Przedsiębiorczość wiejska

Transkrypt

1 Numer 2/ czerwca 2012 Przedsiębiorczość wiejska e-biuletyn Zdarzyło się w CDR Planowane wydarzenia w CDR Prawo i podatki Socjologia i psychologia w przedsiębiorczości Przedsiębiorczość - wiadomości różne Artykuły z ODR Dofinansowanie do działalności gospodarczej podejmowanej na obszarach wiejskich Potrzebna jest męska decyzja Interpretacje VAT Sposób na sukces pana Andrzeja z Ostrowitego R. Targosz, DODR Wrocław R. Targosz, DODR Wrocław D. Roszak, PODR Gdańsk B. Stencel-Szykowna WODR Poznań ZD Słupca Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Krakowie Ul. Meiselsa 1, Kraków

2 Kraków, dnia Szanowni Państwo, zapraszamy do zapoznania się z drugim numerem e - biuletynu Przedsiębiorczość wiejska. Zakres tematyczny prezentowanych w niniejszym biuletynie artykułów jest rozległy. Dotyczą one szeregu zagadnień z obszaru przedsiębiorczości. Prezentowane są one w niniejszym biuletynie, mimo często uniwersalnego przesłania, przede wszystkim w kontekście rozwoju przedsiębiorczości na obszarach wiejskich. Biuletyn spełniać ma kilka funkcji. Informuje on o zrealizowanych i planowanych działaniach Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Krakowie w obszarze rozwoju przedsiębiorczości na terenach wiejskich. Prezentuje zmiany w zakresie regulacji prawych, uwarunkowań ekonomicznych i społecznych wpływających na życie gospodarcze i dotykających w większym lub mniejszym stopniu podmiotów i inicjatyw gospodarczych funkcjonujących na obszarach wiejskich. Realizuje on także cele edukacyjne, przedstawiając szereg zagadnień teoretycznych związanych z aktywnością gospodarczą mieszkańców wsi, z uwzględnieniem jakże istotnych aspektów socjologicznych oraz psychologicznych. Liczymy na to, że biuletyn będzie również platformą wymiany doświadczeń pomiędzy jego czytelnikami. W związku z tym zachęcamy wszystkich Państwa do włączenia się w pracę nad biuletynem, poprzez przygotowywanie artykułów. Artykuły te mogą prezentować wszelkie zagadnienia dotyczące przedsiębiorczości na obszarach wiejskich. Mogą mieć one charakter ogólny, jak i odnosić się do Państwa regionu czy też do wykonywanej przez Państwa pracy i jej rezultatów. Serdeczne dziękujemy Autorom dotychczas nadesłanych prac. Dziękujemy Panu Ryszardowi Grabczyńskiemu z Kujawsko - Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Minikowie Oddział w Zarzeczewie za artykuł nadesłany do pierwszego numeru biuletynu. Poprzez prezentację cech osoby przedsiębiorczej był doskonałym wprowadzeniem w tematykę biuletynu. Dziękujemy również za artykuły nadesłane do drugiego numeru: Pani Barbarze Stencel-Szykownej z Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Poznaniu ZD Słupca za niezwykle inspirujący artykuł o panu Andrzeju Rogowskim, który nie chciał się pogodzić z ponurą rzeczywistością i postanowił, że nie będzie narzekał tylko weźmie swój los we własne ręce. Panu Ryszardowi Targoszowi z Dolnośląskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu za pouczające artykuły dotyczące dofinansowania działalności gospodarczej podejmowanej na obszarach wiejskich, w kontekście bieżącego jak i przyszłego okresu programowania. Panu Danielowi Roszakowi z Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Gdańsku za artykuł wyjaśniający szereg trudnych zagadnień z zakresu niezwykle skomplikowanej materii podatku VAT. Na koniec, zachęcamy Państwa do dzielenia się z nami opiniami na temat biuletynu. Jedynie bowiem dzięki tej wiedzy będziemy mogli wyjść naprzeciw Państwa oczekiwaniom. Życzymy miłej lektury! Redakcja Redakcja: Mateusz Grojec Łukasz Jawny Klaudiusz Markiewski Opracowanie graficzne Mateusz Grojec DZIAŁ ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH CDR O/KRAKÓW Dane kontaktowe: (na te adresy prosimy przesyłać artykuły) Mateusz Grojec , m.grojec@cdr.gov.pl Łukasz Jawny , l.jawny@cdr.gov.pl 1

3 SPIS TREŚCI Biznesplan własnej działalności gospodarczej Łukasz Jawny, CDR O/Kraków Kreatywność w przedsiębiorczości wiejskiej Jadwiga Nowakowska, CDR O/Kraków Co to jest kreatywność? Mateusz Grojec, CDR O/Kraków Obowiązki przedsiębiorców wobec GUS w 2012 r. Mateusz Grojec, CDR O/Kraków Przedsiębiorcy płacą bankom za niepotrzebne konta firmowe Mateusz Grojec, CDR O/Kraków Nowa era w ZUS: uruchomiono e platformę 10 Tańsza rejestracja spółki handlowej 11 Co to są spółki handlowe i jak powstają? 12 O ekonomii społecznej Łukasz Jawny, CDR O/Kraków Przedsiębiorca szybciej odzyska należności - zmiany w kodeksie postępowania cywilnego Duże zmiany w zakresie podatku VAT 16 Interpretacje VAT Daniel Roszak, PODR w Gdańsku Dofinansowanie do działalności gospodarczej podejmowanej na obszarach wiejskich Ryszard Targosz, DODR we Wrocławiu Potrzebna jest męska decyzja Ryszard Targosz, DODR we Wrocławiu Sposób na sukces pana Andrzeja z Ostrowitego Barbara Stencel-Szykowna, WODR w Poznaniu ZD Słupca Planowane wydarzenia w CDR

4 BIZNESPLAN WŁASNEJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ zorganizowało w dniach 8-9 maja 2012 r. szkolenie połączone z warsztatami nt.: Tworzenie biznesplanu własnej działalności. Szkolenie skierowane było do doradców rolnych zatrudnionych w wojewódzkich ośrodkach doradztwa rolniczego oraz nauczycieli szkół rolniczych zajmujących się nauczaniem związanym z tematyką szkolenia, jako kontynuacja działań podjętych w temacie rozwoju przedsiębiorczości na obszarach wiejskich w roku Celem szkolenia było zapoznanie doradców rolnych z zasadami prawidłowego sporządzania biznesplanu własnej działalności, jak i również zaznajomienie się z tym narzędziem planistycznym wykorzystywanym przy ocenie opłacalności przedsięwzięć gospodarczych. W trakcie szkolenia uczestnicy zapoznali się ze szczegółowymi informacjami dotyczącymi sposobów pozyskania środków na rozpoczęcie własnej działalności, formami prawnymi zakładania tejże działalności oraz z kolejnymi etapami jej rejestrowania. W trakcie warsztatów uczestnicy poznali szczegółowo elementy składowe biznesplanu, a ich celem było samodzielne przygotowanie biznesplanu do prowadzenia małej działalności gospodarczej. Łukasz Jawny CDR O/Kraków 3

