W ramach działań przypisanych do JCW przybrzeżnych i przejściowych: - prowadzenie kontrolowanego zarybiania - jednostka odpowiedzialna OIRM

Transkrypt

1 NW - dot. projektów dokumentów - jako istniejąceniew drożone Poziom obow iązyw ania dokumentu I - dot. dokumentów obow iązujących - jako istniejące 1- międzynarodow y 2- krajow y 3- regionalny Horyzont Nazwa Programu Jednostka wydająca dokument Opis dokumentu Lokalizacja (obszar, którego dotyczy działanie zasięg geograficzny oraz lokalizacja miejsca, w którym ma być ono podjęte C1 - Bioróżnorodność C2 - gatunki obce art. 61k.1.1b Pr.wod.: "utrzymanie gatunków obcych wprowadzanych do ekosystemów morskich w wyniku działalności człowieka na poziomie niepowodującym negatywnych zmian w tych ekosystemach" C3 - komercyjne eksploatowane populacje ryb art. 61k.1.1c Pr.wod.: "utrzymanie populacji wszystkich ryb i skorupiaków eksploatowanych w celach komercyjnych w bezpiecznych granicach biologicznych oraz rozmieszczenie populacji tych ryb i skorupiaków ze względu na ich wiek i liczebność, świadczące o jej dobrym stanie" C4 - łańcuchy troficzne art. 61k.1.1d Pr.wod.: "występowanie elementów morskiego łańcucha pokarmowego w ilościach i zróżnicowaniu na poziomie zapewniającym różnorodność gatunków i utrzymanie ich pełnej zdolności reprodukcyjnej" C5 - eutrofizacja art.61k.1.1e Pr.wod.: "ograniczone do minimum eutrofizacji wywołanej przez działalność człowieka, a w szczególności jej niekorzystnych skutków, takich jak straty w różnorodności biologicznej, degradacja ekosystemu, szkodliwe zakwity glonów oraz niedobór tlenu w dolnych partiach wód" C6 - integralność dna morskiego art.61k.1.1f Pr.wod.:"utrzymanie integralności dna morskiego na poziomie zapewniającym ochronę struktury i funkcji ekosystemów bentosowych oraz negatywnego wpływu na te ekosystemy" I 2 Strategia Kraju Minister właściwy ds. rozwoju regionalnego Dokument określający podstawowe uwarunkowania, cele i kierunki rozwoju kraju w wymiarze społecznym, gospodarczym, regionalnym i przestrzennym, obejmujący okres 4 10 lat, realizowany przez strategie rozwoju oraz przy pomocy programów, z uwzględnieniem okresu programowania Unii Europejskiej. Zawiera w szczególności diagnozę sytuacji społecznej, gospodarczej, regionalnej i przestrzennej kraju, z uwzględnieniem stanu środowiska; prognozę trendów rozwojowych w okresie objętym strategią; określenie celów strategicznych w okresie realizacji strategii w wymiarze społecznym, gospodarczym, regionalnym i przestrzennym wraz z pożądanymi wskaźnikami ich realizacji; określenie kierunków polityki państw; określenie obszarów strategicznej interwencji państwa, w tym obszarów problemowych; założenia systemu realizacji oraz ram finansowych. Rząd przyjął SRK 25 września 2012 r. Zmniejszenie ilości zanieczyszczeń związkami azotu i fosforu spływających do Bałtyku - działanie na lata Wdrażane przez Strategię Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko, strategie rozwoju województw oraz Strategię Zrównoważonego Wsi, Rolnictwa i Rybactwa. Rozwój energetyki jądrowej oraz integracja gazowych systemów przesyłowych w regionie Bałtyku. Przywrócenie i utrzymanie właściwego stanu ochrony siedlisk i gatunków, kontynuacja wdrażania i realizacji wymogów RDW 2000/60/WE, racjonalne gospodarowanie zasobami w produkcji rybackiej, prowadzenie kampanii