WYMAGANIA EDUKACYJNE KLASA II TECHNIKUM (2 GODZ.) WYMAGANIA

Transkrypt

1 DZIAŁ TEMAT L.GO DZ RENESA NS Lekcja organizacyjna W dobie wielkich odkryd geograficznych Przemiany społecznogospodarcze w Europie Czasy odrodzenia w Europie i Polsce WYMAGANIA EDUKACYJNE KLASA II TECHNIKUM (2 GODZ.) WYMAGANIA PODSTAWOWE PONADPODSTAWOWE zna pojęcia: historia, prehistoria, epoka historyczna, źródło historyczne, periodyzacja właściwie posługuje się pojęciami, rozumie znaczenie dat, określa rodzaj źródła historycznego 1 zna pojęcia: wielkie odkrycia geograficzne, kolonie, korsarze, astrolabium, busola, karawela, układ w Tordesillas, konkwistador, zna nazwiska odkrywców potrafi poprawnie używad pojęcia, zna działalnośd Henryka Żeglarza, K. Kolumba, Vasco da Gamy, F. Magellana, B. Diaza, A. Veespucciego, zna daty najważniejszych odkryd: 1492, 1487, 1498, , wymienia przyczyny organizowania wypraw, wyjaśnia skutki wypraw 1 zna pojęcia: inflacja, dualizm gospodarczy, feudalizm, kapitalizm, cech, manufaktura, spółka, trójpolówka, płodozmian, proces grodzeo,, wie kim był J. Fugger wskazuje na mapie granicę stref gospodarczych w Europie, omawia nowe systemy produkcji rzemieślniczej, wymienia źródła uzyskiwania kapitału w XVI-XVII w., analizuje źródła historyczne 1 zna pojęcia: renesans, humanizm, Wawel, arrasy, kopuła, mecenas, utopia, helicentryzm, gimnazja, kolegia jezuickie,, zna postacie twórców działających w epoce prawidłowo stosuje pojęcia, omawia działalnośd Gutenberga, Kopernika, Galileusza, L. da Vinci, Santi, Reja itd., wskazuje na mapie ośrodki renesansu włoskiego i polskiego, wskazuje cechy ideału człowieka renesansu, wymienia dzieła twórców renesansowych, omawia podział dziejów na epoki historyczne, zna cezury czasowe, określa chronologię wydarzeo, rozumie konstrukcję łaocucha przyczynowo-skutkowego, rozumie znaczenie źródeł historycznych w rekonstrukcji procesu historycznego wymienia główne źródła dotyczące dziejów wielkich odkryd geograficznych, wskazuje na mapie szlaki wypraw i nowo odkryte tereny, zna treśd układu w Tordesillas, analizuje źródła historyczne prezentuje własny punkt widzenia, uwzględniając poglądy innych, odnosi się w wypowiedziach do wiedzy zdobytej z innych źródeł rozwiązuje problemy w twórczy sposób omawia działalnośd Fuggera, objaśnia przyczyny i omawia proces dualizmu gosp., objaśnia przyczyny i znaczenie zmian w rolnictwie, objaśnia przyczyny pojawienia się gospodarki kapitalistycznej w Europie, omawia znaczenie przemian gospodarczo-społecznych, prezentuje własny punkt widzenia, odnosi się do praktyki, zdobytej wiedzy z innych źródeł objaśnia znaczenie humanizmu i odrodzenia dla dziejów Europy, przedstawia przyczyny pojawienia się myśli humanistycznej i sztuki renesansowej, porównuje cechy ideału człowieka średniowiecza i odrodzenia, wymienia główne osiągnięcia nauki czasów renesansu w Polsce i Europie, wskazuje cechy sztuki renesansu, rozpoznaje na ilustracjach zabytki renesansu, omawia osiągnięcia muzyki renesansu, objaśnia znaczenie drukarstwa dla dziejów kultury, przedstawia system szkolnictwa,

2 Reformacja i jej skutki 1 Zna pojęcia: reformacja, kontrreformacja chrześcijaostwo, Kościół katolicki, odpust, protestanci, pokój w Augsburgu, jezuici, sobór trydencki, inkwizycja, edykt nantejski, indeks ksiąg zakazanych, zeświecczenie, symonia, nepotyzm, hugenoci, unia brzeska, wie kim byli: Luter, Kalwin, Henryk VIII prawidłowo stosuje pojęcia, zna nurty reformacji ich twórców, wymienia przyczyny reformacji, główne idee, omawia działalnośd twórców nowych wyznao, wskazuje na mapie obszary objęte reformacją, zna daty:1517, 1555, ,1596, 1540, opisuje przebieg reformacji w Niemczech,, wyjaśnia główne założenia wyznao protestanckich, wymienia przykłady wojen religijnych, wymienia decyzje soboru trydenckiego, wymienia przykłady tolerancji religijnej, analizuje teksty źródłowe, ocenia działalnośd oświatową jezuitów, wyjaśnia znaczenie zmian religijnych w Europie w XVI w., hierarchizuje przyczyny reformacji, rozwiązuje problemy w twórczy sposób, odnosi się do praktyki i zdobytej wiedzy, poszukuje i wykorzystuje własne źródła informacji Przemiany polityczne w początkach czasów nowożytnych Przemiany gospodarczospołeczne w Polsce w XVI w. Początki i rozwój demokracji szlacheckiej 2 zna pojęcia: monarchia stanowa, absolutna, merkantylizm, polityka dynastyczna, wojna dwóch Róż, prawo paostwowe, cywilne, wie kim byli: Machiavelli, Karol I, Maksymilian I, Elżbieta I, objaśnia znaczenie dat: 1806, 1526, 1571, prawidłowo stosuje pojęcia, wskazuje na mapie imperium Habsburgów, wymienia źródła dotyczące dziejów Europy, 1 objaśnia pojęcia: dualizm ekonomiczny, szlachta, folwark, paoszczyzna, gospodarka folwarczno-paoszczyźniana, sołtys, folwarki ekspansywne, autonomiczne, wie kim byli:w. Jagiełło, J. Olbracht, Z. Stary omawia działalnośd gosp. władców, wskazuje na mapie Gdaosk, główne szlaki handlowe w Polsce, wymienia główne dzieła związane z historią Polski w XVI w., objaśnia znaczenie dat: 1423, 1496,1520,, 2 objaśnia pojęcia: szlachta, magnaci, szlachta średnia, zaściankowa, gołota, sejm walny, senat, izba poselska, sejmiki ziemskie, demokracja szlachecka, egzekutywa, rokosz, przywilej, elekcja vivente rege, wojsko kwarciane, konstytucje,, zna urzędników paostwowych prawidłowo stosuje pojęcia, zna rodzaje sejmików ziemskich i ich kompetencje, omawia działalnośd K. Wielkiego, A. Jagiellooczyka, Z. Starego, Bony, Z. Augusta, wskazuje na mapie terytorium Rzeczpospolitej w XVIw., objaśnia znaczenie dat: 1493, 1505, 1573, 1652, 1501, 1562, wymienia główne cechy monarchii stanowej, absolutnej, wymienia przyczyny powstania monarchii absolutnej, analizuje źródła historyczne, objaśnia przyczyny kryzysu monarchii stanowej, objaśnia przyczyny powstania i wymienia główne cechy rządów w monarchiach narodowych (francuskiej, angielskiej), przedstawia proces powstawania imperium Habsburgów, analizuje źródła historyczne, przedstawia sytuację mieszczaostwa polskiego XV- XVIW., wymienia główne obciążenia chłopów na rzecz panów feudalnych, przedstawia przyczyny powstania w Polsce systemu gospodarki folwarcznopaoszczyźnianej, ocenia znaczenie przemian w gospodarce w XV-XVIw. dla dziejów Polski, wskazuje zależności zmian politycznych i ekonomicznych, charakteryzuje ewolucję przemian gospodarczych w Reczypospolitej szlacheckiej, przedstawia przyczyny dominacji politycznej szlachty w Polsce, opisuje strukturę wewnętrzną stanu szlacheckiego, przedstawia strukturę sejmu walnego oraz jego uprawnienia, analizuje źródła historyczne, wymienia główne hasła ruch egzekucyjnegoocenia znaczenie ruchu egzekucyjnego dla dziejów Polski, porównuje ustrój Rzeczypospolitej z ustrojami innych paostw, objaśnia przyczyny i proces kształtowania się sejmu walnego, ocenia znaczenie powstania systemu demokracji szlacheckiej dla dziejów Polski

