Strategia rozwoju branży informatycznej plan działania Spis treści. Wstęp Analiza rynku IT... 7

Transkrypt

1 Eko Marketing Strategia rozwoju branży informatycznej plan działania Dla województwa zachodniopomorskiego Bogdan Kępka

2 Spis treści Wstęp Analiza rynku IT Obraz rynku w skali światowej Obraz rynku w skali europejskiej Obraz rynku w skali krajowej Obraz rynku w skali regionalnej Analiza problemów nurtujących branżę IT Problemy makroekonomiczne a) Problemy światowe b) Problemy europejskie c) Problemy krajowe Problemy mikroekonomiczne a) Problemy IT w dziedzinie zarządzania b) Problemy IT w dziedzinie marketingu i PR c) Problemy IT w dziedzinie zasobów ludzkich Analiza trendów rozwoju branży Outsourcing Cloud Computing Wirtualizacja Green IT Szanse i wyzwania dla rozwoju krajowego i regionalnego rynku IT Program wdrożeń oraz propozycje działań niezbędnych do rozwoju branży IT w regionie oraz ich priorytetyzacja

3 5.1. W ujęciu krótkoterminowym (październik 2010 październik 2011) W ujęciu średnioterminowym (listopad 2011 grudzień 2012) W ujęciu długoterminowym (styczeń 2013 grudzień 2015) Wnioski i rekomendacje Bibliografia:

4 Wstęp Budowa strategii rozwoju branży informatycznej sprowadza się do odpowiedzi na trzy podstawowe pytania, występujące we wzajemnym powiązaniu sekwencyjnym: 1. W jakim stanie znajduje się rynek IT na świecie, w kraju oraz w regionie i jaka będzie prawdopodobna droga jego rozwoju z wykorzystaniem najnowszych technologii? Jest to etap diagnozy zawierający przeszłe i przewidywane wewnętrzne i zewnętrzne uwarunkowania rozwoju regionu w kontekście wykorzystywania potencjału branży informatycznej. Diagnoza powinna przedstawiać dynamiczny bilans korzystnych i niekorzystnych cech branży informatycznej w regionie i na tym tle identyfikować jego główne atuty konkurencyjne (szanse) oraz ograniczenia (bariery) rozwoju. Znanym narzędziem jest tu analiza SWOT. 2. Jaki jest pożądany stan branży informatycznej w regionie w momencie wyznaczonym horyzontem strategii? W fazie tej zostaje nakreślony przewidywany stan docelowy, nazywany także wizją, będący pierwszym przybliżeniem celów rozwoju rynku IT. 3. W jaki sposób osiągnąć pożądany stan? Jest to właściwa strategia, czyli zespół planowych działań wykorzystujących atuty i osłabiających negatywny wpływ ograniczeń rozwoju. Strategia formułuje cele rozwoju w ich wzajemnym uporządkowaniu hierarchicznym; może także przedstawiać opis poszczególnych stanów pośrednich oraz wskazać punkty w czasie, w których powinny one wystąpić. Strategia identyfikuje również środki osiągania celów. Końcowym produktem strategii rozwoju branży informatycznej jest opracowanie zestawu konkretnych programów, opisujących praktyczne działania, jakie powinny być podjęte przez właściwe instytucje lub organizacje. 4

5 W województwie zachodniopomorskim stopniowo rozwijają się inicjatywy klastrowe i powiązania kooperacyjne w branży IT. Opracowana i prezentowana strategia w regionie jest zatem skierowana przede wszystkim do animatorów, którzy konsekwentnie budują nowe relacje między podmiotami gospodarczymi i naukowymi. W najbliższych miesiącach celem ich działań będzie inicjowanie nowych projektów współpracy wokół kluczowych tematów wynikających z nowych trendów, szans i zagrożeń na rynku. Celem strategii jest przedstawienie wyzwań, jakie stoją przed społecznością województwa zachodniopomorskiego wynikające z rozwoju globalnego rynku IT w szczególności: Technologii wizualizacji, Cloud computing u, Outsourcing u Green IT Controlling Business Intelligence Case Study Strategia wyraźnie wskazuje na podstawowe cele do osiągnięcia i obszary koncentracji działań rozwojowych, aby je osiągnąć. Zawiera również elementy informacyjne i standaryzacyjne stanu rynku IT w oparciu o dostępne najnowsze dane statystyczne oraz wyniki wywiadów dotyczących oceny perspektyw rozwoju w branży informatycznej, prowadzonych z przedstawicielami 10 przedsiębiorstw działających na rynku IT. Przedstawione zostały także zarówno trendy podażowe i popytowe branży informatycznej jak i uwarunkowania społeczne, ekonomiczne, polityczne i środowiskowe wpływające na rynek IT w perspektywie 3-5 lat. Przedstawione tematy działań oraz zalecenia końcowe dla branży informatycznej ułatwią potencjalnym animatorom opracowanie szczegółowych dokumentacji projektów oraz planowanie działań 5