5 KREATYWNOŚĆ W PRZEDSIĘBIORCZOŚCI WIEJSKIEJ W odbyło się w dniach maja 2012 roku Doroczne Ogólnopolskie Seminarium dla Kierowników Działów Przedsiębiorczości, Wiejskiego Gospodarstwa Domowego i Agroturystyki WODR pt. Kreatywność a rozwój przedsiębiorczości wiejskiej w kontekście WPR w nowym okresie programowania. Tematyka szkolenia obejmowała wiedzę z zakresu zasad kreatywnego myślenia, wybranych technik i narzędzi oraz możliwości zastosowania ich w pracy zawodowej. Ponadto program seminarium obejmował także omówienie kierunków zmian WPR w latach Wiele czasu poświęcono zajęciom warsztatowym. W trakcie warsztatów uczestnicy w oparciu o konkretny przykład mieli za zadanie opracować pomysł na działalność gospodarczą. Od strony metodycznej ćwiczenie składało się z kilku kroków. W pierwszej kolejności należało dokładnie zapoznać się z opisem sytuacji, następnie dokonać identyfikacji realnych pomysłów na działalność gospodarczą, przeprowadzić analizę porównawczą korzyści płynących ze zgłoszonego pomysłu, ustalić ich hierarchię, opracować procedurę wdrożenia - kto, komu, jak, kiedy, dokonać oceny skuteczności najlepszego pomysłu, a w razie potrzeby zaproponować jego udoskonalenie. Ten praktyczny wymiar seminarium kontynuowany był podczas wizyty studyjnej, w trakcie której zaprezentowane zostały przykłady nowatorskich form działalności gospodarczej. Podobne szkolenie Centrum Doradztwa Rolniczego Oddział w Krakowie dla doradców rolnych i nie tylko, zamierza przeprowadzić w październiku 2012r. Jadwiga Nowakowska CDR O/Kraków G A L E R I A M A J A

6 CO TO JEST KREATYWNOŚĆ? Słowo kreatywność pochodzi od łacińskiego creatus, czyli twórczy. Doszukując się głębszego znaczenia można dojść do wniosku, iż słowo to oznacza twórcze, niczym niepohamowane, wyłamujące się ze wszelkich szablonów myślenie. Takie myślenie to po prostu pewien sposób pracy, którego można się nauczyć. Kreatywność nie jest bowiem cechą z którą można się urodzić lub nie. Umiejętność twórczego myślenia można (i trzeba), poprzez ćwiczenia umysłu, rozwijać w każdym wieku. Przede wszystkim zaś trzeba rozwinąć u siebie pewne cechy osobowości, sprzyjające kreatywnemu, twórczemu działaniu. Jakie są to cechy? Osoby twórcze cechuje otwartość myślenia. Nowe pomysły mogą się zrodzić w naszej głowie jedynie wówczas, gdy na otaczający nas świat będziemy patrzeć z różnych stron, gdy będziemy uwzględniać różne punkty widzenia. Twórcze myślenie polega więc na wychodzeniu poza utarte wzorce. Otwartość myślenia odgrywa szczególnie ważną rolę w początkowych etapach pracy nad danym problemem, zadaniem, kiedy konieczne jest dopuszczenie do świadomości wielu różnych hipotez, traktowanych jako równowartościowe. Osoby twórcze nie zamykają się w tradycyjnych schematach myślenia i postępowania, uznają wszelkie źródła informacji i pomysłów za potencjalnie przydatne w rozwiązywaniu problemów. Prawda jest taka, że klawiaturę QWERTY celowo opracowano, by zwolnić tempo maszynistki. Układ QWERTY istnieje bowiem przeszło 140 lat i w tamtych czasach maszyny do pisania poruszały się wolno, skutkiem czego czcionki łatwo się blokowały, gdy pisano zbyt szybko. Technologia się jednak rozwijała i w pewnym momencie ten problem zniknął. Być może układ ten zostałby zastąpiony w pewnym momencie, gdyby nie jedno wydarzenie. Początkowo na maszynie pisano za pomocą czterech palców, co czyniło ten proces żmudnym. Pewna pani opracowała jednakże metodę pamięciowego pisania na maszynie przy wykorzystaniu ośmiu palców, co zapobiegło odrzuceniu tego układu jako nieefektywnego. Kreatywną osobę cechuję niezależność. Jest ona niezwykle istotna w momencie generowania pomysłów. Sprawia, że nie poddajemy się modom, konwencjom, naciskom czy tradycyjnym procedurom, często uznawanym za jedynie słuszny pogląd postępowania. Wiele naszych przekonań opiera się na informacjach uzyskanych od innych ludzi, których tak naprawdę nigdy nie sprawdziliśmy. Weźmy przykład klawiatury komputerowej (czy dawniej maszyny do pisania). Jak Państwo sądzą, dlaczego tradycyjny układ liter i cyfr na klawiaturze stosowany jest w 99% klawiatur komputerowych (układ ten jest znany pod nazwą QWERTY - są to litery znajdujące się z lewej strony górnego rzędu klawiszy). Wielu ludzi sądzi, że taki właśnie układ najbardziej przyspiesza pisanie. Czy tak jest w rzeczywistości? Okazuje się, że układ QWERTY jest niemal najmniej efektyw- 5