3 Polityka zagraniczna ostatnich Jagiellonów 2 objaśnia pojęcia: polityka dynastyczna, sekularyzacja, hołd pruski, wojny północne, flota kaperska,, wie kim byli: A. Jagiellooczyk, Iwan III, Maksymilian Habsburg, Gothard Kettler, prawidłowo stosuje pojęcia, objaśnia znaczenie dat: 1525, , , 1561, zna działalnośd władców, wskazuje na mapie Koronę, Księstwo Litewskie, Wielkie Księstwo Moskiewskie, Inflanty, przedstawia główne kierunki polityki Jagiellonów, objaśnia genezę i przebieg wojen z Moskwą oraz zakonem krzyżackim, wymienia skutki hołdu pruskiego, przedstawia genezę, przebieg i skutki wojny północnej, analizuje źródła historyczneobjaśnia rolę Gdaoska w polityce ostatnich Jagiellonów, przedstawia okoliczności utraty tronów w Czechach i na Węgrzech przez Jagiellonów,wskazuje zmiany terytorialne Polski i Litwy w czasach ostatnich Jagiellonów Rzeczpospolita Obojga Narodów 2 objaśnia pojęcia: unia personalna, realna, unia lubelska, Rzeczpospolita Obojga Narodów, bojarzy, objaśnia znaczenie daty 1569, wie kim był Zygmunt August omawia działalnośd Zygmunta Augusta, wymienia główne źródła dotyczące unii lubelskiej, wskazuje na mapie Królestwo Polskie, Wielkie Księstwo Litewskie, Ukrainę, Podole, Wolne elekcje 1 objaśnia pojęcia: bezkrólewie, konfederacja, interrex, prymas, sejm konwokacyjny, elekcja viritim, Artykuły henrykowskie, pacta conventa, sejm elekcyjny, koronacyjny, piechota wybraniecka, husaria, wie kim byli: Z. August, A. Jagiellonka, H. Walezy, omawia działalnośd postaci, wymienia główne źródła związane z wolnymi elekcjami, wskazuje na mapie Warszawę, Lublin, Kraków, Gdaosk, Francję, Siedmiogród, objaśnia znaczenie dat: 1572, 1573, 1575, J. Zamoyski, S. Batory, Z. III Waza, przedstawia przyczyny zawarcia unii polsko-litewskiej, najważniejsze skutki zawarcia unii, selekcjonuje poznane wiadomości, analizuje teksty źródłowe, porównuje założenia unii lubelskiej z innymi uniami politycznymi w dziejach, objaśnia znaczenie unii polsko-litewskiej dla dziejów Rzeczypospolitej,prezentuje własny punkt widzenia z uwzględnieniem poglądów innych ludzi przedstawia przyczyny wprowadzenia wolnej elekcji, przedstawia proces wyboru władcy wg zasad wolnej elekcji, przedstawia najważniejsze decyzje polityczne Henryka Walezegi i Stefana Batorego, analizuje źródła historyczne, ocenia wiarygodnośd źródeł historycznych, odróżnia fakty od opinii, wykonuje schemat przedstawiający etapy elekcji, objaśnia znaczenie elekcji dla dziejów Rzeczypospolitej Reformacja i kontrreformacj a na ziemiach polskich 1 objaśnia pojęcia: reformacja, kontrreformacja, Kościół rzymskokatolicki, arcybiskupstwo, prymas, świętopietrze, prawosławie, kalwinizm, luteranizm, arianie, bracia polscy, nuncjusz papieski, kraj wielowyznaniowy, wie kim byli: P. Skarga, Z. Stary, Z. August, S omawia działalnośd postaci, wskazuje na mapie: tereny objęte ruchami reformacyjnymi w Polsce, miejsca zawierania układów tolerancyjnych, siedziby arcybiskupstw, objaśnia znaczenie dat: 1517, 1573, 1564, 1596, 1570, przedstawia główne nurty religijne na ziemiach polskich w XVIw.. Hozjusz, M. Trąba, M. Rej przedstawia założenia ideologiczne braci polskich, wskazuje tereny Polski i Litwy w czasach ostatnich Jagiellonów objęte reformacją, przedstawia założenia aktów tolerancyjnych w Rzeczypospolitej, wymienia skutki kontrreformacji w Polsce, analizuje tekstyobjaśnia okoliczności i przebieg reformacji na ziemiach polskich, porównuje sytuację religijną w Rzeczypospolitej i krajach Europy Zachodniej, ocenia znaczenie tolerancji religijnej, odróżnia fakty od opinii, przedstawia genezę kontrreformacji w Polsce Człowiek renesansu - powtórzenie 1 objaśnia pojęcia, zna postacie występujące w temacie, objaśnia znaczenie dat omawia działalnośd postaci, wskazuje na mapie, opisuje przyczyny i skutki wydarzeo przedstawia przebieg wydarzeo dostrzega związki przyczynowo skutkowe, analizuje źródła historyczne porównuje i ocenia wydarzenia, rozumie procesy zachodzące w historii, rozwiązuje problemy, potrafi dyskutowad broniąc własnej opinii

4 EUROPA W XVIIw Absolutyzm we Francji 1 objaśnia pojęcia: monarchia absolutna, centralizacja władzy, Stany Generalne, hugenoci, merkantylizm, Wersal, Bastylia, Król Słooce, wie kim był Ludwik XIII,XIV,XV, Richelieu, Mazarini, Colbert objaśnia znaczenie dat, omawia działalnośd postaci, wskazuje na mapie Francję, zdobycze terytorialne Francji, wymienia główne dzieła dotyczące historii Europy w XVII w,, objaśnia główne cechy ustroju absolutnego Francji w XVII w., analizuje źródła historyczne, objaśnia wpływ kardynała Richelieu na dzieje Francji, odróżnia fakty od opinii, porównuje i ocenia skutecznośd polityki Richelieu na dzieje Francji, przedstawia przyczyny i proces kształtowania się absolutyzmu we Francji Polityka zagraniczna RP w pierwszej poł. XVIIw. 2 definiuje pojęcia: unia personalna, detronizacja, wielka smuta, Kozacy, Tatarzy krymscy, Dzikie Pola, wie kim byli: Z.III Waza, W.IV Waza, Iwan IV Groźny, D. Samozwaniec, S. Żółkiewski, K. Chodkiewicz, M. Romanow, objaśnia daty: 1600,1619, 1620, 1621, 1627, 1629, 1648, 1635, przedstawi przebieg i skutki wojen Rzeczpospolitej w XVII w, analizuje źródła historyczne, opracowuje ciągi chronologiczne, ocenia skutecznośd polityki Wazów, wskazuje na mapie zmiany terytorialne Rzeczpospolitej w XVII w, przedstawia wielopłaszczyznowe przyczyny wojen Rzeczpospolitej z sąsiadami w XVIIw. Rzeczpospolita a Kozacy 1 opoprawnie stosuje pojęcia, omawia działalnośd postaci, wskazuje na mapie Kircholm, Rygę, Oliwę, Kłuszyn, Inflanty, Smoleosk, Moskwę, Chocim, Cecorę, Kamieniec Podolski, wyjaśnia przyczyny wojen Rzeczpospolitej, przedstawia główne kierunki polityki zagranicznej Wazówbjaśnia pojęcia: Ukraina, Kozacy, ugoda perejesławska, Kozacy rejestrowi, ataman, chan tatarski, wie kim byli: Chmielnicki, J.K.Waza, J. Wiśniowiecki, Tuchaj bej, St. Czarniecki, J.III Sobieski, objaśnia znaczenie dat: 1648, 1654, 1686, 1660, omawia działalnośd postaci, poprawnie stosuje pojęcia, pokazuje na mapie Ukrainę, Zaporoże, Żółte Wody, Korsuo, Zbaraż, Beresteczko, Hadziacz, przedstawia problem kozacki, przyczyny wybuchu powstania Chmielnickiego, wymienia skutki powstania, analizuje źródła historyczne, przygotowuje ciąg chronologiczny ocenia znaczenie powstania Chmielnickiego dla dziejów Rzeczpospolitej Rosji, omówi założenia ugody perejesławskiej, omawia etapy konfliktu chronologicznie, samodzielnie poszukuje informacji Konflikty Rzeczpospolite j z sąsiadami w drugiej połowie XVIIw. 2 zna pojęcia: potop szwedzki, wyprawa wiedeoska, śluby lwowskie, arianie, Liga Święta, wojna podjazdowa, wojna partyzancka, pokój oliwski, wie kim byli: J. Kazimierz, S. Czarniecki, M.K. Wiśniowiecki, J.III Sobieski, Mehmed IV, M.Kazimiera, P.Wielki, K.X Gustaw, J.Lubomirski, objaśnia znaczenie dat: , 1673, 1683, 1672, 1668, 1699, 1674, zna działalnośd postaci, wskazuje na mapie: Koronę, Wielkie Księstwo Litewskie, Inflanty, Wiedeo, Mołdawię, Oliwę, Kamieniec Podolski, Karłowice, Chocim, wymienia paostwa z którymi Polska prowadziła wojny w XVIIw., wymienia przyczyny wojen, objaśnia przebieg, główne etapy, bitwy wojny ze Szwecją i Turcją, wskazuje główne skutki wojny ze Szwecją i Turcją, przedstawia główne kierunki polityki Rzeczpospolitej w XVIIw, wskazuje zmiany terytorialne Polski i Litwy w XVII w., ocenia skutecznośd polityki Jana Kazimierza, Michała Korybuta Wiśniowieckiego, opracuje ciąg chronologiczny, analizuje źródła historyczne, rozwiązuje problemy w sposób twórczy,

