Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Szubin

Transkrypt

1 Zarząd Gminy i Miasta Szubin Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Szubin ELABORAT STUDIUM TOM I WSTĘP, ZAGADNIENIA DEMOGRAFICZNE Opracowanie wykonane w Wojewódzkim Biurze Planowania Przestrzennego w Bydgoszczy przy współpracy Urzędu Gminy i Miasta Szubin. Podstawowy tekst studium zapisany jest w uchwale Nr XVIII/180/2000 Rady Miejskiej w Szubinie z dnia 20 września 2000 r. w sprawie studium uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Szubin.

2 2 ZESPÓŁ AUTORSKI Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i miasta Szubin zostało wykonane w Wojewódzkim Biurze Planowania Przestrzennego w Bydgoszczy przez zespół w następującym składzie: Koordynacja opracowania, kierowanie studium Generalny projektant : mgr inż. arch. Andrzej Cholewski (część wstępna) uprawnienia urbanistyczne nr 372/88 mgr inż. arch. Jan Wojciech Skowroński uprawnienia urbanistyczne nr 1128/90 współpraca : mgr inż. arch. Agnieszka Kujath-Jaworska mgr inż. arch. Paweł Łukowicz (część wstępna) Zagadnienia branżowe - Infrastruktura społeczna i demografia mgr Iwona Stańczyk - Śrowisko przyrodnicze mgr Janusz Szczęsny, mgr Joanna Burnicka - Rolnictwo i leśnictwo inż. Maria Skinder - Śrowisko kulturowe mgr Janusz Umiński - Komunikacja mgr inż. Aleksander Skibiński - Gospodarka wodno - ściekowa inż. Danuta Szolc - Energetyka inż. Zofia Olechnowicz - Opracowanie graficzne mgr inż. arch. Agnieszka Kujath-Jaworska, mgr Joanna Burnicka techn. arch. Danuta Wiśniewska, Małgorzata Szamocka - Opracowanie techniczne techn. Stefan Chłościński Dyrektor Wojewódzkiego Biura Planowania Przestrzennego w Bydgoszczy mgr Julian Ziemkowski Bydgoszcz r.

3 3 Rozdz. Tytuł Strona ZAWARTOŚĆ TOMU I 1. OGÓLNE INFORMACJE - WSTĘP PODSTAWA PRAWNA POŁOŻENIE GMINY I MIASTA PODZIAŁY ADMINISTRACYJNE PODZIAŁY SPECJALNE NAZWY MIEJSCOWOŚCI I ULIC 7 2. UWARUNKOWANIA DEMOGRAFICZNE) ANALIZA DEMOGRAFII OBSZARÓW WIEJSKICH GMINY SZUBIN WYKONANA W R ANALIZA DEMOGRAFII MIASTA SZUBINA WYKONANA W 1998 R BEZROBOCIE BEZROBOCIE W MIEŚCIE SZUBINIE BEZROBOCIE NA OBSZARACH WIEJSKIE GMINY SZUBIN WARUNKI MIESZKANIOWE WARUNKI MIESZKANIOWE MIASTA SZUBINA WARUNKI MIESZKANIOWE NA OBSZARACH WIEJSKICH GMINY SZUBIN 45 ZAWARTOŚĆ TOMU II 5. UWARUNKOWANIA PRZYRODNICZO - KRAJOBRAZOWE I OCHRONA ŚRODO- 6 WISKA 5.1. UWARUNKOWANIA NATURALNE OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA OCHRONA KRAJOBRAZU KULTUROWEGO GŁÓWNE ZASADY EKOPOLITYKI NA OBSZARZE GMINY OCHRONA GRUNTÓW ROLNYCH I LEŚNYCH, ORAZ GOSPODARKA GRUNTAMI WARUNKI PRZYRODNICZE STRUKTURA AGRARNA I UŻYTKOWANIE GRUNTÓW STAN PRODUKCJI ROLNEJ LASY I GOSPODARKA LEŚNA KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO W ZAKRESIE ROLNIC- 28 TWA. 12. UWARUNKOWANIA PRAWNE (WYBRANE - CAŁOŚĆ W TOMIE V) PRZEPISY PRAWA MIEJSCOWEGO UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE ZEWNĘTRZNE POWIĄZANIA PRZYRODNICZE OBSZARY I OBIEKTY OBSŁUGI PONADLOKALNEJ (ZEWNĘTRZNE) 35 ZAWARTOŚĆ TOMU III 8. UWARUNKOWANIA ISTNIEJĄCEJ STRUKTURY WŁASNOŚCIOWEJ I FUNKCJO- 6 NALNEJ ORAZ INFASTRUKTURA SPOŁECZNA 8.1. CECHY CHARAKTERYSTYCZNE STRUKTURY WŁASNOŚCIOWEJ GMINY CECHY CHARAKTERYSTYCZNE STRUKTURY FUNKCJONALNEJ GMINY DOSTĘP DO INFRASTRUKTURY SPOŁECZNEJ GMINA SZUBIN NA TLE GMIN WOJEWÓDZTWA BYDGOSKIEGO 24 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY SZUBIN - ELA- BORAT lata

4 4 ZAWARTOŚĆ TOMU IV 9. UWARUNKOWANIA ISTNIEJĄCYCH WARTOŚCI KULTUROWYCH HISTORIA MIASTA OCHRONA ZABYTKÓW KULTURY MATERIALNEJ STREFY W" OCHRONY ARCHEOLOGICZNEJ KOŚCIOŁY RZYMSKO-KATOLICKIE CMENTARZE RZYMSKO-KATOLICKIE CMENTARZE EWANGELICKIE I INNE WYKAZ ZABYTKÓW WEDŁUG KART EWIDENCJI ZABYTKÓW WYKAZ OBIEKTÓW Z EWIDENCJI ZABYTKÓW ARCHITEKTURY I BUDOWNIC- 29 TWA PSOZ Z WYRÓŻNIENIEM OBIEKTÓW WPISANYCH DO REJESTRU ZABYT- KÓW 9.9. CECHY CHARAKTERYSTYCZNE PRZESTRZENI PUBLICZNYCH GMINY WNIOSKI DOT. UWARUNKOWAŃ KULTUROWYCH W MIEŚCIE WNIOSKI DOT. UWARUNKOWAŃ KULTUROWYCH NA TERENACH WIEJSKICH WALORY TURYSTYCZNE UWARUNKOWANIA PRAWNE (WYBRANE - CAŁOŚĆ W TOMIE V) UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z PRZEPISÓW SZCZEGÓLNYCH (poza powszechnie obowiązującymi) 44 ZAWARTOŚĆ TOMU V 10. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE ZE STANU ISTNIEJĄCEGO ZABUDOWY I 6 TERENÓW OTWARTYCH CECHY CHARAKTERYSTYCZNE ISTNIEJĄCEJ ZABUDOWY MIEJSCOWE PLANY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO RUCH BUDOWLANY UWARUNKOWANIA INFRASTRUKTURALNE KOMUNIKACJA ENERGETYKA I TELEKOMUNIKACJA GOSPODARKA WODNO ŚCIEKOWA UWARUNKOWANIA PRAWNE PRZEPISY PRAWA MIEJSCOWEGO UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z PRZEPISÓW SZCZEGÓLNYCH (poza powszechnie 63 obowiązującymi) UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z WNIOSKÓW ORGANÓW RZĄDOWYCH I IN- 64 STYTUCJI ZARZĄDZAJĄCYCH ELEMENTAMI ZAGOSPODAROWANIA PRZE- STRZENNEGO NA TERENIE GMINY (wg podziału administracyjnego końca 1998 r.) 13. UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE ZEWNĘTRZNE POWIĄZANIA PRZYRODNICZE ZEWNĘTRZNE POWIĄZANIA INFRASTRUKTURALNE INTERESY GMIN SĄSIEDZKICH POTRZEBY TERENOWE DLA REALIZACJI POLITYKI PRZESTRZENNEJ PAŃSTWA 66 NA OBSZARZE GMINY OBSZARY I OBIEKTY OBSŁUGI PONADLOKALNEJ (zewnętrzne) NA ZAKOŃCZENIE 67