edukacyjno-informacyjnej nt. efektwnego korzystania z zasobów, w tym z zasobów obszarów Natura 2000 przekładające się na Strategię Bespieczeństwo Energetyczne i Środowisko. Kierunki sformułowane na dużym poziomie ogólności, wyznaczające odpowiedni kierunek działań dla osiągnięcia/utrzymania GES. Zmniejszenie ilości zanieczyszczeń związkami azotu i fosforu spływających do Bałtyku - działanie na lata Wdrażane przez Strategię Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko, strategie rozwoju województw. NW Projekt aktualizacji Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych 2015 Krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych (KPOŚK) jest podstawowym instrumentem wdrożenia postanowień dyrektywy 91/271/EWG - w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych. Celem Programu jest, przez realizację ujętych w nim inwestycji, ograniczenie zrzutów niedostatecznie oczyszczanych ścieków, a co za tym idzie ochrona środowiska wodnego przed ich niekorzystnymi skutkami. KPOŚK jest dokumentem strategicznym, w którym oszacowano potrzeby i określono działania na rzecz wyposażenia aglomeracji miejskich i wiejskich, o RLM (Równoważna Liczba Mieszkańców) większej od 2000, w systemy kanalizacyjne i oczyszczalnie ścieków komunalnych. Zgodnie z art. 43 ust. 4c ustawy - Prawo wodne, KPOŚK podlega okresowej aktualizacji przynajmniej raz na cztery lata. AKPOŚK2015 zawiera wykaz aglomeracji oraz planowanych inwestycji w zakresie ich wyposażenia w systemy kanalizacji zbiorczej do dnia 31 grudnia 2015 oraz w latach (stan na dzień 28 lutego 2015). W przypadku uzyskania dofinansowania w ramach nowej perspektywy finansowej jest możliwe zakończenie inwestycji do 2023 r. zgodnie z zasadą n+3. Zgodnie z założeniami i metodyką opracowania akpośk2015 w dokumencie tym zostały uwzględnione informacje dotyczące 1492 aglomeracji o łącznym RLMrz , w tym 39 aglomeracji powyżej RLM, stanowiących 41,4 % całości RLMrz W związku z wdrożeniem dyrektywy 91/271/EWG możiwe było uznanie całego obszaru Polski, ze względu na położenie w 99,7 % w zlewisku Morza Bałtyckiego, za obszar wrażliwy, tj. wymagający ograniczenia zrzutów związków azotu i fosforu oraz zanieczyszczeń biodegradowalnych do wód. Zakres rzeczowy działań podejmowanych w ramach Programu (po roku 2015) przyczyniać się będzie do poprawy stanu siedlisk oraz stanu siedlisk gatunków stanowiących przedmioty ochrony w obszarach Natura 2000 i jednocześnie ważnych dla osiągnięcie GES w obrębie wód moskich. Realizacja założeń programu istotna z punktu widzenia ochrony ekosystemów morskich, eutrofizacja wód Bałtyku jest jednym z głównych problemów związanych z ochroną siedlisk i gatunków ptaków. Oddziaływania wpływają także na morskie łańcuchy troficzne. patrz: Bioróżnorodność W związku z wdrożeniem dyrektywy 91/271/EWG uznano cały obszar Polski, ze względu na położenie w 99,7 % w zlewisku Morza Bałtyckiego, za obszar wrażliwy, tj. wymagający ograniczenia zrzutów związków azotu i fosforu oraz zanieczyszczeń biodegradowalnych do wód. Zakres rzeczowy działań podejmowanych w ramach Programu obejmuje (po roku 2015): - budowę ,3 km nowej sieci kanalizacyjnej, - modernizację 4 004,7 km istniejącej sieci kanalizacyjnej, - budowę 91 nowych oczyszczalni ścieków komunalnych, - modernizację 269 oczyszczalni, - rozbudowę 95 oczyszczalni, - rozbudowę