Analiza ankiet dotyczących przygotowania uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia w gimnazjach województwa małopolskiego.

Transkrypt

1 Analiza ankiet dotyczących przygotowania uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia w gimnazjach województwa małopolskiego. Kraków, wrzesień 2012 r. 1

2 I. Wstęp Wymagania współczesnego rynku pracy oraz oczekiwania młodych ludzi rozpoczynających karierę zawodową, trudności w określeniu przyszłości zawodowej oraz wzrost odpowiedzialności za własną przyszłość spowodowały zwiększenie zainteresowania i zapotrzebowania na usługi doradcze. Edukacja szkolna jest procesem umożliwiającym zdobywanie wiedzy, która, z jednej strony, jest fundamentem do osiągnięcia wysokiego poziomu gospodarczego kraju, a z drugiej, stwarza szansę młodym ludziom na realizację ich planów zawodowych. Jednocześnie zmiany na rynku pracy wymuszają ciągłe podnoszenie kwalifikacji i kompetencji zawodowych, nakładając na nauczycieli obowiązek przygotowania uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia. Okres nauki w gimnazjum jest czasem, w którym młodzi ludzie wypróbowują różne role społeczne, zdobywają nowe doświadczenia w czasie nauki szkolnej, jak i w czasie wolnym. Dokonują wyborów dotyczących dalszej drogi edukacyjnej i zawodowej. Wybór szkoły, którego dokonuje gimnazjalista jest jedną z najważniejszych decyzji, która rzutuje na całe jego zawodowe życie. Aby pomoc psychologiczno-pedagogiczna była świadczona jak najbliżej ucznia, w środowisku jego nauczania i wychowania, Ministerstwo Edukacji Narodowej opracowało nowe rozporządzenie w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologicznopedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. Rozwiązania proponowane w cytowanym rozporządzeniu zmieniają model doradztwa edukacyjnozawodowego w szkole, zarezerwowanego dotychczas głównie dla doradców zawodowych, na model włączający to doradztwo w zakres zadań także innych nauczycieli i specjalistów, do których będzie należało w szczególności: 1) systematyczne diagnozowanie zapotrzebowania uczniów na informacje edukacyjne i zawodowe oraz pomoc w planowaniu kształcenia i kariery zawodowej; 2) gromadzenie, aktualizacja i udostępnianie informacji edukacyjnych i zawodowych właściwych dla danego poziomu kształcenia; 3) udzielanie indywidualnych konsultacji uczniom i rodzicom; 4) prowadzenie zajęć przygotowujących uczniów do świadomego planowania kariery i podjęcia roli zawodowej; 5) koordynowanie działalności informacyjno-doradczej prowadzonej przez szkołę i placówkę; 6) współpraca z innymi nauczycielami w tworzeniu i zapewnieniu ciągłości działań w zakresie doradztwa edukacyjno-zawodowego. Zgodnie z art. 1 pkt 14 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty system oświaty zapewnia przygotowywanie uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia. Gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne, zostały zobligowane do opracowania wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego, który w efekcie powinien pozwolić na zlokalizowanie pomocy doradczej blisko ucznia. Załącznik nr 3 do rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624 z późn. zm.) w 2 ust. 1 pkt 9 dotyczący ramowego statutu gimnazjum mówi, iż statut gimnazjum powinien określać, między innymi: organizację wewnątrzszkolnego systemu doradztwa oraz zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia, a zgodnie z 2 ust. 1 pkt 11 także organizację współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi oraz innymi instytucjami świadczącymi poradnictwo i specjalistyczną pomoc uczniom i rodzicom. 2

3 Wewnątrzszkolny system doradztwa jest to ogół działań podejmowanych przez szkołę w celu przygotowania uczniów do wyboru zawodu, poziomu i kierunku kształcenia. System powinien określać role i zadania nauczycieli w ramach rocznego planu działań, czas i miejsce realizacji zadań, oczekiwane efekty, metody pracy. Wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego jest: usystematyzowanym dokumentem, który precyzuje wytyczne szkolnego programu doradztwa zawodowego, szczegółowo określa, jak realizować program, aby zaspokajać potrzeby uczniów w zakresie doradztwa zawodowego, przygotowywany jest w porozumieniu ze wszystkimi zainteresowanymi osobami (partnerami szkoły), jest integralną częścią ogólnego planu dydaktyczno-wychowawczego szkoły, jest realizowany przez doradców zawodowych, nauczycieli, osoby zarządzające szkołą oraz zespoły programowe, a także uczniów i ich rodziców. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. Nr 228 z 2010r., poz. 1487), określiło w 6. 1 że w szkole pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest udzielana uczniom między innymi w formie zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej w przypadku uczniów gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych oraz porad i konsultacji. Zgodnie z 16 cytowanego rozporządzenia zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej organizuje się w celu wspomagania uczniów gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej w podejmowaniu decyzji edukacyjnych i zawodowych, przy wykorzystaniu aktywnych metod pracy. Zgodnie z 18 ust 1 rozporządzenia nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych oraz specjaliści prowadzą działania pedagogiczne mające na celu doradztwo edukacyjno-zawodowe w gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej. Zapisy 20 ust 1 pkt 3 określają, że do zadań zespołu należy zaplanowanie działań z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego i sposobu ich realizacji w przypadku ucznia gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej. Rozporządzenie w 31 ust.1 określa zadania doradcy zawodowego, który powinien: 1) systematycznie diagnozować zapotrzebowanie poszczególnych uczniów na informacje edukacyjne i zawodowe oraz pomoc w planowaniu kształcenia i kariery zawodowej; 2) gromadzić, aktualizować i udostępniać informacje edukacyjne i zawodowe właściwe dla danego poziomu kształcenia; 3) prowadzić zajęcia przygotowujące uczniów do świadomego planowania kariery i podjęcia roli zawodowej; 4) koordynować działalność informacyjno-doradczą prowadzoną przez szkołę i placówkę; współpracować z innymi nauczycielami w tworzeniu i zapewnieniu ciągłości działań w zakresie doradztwa edukacyjno-zawodowego. W przypadku braku doradcy zawodowego w szkole lub placówce dyrektor szkoły lub placówki wyznacza nauczyciela planującego i realizującego zadania z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego. Program szkolnego doradztwa zawodowego powinien: być ogólnodostępny, zorientowany na ucznia, przejrzysty, wyważony, odpowiadać na potrzeby uczniów, dawać poczucie bezpieczeństwa dla ucznia ( poufność rozmowy doradczej, wyników uzyskiwanych podczas badań i testów), podkreślać znaczenie zaangażowania w proces doradztwa całej szkoły, w pełni wykorzystywać dostępne zasoby, być stale weryfikowany. 3

