiczne. / ZMA jest naukowo zaprojektowaną, testowaną i potwierdzoną laboratoryjnymi badaniami formułą zawierającą mineralne anaboliki. Substancje te zwiększają poziom własnego testosteronu o ponad 43%, hormonu wzrostu oraz IGF-1 (insulinopodobnego czynnika wzrostu) o ponad 20 %. ZMA jest kombinacją chelatowanych pierwiastków: cynku, magnezu oraz witaminy B6 w precyzyjnie dobranych proporcjach. /

32 Tribulus Terrestris, ZMA Van Eenoo i wsp. (2000) W ciągu 15 dni badań nie zaobserwowano istotnych róŝnic w stęŝeniu testosteronu i LH oraz stosunku T/E. Rogerson i wsp. (2007) W ciągu 5 tygodni badań i intensywnego treningu nie zaobserwowano istotnych róŝnic w stosunku T/E pomiędzy grupą placebo a przyjmującą TT. Brak istotnych róŝnic pomiędzy grupami takŝe w przyroście siły i beztłuszczowej masy ciała. Saudan i wsp. (2008) Krótkotrwałe przyjmowanie TT nie wpływa na metabolizm endogennego testosteronu. Koehler i wsp. (2009) UŜywanie ZMA nie powoduje znaczących zmian w stęŝeniach wolnego i całkowitego testosteronu we krwi.

33 Suplementy w sporcie wg Maughana (2003) 1. Jeśli działają prawdopodobnie są zabronione. 2. Jeśli nie są zabronione wówczas prawdopodobnie nie działają. 3. Mogą istnieć jakieś wyjątki.

34 Światowy Kodeks Antydopingowy Kryterium umieszczenia substancji na Liście zabronionej WADA Związek zostanie umieszczony na Liście zabronionej jeśli 1. jest środkiem maskującym lub 2. spełnia dwa z następujących trzech kryteriów: - moŝe poprawiać lub poprawia wyniki sportowe, - stanowi potencjalne lub faktyczne zagroŝenie dla zdrowia, - jest sprzeczny z duchem sportu.

35 Analogi testosteronu 1-metylacja 1,2-oksydacja 19-demetylacja OH 17-metylacja 2-metylacja O 4-chlorowanie 4,5-redukcja TESTOSTERON 7-metylacja

36 Steroidy syntetyczne Trenbolon - silny anabolik - lek weterynaryjny Gestrinon - anabolicznie nieaktywny - stos. w leczeniu endometriozy

37 Designer steroids... Gestrinon H 2 /Pd 17-redukcja Tetrahydrogestrinon (THG)

38 BALCO & niewykrywalny doping?

39 Nowe steroidy w suplementach Suplement Deklarowany składnik Zidentyfikowany steroid 11-Oxo 11-Oxo (Andrenosteron) 4-chloro-17α-metyloetioallochol-4-en-17bol-3,11-dion Androst-4-en- 3,11,17-trion Oxyguno Jungle Warfare 11-okso-17α-metyloklostebol 17α-metylo-5α- dehydro-etiocholan- 4,6-dien-3-on-17-ol 17β-hydroksy-17α- metylo-androst-4,6- dien-3-on Parr (2009)

40 ? Nowe steroidy w suplementach Doniesienia z lat 60-tych XX w., które wskazują na ich słabe (1/2 w porównaniu z testosteronem) właściwości androgenne tychŝe substancji oraz ich właściwości anaboliczne od słabych do silnych. /Vida s Tables/ Zidentyfikowany steroid 11-okso-17α-metyloklostebol Androst-4-en- 3,11,17-trion 17β-hydroksy-17α- metylo-androst-4,6- dien-3-on Parr (2009)

41 Kazus Jakuba Wawrzyniaka , 16:33

42 Kazus Jakuba Wawrzyniaka

43 Nie tylko Wawrzyniak...

44 4-methyl-2-hexaneamine - brak informacji związanych ze zbadanym oddziaływaniem związku na organizm ludzki - niektóre medyczne portale internetowe podają jedynie, Ŝe jest to substancja zwęŝająca naczynia błony śluzowej nosa, stosowana miejscowo w leczeniu przekrwienia błony śluzowej nosa - The Washington Post (2006): w artykule omówiono problem obecności w suplementach geranaminy, którą producenci określili jako naturalny składnik, występujący w wyciągu z rośliny Geranium, mający właściwości podobne do adrenaliny, bardzo silnie wpływający na poziom energii. Okazało się, Ŝe jednym ze składników oleju z geranium jest metyloheksanoamina.

