Organizacja wspomagania szkół na przykładzie Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej we Wrocławiu

Transkrypt

1 Organizacja wspomagania szkół na przykładzie Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej we Wrocławiu Nowe zadania biblioteki pedagogicznej Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 lutego 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych bibliotek pedagogicznych wskazuje biblioteki pedagogiczne jako placówki służące w szczególności wspieraniu procesu kształcenia i doskonalenia nauczycieli, a także wspieraniu działalności szkół, w tym bibliotek szkolnych oraz placówek oświatowych. Wspomaganie polegać ma na zaplanowaniu i przeprowadzeniu zgodnie z potrzebami szkoły lub placówki działań, mających na celu poprawę jakości pracy szkoły lub placówki oraz organizowaniu i prowadzeniu sieci współpracy i samokształcenia dla nauczycieli, którzy w zorganizowany sposób współpracują ze sobą w celu doskonalenia swojej pracy, w szczególności przez wymianę doświadczeń. Nowe zadania biblioteki muszą realizować obligatoryjnie od 01 stycznia 2016 r., jednak dozwolona jest realizacja od chwili wejścia w życie Rozporządzenia. W Dolnośląskiej Bibliotece Pedagogicznej we Wrocławiu (DBP) zdecydowano, aby od początku roku szkolnego 2013/ 2014 pracować w myśl nowych zadań określonych w w/w Rozporządzeniu. Dla organizacji procesowego wspomagania szkół i placówek oświatowych przez Bibliotekę powołany został nowy Wydział Wspomagania szkół i placówek oświatowych którego skład tworzy 3 (a od października 4) nauczycieli bibliotekarzy. Na marginesie należy nadmienić, że organizacja wspomagania nie należy do jedynych zadań tej komórki organizacyjnej Biblioteki. Wydział WSiPO zajmuje się m.in.: - organizacją działalności edukacyjnej na rzecz uczniów i studentów, - organizowaniem i prowadzeniem szkoleń dla nauczycieli i bibliotekarzy, - organizowaniem wystaw tematycznych, okolicznościowych i sygnalnych uzupełniających edukację kulturalną, historyczno-społeczną i ekologiczną, - przygotowywaniem ekspozycji nowości wydawniczych, - organizacją spotkań, warsztatów edukacyjnych i konferencji poświęconych aktualnym problemom opiekuńczo- wychowawczym i dydaktycznym, - współpracą z instytucjami, organizacjami oraz towarzystwami oświatowymi i społecznokulturalnymi, - promocją działalności Biblioteki. W jaki sposób DBP we Wrocławiu rozpoczęła realizację zadania wspomagania szkół i placówek oświatowych? 1. Zainteresowanie partnerów możliwością uzyskania kompleksowego wsparcia ze strony Biblioteki w rozwiązaniu problemów zdiagnozowanych przez szkołę lub inną placówkę oświatową w bieżącym roku szkolnym. 2. Podpisanie porozumienia Biblioteka podpisała z trzema placówkami porozumienia kompleksowego wspomagania w obszarach: - dla szkoły podstawowej: Wykorzystanie TIK w pracy dydaktycznej i organizacyjnej bezpieczny Internet, - dla przedszkola: Popularyzacja czytelnictwa, - dla świetlicy środowiskowej: Popularyzacja edukacji czytelniczej i medialnej z wykorzystaniem TIK. 1

2 Program wspomagania placówki, który zawarty został w Porozumieniu opracowano wspólnie przez przedstawiciela szkoły lub placówki oświatowej i kierownika Wydziału WSiPO w DBP. Zaplanowano szkolenia dla nauczycieli, zajęcia dla uczniów, konkursy i wystawy, współpracę z rodzicami, a zasoby Biblioteki pomogą nauczycielom w samokształceniu. Następnym krokiem DBP będzie tworzenie sieci współpracy z bibliotekarzami szkolnymi. Zgłoszono zapotrzebowanie na sieć współpracującą w zakresie realizacji w szkołach edukacji informacyjnej. DBP będzie koordynatorem działań bibliotekarzy dolnośląskiej sieci bibliotek pedagogicznych w zakresie wykorzystania platformy edukacyjnej Fronter. W realizacji powyższych zadań DBP wykorzystuje