4 Zadaniem wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego jest nie tylko umożliwienie uczniom poznania możliwości zdobycia zawodu i wymagań stawianych przez szkoły, ale również wsparcie w świadomym rozwijaniu własnych uzdolnień, umiejętności i zainteresowań. Najczęściej stosowanymi przez szkoły metodami, przy pomocy których realizują zadania w zakresie dokonywania przez uczniów wyboru kierunku dalszego kształcenia, są: zapoznanie uczniów z ofertami szkół ponadgimnazjalnych, rozmowy z uczniami na temat ich planów edukacyjnych, organizowanie spotkań z pracodawcami, przedstawicielami szkół ponadgimnazjalnych. Realizując zadania dotyczące wyboru zawodu, większość szkół stosuje takie metody jak: testy preferencji zawodowych, konsultacje z uczniami i nauczycielami oraz organizowanie spotkań z przedstawicielami różnych zawodów. Szkoły w realizacji zadań z zakresu doradztwa zawodowego uzyskują wsparcie ze strony urzędów pracy oraz innych instytucji zajmujących się problematyką rynku pracy i doradztwa zawodowego. Inną formą pomocy, z jakiej mogą skorzystać uczniowie, jest udział w targach edukacyjnych, jak również w dniach otwartych, podczas których uczniowie mogą bliżej poznać szkoły ponadgimnazjalne, w których chcieliby kontynuować naukę. Istotnym wsparciem dla rozwoju usług z zakresu poradnictwa zawodowego w szkołach i placówkach systemu oświaty jest również realizacja zadań przez Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej, który opracował koncepcję pracy doradcy zawodowego oraz ramowy program studiów podyplomowych z zakresu poradnictwa zawodowego. Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej opracował również i wydało drukiem publikację Materiały metodyczno-dydaktyczne do planowania kariery zawodowej uczniów o łącznym nakładzie egzemplarzy, które zostały przekazane do szkół i placówek systemu oświaty (gimnazjów, liceów ogólnokształcących, centrów kształcenia praktycznego, centrów kształcenia ustawicznego, ośrodków doskonalenia nauczycieli i poradni psychologiczno-pedagogicznych) oraz do uczelni realizujących studia podyplomowe z zakresu poradnictwa zawodowego. Publikacja ta miała formę segregatora zawierającego trzy części: materiał teoretyczny dotyczący podstaw rozwoju zawodowego młodzieży, metody aktywizujące i techniki pracy z grupą oraz gry i ćwiczenia grupowe z podziałem na kategorie wiekowe, a także załączoną płytę CD-ROM zawierającą zbiór gier szkoleniowych usystematyzowanych pod kątem celu zajęć i/lub pracy nad kształtowaniem konkretnej umiejętności. Ponadto Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej prowadzi różne formy doskonalenia w zakresie poradnictwa zawodowego, w tym szkolenia, seminaria i warsztaty dla doradców zawodowych, którzy wspomagają uczniów w podejmowaniu decyzji odnośnie do wyboru kierunku dalszego kształcenia, w tym szkoły wyższej. II. Realizacja badania ankietowego W celu dokonania diagnozy stanu poradnictwa edukacyjno-zawodowego w gimnazjach województwa małopolskiego Małopolski Kurator Oświaty opracował i skierował do dyrektorów w czerwcu 2012 r. ankietę dotyczącą realizacji opisanych w prawie oświatowym zadań szkół w przygotowywaniu uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia. Wzór ankiety dla gimnazjów zamieszczono w załączniku nr 1. Ankieta została umieszczona na stronie internetowej Kuratorium Oświaty w Krakowie w panelu Dyrektorzy szkół i placówek / Informacje i terminy. Szkoły przesyłały wypełnione ankiety drogą elektroniczną. Informacji zwrotnych udzieliło 611 gimnazjów z terenu województwa małopolskiego. Spośród 659 gimnazjów prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego ankietę wypełniło 588 szkól tego typu (89 % szkół publicznych). Dodatkowo informację zwrotną przekazało 23 gimnazja prowadzone przez osoby fizyczne i prawne. W badaniu wzięło udział 611 gimnazjów z Małopolski. Nie wszystkie y (gminy) były równie reprezentowane. 4

5 III. Wyniki badania ankietowego Zapisy w statutach gimnazjów dotyczące organizacji wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego oraz zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia. Na pytanie, czy w statucie szkoły znajdują się zapisy dotyczące organizacji wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego oraz zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia pozytywnie odpowiedziało 414 (68% ankietowanych) gimnazjów, co obrazuje wykres 1. W statutach 197 (32% ankietowanych) szkół brak jest takich zapisów, mimo że rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624 z późn. zm.) w punktach dotyczących gimnazjów mówi, iż statut powinien określać, między innymi: organizację wewnątrzszkolnego systemu doradztwa oraz zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia, a także organizację współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi oraz innymi instytucjami świadczącymi poradnictwo i specjalistyczną pomoc uczniom i rodzicom. Wykres 1. Sytuacja jest zróżnicowana w poszczególnych gminach na terenie poszczególnych ów. Na posiadanie zapisów dotyczących doradztwa wewnątrzszkolnego w statucie wskazało 40 szkół z Krakowa (z 68 przebadanych w gminie Kraków), 37 z u tarnowskiego (z 49 przebadanych) oraz 32 z u nowosądeckiego (z 47 przebadanych). W dwóch ach chrzanowskim oraz Nowym Sączu liczba szkół, które zadeklarowały, że takich zapisów nie posiadają, była większa niż tych, które udzieliły odpowiedzi pozytywnej. Stosunek ten może wynikać z różnej liczby szkół przebadanych w poszczególnych ach. Udział szkół, które posiadały stosowne zapisy, w stosunku do ogółu szkół przebadanych w danym powiecie, wypadł pozytywnie zwłaszcza w przypadku ów: proszowickiego, suskiego, dąbrowskiego, tarnowskiego oraz bocheńskiego. Był on sporo wyższy od średniej (68%), co obrazuje wykres 2. 5

6 Wykres 2. Zatrudnienie doradców zawodowych w gimnazjach województwa małopolskiego. Zaledwie w 6% szkół gimnazjalnych, które wzięły udział w badaniu, w ubiegłym roku szkolnym doradca zawodowy był zatrudniony w szkole, zazwyczaj na części etatu. W 6 gminach doradca jest zatrudniony we wszystkich gimnazjach publicznych są to gminy: Brzesko, Sękowa, Zabierzów, Siepraw, Brzeszcze i Stryszów. W szkołach zatrudniających doradcę najczęściej jest on jedyną osobą, która prowadzi doradztwo, pomimo tego, że zwykle nie jest on jedynym który ma odpowiednie kwalifikacje (w 33 z 36 gimnazjów zatrudniony był co najmniej 1 nauczyciel posiadający kwalifikacje doradcy zawodowego). W 575 (94% ankietowanych) gimnazjach nie jest zatrudniony doradca zawodowy (wykres 3.). Wykres 3. W gminach siedmiu ów w ani jednej z przebadanych szkół nie zatrudniano doradcy zawodowego. Są to y: dąbrowski, limanowski, miechowski, proszowicki, 6

