Z zagadnień dopuszczalności przekształcenia spółki cywilnej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością

Transkrypt

1 Rejent" * rok 7 * nr 3(71) marzec 1997 r. Robert Fronc Z zagadnień dopuszczalności przekształcenia spółki cywilnej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością Formy organizacyjnoprawne spółki prawa cywilnego i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością są najbardziej rozpowszechnionymi formami wspólnych przedsięwzięć, podejmowanych w celu prowadzenia określonej działalności gospodarczej przez podmioty prawa cywilnego. Liczba przedsiębiorstw prowadzonych w formie spółki prawa cywilnego i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wielkość realizowanych przez nie celów gospodarczych odgrywają poważną rolę w naszej gospodarce. Jeśli chodzi o formę ustrojową spółki prawa cywilnego, w odróżnieniu od spółki z ograniczoną odpowiedzialnością to z istoty swojej przeznaczona jest do podejmowania i prowadzenia małych względnie średnich przedsiębiorstw, choć praktyka życia gospodarczego wskazuje liczne przypadki prowadzenia w tej właśnie formie dużych przedsiębiorstw (występują np. przypadki prowadzenia biura maklerskiego czy też dużych przedsiębiorstw handlowych w formie spółki prawa cywilnego). Na marginesie rozważań należy nadmienić, że formą ustrojową dla prowadzenia większych przedsiębiorstw jest przewidziana przez obowiązujące przepisy kodeksu handlowego forma spółki jawnej, którą art k.h. definiuje właśnie w ten sposób, jako spółkę, która prowadzi we wspólnym imieniu przedsiębiorstwo zarobkowe w większym rozmiarze, a nie jest inną spółką handlową. Jednakże przepisy działu IX kodeksu handlowego o spółce jawnej (art k.h.) w zasadzie są przepisami martwymi. Przyczyną takiego nieprawidłowego i stanowiącego zagroże- 76

2 1 Z zagadnień dopuszczalności przekształcenia spółki cywilnej... nie dla bezpieczeństwa obrotu gospodarczego stanu prawnego 1, jak powszechnie wiadomo, jest uchylenie art. 4 k.h., który stanowił ustawową delegację dla Ministra Przemysłu i Handlu do określenia w drodze rozporządzenia przedsiębiorstw, które uważa się za prowadzone w większym rozmiarze 2. Wspólnicy prowadzący przedsiębiorstwo w formie spółki prawa cywilnego z różnych względów, czy to z uwagi na uniknięcie rygorystycznej odpowiedzialności za zobowiązania spółki 3, czy to z chęci nadania swemu przedsiębiorstwu formy spółki kapitałowej, przejawiają wolę przekształcenia tej spółki w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Podejmując zagadnienie dopuszczalności przekształcenia spółki cywilnej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, należy na początku przypomnieć istotę i konstrukcję spółki cywilnej. Spółka cywilna jest typową spółką osobową zawieraną zazwyczaj z uwagi na osobiste cechy wspólników ją tworzących 4. Przez umowę spółki cywilnej wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego, działając w sposób określony w tej umowie, a w szcze- wa spółek, Lublin 1994, s Rozporządzenie Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 2 lipca 1934 roku (Dz.U. z 1934 r. Nr 60, poz. 515) wydane w porozumieniu z Ministrami Skarbu, Sprawiedliwości oraz Rolnictwa i Reform Rolnych w sprawie określenia przedsiębiorstw prowadzonych w większym rozmiarze; rozporządzenie Ministra Przemysłu, Aprowizacji i Handlu oraz Żeglugi i Handlu Zagranicznego z dnia 11 lipca 1946 roku (Dz.U. z 1946 r. Nr 36, poz. 223) w sprawie określenia przedsiębiorstw prowadzonych w większym rozmiarze. Według 1 rozporządzenia z 1934 roku o