6 zmierzających do przedstawienia najbardziej atrakcyjnej oferty w ramach inicjowanych projektów. 6

7 1. Analiza rynku IT Terminem IT określa się wiązkę branż powiązanych z technologiami informatycznymi. IT obejmuje więc produkcję hardware, produkcję software, doradztwo w zakresie sprzętu komputerowego i oprogramowania, przetwarzanie danych i tworzenie baz danych oraz sprzedaż i serwis sprzętu i oprogramowania, a także edukację w zakresie technologii informatycznych i działaniach telekomunikacyjnych, które obecnie nierozerwalnie są ze sobą połączone. IT to branże wysoko technologiczne, które obecnie warunkują sprawność działania prawie wszystkich tradycyjnych dziedzin gospodarki. Na sytuacje rynku IT wpływają determinanty: makro oraz mikroekonomiczne. Determinanty makroekonomiczne wzrost gospodarczy kraju inflacja bezrobocie regulacje państwowe (polityka monetarna, fiskalna) piractwo publiczne zamówienia na usługi informatyczne konkurencja zagraniczna epolska (strategia ) rozwój sektora MŚP wymogi akcesyjne UE Determinanty mikroekonomiczne rola informacji ekonomicznej w przedsiębiorstwie (instytucji itp.) konkurencja lokalna zatory płatnicze problemy pozyskiwania informacji rynkowej ceny sprzętu, oprogramowania i usług Czynniki hamujące rozwój rynku informatycznego: spadek koniunktury gospodarczej brak środków finansowych w przemyśle konkurencja niedobór wykwalifikowanej kadry 7

8 brak zainteresowania kadry kierowniczej niska kultura organizacyjna w gospodarce i administracji niespójne i niestabilne prawo Cechy rynku IT: zacierają się granice pomiędzy segmentami rynku, następuje nasycanie produktu usługami i równocześnie usługi są nasycane produktami, firmy rzadko się specjalizują wyłącznie w jednym rodzaju usług, rynek od strony popytu jest zdominowany przez odbiorców instytucjonalnych, czynniki ekonomiczne mają dominujący wpływ na kształtowanie rynku usług informatycznych zarówno w grupie dostawców jak i odbiorców czynniki makroekonomiczne mają znaczenie strategiczne czynniki mikroekonomiczne decydują o wyborze taktyki działania zarówno dostawców jak i odbiorców czynniki społeczne w większym stopniu dotyczą nabywców usług informatycznych niż dostawców Kondycja branży IT jest pochodną ogólnej sytuacji gospodarczej i bardzo silnie skorelowana jest z potencjałem inwestycyjnym przedsiębiorstw. Pogorszenie sytuacji gospodarczej pociąga za sobą spadek wartości inwestowanych przez przedsiębiorców środków, w tym środków związanych z inwestycjami w infrastrukturę teleinformatyczną. Nie oznacza to oczywiście, że spadły potrzeby przedsiębiorstw związane z modernizacją ich zaplecza informatycznego, jednak dekoniunktura gospodarcza obecnie dotyka najbardziej producentów i dystrybutorów sprzętu teleinformatycznego, powodując spadek cen i zmniejszanie się możliwych do osiągnięcia marż. Dodatkowo najwięksi producenci sprzętu są zmuszeni do konkurowania z małymi firmami montującymi komputery dla małych przedsiębiorstw i rynku detalicznego. 1 1 Plan działań na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce na lata Ministerstwo Gospodarki 8

9 1.1. Obraz rynku w skali światowej Ogólny stan branży informatycznej na świecie nie uległ znacznemu pogorszeniu pomimo znacznej redukcji wydatków na sprzęt, oprogramowanie i usługi IT w większości części świata. Producenci sprzętu komputerowego przeżyli kilka trudnych miesięcy. Oczekuje się, że ich sprzedaż obniży się w roku 2010 globalnie o 11%, zważywszy, iż klienci korporacyjni i konsumenci odkładają swoje wydatki na sprzęt komputerowy. Spodziewany jest mniejszy spadek wydatków na oprogramowanie (około 2%) z uwagi na jego znaczenie w działalności firm w dzisiejszych czasach. Niemniej jednak, większość przychodów została wygenerowana przez opłaty serwisowe ponoszone przez korporacje na rzecz długoterminowych dostawców oprogramowania biznesowego. Faktycznie w pierwszym kwartale tego roku niektórzy znani producenci odnotowali znaczny spadek sprzedaży nowego oprogramowania dla firm. Kryzys dotknął również sektor usług IT poprzez spadek wydatków w 2009 r. o ponad 3%. Wykres 1 Trendy rozwojowe branży IT wg. raportu Economist Intelligence Unit z 2009 roku 9

