> ParisLima WARSZAWA

Transkrypt

1 Paris Lima WARSZAWA

2

3 Spis treści 6 Słowo wstępne HANNA GRONKIEWICZ-WALTZ Prezydent m.st. Warszawy 16 Rola miast w budowaniu oraz wdrażaniu globalnego porozumienia, które ma być przyjęte w Paryżu URSZULA STEFANOWICZ 10 Rzecznik ds. politycznych Z Warszawy do Paryża przez Limę Koalicja Klimatyczna LESZEK DROGOSZ Polski Klub Ekologiczny Okręg Mazowiecki Dyrektor Biura Infrastruktury Urząd m.st. Warszawy 20 Miasta powinny być klimatycznym przykładem 12 TOBIASZ ADAMCZEWSKI Miasta dla mieszkańców i klimatu Ekspert ds. klimatu i energii JOANNA WIS Fundacja WWF Polska Dyrektor CDP Central and Eastern Europe 14 Rola miast MARIA ANDRZEJEWSKA Dyrektor Centrum UNEP/GRID-Warszawa 4 5

4 Warszawa zapisała się na kartach szczytów klimatycznych ONZ nie tylko jako jedno z wielu miast-gospodarzy. HANNA GRONKIEWICZ-WALTZ, Prezydent m.st. Warszawy To właśnie w Warszawie po raz pierwszy w historii tzw. COPów samorządy zostały formalnie włączone do rozmów nad porozumieniem w zakresie redukcji dwutlenku węgla. Zrównoważone funkcjonowanie miast ma istotny wpływ zarówno na zmniejszenie emisji dwutlenku węgla, jak i poprawę komfortu życia mieszkańców. Dlatego właśnie tak ważne jest, aby podczas tej wyjątkowej, światowej dyskusji o klimacie miasta były równorzędnym partnerem rozmów

5

6 Z Warszawy do Paryża przez Limę < Z Warszawy do Paryża przez Limę Od lat angażujemy się w Warszawie w inicjatywy związane z rozsądnym gospodarowaniem energią i walką ze zmianami klimatu. Istotnym momentem tego procesu było powołanie w roku 2008 miejskiego Zespołu ds. ochrony klimatu pod przewodnictwem Prezydenta Warszawy, a następnie w roku 2009 decyzja Rady Miasta o przystąpieniu do kluczowej inicjatywy w zakresie ochrony klimatu, zorganizowanej pod patronatem Komisji Europejskiej: Covenant of Mayors - Porozumienie Burmistrzów. Ideą Porozumienia jest dobrowolne zobowiązanie uczestniczących w nim samorządów do zmniejszenia emisji produkowanego CO2 o co najmniej 20% do roku Miasta uczestniczące w Porozumieniu opracowują plany działań na rzecz zrównoważonego zużycia energii. Rada Miasta w 2011 r. uchwaliła taki Plan dla Warszawy w perspektywie do 2020 roku, tworząc mapę drogową w zakresie walki ze zmianami klimatu oraz poprawy efektywności energetycznej. W dniu 20 listopada 2013 r. podczas 19. Konferencji Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu (UNFCCC COP19) Warszawa zorganizowała konferencję, która była elementem tworzenia przełomu we współpracy struktur ONZ z przedstawicielami miast i władz lokalnych na rzecz globalnego porozumienia klimatycznego. To podczas tej konferencji przedstawiciele władz lokalnych wypracowali wspólne stanowisko, zaprezentowane następnego dnia przez Prezydenta Warszawy, Panią Hannę Gronkiewicz-Waltz podczas Dnia Miast na COP19, w którym wzięli udział przedstawiciele państw stron Konwencji Klimatycznej oraz Sekretarz Generalny ONZ Ban Ki-moon. Dyskusja samorządów z rządami, rozpoczęta w Warszawie jest bardzo ważna i wszystko wskazuje na to, że będzie miała swoją kontynuację na kolejnych szczytach klimatycznych przyczyniając się do przyjęcia ambitnej wizji przyszłości w Paryżu podczas COP21 i podjęcia działań, które skierują świat na nową drogę zrównoważonego rozwoju. Niniejsza broszura ukazuje się w celu szerszego zaprezentowania stanowiska niezależnych organizacji i instytucji, odnośnie roli samorządów w budowaniu nowego globalnego porozumienia klimatycznego. LESZEK DROGOSZ Dyrektor Biura Infrastruktury Urząd m.st. Warszawy< 10 11