uznaniu danego przedsiębiorstwa za prowadzone w większym rozmiarze decydował wymiar podatku przemysłowego. Spółka jawna jest odmianą spółki prawa cywilnego. Kryterium odróżniającym spółkę jawną od cywilnej jest prowadzenie przedsiębiorstwa w większym rozmiarze. Wpis spółki jawnej do rejestru handlowego jest obowiązkowy i ma charakter deklaratywny (potwierdzający).w związku z tym na gruncie pierwotnie obowiązujących przepisów kodeksu handlowego zauważano możliwość tzw. następczego zawiązania spółki jawnej. W wypadku gdy spółka cywilna osiągnęła przychody, których wysokość pozwalała na potraktowanie tej spółki jako przedsiębiorstwa prowadzonego w większym rozmiarze, powstawał stan faktyczny powodujący uznanie tej spółki za jawną z mocy prawa z obowiązkiem wpisu do rejestru handlowego. Zob. S.Janczewski, Prawo handlowe, wekslowe i czekowe, Warszawa 1946, s. 98; M.Modrzejewską W sprawie podmiotowości prawnej i gospodarczej spółki cywilnej, Przegląd Prawa Handlowego" 1995, nr 6, s Jest to odpowiedzialność osobista, solidarna i pierwszorzędna. 4 R.Skubisz, [w:] A.Jakubecki, A.Kidyba, J.Mojak, R. S kubisz, op. cit., s

3 Robert Fronc gólności przez wniesienie wkładów (art k.c.). Wspólny cel gospodarczy wspólnicy osiągają zazwyczaj poprzez wniesienie wkładów 5, chociaż nie na każdym wspólniku musi ciążyć taki obowiązek. Wkład wspólnika do spółki cywilnej może polegać na wniesieniu do niej (a konkretniej do majątku wspólnego wspólników) własności lub innych praw albo na świadczeniu usług (art k.c.). Przedmiotem wkładu w spółkach osobowych może być każde zbywalne prawo majątkowe 6, jak również praca wspólnika na rzecz spółki oraz usługi świadczone osobiście przez wspólnika na rzecz spółki. Wspólnik, wnosząc wkład w postaci prawa własności lub innego prawa majątkowego, przenosi własność tego prawa na rzecz wszystkich pozostałych wspólników, jednakże nie następuje tutaj całkowite wyzbycie się prawa, gdyż dokonujący tej czynności wspólnik pozostaje także podmiotem tego prawa, ale niejako właściciel, lecz jako współwłaściciel 7. Spółka prawa cywilnego nie posiada osobowości prawnej 8. Według art. 33 k.c. osobami prawnymi są tylko te jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną. Osobowość prawna w związku z tym jest cechą normatywną i ustawodawca decyduje o tym, czy dana jednostka organizacyjna będzie posiadała ten przymiot 9. Przepisy kodeksu cywilnego o spółce cywilnej regulująjąjako instytucję prawa zobowiązaniowego i nie nadająjej cech jednostki organizacyjnej, funkcjonującej jako odrębny podmiot prawa cywilnego. Ustawodawca, jeżeli jest jego wolą wyposażenie podmiotu nie będącego osobą prawną w cechy przysługujące z reguły takim osobom, daje temu wyraz w stosownym, wyraźnie brzmiącym przepisie 10. Brak 5 A. W. Wiśniewski, Prawo o spółkach. Podręcznik praktyczny, 1.1, Twiggcr SA, Warszawa 1992, s A. Szajko wsk i, [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, J.Szwaja, Kodeks handlowy. Komentarz, t. 1, C.H. Beck/PWN, Warszawa 1994, s L. S t e c k i, [w:] Kodeks cywilny z komentarzem, pod red. J. Winiarza, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1980, s g Pojawiła się w literaturze przedmiotu teza o możności uznania spółki cywilnej za osobę prawną, ale jest ona niemożliwa do przyjęcia z kryterium formalnym osobowości prawnej - A. K. 1 e i n, Ewolucja instytucji osobowości prawnej, [w:] Tendencje rozwoju prawa cywilnego, pod red. E. Lętowskicj, Ossolineum s Por. art. 81 k.h. stanowiący, że spółka jawna może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywaną. Przepis ten ma zastosowanie do spółki komandytowej - art. 144 k.h. 78