10 Według analityków największe spowolnienie wydatków na IT widoczne będzie w kolebce światowej recesji - Stanach Zjednoczonych Ameryki. Jeszcze na początku 2010 roku zakładali oni, że dynamika wzrostu sprzedaży sprzętu i aplikacji wyniesie 4,2 proc. w stosunku do roku poprzedniego. Obecne prognozy obniżyły ten odsetek do 0,9 proc. Obok USA spowolnienie na rynku IT wystąpi przede wszystkim w regionach rozwiniętych technologicznie (Japonia, Europa Zachodnia). Kraje rozwijające się (położone w Europie Centralnej i Wschodniej, na Bliskim Wschodzie, Afryce i Ameryce Łacińskiej) będą nadal miały wysoki współczynnik dynamiki inwestycji w IT - choć znacząco niższy od oczekiwanego wcześniej. Największy popyt obserwowany będzie na rynku aplikacji, zdecydowanie mniejszy w obszarze sprzętu. Liderem w 2010 roku ma być Europa Zachodnia i Środkowa, gdzie spodziewany jest wzrost o 11,2 proc. Z kolei dla Kanady prognozowany jest wzrost o 9,9 proc., regionu Azji i Pacyfiku o 7,8 proc., Ameryki Łacińskiej o 7,7 proc., a USA o 6,6 proc. Tymczasem najsłabszym rynkiem ma być region Europy Wschodniej, Afryki i Bliskiego Wschodu, gdzie wydatki firm z branży technologicznej mają zwiększyć się tylko o 2,4 proc. Według analityków światowe wydatki na nowe technologie wzrosną w tym roku do 3,4 bln USD. To oznacza, że będą o 5,3 proc. większe niż w 2009 r., który dla branży IT był bardzo trudny. Rynek zmniejszył się wówczas o 4,5 proc., do 3,22 bln dol. Najbardziej, bo aż o 12,5 proc., skurczyły się wydatki na sprzęt komputerowy. Optymistyczna prognoza dla branży IT na 2010 r. to m.in. efekt wysokiej sprzedaży produktów i usług teleinformatycznych w ostatnim kwartale roku ubiegłego oraz ogólnej poprawy sytuacji w globalnej ekonomii. Zwraca on równocześnie uwagę, że duży wpływ na szybkie tempo rozwoju branży będzie miało przewidywane na ten rok osłabienie dolara w porównaniu z sytuacją w 2009 r. 2 Odkładane w ubiegłym roku, a teraz odmrażane inwestycje w hardware sprawiły, że w tym roku ten segment rynku IT będzie rósł najszybciej. 2 E-readiness rankings Raport Economist Intelligence Unit 10

11 Popytowi będzie też sprzyjała rosnąca popularność komputerów przenośnych. W sumie klienci kupią o 5,7 proc. więcej sprzętu niż w 2009 r. i wydadzą na ten cel 353 mld dol. Równie dynamicznie ma się powiększać rynek usług IT. Jego wartość wzrośnie z 777 mld dol. do 821 mld dol. Nieco wolniej, po 5,1 proc., mają wzrosnąć nakłady na oprogramowanie (do 232 mld dol.), usługi i sprzęt telekomunikacyjny (do 1,98 bln dol.). Rysunek 1 Źródło: Computerworld Analitycy prognozują, że pozytywne trendy z bieżącego roku będą również kontynuowane w przyszłym roku. Uważają, że wtedy rynek IT wzrośnie o kolejne 4,2 proc. i jego wartość przekroczy 3,5 bln dol. Prognozy długoterminowe mówią, iż do 2012 r. rynek IT straci ok. 300 miliardów USD wskutek bezpośrednich bądź pośrednich oddziaływań światowej recesji gospodarczej. Analitycy, oprócz korekty wcześniejszych prognoz, starają się także wytypować technologie, które ponownie uczynią segment IT jednym z najprężniej rozwijających się obszarów gospodarki. Na prowadzenie w tej dziedzinie wychodzą takie rozwiązania, jak cloud computing (usługi dla biznesu i rynku konsumenckiego, które są udostępnianie przez ośrodki rozproszone, np. Internet), wirtualizacja oraz szeroko pojęte "Green IT" (oszczędzanie energii). 11