5 Przemiany wewnętrzne w Rzeczpospolite j Obojga Narodów w XVIIw., Kultura baroku w Europie i Rzeczpospolite j 1 objaśnia pojęcia: klientela, latyfundia, olgarchia, rokosz, liberum veto, anarchia, nowa magnateria, vivente rege, wie kim byli: Z. III Waza, J. Zamoyski, J. objaśnia znaczenie dat: 1652, , , zna działalnośd postaci, wymienia źródła dotyczące Polski w XVIIw., wskazuje na mapie: Rzeczpospolitą Obojga Narodów, Prusy Książęce, Mołdawię, Sidmiogród, wymienia rokosze w XVIIw., Kazimierz, W.Sicioski, J.Radziwił, J. III Sobieski, J.Lubomirski, M.Zebrzydowski, 2 objaśnia pojęcia: barok, kalwaria, Wilanów, portret trumienny, sarmatyzm, ksenofobia, przedmurze chrześcijaostwa, manieryzm, inkrustracja, wie kim byli: Bernini, Rubens, Rembrand, Molier, Haendel, Bach, Vivaldi, Galileusz, Newton, J.CH.Pasek, W.Potocki, W. Kochowski, M. Sęp-Szarzyoski, J.A Morsztyn, określi ramy chronologiczne baroku, zna działalnośd postaci, wskazuje na mapie ośrodki sztuki i kultury XVIIw., objaśnia przyczyny powstania stylu barokowego, wymienia główne cechy sztuki barokowej, przedstawia ekonomiczne i społeczne skutki wojen toczonych w XVIIw., objaśnia genezę i skutki rokoszy, wskazuje powiązania między zmianami politycznymi i ekonomicznymi objaśnia i ocenia przyczyny wzrostu politycznego znaczenia magnaterii, wymienia skutki przemian ustrojowych, ocenia znaczenie przemian ustrojowych, opracuje ciąg przyczynowo skutkowy, analizuje źródła historyczne, przedstawi osiągnięcia kulturowe i naukowe okresu baroku, przedstawi głównych twórców okresu baroku polskiego i europejskiego, wymieni główne cechy sarmatyzmuopisze sytuację szkolnictwa w XVII w. w Rzeczpospolitej, oceni znaczenie okresu sarmatyzmu dla dziejów Rzeczpospolitej, analizuje źródła historyczne, prezentuje własny punkt widzenia uwzględniając poglądy innych ludzi, Przemiany gospodarczospołeczne w Europie 1 objaśnia pojęcia: proces grodzeo, farmerzy, gosp. wolnorynkowa, kapitalizm, rewolucja przemysłowa, agrarna, urbanizacja, fabryka, liberalizm ekonomiczny, zna datę 1769, wie kim byli: J.Watt, A.Smith, T.Newcomen, R.Fulton, zna działalnośd postaci, przedstawi przyczyny i skutki rewolucji agrarnej i przemysłowej, wskazuje na mapie ośrodki przemysłowe, objaśni przyczyny wzrostu ekonomicznego w Anglii w XVIII w., wymieni najważniejsze odkrycia techniczne, wskazuje powiązania między zjawiskami ekonomicznymi i społecznymi, selekcjonuje poznane wiadomości, analizuje źródła historyczne, ocenia rolę liberalizmu ekonomicznego dla dziejów Europy, wymienia główne cechy, fizjokratyzmu i liberalizmu ekonomicznego Kultura oświecenia 1 objaśnia pojęcia: oświecenie, krytycyzm, sceptycyzm religijny, empiryzm, racjonalizm, deizm, ateizm, wolnośd osobista, społeczeostwo obywatelskie, trójpodział władzy, monarchia absolutna oświecona, klasycyzm, rokoko, wie kim byli: Wolter, J.Lock, Newton, D.Diderot, J.J.Rousseau, Monteskiusz, I.Kant, J.Haydn, objaśnia znaczenie daty: 1751, zna działalnośd postaci, wie na czym polegały w/w kierunki filozoficzne, wymieni ramy chronologiczne oświecenia europejskiego, poda przyczyny powstania nowego prądu umysłowego, wskazuje powiązania między zjawiskami politycznymi, ekonomicznymi, społecznymi i kulturowymi, analizuje teksty źródłowe, poszukuje porządkuje i wykorzystuje informacje z różnych źródeł oraz efektywnie posługuje się technologią informacyjną, odnosi się do współczesności