7 suski, tarnowski oraz wielicki. Zatrudnienie doradców zawodowych w poszczególnych ach obrazuje wykres 4. Wykres 4. Tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć doradcy zawodowego ustalony przez organ prowadzący dla całego etatu wynosi od 18 godzin (18 szkół), 20 godzin w przypadku 10 szkół, 24 godziny w przypadku 2 szkół, 25 godzin w przypadku 3 szkół i 26 godzin w 3 szkołach. Doradcy zawodowi zatrudnieni w 36 gimnazjach województwa małopolskiego realizują łącznie 238,28 godzin zajęć tygodniowo przyznanych przez organy prowadzące. Liczba nauczycieli posiadających kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska doradcy zawodowego w gimnazjach województwa małopolskiego. Na pytanie, czy w szkole są nauczyciele posiadający kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska doradcy zawodowego pozytywnie odpowiedziało 185 (30%) ankietowanych szkół, negatywnie 426 (70%) szkół. W 185 gimnazjach zatrudnionych jest 216 nauczycieli, którzy posiadają dodatkowe kwalifikacje (studia podyplomowe) do wykonywania zadań doradcy zawodowego. Wykres 5. obrazuje liczbę nauczycieli posiadających kwalifikacje w zakresie doradztwa zawodowego w poszczególnych ach. Tylko w 30% przebadanych gimnazjów wśród zatrudnionych nauczycieli jest osoba z kwalifikacjami doradcy zawodowego. Zwykle jest to tylko 1 osoba, w 14% badanych gimnazjów było 2 takich nauczycieli, a w 1 szkole wykazano aż 18. W 28 szkołach osoba wypełniająca ankietę nie była w stanie określić, ilu nauczycieli posiada omawiane kwalifikacje. Łącznie naliczono 216 takich osób, z czego łącznie 181 osób jest zatrudnionych w co czwartym gimnazjum, które nie posiada doradcy na etacie. 7

8 Wykres 5. Z ankiet wynika, że w 95 gminach województwa małopolskiego, wśród nauczycieli zatrudnionych w gimnazjum, nie ma nauczycieli posiadających kwalifikacje do pełnienia funkcji doradcy zawodowego. W sytuacji, gdy w szkole nie jest zatrudniony doradca zawodowy, doradztwem edukacyjno-zawodowym zajmuje się najczęściej pedagog szkolny (30 % wskazań), wychowawca klasy w ramach zajęć z wychowawcą (30 % wskazań), doradca zwody spoza szkoły (17% wskazań) oraz różni nauczyciele w ramach prowadzonych przez siebie zajęć (13 % wskazań). Wykres 6. obrazuje realizowanie przez nauczycieli i specjalistów innych niż doradca zawodowy, zatrudnionych w gimnazjum, zadań w zakresie doradztwa edukacyjno-zawodowego. Wykres 6. Jeśli szkoła nie zatrudnia doradcy zawodowego, to kto zajmuje się doradztwem edukacyjno-zawodowym w szkole: pedagog szkolny 17% 30% psycholog szkolny inny nauczyciel, któremu powierzono doradztwo 30% 13% 6% 4% różni nauczyciele w ramach prowadzonych przez siebie zajęć wychowawcy klas w ramach zajęć z wychowawcą doradca zawodowy spoza szkoły 8

9 Finansowanie doradztwa edukacyjno-zawodowego w gimnazjach. Doradztwo edukacyjno-zawodowe w gimnazjach województwa małopolskiego finansowane jest w 80 % w ramach realizacji godzin, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit.b Karty Nauczyciela, w 17 % ze środków przyznanych szkole przez organ prowadzący na zatrudnienie doradcy zawodowego i w 3 % ze środków przyznanych szkole przez organ prowadzący na zatrudnienie innej instytucji. Dodatkowe finansowanie doradztwa edukacyjnozawodowego z funduszy unijnych, w ramach realizowanych projektów deklaruje 60 (9,8%) ankietowanych gimnazjów. Wykres 7 Udział gimnazjów województwa małopolskiego w 2010/11 i 2011/12 w projektach, w ramach których uczniowie korzystali z doradztwa edukacyjno-zawodowego. Spośród 611 ankietowanych szkół, w ostatnich dwóch latach szkolnych (2010/11, 2011/12) 223 (37% ankietowanych) gimnazjów brało udział w projekcie, w ramach, którego uczniowie korzystali z doradztwa edukacyjno-zawodowego wykres 8. 9

10 Wykres 8. Udział gimnazjów z terenu poszczególnych ów województwa małopolskiego w projektach unijnych dotyczących doradztwa obrazuje wykres 9. Wykres 9. Czy w ostatnich dwóch latach szkolnych (2010/11, 2011/12) szkoła brała udział w projekcie, w ramach którego uczniowie korzystali z doradztwa edukacyjno-zawodowego? Powiat bocheński Powiat brzeski Powiat chrzanowski Powiat dąbrowski Powiat gorlicki Powiat krakowski Powiat limanowski Powiat m. Kraków Powiat m. Nowy Sącz Powiat m. Tarnów Powiat miechowski Powiat myślenicki Powiat nowosądecki Powiat nowotarski Powiat olkuski Powiat oświęcimski Powiat proszowicki Powiat suski Powiat tarnowski Powiat tatrzański Powiat wadowicki Powiat wielicki Największy odsetek szkół biorących udział w projekcie o charakterze edukacyjnozawodowym wśród ogółu szkół przebadanych w powiecie wystąpił w ach: chrzanowskim, wielickim, dąbrowskim, nowosądeckim, i miechowskim. W wymienionych ach połowa lub ponad połowa ankietowanych tam szkół uczestniczyła w projektach. tak nie 10

11 Najmniejszy odsetek udziału gimnazjów wystąpił w Nowym Sączu, gminach ów: bocheńskiego, tarnowskiego i tatrzańskiego. Odsetek gimnazjów biorących udział w projektach dotyczących doradztwa edukacyjno-zawodowego obrazuje wykres 10. Wykres10. Nazwy projektów wspierających doradztwo zawodowe w gimnazjach i ich liczbę w poszczególnych ach województwa małopolskiego obrazuje tabela 1. Tabela 1. liczba ankietowanych szkół liczba szkół biorących udział w projekcie dotyczącym doradztwa % udział szkół w projektach nazwy projektów bocheński % brzeski % Przyszłość w europie (2) Ciekawa szkoła (3) Okno na Świat - chcemy wiedzieć więcej i mieć lepszy start Razem Raźniej Człowiek- najlepsza inwestycja 11