dotychczasowe doświadczenia. Oferta zajęć edukacyjnych i szkoleń posłużyła do budowy oferty wspomagania, gdyż była zgodna z oczekiwaniami placówek. Sformułowano tez nowe szkolenia zgodnie ze zdefiniowanymi potrzebami. Następnie wspólnie został opracowany program wspomagania. Budowanie oferty wspomagania dla bibliotekarzy i nauczycieli poprzez realizację stałych zadań określonych w Rozporządzeniu Dla każdej biblioteki pedagogicznej wspieranie nauczycieli bibliotekarzy w ich pracy jest jednym z podstawowych zadań. Wsparcie takie realizowane jest poprzez różne działania. W ramach wspomagania nauczycieli i placówek oświatowych Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu (DBP) oferuje szeroki wachlarz usług. W budowie oferty współuczestniczą nauczyciele bibliotekarze wszystkich wydziałów. Usługi kierowane przez DBP do bibliotekarzy, nauczycieli oraz placówek oświatowych z roku na rok są coraz bardziej zróżnicowane, zarówno pod względem formy jak i treści. Zajęcia edukacyjne dla uczniów Jednym z obszarów wspomagania nauczycieli, bibliotekarzy i szkół jest prowadzenie zajęć edukacyjnych dla uczniów z zakresu edukacji czytelniczej, medialnej oraz informacyjnej. Proponowane przez DBP zajęcia zawierają treści ujęte w podstawie programowej. Przez wiele lat w DBP oferta była kierowana głównie do uczniów szkół ponadgimnazjalnych, którzy najczęściej uczestniczyli w takich zajęciach jak: - redagowanie bibliografii załącznikowej, - wyszukiwanie źródeł informacji w bazach, - biblioteka nowoczesnym ośrodkiem informacji na przykładzie DBP, - biblioteki cyfrowe i ich kolekcje, - przygotowanie prezentacji maturalnej, - język reklamy sztuka przekonywania czy manipulacja? - stereotypy w mediach czy im ulegasz? Zajęcia edukacyjne realizowane w DBP cieszą się dużym zainteresowaniem i mimo wielu ograniczeń występujących w szkołach związanych z wyjściem uczniów poza jej teren, w Bibliotece odbywa się ich coraz więcej. DBP poszerzyła ofertę edukacyjną o tematy adresowane do uczniów szkół podstawowych i gimnazjów. W tym samym czasie, z nową ofertą Biblioteka przystąpiła do Projektu Szkoła w Mieście organizowanego przez Urząd Miasta we Wrocławiu. Wszystkie zajęcia zaplanowano z wykorzystaniem tablicy multimedialnej. Oferta poszerzyła się m.in. o treści: - biblioteka ośrodkiem informacji, miejscem nauki i zabawy, - książka bez tajemnic budowa książki, 2

3 - ortografia nie jest trudna wykorzystanie mapy myślowej, - państwa UE atlasy, mapy, encyklopedie, - jak zbudowane są słowniki? - tworzenie prezentacji lekturowej w Prezi, - sposób na prezentację jak obronić swój projekt? Przygotowując się do nowych zadań związanych ze wspomaganiem szkół i placówek oświatowych, Biblioteka wykorzystała dotychczasową ofertę zajęć edukacyjnych. Okazało się jednak, że problemy zdefiniowane przez palcówki spowodowały konieczność poszerzenia tej oferty o kolejne tematy: - bezpieczeństwo w sieci, - jak powstały książki? - exlibris specjalny znak własnościowy, - tworzenie komiksów z wykorzystaniem programu Toondoo. Zajęcia edukacyjne dla uczniów przygotowują nauczyciele bibliotekarze w zespołach zadaniowych lub indywidualnie. Pomysły tematów mają źródło w zgłoszonych oczekiwaniach nauczycieli bibliotekarzy ze szkół oraz wynikają z potrzeb placówek określonych w diagnozie czy ewaluacji. Zajęcia prowadzone przez nauczycieli bibliotekarzy DBP zawsze realizują treści ujęte w podstawie programowej. Realizacja wszystkich oczekiwań partnerów spowodowała, że oferta edukacyjna Biblioteki stała się bardziej różnorodna, a przez to bardziej atrakcyjna. Szkolenia dla bibliotekarzy i nauczycieli Kolejnym elementem wspomagania bibliotekarzy, nauczycieli i placówek oświatowych jest prowadzona przez DBP we Wrocławiu działalność szkoleniowa. Początkowo