Ocena makro i mikrostruktury błony śluzowej pęcherza moczowego i cewki moczowej u psów

Transkrypt

1 Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Wydział Medycyny Weterynaryjnej Katedra Chorób Wewnętrznych z Kliniką Koni, Psów i Kotów lek. wet. Maciej Grzegory Rozprawa doktorska Ocena makro i mikrostruktury błony śluzowej pęcherza moczowego i cewki moczowej u psów Promotor: dr hab. Krzysztof Kubiak prof. nadzw. WROCŁAW 2015

2 STRESZCZENIE Założeniem pracy była ocena oraz porównanie makro i mikrostruktury błony śluzowej pęcherza moczowego oraz cewki moczowej u psów z chorobami dolnych dróg moczowych. Choroby cewki moczowej i pęcherza moczowego są często rozpoznawanymi zaburzeniami urologicznymi psów. Diagnostyka chorób dolnych dróg moczowych opiera się na: informacjach uzyskanych z wywiadu, wyniku badania klinicznego, wyników badań laboratoryjnych krwi i moczu: badanie hematologiczne i biochemiczne krwi, badanie fizykochemiczne moczu z osadem, badanie mikrobiologiczne moczu, badanie moczu w kierunku antygenu nowotworowego pęcherza moczowego (v-bta test) oraz wynikach badań obrazowych. W diagnostyce obrazowej do oceny tych narządów, wykorzystywane są: badanie radiologiczne przeglądowe, urografia dożylna, uretrocystografia, pneumocystografia, badanie ultrasonograficzne, badanie endoskopowe uretrocystoskopia, tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny. Badania przeprowadzono u 37 psów różnej rasy i płci; pacjentów Pracowni Endoskopowej Katedry Chorób Wewnętrznych z Kliniką Koni, Psów i Kotów Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, skierowanych na badanie endoskopowe cewki moczowej i pęcherza moczowego. Psy do uretrocystoskopii kwalifikowano na podstawie: wywiadu, badania klinicznego, badań laboratoryjnych krwi (hematologiczne i biochemiczne) i moczu (badanie ogólne moczu, cytologia osadu moczu, badanie w kierunku obecności antygenu nowotworowego pęcherza moczowego) oraz badania ultrasonograficznego. W badaniu klinicznym szczególną uwagę zwracano na wszelkie objawy, które mogły wskazywać na choroby dolnych dróg moczowych. Podczas badania endoskopowego oceniano: drożność cewki moczowej, obecność nieprawidłowych ujść moczowodów oraz wygląd wewnętrznego ujścia cewki moczowego; wygląd moczu obecnego w pęcherzu moczowym (przejrzystość, zabarwienie, obecność domieszek, np. kłaczki włóknika, skrzepy krwi), wygląd ujść moczowodów uchodzących do pęcherza moczowego; wygląd błony śluzowej cewki moczowej oraz pęcherza moczowego (zabarwienie, rysunek naczyń krwionośnych, powierzchnia). Do oceny histopatologicznej zmian zapalnych błony śluzowej pęcherza moczowego i cewki moczowej wykorzystywano zmodyfikowaną klasyfikację histologiczną systemu Sydney. W klasyfikacji tej oceniano stopień zaawansowania zmian zapalnych (ilość komórek jednojądrowych), aktywność zapalenia (gęstość nacieku granulocytów obojętnochłonnych) oraz obecność metaplazji płaskonabłonkowej. Do oceny zmian nowotworowych pęcherza moczowego i cewki moczowej zaadaptowano wykorzystywane w patologii człowieka, dwie najnowocześniejsze, standardowo używane klasyfikacje: klasyfikacja histopatologiczna nieinwazyjnych rozrostów pęcherza moczowego