6 OŚWIEC ENIE Absolutyzm w Rosji, Austrii, Prusach 1 objaśnia pojęcia: absolutyzm, absolutyzm oświecony, imperator Wszechrosji, wojna siedmioletnia, junkrzy, józefizn, wsie potiomkimowskie, wie kim byli: Piotr I, Katarzyna II, Józef II, Maria Teresa, książe Potiomkin, Fryderyk Wilhelm I, Elżbieta I, objaśnia znaczenie dat: , 1709, , 1682, 1618, 1701, , wskazuje na mapie zmiany granic: Rosji, Prus, Austrii, Szwecji, Turcji, przedstawi przyczyny pojawienia się monarchii absolutnych w Europie Środkowej, wymieni główne założenia polityki Piotra I, Powstanie USA 2 objaśnia pojęcia: bostooskie picie herbatki, Deklaracja Niepodległości, konstytucja, federacja, prezydent, kolonie, Karta Praw, wie kim byli: B.Franklin, T.Jefferson, Waszyngton objaśnia znaczenie dat:1776, 1787, 1773, 1775, 1781, 1785, zna działalnośd postaci, wskazuje na mapie terytorium USA, tereny osadnictwa angielskiego w Ameryce Północnej, Boston, Filadelfię, Siedziby plemion Indian Ameryki Północnej, Rewolucja francuska 2 objaśnia pojęcia: rewolucja, podział stanowy, burżuazja, Stany Generalne, Bastylia, Deklaracja praw człowieka i obywatela, suwerennośd narodu, Legislatywa, cenzus majątkowy, jakobini, terror, republika, Dyrektoriat, Gwardia Narodowa, przewrót, wie kim byli: La Fayette, Ludwik XVI, Robespierre, N.Bonaparte, Maria Antonina, G.Danton, objaśnia znaczenie dat: 14 lipiec 1789, 3 września 1791, 1793, 1795, 1798, wskazuje na mapie obszar Francji, paostwa sąsiadujące z Francją, przedstawi przyczyny kryzysów we Francji w czasach Ludwika XVI, Czasy saskie 1 zna datę 1717 r. zna postacie: Augusta II Mocnego, Augusta III, Stanisława Leszczyoskiego zna pojęcia: sejm pacyfikacyjny, sejm niemy, Collegium Nobilium opisuje, na czym polegało ożywienie gospodarcze pod rządami Augusta III przedstawi wzrost potęgi Prus w XVIIIw., na podstawie polityki ich władców, przedstawi genezę i przebieg austriackiej wojny sukcesyjnej, omówi przebieg wojny siedmioletniej, przedstawi reformy wprowadzone w Austrii za czasów Marii Teresy i Józefa II, wskazuje główne osiągnięcia polityczne carycy Katarzyny II, przedstawia zmiany w sztuce i technice wojskowej, analizuje źródła historyczne przedstawia przyczyny powstania kolonii europejskich w Ameryce, objaśnia przyczyny konfliktu osadników z władzami Anglii, wymienia najważniejsze bitwy walk o niepodległośd, wymieni skutki wojny o niepodległośd, przedstawia założenia Konstytucji USA, ocenia rolę powstania USA dla dziejów świata, omawia wpływ ideologii oświecenia na dzieje USA, analizuje źródła historyczne, wskazuje powiązania między zjawiskami politycznymi, ekonomicznymi i społecznymi wymienia główne reformy czasów rewolucji francuskiej, wskazuje powiązania między ideami oświecenia a rewolucją francuską, przedstawia poglądy polityczne głównych klubów rewolucyjnych Francji, wymienia główne przykłady terroru rewolucyjnego, wskazuje główne zmiany w sztuce wojennej w okresie rewolucji i wojen napoleooskich, ocenia rolę rewolucji francuskiej dla dziejów Europy, wskazuje powiązania między zjawiskami politycznymi, społecznymi i kulturowymi, pracuje z różnego rodzaju źródłami historycznymi, przedstawia pozytywne i negatywne skutki unii z Saksonią wyjaśnia sens przysłów dotyczących czasów saskich charakteryzuje zmiany w szkolnictwie i życiu kulturalnym w XVIII-wiecznej Polsce ocenia panowanie Augusta II i Augusta III w Polsce

7 Początki panowania Stanisława Augusta Poniatowskieg o 1 zna daty: 1772 r., 1773 r. zna postacie: Stanisława Augusta Poniatowskiego, Katarzyny II, Tadeusza Rejtana zna pojęcia: prawa kardynalne, porozumienie rozbiorowe, sejm rozbiorowy, Rada Nieustająca, Komisja Edukacji Narodowej wymienia paostwa, które dokonały pierwszego rozbioru Polski wskazuje na mapie tereny zabrane podczas pierwszego rozbioru wymienia reformy i dokonuje oceny sejmu konwokacyjnego ocenia postawę Tadeusza Rejtana na sejmie rozbiorowym wyjaśnia, czy konfederacja barska była aktem buntu, czy też przejawem patriotyzmu jej uczestników Sejm Wielki i jego reformy 1 zna daty: 1788 r., 1791 r. zna postad Stanisława Małachowskiego, zna pojęcia: stronnictwo dworskie, patriotyczne, hetmaoskie, Sejm Wielki, czarna procesja zna Konstytucję 3 maja wie, na czym polega trójpodział władzy 2 Czasy napoleooskie -Objaśnia pojęcia: kodeks cywilny, Dyrektoriat, blokada kontynentalna, Konsul, konkordat, Księstwo Warszawskie, Legiony Polskie, - opisuje działalnośd Napoleona Bonaparte, Jan Henryk Dąbrowski, Józef Wybicki, - wskazuje na mapie tereny podbite przez Napoleona, Księstwo Warszawskie, - objaśnia znaczenie dat: 1799, 1804, 1812, 1815, 1797, 1807, 1813, - opisuje dzieje Legionów Polskich, - wymienia postanowienia Konstytucji z 1807 r podaje różnice dzielące stronnictwa polityczne Sejmu Wielkiego wyjaśnia, dlaczego próby przeprowadzenia reform w Rzeczypospolitej budziły niechęd sąsiednich paostw ocenia znaczenie Konstytucji 3 maja - objaśnia pojęcia: bitwa trzech cesarzy, bitwa narodów, Związek Reoski, - wskazuje na mapie: Marengo, Luneville, Amiens, Austerlitz, Trafalgar, Jena, Auerstadt, Iława, Frydland, Tylża, Wagram, Borodino, Berezyna, Lipsk, Watrloo, - przedstawia przyczyny przejęcia władzy we Francji przez napoleona, - określa główne kierunki polityki wewnętrznej Napoleona, - ocenia działalnośd Legionów, - przedstawia genezę powstania Księstwa Warszawskiego i ocenia znaczenie jego istnienia dla dziejów Polski 2 Rozbiory. Upadek I RP. - objaśnia pojęcia: rozbiory, zaborcy, Komisja Edukacji Narodowej, mecenat, sejm skonfederowany, Sejm Czteroletni, Sejm Wielki, stronnictwa polityczne, konfederacja targowicka, Virtuti Militari, uniwersał połaniecki - przedstawia działalnośd: Stanisława Augusta Poniatowskiego, Katarzyny II, Stanisława Małachowskiego, Ignacego Paderewskiego, Hugo Kołłątaja, Nestora Sapiehy, Michała Poniatowskiego, Adama Kazimierza Czartoryskiego, Ksawerego Branickiego, Seweryna Rzewuskiego, Szczęsnego Potockiego, Tadeusza Kościuszki, - objaśnia znaczenie dat: 1772, 1793, 1795, , , 3 maja 1791, 24 marca 1794, 1795, - wskazuje na mapie: tereny utracone przez Rzeczpospolitą w I, II, - objaśnia przyczyny elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego, - objaśnia przyczyny i skutki konfederacji barskiej, - ocenia skutki I, II, III rozbioru, - omawia programy polityczne stronnictw Sejmu Wielkiego, - omawia okoliczności uchwalenia Konstytucji 3 maja oraz ocenia jej rolę dla dziejów Polski, - wyjaśnia przyczyny klęski Rzeczypospolitej w 1792 r, - ocenia rolę Targowicy dla dziejów Polski, - ocenia postawę Kościuszki wobec sprawy chłopskiej, - objaśnia przyczyny klęski powstania kościuszkowskiego

8 1 Świat na początku XIX w. III rozbiorze, -wymienia główne przyczyny rozbiorów i ocenia ich skutki, - przedstawia przyczyny zwołania Sejmu Wielkiego i wymienia jego reformy, - wymienia główne założenia Konstytucji 3 maja, - przedstawia przyczyny powstania konfederacji targowickiej, - przedstawia przyczyny wybuchu i skutki powstania Kościuszkowskiego - objaśnia pojęcia: uwłaszczenie chłopów, statek parowy, burżuazja przemysłowa, robotnicy, zabezpieczenia socjalne, strajk, luddyści, związki zawodowe, czartyzm, socjalizm utopijny, - omawia działalnośd: Roberta Fultona, George a Stephensona, Louisa Pasteura, Neda Ludda, Roberta Owena, Charles a Fouriera, Claude a Henri Saint-Simona, -objaśnia znaczenie dat:1807, 1825, wymienia najważniejsze odkrycia naukowe i techniczne pierwszej połowy XIX w. - przedstawia przemiany na wsi w pierwszej połowie XIX w. - wymienia i objaśnia formy ruchu robotniczego w pierwszej połowie XIX w. - przedstawia założenia oraz wymienia głównych twórców epoki romantyzmu - wymienia i objaśnia formy ruchu robotniczego w pierwszej połowie XIX w. objaśnia pojęcia: chemia rolna, pasteryzacja, mobilnośd społeczna, koniunktura rynków światowych, zgniłe miasteczka - omawia działalnośd: Arthura Woolfa, Justusa von Liebiga, Johna Ericssona, Williama Lovetta, Feargusa O Connora - wskazuje powiązania między zjawiskami ekonomicznymi i społecznymi - ocenia ruch luddystów i poglądy socjalistów utopijnych 1 Kongres wiedeoski objaśnia pojęcia: taoczący kongres, restauracja, legitymizm, równowaga sił, Związek Niemiecki, Święte Przymierze, omawia działalnośd: Aleksandra I, Franciszka I, Klemensa von Metternicha, Fryderyka Wilhelma III, Charles a Talleyranda, - objaśnia znaczenie dat: , wrzesieo 1815, 1830, - wskazuje na mapie: Wiedeo, najważniejsze zmiany terytorialne związane z postanowieniami kongresu wymienia główne paostwa uczestniczące w kongresie wiedeoskim objaśnia główne zasady obrad i wskazuje przykłady ich stosowania lub omijania omawia sposób rozwiązania problemu niemieckiego na kongresie - przedstawia cele deklarowane i rzeczywiste Świętego Przymierza objaśnia pojęcia: kodeks dyplomatyczny, ancien régime omawia działalnośd: Roberta Stewarta Castlereagha, Arthura Wellingtona, Karola Nesselrode, Karla Hardenberga, Piusa VII objaśnia znaczenie dat 1820, 1823, ocenia postępowanie dyplomatów mocarstw - decydujących o losach Europy w Wiedniu ocenia funkcjonowanie systemu wiedeoskiego