7 Z Warszawy do Paryża przez Limę Miasta dla mieszkańców i klimatu Miasta dla mieszkańców i klimatu Międzynarodowe organizacje, w tym Międzyrządowy Panel ds. Zmian Klimatu (IPCC ) ostrzegają, że wraz ze wzrostem temperatury powietrza na Ziemi wzrastać będzie także nasilenie i częstotliwość ekstremalnych zjawisk pogodowych w tym fal upałów, susz, powodzi, cyklonów oraz pożarów, które zaburzą dotychczasowe funkcjonowanie miast oraz światowej gospodarki. Ekstremalne zjawiska pogodowe będące konsekwencją zachodzących zmian klimatu związanych z emitowanym przez ludzkość dwutlenkiem węgla, uderzają już dziś w tereny zurbanizowane, na których mieszka ponad połowa światowej populacji. Paryż przyznaje, że powodzie na Sekwanie mogą powodować problemy transportowe, czy zaburzenia łańcucha dostaw, natomiast fale upałów stanowią ryzyko dla pracowników firm zlokalizowanych na terenie metropolii, a także wpływają negatywnie na jakość powietrza w mieście. Z kolei Londyn prowadzi analizy dotyczące negatywnego wpływu powodzi na Tamizie na infrastrukturę miejską oraz zagrożenia dla zdrowia mieszkańców płynącego z coraz częstszych fal upałów. Na podstawie danych zebranych od ponad 200 miast, międzynarodowa organizacja pozarządowa CDP, zrzeszenie światowych metropolii C40, firma Aecom oraz Fundacja Bloomberga przygotowały w 2014 roku raport pt. Protecting our Capital, z którego wynika, że światowe metropolie wykonały już ponad 2 tys. inwestycji mających na celu ochronę prawie 400 milionów mieszkańców przed negatywnymi skutkami zmian klimatu. Część z tych projektów została zrealizowana we współpracy i z pomocą lokalnego biznesu. Wiele wskazuje, że to właśnie miasta najskuteczniej wdrażają politykę ograniczania wzrostu temperatury na Ziemi. Rok rocznie podwaja się liczba ośrodków raportujących swoje emisje gazów cieplarnianych, a także politykę adaptacyjną i mitygacyjną do CDP. Prawie 6 tysięcy sygnatariuszy ma już zainicjowane w 2008 roku Porozumienie Burmistrzów (Covenant of Mayors) reprezentujących samorządy lokalne z całej Europy, które zobowiązały się do ograniczenia o 20% swoich emisji dwutlenku węgla do 2020 roku. O 248 mln ton - równowartości całkowitej emisji gazów cieplarnianych Portugalii i Argentyny zobowiązały się ograniczyć swoje emisje największe światowe metropolie zrzeszone w założonej przez Billa Clintona organizacji C40. Wśród tych liderów jest miasto Warszawa, które mam nadzieję, stanie się inspiracją dla innych miast w Europie Środkowej i Wschodniej. JOANNA Dyrektor CDP Central and Eastern Europe WIS< 12 13

8 Z Warszawy do Paryża przez Limę Rola miasta Rola miast Osiągnięcie ambitnych celów klimatycznych nie jest możliwe bez zaangażowania miast. Zgodnie ze statystykami udostępnianymi przez ONZ, obszary miejskie odpowiadają aktualnie za 60-80% globalnej konsumpcji energii, 75% emisji CO2 oraz ponad 75% konsumpcji surowców naturalnych. Zmiany klimatyczne skutkują m.in. większym zapotrzebowaniem na ogrzewanie lub chłodzenie pomieszczeń, a tym samym zużyciem energii, wody, produkcją odpadów. Efektywność wykorzystania zasobów, wskazywana jest przez Program Narodów Zjednoczonych ds. Środowiska (UNEP), jako jedna z dróg do zapewnienia rozwoju miast i podniesienia standardu życia mieszkańców przy równoczesnym minimalizowaniu presji na środowisko. Miasta są motorem wzrostu gospodarczego, a równocześnie liderem zużycia materiałów i energii, wytwarzania odpadów i emisji gazów cieplarnianych. Jeśli myślimy poważnie o zachowaniu naszych zasobów naturalnych i ograniczaniu zmian klimatycznych, musimy wdrażać zasady zielonej gospodarki (ang. green economy), wiążących się równocześnie z rozwojem zupełnie nowych możliwości dla biznesu. Inteligentne wdrażanie nowoczesnych technologii we wszystkich sektorach ekosystemu miejskiego, musi iść w parze z kształtowaniem postaw konsumenckich mieszkańców oraz kreatywnością biznesu. Istotna jest polityka prowadzona przez władze miasta, ale również, a może nawet przede wszystkim działania inicjowane i realizowane przez mieszkańców oraz przedsiębiorców prowadzących działalność na terenie miast. Inteligentne, efektywne energetycznie, przyjazne środowisku miasta tworzą świadomi, zaangażowani włodarze oraz ich użytkownicy, w tym szczególnie mieszkańcy! MARIA ANDRZEJEWSKA< Dyrektor Centrum UNEP/GRID-Warszawa 14 15