7 CO TO JEST KREATYWNOŚĆ? c.d. nym układem sposób wszystkich możliwych. Osoby kreatywne nie poddają się więc dominującym poglądom czy ocenom. Taka uległość jest niestety chorobą większości społeczeństwa. Za przykład może tu posłużyć znany eksperyment Salomona Ascha, kiedy okazało się, że trzy czwarte uczestników uległo naciskowi innych osób w ocenie długości narysowanych odcinków, chociaż na początku eksperymentu byli pewni co do swoich racji. tylko 999 sposobów jak nie zrobić żarówki. Wreszcie, do osiągnięcia zmierzonego celu niezbędna jest wysoka motywacja. Nie stanowi ona co prawda stałego elementu osobowości, jednak doskonale spełnia rolę katalizatora osobistej kreatywności. Rozwiązanie problemu musi być przecież dla nas ważne, abyśmy podjęli wysiłki w tym kierunku. Jeśli każdy człowiek może być kreatywny, to czemu wszyscy nie jesteśmy wynalazcami, twórcami niezwykłych pomysłów czy Odcinki te były przedstawiane jako materiał do porównań w eksperymencie Ascha. Pan ten prosił ochotników, którzy zgłosili się do jego eksperymentu, aby jak najdokładniej przyjrzeli się trzem liniom (A, B, C) i zadecydowali, do której z nich najbardziej podobny jest odcinek X narysowany obok. W rzeczywistości odcinki X i C były tej samej długości, a badani nie mieli co do tego żadnych wątpliwości, jeśli siedzieli sami przed ekranem. W takich warunkach 98% badanych udzielała odpowiedzi: X jest najbardziej podobny do C. Odpowiedzi badanych dramatycznie zmieniały się, gdy badanie przeprowadzane było grupowo. Asch podstawiał 7 osób, które w przekonaniu rzeczywistej osoby badanej były także ochotnikami, choć naprawdę byli to wynajęci przez Ascha aktorzy. W pierwszych dwóch próbach (z innymi kartami niż ta przedstawiona na rysunku) aktorzy mieli udzielać prawidłowej odpowiedzi. W trzeciej próbie mieli natomiast mówić: X jest najbardziej podobne do A. W takich warunkach ok. 2/3 rzeczywistych osób badanych (a niekiedy nawet 3/4 w zależności od innych czynników) przynajmniej raz zmieniała zdanie i również twierdziła, że X jest podobne do A (badani przechodzili próby w grupie kilkakrotnie). Trzecią istotną cechą osobowości kreatywnej jest wytrwałość, dzięki której proces twórczy rozwija się bez względu na przeszkody, negatywne oceny otoczenia i słabnącą motywację twórczą. Świetnym przykładem może być tutaj Thomas Jefferson. Jak głosi anegdota, podjął on 1000 prób, zanim udało mu się skonstruować żarówkę elektryczną. Kiedy pewnego razu zapytano go, czy taka sytuacja nie spowodowała przygnębienia i załamania, odpowiedział: Nie poniosłem 999 porażek. Odkryłem wielkich idei? Wynika to w dużej mierze z naszych nawyków myślenia i działania ukształtowanych w procesie rozwoju, socjalizacji. Bardzo często odwołują się one, niestety, do naszych wymyślonych słabości, utrwalonej przez lata niskiej samooceny i powszechnego braku wiary we własne możliwości. Polski system wychowania, zarówno szkolnego jak i rodzinnego, opiera się w dużym stopniu na tworzeniu kolejnych zakazów, skupiających uwagę na tym, czego nie wolno robić, które skutecznie 6

8 CO TO JEST KREATYWNOŚĆ? c.d.(2) ograniczają inwencję twórczą jak i niezależność i otwartość w myśleniu. Zamiast otwarcie myśleć i odważnie podejmować kolejne wyzwania, skupiamy się, pod groźbą kary, na przestrzeganiu narzuconych norm i ograniczeń. W rezultacie tego rodzi się brak wiary we własne możliwości, pesymizm życiowy, niska samoocena oraz nieumiejętność radzenia sobie z krytyką. Tymczasem człowieka cechuje naturalny potencjał kreatywności. Dowodem są tutaj małe dzieci. Każdego dnia są one skazane na nieustanne rozwiązywanie nowych problemów. Wszakże wszystko robią pierwszy raz. Od chwili narodzin wszystkie zmysły dziecka przystosowane są do badania i uczenia się. Dzieci eksperymentują ze wszystkim, co je otacza. Cechuje je łatwość przyswajania nowej wiedzy, olbrzymia ciekawość świata oraz nieustanne poszukiwanie i zadawanie pytań. Potrafią one łatwo i szybko wszystkiego się nauczyć, nie zważając na chwilowe niepowodzenia. Dzieciom tym jeszcze nie zdążono bowiem wszczepić w psychikę wyżej wspomnianych zgubnych przekonań. Jak mocno przekonania dotyczące własnej czy cudzej błyskotliwości potrafią wpływać na efekty ludzkich działań można ocenić na podstawie eksperymentu przeprowadzonego w pewnej kalifornijskiej szkole. Dyrektor jednej z tamtejszych placówek wezwał do swojego gabinetu troje nauczycieli i oznajmił im, że uważa ich za najlepszych pedagogów w szkole i dlatego powierza ich opiece wybranych 90 uczniów o najwyższym ilorazie inteligencji. Praca z tą grupą miała trwać rok według programu i tempa dostosowanego do uczniowskich możliwości. W rzeczywistości zarówno nauczyciele, jak i uczniowie zostali wybrani do eksperymentu metodą losową. Pod koniec eksperymentu okazało się, że badana grupa osiągnęła wyniki o 20-30%lepsze od pozostałych uczniów w tej szkole. Również nauczyciele podkreślali wysoki poziom swoich podopiecznych i ich wysoką motywacje do nauki. Oczekiwania nauczycieli spowodowały ich postawy, a te przełożyły się na ponadprzeciętne wyniki pracy dydaktycznej. Bariery przeszkadzające w rozwijaniu osobistej kreatywności trzeba przełamywać. Kreatywność to bowiem cecha niezbędna nie tylko u przedsiębiorców. Wielu specjalistów wskazuje na to, że na wszystkich polach działalności ludzkiej przyszłość będzie należała do ludzi kreatywnie myślących i działających. Przewagę na rynku osiągną bowiem te firmy i instytucje, w których szeregach będą jednostki twórcze, generujące oryginalne pomysły i kreatywne sposoby rozwiązywania różnych problemów. W tych obszarach tkwią bowiem największe możliwości ludzkiej działalności. Funkcje typowo logiczne, obliczeniowe przejmują wszakże, z powodzeniem, i w coraz większym zakresie komputery i inne urządzenia będące efektem rozwoju technicznego. Ostatnią przeszkodą, w wykorzystaniu zasobów własnej kreatywności jest nieznajomość przydatnych narzędzi - strategii, technik i metod twórczego myślenia. Z nimi postaramy się Państwa zapoznać w kolejnych numerach biuletynu... Mateusz Grojec CDR O/Kraków 7

9 OBOWIĄZKI PRZEDSIĘBIORCÓW WOBEC GUS W 2012 R. Polscy przedsiębiorcy niechętni są do składania Głównemu Urzędowi Statystycznemu sprawozdań statystycznych. Tymczasem jest to obowiązek. Dotyczy on wszystkich podmiotów gospodarczych. Przedsiębiorcy zobowiązani są posiadać numer identyfikacyjny krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej, tzw. numer REGON. Numerem tym posługują się przy przekazywaniu informacji wykorzystywanych dla celów statystycznych. Za niedopełnienie wspomnianego obowiązku grozi przedsiębiorcy m.in. grzywna. Grzywna nakładana jest również w razie przekazywania danych statystycznych po upływie terminu. Za przekazywanie danych statystycznych niezgodnie ze stanem faktycznym grozi zaś grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Firmy nie muszą obawiać się, iż zapomną o złożeniu danego sprawozdania. GUS o takim obowiązku informuje przedsiębiorców listownie lub elektronicznie. Przedsiębiorcy zobowiązani są na mocy przepisów ustawy o statystyce publicznej do nieodpłatnego przekazywania jednorazowo, systematycznie lub okresowo informacji i danych statystycznych dotyczących prowadzonej działalności i jej wyników w formach i terminach oraz według zasad metodologicznych określonych szczegółowo w programie badań statystycznych statystyki publicznej na dany rok. Program badań statystycznych statystyki publicznej na dany rok ustala Rada Ministrów. Taki program na rok 2012 określa stosowne rozporządzenie Rady Ministrów (Dz. U. z 2011 r. nr 173, poz. 1030). Sprawozdania wysyła się elektronicznie Od 2009 r. Główny Urząd Statystyczny wprowadził, jako obowiązującą, elektroniczną formę przekazywania danych statystycznych w sprawozdaniach GUS. Obecnie, za wyjątkiem ściśle określonych przypadków, przedsiębiorcy przekazują swoje sprawozdania poprzez Portal Sprawozdawczy znajdujący się pod adresem Wciąż możliwe jest jednak przekazywanie danych statystycznych w formie papierowej przez podmioty o liczbie osób pracujących nie większej niż 5, po zawiadomieniu urzędu statystycznego o wyborze tej formy. Zalogowanie się w portalu sprawozdawczym GUS możliwe jest poprzez aktywowane wcześniej konto. Gdy przedsiębiorstwo nie ma aktywnego konta w Portalu Sprawozdawczym, to o pierwszym obowiązku sprawozdawczym zostaje poinformowane listownie. Razem z tym zawiadomieniem otrzymuje informacje dotyczące procedury aktywacji konta w Portalu Sprawozdawczym. O obowiązku złożenia kolejnego sprawozdania przedsiębiorca dowiaduje się już jedynie poprzez zalogowanie do Portalu. Mateusz Grojec CDR O/Kraków 8