3 według WHO/ISUP oraz klasyfikacja histopatologiczna nieinwazyjnych rozrostów pęcherza moczowego według WHO/ISUP. Ekspresję antygenu Ki-67 oceniano metodą ilościową. Następnie obliczano procentowy udział komórek wykazujących reakcję barwną w ogólnej populacji komórek. Wynik określano jako indeks barwliwości (LI) lub indeks proliferacji (PI). Porównując wyniki badania histopatologicznego wycinków błony śluzowej pęcherza moczowego i(lub) cewki moczowej z wynikami ekspresji białka Ki-67 w badanej grupie zwierząt, stwierdzono współzależność między nimi (współczynnik korelacji rang Spearmana Rs=0,693, p<0,001). Porównując wyniki badania ultrasonograficznego dolnych dróg moczowych z wynikami badania endoskopowego pęcherza moczowego i cewki moczowej w badanej grupie zwierząt, stwierdzono współzależność między nimi (współczynnik korelacji rang Spearmana Rs=0,397, p=0,015). Porównując wyniki badania histopatologicznego wycinków błony śluzowej pęcherza moczowego i(lub) cewki moczowej z wynikami badania cytologicznego osadu moczu w badanej grupie zwierząt, wykazano współzależność między nimi (współczynnik korelacji rang Spearmana Rs=0,874, p<0,001). Porównując wyniki badania histopatologicznego wycinków błony śluzowej pęcherza moczowego i(lub) cewki moczowej z wynikami badania endoskopowego pęcherza moczowego i cewki moczowej w badanej grupie zwierząt, wykazano współzależność między nimi (współczynnik korelacji rang Spearmana Rs=0,829, p<0,001). Porównując wyniki testu v-bta z wynikami badania histopatologicznego wycinków błony śluzowej pęcherza moczowego i(lub) cewki moczowej w badanej grupie zwierząt, wykazano niezależność zmiennych (p=0,270). Porównując wyniki testu v-bta z wynikami badania cytologicznego osadu moczu, w którym stwierdzono komórki zapalne, wykazano niezależność zmiennych (p=0,160). Porównując wyniki testu v-bta z wynikami badania cytologicznego osadu moczu, w którym stwierdzono komórki atypowe, wykazano zależność zmiennych (p=0,004). Porównując wyniki testu v-bta z wynikami badania endoskopowego pęcherza moczowego i cewki moczowej, w którym stwierdzono obecność zmian rozrostowych, wykazano zależność zmiennych (p=0,003). Na podstawie przeprowadzonych badań, wykazano że, w ocenie makroskopowej błony śluzowej cewki moczowej oraz pęcherza moczowego, największą przydatnością z badań obrazowych, w diagnostyce chorób tych narządów, okazała się uretrocystoskopia. Ocena mikroskopowa zmian zapalnych błony śluzowej pęcherza moczowego i(lub) cewki moczowej z zastosowaniem zmodyfikowanej skali Sydney, okazała się cennym uzupełnieniem badania histopatologicznego, a

4 także znacząco poszerzyła rozpoznanie rodzaju zapalenia o takie jego wykładniki, jak: aktywność, intensywność czy obecność metaplazji, co związane jest z dalszym postępowaniem diagnostycznym oraz terapeutycznym. W przypadku podejrzenia zmian nowotworowych pęcherza moczowego i(lub) cewki moczowej, badanie cytologiczne osadu moczu, okazało się być bardziej przydatne w diagnostyce tych zmian, niż test wykrywający antygeny nowotworowe pęcherza moczowego (v- BTA test), który powinien być traktowany jedynie jako badanie przesiewowe, w kierunku podejrzenia nowotworów pęcherza moczowego lub cewki moczowej. Badanie cytologiczne osadu moczu, w którym stwierdzono komórki atypowe, w większości przypadków, powinno zostać potwierdzone badaniem histopatologicznym wycinków błony śluzowej pęcherza moczowego i(lub) cewki moczowej, pobranych podczas badania endoskopowego. Ekspresja antygenu Ki-67 oraz związany z nią indeks proliferacji komórkowej tego antygenu, pozwolił na dokładniejszą ocenę zmian przednowotworowych oraz nowotworowych pęcherza moczowego i(lub) cewki moczowej, co wiązało się z dalszym postępowaniem terapeutycznym oraz umożliwiało dokładniejsze określenie rokowania. Słowa kluczowe: cewka moczowa, makrostruktura, mikrostruktura, pęcherz moczowy, pies