5 5 Opracowania t. gminy Szubin na mapach w skali 1 : (16 sekcji) 1 Struktura własnościowa gminy Szubin r.* 2 Uproszczona inwentaryzacja funkcjonalna r. 3 Obszary objęte ochroną Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków r. - strefy: pełnej ochrony konserwatorskiej A, ochrony konserwatorskiej B, ochrony ekspozycji C i ochrony archeologicznej W. Opracowania t. gminy Szubin na mapach w skali 1 : Załącznik nr 1 uchwały Rady Miejskiej w Szubinie - gmina Szubin (rysunek studium - projekt) 2 Erozja gleb 3 Kompleksy rolniczej przydatności gleb 4 Walory śrowiska przyrodniczego 5 Zagrożenia śrowiska 6 Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego uchwalane w latach i planowane opracowania 7 Walory śrowiska kulturowego i turystyka 8 Rolnictwo i leśnictwo 9 Komunikacja - drogi kołowe, kolej, ścieżki rowerowe 10 Infrastruktura techniczna - elektroenergetyka, gaz, telekomunikacja 11 Infrastruktura techniczna - wociągi, kanalizacja sanitarna i deszczowa Opracowanie t. gminy Szubin na mapie w skali 1 : Kierunki zagospodarowania przestrzennego - kierunkowa struktura funkcjonalno-przestrzenna, tereny planowane zainwestowania i zmian sposobu użytkowania Opracowania t. miasta Szubina na mapach w skali 1 : /i 1 : 20000/ (grafika komputerowa) 1 Załącznik nr 2 uchwały Rady Miejskiej w Szubinie - miasto Szubin (rysunek studium - projekt) 2 Uproszczona inwentaryzacja funkcjonalna 1998 r. 3 Struktura własnościowa miasta Szubina 1998 r. - synteza** 4 Planowana struktura funkcjonalna w r. - synteza rysunku miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta Szubina uchwalonego w r. 5 Uwarunkowania rozwoju zabuwy - konflikty przestrzenne r. /1 : / 6 Walory kulturowe i ochrona zabytków 7 Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego sporządzane w latach Komunikacja 9 Infrastruktura techniczna /energetyka, wod.-kan., gaz, ciepłownictwo/ 10 Kierunki rozwoju zagospodarowania przestrzennego - kierunkowa struktura funkcjonalno-przestrzenna * - opracowanie WBGiTR w Bydgoszczy, ** - opracowanie z udziałem UGiM Szubin, pozostałe opracowano w Wojewódzkim Biurze Planowania Przestrzennego w Bydgoszczy. STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY SZUBIN - ELA- BORAT lata

6 6 1. OGÓLNE INFORMACJE - WSTĘP 1.1. PODSTAWA PRAWNA Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i miasta Szubin jest sporządzane w oparciu o art. 6 ustawy z dnia 7 lipca r. o zagospodarowaniu przestrzennym [Dz.U. nr 89, poz. 89 z późn. zm., jednolity tekst: Dz. U. z 1999 r. Nr 15, poz. 139 z późn. zm.]. Dnia 29 listopada r. Rada Miejska w Szubinie podjęła uchwałę nr XVI/98/95 w sprawie przystąpienia sporządzenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Szubin. Dnia 04 lutego 1998 r. Zarząd Gminy i Miasta Szubin pismem znak GPB-7320/3/31/98 zawiamił 15 jednostek organizacyjnych i instytucji, z Wojewodą Bydgoskim i Sejmikiem Samorząwym na czele, o przystąpieniu sporządzenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Szubin. Ponadto Zarząd G. i M. Szubin zawiamił Okręgową Dyrekcję Gospodarki Wodnej w Poznaniu ( r. GPB- 7320/3/45/99). Na ww. zawiamienie, które zawierało informację o możliwości składania wniosków uzyskano 7 odpowiedzi na piśmie (Wojewoda Bydgoski - 2 pisma, Urząd Wojewódzki w Bydgoszczy - Wojewódzki Inspektorat Obrony Cywilnej, Dyrekcja Okręgowa Dróg Publicznych w Bydgoszczy, Wojewódzki Konserwator Zabytków, Telekomunikacja Polska S.A. Toruń, Zakład Energetyczny Bydgoszcz S.A.). Ponadto Urząd Gminy i Miasta Szubin zebrał informacje od jednostek i instytucji lokalnych (Miejski Zespół Oświaty, Poczta Polska Urząd Pocztowy w Szubinie). Dnia r. Zarząd Gminy i Miasta Szubin pismem znak GPB-7320/52/2000 przekazał zaopiniowania projekt Studium 14 jednostek organizacyjnych (wykaz w kumentacji formalno-prawnej), z których 8 odpowiedziało na piśmie (Wojewoda Kujawsko - Pomorski, Urząd Marszałkowski, Województwa Kujawsko - Pomorskiego, Wojewódzki Oddział Służby Ochrony Zabytków w Toruniu, Delegatura w Bydgoszczy, Generalna Dyrekcja Dróg Publicznych Oddział Północny w Gdańsku Biuro w Bydgoszczy, Zarząd Dróg Wojewódzkich, Zarząd Miasta i Gminy Łabiszyn, Wojewódzki Sztab Wojskowy, Komenda Wojewódzka Policji, Urząd Ochrony Państwa Delegatura w Bydgoszczy). Jedynie Generalna Dyrekcja Dróg Publicznych Oddział Północny w Gdańsku Biuro w Bydgoszczy wniosło uwagę, w której zawarta jest informacja o przygotowywanych opracowaniach projektowych tyczących wariantów trasowania i zmian przekroju poprzecznego drogi krajowej nr 5. Pozostałe jednostki nie wniosły żadnych uwag ani zastrzeżeń POŁOŻENIE GMINY I MIASTA Położenie miasta Szubina - północno-zachodnia część Pałuk (53 o 16 szer. pn., 36 o 16 dł. wsch.), 18 km na północ od Żnina, 23 km na południe od Bydgoszczy PODZIAŁY ADMINISTRACYJNE Obszar gminy Szubin o powierzchni 324,4 km 2 : 1) został podzielony na miasto Szubin (z wyodrębnieniem jednostek pomocniczych - osiedli: Bydgoskie, Spółdzielcze, Kcyńskie i Leśne) oraz 30 sołectw: Chomętowo, Chraplewo (od