4 Z zagadnień dopuszczalności przekształcenia spółki cywilnej... osobowości prawnej spółki cywilnej wynika również z treści przepisów kodeksu cywilnego dotyczących tej spółki, a mianowicie z przepisów art. 863 i 875, które mówiąjedynie o wspólnym majątku wspólników oraz o udziałach w tym majątku lub w jego poszczególnych składnikach, ale nie wspominają nic o majątku spółki 11. Biorąc powyższe pod uwagę, spółka cywilna nie ma majątku, lecz jedynie istnieje majątek wspólny wspólników tworzących tę spółkę, na który składają się wkłady wniesione przez wspólników oraz rzeczy i prawa uzyskane w czasie istnienia spółki. Majątek wspólny wspólników jest majątkiem odrębnym od nie wchodzących w jego skład majątków poszczególnych wspólników 12. Majątek wspólny wspólników spółki cywilnej jest objęty szczególnym rodzajem wspólności prawnej, a mianowicie współwłasnością łączną (tzw. prawo do niepodzielnej ręki) 13. Dla pełniejszego naświetlenia zagadnienia należy przypomnieć charakterystyczne cechy współwłasności łącznej. Instytucja współwłasności łącznej w odróżnieniu od współwłasności w częściach ułamkowych nie jest samoistnym stosunkiem, lecz opiera się na szczególnym stosunku osobistym łączącym określone osoby, w tym przypadku wspólników spółki cywilnej 14. Współwłasność łączna jest odbiciem tego osobistego stosunku, jego konsekwencją w sferze prawa rzeczowego 15. Przy współwłasności łącznej występuje współzależność jej od stosunku osobistego, co oznacza, że współwłasność łączna nie może bez niego powstać i bez niego istnieć 16. W literaturze przedmiotu 17 wymienia się cztery cechy charakterystyczne współwłasności łącznej, do których należy niesamoistny charakter współwłasności łącznej i jej związanie ze stosunkiem osobistym, stanowiącym podstawę jej powstania i rozwoju, brak oznaczenia wielkości udziałów 11 S.Grzybowski, [w:] System prawa cywilnego, t. III, cz. 2 - Prawo zobowiązań - część szczegółowa, rozdział XXVI, s J. M o j a k, [w:] A. J a k u b e c k i, A. K i d y b a, J. M o j a k, R. S k u b i s z, op. cit., s S.Grzybowski, op.cit., s Z.K.Nowakowski, [w:] System prawa cywilnego, t. II - Prawo własności i inne prawa rzeczowe, s. 385; Z.K. N o w a k o w s k i, Prawo rzeczowe. Zarys wykładu, PWN, Warszawa 1969, s. 113.; S.Grzybowski, Prawo cywilne. Zarys prawa rzeczowego, PWN, Warszawa 1989, s Z.K.Nowakowski, [w:] System..., op. cit., s Ibidem. 79

5 Robert Fronc współwłaścicieli, niemożność rozporządzania przez współwłaścicieli przysługuj ącymi im prawami we współwłasności oraz brak uprawnienia współwłaścicieli do żądania zniesienia tej współwłasności 18. Instytucja współwłasności łącznej w przypadku majątku wspólnego wspólników spółki cywilnej utrzymuje wyodrębnienie tego majątku i jego niepodzielność oraz służy do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego. Wszyscy wspólnicy posiadają w tym majątku udział, który jednak nie stanowi żadnej określonej części i nie jest oznaczony ułamkiem w stosunku do całości tego majątku, bez względu na wartość wniesionego wkładu przez wspólnika 19 Stosownie do art k.c. wspólnik nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku wspólników ani udziałem w poszczególnych składnikach tego majątku 20. Następnie w czasie trwania umowy spółki wspólnik nie może domagać się podziału wspólnego majątku wspólników (art k.c.). Wspólnik może jedynie wystąpić ze spółki w trybie wypowiedzenia swgo udziału na trzy miesiące naprzód na koniec roku obrachunkowego (art