Podstawy zawierania i wykonywania umów w praktyce

Transkrypt

1 dr Grzegorz Gorczyński Uniwersytet Śląski w Katowicach Podstawy zawierania i wykonywania umów w praktyce Wykład 2: Struktura typowej umowy. Komparycja Plan wykładu 1. Struktura typowej umowy 2. Przykładowa umowa sprzedaży 3. Tytuł, miejsce i czas zawarcia umowy 4. Strony umowy 5. Oznaczenie stron 6. Oznaczenie stron znaczenie 7. Weryfikacja kontrahenta 8. Reprezentacja stron umowy 9. Reprezentacja stron weryfikacja danych 10. Reprezentacja stron umowy pełnomocnicy i prokurenci 11. Szczególny status określonych osób prawnych, zwłaszcza w sektorze publicznym 12. Zawieranie umowy a status małżeński osoby fizycznej 1

2 1. Struktura typowej umowy 1) Tytuł 2) Komparycja tzw. główka - gdzie, kiedy (znaczenie tych kwestii oraz dopuszczalność dowodu przeciwnego; art. 247 k.p.c.) między kim a kim, zwanym dalej, reprezentowanym przez... (3) Oświadczenia, definicje - np. oświadcza, że strona jest wyłącznie uprawniona do...; że ma prawo do rozporządzania...; że przedmiot nie jest obciążony prawami osób trzecich ; że stan przedmiotu umowy opisany jest w załączniku...; - ewentualne definicje 4) Obowiązki stron zasadnicze - właściwe dla każdej konkretnej umowy (np. przedmiot i cena przy umowie sprzedaży) (5) Dodatkowe zastrzeżenia umowne - warunek, kary umowne, odsetki, zadatek, - umowne prawo odstąpienia, odstępne, prawo wypowiedzenia zobowiązania trwałego, - wyłączenie odpowiedzialności (za coś, np. za lucrum cessans, czy szkody pośrednie ) lub jej ograniczenie (np. wyłączenie lub ograniczenie rękojmi), - zakaz konkurencji (klauzula wyłączności itp.):...nie wolno w okresie obowiązywania niniejszej umowy oraz w okresie... świadczyć... na rzecz podmiotów prowadzących zbliżoną działalność do... + kara umowna, - obowiązek zachowania poufności + kara umowna - desygnowanie kogoś do kwestii technicznych, wykonawczych itp. (6) Ewentualne zabezpieczenia 7) Postanowienia końcowe. 2. Przykładowa umowa sprzedaży UMOWA SPRZEDAŻY SAMOCHODU* Zawarta w dniu... w... pomiędzy: Sprzedającym (imię i nazwisko):... PESEL:...NIP:... Adres:... Rodzaj i nr dokumentu tożsamości:... wydany przez... a Kupującym (imię i nazwisko):... PESEL:...NIP:... Adres:... Rodzaj i nr dokumentu tożsamości:... wydany przez... 1 Przedmiotem umowy jest sprzedaż pojazdu: marka/model... rok produkcji... nr silnika... nr VIN (nadwozia)... nr rejestracyjny... przebieg... km. 2 Sprzedający oświadcza, że pojazd będący przedmiotem umowy stanowi jego wyłączną własność, jest wolny od wad prawnych oraz praw osób trzecich, że nie toczy się żadne postępowanie, którego przedmiotem jest ten pojazd, że nie stanowi on również przedmiotu zabezpieczenia. Tytuł Komparycja ( główka ) Przedmiot element Podstawowych praw lub obowiązków Oświadczenie * 2