9 Z Warszawy do Paryża przez Limę Rola miast w budowaniu oraz wdrażaniu polityki klimatycznej. Rola miast w budowaniu oraz wdrażaniu globalnego porozumienia, które ma być przyjęte w Paryżu W miastach żyje ponad połowa ludzi na świecie - w 2014 roku jest to 54% populacji, w porównaniu do 30% w ONZ przewiduje, że do 2050 na terenach zurbanizowanych zamieszka 66% światowej populacji. 1 Choć zajmują mniej niż 2% powierzchni ziemi, miasta konsumują 78% światowej energii i produkują znaczące ilości gazów cieplarnianych głównie w związku z wytwarzaniem energii, transportem, przemysłem i wykorzystaniem biomasy. Jednocześnie miasta są bardzo wrażliwe na zachodzące już zmiany klimatu. Są narażone na skutki podnoszenia się poziomu morza, intensywnych opadów, fal upałów i innych gwałtownych zjawisk pogodowych. Konieczność przystosowania infrastruktury do zmieniających się warunków już teraz zmusza władze wielu miast zalewaniem. Jeśli nie ograniczymy naszego wpływu na klimat, konieczne może być porzucenie całych dzielnic lub miejscowości, kiedy ich dalsza ochrona stanie się zbyt kosztowna. Na szczęście miasta choć znacząco przyczyniają się do powstania problemu zmian klimatu i są wrażliwe na jego skutki mają także do dyspozycji cały wachlarz narzędzi służących do redukcji emisji i ogromny potencjał redukcyjny. Mogą realizować programy termomodernizacyjne skierowane tak do sektora publicznego - urzędów, szkół, szpitali itp., jak i do prywatnego budynki mieszkalne jedno i wielorodzinne. Mogą inwestować we własne źródła energii odnawialnej oraz promować i dofinansowywać mikroinstalacje OZE, by zaangażować w ich rozwój mieszkańców. Zrównoważona polityka transportowa w mieście - wzmacnianie transportu publicznego i ograniczanie ruchu samochodów osobowych - również może przyczynić się do obniżenia emisji. Rozwiązania takie jak tworzenie stref ograniczonego ruchu samochodowego, łączone tanie bilety komunikacji miejskiej i podmiejskiej, systemy park&ride, czy systemy rowerów publicznych (np. warszawskie Veturilo) przyczyniają się dodatkowo do poprawy jakości powietrza i ułatwiają życie mieszkańcom. Cele miejskiej polityki klimatycznej powinny być uwzględniane także przy zatwierdzaniu projektów inwestycji budowlanych (np. nowe budynki i osiedla mieszkaniowe), kształtowaniu gospodarki odpadami, planowaniu zagospodarowania przestrzennego miasta oraz jego terenów zielonych. Im bardziej zwarte i logiczne rozmieszczenie terenów o różnych funkcjach (mieszkaniowych, usługowych, produkcyjnych, rekreacyjnych i transportowych), tym mniej emisji z transportu. Im więcej zieleni i małych zbiorników wodnych, gdzie może odpływać woda, tym większa odporność miasta na tzw. powodzie błyskawiczne