i modernizację 88 oczyszczalni, - modernizację części osadowej w 199 oczyszczalniach. NW 3 Projekt aktualizacji Planu dorzecza Wisły PGW jest to dokument, który obejmuje działania zmierzające do spełnienia celów RDW w zakresie osiągnięcia i utrzymania dobrego stanu wód, a w szczególności ekosystemów wodnych i od wód zależnych. Dorzecze Wisły oraz dorzecza rzek uchodzących bezpośrednio do Morza Bałtyckiego: Słupi, Łupawy i Łeby oraz rzek zasilających Zalew Wiślany m. in. Pasłęki, Baudy, Elbląga Określono cele środowiskowe dla obszarów chronionych ustanowionych na podstawie ustawy o ochronie przyrody. Ich realizacja powinna zapewnić prawidłowe funkcjonowanie populacji dwuśrodowiskowych gatunków ryb i minogów wykorzystujących na różnym etapie rozwoju osobniczego wody słone i słodkie. Realizacja założeń Planu przyczyniać się także do ochrony siedlisk i gatunków powiązanych ze środowiskiem morskim, a powiązanym lub zależnym od JCWP położonych w bezpośredniej zlewni morza. Jeden z gatunków wskaźnikowych dla oceny osiągnięcia GES wód morskich występuje wyłącznie w obrębie JCWP objętej Planem dorzecza Wisły. W zał. 27 jedynie wskazano cele dla gatunków wraz z ustaleniem środków do Ich osiągnięcia: -Ryby: wymagana drożność szlaków migracyjnych na całej długości rzek od/do morza dla gatunków ryb, zachowanie naturalnego koryta rzecznego - Ssaki: wymagana stała dostępność spokojnych, nie penetrowanych przez ludzi miejsc odpoczynku na plażach lub łachach; bezpieczeństwo przed przyłowem - Ptaki: obfita baza pokarmowa (ryby, małże), odsłonięte plaże na jesień W zaresie JCWP jeziornych: Przeprowadzenie kontroli w zakresie oceny wypełnienia prowadzenia racjonalnej gospodarki rybackiej ze szczególnym uwzględnieniem praktyki zarybiania gatunkami drapieżnymi - jednostka odpowiedzialna: marszałek województwa Wystąpienie do Ministra Rolnictwa i Wsi w sprawie wydania regulacji prawnej, dotyczącej wprowadzenia wymogu spustu wody ze stawów hodowlanych zlokalizowanych przy jeziorze, tylko i wyłącznie poprzez najniżej położony staw, pełniący rolę osadnika - jednostka odpowiedzialna Prezes Brak wskazania konkretnych działań do podjęcia w zakresie łańcuchów troficznych. Pośrednio patrz: Bioróżnorodność oraz poniżej. W zał. 27 wskazano jednak cele dla gatunków wraz z ustaleniem niezbędnych środków do ich osiągnięcia: -Ryby: wymagana drożność szlaków migracyjnych na całej długości rzek od/do morza dla gatunków ryb, zachowanie naturalnego koryta rzecznego - Ssaki: wymagana stała dostępność spokojnych, nie penetrowanych przez ludzi miejsc odpoczynku na plażach lub łachach; bezpieczeństwo przed przyłowem - Ptaki: obfita baza pokarmowa (ryby, małże), odsłonięte plaże na jesień Działanie podstawowe: Realizacja Krajowego Programu Wdrażania Bałtyckiego Planu Działań HELCOM w zakresie redukcji - jednostka odpowiedzialna: WIOŚ // Zgodnie z katalogiem działań dla JCW przejściowych i przybrzeżnych (Zał. 30): Renaturyzacja brzegu i dna morskiego: - Przywrócenie naturalnego transportu rumowiska w rejonie portu Władysławowo // jednostka odpowiedzialna: właściciel portu // działanie podstawowe - Redukcja zbędnych opasek i ostróg // jednostka odpowiedzialna: urzędy morskie // działanie podstawowe NW 3 Projekt aktualizacji Planu dorzecza Odry dorzecze Odry + dorzecza Regi, Parsęty, Wieprzy oraz pozostałych rzek