5 ABSTRACT The premise of the study was evaluation and comparison of macro and microstructure of the lining of the bladder and urethra in dogs with lower urinary tract diseases. Diseases of the urethra and the bladder are often recognizable urological disorders dogs. Diagnosis of lower urinary tract diseases based on: information obtained from the interview, as a result of clinical trial results of laboratory tests of blood and urine tests: hematology and blood chemistry, physical and chemical examination of urine sediment, microbiological examination of urine, the urine in the bladder tumor antigen (V-BTA test) and the results of imaging studies. In diagnostic imaging to assess these organs are used: radiography inspection, intravenous urography, uretrocystography, pneumocystography, ultrasound, endoscopy uretrocystoscopy, computed tomography and magnetic resonance imaging. The study was conducted in 37 dogs of different breeds and sex; Patients Endoscopic Laboratory of the Department of Internal Diseases Clinic of Horses, Dogs and Cats Faculty of Veterinary Medicine of the University of Life Sciences, aimed at endoscopy of the urethra and bladder. Dogs to uretrocystoscopy qualified on the basis of: history, clinical examination, blood tests (hematology and biochemistry) and urine (urinalysis, urine sediment cytology, the study for the presence of bladder tumor antigen) and ultrasound. In clinical testing, particular attention was paid to any signs that could indicate the diseases of the lower urinary tract. During endoscopy were evaluated: patency of the urethra, the presence of abnormal ureteral ostia and internal appearance of the urethral tract; appearance of urine present in the bladder (transparency, coloration, presence of impurities, for example. lint fibrin blood clots), look escaped fugitive ureters to the bladder; the appearance of the lining of the urethra and bladder (coloring, drawing blood vessel surface). The histopathological evaluation of the inflammatory changes in the lining of the bladder and urethra used modified histological classification Sydney System. In this classification was assessed severity of inflammatory lesions (number of mononuclear cells), the activity of inflammation (neutrophil infiltration density) and the presence of squamous metaplasia. For the evaluation of neoplastic lesions of the bladder and urethra adapted used in human pathology, two state of the art, normally used classifications: histopathological classification of noninvasive bladder hyperplasia according to the WHO/ISUP and histopathological classification of non-invasive bladder hyperplasia according to the WHO/ISUP. The expression of Ki-67 were evaluated by quantitative. Then they calculated the percentage of cells exhibiting a color reaction in the total cell population. The result was determined as an index or proliferation index (LI labeling index, PI proliferation index). Comparing the results of the histopathological mucosa of the bladder and(or) urethra the results of protein expression of Ki-67 in the group of animals, they found a correlation between the two (Spearman rank correlation coefficient R=0.693, p<0.001). Comparing the results of the ultrasound examination of the lower urinary tract with the results of

6 endoscopic bladder and urethra in the group of animals, they found a correlation between them (Spearman's rank correlation coefficient R=0.397, p=0.015). Comparing the results of the histopathological lining of the bladder and(or) urethra smear test results of urine sediment in the study group animals showed a correlation between them (Spearman's rank correlation coefficient R=0.874, p<0.001). Comparing the results of the histopathological lining of the bladder and(or) urethra with the results of endoscopic bladder and urethra in the study group animals showed a correlation between them (Spearman's rank correlation coefficient R=0.829, p<0.001). Comparing the test results of v-bta the results of histopathological examination mucosa of the bladder and(or) urethra in a test group of animals showed independent variables (p=0.270). Comparing the results V-BTA test results of urine sediment cytology, which states inflammatory cells, it demonstrated the independence of the variables (p=0.160). Comparing the results V-BTA test results of urine sediment cytology, which states atypical cells, shown to the relationship variables (p=0.004). Comparing the test results v-bta with the results of endoscopic bladder and urethra, which revealed the presence of proliferative lesions showed the dependence of variables (p=0.003). Based on the study, it was shown that, in macroscopic assessment mucosa of the urethra and bladder, the greatest usefulness of imaging results in the diagnosis of diseases of these organs, has proved to uretrocystoscopy. Microscopic evaluation of inflammatory lesions of the mucous membrane of the bladder and(or) urethra using the modified scale of Sydney, has proved a valuable complement to histopathological examination and significantly expanded the type of inflammation recognition of its exponents such as: activity, intensity or presence of metaplasia, which is connected a further diagnostic and therapeutic procedure. In case of suspicion of neoplastic lesions of the bladder and(or) urethra, urinary sediment cytological examination, it turned out to be more useful in the diagnosis of these changes, than a test for the detection of bladder tumor antigens (V-BTA test), which should be treated only as a screening test in the direction of suspected cancer of the bladder or urethra. Cytodiagnostic urine, which states atypical cells, in most cases, should be confirmed by histopathological examination of the lining of the bladder and(or) urethra taken during endoscopy. Expression of Ki-67 and its associated index of cell proliferation of antigen, allowed for a more accurate assessment of premalignant and malignant bladder and(or) urethra, which was associated with a further therapeutic procedure and allowed to better define prognosis. Key words: urethra, macrostucture, microstructure, urinary bladder, dog