12 1.2. Obraz rynku w skali europejskiej Polska zajęła w 2009 roku 35 miejsce w globalnym rankingu konkurencyjności przemysłu IT uzyskując 40,8 punktów na 100. Oznacza to spadek o 3 miejsca w stosunku do roku Na 24 kraje Unii Europejskiej objęte badaniem Polska zajęła 3 lokatę od końca. Gorszy wynik uzyskała jedynie Rumunia i Bułgaria. W Unii Europejskiej najwyższe lokaty zajęły: Finlandia, Szwecja, Holandia, Wielka Brytania oraz Dania. 1 Finlandia 73,6 2 Szwecja 71,5 3 Holandia 70,7 4 Wielka Brytania 70,2 5 Dania 68,6 6 Irlandia 66,9 7 Francja 59,2 8 Belgia 59,2 9 Niemcy 58,1 10 Austria Estonia 55,6 12 Włochy 48,5 13 Hiszpania 47,4 14 Czechy Węgry 46,1 16 Słowenia 45,3 17 Portugalia 45,3 18 Litwa 43,3 19 Grecja Łotwa 42,6 21 Słowacja 41,4 22 Polska 40,8 23 Rumunia 39,6 24 Bułgaria 33,6 Tabela 1 Ranking konkurencyjności ci 2009 Źródło: Raport Economist Intelligence Unit 12

13 Dlatego też wydatki na branżę IT w Polsce w roku 2009 zmalały średnio o 3,8%, jak przewidywali analitycy Gartnera. Jest to zarazem pierwszy rok od 2001 kiedy kwota wydatków na usługi IT uległa tak radykalnemu spadkowi. Poprawy koniunktury i zwiększenia przychodów w branży spodziewać się najwcześniej można w 2010 roku, kiedy to obroty na tym polu powinny wzrosnąć o 2,4%. Przewidywania analityków do 2013 r. mówią, że stopa wzrostu wydatków na ten cel wyniesie 2,8%. Wszystkie te negatywne trendy związane są z trudnościami gospodarczymi w poszczególnych krajach. Zarówno firmy, jak i klienci indywidualni w obliczu niepewnej sytuacji finansowej są mniej skłonni do inwestycji we wszystkich segmentach rynku IT. Według dostępnych danych wydatki na sprzęt w 2009 r. spadły o 14,9% zaś dostawy komputerów zmalały o 10%. Obroty w zakresie usług serwisowych zmalały o 1,7%, natomiast w telekomunikacji o 2,9%. Według cytowanych analityków, minimalnego wzrostu można spodziewać się jedynie w segmencie software, jednak zaledwie o 0,3% Obraz rynku w skali krajowej Kluczowym zadaniem dla Polski jest włączenie się w proces budowy ery informacyjnej poprzez wykorzystanie nowoczesnych technologii społeczeństwa informacyjnego, stwarzanie warunków dla zapewnienia bezpośredniego dostępu do informacji, kształtowanie świadomości społeczeństwa oraz rozwijanie jego potencjału intelektualnego i gospodarczego. Ze względu na proces integracji ze strukturami Unii Europejskiej pojawia się potrzeba dostosowania polskich rozwiązań i standardów do kształtującego się nowoczesnego społeczeństwa opartego na technikach informacyjnych. Rynek IT zamknął ubiegły rok spadkiem wartości o ok. 10%. Jego wartość wyniosła 10,3 mld USD (11,4 mld USD rok wcześniej). Wartość rynku liczona była w tzw. stałym dolarze. Spadek liczony w złotówkach byłby trochę 13

14 mniejszy, ponieważ polska waluta w ciągu minionego roku straciła na wartości w porównaniu z rokiem 2008 o ok. 30%. W roku 2009 na polskim rynku sprzedaż sprzętu IT spadła o 19%. To aż o 1,3 mld USD mniej niż rok wcześniej. Rysunek 2 Źródło: Computerworld W wyniku zaprezentowanych danych oraz w oparciu o prognozy dla rynku polskiego branży IT analitycy sondują, że prawdopodobnym scenariuszem wzrostu wartości rynku w latach będzie wzrost w max. wartości do 8%. Przewiduje się, że wzrost krajowego PKB na lata przy formułowaniu rozwoju rynku IT wyniesie średnio 5,1%. 14