12 chrzanowski % dąbrowski % gorlicki % krakowski % limanowski % m. Kraków % m. Nowy Sącz % m. Tarnów % miechowski % myślenicki % Nie możemy być gorsi (4) Co dalej Gimnazjalisto Obóz szkoleniowowypoczynkowy Co dalej gimnazjalisto(11) OHP jako realizator usług rynku pracy Eu-geniusz: Większe szanse dla gimnazjalistów u dąbrowskiego (7) Równe szanse na awanse (2) Bez barier do karier (2) Lubię swoją szkołę (4) Lepszy start-lepsza przyszłość (4) Wiedzieć Więcej Równaj do najlepszych Równaj Szanse Samodzielne życie Ekonomia na co dzień Wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów z terenu gminy Słomniki (4) Więcej, lepiej, ciekawiej. Moja Edukacja - Moja Przyszłość (3) Przedsiębiorczość- Gospodarowanie Budżetem Aktywny w szkole, aktywny w życiu OHP jako realizator usług rynku pracy Łatwiejszy start (3) Szukając swoich dróg (4) Azymut kariery edukacyjnozawodowej (30) Ekonomia społeczna na start Work Experience Droga do przedsiębiorczości Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru Szkolny Ośrodek Kariery (2) Szkolny Ośrodek Kariery Twoją Szansa na Sukces Szansa na sukces (3) Szansa dla gimnazjalistów z gminy Gołcza Zrozumieć świat Dream - zawód moich marzeń (2) Aktywna edukacja Fenix na skrzydłach aktywności Po lepszy start do szkoły 12

13 nowosądecki % nowotarski % olkuski % oświęcimski % proszowicki % średniej- program wsparcia dla gimnazjalistów Gminy Raciechowice w wyrównywaniu ich szans edukacyjnych (3) Gimnazjalista z Sieprawia uczniem świadomym swoich możliwości i kreatywnym Krok w lepsze jutro Wypasione ferie Aktywnie w Przyszłość (16) Nowy Impuls (5) Szansa na lepszą przyszłość młodzieży gimnazjum Daj sobie szansę (2) Lepsza Edukacja Lepszy Start Poznaję siebie i swoje preferencje. Samopoznanie kluczem do sukcesu Zobacz przyszłość Gimnazjum równych szans (4) Krok Naprzód Z Pienin po marzenia Diament Dziennikarstwo drogą do kariery Z nauką w przyszłość Aktywny w szkole, aktywny w życiu Sięgam po więcej (2) Lepsi od miasta i basta Aktywny w szkole aktywny w życiu (4) Ekonomia na co dzień Edukacja szansą na lepsze jutro Opracowanie i udostępnienie spójnego pakietu narzędzi diagnostycznych Szkolny ogród wiedzy aktywnej (2) Ekonomia na co dzień czyli decyduj o sobie Z edukacją na tak (4) Tydzień kariery zawodowej Moje gimnazjum moją szansą (2) Aktywny w szkole - Aktywny w życiu OHP jako realizator usług rynku pracy-planowanie kariery zawodowej 13

14 suski % tarnowski % tatrzański % wadowicki % Krok po kroku- równamy do najlepszych (4) Poznać mądrość świata przez doświadczenie Otwarci na przyszłość (2) Akademia Sukcesu (4) Wyrównywanie szans edukacyjnych i wspieranie rozwoju uczniów Zdążyć z pomocą Mocniejsi na starcie Małopolski pociąg do kariery Aktywny Gimnazjalista Szkoła Dobrych Szansprogram rozwoju edukacji w Powiecie Tatrzańskim (2) Dodatkowe zajęcia dydaktyczne i doradztwo dla uczniów Gimnazjum nr 2 w Andrychowie Wybór zawodu drogą do kariery Pociąg do kariery Kim być- program edukacyjny skłonności zawodowych Wiem więcej mogę więcej (3) Odważ się być mądrym - projekt rozwoju kompetencji kluczowych w Gimnazjum w Zakrzowie Recepta na karierę- czyli drogi do sukcesu. Lepsza Szkoła- Lepsze Jutro Szansa na Sukces - program zajęć pozalekcyjnych w szkołach gimnazja-lnych na terenie Gminy Wieprz (6) Podróże w krainę wiedzy Pracuj na swój sukces (4) Radość uczenia się Sukces i Przygoda Czas na aktywność.aktywność społeczna i zawodowa klientów ośrodka Pomocy Społecznej (2) W drodze do dorosłości wielicki % Rolę projektodawcy pełniła najczęściej instytucja publiczna inna niż organ prowadzący (53% -119 gimnazjów) lub organ prowadzący szkołę (41% - 92 gimnazja). Nieliczne były przypadki, w których rolę projektodawcy pełniła instytucja prywatna (6% -13 gimnazjów). 14

15 Wykres 11. Kto pełnił rolę projektodaw cy projektu? 6% 53% 41% organ prow adzący szkołę inna instytucja publiczna firma pryw atna Koordynatorem projektu w zakresie doradztwa edukacyjno-zawodowego było 35 (16%) szkół, partnerem projektu 122 (54%) szkoły, inną role w projektach pełniło 67 (30%) szkół. Wykres 12..Liczba godzin zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kariery zawodowej, które realizowane były w bieżącym roku szkolnym w gimnazjach województwa małopolskiego. W bieżącym roku szkolnym ankietowane gimnazja w Małopolsce przeprowadziły łącznie godzin zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kariery zawodowej. Z ankiet wynika, że w klasach I zrealizowano 1881 godzin, w klasach II 2876 godzin, a w klasach III 7318 godzin zajęć związanych z doradztwem zawodowym. Największą średnią liczbę godzin doradztwa zawodowo-edukacyjnego w szkole realizowano w gimnazjach z terenu u nowosądeckiego (39,9 godzin), z terenu u brzeskiego (32,6 godziny) oraz w mieście Krakowie (28,1 godziny). Najmniejszą średnią liczbę godzin w tym zakresie w szkole realizowano w gimnazjach w Nowym Sączu (8,5 godziny) oraz w gimnazjach z terenu u tatrzańskiego (8,7 godziny). Tabela 2 obrazuje liczbę ankietowanych szkół, łączną liczbę godzin doradztwa zawodowego w klasach I-III 15

16 gimnazjów oraz średnią liczbę godzin realizowanych w gimnazjach z terenu poszczególnych ów województwa małopolskiego. Tabela 2 Liczba gimnazjów Łączna liczba godzin ankietowanych w klasach I-III bocheński ,6 Średnia liczba godzin doradztwa w gimnazjum brzeski ,6 chrzanowski ,4 dąbrowski ,8 gorlicki ,2 krakowski ,3 limanowski ,1 m. Kraków ,1 m. Nowy Sącz ,5 m. Tarnów ,5 miechowski myślenicki nowosądecki ,9 nowotarski olkuski ,9 oświęcimski ,6 proszowicki ,2 suski ,5 tarnowski ,2 tatrzański ,7 wadowicki ,4 wielicki ,3 Zajęcia edukacyjno-zawodowe realizowane były przede wszystkim w klasach trzecich, w mniejszym zakresie obejmowano nimi uczniów klas pierwszych oraz drugich gimnazjów. Wykres 13. obrazuje realizację tych zajęć w klasach pierwszych, drugich i trzecich gimnazjów w gminach na terenie poszczególnych ów województwa małopolskiego. 16