3 2. Przykładowa umowa sprzedaży 3 Strony ustaliły wartość przedmiotu umowy na kwotę:... Słownie:... 4 Sprzedający przenosi na rzecz kupującego własność pojazdu określonego w 1 niniejszej umowy za kwotę określoną w 3 niniejszej umowy, której otrzymanie sprzedający kwituje. Kupujący kwituje jednocześnie odbiór pojazdu. 5 Sprzedający oświadcza, że pojazd nie ma wad technicznych, które są mu znane i o których nie powiadomił Kupującego, a Kupujący potwierdza znajomość stanu technicznego pojazdu. 6 Strony ustaliły, że wszelkiego rodzaju koszty transakcji wynikające z realizacji ustaleń niniejszej umowy oraz koszty opłaty skarbowej obciążają kupującego. 7 W sprawach nie uregulowanych w niniejszej umowie zastosowanie mają obowiązujące w tym zakresie przepisy Kodeksu Cywilnego. 8 Niniejszą umowę sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron. Sprzedający Cena element Podstawowych Praw i obowiązków Podst. Pr. i obow. Oświadczenie Postanowienia końcowe 3. Tytuł, miejsce i czas zawarcia umowy Znaczenie tytułu dla wykładni umowy: może mieć znaczenie Miejsce zawarcia umowy por. dyspozytywny * art k.c.: niewielkie znaczenie Czas zawarcia umowy por. dyspozytywny art k.c.: może mieć znaczenie dla biegu terminów umownych *Można umówić się inaczej 3

4 4. Strony umowy Zdolność prawna i katalog podmiotów prawa (osoby fizyczne, osoby prawne i tzw. ułomne osoby prawne art k.c.) Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych osób fizycznych Osoby prawne i tzw. ułomne osoby prawne a jednostki organizacyjne nieposiadające zdolności prawnej, w tym tzw. wewnętrzne jednostki organizacyjne (np. oddziały spółek, wydziały uczelni wyższych) status szkół (podstawowych, gimnazjów, liceów) Status spółek cywilnych Potencjalnie: podmioty zagraniczne, np. zagraniczne spółki (nie mylić z polskimi spółkami-córkami), działające lub niedziałające w ramach oddziałów; status oddziałów zagranicznego przedsiębiorcy 5. Oznaczenie stron Oznaczenie osób fizycznych (imię, nazwisko, pesel, adres) Oznaczenie osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą -art k.c. ( pod firmą ) oraz art. 16 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jednolity Dz.U. z 2015 r. poz. 584) NIP Oznaczenie podmiotów wpisanych do KRS; art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jednolity Dz. U. z 2015 r. poz. 1142): Podmioty wpisane do Rejestru są obowiązane umieszczać w oświadczeniach pisemnych [ ] następujące dane: 1) firmę lub nazwę; 2) oznaczenie formy prawnej wykonywanej działalności; 3) siedzibę* i adres; 4) NIP; 5) oznaczenie sądu rejestrowego, w którym przechowywane są akta rejestrowe podmiotu oraz numer podmiotu w Rejestrze. * Miejscowość por. art. 41 k.c. 4

5 5. Oznaczenie stron cd. Spółki: komandytowo-akcyjna, z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjna: art. 127, 206, 374, 595 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz ze zm.); Art k.s.h.: Pisma i zamówienia handlowe składane przez spółkę w formie papierowej i elektronicznej, a także informacje na stronach internetowych spółki, powinny zawierać: 1) firmę spółki, jej siedzibę i adres, 2) oznaczenie sądu rejestrowego, w którym przechowywana jest dokumentacja spółki oraz numer pod którym spółka jest wpisana do rejestru, 3) numer identyfikacji podatkowej (NIP), 4) wysokość kapitału zakładowego, a dla spółki, której umowę zawarto przy wykorzystaniu wzorca umowy, do czasu pokrycia kapitału zakładowego, także informację, że wymagane wkłady na kapitał zakładowy nie zostały wniesione. 6. Oznaczenie stron znaczenie Potencjalne sankcje dla funkcjonariuszy strony niewłaściwie oznaczonej, wynikające ze stosownych: Art. 34 ustawy o KRS: 3. W przypadku niewykonania obowiązku, o którym mowa w ust. 1, sąd rejestrowy, który stwierdzi niedopełnienie takiego obowiązku, może nałożyć grzywnę na osoby odpowiedzialne za niewykonanie tego obowiązku. 4. Grzywna, o której mowa w ust. 3, nie może być wyższa niż złotych. Art. 595 k.s.h.: 1. Kto, będąc członkiem zarządu spółki kapitałowej, dopuszcza do tego, że pisma i zamówienia handlowe oraz informacje, o których mowa w art i art , nie zawierają danych określonych w tych przepisach albo będąc komplementariuszem spółki komandytowo-akcyjnej uprawnionym do reprezentowania spółki dopuszcza do tego, że pisma i zamówienia handlowe oraz informacje, o których mowa w art , nie zawierają danych określonych w tym przepisie podlega grzywnie do złotych. Zebranie danych o kontrahencie przez drugą stronę; możliwość weryfikacji kontrahenta 5