15 Rysunek 3 Źródło: Computerworld Od 20 lat największym segmentem polskiego rynku IT jest sprzęt, i to jego sprzedaż w 2009 roku najbardziej ucierpiała. Spadek rok do roku wyniósł aż 19% czyli 1,3 mld USD. To dużo, gdyż w 2008 r. udział sprzętu w całości polskiego rynku IT wyniósł 61%. Sprzedaż spadła we wszystkich kategoriach komputerach osobistych, serwerach, urządzeniach sieciowych. Na koniec roku 2009 udział sprzętu w całym rynku IT wyniósł tylko 54%. Wartość sprzedanego w Polsce sprzętu IT w 2009 roku wyniosła 5,65 mld USD. Na tle dramatycznych spadków w tym segmencie, rynek oprogramowania w całym rynku IT w Polsce wzrósł z 12% do 14%. Największy wzrost osiągnął jednak segment usług, na poziomie ok. 2%. Jego wartość wyniosła w roku ubiegłym 3,2 mld USD. Zaś jego udział w rynku wzrósł z 27% do 32%. Według prognoz, w roku 2010 sprzedaż sprzętu wzrośnie o 3%, oprogramowanie o 5%, a usługi o 2%. Wypada również powiedzieć o największych graczach tego rynku, którzy w Polsce osiągnęli dość znaczne przychody. Rynek ten ogólnie biorąc został podzielony na sektory: sprzętowy oraz programistyczny. Wypada tutaj pokazać kilka firm z tej branży, które osiągnęły swój sukces, a są to m.in.: 15

16 Evatronx, Media Recovery, Nexwell Engineering, One2Tribe czy Asseco Poland S.A., GData Sp. Z o.o. czy HP Polska Obraz rynku w skali regionalnej Branża IT w regionie Zachodniego Pomorza rozwija się na poziomie porównywalnym z innymi podobnymi regionami. W województwie zachodniopomorskim działa kilka firm, które współpracują z największymi aktorami tej branży na świecie /np. GDATA w Szczecinku, ATS Systemy Informatyczne Sp. Z o.o. w Szczecinie, BLStream Sp. Z o.o. w Szczecinie, Tieto Polska Sp. Z o.o. w Szczecinie, Medialand Sp. Z o.o. w Szczecinie, Mikro-Serwis S.C. w Koszalinie, Consileon Polska Sp. Z o.o. w Szczecinie, Ikeris Sp. Z o.o. w Szczecinie/. Są one silnym źródłem rozwiązań innowacyjnych. Województwo zachodniopomorskie jest regionem, w którym występują znaczne opóźnienia w zakresie budowy społeczeństwa informacyjnego. W związku z tym regionalna strategia innowacji województwa zachodniopomorskiego w jednym ze swoich priorytetów przewiduje działania, które mają zniwelować dysproporcje w zakresie dostępu i wykorzystania infrastruktury teleinformatycznej oraz upowszechnienie wykorzystania technologii społeczeństwa informacyjnego w pracy instytucji publicznych a także rozwój e-usług dla ludności i biznesu. Według badań przeprowadzonych przez GDATA sp. z o.o., e-government Polska na zlecenie Ministerstwa Nauki, region Pomorza Zachodniego wykazuje dostępność do witryn WWW na poziomie 93%, podczas gdy średnia krajowa wynosi 95%. Podobne różnice występują w kwestii dynamiki rozwoju usług z branży elektronicznej - w województwie zachodniopomorskim wskaźnik ten wynosi niespełna 5%, a średnia krajowa to blisko 11%. W regionie Pomorza Zachodniego nadal występują duże problemy z dostępem do łączy szerokopasmowych. Spora część gmin nie ma możliwości podłączenia stałego łącza, co w praktyce przenosi się na niemożliwość świadczenia jakichkolwiek usług drogą elektroniczną. Szacuje się, że odsetek 16

17 gospodarstw wyposażonych w komputer w województwie zachodniopomorskim wynosi 24,41%, natomiast podłączonych do sieci Internet jest 10,65%. Na Pomorzu Zachodnim działa około 50 firm informatycznych. Zdecydowana większość koncentruje swoją działalność na dwóch dominujących obszarach: produkcji oprogramowania i outsourcingu oraz usług, szkoleń i doradztwa. Rysunek 4 Źródło: GUS Zdecydowana większość przedsiębiorstw zatrudnia mniej niż 10 pracowników. 17

18 Rysunek 5 Źródło: GUS Ośrodkiem regionalnym, w którym koncentruje się działalność firm informatycznych jest Szczecin. Blisko 3/4 firm (75%) w ciągu ostatnich dwóch lat wprowadziła na rynek nowy produkt. Połowa z nich zrobiła to w ciągu ostatnich 6 miesięcy. Przedsiębiorstwa objęte badaniem zajmują się w 70% sprzedażą swoich usług, 20% sprzedażą swojego oprogramowania (w większości do administracji publicznej) oraz 10% sprzedażą sprzętu (wzrasta sprzedaż poza granice kraju). Rysunek 6 Źródło: Opracowanie własne 18