10 PRZEDSIĘBIORCY PŁACĄ BANKOM ZA NIEPOTRZEBNE KONTA FIRMOWE Jednym z kroków podejmowanych przez osoby rozpoczynające prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej jest zazwyczaj wizyta w banku celem założenia konta firmowego. Tymczasem polskie prawo nie narzuca samozatrudnionym takiego obowiązku. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej nie nakazuje posiadania konta bankowego. Dopiero wykonywanie transakcji o wartości powyżej 15 tys. euro lub prowadzenie rozliczeń z podmiotami gospodarczymi wymusza założenie rachunku. Inne ustawy, np. Ordynacja Podatkowa, mówią o rachunku bankowym, ale nie precyzują, że musi być to oddzielne konto związane tylko z działalnością gospodarczą. Taki pogląd prezentują również przedstawiciele organów skarbowych. Brak obowiązku posiadania konta firmowego potwierdziło także Ministerstwo Finansów. Jak mówi przedstawiciel ministerstwa: przepisy nie regulują kwestii związanych z rodzajem rachunku bankowego, jaki powinien posiadać podatnik do celów rozliczeń podatkowych. W porównaniu do kont osobistych, których obsługa nie kosztuje nic lub jest tania, rachunki firmowe są zwykle dużo droższe. Zdarza się, że opłaty wynoszą nawet kilkadziesiąt złotych miesięcznie. Warto jednakże odnotować nową tendencję. Pojawiają się bowiem rachunki firmowe za zero złotych, ale prowadzone są one przez, jak dotychczas, niszowe banki i jedynie w systemie bankowości elektronicznej. Tymczasem prawdą jest także, że to, niestety, banki wymuszają na właścicielach firm, aby ci zakładali rachunki firmowe. Płatności do ZUS, KRUS i urzędu skarbowego równie dobrze mogłyby być regulowane za pośrednictwem kont prywatnych, utrudniają to jednak wewnętrzne regulacje banków. Na prywatnych kontach banki blokują możliwość realizowania koniecznych, comiesięcznych przelewów z tytułu ubezpieczenia i należnego podatku. Jeżeli przedsiębiorca, mimo wszystko, zdecyduje się używać w firmie konta prywatnego to jedyną konsekwencją, która może go spotkać jest wypowiedzenie umowy o prowadzenie rachunku przez bank. Taki rozwój wypadków jest jednakże bardzo mało prawdopodobny. Utrata klienta nie leży bowiem w interesie banków. Co ciekawe, przedstawiciele banków nieoficjalnie przyznają, że część przedsiębiorców konta firmowego nie posiada i korzysta z prywatnych rachunków. Mateusz Grojec CDR O/Kraków 9

11 NOWA ERA W ZUS: URUCHOMIONO E -PLATFORMĘ Do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych powoli wkracza XXI wiek. ZUS uruchomił stronę internetową, dzięki której wiele spraw dotyczących ubezpieczeń społecznych będzie można załatwić, bez wychodzenia z domu. 15 czerwca 2012 roku Minister Pracy i Polityki Społecznej dokonał symbolicznego pierwszego zalogowania do Platformy ZUS. Portal znajduje się pod adresem internetowym Nowy portal ma przede wszystkim pomóc w załatwianiu spraw w ZUS przedsiębiorcom prowadzącym jednoosobowe firmy. Po uzyskaniu loginu i hasła, mogą oni, bez przychodzenia do ZUS, składać deklaracje, a także dokonywać szeregu czynności, o których mowa poniżej. Ponadto platforma umożliwia przekierowanie na stronę internetową banku i dokonanie przelewu. Płatnicy składek mogą za pomocą platformy elektronicznej sprawdzić wysokość należnych składek i wpłat, a także informacje o osobach zgłoszonych do ubezpieczeń. Osoby ubezpieczone mogą sprawdzić swój aktualny stan konta, informacje o ubezpieczeniach, do których ich zgłoszono i składkach, które wpłacił za nich pracodawca. Ponadto, mogą skorzystać z kalkulatora (który wyliczy prognozowaną emeryturę) oraz zrobić potrzebne wydruki. Pozwala im to uzyskać przez Internet np. zaświadczenie uprawniające do otrzymywania świadczeń medycznych, wystawiane dotychczas przez pracodawców. Osoby pobierające świadczenia ZUS otrzymały natomiast dostęp elektroniczny do informacji o przyznanych i wypłacanych świadczeniach, czyli emeryturach, rentach i zasiłkach. Co ważne, każdy użytkownik PUE ZUS może zamówić stosowne powiadomienia na lub sms. Dla osób, które nie mają łącza internetowego, bądź nie radzą sobie z wykorzystaniem nowych technologii, zapewniono możliwość załatwienia szeregu spraw drogą telefoniczną (można m.in. zasięgnąć informacji, czy złożyć te wnioski, które nie wymagają podpisu elektronicznego). Służą do tego numery , jeśli dzwonimy z telefonu stacjonarnego oraz , gdy korzystamy z komórki. Na uwagę zasługuje fakt, że zarówno przez telefon jak i przez Internet można zamówić wizytę w placówce ZUS. Elementem uzupełniającym platformy jest tzw. System Kierowania Ruchem. Na salach obsługi klientów umieszczono biletomaty, za pomocą których pobiera się bilet kierujący do właściwego stanowiska. Ponadto, na ścianach zamieszczone są ekrany multimedialne wskazujące i przyzywające klienta do określonego stanowiska. W najbliższym czasie mają się pojawić w oddziałach ZUS również specjalne zusomaty, dzięki którym każdy klient niemający komputera będzie miał dostęp do swojego profilu na portalu PUE. Zusomaty umożliwią też składanie wszelkich papierowych dokumentów już po zamknięciu placówki ZUS. MAG 10