6 7. Weryfikacja kontrahenta Sprawdzanie wiarygodności kontrahenta (przed przystąpieniem do negocjacji lub przed podpisaniem umowy) - Forma prawna, adres itp. - Kto może reprezentować? - Standing finansowy? Źródła informacji: - (wywiadownie gospodarcze; rejestry długów itp.), - publicznie dostępne rejestry - akta sądu rejestrowego (tam też np. sprawozdania finansowe spółek) 7. Weryfikacja kontrahenta 6

7 7. Weryfikacja kontrahenta cd. 7. Weryfikacja kontrahenta cd.: 7

8 8. Reprezentacja stron umowy 9. Reprezentacja stron weryfikacja danych odpis z właściwego rejestru, samodzielnie pobrany wydruk (zgodnie z art. 14 ustawy o KRS: Podmiot obowiązany do złożenia wniosku o wpis do Rejestru nie może powoływać się wobec osób trzecich działających w dobrej wierze na dane, które nie zostały wpisane do Rejestru lub uległy wykreśleniu z Rejestru). 8

9 10. Reprezentacja stron umowy pełnomocnicy i prokurenci Rodzaje pełnomocnictwa (ogólne, rodzajowe, szczególne) Pełnomocnikami: dziekani wydziałów (mocodawcą: uczelnia, reprezentowana przez rektora), dyrektorzy szkół (mocodawcą: organ prowadzący, tj. np. gmina reprezentowana przez prezydenta. m.) Konieczność badania każdorazowo zakresu umocowania pełnomocnika; wąski zakres pełnomocnictwa ogólnego (art. 98 zd. 1 k.c. tylko zwykły zarząd ) Przywołanie w umowie dokumentu pełnomocnictwa znaczenie: art. 105 k.c. (Jeżeli pełnomocnik po wygaśnięciu umocowania dokona w imieniu mocodawcy czynności prawnej w granicach pierwotnego umocowania, czynność prawna jest ważna, chyba że druga strona o wygaśnięciu umocowania wiedziała lub z łatwością mogła się dowiedzieć) Szeroki zakres prokury (art k.c.: obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa ) Reprezentacja łączna mieszana (członek zarządu + prokurent) a prokura Prokura samoistna i łączna Problemy z tzw. prokurą łączną niewłaściwą (zob. uchwała SN z r., III CZP 34/14 ) 11. Szczególny status określonych osób prawnych, zwłaszcza w sektorze publicznym wymóg zgody itp. Art. 17 k.s.h. 1. Jeżeli do dokonania czynności prawnej przez spółkę ustawa wymaga uchwały wspólników albo walnego zgromadzenia bądź rady nadzorczej, czynność prawna dokonana bez wymaganej uchwały jest nieważna. art. 5a-5c ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 1224) dotyczą państwowych osób prawnych (próg i konieczność uzyskania zgody MSP na rozporządzenia składnikami aktywów trwałych, w tym oddania ich do koszystania ), 17,17a,18; - art b ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych dotyczy spółek w których ponad połowa akcji należy do Skarbu Państwa Niekiedy: szczególny tryb wyłonienia kontrahenta przy pozyskiwaniu dóbr lub usług (np. Prawo zamówień publicznych) lub zbywania określonych aktywów (np. ustawa o gospodarce nieruchomościami) 9

10 12. Zawieranie umowy a status małżeński osoby fizycznej I. Problem zarządzania majątkiem wspólnym art. 36 i nast. kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zasada: art k.r.o.: Każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, chyba że przepisy poniższe stanowią inaczej. Wykonywanie zarządu obejmuje czynności, które dotyczą przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego, w tym czynności zmierzające do zachowania tego majątku. Wyjątki: konieczność uzyskania zgody np. art. 37 k.r.o. (czynności dot. nieruchomości, gospodarstwa rolnego, przedsiębiorstwa) II. Kwestia odpowiedzialności majątkiem wspólnym art. 41 k.r.o.: 1. Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków. 2. Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie bez zgody drugiego małżonka albo zobowiązanie jednego z małżonków nie wynika z czynności prawnej, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9, a jeżeli wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, także z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa. 10