19 2. Analiza problemów nurtujących branżę IT 2.1. Problemy makroekonomiczne Słabość branży IT wynika głównie z tempa rozwoju, łatwości wchodzenia do branży, przypadkowości podejmowania decyzji przez ludzi nie znających branży, mody na Internet oraz niestety bardzo silnej podatności na wpływy polityczne i korupcję jak w każdej bardziej zyskownej dziedzinie gospodarki. a) Problemy światowe Choć recesja ujawniła pewne problemy stojące przed sektorem IT na całym świecie, wiele środków zaradczych pozostało niezmiennych w stosunku do stosowanych w okresie rozkwitu gospodarczego. Prawdopodobnie najważniejszą taktyką jaką mogą zastosować rządy w okresie pośrednim, jest unikanie nowych ograniczeń handlu lub praktyk typu kupuj lokalne w części pakietów stymulacyjnych dotyczących technologii. Najgorszym z możliwych rozwiązań jest wspieranie niedomagających liderów krajowych, co utrudnia rozwój rynku i pojawianie się nowszych, bardziej innowacyjnych graczy. W tym samym czasie firmy lokalne muszą mieć zapewnione uczciwe warunki działania, aby możliwy był ich pomyślny rozwój. W krajach, w których założenie i prowadzenie firmy jest względnie proste, gdzie branża kapitału inwestycyjnego stanowi istotną część środowiska biznesowego, a także gdzie niepowodzenie wiąże się z niewielkim ryzykiem (i gdzie rzadko obowiązują kary za niepowodzenie), zwykle istnieje konkurencyjne środowisko branży IT. Równie ważna jest konieczność istnienia silnej legislacji chroniącej prawa własności intelektualnej. W tym kontekście bardzo obiecujący jest postęp w takich krajach jak Chiny i Indie, gdzie egzekwowanie prawa zawsze stwarzało problemy. Bez dobrego dopływu lokalnych talentów informatycznych żaden kraj nigdy nie rozwinie konkurencyjnego sektora IT. Pomimo dużej liczby absolwentów wydziałów informatycznych masowo kształconych w krajach 19

20 azjatyckich, ciągle istnieją obawy, że systemy edukacyjne w tym regionie ciągle kładą zbyt duży nacisk na czyste umiejętności informatyczne, a nie na informatykę w kontekście biznesowym. Czołowe uczelnie w Stanach Zjednoczonych i Europie lepiej radzą sobie pod tym względem. Z drugiej strony, przed USA i Europą stoją długoterminowe wyzwania związane z kultywowaniem umiejętności naukowych i inżynieryjno-technicznych młodszych studentów. Na koniec należy stwierdzić, że rządy mogą zrobić więcej niż tylko oferować pakiety stymulacji ekonomicznej, aby wzmocnić infrastrukturę, od której będzie zależeć przyszłość branży IT. 3 b) Problemy europejskie Egzekwowanie praw własności intelektualnej stanowi dość istotny problem w krajach europejskich. Prawdopodobnie największą frustracją dla międzynarodowych producentów IT są koszty postępowania przed licznymi instytucjami krajowymi w całej Unii Europejskiej. Rozważano wprowadzenie patentów oferujących ochronę we wszystkich krajach EU, jednak związane jest to z wieloma trudnościami politycznymi, a urzeczywistnienie tego pomysłu wymaga jeszcze długiego czasu, jednak taki krok zapewniłby ogromny skok dla Europy i konkurencyjności branży IT. 3 Raporcie Economist Intelligence Unit 20

21 c) Problemy krajowe W większości zawartych tutaj tez dla branży została nakreślona główna analiza rynku branży IT w Polsce. Zagadnienia te zostały posegregowane wg. ich ważności /naszym zdaniem/ oraz trafności wyboru na złożoność sytuacji oraz uwarunkowania społeczne w naszym kraju. Wiąże się to też w znacznym stopniu ze wspieraniem innowacyjności w obszarze ICT w Polsce. Postawienie dużego priorytetu jakim jest: informatyzacja kraju, e-uslugi oraz społeczeństwo informatyczne wskazują w całości na bolączki naszego rodzimego rynku tej branży. Krajowe problemy branży IT 1 Nie działa to co działać miało i na co wydano całkiem sporo pieniędzy, tak w jednostkach administracji jak i w instytucjach komercyjnych - RZETELNOŚĆ 2 Nie ma systemu właściwej edukacji informatycznej i nie widać, by coś w tym względzie miało się wydarzyć w najbliższym czasie i skąd wziąć środki na jej niezbędny rozwój - EDUKACJA 3 Nie widać klarownego programu i planu nakładów inwestycyjnych z budżetu państwa, ani skutecznych działań dla elementarnego nawet uporządkowania standardów i różnorodnych już stosowanych rozwiązań - PAŃSTWO 4 Nie widać, by były jakiekolwiek szanse na szybką zmianę prawa o zamówieniach publicznych ciągle właściwego dla robót budowlanych, a tak szczególnie sprzecznych ze specyfiką zwykle długotrwałych projektów IT - PRAWO 5 Ciążą nad branżą niepochlebne opinie wywołane mnogimi przypadkami klęsk projektów IT oraz nierzadko aferalnego ich tła - OPINIA 6 Czy branża mogła się skutecznie oprzeć demoralizującej sile pieniądza, gdy dysproporcje wynagrodzeń pomiędzy oferującymi a odbiorcami wynosiły czasem 10:1, a średnia wynagrodzeń w branży kilkakrotnie przekraczała średnią krajową - PŁACE 7 Branża IT jest silnie interdyscyplinarna i musi być ze swej istoty zróżnicowana w poglądach i metodach działania, a brak autorytetów i zakorzenionych dobrych zwyczajów nie ułatwia jej rozwoju i tym bardziej czyni podatną na wynaturzenia jakich jesteśmy ostatnio świadkami - AUTORYTETY 8 Nie mając faktycznie własnej krajowej produkcji zdani jesteśmy na 21