17 Wykres 13. Formy zajęć z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego realizowane w gimnazjach. Z badania ankietowego wynika, że w bieżącym roku szkolnym specjaliści i nauczyciele szkół w ramach doradztwa edukacyjno-zawodowego przeprowadzili 472 indywidualne porady planowania kariery i dalszego kształcenia oraz przeprowadzili 417 grupowych porad zawodowych. Młodzież z 182 (29,8% ankietowanych) gimnazjów województwa małopolskiego brała udział w różnych Targach Edukacyjnych, a z 98 (16% ankietowanych) gimnazjów w wycieczkach do zakładów pracy i wizytach zawodoznawczych. W 431 (71% ankietowanych) gimnazjach prowadzone były warsztaty lub zajęcia grupowe w zakresie rozwoju osobistego, rozpoznawania potencjału osobistego, przygotowania do wejścia na rynek pracy, a w 172 (28% ankietowanych) gimnazjach odbyły się spotkania z przedstawicielami różnych zawodów. W spotkaniach (w szkole lub poza nią) z przedstawicielami innych szkół lub uczelni uczestniczyli uczniowie 506 (83% 17

18 ankietowanych) gimnazjów. Wizyty w urzędzie pracy i spotkania z pracownikiem owego urzędu pracy lub Centrum Informacji Zawodowej zorganizowały dla swoich uczniów 83 (13,6% ankietowanych) gimnazja, a z przedstawicielami OHP 191 (31% ankietowanych) gimnazjów. W zajęciach w Mobilnym Centrum Informacji Zawodowej OHP uczestniczyli uczniowie 63 (10,3% ankietowanych) gimnazjów. Wykres 14. obrazuje procentowy udział poszczególnych form realizacji doradztwa zawodowego w gimnazjach województwa małopolskiego. Wykres 14. Formy zajęć z doradztwa edukacyjno-zawodowego realizowane w gimnazjach Małopolski indywidualne porady zawodowe, grupowe porady zawodowe, 7% 3% 2% 18% warsztaty/zajęcia grupowe w zakresie rozwoju osobistego, rozpoznawania potencjału osobowego, przygotowania do wejścia na rynek pracy itd., organizacja lub udział w targach pracy 20% wycieczka do zakładu pracy/wizyta zawodoznawcza 7% 4% 7% 16% 16% spotkania (w szkole lub poza nią) z przedstawicielami zawodów spotkania (w szkole lub poza nią) z przedstawicielami innych szkół lub uczelni spotkania (w szkole lub poza nią) z przedstawicielami OHP wizyta w urzędzie pracy/ spotkanie z pracownikiem owego urzędu pracy lub Centrum Informacji Zawodowej zajęcia w Mobilnym Centrum Informacji Zawodowej OHP Udzielana uczniom pomoc psychologiczno-pedagogiczna w formie zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej. Spośród wszystkich ankietowanych gimnazjów, 467 (76,4%) udzielało w bieżącym roku szkolnym uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej w formie zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej. W 144 gimnazjach ( 23,4%) takich działań nie prowadzono. Wykres 15. obrazuje realizację działań dotyczących udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w formie działań doradczych uczniom gimnazjów w gminach z terenu poszczególnych ów województwa małopolskiego. 18

19 Wykres 15. Czy gmnazjum udzielało uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej w formie zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej w roku szkolnym 2011/ Powiat bocheński Powiat brzeski Powiat chrzanowski Powiat dąbrowski Powiat gorlicki Powiat krakowski Powiat limanowski m. Kraków m. Nowy Sącz m. Tarnów Powiat miechowski Powiat myślenicki Powiat nowosądecki Powiat nowotarski Powiat olkuski Powiat oświęcimski Powiat proszowicki Powiat suski 38 Powiat tarnowski Powiat tatrzański 5 32 Powiat wadowicki 13 9 Powiat wielicki 4 tak nie W ankietowanych gimnazjach uczniów objętych pomocą psychologicznopedagogiczną realizowało zajęcia w zakresie wyboru kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej w roku szkolnym 2011/2012. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w tym zakresie udzielono 3855 uczniom klas I, 5780 uczniom klas II i uczniom klas III gimnazjum. Na zajęciach, które były realizowane w roku 2010/2012 i 2011/2012 w ramach doradztwa edukacyjno-zawodowego, oferowanego uczniom gimnazjum, poruszano różne tematy, którym nadawano podobny stopień ważności. Dotyczyły one zarówno określania predyspozycji i zainteresowań, poszukiwania informacji zawodowej i zawodoznawczej, jak i pomocy w wyborze zawodu. Nieco rzadziej rozmawiano z uczniami na temat planowania kariery zawodowej. Procentowy udział realizowanej tematyki zajęć przedstawia wykres 16. Wykres

20 Współpraca szkół z innymi podmiotami z zakresu doradztwa zawodowego. Jeśli szkoły współpracowały z innymi podmiotami w zakresie doradztwa edukacyjnozawodowego, to najczęściej były to poradnie psychologiczno-pedagogiczne oraz inne szkoły (w 2/3 przypadków). Dużo rzadziej współpracowano z Ochotniczymi Hufcami Pracy, a jeszcze rzadziej z Powiatowymi Urzędami Pracy. Wykres 17. Inne deklarowane przez szkoły podmioty, z którymi szkoły współpracują w zakresie doradztwa to różne stowarzyszenie i fundacje (np. Stowarzyszenie Rodzina Kolpinga, Fundacja Krok Naprzód), Młodzieżowe Biura Karier, Domy Kultury, Ośrodki Pomocy Społecznej, Mobilne Centra Informacji Zawodowej OHP, Młodzieżowe Biura Pracy, Izby Rzemieślnicze, lokalni pracodawcy. Badanie losów absolwentów gimnazjów województwa małopolskiego. Większość ankietowanych gimnazjów tj. 456 (74,6%) deklaruje, że bada losy swoich absolwentów. Nie prowadzi takich badań 155 gimnazjów tj. 25,4% ankietowanych. Najczęstszym sposobem badania losów absolwentów jest uzyskiwanie informacji zwrotnej z systemu rekrutacji elektronicznej do szkół ponadgimnazjalnych, spotkania i wywiady z absolwentami prowadzone także z wykorzystaniem Internetu oraz uzyskiwane od gmin informacje o spełnianiu przez młodzież w wieku lat obowiązku nauki. W opinii ankietowanych gimnazjów wyniki badania losów absolwentów najczęściej wykorzystywane są do doskonalenia efektów procesu nauczania i wychowania, wypracowywania modelu przyszłego absolwenta danej szkoły, do modyfikacji programu oddziaływań w zakresie wyboru kierunku kształcenia i zawodu, ewaluacji programów i metod nauczania oraz doskonalenia informacji z zakresu zawodoznawstwa, udzielania pomocy uczniom w zakresie poznawania swoich uzdolnień i predyspozycji, Wiele szkół wskazuje także, że wykorzystuje wyniki badania losów swoich absolwentów przy wyborze programów nauczania, przy planowaniu godzin do dyspozycji dyrektora szkoły, do bardziej efektywnej pomocy uczniom w wyborze szkół ponadgimnazjalnych, z uwzględnianiem zapotrzebowania na dany zawód na rynku pracy, do przygotowania uczniów do egzaminów zewnętrznych i zwiększenia motywacji do nauki oraz do osiągania wysokich wyników w nauce, do budowy systemu doradztwa zawodowego oraz programu i planu pracy doradcy, psychologa i pedagoga oraz przekazywania informacji jakościowych i ilościowych Radzie Pedagogicznej, rodzicom, uczniom na temat drogi kształcenia zgodnej z sytuacją na rynku pracy. 20