10 Z Warszawy do Paryża przez Limę Rola miast w budowaniu oraz wdrażaniu polityki klimatycznej. Rola miast w budowaniu oraz wdrażaniu globalnego porozumienia, które ma być przyjęte w Paryżu powodowane intensywnymi opadami. Jednocześnie zieleń ogranicza zanieczyszczenie powietrza i obniża temperatury w mieście. Efekt miejskiej wyspy ciepła może także łagodzić projektowanie tzw. zielonych dachów oraz budynków z jasną elewacją, jasnych chodników, dróg i innych elementów miejskiej infrastruktury, które będą się nagrzewały słabiej niż te same elementy w ciemnych barwach. Działania już teraz z sukcesem realizowane w wielu miastach na świecie, które przyczyniają się do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, można wymieniać długo. Oceniając znaczenie miast trzeba też wziąć pod uwagę, że większość światowych ośrodków decyzyjnych, kluczowej infrastruktury przemysłowej, a także społecznej i kulturalnej, znajduje się na terenach zurbanizowanych. W miastach kształtuje się nie tylko polityka, ale też trendy rozwojowe i konsumpcyjne. Rozwija się w nich nauka i powstają innowacje. Kultury i poglądy zderzają się tworząc nowe idee oraz rozwiązania dla takich problemów, jak zmiany klimatu. Dlatego też głos miast powinien być uwzględniany w kształtowaniu polityki klimatycznej tak na poziomie krajowym, jak i europejskim oraz międzynarodowym. Rola i kompetencje władz lokalnych powinny zostać dostrzeżone i uznane przez polityków każdego szczebla, a świadomość kluczowego znaczenia terenów zurbanizowanych dla ochrony klimatu powinna przyczynić się do wprowadzenia regulacji wspierających niskoemisyjną transformację miast. 1 The 2014 revision of the World Urbanization Prospects by UN DESA s Population Division URSZULA STEFANOWICZ < Rzecznik ds. politycznych Koalicja Klimatyczna Polski Klub Ekologiczny Okręg Mazowiecki 18 19

11 Z Warszawy do Paryża przez Limę Miasta powinny być klimatycznym przykładem Miasta powinny być klimatycznym przykładem Polskie miasta i gminy powinny dawać klimatyczny przykład. Globalne porozumienie ws. zmian klimatu już istnieje: jest nim tzw. Konwencja Klimatyczna. Porozumienie, do którego ma dojść w Paryżu pod koniec przyszłego roku, ma być jedynie uzupełnieniem Konwencji narzędziem nakładającym bardziej konkretne obowiązki, w tym przede wszystkim redukcję/ograniczenia emisji gazów cieplarnianych Jedną z bardzo cennych inicjatyw rozwijanych w Polsce to wsparcie dla miast sporządzających Plany Gospodarki Niskoemisyjnej (PGN). WWF Polska również aktywnie uczestniczył w promowaniu konieczności budowania takich planów poprzez projekt unijny Covenant capacity. Około 800 miast i gmin złożyło wniosek do NFOŚiGW o dofinansowanie sporządzenia PGN. Jeśli plany te zostaną wdrożone, i domów (Kraków), zastępowanie zwykłych autobusów pojazdami o napędzie elektrycznym (Warszawa) czy szeroko pojęta edukacja ekologiczna. Należy też pamiętać, że celem polityki klimatycznej jest praktyczne wyeliminowanie antropogenicznych emisji gazów cieplarnianych. Dlatego miasta powinny stawiać sobie cele długoterminowe, do roku 2050, dążące do samowystarczalności energetycznej opartej przez wszystkie państwa. redukcja lokalnych emisji o przynajmniej 20% do roku na odnawialnych źródłach energii i efektywności Zanim jednak porozumienie w Paryżu nastąpi, a później zostanie formalnie przyjęte przez rządy (np. przez parlamenty), i zanim wypracuje się wszystkie mechanizmy podlegające pod to porozumienie, minie sporo czasu. Czasu, którego na walkę z ocieplającym się klimatem nie mamy. Dlatego działania na poziomie lokalnym są 2020 będzie całkiem realna. Możliwe działania miast i gmin dotyczą najczęściej punktowych inwestycji, np. wymiana oświetlenia ulic na LEDy, ochrona parków przed zabudową, budowa ścieżek rowerowych, czy termomodernizacja budynków administracji. Są jednak bardziej strategiczne i odważne decyzje, które również powinny być energetycznej. < TOBIASZ ADAMCZEWSKI Ekspert ds. klimatu i energii Fundacja WWF Polska tak istotne. Miasta mają własne struktury podejmowane: np. opłaty za wjazd dla samochodów decyzyjne i bardzo przyziemne spojrzenie (oprócz hybrydowych i elektrycznych Londyn), zakaz ma możliwości redukcji emisji. Mogą działać już teraz. stosowania paliw stałych do ogrzewania mieszkań 20 21

12

13 WYDRUKOWANO NA PAPIERZE EKOLOGICZNYM