7 r. wydzielone z soł. Królikowo) Ciężkowo, Dąbrówka Słupska, Godzimierz, Grzeczna Panna, Kołaczkowo, Kornelin, Kowalewo, Królikowo, Łachowo, Małe Rudy, Mąkoszyn, Retkowo, Rynarzewo, Samoklęski Duże, Samoklęski Małe, Słonawy, Słupy (od r. wydzielone z soł. Dąbrówka Słupska), Smolniki, Stary Jarużyn, Szkocja, Szubin Wieś, Tur, Wąsosz, Wolwark, Zalesie, Zamość, Żęwo i Żurczyn. Podział gminy na sołectwa nie został określony w zakresie przestrzennym. Przynależność obszaru sołectwa przyjęto w oparciu o podział na obręby geodezyjne. 2) obejmuje 56 miejscowości, w tym miasto Szubin, 30 wsi sołeckich (w tym dwa sołectwa wydzielone w oparciu o uchwałę nr VI/76/99 Rady Miejskiej w Szubinie z dnia 28 kwietnia 1999 r. w sprawie wprowadzenia zmian w Statucie Gminy Szubin ogłoszoną w Dz. Urz. Woj. Kuj.-Pom. nr 57, poz. 673 z dnia r.); 3) sąsiaduje z 5 gminami województwa Kujawsko-Pomorskiego ( końca 1998 r. woj. bydgoskiego) - Nakło nad Notecią, Białe Błota, Łabiszyn, Żnin i Kcynia PODZIAŁY SPECJALNE Gmina i Miasto Szubin podlega administracyjnie urzęm rząwym i samorząwym: a) powiatowemu mającemu swą siedzibę w Nakle n/notecią, b) Państwowy Terenowy Inspektor Sanitarny, Rejonowa Komenda Państwowej Straży Pożarnej, Komenda Rejonowa Policji; c) o zasięgu wojewódzkim mającym swą siedzibę w Bydgoszczy i w Toruniu i wyższym odpowiednim dla województwa Kujawsko-Pomorskiego NAZWY MIEJSCOWOŚCI I ULIC Gmina Szubin: 1) Chobielin 2) Chomętowo 3) Chraplewo 4) Ciężkowo 5) Dąbrówka Słupska 6) Drogosław 7) Gąbin 8) Godzimierz 9) Grzeczna Panna 10)Kołaczkowo ulice: Św. Wojciecha, Leśna, Słoneczna, Pałucka, Powstańców Wielkopolskich, Szkolna, Ułańska, Rzemieślnicza 11)Kornelin 12)Kowalewo ulice: Szkolna, Pałucka, Leśna, Poziomkowa, Klonowa, Brzozowa 13)Królikowo 14)Łachowo 15)Małe Rudy 16)Mąkoszyn 17)Jeziorowo 18)Zielonowo 19)Niedźwiady 20)Pińsko 21)Retkowo przysiółek: Koraczewko 22)Rynarzewo ulice: Bydgoska, Boczna, Marii Dąbrowskiej, Krótka, Adama Mickiewicza, Zofii Nałkowskiej, Ogrowa, Elizy Orzeszkowej, Polna, Powstańców Wielkopolskich, Rynek, Stolarska, Strażacka, Szkolna, Szubińska, 700-Lecia; przysiółek: Wojsławiec 23)Samoklęski Duże 24)Samoklęski Małe 25)Skórzewo 26)Słonawy 27)Słupy 28)Smarzykowo 29)Smolniki 30)Stanisławka - ulica: Poziomkowa 31)Stary Jarużyn 32)Szarawo 33)Szkocja 34)Szubin Wieś 35)Tur ulice: Brzozowa, Bydgoska, Hutnicza, Leśna, Św. Stanisława Kostki, Notecka, Strażacka, Świerkowa, Wiśniowa, Zaułek 36)Brzózki 37)Wąsosz 38)Wolwark 39)Wrzosy 40)Wymysłowo 41)Zalesie 42)Ameryczka STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY SZUBIN - ELA- BORAT lata

8 8 43)Rzemieniewice 44)Zamość ulice: Brzozowa, Bydgoska, Bukowa, Grzybowa, Jagowa, Jarzębinowa, Klonowa, Leśna, Olchowa, Przemysłowa, Rzemieślnicza, Skława, Sosnowa, Świerkowa, Wierzbowa, Osiedlowa, Poprzeczna, Boczna, Polna; przysiółek: Bielawy, Podlaski, Nadkanale, Trzciniec 45)Zazdrość 46)Żęwo 47)Żurczyn 48)Głęboczek 49)Olek Miasto Szubin 1) Adama Asnyka 2) Generała Józefa Bema 3) Władysława Broniewskiego 4) Browarna 5) Boczna 6) Brzozowa 7) Dworcowa 8) Marii Dąbrowskiej 9) Generała Jarosława Dąbrowskiego 10)Glinica 11)Harcerska 12)Kcyńska 13)Kcyńska Nowe Osiedle 14)Jana Kilińskiego 15)Jana Kochanowskiego 16)Marii Konopnickiej 17)Tadeusza Kościuszki 18)Ignacego Krasickiego 19)Krótka 20)Jana Kasprowicza 21)Klonowa 22)Leśna 23)Luwego Wojska Polskiego 24)Lipowa 25)Łabiszyńska 26)3 Maja 27)Jana Matejki 28)Młyńska 29)Mostowa 30)Adama Mickiewicza 31)Modrzewiowa 32)Nakielska 33)Nowa 34)Ogrowa 35)Elizy Orzeszkowej 36)Osiedle Cieleckiego 37)Ignacego Paderewskiego 38)Plac Kościelny 39)Plac Wolności 40)Podgórna 41)Poprzeczna 42)Powstańców Wielkopolskich 43)Bolesława Prusa 44)Pałucka 45)Władysława Reymonta 46)Rynek 47)Mikołaja Reja 48)Henryka Sienkiewicza 49)Sportowa 50)21 Stycznia 51)Generała Karola Świerczewskiego 52)Szkolna 53)Juliusza Słowackiego 54)Lucjana Szenwalda 55)Św. Marcina 56)Sosnowa 57)Świerkowa 58)Sędziwoja Pałuki 59)Tysiąclecia 60)Wiejska 61)Winnica 62)Wyzwolenia 63)Stanisława Wyspiańskiego 64)Władysława Wiewiórowskiego 65)Zamek 66)Stefana Żeromskiego 67)Targowisko

9 9 2. UWARUNKOWANIA DEMOGRAFICZNE 1) 2.1. ANALIZA DEMOGRAFII OBSZARÓW WIEJSKICH GMINY SZUBIN WY- KONANA W 1998 R Informacje ogólne Obszary wiejskie gminy Szubin należą większych, pod względem liczby mieszkańców i powierzchni, wśród gmin województwa bydgoskiego 2. Liczą one 324,4 km 2 (5 miejsce wśród obszarów wiejskich 56 gmin), a w roku zamieszkiwało je osób (3 miejsce pod względem liczby ludności wiejskiej). Mieszkańcy stanowią 3,16% ludności wiejskiej i 1,10% ludności ogółem województwa (bydgoskiego). Gęstość zaludnienia na obszarach wiejskich gminy należy średnich w województwie bydgoskim. Wynosi 39 osób/km 2 (35 gmin posiada wyższą gęstość na obszarach wiejskich), a na obszarach bez lasów, łąk i pastwisk - 73 osoby/km 2 (15 gmin ma większą gęstość). Spośród sąsiednich gmin zdecywanie wyższe wskaźniki notują Białe Błota i Nakło. Porównanie gęstości zaludnienia oraz gęstości zaludnienia na obszarach bez lasów, łąk i pastwisk na obszarach wiejskich gminy Szubin oraz gmin sąsiadujących (wg danych dla r). gmina ludność gęstość zaludnienia gęstość zaludnienia na obsz. bez lasów, łąk i pastwisk Białe Błota Kcynia Łabiszyn Nakło Szubin Żnin W marcu 1999 r. liczba ludności w gminie Szubin wynosiła (wzrost o 2% w stosunku r.) czemu odpowiada gęstość zaludnienia ok. 39,8 (74,5) 3. Sieć osadniczą obszarów wiejskich gminy tworzy (wg danych Urzędu Gminy) 55 miejscowości o liczbie mieszkańców zawierającej się w przedziale od Wchodzą one w skład 28 sołectw liczących od osób (wg danych sprzed zmiany - uchwałą nr VI/76/99 RM z dnia r. - wyodrębnienie 2 nowych sołectw), obecnie liczba sołectw wynosi 30 a wielkości graniczne zostały niezmienione. Pod względem liczby miejscowości wiejskich oraz liczby sołectw, gmina lokuje się wśród większych gmin województwa, jednak ze względu na dużą powierzchnię sieć osadnicza cechuje się niezbyt dużą gęstością (tylko 15 gmin ma niższą gęstość). 1 Opracowanie zespołu autorskiego na podstawie danych Urzędu Statystycznego, oraz informacji przekazanych z Urzędu Gminy i Miasta Szubin w 1998 r. 2 Warto zauważyć, że na około 2480 gmin w Polsce gmina Szubin (miasto i obszary wiejskie) w r. znajwała się na 66 pozycji pod względem powierzchni i na 299 pod względem liczby ludności. 3 Aktualizacja na podstawie danych z 1 marca 1999 r.(liczba ludności). STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY SZUBIN - ELA- BORAT lata