9 1 Ziemie polskie po kongresie wiedeoskim objaśnia pojęcia: Królestwo Polskie (Kongresówka), unia personalna, Wielkie Księstwo Poznaoskie, namiestnik, Wolne Miasto Kraków (Rzeczpospolita Krakowska), Rada Administracyjna, sejm, senat, izba poselska, ziemie zabrane, - omawia działalnośd: Aleksandra I, Klemensa von Metternicha, Fryderyka Wilhelma III, - objaśnia znaczenie dat: 1815, 1823, - wskazuje na mapie: zmiany terytorialne na ziemiach polskich związane z decyzjami kongresu wiedeoskiego, ziemie zabrane - objaśnia stanowiska wielkich mocarstw w sprawie polskiej podczas obrad kongresu przedstawia zakres autonomii i sytuację Polaków w Wielkim Księstwie Poznaoskim przedstawia system władz i sytuację Polaków w Wolnym Mieście Krakowie - wymienia najważniejsze postanowienia Konstytucji Królestwa Polskiego - omawia sytuację Polaków na ziemiach wcielonych do paostw zaborczych - objaśnia pojęcia: sejmik prowincjonalny, Senat Rządzący, Zgromadzenie Reprezentantów, rezydenci, oktrojowanie, Rada Stanu, liceum krzemienieckie, Korpus Litewski omawia działalnośd: Antoniego Radziwiłła, Józefa Zajączka, objaśnia znaczenie dat: 1818, 1825, 1828 wskazuje na mapie: Krzemieniec, wskazuje wpływ nowego podziału ziem polskich na życie polityczne, ekonomiczne i kulturalne, porównuje sytuację Polaków pod zaborami w pierwszej połowie XIX w. 1 Przemiany polityczno- -społeczne w pierwszej połowie XIX w. objaśnia pojęcia: konserwatyzm, liberalizm, omawia działalnośd: Adama Smitha, przedstawia założenia ideologii konserwatywnej i liberalnej objaśnia pojęcia: reakcjonizm, leseferyzm, masoneria, - omawia działalnośd: François de Chateaubrianda, Edmunda Burke a, Alexisa de Toqueville a, - porównuje ideologię konserwatywną i liberalną - ocenia praktyczne funkcjonowanie systemu wiedeoskiego

10 ` 1 Powstanie listopadowe objaśnia pojęcia:opozycja legalna, opozycja nielegalna, kaliszanie, Towarzystwo Filomatów, Towarzystwo Patriotyczne, detronizacja, Rząd Narodowy, - omawia działalnośd: Aleksandra I, Adama Jerzego Czartoryskiego, wielkiego księcia Konstantego, Nikołaja Nowosilcowa, Wincentego i Bonawentury Niemojowskich, Adama Mickiewicza, Waleriana Łukasioskiego, Mikołaja I, Piotra Wysockiego, Józefa Chłopickiego, Joachima Lelewela, Jana Skrzyneckiego, Iwana Paskiewicza, objaśnia znaczenie dat: 29/30 listopada 1830, 1831, - wskazuje na mapie: Królestwo Polskie, cesarstwo rosyjskie, miejsca głównych bitew powstania listopadowego, - określa formy i podaje przykłady działao opozycyjnych w Królestwie Polskim wymienia przyczyny wybuchu powstania listopadowego, dzieląc je na najważniejsze i drugorzędne przedstawia przebieg nocy listopadowej określa i objaśnia postawy polityczne Polaków wobec wybuchu powstania omawia przebieg działao zbrojnych w czasie powstania listopadowego, objaśnia pojęcia: Wolnomularstwo Narodowe, Klub Patriotyczny, Rząd Tymczasowy - omawia działalnośd: Alojzego Felioskiego, Stanisława Grabowskiego, Seweryna Krzyżanowskiego, Józefa Zaliwskiego, Maurycego Mochnackiego, Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego, Michała Radziwiłła, Józefa Bema, Iwana Dybicza, Józefa Dwernickiego, Ignacego Prądzyoskiego, Emilii Plater, Antoniego Giełguda, Grzegorza XVI, Jana Krukowieckiego, Girolamo Ramorino, Józefa Sowioskiego, Juliana Ordona, - objaśnia znaczenie dat: 1817, 1819, 1821, 1825, 1828, 25 stycznia 1831, 25 lutego 1831, 26 maja 1831, wskazuje na mapie: zasięg powstania listopadowego, - porównuje zasady konstytucyjne z rzeczywistym funkcjonowaniem Królestwa Polskiego, objaśnia przyczyny klęski powstania ocenia szanse zwycięstwa powstania `1 Polacy na obczyźnie po powstaniu listopadowym objaśnia pojęcia: Wielka Emigracja, Towarzystwo Demokratyczne Polskie (TDP), Wielki Manifest, Hotel Lambert omawia działalnośd: Joachima Lelewela, Wiktora Heltmana, Adama Jerzego Czartoryskiego objaśnia znaczenie dat:1832, 1836, 1843 wskazuje na mapie: kierunki emigracji polskiej po upadku powstania listopadowego określa i objaśnia poglądy najważniejszych ugrupowao Wielkiej Emigracji - przedstawia działalnośd Wielkiej Emigracji na arenie międzynarodowej objaśnia pojęcia: Komitet Narodowy Polski (KNP), Mały Manifest, Centralizacja, Gromady Ludu Polskiego, Młoda Polska omawia działalnośd: Ignacego Domeyki, Tadeusza Krępowieckiego, Stanisława Worcella, Zenona Świętosławskiego, Wojciecha Chrzanowskiego, Michała Czajkowskiego objaśnia znaczenie dat: 1831, przedstawia i porównuje stosunek społeczeostw i rządów krajów Europy Zachodniej do polskich emigrantów - ocenia działalnośd księcia Adama Jerzego Czartoryskiego - ocenia znaczenie Wielkiej Emigracji dla dziejów narodu polskiego