12 TAŃSZA REJESTRACJA SPÓŁKI HANDLOWEJ Od 18 maja roku 2012 zasadniczo zmniejszyły się koszty zakładania spółek handlowych. Obniżkę wprowadziła nowelizacja rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie organizacji, sposobu wydawania i rozpowszechniania oraz podstawy ustalania ceny numerów Monitora Sądowego i Gospodarczego i wysokości opłat za zamieszczenie w nim ogłoszenia lub obwieszczenia (Dz.U. z 2012 r., poz. 499). Ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym pierwszego wpisu przedsiębiorstwa do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) kosztuje teraz tylko 100 zł. Wcześniej opłata ta wynosiła 500 zł. Niestety nie zmieniono opłaty za ogłaszanie kolejnych wpisów do KRS. Nadal jest to 250 zł. Jest to już kolejne w ciągu ostatniego roku obniżenie opłat rejestracyjnych. Cała procedura rejestracji spółki w rejestrze przedsię- handlowych, biorców w Krajowym Rejestrze Sądowym kosztuje obecnie 600 zł, z czego 500 zł wynosi opłata stała od wniosku o zarejestrowanie podmiotu w rejestrze przedsiębiorców w KRS, a 100 zł opłata za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Wprowadzone zmiany niewątpliwie trzeba ocenić pozytywnie, jednakże zaskakuje nieco fakt pozostawienia opłaty za ogłaszanie kolejnych wpisów (np. wszelkich zmian w umowie spółki) na dotychczasowym poziomie, przy tak zasadniczej obniżce opłaty za pierwszy wpis. Na uwagę zasługuje również fakt, że na mocy wyżej wspomnianego rozporządzenia zlikwidowano papierową wersję Monitora Sądowego i Gospodarczego. Będzie on teraz wydawany jedynie w formie elektronicznej w formacie Portable Document Format (PDF), generowanym w sposób umożliwiający przeszukiwanie i wydruk dokumentu. Od 1 lipca 2012 r. jest on udostępniany do wglądu na stronach internetowych Ministerstwa Sprawiedliwości Charakterystyka spółek procedura ich tworzenia i zasady rejestracji - strona 12 (pod adresem Spółka z o. o: Wzorzec umowy w ramach procedury S24 - bez taksy notarialnej. Osoby decydujące się na zakładanie spółki z o.o., mogą dodatkowo obniżyć koszty zawiązania i rejestracji spółki, jeżeli złożą wniosek w ramach procedury S24. Obowiązuje ona od początku tego roku i polega na wykorzystaniu wzorca umowy spółki z o.o. dostępnego w Internecie. Zawiązanie i rejestracja spółki następuje tu bowiem poprzez skorzystanie z systemu teleinformatycznego prowadzonego przez Ministerstwo Sprawiedliwości (ems). Zawarcie umowy spółki z o.o. wymaga jedynie wypełnienia formularza umowy udostępnianego w systemie ems i opatrzenia umowy podpisem elektronicznym. Wystarczy tu zwykły podpis elektroniczny (brak obowiązku posiadania tzw. bezpiecznego podpisu elektronicznego). Uzyskuje się go przy rejestracji konta użytkownika, podając stosowne dane osobowe oraz proponując własny login i hasło. Login i hasło stanowią właśnie ów zwykły podpis elektroniczny. Przez to konto użytkownik otrzymuje dostęp do systemu ems. W rezultacie nie ma konieczności udawania się do notariusza celem zawarcia umowy w formie aktu notarialnego. Zgodnie z art Kodeksu Spółek Handlowych umowa spółki z o.o. zawierana z wykorzystaniem wzorca umowy jej bowiem 11

13 TAŃSZA REJESTRACJA SPÓŁKI HANDLOWEJ c.d. nie wymaga. Pozwala to więc wspólnikom zaoszczędzić na taksie notarialnej od umowy spółki. Miejmy jednak na uwadze, iż jest to jedyny wyjątek od zasady, że umowa spółki z o.o. powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. MAG Co to są spółki handlowe i jak powstają? Nazwę spółki handlowe" stosuje się w stosunku do spółek regulowanych przepisami Kodeksu Spółek Handlowych. Nazwa spółki handlowe", może być myląca, bowiem mogą one prowadzić działalność nie tylko w sferze handlu, ale także w innych dziedzinach gospodarki. Wszystkie spółki prawa handlowego powstają w drodze umowy. W umowie spółki handlowej wspólnicy (akcjonariusze) zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów oraz, jeżeli umowa lub statut spółki tak stanowi, przez współdziałanie w inny określony sposób. Spółki handlowe dzielą się na dwa rodzaje: spółki osobowe - cechuje je konstrukcja oparta na więzi osobistej wspólników, którzy uczestniczą bezpośrednio w pracach spółki; spółki kapitałowe - podstawowe znaczenie mają w nich nie cechy osobiste wspólników, lecz wnoszony przez nich kapitał. Do spółek osobowych zaliczamy: spółkę jawną spółkę partnerską spółkę komandytową spółkę komandytowo akcyjną Spółkami kapitałowymi są: spółka z ograniczona odpowiedzialnością spółka akcyjna Kodeks, dla każdego rodzaju spółki, określa formę, w jakiej umowa spółki musi być zawarta (forma pisemna pod rygorem nieważności lub akt notarialny), oraz wskazuje na koniczność spełnienia innych warunków, niezbędnych do jej rejestracji. Wszystkie spółki handlowe muszą zostać zgłoszone do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym. Dopiero z chwilą wpisu w KRS powstaje osobowa spółka handlowa, a spółka kapitałowa w organizacji staje się właściwą spółką z o.o. albo akcyjną i uzyskuje osobowość prawną. Wniosek o wpis spółki do KRS podlega opłacie sądowej. Poza tym wpis spółki do KRS jest obligatoryjnie ogłaszany w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Za ogłoszenie pobierana jest opłata. Koszty postępowania rejestrowego ponosi podmiot podlegający obowiązkowi wpisu do KRS. Opłatę sądową i za ogłoszenie wpisu w MSiG uiszcza się z góry na rachunek bieżący dochodów sądu rejonowego przyjmującego wniosek. MAG 12