10 10 MIEJSCOWO- ŚĆ LICZBA LUDNOŚCI MIEJSCO- WOŚĆ LICZBA LUDNOŚCI MIEJSCOWOŚĆ LICZBA LUDNOŚCI 1997 r r r r r r. Rynarzewo Retkowo Wymysłowo Kołaczkowo Słonawy Wrzosy Tur Chraplewo Stanisławka Zamość Ciężkowo Mąkoszyn Zalesie Szkocja Smarzykowo Królikowo Małe Rudy Drogosław Kowalewo Żęwo Zazdrość Samoklęski Samoklęski Rzemieniewice Duże Małe Słupy Godzimierz Olek Łachowo Brzózki Zielonowo Pińsko Żurczyn Bielawy Wolwark Kornelin Nadkanale Wąsosz Ameryczka Jeziorowo Szubin Wieś Szarawo Koraczewko Chomętowo Chobielin Głęboczek Smolniki Skórzewo Podlaski 8 8 Dąbrówka Grzeczna Trzciniec 5 3 Słupska Panna Stary Jarużyn Niedźwiady Gąbin Wojsławiec Suma Uwaga: w katalogu miejscowości województwa Kujawsko-Pomorskiego według podziału terytorialnego z dnia r., wydanym przez Urząd Statystyczny w Bydgoszczy w lipcu 1999 r., wymieniono miejscowości o nazwie Laski i Smolarnia nie występujące w powyższym zestawieniu, brak jest miejscowości o nazwie Koraczewko (stanowiącej część wsi Retkowo wg spisu miejscowości województwa bydgoskiego z lutego 1976 r.), a nazwa miejscowości Szubin Wieś brzmi Szubin-Wieś. Sieć osadniczą gminy Szubin (łącznie z miastem) należy uznać za syć skoncentrowaną. Miasto Szubin skupia 41,9% ludności całej gminy, a 3 największe miejscowości w sumie 51,4%. Na obszarach wiejskich gminy koncentracja jest już dużo niższa, 3 największe miejscowości wiejskie skupiają łącznie 23,5%, a 5 największych - 36,7% ludności wiejskiej gminy. Niekorzystny jest fakt, że prawie połowa miejscowości liczy mniej niż 100 osób. Rozproszenie to utrudnia wyposażanie w infrastrukturę techniczną i powoduje mniejszą stępność obiektów infrastruktury społecznej. Obniża więc jakość życia mieszkańców. W roku 1998 ( marca 1999 r.) wzrost liczby mieszkańców w gminie w stosunku 1997 r. wyniósł 0,57 %, a większymi miejscowościami, w których nastąpił wzrost były Kołaczkowo (994 mk., o 5,04%),Tur (914 mk., o 1,11%), Zamość (904 mk., o 1,01 %), Rynarzewo (1108 mk., o 0,36 %), Słupy (460 mk., o 1,1%). Grupa miejscowości, w których nastąpiło zmniejszenie liczby mieszkańców powyżej 5% nie występowały miejscowości o liczbie mieszkańców nie przekraczającej 300. W większości zauważa się stabilizację liczby mieszkańców. SOŁECTWO LICZBA LUDNOŚCI SOŁECTWO LICZBA LUDNOŚCI 1997 r r r r. Rynarzewo Smolniki Kołaczkowo Szkocja Tur Szubin Wieś Zalesie Retkowo Zamość Słonawy Królikowo * Żurczyn SOŁECTWO LICZBA LUDNOŚCI SOŁECTWO LICZBA LUDNOŚCI 1997 r r r r.

11 11 Dąbrówka Słupska * Małe Rudy Wolwark Żęwo Kowalewo Kornelin Samoklęski Duże Samoklęski Małe Chomętowo Godzimierz Stary Jarużyn Mąkoszyn Łachowo Grzeczna Panna Wąsosz Ciężkowo Suma * od r. sołectwo Królikowo 596, sołectwo Dąbrówka Słupska 253, nowe sołectwa - Chraplewo 197, Słupy 460. Średnia wielkość miejscowości wiejskiej w gminie (wg danych US w Bydgoszczy) wynosiła w roku 241 osób i była nieco wyższa niż średnio w województwie (218). Przeciętna wielkość sołectwa, również lokująca gminę w środku stawki bydgoskich gmin, wynosiła 447 osób (przy średniej wynoszącej 409) - przed r. Spośród 55 miejscowości wiejskich, najwięcej, bo aż 24, liczy mniej niż 100 mieszkańców, 16 lokuje się w przedziale od mieszkańców, 8 od , 6 od i 1 ponad 1000 mieszkańców. Sieć osadnicza gminy Szubin składa się więc jednocześnie z kilku większych ośrodków i dużej liczby miejscowości małych, których obecność związana jest z pełnieniem funkcji rolniczej. Obecność dużych wsi jest korzystna, gdyż sprzyjają one rozwojowi procesów urbanizacyjnych. Poza tym łatwiej lokuje się w nich obiekty infrastruktury społecznej, handlu, rzemiosła, itp., co sprzyja podnoszeniu poziomu życia mieszkańców. LICZBA LUDNOŚCI W 1997 R. WG SOŁECTW zaznaczono nowy podział z 1999 r. sołectw Królikowo i Dąbrówka Słupska Stary Jarużyn Tur Żurczyn Zamość Słonawy Samoklęski Duże Samoklęski Małe Szkocja Rynarzewo Godzimierz Grzeczna Panna Łachowo Kołaczkowo Małe Rudy Wolwark Szubin Wieś SZUBIN Liczba ludności: Zalesie Smolniki 9178 Kornelin pow Chraplewo Królikowo Ciężkowo Retkowo Słupy Dąbrówka Słupska Kowalewo Wąsosz Żęwo Mąkoszyn Chomętowo Wielkość sołectw jest również zróżnicowana. Największe - Zamość - składa się z 5 miejscowości, podczas gdy 10 sołectw - z pojedynczych miejscowości. W strukturze wielkościowej wyraźnie minuje 5 największych, skupiających łącznie 41% ludności, w większości (33% ludności) zamieszkującej północno - wschodnią część gminy. Rozwój sołectw: Rynarzewo, Kołaczkowo, Tur i Zamość związany jest z ich przynależnością strefy podmiejskiej Bydgoszczy (jazdy ludności pracy), natomiast sołectwa Zalesie związany jest z jego silnie rozwiniętą funkcją rolniczą - przed r. STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY SZUBIN - ELA- BORAT lata