k.c.) lub żądać rozwiązania spółki przez sąd (art. 874 k.c.). W końcu, w czasie trwania umowy spółki wierzyciel osobisty wspólnika nie może żądać zaspokojenia z jego udziału we wspólnym majątku wspólników ani z udziału w poszczególnych składnikach tego majątku (art k.c.). Wierzyciel osobisty będzie mógł zaspokoić się z udziału wspólnika w majątku wspólnym wspólników wówczas, gdy wykaże, że w ciągu ostatnich sześciu miesięcy została przeprowadzona bezskuteczna egzekucja z ruchomości wspólnika, następnie uzyska egzekucyjne zajęcie praw przysługujących wspólnikowi na wypadek wystąpienia ze spółki lub jej rozwiązania 21 i dokona wypowiedzenia jego udziału (art. 870 k.c.). 18 Ibidem. " Ibidem. 20 Stąd budzi zastrzeżenia uchwala Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 1995 r. III CZP 160/95 (OSN IC 1996, z. 3, poz. 33), stosownie do której Sąd Najwyższy dopuścił możliwość wstąpienia do spółki cywilnej nowego wspólnika i przejęcia przez niego dotychczasowych zobowiązań i uprawnień za zgodą pozostałych wspólników, w tym i jednocześnie występujących z tej spółki. Zob. Komentarz do powyższej uchwały M.Litwińskiej, (w:) Przegląd Prawa Handlowego" 1996, nr 4, s , jak również komentarz J.P. N a w o r s k i e g o, (w:) Przegląd Prawa Handlowego" 1996, nr 9, s Art. 895 i n. k.p.c. dotyczące egzekucji z innych wierzytelności i innych praw majątkowych (w szczególności art. 887 w zw. z art. 902 k.p.c.). 80

6 Z zagadnień dopuszczalności przekształcenia spółki cywilnej.. Wymienione zasady dotyczące wspólnego majątku wspólników spółki cywilnej podkreślają zasadą trwałości i niezmienności składu osobowego tej spółki, opierającej się na wzajemnym zaufaniu i ścisłym współdziałaniu wspólników 22. Przechodząc do problematyki dotyczącej dopuszczalności przekształcenia spółki cywilnej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, należy z góry przyjąć, że taka możliwość jest niedopuszczalna. Istota spółki cywilnej i majątku wspólnego wspólników objętego współwłasnością łączną nie pozwalają na przekształcenie tej spółki w spółką z ograniczoną odpowiedzialnością poprzez podjęcie jednomyślnej uchwały wszystkich wspólników i spełnienie wszelkich warunków dla powstania spółki z o.o. (art. 160 k.h.) 23. Wspólnicy spółki cywilnej, chcąc zmienić formę prawnoustrojową prowadzonego przez siebie przedsiębiorstwa, mogą uczynić to w ten sposób, że podejmą uchwałę o rozwiązaniu spółki cywilnej. Wówczas, zgodnie z art k.c., od chwili rozwiązania spółki stosuje się odpowiednio do wspólnego majątku wspólników przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Współwłasność łączna majątku wspólnego wspólników, którego jedną z charakterystycznych cech była jego niepodzielność, przekształca się z chwilą powzięcia uchwały o rozwiązaniu spółki z mocy prawa we współwłasność w częściach ułamkowych. Kodeks cywilny nie przewiduje obligatoryjnego postępowania likwidacyjnego po rozwiązaniu spółki cywilnej, tak samo jak kodeks handlowy odnośnie do spółki jawnej i komandytowej (art k.h. - wspólnicy mogą się umówić o inny sposób zakończenia działalności spółki, np. sprzedaż lub objęcie przedsiębiorstwa przez osobę trzecią) 24. Od chwili powzięcia uchwały o rozwiązaniu spółki wspólnicy mają udziały w majątku wspólnym w wysokości określonej oznaczonym ułamkiem. Stosownie do art. 198 k.c. każdy ze wspólników jako współwłaściciel majątku wspólnego może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaści- 22 S. Grzyb o w s ki, op. cit., s J. Jacy szyn, Spółka cywilna na tle przekształceń podmiotowych, Rejent" 1995, nr 1, s. 73 i n.; A.Szumański, Problem przekształcenia spółki cywilnej w spółką kapitałową, Przegląd Prawa Handlowego" 1995, nr 8, s. 1 i n. 24 J. M oj ak, [w:] A. Jakubecki, A.Kidyba, J.Mojak, R. S kub i sz, op. cit., s