była adresowana do bibliotekarzy dolnośląskiej sieci bibliotek pedagogicznych oraz nauczycieli bibliotekarzy w szkołach. DBP wspierała ich w codziennych działaniach związanych z metodyką pracy bibliotekarskiej, prowadziła szkolenia oraz indywidualne konsultacje w zakresie: - wyszukiwania informacji w zintegrowanym systemie bibliotecznym Aleph, - redagowania bibliografii załącznikowej, - gromadzenia i ewidencji zbiorów. Do oferty zostały wprowadzone szkolenia z zakresu katalogowania w formacie Marc21 oraz zasad tworzenia języka haseł przedmiotowych. Szkolenia te są prowadzone zgodnie ze zgłoszonymi przez nauczycieli bibliotekarzy potrzebami. W roku 2012 w bibliotekach szkolnych we Wrocławiu wprowadzono nowy system biblioteczny PROLIB. Urząd Miasta we Wrocławiu zamówił w DBP we Wrocławiu przeprowadzenie serii szkoleń z zakresu katalogowania w formacie Marc21 dla bibliotekarzy szkolnych, a Biblioteka dodatkowo przeprowadziła warsztaty dla zgłoszonych indywidualnie osób. DBP dostosowała swoją ofertę szkoleniową do oczekiwań nauczycieli różnych przedmiotów. W dobie wszechobecnej i łatwo dostępnej technologii informacyjno-komunikacyjnej pracownicy Biblioteki zbudowali ofertę szkoleń związaną z wykorzystaniem TIK w pracy edukacyjnej z uczniami. W tym samym czasie do Biblioteki zaczęły docierać zamówienia na szkolenia z tego obszaru od bibliotek pedagogicznych sieci, pracujących bezpośrednio na rzecz nauczycieli w powiatach oraz od 3

4 nauczycieli uczestniczących w badaniach ankietowych przeprowadzanych podczas konferencji i szkoleń. Pracownicy Biblioteki do dziś systematycznie śledzą to, co się dzieje w sferze TIK, Web 2.0 i e- edukacji. Podnoszą swoje kompetencje i przekazują zdobytą wiedzę nauczycielom podczas szerokiej gamy szkoleń prowadzonych w siedzibie DBP oraz bibliotekach dolnośląskiej sieci (funkcjonujących przy powiatowych ośrodkach doskonalenia). Wybrany kierunek doskonalenia w zakresie wykorzystania TIK w edukacji okazał się trafiony, czego potwierdzeniem jest zapis w najnowszym Rozporządzeniu MEN w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych bibliotek pedagogicznych. Oferta szkoleń z wykorzystaniem TIK w edukacji jest zróżnicowana i na bieżąco modyfikowana. Wybrane propozycje szkoleń z wykorzystaniem nowoczesnych technologii: - Blog - wielozadaniowe narzędzie edukacji i promocji, - Czasopismo szkolne w Internecie. Tworzenie, edycja, publikacja, - Efektownie czy skutecznie? - wykorzystanie TIK w promocji szkoły i biblioteki, - E-learning - nowoczesną formą kształcenia, - Możliwości wyszukiwarki Google, - Otwarte zasoby edukacyjne - szansa dla edukacji, - Pracuję w chmurze - łatwe i bezpieczne zarządzanie zasobami, - Prezi bez tajemnic, - Rewolucja w nauczaniu wykorzystanie TIK w pracy z uczniami, - Skuteczna edukacja - tworzenie treści edukacyjnych na platformie e-learningowej Moodle, - Sposób na dobrą prezentację, - Tablica interaktywna w szkole... i co dalej? Szkolenia dla nauczycieli są realizowane jako: - szkolenia otwarte w siedzibie DBP we Wrocławiu dla zainteresowanych nauczycieli, - szkolenia dla sieci nauczycieli realizowane w ośrodkach edukacji na zaproszenie placówki, - szkolenia dla Rad Pedagogicznych na zaproszenie placówki. Kolejny etap budowania oferty szkoleniowej DBP we Wrocławiu to dostosowanie jej na potrzeby kompleksowego wspomagania szkół i placówek. Do istniejącej listy realizowanych przez DBP tematów szkoleń dopisano propozycje partnerów. Nowe tematy zaproponowane przez placówki : - wykorzystanie pakietu Office w pracy nauczyciela na rzecz szkoły, - bezpieczeństwo w sieci, - wykorzystanie map myślowych w procesie edukacyjnym, - co czytać dzieciom? Szkolenia są przygotowywane i prowadzone przez powołany w tym celu zespół nauczycieli, ale do budowy pełnej oferty wykorzystany był potencjał kilku nauczycieli bibliotekarzy spoza zespołu zadaniowego. E-learning w DBP 4