12 12 SOŁECTWO WSIE WCHODZĄCE W SKŁAD SOŁECTWA Chomętowo Chomętowo, Gąbin Ciężkowo Ciężkowo, Smarzykowo, Wrzosy Dąbrówka Słupska Dąbrówka Słupska, Słupy Godzimierz Godzimierz Grzeczna Panna Grzeczna Panna Kołaczkowo Kołaczkowo, Stanisławka Kornelin Kornelin, Drogosław Kowalewo Kowalewo Królikowo Królikowo, Chraplewo Łachowo Łachowo Małe Rudy Małe Rudy Mąkoszyn Mąkoszyn, Jeziorowo, Zielonowo Retkowo Retkowo, Koraczewo Rynarzewo Rynarzewo, Wojsławiec Samoklęski Duże Samoklęski Duże, Niedźwiady Samoklęski Małe Samoklęski Małe Słonawy Słonawy Smolniki Smolniki, Zazdrość Stary Jarużyn Stary Jarużyn, Chobielin, Wymysłowo Szkocja Szkocja, Skórzewo Szubin Wieś Szubin Wieś Tur Tur, Brzózki Wąsosz Wąsosz Wolwark Wolwark, Pińsko Zalesie Zalesie, Ameryczka, Rzemieniewice, Szarawo Zamość Zamość, Bielawy, Nadkanale, Podlaski, Trzciniec Żęwo Żęwo Żurczyn Żurczyn, Głęboczek, Olek Dnia 28 kwietnia 1999 r. Rada Miejska w Szubinie podjęła uchwały: nr VI/74/99 w sprawie utworzenia sołectwa Chraplewo i nr VI/75/99 w sprawie utworzenia sołectwa Słupy. Granice nowoutworzonych sołectw powstały poprzez wyodrębnienie z tychczasowych sołectw Królikowo i Dąbrówka Słupska obrębów geodezyjnych obejmujących wyżej wymienione wsie. Aktualna liczba sołectw wynosi Przebieg wybranych procesów demograficznych obszarów wiejskich gminy Zmiany liczby ludności w latach W badanym okresie obszary wiejskie gminy Szubin zwiększyły liczbę mieszkańców o 667 osób. Rozwój demograficzny cechowały 4 tendencje. W latach występowała stagnacja liczby ludności, maksymalna roczna zmiana wyniosła 49 osób. Od roku miał miejsce wzrost liczby ludności, który wyniósł (w stosunku roku 1981) 549 osób. Szczególnie wysoką dynamiką odznaczał się on w latach W roku nastąpił spadek poziomu osób i stagnacja liczby ludności roku (maksymalne roczne wahanie wyniosło 68 osób). Obecnie, od roku, następuje ciągły wzrost liczby ludności (średnio o 54 osoby w ciągu roku). ROK LICZBA LUD- ROK LICZBA LUD- ROK LICZBA LUD- ROK LICZBA LUD- NOŚCI NOŚCI NOŚCI NOŚCI

13 osób Zmiany liczby ludności na obszarach wiejskich gm. Szubin Gęstość zaludnienia na obszarach wiejskich gminy wynosiła w 1977 roku 36 osób/km 2 (przy średniej dla obszarów wiejskich województwa - 40 osób/km 2 ), a w roku - 39 osób/km 2 (przy nie zmienionej średniej wojewódzkiej). Wskaźnik gęstości zaludnienia na obszarach bezleśnych wynosił w roku 58 osób/km 2 i był równy średniej wojewódzkiej. W okresie najwyższa roczna dynamika wzrostu liczby mieszkańców miała miejsce w latach: i (101,3). Z kolei największy spadek liczby mieszkańców odnotowano w roku: (dynamika wyniosła 97,6). Wahania te nie są zbyt duże i wskazują na raczej ustabilizowaną sytuację na obszarach wiejskich gminy, tzn. nie mają tu miejsca gwałtowne zmiany, a większy wzrost lub spadek liczby mieszkańców jest najczęściej skutkiem kilkuletniego procesu. Przyrost naturalny W ostatnich latach na obszarach wiejskich gminy Szubin nastąpiło znaczne zmniejszenie liczby urodzeń i zmniejszenie wskaźnika przyrostu naturalnego. O ile w pierwszej połowie lat 80-tych liczba urodzeń osiągała poziom , to w połowie lat 90-tych jest niższa od 200. W roku urodziły się zaledwie 174 osoby tj. o 46% mniej, niż w rekorwym roku. Do głównych przyczyn tego zjawiska zaliczyć można przede wszystkim szereg zjawisk związanych z zachodzącymi procesami transformacji systemowej, tj. zmianę modelu rodziny (posiadanie małej liczby dzieci), ogólne obniżenie poziomu życia (często znaczne), trudną sytuacje materialną, mieszkaniową, trudności na rynku pracy, a także uczucie niepewności jutra. Wskaźnik liczby urodzeń wykazuje ciągłą tendencję spadkową. Rekorwo wysoką wartość osiągnął na początku lat 80-tych (w roku 26,3/1000 mieszkańców), od tego czasu systematycznie zmniejsza się (z krótkotrwałym odwróceniem tendencji w latach - 90 i ), by w roku osiągnąć 13,9/ Dane z 1 marca 1999 r. STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY SZUBIN - ELA- BORAT lata

14 14 osób 350 Urodzenia, zgony i przyrost naturalny na obszarach wiejskich Szubina urodzenia zgony przyrost naturalny na 1000 mieszkańców 30,0 Urodzenia, zgony i przyrost naturalny na 1000 ludności 25,0 20,0 15,0 10,0 5, urodzenia/1000 zgony/1000 przyr.natur./1000 Liczba zgonów w badanym okresie waha się w przedziale od 98 (1980 rok) 145 ( rok). Szczególnie wysokie wartości przyjmowała w drugiej połowie lat 80-tych i od tego czasu stopniowo się obniża. Wskaźnik liczby zgonów na 1000 mieszkańców zawiera się w przedziale od 7,9 11,8. Najniższe wartości przybierał pod koniec lat 70-tych i na początku 80-tych, najwyższe w drugiej połowie lat 80-tych, a od roku znów się nieco obniżył (w roku osiągnął wartość najniższą w badanym okresie). Przyrost naturalny na obszarach wiejskich gminy Szubin zależy głównie od wielkości urodzeń, a w znacznie mniejszym stopniu od wielkości zgonów (ze względu na niezbyt duże wahania wskaźnika zgonów na 1000 mieszkańców). Największy przyrost naturalny odnotowano na początku lat 80-tych, kiedy to wysoka liczba urodzeń pokrywała się z małą liczbą zgonów. Wynosił on wówczas osób (16-17/1000 mieszkańców). Od roku, wskutek zmniejszania się wielkości urodzeń, zmniejsza się wielkość przyrostu naturalnego. W roku osiągnął on wielkość 100 osób (8,3/1000), w latach - ustabilizował się na średnim poziomie 114 osób (9,4/1000), a w roku osiągnął swą minimalną wartość 71 osób (5,7/1000). Wskaźnik ten był 3-krotnie niższy, niż w rekorwym roku W roku nieznacznie wzrósł - 75 osób (6,0/1000).

15 15 na 1000 mieszkańców 28,0 26,0 24,0 22,0 20,0 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 Wielkość urodzeń i zgonów w Szubinie oraz średnio na obszarach wiejskich Szubin-urodzenia/1000 śr.obsz.w iejskie-urodzenia/1000 Szubin-zgony/1000 śr.obsz.w iejskie-zgony/1000 Wskaźnik urodzeń na 1000 mieszkańców był w badanym okresie generalnie wyższy, niż średnio na obszarach wiejskich województwa bydgoskiego, choć od końca lat 80-tych przewaga ta zmniejsza się. W roku urodziło się mniej osób na 1000 niż średnio (13,9 wobec 14,4). Wskaźnik zgonów był nieco niższy niż średnio (tylko w dwóch latach przyjmował wyższe wartości); w roku wynosił 7,9/1000 (średnio - 10,1/1000). na 1000 mieszkańców 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 Przyrost naturalny w Szubinie i śr. na obsz. wiejskich Szubin śr.obsz.w iejskie W porównaniu obszarów wiejskich, Szubin cechował się wyższymi wartościami wskaźnika przyrostu naturalnego na 1000 mieszkańców. Tylko w roku był on niższy od średniej. W roku wyniósł 6,0/1000 (średnio - 4,2/1000). Jest to odzwierciedlenie niskiego wskaźnika zgonów w gminie. liczba 120 Zmiany liczby i wskaźnika zawieranych małżeństw na 1000 mieszkańców 10, , ,0 90 7,0 80 6,0 70 5,0 60 4,0 Szubin-liczba małżeństw śr.obsz.w iejskie-liczba małżeństw /1000 Szubin-liczba małżeństw /1000 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY SZUBIN - ELA- BORAT lata

