Program własny. ŚPIEWAJMY RAZEM dla uczniów klas IV- VI. Szkoły Podstawowej

Transkrypt

1 Program własny zajęć pozalekcyjnych ŚPIEWAJMY RAZEM dla uczniów klas IV- VI Szkoły Podstawowej Program opracowała: Wiesława Leonarcik nauczycielka muzyki w Szkole Podstawowej w Poczesnej

2 -WSTĘP- Program zajęć pozalekcyjnych Śpiewajmy razem jest wynikiem mojej pracy jako nauczyciela muzyki i opiekuna chóru szkolnego. Adresowany jest do uczniów szkoły podstawowej, którzy swoje spontaniczne zainteresowania muzyczne pragną rozwijać uczestnicząc w zajęciach pozalekcyjnych. Program zakłada realizację treści w okresie jednego roku szkolnego w wymiarze dwóch godzin tygodniowo. Dostosowany jest do moŝliwości ucznia zdolnego. Udział w kole będzie miał charakter dobrowolny i będzie wynikał z naturalnego dąŝenia do aktywności i kontaktu z muzyką. W ramach zajęć, prowadzonych w pracowni muzycznej, uczniowie będą mogli rozwijać swoje zamiłowania do śpiewu i gry na instrumentach muzycznych. Decydując się na formę i rodzaj zajęć muzycznych wzięłam pod uwagę: - własne moŝliwości i zainteresowania, - zainteresowania uczniów, - specyfikę i warunki pracy szkoły, - oczekiwania rodziców i środowiska, - tradycję szkoły. Szkolne zajęcia pozalekcyjne stworzą moŝliwość rozwoju aktywności muzycznej (wokalnej i instrumentalnej) uczniów. Są propozycją zajęć dla uczniów wraŝliwych na muzykę i sztukę. Program proponuje realizację treści kształcenia poprzez wyrobienie w uczniu wraŝliwości na muzykę, przygotowanie do aktywnego uczestnictwa w kulturze, kształtowanie zainteresowań i uzdolnień muzycznych. Uczniowie po zakończeniu edukacji powinni posiadać umiejętność posługiwania się głosem, grą na instrumentach, posiadać znajomość zasad muzyki, mieć opanowany repertuar pieśni i piosenek związanych z kalendarzem imprez szkolnych. Cele i treści programu pozwalają kształcić takie umiejętności, które pobudzą wszechstronny rozwój pełnej i twórczej osobowości ucznia, a w szczególności: - rozbudzić twórczą postawę wobec siebie i świata. 2

3 2. CELE PROGRAMU AUTORSKIEGO Cele programu zostały dobrane z myślą o spełnieniu trzech podstawowych funkcji chóru i zespołu instrumentalnego w szkole: - poznawczo- kształcącej, - wychowawczej, - uŝytkowej, Zajęcia szkolnego koła przeznaczone są dla uczniów: - pragnących rozwijać swoje zamiłowania do śpiewu i gry na instrumentach, - posiadać odpowiednie predyspozycje muzyczne (dobry głos i słuch muzyczny. Zainteresowanie uczniów śpiewem zespołowym zamierzam osiągnąć m.in. poprzez: - atrakcyjny i zarazem wartościowy repertuar, - ciekawy sposób prowadzenia zajęć z zastosowaniem integracji form- nie tylko śpiew, - organizowanie występów chóru i zespołu w szkole i środowisku oraz udział w róŝnego rodzaju konkursach, festiwalach i przeglądach, - unikanie schematycznego prowadzenia zajęć, - organizowanie wspólnych wyjazdów z zespołem, np. na koncerty, imprezy muzyczne itp. Uczestnictwo w zajęciach koła muzycznego uwzględniłam w Przedmiotowym Systemie Oceniania i ma wpływ na ocenę półroczną i końcową z muzyki. OGÓLNE CELE KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA: Podstawowym celem zajęć pozalekcyjnych jest zachęcenie ucznia do aktywnego uprawiania i odbioru sztuki. Do waŝnych celów naleŝą równieŝ: ukształtowanie wraŝliwości estetycznej ucznia, wyrobienie umiejętności oceny dzieł sztuki. Uczeń, poznając i uprawiając muzykę, doskonali w sobie pozytywne cechy charakteru, takie jak: kreatywność, cierpliwość i wytrwałość oraz doznaje radości z osiągniętego wyniku artystycznego, co utrwala jego poczucie własnej wartości. Istotnym zadaniem jest uświadomienie sobie korzeni i tradycji kulturalnych oraz wyrobienie w uczniach z jednej strony poczucia toŝsamości własnej i narodowej, z drugiej zaś-tolerancji 3