5 Kolejnym obszarem wspomagania nauczycieli są kursy dostępne na platformie edukacyjnej DBPMoodle. W serwisie znajdują się kursy o charakterze samokształceniowym skierowane do nauczycieli, nauczycieli bibliotekarzy oraz uczniów. Najczęściej mają formę przewodnika na temat konkretnego zagadnienia. Na platformie umieszczane są kursy w trzech kategoriach: - Kursy komputerowe w chwili obecnej proponowane są m.in. kursy na temat tworzenia bloga, strony internetowej, prezentacji multimedialnej. Zaprezentowane są także specjalistyczne narzędzia wyszukiwawcze ukrytych zasobów Internetu czy przegląd programów komputerowych przydatnych w pracy nauczyciela. - Kursy tematyczne w tej kategorii prezentowane są materiały z różnych dziedzin. Część kursów powstaje w wyniku konsultacji z użytkownikami, część z obserwacji oferty innych placówek. Wybrane tematy proponowanych kursów: - Biblioteka szkolna - organizacja i zarządzanie, - Cyberprzemoc - wirtualna przemoc, realne skutki, - E-learning w bibliotece, - Formaty książek elektronicznych i programy do ich odczytywania, - Interaktywna edukacja - zastosowanie technologii web 2.0 w bibliotece i w szkole, - Otwarte Zasoby Edukacyjne - szansa dla edukacji, - Prawo autorskie w szkole. W kategorii kursów tematycznych znajdują się również wystawy multimedialne o patronach roku: - Janusz Korczak - polski pedagog, publicysta, pisarz i lekarz, - Julian Tuwim - o życiu i twórczości poety - konkursy dla uczniów. - Konkursy dla uczniów. W tej kategorii umieszczone są informacje o konkursach przeprowadzanych w DBP, propozycje konkursów online przygotowanych przez nauczycieli bibliotekarzy DBP oraz nauczycieli bibliotekarzy szkół. Współpraca ze środowiskiem Ważnym elementem wspomagania nauczycieli i placówek przez DBP jest współpraca ze środowiskiem promująca czytelnictwo, działania edukacyjne i kulturalne. Biblioteka organizuje wystawy, bierze udział w imprezach szkolnych oraz organizuje konkursy, także online. Biblioteka we współpracy z różnymi podmiotami, takimi jak Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, Serwis Elektroniczna Biblioteka Pedagogiczna i Korporacja Bibliotekarzy Wrocławskich organizuje konferencje metodyczne dla środowiska bibliotekarskiego i oświatowego regionu. Materiały z konferencji, zdjęcia ze wspólnych imprez, nagrodzone prace konkursowe prezentowane są w postaci plików multimedialnych w serwisie DBPMoodle, na YouTube, na Facebooku, a informacje o imprezach publikowane są w serwisach bibliotekarskich. Dzięki nowym partnerom, z którymi DBP we Wrocławiu podpisała porozumienie w zakresie kompleksowego wspomagania, Biblioteka będzie w bieżącym roku szkolnym współorganizatorem konkursów plastycznych popularyzujących czytelnictwo: Ilustracja do mojej ulubionej książki oraz Exlibris specjalny znak własnościowy. Następnie w siedzibie DBP zostaną zorganizowane wystawy prac konkursowych, które uświetnią obchody Dnia książki oraz Tygodnia bibliotek. Doświadczenia zdobyte w dotychczasowej współpracy z nauczycielami, szkołami i placówkami doskonalenia w ramach realizacji oferty edukacyjnej i szkoleniowej, zostały wykorzystane w opracowywaniu oferty kompleksowego wspomagania szkół i placówek oświatowych. Znajomość 5