16 16 Liczba zawieranych małżeństw na obszarach wiejskich gminy Szubin w ciągu ostatnich kilku lat znacznie się zmniejszyła. O ile na początku lat 80-tych kształtowała się ona na poziomie około 110 (9,0/1000 mieszkańców), w latach - wynosiła ona średnio 92 (7,5/1000), a w latach (5,7/1000). Szczególnie małą liczbę małżeństw odnotowano w roku - 62, a więc prawie 2-krotnie mniej niż w rekorwym roku. Wskaźnik na 1000 mieszkańców wyniósł 5,0. W porównaniu z obszarami wiejskimi województwa bydgoskiego, podstawowe wskaźniki demograficzne w roku, kształtowały się następująco: a) wskaźnik urodzeń / 1000 mieszkańców - niższy od średniej (13,9 wobec 14,4); b) wskaźnik zgonów / 1000 mieszkańców - niższy od średniej (7,9 wobec 10,1)); c) przyrost naturalny / 1000 mieszkańców - wyższy od średniej (6,0 wobec 4,2); d) wskaźnik zawartych małżeństw / 1000 mieszkańców - wyższy od średniej (6,1 wobec 6,0). Ruch wędrówkowy. W badanym okresie, roku, obszary wiejskie gminy Szubin cechowały się niekorzystnym przebiegiem procesów migracyjnych. Występowała przewaga ludności opuszczającej gminę, nad ludnością osiedlającą się na jej terenie. Korzystne jest, że od roku sal przyjmuje wartości datnie. W latach - miejscowości wiejskie gminy Szubin opuściło 1329 osób, tj. przeciętnie 108,4/1000 mieszkańców i odpływ ten był mniejszy, niż średnio na obszarach wiejskich województwa bydgoskiego (121,7/1000 mieszkańców). Najmniej korzystne sal miało miejsce w roku (-166 osób) i w (-161 osób), a najkorzystniejsze w roku (9 osób). osób 500 Zmiany salda migracji napływ ogółem odpływ ogółem sal migracji Zgodnie z ogólnokrajową tendencją, w ostatnich latach ma miejsce znaczne zahamowanie ruchów migracyjnych, będące skutkiem ograniczenia mobilności mieszkańców na przełomie lat 80-tych i 90-tych. Napływ na tereny wiejskie gminy Szubin zmniejszył się w ciągu badanego okresu o kilkadziesiąt procent. W latach - średniorocznie na

17 17 na 1000 mieszkańców 40,0 Zmiany wskaźnika salda migracji 30,0 20,0 10,0 0,0-10,0-20,0 napływ ogółem/1000 odpływ ogółem/1000 sal migracji/1000 obszarach wiejskich gminy Szubin osiedlały się 292 osoby, w latach osób, a w latach osób. Nieco silniej zmniejszył się odpływ z terenów wiejskich gminy, wskutek czego w ciągu ostatnich 3 lat sal migracji przybiera wartości datnie. W latach - opuszczało je w ciągu roku średnio 391 osób, podczas gdy w latach osoby, a w osób (minimalną wartość odnotowano w roku osób). O zmniejszeniu natężenia ruchów migracyjnych świadczy także zmniejszenie wskaźników na 1000 mieszkańców. Napływ zmniejszył się z 27,1/1000 w roku 10,0/1000 w, a odpływ z 39,5/1000 w roku 12,9/1000 w roku. W strukturze napływu miejscowości wiejskich gminy Szubin minuje napływ z miast. Charakterystyczne jest, że jego udział w napływie ogółem zwiększył się ść mocno od początku lat 90-tych, co związane jest z osiedlaniem się ludności w strefie podmiejskiej Bydgoszczy, której zalicza się północno - wschodnia część gminy Szubin. W latach - wynosi on średnio 61,5% całości. W roku osiągnął maksymalną wartość 71,2%. Wielkość napływu z miast ulega ść dużym rocznym zmianom. W latach 90-tych waha się w przedziale od 70 osób w roku (5,7/1000 mieszkańców) 139 osób w (11,2/1000). W roku na obszarach wiejskich gminy Szubin osiedliło się 106 osób z miast i 78 z miejscowości wiejskich. Struktura napływu 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% napływ z miast napływ ze w si STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY SZUBIN - ELA- BORAT lata

18 18 osób Zmiany wielkości napływu napływ z miast napływ ze w si W strukturze odpływu minuje zdecywany odpływ miast, który najwyższy udział osiągał w latach - (średnio 77,2%). W ciągu ostatnich 3 lat jest on nieco niższy, niż w drugiej połowie lat 80-tych i wynosi 63-66%. Wielkość odpływu ludności miast uległa silnemu zmniejszeniu na początku lat 90-tych; w drugiej połowie lat 80-tych kształtowała się na poziomie osób, a od roku - poniżej 150 osób (minimalną wartość osiągnęła w roku osoby). Wielkość odpływu ludności na obszary wiejskie ulegała znacznie słabszemu obniżaniu, ze 145 osób w roku 54 w. W roku z miejscowości wiejskich gminy Szubin wyemigrowało miast 121 osób, a na obszary wiejskie 63 osoby. Struktura odpływu 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% odpływ miast odpływ na w ieś odpływ za granicę

19 19 osób 350 Zmiana wielkości odpływu odpływ miast odpływ na w ieś Taka struktura napływu i odpływu wskazuje, że obszary wiejskie gminy Szubin są atrakcyjne dla mieszkańców miast, ze względu na położenie części obszaru w strefie podmiejskiej Bydgoszczy, ale jednocześnie dla ludności miejscowości wiejskich gminy bardziej atrakcyjne są miasta, niż obszary wiejskie. Obrót migracji, czyli suma napływu i odpływu, jest w całym badanym okresie wyższy z miastami, niż z obszarami wiejskimi. Wpływa na to bardzo wysoka liczba osób przenoszących się miast i wysoka liczba osób z miast osiedlających się na obszarach wiejskich gminy Szubin. Wielkość obrotu migracji ulegała ciągłemu zmniejszaniu. W pierwszej połowie lat 80-tych wynosiła średnio w roku około 700 osób, natomiast w połowie lat 90-tych zmniejszyła się o połowę (350 osób). Zmniejszanie się liczby migrantów jest zjawiskiem charakterystycznym dla obszarów wiejskich kraju i wynika ze zmniejszania się ruchliwości mieszkańców. W miejscowościach wiejskich gminy Szubin sytuacja ta jest bardzo zbliżona średniej dla województwa bydgoskiego, gdyż przeciętny wskaźnik obrotu migracji na 1000 mieszkańców w badanym okresie (czyli w latach -) jest średnio w roku identyczny ze średnią dla obszarów wiejskich województwa i wynosi 44,0 na 1000 mieszkańców. W roku wyniósł on 29,5/1000, a średnio -31,0/1000. osób Zmiany obrotu migracji obrót migracji obrót migracji z miastami obrót migracji z obsz.w iejskimi STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY SZUBIN - ELA- BORAT lata

20 20 na 1000 mieszkańców 70,0 65,0 60,0 55,0 50,0 45,0 40,0 35,0 30,0 25,0 Wskaźnik obrotu migracji w Szubinie na tle obszarów wiejskich Szubin śr.obsz.w iejskie Od roku obszary wiejskie gminy Szubin wykazują słaby ruch migracyjny z zagranicą. W latach - odpływ za granicę wyniósł 13 osób, a napływ miał miejsce w latach - i wyniósł w sumie 4 osoby. Na tle obszarów wiejskich gmina Szubin charakteryzuje się zbliżonymi wskaźnikami napływu i odpływu na 1000 mieszkańców. Średnio w całym badanym okresie napływ w Szubinie przyjął wartości nieco wyższe niż przeciętnie na obszarach wiejskich województwa na 1000 mieszkańców 40,0 Ruch wędrówkowy na obszarach wiejskich gminy Szubin na tle średniej 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 Szubin-napływ og./1000 Szubin-odpływ og./1000 śr.obsz.w iej.-napływ og./1000 śr.obsz.w iej.-odpływ og./1000 (18,4/1000 wobec 17,9/1000), a odpływ nieco niższe (25,6/1000 wobec 26,1/1000). W roku napływ na 1000 mieszkańców wynosił 14,8 i był równy średniej, a odpływ 14,7 (średnia 16,2).