4 w stosunku do odmienności innych kultur i obyczajów. Ostatecznym celem nauczania będzie z pewnością wszechstronny rozwój pełnej i twórczej osobowości ucznia. SZCZEGÓŁOWE CELE KSZTAŁCENIA : kształcenie głosu i umiejętności posługiwania się nim, kształcenie zainteresowań i upodobań muzycznych, nauka i doskonalenie techniki gry na instrumentach, poznawanie literatury muzycznej, doskonalenie zasad pisma nutowego, poznanie róŝnych typów piosenek i pieśni patriotycznych, zaznajomienie z wybranymi, wybitnymi dziełami muzycznymi róŝnych epok, kształcenie słuchu muzycznego oraz wraŝliwości intonacyjno- emisyjnej, wyposaŝenie uczniów w podstawowe umiejętności wokalne, wdraŝanie uczniów do aktywności artystycznej i kulturalnego wykorzystania wolnego czasu, kształtowanie systematyczności, obowiązkowości oraz umiejętności współdziałania w grupie, dostarczanie radości ze wspólnego śpiewania i muzykowania, a takŝe pozytywnych przeŝyć związanych z występami oraz moŝliwością wykazania się własnymi umiejętnościami, opanowanie róŝnorodnego repertuaru piosenek związanych z kalendarzem imprez szkolnych, zapoznanie się z nowymi technikami, przydatnymi przy uprawianiu i odbiorze muzyki (płyta kompaktowa, programy komputerowe), wiadomości o Ŝyciu muzycznym we współczesnym świecie, poszerzanie horyzontów myślowych, kształtowanie asertywności, rozwijanie wyobraźni, rozwijanie niezaleŝnego i twórczego myślenia, nauka szlachetnej rywalizacji. 4

5 3. TREŚCI KSZTAŁCENIA Śpiew i kształcenie głosu Program zakłada realizację następujących treści związanych z problematyką prawidłowego śpiewu i kształcenia głosu: Pracę nad rozwojem głosu uczniów na zajęciach chóru rozpoczynamy kilkunastominutowym rozśpiewaniem. Ćwiczenia rozśpiewujące dobiera się tak, aby zawierały jak najwięcej elementów usprawniających technikę emisyjną. Często jednak róŝny stopień percepcji oraz wrodzonych moŝliwości głosowych moŝe mieć wpływ na nierównomierny rozwój poszczególnych elementów techniki wokalnej uczniów. 1. Nauka pieśni i piosenek z zachowaniem naturalnego głosu. 2. Systematyczne doskonalenie głosu i techniki śpiewania przez stosowanie specjalnie dobranych ćwiczeń emisyjnych. 3. Stopniowe rozszerzanie skali głosu uczniów (a- f 2 ) 4. Kształcenie techniki zespołowego śpiewu przez ćwiczenia wyrównujące barwę samogłosek i poprawną dykcję. 5. Doskonalenie intonacji przez ćwiczenia rozwijające wraŝliwość słuchową na wysokość dźwięku. 6. Stosowanie zmian dynamiki, tempa i róŝnorodnej artykulacji w śpiewie. 7. Przygotowanie do śpiewu wielogłosowego poprzez kanony, proste układy dwui trzygłosowe. 8. Śpiewanie ćwiczeń harmonicznych w róŝnych skalach i tonacjach (w zaleŝności od opracowanego repertuaru). 9. Śpiewanie pieśni i piosenek w układzie dwu- i trzygłosowym. 10. Posługiwanie się zapisem nutowym podczas nauki piosenki. 11. Budowa aparatu głosowego. Gra na instrumentach Gra na instrumentach muzycznych to waŝna forma muzycznego działania. Technika gry czasami moŝe wymagać czasochłonnych ćwiczeń. Ucząc gry na instrumentach naleŝy 5