21 Dokumentowanie działań doradczych w szkołach. Spośród 611 ankietowanych szkół, 327 (55,5 %) gimnazjów prowadzi sprawozdawczość z działań doradczych. Wszystkie zbadane szkoły u tarnowskiego dokumentują działania w zakresie doradztwa edukacyjno-zawodowego. Wykres 18. obrazuje jak wygląda dokumentowanie działań doradczych w gimnazjach na terenie poszczególnych ów Małopolski. Wykres 18. Dokumentowanie działań doradczych w szkołach tak nie 0 Powiat bocheński Powiat brzeski Powiat chrzanowski Powiat dąbrowski Powiat gorlicki Powiat krakowski Powiat limanowski m. Kraków m. Nowy Sącz m. Tarnów Powiat miechowski Powiat myślenicki Powiat nowosądecki Powiat nowotarski Powiat olkuski Powiat oświęcimski Powiat proszowicki Powiat suski Powiat tarnowski Powiat tatrzański Powiat wadowicki Powiat wielicki Najczęstszą formą dokumentowania działań doradztwa edukacyjno-zawodowego są półroczne i roczne sprawozdania pedagoga, psychologa, nauczycieli wychowawców klas przedstawiane Radzie Pedagogicznej ( 196 wskazań), dzienniki pracy pedagoga i psychologa oraz dzienniki lekcyjne i dzienniki zajęć dodatkowych (56 wskazań). W szkołach, gdzie zatrudniony jest doradca zawodowy dokumentowanie i upowszechnianie wśród nauczycieli i uczniów działań doradczych jest zadaniem tego nauczyciela (25 wskazań). W niewielkiej liczbie gimnazjów (7 wskazań) uczniowie posiadają indywidualne teczki związane z działaniami doradczymi albo prowadzona jest dokumentacja zespołu nauczycieli powołanego do udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w zakresie wyboru kierunku kształcenia i zawodu oraz planowania kształcenia i kariery zawodowej. Kilka szkół ()dokumentuje działania z zakresu doradztwa edukacyjno zawodowego jako sprawozdania z realizacji projektów w tym zakresie. Główne bariery występujące w rozwoju poradnictwa edukacyjno-zawodowego w gimnazjach. Jako główne bariery w rozwoju poradnictwa edukacyjno-zawodowego, gimnazja wskazują przede wszystkim brak odpowiedniego dofinansowania placówek oświatowych (62%), brak możliwości zatrudnienia wykwalifikowanego doradcy zawodowego - brak etatów (71%), brak doradców zawodowych (41% ankietowanych szkół), ale także małą wiedzę rodziców na temat usług poradnictwa edukacyjno-zawodowego (35% ankietowanych szkół) oraz brak warsztatu doradcy zawodowego (wyposażanie merytorycznego i technicznego) 21

22 35% ankietowanych gimnazjów. Wskazane przez szkoły bariery w rozwoju doradztwa zawodowego obrazuje tabela 3. Tabela 3. bariery w rozwoju poradnictwa edukacyjnozawodowego liczba wskazań szkół % wskazań niewłaściwe rozwiązania prawne 78 12,7% brak odpowiedniego dofinansowania placówki % oświatowej brak etatów % brak doradców zawodowych % brak odpowiednich pomieszczeń % brak systemu informacji zawodowej (utrudniony dostęp 5 0,1% do danych zawodoznawczych i odpowiednich informacji o sytuacji na rynku pracy) brak warsztatu doradcy zawodowego (wyposażenia % merytorycznego i technicznego) brak zainteresowania zagadnieniem ze strony władz % lokalnych mała świadomość i niezrozumienie problematyki 60 10% poradnictwa w środowisku nauczycielskim/szkolnym mała wiedza rodziców na temat usług poradnictwa % edukacyjno-zawodowego brak zainteresowania ze strony młodzieży lub rodziców % brak wsparcia od instytucji, w których kompetencjach % leży organizacja bądź świadczenie doradztwa zbyt mała promocja/upowszechnianie usług poradnictwa % zawodowego niezadowalająca współpraca z pracodawcami i innymi instytucjami działającymi na rynku pracy 52 9% Zainteresowanie nauczycieli udziałem w formach wspomagania z zakresu wdrażania lub rozwoju poradnictwa edukacyjno-zawodowego w szkole. Specjaliści i nauczyciele z 598 gimnazjów województwa małopolskiego (98% wszystkich ankietowanych szkół) deklarują zainteresowanie udziałem w różnych formach wspomagania z zakresu wdrażania lub rozwoju poradnictwa edukacyjno-zawodowego. Oczekują w głównej mierze pomocy w wyposażeniu w materiały merytoryczne i narzędzia poradnictwa edukacyjno-zawodowego (77%), szkoleń specjalistycznych w tym zakresie (77%) oraz konsultacji merytorycznych (41%). Rodzaj oczekiwanego przez nauczycieli wsparcia obrazuje tabela 4. Tabela 4. forma wsparcia liczba wskazań % wskazań szkolenia specjalistyczne dla nauczycieli w zakresie % poradnictwa edukacyjno-zawodowego konsultacje merytoryczne % udział w lokalnej grupie wsparcia dla nauczycieli % specjalistów w zakresie poradnictwa edukacyjnozawodowego pomoc w wyposażeniu w materiały merytoryczne % i narzędzia poradnictwa zawodowego pomoc w utworzeniu informatorium zawodoznawczego % (zbiór informacji zawodowej) pomoc w opracowaniu wewnątrzszkolnego systemu poradnictwa zawodowego % 22