45 Kazus Jakuba Wawrzyniaka

46 Kazus Jakuba Wawrzyniaka DOPING??? Lista zabroniona 2009 NH 2 tuaminoheptane geranamine grupa S6 stymulanty wymieniony w przykładach 4-methyl-2-hexanamine NH 2 1,3-dimethylpentylamine grupa S6 stymulanty (...) inne substancje o podobnej strukturze chemicznej lub podobnym działaniu biologicznym

47 4-methyl-2-hexaneamine W bazie PubMed do k roku tylko 1 artykuł powiązany ze słowami kluczowymi: 4-methyl-2-hexaneamine, methylhexaneamine lub dimethylpentylamine; oprócz opisanej metody wykrywania moŝna znaleźć jedynie informację, Ŝe 4-methyl-2-hexaneamine moŝe być składnikiem róŝnych suplementów diety. tuaminoheptane Wpisany przez WADA na Listę zabronioną w 2007 roku. Sympatykomimetyk (alfa-agonista), wchodzący w skład preparatów leczniczych (dostępnych takŝe bez recepty) zarejestrowanych w niektórych krajach. Substancja czynna tychŝe preparatów jest definiowana jako obkurczająca naczynia, do stosowania miejscowego w leczeniu stanów zapalnych i przekrwieniu nosa.

48 Lista zabroniona WADA uznała, Ŝe związek 4-methyl-2-hexaneamine, mimo Ŝe nie był wymieniany wśród przykładów substancji z grupy stymulantów, spełnia kryteria do uznania go za środek dopingujący. Tym samym 4-methyl-2-hexaneamine w 2009 naleŝało uznać za tzw. substancję określoną (specyficzną). Lista 2010 substancja nieokreślona. Lista 2011 substancja określona.

49 PowaŜne konsekwencje...

50 OstroŜnie z... Innowacyjny przed treningowy stak kreatynowy, który działa juŝ od pierwszej porcji. Koniec nieudanymi treningami. Poczuj niesamowity wzrost siły i rozrywającą skórę pompę. /internet/ Cracked Out Proprietary Blend: Creasorb Blend: Jabłczan Dwukreatyny Glukonian Kreatyny Etylowy Ester Kreatyny Vasopump Blend: Alfa-Ketoglutaran L-Argininy Etylowy Ester L-Argininy L-Ornityna Rebuild Blend: L-Lizyna L-Glutamina L-Leucyna Enduramax Blend: Modyfikowane Polimery Glukozy Tauryna Beta-Alanina Glukoronalakton Methampheta-Stim Matrix: L-Tyrozyna Metylksantyny Ekstrakt Guarany Ekstrakt Geranium Guarana Acacia Rigidula Dwuwinian Choliny Electroplenish Blend: Fosforan Dwuwapnia Chlorek Potasu Cytrynian Sodu

51 OstroŜnie z... Warning: Crack is an extremely potent performance enhancing supplement and is designed for advanced athletes only. Innowacyjny przed treningowy stak kreatynowy, który działa juŝ od pierwszej porcji. Koniec nieudanymi treningami. Poczuj niesamowity wzrost siły i rozrywającą skórę pompę. /internet/

52 Ustawa o sporcie z dnia 25 czerwca 2010 r.

53 Inni mają gorzej...

54 Produkty spoŝywcze zawierające substancje zabronione: Przetwory konopi Rusak (2005): W próbkach moczu ochotników, którzy wypili jednorazowo do 2 litrów piwa Cannabia lub Hemp Valley Beer (producenci deklarowali, Ŝe piwa te zawierają ekstrakt z konopi), nie stwierdzono obecności karboksy-thc.

55 Produkty spoŝywcze zawierające substancje zabronione: Przetwory konopi Lachenmeier i wsp. (2004): Potwierdzono obecność kanabinoidów w róŝnych produktach Ŝywnościowych i kosmetykach, m.in. w czekoladzie mlecznej, oleju spoŝywczym i szamponie. W moczu osób które wypiły 6 filiŝanek herbaty z zawartością THC równą 0,23 mg/kg suchej masy, nie wykryto metabolitu THC (badania przeprowadzono przy zastosowaniu testów immunochemicznych).