14 O EKONOMII SPOŁECZNEJ... Ekonomia społeczna jest sektorem gospodarki, w którym organizacje są zorientowane na społeczną użyteczność, a wypracowywana przez nie nadwyżka służy realizacji celu społecznego Ponieważ pojęcie ekonomii społecznej jest bardzo szerokie, warto opisać ją poprzez instytucje stanowiące rdzeń tego środowiska tzw. przedsiębiorstwa społeczne. Najbardziej popularną i często stosowaną definicją jest ta, sformułowana przez pracowników europejskiej sieci badawczej EMES (European Research Network). Według niej za przedsiębiorstwo społeczne uznaje się działalność o celach głównie społecznych, której zyski w założeniu są reinwestowane w te cele lub we wspólnotę, a nie zwiększanie dochodu udziałowców czy też właścicieli. EMES określa kryteria społeczne i ekonomiczne, którymi powinny charakteryzować się inicjatywy wpisujące się w ekonomię społeczną. Instytucje ekonomii społecznej są podmiotami gospodarczymi i społecznymi działającymi we wszystkich sektorach. Jej instytucjonalne ramy odpowiadają mniej więcej granicom szeroko rozumianego sektora pozarządowego. Podmioty, takie jak stowarzyszenia, fundacje prowadzące działalność gospodarczą lub odpłatną działalność pożytku publicznego, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, tworzące trzeci sektor (funkcjonuje także określenie trzeci system) nazywane są "tradycyjną" ekonomią społeczną. Z kolei dopiero powstające typy podmiotów, takie jak: spółdzielnie socjalne, przedsiębiorstwa społeczne, centra integracji społecznej, zakłady aktywności zawodowej, W dniach maja 2012 r. CDR w Brwinowie O/Kraków przeprowadziło szkolenie pt. Rola ekonomii społecznej w rozwoju społeczności lokalnych na obszarach wiejskich. Szczegółowe informacje na temat zakresu i przebiegu szkolenia znajdą Państwo na platformie cyfrowej CDR w Brwinowie O/Kraków pod adresem: warsztaty terapii zajęciowej, określane są jako "nowa" ekonomia społeczna. Ekonomia społeczna jest sektorem gospodarki, w którym organizacje są zorientowane na społeczną użyteczność, a wypracowana przez nie nadwyżka służy realizacji celu społecznego. Taka ich misja wynika z i jest chroniona przez autonomię zarządzania, demokratyczne decydowanie oraz lokalne zakorzenienie. W ten sposób krystalizuje się, obok celu gospodarczego, misja społeczna, która ma istotne znaczenie dla podmiotów ekonomii społecznej. Misja społeczna jest ważnym elementem działalności organizacji ekonomii społecznej, bowiem dla administracji publicznej może być informacją o strukturze organizacji, celach stawianych w działalności czy realizowanych wartościach. Sformułowanie misji jest przydatne również dla samych organizacji, ponieważ ułatwia zdobywanie funduszy na działalność, poszukiwanie osób, instytucji do współpracy i wsparcia finansowego. Przyjęcie i kierowanie się w działaniach wizją oraz misją społeczną jednostek ekonomii społecznej jest przejawem orientacji marketingowej i zarządzania. Ekonomia społeczna wiąże się ściśle z następującymi kategoriami: lokalnością, samorządnością, społeczeństwem obywatelskim, kapitałem społecznym i rozwojem lokalnym. Nie- 13

15 O EKONOMI SPOŁECZNEJ c.d. mniej kluczowymi cechami wypełniającymi powyższe kategorie są: odpowiedzialność, zaangażowanie, samoorganizacja oraz demokratyczne zarządzanie (jeden głos, jeden człowiek). Ten ostatni postulat ściśle łączy się z zagadnieniem samorządności terytorialnej, która oznacza rozwiązywanie własnych spraw, przez samych zainteresowanych. Organizacje ekonomii społecznej, wraz z samorządami lokalnymi mogą być instytucjami, które tworzą ramy prawne dla samorządności obywateli. Pozwalają tworzyć system służący do reprezentowania jej interesów i rozwiązywania jej własnych spraw, osiągając przy tym realizację celów społecznych i ekonomicznych. Na poziomie lokalnym problemy społeczne są najlepiej obserwowalne i dostrzegane. Ekonomia społeczna w różnych formach pojawia się na całym świecie i to niezależnie od poziomu zamożności, systemu politycznego i dominującej w danym kraju religii. Poszczególne państwa dostrzegają rolę tego nurtu w rozwoju społeczno-gospodarczym i polityce spójności. Także środowisko biznesu coraz częściej spogląda na ideę przedsiębiorstw społecznych jako na sposób dotarcia ze swoimi usługami do najbiedniejszych. Idea ta zyskuje też coraz większą popularność w środowisku organizacji pozarządowych, które poszukują mechanizmów ekonomicznej samodzielności dla siebie oraz trwałych rozwiązań dla swoich podopiecznych. Wszystko to daje dość powodów, aby bliżej przyjrzeć się idei ekonomii społecznej, jako obiecującemu sposobowi rozwiązywania problemów społecznych. można zbiór instytucji nazywany przedsiębiorstwami ekonomii społecznej (PES) lub po prostu przedsiębiorstwami społecznymi. Istnieje wiele konkurujących ze sobą sposobów ich definiowania. Część z nich uległa już w niektórych krajach instytucjonalizacji w postaci przepisów nadających przedsiębiorstwom społecznym byt prawny. Działanie firm funkcjonujących w oparciu o zasady ekonomii społecznej stanowi wyzwanie dla każdej społeczności. Dzięki zaangażowaniu się przedsiębiorstw w praktyki ekonomii społecznej rozwijają się lokalne inicjatywy, tworzą się więzi, które są podstawą budowy społeczeństwa obywatelskiego. Buduje się sieć relacji, rodzi poczucie zaufania, wzmacnia się także wiara w możliwość sensownego, wspólnego działania. Nawiązanie partnerskiej współpracy przynosi profity poprzez nowe relacje ze środowiskiem biznesu, osiągnięcie wartości dodanej, dostęp do nowych rynków i informacji, korzystanie z funduszy unijnych czy dotacji, zdobycie wiedzy w specjalistycznych dziedzinach. Dzięki tworzeniu sieci powiązań i współpracy między członkami społeczeństwa przy realizacji celów gospodarczych i społecznych, jednoczą się środowiska lokalne. Łukasz Jawny CDR O/Kraków W ramach ekonomii społecznej wyodrębnić 14