7 Robert Fronc cieli. Po powzięciu uchwały o rozwiązaniu spółki ci sami wspólnicy zawrą umowę spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z zachowaniem wymaganej formy i dopełnią innych czynności wymaganych przez kodeks handlowy do powstania spółki z o.o. (m.in. art. 160 k.h.). W tym wypadku udziały w kapitale zakładowym objęte przez wspólników (każdego z osobna) zostaną pokryte aportami (wkładami niepieniężnymi), którymi będą ich udziały w wysokości określonej oznaczonym ułamkiem w maj ątku wspólnym wspólników rozwiązanej spółki cywilnej. Aportem w tej sytuacji może być też całe przedsiębiorstwo rozwiązanej spółki cywilnej, które zostanie wniesione przez tych wspólników do powstającej spółki z o.o. Jednakże przedstawiona wyżej procedura rozwiązania spółki cywilnej i utworzenia spółki z o.o. jest kosztowna 25. Alternatywną drogą prowadzącą do zmiany formy prawnoustrojowej prowadzonego przez wspólników spółki cywilnej przedsiębiorstwa na spółkę z o.o. jest nazwana przez A. Szumańskiego koncepcja tzw. gospodarczego przekształcenia spółki osobowej w spółkę kapitałową" 26. Wspólnicy spółki cywilnej, działający jako reprezentanci tej spółki, zawrą umowę spółki z o.o. i obejmą w niej wszystkie udziały. Udziały w spółce z o.o. będą w tej sytuacji stanowiły przedmiot współwłasności łącznej wspólników spółki cywilnej. Udziały w spółce z o.o., objęte przez wspólników spółki cywilnej, zostaną pokryte wkładem niepieniężnym w postaci przedsiębiorstwa spółki cywilnej (art. 55'k.c.) 27. W tym miejscu należy zastanowić się nad formalnym zagadnieniem, czy w takiej sytuacji będziemy mieli do czynienia z umową spółki z o.o., czy też z aktem założycielskim jednoosobowej spółki z o.o. Wątpliwości te mogą pojawić się na tle treści art pkt 5 i 6 k.h., stosownie do którego umowa spółki z o.o. powinna określać m.in. to, czy wspólnik 25 Ze względów podatkowych; zob. też A. S z u m a ń s k i, op. cit., s Ibidem, s. 3 i n.; zob. też pismo nr RMZ /95 Biura Domów Maklerskich i Funduszy Powierniczych Urzędu Komisji Papierów Wartościowych z dnia 24 października 1995 r. opublikowane w Glosie" 1996, nr 1, s Za dopuszczalnością objęcia przez wspólników spółki cywilnej udziałów w spółce z o.o. na prawach współwłasności łącznej i pokrycia objętych udziałów aportem w postaci przedsiębiorstwa spółki cywilnej opowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 22 maja 1996 r. III CZP 49/96, opublikowanej w Rejencie" 1996, nr 10, s

8 Z zagadnień dopuszczalności przekształcenia spółki cywilnej... może mieć jeden tylko, czy większą ilość udziałów oraz ilość i wysokość udziałów objętych przez poszczególnych wspólników. Moim zdaniem, będzie to w tym wypadku umowa spółki z o.o. Zakładana spółka z o.o. jest tworzona przez kilka podmiotów - wspólników spółki cywilnej; jednakże wspólnicy ci nie działają wyłącznie w imieniu własnym, lecz jako reprezentanci spółki cywilnej. Jak już wcześniej zaznaczono, wszystkie udziały w spółce z o.o. zostaną objęte przez wspólników spółki cywilnej. Objęte udziały w spółce z o.o. wejdą w skład jednej masy majątkowej, którą stanowi maj ątek wspólny wspólników spółki cywilnej, będący przedmiotem współwłasności łącznej. W razie przysługiwania niepodzielnie kilku osobom prawa do udziału w spółce z o.o., a w tym wypadku prawa do wszystkich udziałów