56 Produkty spoŝywcze zawierające substancje zabronione: Przetwory maku (2002) Podobne rezultaty: Thevis i wsp. (2003): stęŝenie morfiny do 10,02 µg/ml. Woźny i wsp. (2006): stęŝ. morfiny > 1 µg/ml po spoŝyciu 2-3 droŝdŝówek.

57 Produkty spoŝywcze zawierające substancje zabronione: Herbata (Papaveris Fructus) (2002)

58 Produkty spoŝywcze zawierające substancje zabronione: Herbata (Papaveris Fructus) (2002)

59 Produkty spoŝywcze zawierające substancje zabronione: Herbata (coca leaves, Coca Tea) Jackson i wsp. (1991): Benzoiloekgonina max. 1,4-2,8 µg/ml (po spoŝyciu jednej filiŝanki Health Inca coca tea). Jenkins i wsp. (1996): Benzoiloekgonina max. 3,94 µg/ml (po spoŝyciu jednej filiŝanki Peruvian coca tea), max. 4,98 µg/ml (po spoŝyciu jednej filiŝanki Bolivian coca tea).

60 Produkty spoŝywcze zawierające substancje zabronione: Pozostałości środków anabolicznych w mięsie Kicman i wsp. (1994): Metenolon w próbkach moczu ochotników spoŝywających drób (kurczakom podano wcześniej metenolon doustnie i domięśniowo). Martinez-Navarro (1990), Pulce i wsp. (1991), Ramos i wsp. (1997): Klenbuterol w próbkach wątróbek cielęcych µg/kg.

61 Produkty spoŝywcze zawierające substancje zabronione: Naturalne źródła środków anabolicznych Le Bizec i wsp. (2000): Nandrolon w próbkach moczu ochotników spoŝywających mięso i podroby z dzika. 19-norandrosteron i 19-noretiocholanolon wykryty do 24 h po posiłku. Sterk i wsp. (2002): Nandrolon w wątrobiance kupionej w supermarkecie w Holandii. Przypuszczenie, Ŝe do produkcji uŝyto wątroby z dzika, mimo Ŝe producent deklarował jedynie 20-40% zawartość wątroby wieprzowej.

62 Biotransformacja substancji dozwolonych: Substancja dozwolona Metabolizm Substancja zabroniona

63 Biotransformacja substancji dozwolonych: Kodeina Po podaniu doustnym ok % dawki kodeiny jest wydalana z organizmu w ciągu 24 godzin, głównie z moczem. W moczu występują w postaci wolnej lub związanej z kwasami glukuronowym i siarkowym: kodeina (40-70%), norkodeina (10-20%), morfina (5-15%), normorfina (poniŝej 4%) i hydrokodon (poniŝej 1%). Mogą być takŝe identyfikowane śladowe ilości norhydrokodonu, 6α-hydrokodolu i 6βhydrokodolu. N-demetylacja NHH H CH 3 O O OH NORKODEINA CH 3 O O OH KODEINA N CH 3 H H N CH 3 H H HO O OH N-demetylacja O-demetylacja MORFINA NHH H HO O OH NORMORFINA

64 Biotransformacja substancji dozwolonych: Kodeina StęŜenie morfiny po przyjęciu kodeiny (40, 60 lub 80 mg) 1-40mg mg StęŜenie [ng/ml] ng/ml Dopuszczalny limit 3-40mg 4-60mg 5-60mg 6-60mg 7-80mg 8-80mg czas [h] 9-80mg Jaworek i wsp. (2002) Podobne rezultaty: Delbecke i Debackere (1991): stęŝenie morfiny do 6,2 µg/ml po przyjęciu 40 mg kodeiny

65 Biotransformacja substancji dozwolonych: Pseudoefedryna (dozwolona w latach ) KATYNA (zabroniona, jeśli > 5 µg/ml) OH H N CH 3 CH 3 PSEUDOEFEDRYNA OH H N OH CH 3 NH 2 CH 3 PSEUDOEFEDRYNA (do 90 % dawki w ciągu 24h) CH 3 KATYNA (do 1% dawki w ciągu 24h; zaleŝnie od ph)