11 2 Ziemie polskie w latach objaśnia pojęcia:statut Organiczny, stan wyjątkowy, rusyfikacja, noc paskiewiczowska, noc flottwellowska, germanizacja, praca organiczna, Bazar, emisariusz, Towarzystwo Demokratyczne Polskie, Rząd Narodowy, rabacja - omawia działalnośd: Iwana Paskiewicza, Eduarda Flottwella, Karola Marcinkowskiego, Hipolita Cegielskiego, Karola Libelta, Szymona Konarskiego, Edwarda Dembowskiego, Ludwika Mierosławskiego, Jana Tyssowskiego, Jakuba Szeli - objaśnia znaczenie dat:1832, 22 lutego 1846 wskazuje na mapie: Królestwo Polskie, ziemie zabrane, Wielkie Księstwo Poznaoskie, Galicję, Wolne Miasto Kraków - przedstawia represje popowstaniowe w Królestwie Polskim - wymienia przykłady działao spiskowych na ziemiach polskich w latach wymienia główne założenia Manifestu Rządu Narodowego przedstawia przyczyny rabacji w Galicji objaśnia skutki powstania w 1846 r. objaśnia pojęcia: kasyno gostyoskie, Towarzystwo Pomocy Naukowej dla Młodzieży Męskiej, Młoda Polska, Zemsta Ludu, Komitet w Poznaniu, Związek Narodu Polskiego, Związek Plebejuszy - omawia działalnośd: Fryderyka Wilhelma IV, Gustawa Potworowskiego, Dezyderego Chłapowskiego, Joachima Lelewela, Józefa Zaliwskiego, Henryka Kamioskiego, Walentego Stefaoskiego, Piotra Ściegiennego, Ludwika Gorzkowskiego, Aleksandra Grzegorzewskiego, Aleksandra Wielopolskiego - objaśnia znaczenie dat: 1833, - wskazuje na mapie: zasięg rabacji - porównuje sytuację Polaków w poszczególnych zaborach po powstaniu listopadowym - ocenia działalnośd organizacji spiskowych 1 Wiosna ludów objaśnia pojęcia: wiosna ludów, konstytucja oktrojowana, autonomia - omawia działalnośd: Ludwika Napoleona, Fryderyka Wilhelma IV, Franciszka Józefa, Lajosa Kossutha, Wiktora Emanuela II objaśnia znaczenie dat: , wskazuje na mapie: zasięg wiosny ludów w Europie, Paryż, Berlin, Wiedeo, Rzym - przedstawia przyczyny wiosny ludów w różnych krajach Europy - wskazuje przykłady zmian polityczno- -ustrojowych, społecznych i narodowych w czasie wiosny ludów przedstawia kolejne etapy rozszerzania władzy przez Ludwika Napoleona - przedstawia przyczyny klęski ruchów narodowych we Włoszech i na Węgrzech - objaśnia pojęcia: rojaliści, republikanie, socjaliści, bonapartyści, bankiety, II republika, Komisja Luksemburska, warsztaty narodowe, plebiscyt, II cesarstwo, dekompozycja, parlament frankfurcki, duże Niemcy, małe Niemcy, Korona św. Stefana, madziaryzacja - omawia działalnośd: Alphonse a de Lamartine a, Sándora Petöfiego, Ludwika Filipa Orleaoskiego, Ferdynanda I Habsburga, Klemensa Metternicha, Alfreda von Windischgrätza, Iwana Paskiewicza, Piusa IX, Ferdynanda Burbona, Josepha Radetzky ego - objaśnia znaczenie dat: luty 1848, grudzieo 1851, 2 grudnia 1852, marzec 1848 wskazuje na mapie:pragę, Frankfurt nad Menem, ziemie Korony św. Stefana, Custozę, Novarę, Wenecję - wskazuje powiązania między zjawiskami politycznymi, ekonomicznymi, społecznymi i kulturowymi - ocenia rolę parlamentu frankfurckiego - ocenia znaczenie wiosny ludów 1 Polacy a wiosna ludów objaśnia pojęcia: autonomia, uwłaszczenie, Za wolnośd waszą i naszą, - objaśnia pojęcia: Komitet Narodowy - omawia działalnośd: Karola Libelta, Walentego Stefaoskiego, Gustawa

12 - omawia działalnośd: Ludwika Mierosławskiego, Józefa Bema - objaśnia znaczenie dat:1848 wskazuje na mapie: zasięg wiosny ludów na ziemiach polskich przedstawia przyczyny, przebieg i skutki powstania w Wielkopolsce - przedstawia przebieg i skutki wiosny ludów w Galicji charakteryzuje postawę chłopów polskich w czasie wiosny ludów przedstawia przyczyny i wskazuje przykłady zaangażowania Polaków w europejską wiosnę ludów Potworowskiego, Wilhelma von Willisena, Wiktora Heltmana, Franciszka Smolki, Franza Stadiona, Adama Mickiewicza, Wojciecha Chrzanowskiego, Józefa Wysockiego, Henryka Dembioskiego objaśnia znaczenie dat: marzec 1848, kwiecieo-maj 1848, kwiecieo wskazuje na mapie: kraje, w których Polacy uczestniczyli w wydarzeniach wiosny ludów - wskazuje wpływ wydarzeo wiosny ludów w Europie na postawy Polaków - ocenia udział Polaków w wiośnie ludów 1 Świat po kongresie wiedeoskim powtórzenie - objaśnia pojęcia, omawia działalnośd osób, wymienia daty i wskazuje na mapie tereny omawiane na poprzednich zajęciach - wskazuje przykłady polskiej działalności gospodarczej, oświatowej, kulturalnej w pierwszej połowie XIX w. przedstawia przemiany ekonomiczne i społeczne w świecie pokongresowym - objaśnia pojęcia, omawia działalnośd osób, wymienia daty i wskazuje na mapie tereny omawiane na poprzednich zajęciach - objaśnia i ocenia funkcjonowanie systemu wiedeoskiego w pierwszej połowie XIX w. - przedstawia i ocenia argumenty zwolenników i przeciwników organizowania polskich powstao niepodległościowych - wskazuje powiązania i zależności między zmianami politycznymi, ideowymi, ekonomicznymi i społecznymi 1 Wojna krymska i jej skutki objaśnia pojęcia: chory człowiek Europy, Święte Przymierze, odwilż posewastopolska omawia działalnośd: Mikołaja I, Napoleona III, Aleksandra II objaśnia znaczenie dat: wskazuje na mapie: paostwa uczestniczące w wojnie krymskiej, Półwysep Krymski, Paryż wymienia przyczyny wybuchu wojny krymskiej wskazuje przyczyny klęski armii rosyjskiej w wojnie krymskiej - przedstawia skutki wojny krymskiej przedstawia główne reformy Aleksandra II przeprowadzone w Rosji objaśnia pojęcia: panslawizm, mir, ziemstwo - omawia działalnośd: Franciszka Józefa, Abdulmecida I, Aleksandra Walewskiego objaśnia znaczenie dat:1861, wskazuje na mapie: cieśniny czarnomorskie, Serbię, Mołdawię, Wołoszczyznę, Sewastopol - ocenia główne reformy przeprowadzone w Rosji w czasach Aleksandra II