6 pamiętać o tym, Ŝe moŝliwości uczniów są zróŝnicowane, wobec czego kaŝdy uczeń powinien być traktowany indywidualnie. Nauka i doskonalenie techniki gry na fletach prostych: 1. Ćwiczenia oddechowe, 2. Umiejętność wydobycia dźwięków diatonicznych w skali (c 1 c 3 ) oraz niektórych chromatycznych (fis, gis, cis, b), 3. Doskonalenie techniki gry i prawidłowego zadęcia (gamy, ćwiczenia, etiudy), 4. Ćwiczenia kształtujące czystą intonację, 5. Opanowanie artykulacji staccato i legato, 6. Kształcenie umiejętności realizowania frazy muzycznej i dynamiki, Nauka i doskonalenie techniki gry na dzwonkach: 7. Kształcenie synchronizacji ruchu rąk podczas gry i prawidłowego wydobycia dźwięku, 8. Ćwiczenia na prawą i lewą rękę oparte na prostych schematach rytmicznych i melodycznych, 9. Kształcenie pamięci muzycznej (granie utworów na dzwonkach wymaga ich pamięciowego opanowania). Znajomość podstawowych zasad muzyki: 10. Wartości nut i pauz, 11. Znaki chromatyczne, 12. Umiejętność czytania zapisu nutowego, 13. Oznaczenia dynamiki i artykulacji, 14. Oznaczenie tempa i jego zmian, 15. Faktura homofoniczna i polifoniczna utworów, 16. Kształtowanie poczucia stylu muzycznego. 6

7 Repertuar utworów: - pieśni patriotyczne i okolicznościowe, - piosenki popularne i młodzieŝowe, - pieśni artystyczne i ludowe, - ludowe melodie polskie i innych narodów, - utwory popularne, - opracowanie utworów sławnych kompozytorów, - utwory muzyki dawnej. Muzyka i ruch Kolejną formą aktywności na zajęciach pozalekcyjnych będzie ruch z muzyką. Spostrzeganie i przeŝywanie muzyki jest procesem w pewnym sensie słuchowo- ruchowym. Kinetyczne odczuwanie muzyki ujawnia się często w postaci skurczów mięśni lub rytmicznych ruchów całego ciała, będących reakcją na dynamikę, rytm oraz charakter śpiewanego czy słuchanego utworu. Ruch przy muzyce wprowadza do zajęć zabawę i odpręŝenie. Daje moŝliwość radosnego i spontanicznego wyŝycia się. Bezpośrednie aktywne przeŝycie dynamiki, tempa, rytmu, artykulacji, przebiegu melodii i całej formy moŝe stać się czynnikiem rozwoju wraŝliwości na zjawiska muzyczne, co prowadzi do rozwoju wraŝliwości estetycznej i emocjonalnej. Na zajęciach koła, ekspresja ruchowa będzie głównie polegała na nauce podstawowych elementów tańców narodowych, inscenizacji pieśni i obrzędów ludowych. 1. Ćwiczenia i zabawy rytmiczne, 2. Rozwijanie wraŝliwości na dynamikę, 3. Rozwijanie wraŝliwości na tempo, 4. Rozwijanie umiejętności rozpoznawania metrum, 5. RóŜne sposoby realizacji tematów rytmicznych. 7

8 Słuchanie muzyki Kształcenie percepcji na zajęciach muzycznych odbywać się będzie poprzez wdraŝanie uczniów do aktywnego odbioru muzyki, zapoznawanie z podstawową literaturą muzyczną, dostarczaniem wiedzy z dziedziny kultury muzycznej oraz zainteresowanie Ŝyciem i twórczością wielkich artystów. W poznawaniu literatury muzycznej ogromne znaczenie ma śpiewanie i granie głównych wątków słuchanych utworów. Aktywne poznanie tematu czy głównej myśli utworu umoŝliwia lepsze jego zapamiętanie oraz ułatwia zrozumienie budowy dzieła. 4. PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW 4.1 WARUNKI REALIZACJI PROGRAMU Programem własnym będą objęci uczniowie klas IV- VI Szkoły Podstawowej w Poczesnej zainteresowani pracą w kole muzycznym. Zajęcia odbywać się będą w wymiarze dwóch godzin tygodniowo. Uczniowie spotykać się będą w pracowni muzycznej wyposaŝonej w: Instrument klawiszowy oraz zestaw instrumentów perkusyjnych (w tym instrumentarium Orffa), Sprzęt audio, Zestaw niezbędnych płyt, taśm magnetofonowych i kaset wideo, Podręczniki i ksiąŝki pomocnicze (słowniki, encyklopedie, przewodniki muzyczne), Tablica z pięciolinią, plansze z instrumentami, Zajęcia odbywać się będą takŝe w pracowni komputerowej, co pozwoli na wykorzystanie Internetu jako źródła informacji. 4.2 METODY, FORMY I ŚRODKI Zajęcia pozalekcyjne mają stworzyć uczniom moŝliwość do spontanicznej, odtwórczej i twórczej ekspresji muzycznej, mają umoŝliwić rozwój zdolności i umiejętności muzycznych. 8