22 technologie i politykę zachodnich potentatów, co silnie wpływa na zdolność branży do wytworzenia swej subkultury jednolitego działania zgodnego z długoterminowymi celami. - KULTURA 9 Gwałtowny spadek inwestycji w ostatnich latach zaskoczył branżę przyzwyczajoną do wzrostu sprzedaży i zysków, ale też nie nawykłą do oszczędzania. - MORALNOŚĆ 10 Chęć wykazania się przez zarządy firm przed akcjonariuszami wysoką sprzedażą (jeszcze niedawno zapewniało to również godziwe marże i pokrycie kosztów) w czasie, gdy faktycznie wartość inwestycji spada systematycznie od dwóch lat spowodowała szereg zabójczych dla branży zjawisk i działań na granicy prawa. w pościgu za kontraktami za wszelką cenę spadły marże do poziomu, który nie zapewnia pokrycia kosztów działalności, w tym spłaty często wysokich kosztów zaciągniętych beztrosko kredytów w pościgu za kontraktami za wszelką cenę zapomniano o zasadach uczciwej konkurencji i np. zaczęto stosować dość powszechnie jako działanie najprymitywniejsze dumping cenowy (na dłuższą metę jest to samobójstwo dla firmy i dla branży) w pościgu za kontraktami i zwiększaniem sprzedaży (podobnie jak 10 lat temu na rynku składaków!) liczne firmy branży IT (powiązane układami lub kapitałowo) zaczęły handlować między sobą tworząc specyficzne łańcuszki św. Antoniego (publikowany statystyczny wzrost sprzedaży na rynku IT jest efektem często 3- a nawet 4-krotnego liczenia wartości obrotu tym samym produktem, a nie faktycznego wzrostu, co analitycy łatwo wykazać mogą...) - UCZCIWOŚĆ 11 W pościgu za kontraktami i walce konkurencyjnej zapomniano o dobrych obyczajach i elementarnej etyce biznesowej W pościgu za wzrostem zapomniano zbyt często o przestrzeganiu prawa - ETYKA 12 W pościgu za sprzedażą i pozorowaniu wzrostu zapomniano o tak niezbędnej w branży specjalizacji i jakości - SPECJALIZACJA 13 Społeczność IT uwikłana w układy i układziki, w pogoni za pieniądzem i straconymi złudzeniami z czasów księżycowej ekonomii zatraciła swój instynkt samozachowawczy i zdolność do krytycznej oceny oraz publicznego napiętnowania działań tych, którzy psują jej dobre imię, nie stosują zasad uczciwej konkurencji i podcinają szansę na rozwój branży, w której działają - SAMOKRYTYKA 22