66 Biotransformacja substancji dozwolonych: Pseudoefedryna ZBA Warszawa ( ) m.in. 4 próbki pozytywne, w których KATYNA Pseudoefedryna 5,8 11,7 µg/ml 98,1 150,8 µg/ml (Do końca 2003 roku Pseudoefedryna była zabroniona w sporcie jeśli jej stęŝenie w moczu zawodnika przekraczało wartość 25 µg/ml)

67 Biotransformacja substancji dozwolonych: Pseudoefedryna

68 Pseudoefedryna katyna Ochotnik Preparat Skład Dawka Zbiórka moczu M 38 Ibuprom Zatoki Pseudoephedrine HCl 30 mg Paracetamol 200 mg 1 x 2 tabl godz. M 28 Acatar Zatoki Pseudoephedrine HCl 30 mg Paracetamol 200 mg 3 x 1 tabl godz. K 37 Sudafed Pseudoephedrine HCl 60 mg 6 x 1 tabl godz. M 29 Cirrus Pseudoephedrine HCl 120 mg Ceterizine HCl 5 mg 3 x 1 tabl godz. M 25 Gripex Pseudoephedrine HCl 30 mg Paracetamol 325 mg Dextromethorphan 10 mg 1 x 2 tabl godz. M 38 Sudafed Pseudoephedrine HCl 60 mg 4 x 1 tabl godz.

69 15 10 stęŝ. katyny (µg/ml) Pseudoefedryna katyna Cirrus Sudafed 5 Dopuszczalny limit t (godz.)

70 Lista zabroniona 2010 S6. STYMULANTY Pseudoefedryna jest zabroniona, jeśli jej stęŝenie w moczu przekroczy wartość 150 µg/ml. Informacje dodatkowe do Listy zabronionej 2010 Zaleca się, aby sportowcy przerwali przyjmowanie preparatów PSE co najmniej 24h przed zawodami Wartość 150 µg/ml wyznaczona dla dawek: - 4 x dziennie (co 4-6h) 60mg PSE, - 2 x dziennie (co 12h) 120mg PSE, - raz dziennie 240mg PSE.

71 Tajwan! Uwaga na Oxethazine Mucaine, Oxein, Ulstal, Oxetacain... CH 3 CH 3 N N H 3 C CH 3 H C O O 3 CH 3 OH N NH H 3 C CH 3 CH 3 NH 2 H 3 C CH 3 MEFENTERMINA FENTERMINA Hsu i wsp. (2009)

72 Informacja o lekach

73 Internetowe bazy leków Substance or Drug ASADA Australia NADA Austria NADA Germany Antidoping Switzerland Global DRO UK/CAN/USA Follitropin permitted permitted - * prohibited for men permitted Solcoseryl (proteinfree dialysate of calves` blood) - * prohibited /as M1/ (ampoules 5ml) permitted (dental, gel, ointment) permitted (dental) permitted (injections, dental, gel, ointment) - * Actovegin (proteinfree product obtained from calf blood) - * prohibited /as M1/ (ampoules, infusions, dragees) prohibited (intravenous) permitted (intramuscular dermal) - * permitted (injections: i.m., i.v.; local or i.a.; topical: dermal) * Brak informacji

74 Internetowe bazy leków Substance or Drug ASADA Australia NADA Austria NADA Germany Antidoping Switzerland Global DRO UK/CAN/USA Bazedoxifen (Conbriza, - * permitted - * - * - * Viviant) other SERMs Lasofoxifen (Fablyn) - * permitted - * - * - * other SERMs Timolol (Cosopt - prohibited prohibited not clearly presented permitted prohibited eye drops) in certain sports * Brak informacji

75 Niewykrywalny doping?...

76 Zrealizowane marzenie analityków... UPLC/Q-TOF

77 Q-TOF model postępowania powania - Technologia TOF umoŝliwia detekcję nieograniczonej liczby substancji. - Technologia TOF jest bardzo dokładna i czuła - Analiza i przechowywanie próbek A/B przez długi czas. - Po odkryciu nowych steroidów moŝliwe ponowne przetworzenie danych komputerowych, bez konieczności powtórnej analizy instrumentalnej. - W przypadku podejrzanej próbki ponowne przeprowadzenie testu. - Jeśli sportowiec korzystał z nieznanych steroidów, dzięki technologii TOF fakt ten zostanie zapisany i umoŝliwi jego rozpoznanie w przyszłości.

78 Negatywny dziś,, pozytywny jutro?...