16 PRZEDSIĘBIORCA SZYBCIEJ ODZYSKA NALEŻNOŚCI - ZMIANY W KODEKSIE POSTĘPOWANIA CYWILNEGO W praktyce gospodarczej, pomiędzy przedsiębiorcami, raz na jakiś czas dochodzi do sporów sądowych co do zapłaty za sprzedane towary czy wykonane usługi. Szczególnie narażeni na ryzyko nieotrzymania zapłaty są drobni przedsiębiorcy. Oni również najdotkliwiej odczuwają skutki trudności z odzyskaniem należności od nierzetelnego kontrahenta. Tryb dochodzenia roszczeń cywilnych między przedsiębiorcami określa Kodeks postępowania cywilnego. W dniu 3 maja 2012 roku weszła w życie nowelizacja kodeksu, modyfikująca znacznie zasady sądowego dochodzenia należności przez dłużników. Wprowadzone zmiany mają głownie na celu ułatwić dochodzenie roszczeń w przypadku małych i średnich przedsiębiorców. Podstawowa zmiana to likwidacja odrębnej procedury gospodarczej przewidzianej do prowadzenia sporów między przedsiębiorcami. Sprawy gospodarcze zostały poddane tym samym, mniej sformalizowanym, regułom procesowym, które obowiązują w zwykłych sprawach cywilnych (sądy gospodarcze jako wydziały sądów powszechnych zostały jednak zachowane). Uproszczono zasady zgłaszania wniosków dowodowych i twierdzeń w procesie. Strony postępowania mogą teraz prezentować materiał procesowy do zamknięcia rozprawy, gdyż decyzję ewentualnego odrzucenia spóźnionych wniosków dowodowych podejmuje sąd. Od jego oceny zależy, czy strona powołała twierdzenia lub dowód we właściwym czasie, czy też uczyniła to zbyt późno. Ponadto zostały zaostrzone kary za przeszkadzanie w egzekucji należności. Z 500 zł do 2000 zł podniesiono grzywnę za nieuzasadnioną odmowę udzielenia komornikowi wyjaśnień lub informacji wymaganych do prowadzenia egzekucji. Karze w tej samej wysokości będzie również podlegał dłużnik, który zaniedba obowiązku powiadomienia o zmianie miejsca swojego pobytu. Jeśli żądanie udzielenia wyjaśnień lub informacji zostanie skierowane do osoby prawnej lub innej organizacji, karze grzywny będzie podlegał jej pracownik odpowiedzialny za udzielenie wyjaśnień lub informacji, a gdyby ustalenie takiego pracownika było utrudnione, karze będzie podlegać jej kierownik. Z 200 zł do 1000 zł podwyższona została także maksymalna wysokość kary grzywny za przeszkadzanie w czynnościach komornika. Z kolei nieudzielanie przez pracodawcę komornikowi wymaganych prawem informacji w przypadku egzekucji z wynagrodzenia za pracę jest obecnie zagrożone karą grzywny w wysokości do 2000 zł. MAG 15

17 DUŻE ZMIANY W ZAKRESIE PODATKU VAT Znana jest już treść najnowszej nowelizacji podatku VAT na lata 2012 i Nowela ustawy podatkowej wprowadza istotne zmiany. Obecnie projekt ustawy nowelizacyjnej, zgodnie z procedurą legislacyjną, jest przedmiotem prac parlamentu. Proponowane zmiany mają charakter kompleksowy i będą dotyczyć wszystkich podatników. Zmianie ulegają m.in. zasady: wystawiania faktur, przesyłania faktur elektronicznych, czy powstania obowiązku podatkowego. Projekt ustawy nowelizacyjnej zakłada, że obowiązek podatkowy (istotny dla wskazania, od kiedy należy odprowadzić podatek) powstanie z upływem miesiąca, w którym dokonano dostawy towarów / wykonano usługę. Zniknie także większość wyjątków w zakresie powstawania obowiązku podatkowego, co uczyni przepisy prostszymi. Jest to zasadnicza zmiana. Oznacza bowiem odrzucenie obecnej zasady, zgodnie z którą obowiązek podatkowy powstaje z momentem wystawienia faktury, jednak nie później niż 7 dni od wydania towaru / wykonania usługi. Obecnie, jeżeli sprzedaż nastąpi np. 5 maja, a faktura zostanie wystawiona 10 maja, to uwzględnia się ją w rozliczeniu za maj, a podatek trzeba odprowadzić do 25 czerwca. Po zmianach faktury będą mogły być wystawiane do 7. dnia po końcu miesiąca, w którym sprzedano towar lub wykonano daną usługę. Dzięki takiemu rozwiązaniu będzie istniała możliwość wystawienia jednej zbiorczej faktury za cały miesiąc. Zmiana w zakresie powstawania obowiązku podatkowego ma na celu usunięcie niezgodności pomiędzy polską ustawą o podatku od towarów i usług a Dyrektywą 2006/112/EEC (tzw. Dyrektywą VAT). <Dlaczego trzeba usunąć niezgodność informacja na następnej stronie> Zgodnie z przepisami dyrektywy powiązanie momentu powstania obowiązku podatkowego z momentem fakturowania może być stosowane na zasadzie wyjątku od reguły, stąd przepis polski wymagał zmiany. Ministerstwo Finansów proponuje również korzystną zmianę dotyczącą powstania obowiązku podatkowego dla tzw. małych podatników rozliczających się metodą kasową (szerzej - patrz kolejna strona). Obecnie obowiązek podatkowy powstaje u nich z dniem uregulowania całości lub części należności, nie później jednak niż 90-ego dnia od wydania towaru lub wykonania usługi. Jeżeli podatnicy ci nie otrzymają pieniędzy w tym czasie, to, niestety, i tak muszą odprowadzić podatek. Nowelizacja zmieni tę niekorzystną sytuację. Wprowadzony zostanie jeden moment powstania obowiązku podatkowego u małego podatnika rozliczającego się metodą kasową. Będzie nim koniec miesiąca, w którym podatnik otrzymał zapłatę w całości lub jej części. Ustawa wprowadzi instytucję faktury uproszczonej, którą przedsiębiorcy będą mogli stosować do kwoty 450 zł lub równowartości 100 euro. Taka faktura nie będzie zawierała części elementów, które dziś są wymagane. Dane nabywcy zostaną ograniczone do NIP, faktura nie 16

18 DUŻE ZMIANY W ZAKRESIE PODATKU VAT c.d. będzie musiała posiadać ilości i miary dostarczanych towarów, czy cen jednostkowych i upustów oraz kwot podatku w rozbiciu na różne stawki. Nowela ma ponadto zapewnić równorzędne traktowane faktur papierowych i elektronicznych. MAG Dlaczego polskie przepisy VAT muszą być zgodne ze wspólnotowymi regulacjami VAT? Na obszarze Unii Europejskiej (jak na razie) możliwy jest swobodny przepływ towarów i usług (a także ludzi i kapitału). Aby taki swobodny przepływ był możliwy, koniczne było stworzenie jednolitego rynku europejskiego, a więc rzeczywiste wyeliminowanie granic wewnętrznych w Unii Europejskiej. W ramach jednolitego rynku wszystkie podmioty na nim konkurujące muszą mieć zapewnione identyczne warunki funkcjonowania. Nie może być tak, że jeden podmiot, dzięki istniejącym regulacjom podatkowym, jest w lepszej pozycji niż jego konkurent z innego kraju. Dlatego, mając na względzie utworzenie jednolitego rynku, zdecydowano się na harmonizację podatku VAT w obrębie UE. Słowo harmonizacja oznacza, że przepisy w zakresie VAT w poszczególnych krajach zasadniczo różnią się jedynie co do konstrukcji prawnej, co do treści, natomiast ich sens prawny jest identyczny. Regulacje wspólnotowe dopuszczają pewne rozbieżności pomiędzy ustawodwastwami w zakresie VAT poszczególnych krajów Unii, jednak dotyczą one kwestii, które nie powodują zakłócenia równej konkurencji pomiędzy przedsiębiorcami działającymi w UE. Czasami państwa członkowskie wprowadzają regulacje niezgodne z przepisami wspólnotowymi. Wówczas odpowiednie organy UE mogą wszcząć postępowanie przeciwko takim krajom, co w pewnym momencie może zakończyć się dla nich dotkliwymi konsekwencjami finansowymi. MG Kto to jest mały podatnik i na czym polega metoda kasowa rozliczania podatku? To podatnik, u którego wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości euro (w przypadku podatnika prowadzącego przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzającego funduszami powierniczymi, będącego agentem lub inną osobą prowadzącą usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu, to podatnik u którego kwota prowizji nie przekroczyła euro). Mały podatnik ma prawo wyboru metody kasowej rozliczania VAT. Polega ona na tym, że obowiązek podatkowy powiązany jest z chwilą uregulowania całości lub części należności, a nie, jak w przypadku pozostałych podatników, z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi. MAG 17