23 2.2. Problemy mikroekonomiczne Problemy jakie niesie za sobą współczesna informatyka, podzielić można na te dotyczące społeczności komputerowej oraz tą ściśle związaną z pracą w branży IT. W niektórych przypadkach ciężko jednoznacznie dany problem przypisać do konkretnej grupy społecznej, nie mniej jednak warto nieco bliżej przyjrzeć się temu tematowi. Ilość problemów współczesnej informatyki wręcz przytłacza. Najbardziej niepokojący wydaje się być fakt, iż mając na co dzień styczność z szeroko rozumianą komputeryzacją, owych problemów nie jesteśmy w ogóle świadomi. a) Problemy IT w dziedzinie zarządzania Jak wynika z badań przeprowadzonych na wyznaczonych 10 przedsiębiorcach największym problemem działów IT w polskich firmach i instytucjach są dość duże trudności związane z dostępnością powierzchni biurowych pod wynajem. O tym problemie wspomniało 40% ankietowanych. Kolejnym istotnym problemem zdaniem ankietowanych jest efektywne zarządzanie zasobami i migracje sprzętu. Taką odpowiedź wskazało aż 44% respondentów. Głośna kilka tygodni temu sprawa bałaganu w Ministerstwie Obrony Narodowej związana z zakupami i rozdziałem sprzętu komputerowego to jedynie czubek góry lodowej. Problem rośnie w postępie geometrycznym wraz z każdym kolejnym komputerem należącym do firmy. Osobom spoza działów IT często trudno jest zrozumieć skalę i ilość sprzętu z jakim przychodzi się mierzyć osobom za nie odpowiedzialnym. Rzecz nie tylko w samych stacjach roboczych ale również w częściach komputerowych, kościach RAM, dyskach twardych, routerach, switchach, drukarkach, monitorach czy pamięciach przenośnych. Problem jest szczególnie dotkliwy w organizacjach mających wiele lokalizacji. 23

24 Aż 21% ankietowanych informatyków uskarża się na piractwo komputerowe pracowników innych działów w firmie. Nielegalne wersje programów są zagrożeniem bezpieczeństwa ponieważ pełno w nich szkodliwych kodów, rozprzestrzeniających się na kolejne stacje robocze. Oprócz aspektów technicznych wchodzą w grę również sankcje karne i finansowe. Bywa, że konsekwencje spadają na dział IT, choć piratami okazują się często pracownicy nie mający wiele wspólnego z informatyką. Zdaniem ankietowanych specjalistów IT najmniejszym, choć istotnym problemem jest tzw. cyberslacking, czyli wykorzystywanie firmowego sprzętu to działań poza zawodowych. Odpowiedź tą wskazało 11% osób. Wynik ten zapewne bierze się to stąd, iż działy IT w większości przypadków nie odpowiadają za dyscyplinowanie pozostałych pracowników. Kwestie związane z wydajnością zatrudnionych osób i tym jak wykonują swoje obowiązki są domeną ich przełożonych. Działy IT interweniują dopiero w sytuacji kiedy internetowe buszowanie zaczyna zagrażać bezpieczeństwu i ciągłości pracy organizacji. Rysunek 7 Źródło: Opracowanie własne 24

25 b) Problemy IT w dziedzinie marketingu i PR Zadaniem marketingu jest wykorzystywanie potrzeb społecznych do osiągnięcia zysku przez nasze przedsiębiorstwo. Musimy jednak pamiętać, że przy szukaniu sposobów realizacji postawionych przez siebie celów rynkowych, powinniśmy wykorzystywać dostępne narzędzia marketingu w sposób efektywny i spójny. W polskich realiach gospodarczych nie zawsze ma to jednak miejsce. Zapoczątkowanie działalności komercyjnej w Internecie spowodowało silniejsze, aniżeli dotychczas, oddziaływanie względem siebie czynników mieszanki marketingowej. Medium to pozwoliło na skrócenie czasu pomiędzy odbiorem przekazu promocyjnego, a oceną prezentacji cech produktu i ewentualną decyzją kupna, nieodłącznie związaną z dystrybucją. Właśnie w globalnej sieci lepiej niż kiedykolwiek można zauważyć bliskość poszczególnych elementów działań marketingowych oraz wielką czułość systemu na błędy zarządzania marketingowego. Niestety, nie wszystkie przedsiębiorstwa potrafią dostosować się do zmieniających się warunków rynkowych. Pomimo szumnych deklaracji programowych oraz wysokich kwot przeznaczanych na pozyskanie klientów można z łatwością zauważyć, jak niespójne są działania polskich podmiotów Często utożsamiane z wąsko pojmowaną reklamą, działania promocyjne, nie kończą się wraz z umieszczeniem adresu firmowej strony WWW na wizytówkach. Tak bardzo podkreślane przez wielu teoretyków "pierwsze wrażenie" niestety nie znajduje odzwierciedlenia w przypadku polskich firm. Poszukiwanie firmowych witryn większość zainteresowanych, którzy nie znają dokładnego adresu, zaczyna zwykle od serwisów wyszukiwawczych. Zawartość tych serwisów jest po części zasługą ich twórców, a po części firm (osób), które zamieszczają w nich informacje. I właśnie informacje zamieszczane przez tych ostatnich są niejednokrotnie pierwszym kontaktem z firmą. Prawie 30 % badanych firm nie można znaleźć wśród pierwszych 50 wyników wyszukiwania, a spośród znalezionych, mniej niż połowa zawiera 25