9 W związku z tym preferowane jest stosowanie następujących metod nauczania: 1. Przedstawienie tematu lekcji przez nauczyciela; 2. Synchronizacja utworów z realizowanymi projektami edukacyjnymi; 3. Samodzielne lub grupowe przygotowywanie przez uczniów niektórych utworów; 4. Ćwiczenia praktyczne, pozwalające utrwalić, uzupełnić i uaktywnić nabytą wiedzę i umiejętności; 5. Eksperymentowanie, prowadzące do wyzwolenia moŝliwości twórczych; 6. Dyskusja; 7. Poznawanie dzieł muzycznych z nagrań i podczas koncertów; 8. Muzykowanie i nauka tańca; 9. Aktywność artystyczna uczniów; 10. Uczęszczanie na koncerty i udział w imprezach szkolnych; 11. Prezentacje osiągnięć artystycznych uczniów na terenie szkoły i w środowisku lokalnym: konkursy, przeglądy, koncerty; 12. Dokumentowanie zdobytych umiejętności i osiągnięć artystycznych: gazetki, albumy, nagrania muzyczne, dyplomy. Formy pracy: - praca indywidualna (uczeń otrzymuje materiał nutowy, który musi przyswoić samodzielnie) - praca grupowa (uczniowie prezentują opanowane utwory w kilkuosobowych grupach- np. podział na głosy) Środki dydaktyczne: Instrumenty melodyczne i perkusyjne, wideokasety, magnetowid, radiomagnetofon, płyty, tablice poglądowe, albumy, materiały nutowe, telewizor, Internet, zdjęcia wybitnych śpiewaków, zespołów muzycznych, encyklopedie multimedialne, słowniki. 9

10 4.3 OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW W wyniku realizacji programu zajęć pozalekcyjnych uczeń powinien przyswoić sobie następujące umiejętności i wiadomości: - umiejętność posługiwania się zapisem nutowym w stopniu zaawansowanym, - umiejętność zastosowania w praktyce oznaczeń tempa, dynamiki i artykulacji, - umiejętność poprawnego pod względem intonacyjnym, melodycznym i rytmicznym zaśpiewania ćwiczeń rozśpiewujących, - znajomość pamięciowa wszystkich przyswajanych utworów wokalnych i instrumentalnych, - umiejętność śpiewania przyswojonych pieśni i piosenek, - umiejętność śpiewania w kanonie i dwugłosie, - umiejętność grania na dzwonkach i flecie utworów instrumentalnych, - znajomość obrzędów i zwyczajów ludowych, - rozróŝnianie i znajomość podstawowych figur tańców narodowych, - umiejętność muzykowania w zespole, - umiejętność rozpoznawania głosów, - znajomość form AB, ABA, ronda i wariacji, - wiadomości na temat twórczości najwybitniejszych kompozytorów muzyki powaŝnej i muzyki młodzieŝowej, - wiadomości dotyczące poszczególnych epok historycznych, - umiejętność korzystania z komputera i edukacyjnych programów multimedialnych, - umiejętność pracy w zespole, - znajomość budowy organu głosu, - znajomość wybranych nazwisk słynnych śpiewaków, - umiejętność improwizowania melodii lub rytmu na podany temat (wiersz, przysłowia), - dostrzegania słabych i mocnych stron własnej działalności, - umiejętność orientowania się we współczesnej kulturze muzycznej, - wykazywać zainteresowanie odbiorem sztuki: słuchać dobrej muzyki, uczęszczać na koncerty, - umiejętność szlachetnej rywalizacji, 10

11 - radość i satysfakcja z własnych osiągnięć twórczych, - umiejętność świadomego i wybiórczego korzystania z oferty kulturalnej, - umiejętność radzenia sobie z tremą związaną z występami na scenie i przed publicznością. 5. EWALUACJA PROGRAMU Narzędzia ewaluacji będą przyjmować następujące formy: praca na zajęciach muzycznych w przygotowaniu imprez i uroczystości szkolnych, aktywność ucznia, samodzielne, pamięciowe opanowanie pieśni i piosenek oraz utworów instrumentalnych; anonimowa ankieta dla uczniów oceniających realizowany program. 6. LITERATURA: Komorowska H., Konstrukcja, realizacja i ewaluacja programu nauczania Warszawa, IBE, Brzezińska A., Szkoła twórcza- autorskie klasy, programy, nauczyciele. Kwartalnik Pedagogiczny nr 2, s Baranowicz K., Program kształcenia- próba wyjścia poza schematy Łódź, Wyd. UŁ, 1995 Kropiwnicki Jan (praca zbiorowa)- Jak tworzyć program? 11