23 wsparcie w nawiązaniu kontaktów i współpracy % instytucjonalnej na rynku pracy udział w projekcie realizowanym w ramach PO % Kapitał Ludzki współfinansowanym z europejskiego Funduszu Społecznego Dobre praktyki w zakresie doradztwa. Spośród 611 szkół biorących udział w badaniu 355 wskazało na działania w zakresie doradztwa edukacyjno-zawodowego, które warto upowszechniać jako przykład dobrej praktyki. Pytanie o dobre praktyki było otwarte, respondenci nie wybierali odpowiedzi z listy. Jednak na potrzeby niniejszego opracowania powtarzające się wątki zostały zgrupowane. Poszczególne kategorie wraz z częstościami znajdują się na wykresie poniżej. Najczęściej (85) jako wartościowe działania w zakresie doradztwa ankietowani wymieniali bezpośrednie spotkania z przedstawicielami szkół ponadgimnazjalnych zarówno z nauczycielami jak też z uczniami. Wizyty w szkołach, prezentacje oferty kształcenia szkół stanowią okazję do bezpośredniej wymiany informacji, uczniowie gimnazjum mają szansę zadać pytania starszym kolegom, zobaczyć jak wygląda szkoła, na czym polega zawód jakiego mogą się uczyć. Dla części szkół (16) atrakcyjną formą są też dni otwarte szkół ponadgimnazjalnych i możliwość uczestniczenia gimnazjalistów w zajęciach praktycznych. Inną często (67) wymienianą możliwością poznania przyszłego zawodu lub dalszej ścieżki kształcenia są targi edukacyjne i targi pracy, a także organizowanie giełdy zawodoznawczej. Dobrą praktyką są według szkół także spotkania z przedstawicielami różnych zawodów, wizyty w zakładach pracy (59). Takie wizyty dają szansę na weryfikację wyobrażeń na temat tego jak wygląda praca dzięki skonfrontowaniu ich z realiami. Cennymi działaniami są również warsztaty dotyczące wyboru dalszej ścieżki kształcenia i wyboru zawodu (59). Często wiążą się też z zajęciami dotyczącymi rozwoju osobistego, podczas których młodzież rozwiązuje różnego typu testy psychologiczne, dowiaduje się o swoich predyspozycjach i możliwościach. Przykłady działania szkoły w zakresie doradztwa edukacyjno-zawodowego, które warto upowszechniać, jako przykład dobrej praktyki obrazuje wykres 19. Wykres 19. Kolejne warte upowszechnienia działania to zajęcia organizowane we współpracy m.in. z Młodzieżowym Centrum Kariery czy Mobilnym Centrum Informacji Zawodowej, a także zajęcia, w których gimnazjaliści mogą uczestniczyć indywidualnie. Część szkół 23

24 realizowała różnego rodzaju własne projekty edukacyjne w zakresie doradztwa (32), część uczestniczyła w programach współfinansowanych ze środków unijnych i również te działania uważają za cenne. Pozostałe formy przedstawia wykres powyżej. Warto w tym miejscu wymienić również te działania, które nie są częste, ale zasługują na wyróżnienie to między innymi: projekty oparte na autorskim programie z zakresu doradztwa zawodowego, tworzenie uczniowskich portfolio (2 szkoły w Krakowie); utworzenie podstrony www (na stronie szkoły) dotyczącej doradztwa zawodowego, która zawiera bieżące informacje na temat rekrutacji szkół z u i okolic, testy zawodoznawcze itp. (w powiecie nowotarskim); tworzenie w szkole informatorium zawodoznawczego ( tarnowski); indywidualne plany działania absolwentów gimnazjum. W takim planie działania określone są indywidualne cechy, wartości, predyspozycje oraz zainteresowania zawodowe ucznia, a także grupy zawodów, które odpowiadają jego predyspozycjom (w powiecie wadowickim). Poniższa tabela 5. zawiera zestawienie najczęściej podawanych przykładów działań szkół w zakresie doradztwa edukacyjno-zawodowego, które warto upowszechniać, jako przykład dobrej praktyki w podziale na y. W zestawieniu znajdują się także informacje dotyczące ilości przebadanych w danym powiecie szkół i liczbie szkół, które podały przynajmniej jedną dobrą praktykę. Tabela 5. lp liczba szkół przebadanych bocheński brzeski chrzanowski dąbrowski 12 4 liczba szkół zgłaszających praktykę najczęściej podawane przykłady działania szkoły w zakresie doradztwa edukacyjno-zawodowego, które warto upowszechniać, jako przykład dobrej praktyki kontakty/spotkania z przedstawicielami szkół ponadgimnazja-lnych (nauczycielami, uczniami) (15); udział w targach edukacyjnych i targach pracy, giełda zawodoznawcza (5); udział w spotkaniach organizowanych we współpracy z PUP (3); zajęcia w Mobilnym Centrum Informacji Zawodowej/Młodzieżowym Centrum Kariery/OHP (3); spotkania z przedstawicielami zakładów pracy, wizyty w zakładach pracy (3); warsztaty w zakresie rozwoju osobistego (3); lekcje otwarte/dni otwarte w szkołach ponadgimnazjalnych (3) udział w targach edukacyjnych i targach pracy, giełda zawodoznawcza (7); spotkania z doradcą zawodowym i psychologiem (5); kontakty/spotkania z przedstawicielami szkół ponadgimnazjalnych (nauczycielami, uczniami) (3); spotkania z przedstawicielami zakładów pracy, wizyty w zakładach pracy (3); lekcje otwarte/dni otwarte w szkołach ponadgimnazjalnych (3) kontakty/spotkania z przedstawicielami szkół ponadgimnazja-lnych (nauczycielami, uczniami) (6); udział w targach edukacyjnych i targach pracy, giełda zawodoznawcza (5); zajęcia w Mobilnym Centrum Informacji Zawodowej, Młodzieżowym Centrum Kariery OHP (4); projekt edukacyjny związany z doradztwem (3) kontakty/spotkania z przedstawicielami szkół ponadgimnazjalnych (nauczycielami, uczniami) (4) 24

25 5 6 7 gorlicki krakowski limanowski m. Kraków kontakty/spotkania z przedstawicielami szkół ponadgimnazjalnych (nauczycielami, uczniami) (7); warsztaty zawodoznawcze (wybór dalszego kierunku kształcenia)(5); zajęcia w Mobilnym Centrum Informacji Zawodowej, Młodzieżowym Centrum Kariery, OHP (5); spotkania z przedstawicielami zakładów pracy, wizyty w zakładach pracy (4); współpraca z Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczną (4); projekt edukacyjny związany z doradztwem (4) kontakty/spotkania z przedstawicielami szkół ponadgimnazjalnych (nauczycielami, uczniami) (10); zajęcia indywidualne (8); spotkania z przedstawicielami zakładów pracy, wizyty w zakładach pracy (7); udział w targach edukacyjnych i targach pracy, giełda zawodoznawcza (6); warsztaty zawodoznawcze (wybór dalszego kierunku kształcenia) (5) po 2 wskazania na: kontakty/spotkania z przedstawicielami szkół ponadgimnazjalnych (nauczycielami, uczniami); warsztaty zawodoznawcze (wybór dalszego kierunku kształcenia); ajęcia w Mobilnym Centrum Informacji Zawodowej, Młodzieżowym Centrum Kariery, OHP; warsztaty w zakresie rozwoju osobistego; zajęcia indywidualne ; zajęcia grupowe; spotkania dotyczące doradztwa z rodzicami; projekt edukacyjny związany z doradztwem. warsztaty zawodoznawcze (wybór dalszego kierunku kształcenia) (8); spotkania z przedstawicielami zakładów pracy, wizyty w zakładach pracy (8); zajęcia indywidualne (7); projekt edukacyjny związany z doradztwem (7); współpraca z Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną (6); kontakty/spotkania z przedstawicielami szkół ponadgimnazjalnych (nauczycielami, uczniami) (5) po 3 wskazania na: kontakty/spotkania z przedstawicielami szkół ponadgimnazjalnych (nauczycielami, uczniami); udział w spotkaniach organizowanych we współpracy z PUP; warsztaty zawodoznawcze (wybór dalszego kierunku kształcenia) 9 m. Nowy Sącz m. Tarnów 15 5 warsztaty w zakresie rozwoju osobistego (5) miechowski 10 6 myślenicki spotkania z absolwentami szkoły (3); spotkania z przedstawicielami zakładów pracy, wizyty w zakładach pracy (2) po 3 wskazania na: kontakty/spotkania z przedstawicielami szkół ponadgimnazjalnych (nauczycielami, uczniami); udział w spotkaniach organizowanych we współpracy z PUP; udział w targach edukacyjnych i targach pracy, giełda zawodoznawcza; warsztaty w zakresie rozwoju osobistego 25