13 2 Powstanie styczniowe objaśnia pojęcia:odwilż posewastopolska, Towarzystwo Rolnicze, biali, czerwoni, branka, Rząd Narodowy, dyktator, uwłaszczenie omawia działalnośd:aleksandra II, Andrzeja Zamoyskiego, Aleksandra Wielopolskiego, Romualda Traugutta objaśnia znaczenie dat: 22 stycznia 1863, marzec 1864 wskazuje na mapie: Królestwo Polskie, cesarstwo rosyjskie, Królestwo Pruskie, cesarstwo Francji, miejsca głównych bitew powstania styczniowego - wymienia przyczyny i wskazuje przykłady patriotycznego ożywienia w Królestwie Polskim na początku lat 60. XIX w. - przedstawia poglądy białych, czerwonych oraz Aleksandra Wielopolskiego - przedstawia główne założenia manifestu Tymczasowego Rządu Narodowego - objaśnia charakter walk powstaoczych - przedstawia działalnośd konspiracyjnego paostwa polskiego - omawia zmiany, które chciał wprowadzid Romuald Traugutt - objaśnia pojęcia: Akademia Sztuk Pięknych, Akademia Medyko-Chirurgiczna, mesjanizm narodu polskiego, żałoba narodowa, Dyrekcja Krajowa, Komitet Miejski, Ziemla i Wola, Komitet Centralny Narodowy, millenerzy, lojalizm, Szkoła Główna, oczynszowanie, Tymczasowy Rząd Narodowy, partie, paostwo podziemne, żuawi śmierci - omawia działalnośd: Michaiła Gorczakowa, Karla Lamberta, Aleksandra Lüdersa, Leopolda Kronenberga, Edwarda Jurgensa, Ludwika Mierosławskiego, Ignacego Chmieleoskiego, Jarosława Dąbrowskiego, Zygmunta Padlewskiego, Napoleona III, Zygmunta Szczęsnego Felioskiego, księcia Konstantego, Mariana Langiewicza, Stefana Bobrowskiego, Antoniego Mackiewicza, Zygmunta Sierakowskiego, Michała Heydenreicha, Andrieja Potiebni, François Rochebrune a, Otto von Bismarcka, - objaśnia znaczenie dat: luty 1861, kwiecieo 1861, październik 1861, 1862, luty 1863, marzec 1863, maj 1863, sierpieo 1864, 1865 wskazuje na mapie: zasięg powstania styczniowego - porównuje programy stronnictwa białych i czerwonych - ocenia postawę Aleksandra Wielopolskiego objaśnia przyczyny klęski powstania styczniowego - ocenia powstanie styczniowe 1 Wojna secesyjna - objaśnia pojęcia: izolacjonizm, abolicjonizm, demokraci, republikanie, secesja, Unia, Konfederacja (Skonfederowane Stany Ameryki Północnej) - omawia działalnośd: Abrahama Lincolna, Jeffersona Daviesa, Roberta Lee, Ulyssesa Granta - objaśnia znaczenie dat: wskazuje na mapie: miejsca głównych bitew wojny secesyjnej - wyjaśnia moralne, polityczne i ekonomiczne przyczyny sporu o utrzymanie niewolnictwa w USA - wskazuje czynniki, które zdecydowały o zwycięstwie Unii w wojnie secesyjnej - przedstawia najważniejsze skutki wojny secesyjnej objaśnia pojęcia: doktryna Monroe, kompromis Missouri, wojna totalna, XIII poprawka - omawia działalnośd: Jamesa Monroe, Johna Browna, Harriet Beecher-Stowe, Williama Shermana, Johna Bootha - objaśnia znaczenie dat: 1823, 1860, 1862, 1863, ocenia charakter walk podczas wojny secesyjnej 1 Zjednoczenie Włoch i powstanie Austro- Węgier objaśnia pojęcia: risorgimento, autonomia, paostwo dualistyczne omawia działalnośd:wiktora Emanuela II, Camillo Cavoura, Giuseppe Garibaldiego, Franciszka Józefa - objaśnia znaczenie dat: 1861, wskazuje na mapie: Królestwo Sardynii (Piemont), cesarstwo Francji, cesarstwo austriackie, Królestwo Obojga Sycylii, Paostwo - objaśnia pojęcia: wyprawa tysiąca czerwonych koszul, więzieo Watykanu objaśnia znaczenie dat: 1858, , 1866, 1870, omawia działalnośd: Mazziniego, Napoleona III, Piusa IX, Aleksandra Bacha, Agenora Gołuchowskiego wskazuje na mapie:magentę, Solferino, Villafranca, Sabaudię, Niceę, etapy zjednoczenia Włoch, częśd austriacką i węgierską Austro-Węgier

14 Kościelne, Wenecję wskazuje czynniki, które sprzyjały zjednoczeniu Włoch - przedstawia główne etapy procesu zjednoczenia - wymienia główne grupy narodowościowe imperium Habsburgów - przedstawia zmiany wprowadzone w paostwie austriackim w 1867 r. - ocenia znaczenie Wiktora Emanuela II, Cavoura, Garibaldiego i Mazziniego dla dziejów Włoch - wyjaśnia przyczyny nadawania autonomii poszczególnym grupom narodowym przez Franciszka Józefa 1 Zjednoczenie Niemiec objaśnia pojęcia: krew i żelazo, Związek Północnoniemiecki, II Rzesza Niemiecka omawia działalnośd:wilhelma I, Otto von Bismarcka, Napoleona III objaśnia znaczenie dat:1867, , 18 stycznia 1871 wskazuje na mapie: Królestwo Pruskie, cesarstwo austriackie, cesarstwo Francji - wskazuje cele polityki Otto von Bismarcka - przedstawia główne etapy procesu jednoczenia Niemiec - przedstawia warunki pokojowe narzucone Austrii i Francji objaśnia pojęcia: Związek Niemiecki, depesza emska, - omawia działalnośd: Helmutha von Moltke, Aleksandra II, Franciszka Józefa, Leopolda Hohenzollern Sigmaringen - objaśnia znaczenie dat: 1864, 1866 wskazuje na mapie: Związek Niemiecki, Królestwo Danii, Sado-wą, Metz, Sedan, etapy jednoczenia Niemiec - porównuje cele polityczne i ocenia skutecznośd działao Napoleona III i Otto von Bismarcka - ocenia skutecznośd polityki wewnętrznej i zewnętrznej Bismarcka w zjednoczonych Niemczech 1 Gospodarka i społeczeostwo w drugiej połowie XIX w. objaśnia pojęcia: mechanizacja, nawozy sztuczne, wiek węgla i stali, elektryfikacja, monopolizacja, urbanizacja, emigracja zarobkowa - omawia działalnośd: Ludwika Pasteura, Alfreda Nobla, Henry ego Forda, Wilbura i Orville a Wright, Rudolfa Diesla, Thomasa Edisona, Samuela Morse a, Aleksandra Bella, Guglielmo Marconiego, Ignacego Łukasiewicza objaśnia znaczenie dat:1853, 1876, 1903 wskazuje na mapie: potęgi gospodarcze świata w drugiej połowie XIX w. - wyjaśnia przyczyny i wskazuje znaczenie przemian w rolnictwie w drugiej połowie XIX w. wymienia najważniejsze odkrycia naukowe i techniczne drugiej połowy XIX w. - objaśnia zjawisko monopolizacji i wskazuje jego skutki - wymienia przyczyny i wskazuje kierunki emigracji zarobkowej - objaśnia pojęcia: kartel, syndykat, trust, koncern - omawia działalnośd :Justusa Liebiga, Henry ego Bessemera, Pierre a Martina, Wilhelma i Friedricha Siemensów, Paula Heroul ta, Charlesa Martina Halla, Étienne a Lenoira, Nikolausa Otto, Gottlieba Daimlera, Carla Benza, Louisa Blériota, Michaela Faradaya, Nikoli Tesli, Sebastiana Ferranti, Heinricha Herza, Beniamina Sillimana, Alfreda Kruppa, Johna Rockefellera, - przedstawia dynamikę zmian ekonomicznych na świecie w XIX w., wykorzystując dane statystyczne - wskazuje powiązania między zjawiskami ekonomicznymi i społecznymi