21 21 na 1000 mieszkańców 2,0 Wskaźnik salda migracji na obszarach wiejskich Szubina na tle średniej 0,0-2,0-4,0-6,0-8,0-10,0-12,0-14,0 Szubin śr.obsz.w iejskie Wskaźnik salda migracji w badanym okresie cechował się bardzo zróżnicowanymi wielkościami i pobnie jak tereny wiejskie przyjmował wartości ujemne (z wyjątkiem lat - ), tzn., że odpływ ludności przewyższał napływ. W latach - występowały bardzo duże różnice w rocznych zmianach wielkości salda, od -2,5/1000 w roku -13,7/1000 w. Od roku wskaźnik salda migracji ulega systematycznej poprawie i od roku przyjmuje wartości datnie (zbliżone 0). Na tle obszarów wiejskich gmin województwa bydgoskiego poprawa sytuacji w miejscowościach wiejskich gminy Szubin konuje się nieco szybciej i w ciągu ostatnich 3 lat korzystniejsze są wartości salda migracji. Wskazuje to na zwiększanie atrakcyjności obszarów wiejskich gminy Szubin. Struktury ludności. Na obszarach wiejskich gminy Szubin ma miejsce nieznaczna przewaga liczby mężczyzn nad liczbą kobiet (6355 wobec 6166), skutkiem której wskaźnik feminizacji przybiera wartość 97 i jest nieco niższy od wskaźnika charakteryzującego ludność wiejską województwa (99 w roku). Wśród sąsiednich gmin Kcynia charakteryzuje się wskaźnikiem takim jak Szubin, Łabiszyn - mniej korzystnym - 94, a pozostałe korzystniejszym - Żnin - 98, Nakło i Białe Błota Wskaźnik feminizacji wg grup wiekowych liczba kobiet na 100 mężczyzn kolorem czerw onym zaznaczono przedziały o szczególnie niekorzystnym w skaźniku feminizacji Wskaźnik feminizacji w grupach wiekowych 49 lat jest niższy od 100, tzn., że liczba mężczyzn jest wyższa od liczby kobiet. Najmniej korzystne wartości wskaźnik ten przyjmuje w grupach: lat - 89, 5-9, i W grupie lat wynosi on 100, a w grupie powyżej 59 lat następuje jego silny wzrost, spowowany większą umieralnością mężczyzn i wyższą średnią trwania życia dla kobiet >64 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY SZUBIN - ELA- BORAT lata

22 22 Liczebność poszczególnych grup wiekowych wg płci wiek > osób kobiety mężczyźni osób Liczba ludności w poszczególnych grupach wiekowych >64 W porównaniu obszarów wiejskich gmin województwa bydgoskiego korzystnie kształtuje się struktura wieku mieszkańców miejscowości wiejskich gminy Szubin. Wyższy jest udział ludności w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym, a dużo niższy w wieku poprodukcyjnym. Społeczeństwo obszarów wiejskich gminy Szubin jest więc młodsze, niż przeciętnie mieszkańcy obszarów wiejskich województwa. Średnia wieku wynosi 31,6 lat (średnio obszary wiejskie - 32,7 lat), dla kobiet 33,0 lat (średnia - 34,4) i dla mężczyzn 30,5 (średnia - 31,3). % 16,0 Udział grup wiekowych w liczbie ludności ogółem na obszarach wiejskich gminy Szubin na tle średniej 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2, >64 Szubin śr. obszary w iejskie

23 23 % udział ludności w wieku przed-, po- i produkcyjnym OGÓŁEM KOBIETY MĘŻCZYŹNI WIEK: Szubin śr. obsz. wiejskie Szubin śr. obsz. wiejskie Szubin śr. obsz. wiejskie przedprodukcyjny 35,4 34,2 34,7 33,5 36,1 34,8 produkcyjny 53,4 53,1 50,4 49,3 56,3 56,9 poprodukcyjny 11,2 12,7 14,9 17,2 7,6 8,3 Obszary wiejskie gminy Szubin charakteryzują się syć korzystną wartością wskaźnika obciążenia ekonomicznego, tzn. liczbą osób w wieku nieprodukcyjnym przypadającą na 1000 osób w wieku produkcyjnym. Wskaźnik ten w roku wynosi 776, przy średniej dla obszarów wiejskich równej 775. Spośród gmin województwa bydgoskiego, sąsiadujących z Szubinem, korzystniejszy wskaźnik osiągają: Białe Błota i Łabiszyn, a mniej korzystny: Nakło i Kcynia. MIEJSCOWOŚĆ WSKAŹNIK OBCIĄŻENIA EKONOMICZNEGO Białe Błota 689 Łabiszyn 762 Szubin 776 Żnin 776 Nakło 797 Kcynia 829 śr. obszary wiejskie 775 Struktura wieku mieszkańców gminy wskazuje, że w ciągu najbliższych 10 lat wskaźnik ten się nieco poprawi, gdyż grupy produkcyjnej przejdzie większa liczba ludności, niż z niej odejdzie (im niższa liczba urodzeń będzie w gminie notowana, tym poprawa będzie większa). Porównanie wartości wybranych wskaźników demograficznych ( rok). wskaźnik gmina średnia najbardziej Szubin dla obszarów korzystny wiejskich współczynnik starości *) 12,82 14,63 9,41 Solec najmniej korzystny 17,13 Dąbrowa Biskupia Kujawski współczynnik płodności **) 5,56 5,82 7,90 Brusy 4,21 Dąbrowa Biskupia wskaźnik dynamiki 1,76 1,42 2,21 Tuchola 0,82 Dąbrowa demograficznej ***) Biskupia Mieszkańcy gminy Szubin należą grupy lepiej zurbanizowanych zawowo na terenach wiejskich województwa bydgoskiego. W roku (najnowsze dane tyczące źródeł utrzymania ludności, pochodzące z Narowego Spisu Powszechnego) z zajęć pozarolniczych utrzymywało się 61,5% ludności (przy ekstremalnych wartościach: 39,8% w gminie Kamień Krajeński i 86,9% w gminie Białe Błota). Urbanizacja w gminie zachodziła przede wszystkim na skutek jazdów pracy miast - przede wszystkim Szubina, Bydgoszczy, Nakła oraz zakładów w strefie podmiejskiej Bydgoszczy (gmina Białe Błota, w której rozwój przedsiębiorczości jest 3-krotnie lepszy, niż na obszarach wiejskich gminy Szubin i 1,5- * ) Odsetek mieszkańców liczących powyżej 60 lat. * *) Iloraz liczby urodzeń w danym roku liczby kobiet w wieku lat (pomnożony przez 100). * **) Iloraz liczby urodzeń i zgonów. STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY SZUBIN - ELA- BORAT lata