26 nowosądecki nowotarski olkuski oświęcimski proszowicki suski Powiat tarnowski Powiat tatrzański 15 6 Powiat wadowicki Powiat wielicki zajęcia w Mobilnym Centrum Informacji Zawodowej /Młodzieżowym Centrum Kariery/OHP (8); zajęcia indywidualne (5); spotkania dotyczące doradztwa z rodzicami (5); kontakty/spotkania z przedstawicielami szkół ponadgimnazjalnych (nauczycielami, uczniami) (4); udział w targach edukacyjnych i targach pracy, giełda zawodoznawcza (4) spotkania dotyczące doradztwa z rodzicami (4); współpraca z Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną (4); warsztaty w zakresie rozwoju osobistego (4); zajęcia indywidualne (4) spotkania z przedstawicielami zakładów pracy, wizyty w zakładach pracy (7); warsztaty zawodoznawcze (wybór dalszego kierunku kształcenia) (6); udział w targach edukacyjnych i targach pracy, giełda zawodoznawcza (5); zajęcia grupowe (4); projekt edukacyjny związany z doradztwem (4) po 2 wskazania: warsztaty zawodoznawcze (wybór dalszego kierunku kształcenia); spotkania z przedstawicielami zakładów pracy, wizyty w zakładach pracy warsztaty w zakresie rozwoju osobistego (7); warsztaty zawodoznawcze (wybór dalszego kierunku kształcenia) (5) udział w targach edukacyjnych i targach pracy, giełda zawodoznawcza (7); warsztaty w zakresie rozwoju osobistego (7); warsztaty zawodoznawcze (wybór dalszego kierunku kształcenia) (6); spotkania z przedstawicielami zakładów pracy, wizyty w zakładach pracy po 3 wskazania na: warsztaty zawodoznawcze (wybór dalszego kierunku kształcenia); warsztaty w zakresie rozwoju osobistego warsztaty zawodoznawcze (wybór dalszego kierunku kształcenia) (6); udział w targach edukacyjnych i targach pracy, giełda zawodoznawcza (6); kontakty/spotkania z przedstawicielami szkół ponadgimnazjalnych (nauczycielami, uczniami) (5); udział w projektach dotyczących doradztwa finansowanych ze środków UE (4) kontakty/spotkania z przedstawicielami szkół ponadgimnazjalnych (nauczycielami, uczniami) (4); udział w spotkaniach organizowanych we współpracy z PUP (3); informacje zamieszczane na szkolnych gazetkach ściennych (3); warsztaty zawodoznawcze (wybór dalszego kierunku kształcenia) (3) 26

27 IV. Wnioski z analizy ankiet 1. W statutach 197 (32% ankietowanych) gimnazjów brak jest zapisów dotyczących organizacji wewnątrzszkolnego systemu doradztwa oraz zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia, a także organizacji współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi oraz innymi instytucjami świadczącymi poradnictwo i specjalistyczną pomoc uczniom i rodzicom wymaganych przepisami rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624 z późn. zm.). 2. Tylko w 36 gimnazjach z terenu województwa małopolskiego (4% ankietowanych szkół) organ prowadzący zatrudnił nauczyciela doradcę zawodowego. 3. W niespełna jednej trzeciej gimnazjów w Małopolscy (185 szkół) nauczyciele posiadają dodatkowe kwalifikacje do zajmowania stanowiska doradcy zawodowego. 4. W 95 gminach Małopolski, żaden nauczyciel zatrudniony w gimnazjum nie posiada kwalifikacje do zajmowania stanowiska doradcy zawodowego. 5. W przypadku braku zatrudnionego w gimnazjum nauczyciela doradcy zawodowego, działania w zakresie doradztwa edukacyjno-zawodowego najczęściej prowadzą pedagodzy szkolni i nauczyciele wychowawcy klas (po 30% wskazań szkół). 6. Nieco ponad jedna trzecia gimnazjów województwa małopolskiego (223 ankietowane szkoły) realizowała w ostatnich dwóch latach szkolnych projekty, w ramach których uczniowie korzystali z doradztwa edukacyjno-zawodowego. 7. Największy odsetek szkół biorących udział w projekcie o charakterze edukacyjnozawodowym wśród ogółu szkół przebadanych w poszczególnych ach województwa małopolskiego wystąpił w ach: chrzanowskim, wielickim, dąbrowskim, nowosądeckim i miechowskim. W wymienionych ach połowa lub ponad połowa ankietowanych tam szkół uczestniczyła w projektach. 8. W bieżącym roku szkolnym ankietowane gimnazja w Małopolsce przeprowadziły łącznie godzin zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kariery zawodowej. Zajęcia edukacyjno-zawodowe realizowane były przede wszystkim w klasach trzecich gimnazjum. 9. Prawie jedna czwarta gimnazjów w województwie małopolskim (144 szkoły 23,4% ankietowanych) w bieżącym roku szkolnym nie udzielała uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej w formie zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej zgodnie z 6.1 i 16 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. Nr 228 z 2010r., poz. 1487). 10. Pomocą psychologiczno-pedagogiczną w zakresie wyboru kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej objęto w roku szkolnym gimnazjalistów, w tym uczniów klas trzecich. 11. Nieco ponad połowa (55% ankietowanych) gimnazjów dokumentuje prowadzone działania z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego. 12. Jako główne bariery w rozwoju poradnictwa edukacyjno-zawodowego, gimnazja wskazują przede wszystkim brak odpowiedniego dofinansowania placówek oświatowych, brak możliwości zatrudnienia wykwalifikowanego doradcy zawodowego, małą wiedzę rodziców na temat usług poradnictwa edukacyjnozawodowego oraz brak warsztatu doradcy zawodowego (wyposażanie merytoryczne i techniczne). 27