15 1 Kolonializm w XIX w. objaśnia pojęcia: kolonializm, wojny burskie, dominium, doktryna Monroe, wojna opiumowa, powstanie bokserów, samuraj, epoka Meiji omawia działalnośd: Wiktorii, Wilhelma II, Napoleona III, Mutsuhito - objaśnia znaczenie dat:1876, , , , 1898, wskazuje na mapie: główne tereny opanowane przez paostwa kolonialne - wyjaśnia i klasyfikuje przyczyny tworzenia kolonii w XIX w. - wymienia główne imperia kolonialne i przedstawia proces ich budowania - wskazuje przyczyny dominacji armii europejskich nad ludami Afryki i Azji - objaśnia pojęcia: protektorat, obóz koncentracyjny, Zulusi, powstanie sipajów, Kompania Wschodnioindyjska, Legia Cudzoziemska, powstanie tajpingów, szogun - objaśnia znaczenie dat: wskazuje na mapie: obszary konfliktów kolonialnych - ocenia skutki kolonializmu dla dziejów świata 1 Nowe ideologie polityczne 2 Ziemie polskie na przełomie XIX i XX w. objaśnia pojęcia:monarchia konstytucyjna, monarchia absolutna, republika, powszechne prawo wyborcze, konserwatyzm, liberalizm, Manifest komunistyczny, socjalizm naukowy, kapitaliści, proletariusze, walka klas, internacjonalistyczna rewolucja, komunizm, Międzynarodowe Stowarzyszenie Robotników (I Międzynarodówka), Socjaldemokratyczna Partia Robotniczej Rosji (SDPRR), II Międzynarodówka, rewizjoniści, mienszewicy, bolszewicy, socjaldemokracja, chrześcijaoska demokracja (chadecja), nacjonalizm omawia działalnośd:karola Marksa, Fryderyka Engelsa, Otto von Bismarcka, Włodzimierza Ilicza Uljanowa (Lenina), Eduarda Bernsteina, Leona XIII objaśnia znaczenie dat: , 1889, 1891 wskazuje na mapie: paostwa z drugiej połowy XIX w., sklasyfikowane wg formy rządów - przedstawia zmiany w ideologii liberalnej i konserwatywnej w drugiej połowie XIX w. - przedstawia założenia ideologii marksistowskiej - wskazuje cele i przedstawia działalnośd I Międzynarodówki - przedstawia zmiany w poglądach Kościoła w XIX w. w sprawach społecznych objaśnia pojęcia: Kulturkampf, prowincja poznaoska, germanizacja, Komisja Kolonizacyjna, hakata, praca organiczna, - objaśnia pojęcia: system kurialny, liberalizm socjalny, Związek Komunistów, Socjaldemokratyczna Partia Niemiec (SPD), Partia Pracy, narodnicy (Ziemla i Wola, Narodna Wola), eserowcy (Partia Socjalistycznych Rewolucjonistów), anarchiści, reformiści, Rerum novarum, solidaryzm społeczny - omawia działalnośd: Beniamina Disraelego, Johna Stuarta Milla, Jeana Blanca, Louis Blanquiego, Pierre a Proudhona, Ferdinanda Lassalle a, Jamesa MacDonalda, Alexandre a Milleranda, Aleksandra Hercena, Gieorgija Plechanowa, Michaiła Bakunina, Piotra Kropotkina, Karla Kautsky ego, Karla Liebknechta, Róży Luksemburg, Lwa Martowa, Piusa IX, Josepha Gobineau - objaśnia znaczenie dat: 1848, 1898, wskazuje powiązania między rozwojem ruchu socjalistycznego a przemianami polityczno- -społecznymi w drugiej połowie XIX w. - porównuje oraz ocenia ideologię komunistyczną i socjaldemokratyczną - wskazuje związki XIX-wiecznych ideologii ze współczesnym życiem politycznym - objaśnia pojęcia: repolonizacja, rugi pruskie, ustawa kagaocowa, nowela osadnicza, ustawa wywłaszczeniowa, Centralne Towarzystwo Gospodarcze,

16 ruch spółdzielczy, solidaryzm narodowy, inteligencja, rusyfikacja, Kraj Przywiślaoski, lojaliści, pozytywiści warszawscy, praca u podstaw, emancypacja kobiet, asymilacja Żydów, emigracja zarobkowa, autonomia, trójlojalizm - omawia działalnośd: Otto von Bismarcka, Wojciecha Drzymały, Hipolita Cegielskiego, Piotra Wawrzyniaka, Aleksandra Apuchtina, Aleksandra Świętochowskiego, Bolesława Prusa, Franciszka Józefa, Agenora Gołuchowskiego, Jana Matejki, Stanisława Wyspiaoskiego objaśnia znaczenie dat:1866, , 1901 wskazuje na mapie: ziemie polskie pod zaborami, paostwa zaborcze - przedstawia sytuację ekonomiczną na ziemiach polskich we wszystkich zaborach - objaśnia politykę każdego z paostw zaborczych wobec Polaków - objaśnia postawy Polaków wobec polityki poszczególnych paostw zaborczych czytelnie ludowe, depolonizacja, Sejm Krajowy, Wydział Krajowy, Teka Stańczyka, krakowska szkoła historyczna - objaśnia znaczenie dat: 1869, 1885, 1886, 1894, 1904, 1908 wyjaśnia przyczyny gospodarczego zróżnicowania ziem polskich pod zaborami - porównuje sytuację Polaków w poszczególnych zaborach 2 Polskie partie polityczne w drugiej połowie XIX w. objaśnia pojęcia: Międzynarodowa Socjalno-Rewolucyjna Partia Proletariat (Wielki Proletariat, I Proletariat), Polska Partia Socjalistyczna (PPS), program paryski, Socjaldemokracja Królestwa Polskiego (SDKP), Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy (SDKPiL), Liga Polska, Liga Narodowa, endecja, Stronnictwo Ludowe, Polskie Stronnictwo Ludowe (PSL), PSL-Lewica, PSL Piast omawia działalnośd: Ludwika Waryoskiego, Józefa Piłsudskiego, Róży Luksemburg, Feliksa Dzierżyoskiego, Zygmunta Miłkowskiego, Zygmunta Balickiego, Romana Dmowskiego, Stanisława Stojałowskiego, Marii i Bolesława Wysłouchów, Wincentego Witosa -objaśnia znaczenie dat: , 1887, 1892, 1893, 1895, wskazuje na mapie: ziemie polskie pod zaborami, paostwa zaborcze - wyjaśnia przyczyny pojawienia się nowych idei politycznych na ziemiach polskich - przedstawia okoliczności powstania i omawia działalnośd Wielkiego Proletariatu przedstawia okoliczności powstania, założenia i działalnośd ruchu narodowego na ziemiach polskich - przedstawia okoliczności powstania, założenia i działalnośd ruchu ludowego na ziemiach polskich - objaśnia pojęcia: kasy oporu, program brukselski, Związek Młodzieży Polskiej Zet, ruch wszechpolski, egoizm narodowy - objaśnia znaczenie dat: porównuje oraz ocenia założenia nurtu niepodległościowego i internacjonalistycznego w polskim ruchu robotniczym - wskazuje związki między sytuacją ekonomiczno-społeczną i polityczną a rozwojem różnych nurtów politycznych na ziemiach polskich pod zaborami

17 1 Świat przełomu XIX i XX w. objaśnia pojęcia:analfabetyzm, powszechny obowiązek szkolny, filozofia pozytywistyczna, la belle époque, fin de siècle omawia działalnośd:ludwika Pasteura, Wilhelma Roentgena, Jules Verne a, Augusta Comte a, Friedricha Nietzsche - przedstawia najważniejsze zmiany cywilizacyjne w drugiej połowie XIX w. i ich wpływ na życie codzienne ludności - objaśnia główne kierunki filozoficzne drugiej połowy XIX i początków XX w. objaśnia pojęcia: agencja prasowa - wyjaśnia przyczyny dominacji cywilizacyjnej Europy i Ameryki Północnej nad resztą świata w XIX w. 1 Rewolucja 1905 r. w Rosji i na ziemiach polskich objaśnia pojęcia: krwawa niedziela, Manifest październikowy, bolszewicy, Duma Paostwowa, SDKPiL, PPS, endecja, strajk powszechny, autonomia, Koło Polskie, PPS-Lewica ( młodzi ), PPS- Frakcja Rewolucyjna ( starzy ) omawia działalnośd: Aleksandra III, Mikołaja II, Lenina, Piotra Stołypina, Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego objaśnia znaczenie dat:1904, 22 stycznia 1905, październik 1905, - wskazuje na mapie:rosję, Japonię, Koreę, Mandżurię, Sachalin, Petersburg, ziemie polskie zaboru rosyjskiego - przedstawia genezę i przebieg wojny rosyjsko-japooskiej - objaśnia okoliczności wybuchu rewolucji w Rosji - opisuje rozwój rewolucji rosyjskiej w latach przedstawia najważniejsze skutki rewolucji w Rosji - przedstawia postawy Polaków wobec kryzysu w Rosji - opisuje przebieg i wymienia skutki rewolucji na ziemiach polskich objaśnia pojęcia: Rady Delegatów Robotniczych, Rady Delegatów Żołnierskich, ochrana, Rada Paostwa, krawaty stołypinowskie, lojaliści, Organizacja Spiskowo- Bojowa PPS, Stronnictwo Polityki Realnej (realiści), Narodowy Związek Robotniczy, krwawa środa - objaśnia znaczenie dat: maj 1905, wrzesieo 1905, porównuje ustrój polityczny Rosji oraz paostw Europy Zachodniej i USA - dostrzega i wskazuje zależności między sytuacją w Rosji i na ziemiach polskich

18