6 potrzeb środowiska oświatowego w zakresie wykorzystania technologii informacyjnokomunikacyjnej pozwoliła na zbudowanie interesującej oferty edukacyjnej i szkoleniowej, wzbogaconej o łatwy dostęp do źródeł informacji. Budowanie warsztatu informacyjnego nakierowanego na potrzeby nauczycieli Ważnym elementem wsparcia nauczycieli jest dostęp do źródeł informacji. Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu od wielu lat buduje Dolnośląski System Informacji Edukacyjnej (DSIE). W jego skład wchodzą: Katalog centralny, Bazy EDUKACJA oraz DOLNY ŚLĄSK-edukacja regionalna, WikiEduLinki - baza edukacyjnych zasobów Internetu. Wymienione zasoby tworzone są przez bibliotekarzy z wielu bibliotek pedagogicznych Dolnego Śląska i kraju. Prace tej specyficznej sieci koordynują nauczyciele bibliotekarze DBP we Wrocławiu. Sieć dolnośląskich bibliotek pedagogicznych powstała w roku 2001 jako element projektu systemowego dla oświaty województwa dolnośląskiego. Jednym z jej głównych zadań jest budowanie DSIE. Dzięki wspólnej pracy bibliotekarzy, jej użytkownicy mają dostęp do ok. 1,5 mln wydawnictw, blisko 220 tys. adnotowanych artykułów w bazach EDUKACJA i DOLNY ŚLĄSK oraz 230 opracowanych haseł w bazie Edukacyjnych zasobów Internetu. Dzięki wdrożeniu systemowego projektu dla dolnośląskiej sieci bibliotek pedagogicznych wszystkie placówki odniosły konkretne korzyści: podniosły standard swoich usług bibliotecznych i jakość udostępnianych informacji. Użytkownik natomiast ma dostęp do zgromadzonego zasobu informacji. Twórcami systemu jest ponad stu nauczycieli bibliotekarzy. U podstaw ich pracy leży przeświadczenie, że dzięki niej środowisko, dla którego pracują może otrzymywać rzetelną, pełną i aktualną informację przy najmniejszym nakładzie swojego wysiłku i czasu. Zgodnie ze Statutem decyzje o głównych kierunkach rozwoju systemu podejmowane są w DBP we Wrocławiu. Bibliotekarze sieci chociaż nie mają możliwości częstych spotkań, chętnie włączają się w proces tworzenia DSIE. Swoje pomysły najczęściej przekazują drogą elektroniczną. DSIE to także opracowywane przez pracowników DBP: - Aktualności oświatowe z internetowych stron instytucji i organizacji edukacyjnych, z prasy i innych źródeł, - Raporty edukacyjne zawierające dane informujące o stanie edukacji/oświaty wielu krajów, - Bazy i internetowe serwisy edukacyjne, - Czasopisma elektroniczne, - Instytucje edukacyjne centralne i dolnośląskie. Na stronie użytkownik znajdzie kompleksową informację o zasobach dolnośląskiej sieci bibliotek, o kierunkach polityki oświatowej, o szkoleniach dla nauczycieli. DBP w e-sieci Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna bierze udział w projekcie Dolnośląska e-szkoła. W wyniku przedsięwzięcia utworzono e-sieć szkół na Dolnym Śląsku. Zadaniem Biblioteki jest wspieranie uczestników projektu w realizacji planowanych działań poprzez wskazywanie i dostarczanie nauczycielom źródeł informacji, wiedzy oraz gotowych materiałów edukacyjnych czy informacyjnych. Platforma, na której funkcjonuje wirtualna sieć ponad 200 szkół stanowi połączenie łatwych w użyciu narzędzi do nauki i współpracy w trybie online. Praca na platformie ułatwia bezpośredni kontakt z użytkownikami, a przez to możliwość popularyzowania tradycyjnych 6

7 zasobów, szybki i łatwy dostęp do e-zasobów oraz do e-szkoleń, ale także promocję tradycyjnych działań Biblioteki i narzędzi edukacyjnych przez nią tworzonych. Działania w e-sieci szkół DBP rozpoczęła w grudniu 2012 roku. W tym samym czasie zaproponowała dolnośląskim bibliotekom pedagogicznym współpracę przy tworzeniu e-zasobów DBP w Dolnośląskiej e-szkole. Zorganizowano kilka szkoleń. Podczas dyskusji nauczyciele bibliotekarze stwierdzili, że nie dadzą rady współtworzyć zasobów na platformie w oczekiwanym zakresie, ale chętnie skorzystają z możliwości platformy podczas pracy w organizowanych przez nich sieciach współpracy bibliotekarzy szkolnych. Zgodnie ze zgłoszonym zapotrzebowaniem DBP we Wrocławiu podjęła się zadania koordynatora sieci współpracy bibliotekarzy pracujących z nauczycielami na platformie edukacyjnej Fronter. Beata Malentowicz Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu 7