w spółce z o.o., nie przysługuje tym osobom własność" tej samej rzeczy, a jedynie można mówić o wspólności udziałów" jako o wspólności określonego prawa 28. Powstająca spółka z o.o. będzie składała się z kilku wspólników (wszystkich wspólników spółki cywilnej), udziały zaś w kapitale zakładowym zostaną objęte przez nich na prawie współwłasności łącznej wspólników spółki prawa cywilnego, co należy wyraźnie zaznaczyć w umowie spółki z o.o. Stosownie do art k.h., gdy wspólnik pokrywa swój udział w spółce z o.o. wkładem niepieniężnym, wówczas osobę wspólnika, przedmiot wkładu (aportu) oraz ilość i wysokość przyznanych w zamian udziałów należy wymienić w umowie spółki. Jeśli chodzi o wycenę aportu, w tym wypadku przedsiębiorstwa spółki cywilnej, to pozostawiona jest autonomicznej woli wspólników. W stosunku do wspólników przyjęcie przedsiębiorstwa spółki cywilnej po określonej cenie jest umową, która na ogólnych zasadach podlega swobodzie kontraktowej (art. 353' k.c.). Zgodnie z regułą pierwszeństwa autonomii woli, oszacowanie przedsiębiorstwa spółki cywilnej pozostaje w gestii uzgodnień między wspólnikami 29. Przepisy kodeksu handlowego nie wymagają określenia w umowie spółki z o.o. wartości wkładu niepieniężnego, a jedynie należy wymienić jego przedmiot. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 7 kwietnia 1993 roku 30 orzekł, 28 Z uzasadnienia uchwały Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 1996 r. III CZP 49/96, Rejent" 1996, nr 10, s Z uzasadnienia uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 1993 r. III CZP 23/93, OSN 1993, nr 10, poz. 172, s Ibidem. 83

9 Robert Fronc że zaniżenie wartości wnoszonego wkładu niepieniężnego dla pokrycia udziału w spółce z o.o. nie powoduje nieważności umowy zawiązującej taką spółką. Jedynie w sytuacji nadmiernego wygórowania ceny aportu, w tym przypadku przedsiębiorstwa spółki cywilnej, w stosunku do jego rzeczywistej wartości znajduje zastosowanie przepis art. 176 k.h., wprowadzający wobec wspólnika (w naszym wypadku wspólników spółki cywilnej), który wniósł taki aport oraz członków zarządu, którzy znając ten stan rzeczy, zgłosili spółkę do rejestru handlowego, obowiązek solidarnego wyrównania spółce brakującej wartości, ale tylko w przypadku niewypłacalności spółki przed upływem 3 lat od jej zarejestrowania. Przepis ten podyktowany jest potrzebą ochrony wierzycieli w przypadku niewypłacalności spółki 31. Zgodnie ze wspomnianą wyżej zasadą, że wycena aportu pozostaje domeną uzgodnień między wspólnikami, w postępowaniu rejestrowym sąd przy rozpoznawaniu sprawy o zarejestrowanie spółki z o.o. nie ma prawa badania wartości przedsiębiorstwa spółki cywilnej, obowiązkiem jego jest jednie kontrola zgodności wniesienia przedsiębiorstwa spółki cywilnej z przepisem art k.h., a więc sprawdzenie, czy w umowie spółki oznaczono osoby wspólników wnoszących aport, przedmiot aportu oraz ilość i wysokość przyznanych w zamian udziałów 32. Po zarejestrowaniu spółki z o.o. przez właściwy sąd rejestrowy, wspólnicy spółki cywilnej podejmą uchwałę o rozwiązaniu spółki cywilnej. Współwłasność łączna majątku wspólnego wspólników, w skład którego wchodzą wszystkie udziały w powstałej spółce z o.o., przekształca się z mocy prawa we współwłasność w częściach ułamkowych (art k.c.). Udziały w spółce z o.o. wspólnicy będą mogli podzielić między siebie w takim stosunku, w jakim uczestniczyli w zyskach spółki cywilnej (art k.c.). Podział udziałów pomiędzy wspólnikami jest w tym wypadku zniesieniem współwłasności udziałów. Każdy wspólnik stanie się właścicielem określonej ilości udziałów. Stosownie do art. 187 k.h., wspólnicy powinni zawiadomić spółkę o dokonanej czynności z przed- " T.Dziurzyński, Z.Fcnichel, M.Honzatko, Kodeks handlowy. Komentarz, Księgarnia Powszechna, Kraków 1936, s. 313; M. Allcrhand, Kodeks handlowy. Komentarz, t. II, Wydawnictwo Park, Bielsko Biała 1992, s ! Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 września 1990 III CRN 268/90, PUG" 1991, nr 5, poz. 25; B.Gawlik, Zbiór orzeczeń - Kodeks handlowy, Prawo upadłościowe. Prawo o postępowaniu układowym , Wydawnictwo Park, Bielsko Biała 1994, s

10 Z zagadnień dopuszczalności przekształcenia spółki cywilnej.. stawieniem dowodu przejścia, a przejście zyskuje moc wobec spółki dopiero od chwili, gdy spółka otrzyma zawiadomienie o tym od jednego z zainteresowanych. Zniesienie współwłasności udziałów powinno nastąpić w formie pisemnej (art. 180 k.h.). Po zawiadomieniu spółki o tej czynności i przedstawieniu umowy znoszącej współwłasność udziałów, zarząd jest obowiązany wprowadzić odpowiednie zmiany w księdze udziałów i złożyć stosowny wniosek do sądu rejestrowego (art. 188 k.h.) w ciągu dwóch tygodni od otrzymania tej informacji (art. 17 k.h.). Istotnym zagadnieniem praktycznym, pojawiającym się w związku z tzw. gospodarczym przekształceniem spółki cywilnej w spółkę kapitałową", jest problem przejścia na spółkę kapitałową koncesji i zezwoleń udzielonych spółce cywilnej. Zdaniem A. Szumańskiego, koncesje i zezwolenia udzielone spółce cywilnej w związku z jej przekształceniem" w spółkę kapitałową przechodzą na tę spółkę 33. Takie stanowisko jest nie do przyjęcia na gruncie obowiązujących przepisów prawnych 34. Koncesja, zezwolenie udzielone określonemu podmiotowi (wspólnikom spółki cywilnej, osobie prawnej), jest jego uprawnieniem (prawem) publicznoprawnym. Art. 55' k.c., zawierający definicję przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym, traktuje je jako zorganizowany kompleks majątkowy, obejmujący wszystko, co w skład danego przedsiębiorstwa wchodzi, ale chodzi tylko o prawa i obowiązki o charakterze cywilnoprawnym. Należy zauważyć, że w przypadku typowych procedur przekształceniowych, z jakimi mamy do czynienia przy przekształceniu przedsiębiorstwa państwowego w spółkę kapitałową, zagadnienie przejścia uprawnień z tytułu koncesji i zezwoleń jest wyraźnie uregulowane. Na podstawie poprzednio obowiązującej ustawy z dnia 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych 35, na spółkę powstałą w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego przechodziły z mocy prawa uprawnienia i obowiązki przekształconego przedsiębiorstwa wynikające z decyzji administracyjnych (art. 8 ust. 3 ustawy). Podobne uregulowanie znajduje się w obecnie obowiązującej ustawie z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercja- 33 3,1 Zob. też pismo nr RMZ /95 Biura Domów Maklerskich i Funduszy Powierniczych Urzędu Komisji Papierów Wartościowych z dnia 24 października 1995 roku, opublikowane w Glosie" 1996, nr 1, s J! Dz.U. Nr 51, poz. 298 z późn. zm. 85

11 Robert Fronc lizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych 36. Stosownie do art. 40 ust. 1 tej ustawy, kupujący lub przejmujący przedsiębiorstwo wstępuje we wszelkie prawa i obowiązki przedsiębiorstwa państwowego, bez względu na charakter stosunku prawnego, z którego te prawa i obowiązki wynikają Dz.U. Nr 118, poz Por. też uzasadnienie wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 listopada 1994 r. III SA 246/94, opublikowanego w Wokandzie" 1995, nr