19 INTERPRETACJE VAT Na szkoleniach z zakresu podatku VAT rolnicy bardzo często poruszają kwestie formalności, które mają miejsce w przypadku śmierci podatnika lub przekazania gospodarstwa. Pytania w tych tematach były już zadawane organom skarbowym w formie wniosku o wydanie interpretacji. Pytania podatnika 1: 1. Czy małżonka (lub następcy prawni) po śmierci podatnika będzie musiała złożyć w urzędzie skarbowym za Wnioskodawcę ostatnią deklarację VAT-7 i wpłacić ewentualny podatek należny do urzędu skarbowego? 2. Czy małżonka (lub następcy prawni) po śmierci podatnika będzie musiała sporządzić za Wnioskodawcę remanent likwidacyjny lub dokonać innych czynności wobec urzędu skarbowego i ewentualnie odprowadzić należny podatek od remanentu likwidacyjnego? Skrót z odpowiedzi: Byt prawny podatnika osoby fizycznej, na którego przepisy podatkowe nakładają obowiązek podatkowy ustaje z chwilą śmierci. Osoba fizyczna, zgodnie z regulacją Kodeksu Cywilnego, jest podmiotem prawa od chwili narodzin do chwili śmierci. Organy podatkowe uzyskują informację o śmierci podatnika na podstawie regulacji ustawy z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (t.j. Dz. U. z 2004 r. Nr 269, poz ze zm.), zwanej dalej ustawą o NIP. W przypadku podatników prowadzących indywidualną działalność gospodarczą, na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy o NIP, organy prowadzące ewidencję ludności są obowiązane, w terminie 14 dni od dnia otrzymania aktu zgonu, do przekazania informacji o zgonie naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania zmarłego podatnika. Tym samym, w przypadku zgonu podatnika osoby fizycznej wygasa z mocy prawa decyzja o nadaniu podatnikowi numeru identyfikacji podatkowej (NIP) oraz ustaje byt prawny podatnika (art. 12 ust. 2 ustawy o NIP). Regulacje ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), zwanej dalej ustawą, nie precyzują wprost skutków prawnych związanych ze śmiercią podatnika podatku od towarów i usług. Jednakże śmierć podatnika jest jedną z form zakończenia bytu prawnego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, a więc również zakończeniem występowania podmiotu w obrocie gospodarczym w charakterze podatnika podatku od towarów i usług. Zgodnie z art ustawy Ordynacja podatkowa, spadkobiercy podatnika przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy. Natomiast 2 ww. artykułu przewiduje, że jeżeli na podstawie przepisów prawa podatkowego, spadkodawcy przysługują prawa o charakterze niemajątkowym, związane z prowa- 18

20 INTERPRETACJE VAT c.d. dzoną działalnością gospodarczą, uprawnienia te przechodzą na spadkobierców pod warunkiem dalszego prowadzenia tej działalności na ich rachunek. Art. 96 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług określa, że jeśli podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT, zaprzestał wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, jest obowiązany zgłosić zaprzestanie działalności naczelnikowi urzędu skarbowego, a w przypadku gdy zaprzestanie działalności nastąpiło w wyniku śmierci podatnika, zgodnie z art. 96 ust. 7 ustawy, zawiadomienia o zaprzestaniu działalności dokonuje jego następca prawny. Zatem, następcy prawni, mają obowiązek po śmierci podatnika podatku od towarów i usług dokonać zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o tym fakcie, składając zgłoszenie VAT-Z. W sytuacji przedstawionej we wniosku (brak kontynuacji działalności), małżonka Wnioskodawcy (lub inni następcy prawni), jako spadkobierca po zmarłym podatniku, nie ma obowiązku sporządzenia spisu z natury przewidzianego w art. 14 ustawy o podatku od towarów i usług i opodatkowania towarów objętych tym spisem, a tym samym nie jest zobowiązana do odprowadzenia należnego podatku. Następcy prawni nie mają obowiązku składania za zmarłego podatnika podatku od towarów i usług deklaracji podatkowej oraz zapłaty podatku, gdyż obowiązek ten dotyczy wyłącznie podatników tego podatku. (Interpretacja indywidualna z dnia r., sygn. ILPP2/ /08-2/GZ - Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu). Pytania podatnika 2: Czy rezygnacja podatnika z podatku VAT, w związku z przekazaniem gospodarstwa synowi, w zamian za przejście na rentę strukturalną nie spowoduje konsekwencji finansowych wobec Urzędu Skarbowego. Skrót z odpowiedzi: W myśl przepisów ustawy o podatku od towarów i usług ustawodawca wyłączył z opodatkowania transakcję zbycia całego przedsiębiorstwa lub zorganizowanej jego części. Zatem, należy stwierdzić, iż planowane przez Wnioskodawcę przekazanie gospodarstwa rolnego, spełniającego definicję przedsiębiorstwa (w rozumieniu w art. 55; Kodeksu cywilnego), nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy. Wnioskodawca ma zamiar przekazać gospodarstwo synowi pracującemu w tym gospodarstwie i zrezygnować z bycia podatnikiem VAT czynnym. Czynność przekazania gospodarstwa rolnego przez Wnioskodawcę nie wiąże się dla przekazującego z obowiązkiem skorygowania podatku naliczonego, odliczonego w związku z nabyciem składników majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa (m.in. wynikającego z zakupów inwestycyjnych, tj. budowa obory). Przekazanie gospodarstwa rolnego nakłada na nabywcę obowiązek dokonywania ewentualnych stosownych korekt w zakresie podatku naliczonego, co wynika z art. 91 ust. 9 ustawy o podatku od towarów i usług, gdyż to na nabywcy (przejmującym gospodarstwo rolne), ciąży obowiązek dokonania ewentualnej rocznej korekty podatku naliczonego. Reasumując, należy stwierdzić, że przekazanie synowi przedsiębiorstwa w postaci gospodarstwa rolnego, spełniającego warunki określone w art. 55 Kodeksu cywilnego, wyłączone jest 19