24 24 krotnie lepszy niż w mieście Szubin). Sąsiednie gminy prezentowały następujące wskaźniki urbanizacji ( rok): Białe Błota - 86,9%, Nakło - 67,2%, Łabiszyn - 50,2%, Żnin - 49,2% i Kcynia - 33,9%. Jest prawpobne, że w ostatnich latach gmina zwiększyła stopień zurbanizowania zawowego. ROK WSKAŹNIK URBA- LOKATA WŚRÓD 55 5 GMIN NIZACJI 30,6 36,7 47,6 55,1 61,5 WOJEWÓDZTWA % 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 Wskaźnik urbanizacji zawowej (udział ludności utrzymującej się z zajęć pozarolniczych) 30,6 32,1 36,7 37,9 47,6 44,6 55,1 50,2 61,5 57,9 0, Szubin śr. obszary w iejskie Prognoza rozwoju ludności obszarów wiejskich gminy Szubin Przeprowadzona analiza sytuacji demograficznej obszarów wiejskich gminy Szubin pozwala przypuszczać, że kierunki ich rozwoju w najbliższej przyszłości będą następujące: a) w ciągu najbliższych 5-10 lat wskaźnik urodzeń na 1000 mieszkańców może ulec zwiększeniu ze względu na wkraczanie w wiek rozrodczy licznej grupy wiekowej obecnych latków; wskaźnik zgonów nie powinien ulegać dużym zmianom, dlatego też można spodziewać się pewnego wzrostu wskaźnika przyrostu naturalnego, b) wskaźnik obciążenia ludności w wieku produkcyjnym ludnością w wieku nieprodukcyjnym w ciągu najbliższych 10 lat nie będzie ulegał dużym zmianom; zwiększanie się liczby ludności grupy produkcyjnej będzie w dużym stopniu równoważone wzrostem ludności w wieku przedprodukcyjnym (im mniejsza liczba urodzeń będzie notowana, tym wskaźnik obciążenia ekonomicznego będzie korzystniejszy), c) w ciągu najbliższych kilku lat zwiększy się liczba ludności w wieku produkcyjnym (liczba mieszkańców w wieku lat jest ponad 2-krotnie większa od grupy wiekowej lat), dlatego też konieczne jest podjęcie działań mających na celu zapewnienie miejsc pracy zwiększonej liczbie pracowników, d) sal migracji w najbliższej przyszłości będzie prawpobnie oscylowało wokół wartości 0. Obecnie trudno przewidzieć, czy spodziewane na początku przyszłego stulecia ożywienie ruchów migracyjnych spowoduje wzrost napływu czy odpływu z obszarów wiejskich gminy - napływ związany będzie z osiedlaniem się ludności w strefie podmiejskiej Bydgoszczy, odpływ tyczyć będzie mieszkańców opuszczających miejscowości wiejskie 5 Gminy: Bukowiec i Świekatowo roku tworzyły 1 gminę (Bukowiec).

25 25 i osiedlających się w miastach, e) w związku z powyższym, w ciągu najbliższych lat należy spodziewać się dalszego wzrostu liczby ludności; decydujące znaczenie dla rozwoju demograficznego obszarów wiejskich gminy będzie miał kierunek przebiegu procesów migracyjnych - jeśli utrzymają się tychczasowe tendencje (z ostatnich kilku lat), wówczas będzie następował wzrost o 6-8 (w przypadku korzystnych ruchów migracyjnych nawet wyższy), natomiast w przypadku niekorzystnych ruchów migracyjnych (zwiększenie odpływu z terenów wiejskich) wzrost ten będzie odpowiednio mniejszy. Zmiany liczby ludności w najbliższym czasie nie będą na tyle duże, by wymagały rozwoju infrastruktury ponad poziom przewidziany dla obecnej liczby mieszkańców, natomiast wskazane byłoby zwiększenie nakładów inwestycyjnych na terenach leżących w strefie podmiejskiej Bydgoszczy, dla których przewidziana jest funkcja mieszkaniowa (głównie osiedlanie się ludności z Bydgoszczy). Stąd też lokalizacja obiektów infrastruktury społecznej powinna odbywać się przede wszystkim w północno - wschodniej części gminy (szczególnie sołectwa: Kołaczkowo, Rynarzewo, Zamość, Tur) oraz Zalesiu (duża koncentracja ludności) ANALIZA DEMOGRAFII MIASTA SZUBINA WYKONANA W 1998 R Informacje ogólne Miasto Szubin należy średnich miast województwa bydgoskiego. W roku zajmowało powierzchnię 7,7 km 2 (14 miejsce wśród 28 miast) i liczyło 9111 osób (15 miejsce). Mieszkańcy miasta stanowią 1,24% ludności miejskiej i 0,80% ludności ogółem województwa. Pod względem gęstości zaludnienia Szubin sytuuje się na 18 miejscu. Wynosi ona 1186 osób na km 2 i jest niższa, niż średnio w miastach (1723 osoby na km 2 ). W latach pozycja Szubina w systemie osadniczym województwa bydgoskiego obniżyła się: w 1977 roku zajmował on 12 miejsce pod względem liczby ludności, a w - 15 miejsce (Szubin wyprzedziły: Kruszwica, Janikowo i Sępólno Krajeńskie). Miasto położone jest w strefie podmiejskiej Bydgoszczy; pełni funkcję ośrodka centralnego dla otaczających obszarów wiejskich Przebieg wybranych procesów demograficznych miasta Szubina Zmiany liczby ludności w latach W latach liczba ludności w Szubinie wzrosła o 1685 osób. Do roku liczba ludności systematycznie wzrastała (średnio o 126 osób rocznie), natomiast w ciągu 6 ostatnich lat utrzymuje się na zbliżonym poziomie (maksymalna zmiana wyniosła 75 osób). W latach i liczba ludności zmniejszyła się. Zahamowanie wzrostu liczby ludności związane jest głównie z zahamowaniem procesów migracyjnych i obniżeniem się wskaźnika urodzeń po przemianach systemowych w roku. ROK LICZBA LUD- NOŚCI ROK LICZBA LUD- NOŚCI ROK LICZBA LUD- NOŚCI ROK LICZBA LUD- NOŚCI Dane z 1 marca 1999 r. STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY SZUBIN - ELA- BORAT lata

26 26 osób 9500 Zmiany liczby ludności w Szubinie w latach W okresie najwyższa roczna dynamika wzrostu liczby mieszkańców miała miejsce w roku (103,9), a największy spadek odnotowano w roku (dynamika wyniosła 99,2). Tak niskie wahania wskazują na raczej ustabilizowaną sytuację w mieście w badanym okresie, tzn. nie mają tu miejsca gwałtowne zmiany, a wzrost liczby mieszkańców jest skutkiem kilkuletniego procesu. Przyrost naturalny Od początku lat 80-tych w Szubinie następuje zmniejszenie liczby urodzeń i wskaźnika przyrostu naturalnego. W 1980 roku odnotowano maksymalną liczbę urodzeń w badanym okresie (164 osoby), a w pierwszej połowie lat 80-tych kształtowała się ona na średnim poziomie 156 osób, w pierwszej połowie lat 90-tych na poziomie 141 osób, a w latach osób. Ze względu na zmieniającą się liczbę ludności w Szubinie zmiany liczby urodzeń należy również przedstawić w przeliczeniu na 1000 mieszkańców. Wskaźnik ten od roku 1980 zmniejszał się (z 21,7/ ,8/1000), w latach - ustabilizował się na średnim poziomie 15,6/1000, a w ciągu ostatnich 3 lat kształtuje się na poziomie 12,3/1000 (w roku osiągnął najniższą wartość - 11,6/1000). Spadek wielkości wskaźnika był duży, w latach zmniejszył się on o połowę. Pobnie jak w innych polskich miastach na jego obniżenie wpływa wiele czynników, przede wszystkim jest to zmiana modelu rodziny zaznaczająca się szczególnie silnie w miastach (posiadanie mniejszej liczby dzieci, praca zawowa kobiet, itp.), poza tym trudna sytuacja materialna, mieszkaniowa, na rynku pracy, a także występujące często wśród ludności uczucie niepewności jutra. osób Urodzenia, zgony i przyrost naturalny w Szubinie urodzenia zgony przyrost naturalny