uchodzących do Zalewu Szczecińskiego oraz do Morza Bałtyckiego na zachód od ujścia Słupi Określono cele środowiskowe dla obszarów chronionych ustanowionych na podstawie ustawy o ochronie przyrody. Ich realizacja powinna zapewnić prawidłowe funkcjonowanie populacji dwuśrodowiskowych gatunków ryb i minogów wykorzystujących na różnym etapie rozwoju osobniczego wody słone i słodkie. Realizacja założeń Planu przyczyniać się także do ochrony siedlisk i gatunków powiązanych ze środowiskiem morskim, a powiązanym lub zależnym od JCWP położonych w obrębie ujętych w planie gospodarowania wodami wód przejściowych i przybrzeżnych. Określono ogólne zagrożenia dla wód przejściowych i przybrzeżnych, które są adekwatne także dla obszarów chronionych położonych w ich obrębie. Przejściowe i przybrzeżne JCWP wskazano jako zagrożone nieosiągnięciem celów środowiskowych, co wskazuje na pogorszone warunki w obrębie ekosystemów wodnych istotnych dla siedlisk i gatunków chronionych na podst. Dyrektywy Ptasiej i Siedliskowej. Podstawowym działaniem jest realizacja Krajowego Programu Wdrażania Bałtyckiego Planu Działań HELCOM w zakresie redukcji dopływu związków biogennych z obszaru lądu do Bałtyku (str. 148). W zaresie JCWP jeziornych: Przeprowadzenie kontroli w zakresie oceny wypełnienia prowadzenia racjonalnej gospodarki rybackiej ze szczególnym uwzględnieniem praktyki zarybiania gatunkami drapieżnymi - jednostka odpowiedzialna: marszałek województwa Wystąpienie do Ministra Rolnictwa i Wsi w sprawie wydania regulacji prawnej, dotyczącej wprowadzenia wymogu spustu wody ze stawów hodowlanych zlokalizowanych przy jeziorze, tylko i wyłącznie poprzez najniżej położony staw, pełniący rolę osadnika - jednostka odpowiedzialna Prezes Brak wskazania działań do podjęcia w zakresie łańcuchów troficznych. W zał. 27 jedynie wskazano cele dla gatunków wraz z ustaleniem środków do Ich osiągnięcia: -Ryby: wymagana drożność szlaków migracyjnych na całej długości rzek od/do morza dla gatunków ryb, zachowanie naturalnego koryta rzecznego - Ssaki: wymagana stała dostępność spokojnych, nie penetrowanych przez ludzi miejsc odpoczynku na plażach lub łachach; bezpieczeństwo przed przyłowem - Ptaki: obfita baza pokarmowa (ryby, małże), odsłonięte plaże na jesień Działanie podstawowe: Realizacja Krajowego Programu Wdrażania Bałtyckiego Planu Działań HELCOM w zakresie redukcji - jednostka odpowiedzialna: WIOŚ // Zgodnie z katalogiem działań dla JCW przejściowych i przybrzeżnych: Renaturyzacja brzegu i dna morskiego: - Przywrócenie stosunków wodnych na terenach przyległych do brzegu morskiego - jednostka odpowiedzialna gmina - Przywrócenie stosunków wodnych na terenach przyległych do brzegu morskiego - jednostka odpowiedzialna gmina Ponadto: 1. Właściwy stan ochr. piaszczystych ławic podmorskich (1110) wymaga: zachow. nienaruszonej struktury dna i naturalnej struktury osadów. 2. Właściwy stan ochr. zalewów i jezior przymorskich ('lagun przybrzeżnych' 1150) wymaga: zachowanie naturalnych dróg, rytmu i reżimu co najmniej okazjonalnego zasilania wodami słonymi, utrzymanie zasolenia (optymalnie >500 mg/dm3), różnorodnej roślinności (optymalnie co najmniej 4 zbiorowiska rośl. hydrofitów, zachowane występowanie ramienic). W stanie właściwym dopuszcz. naturalna eutrofia (przezroczystość 0,5-1m, N nieorganiczny od 0,3 do 6,5 mg/dm3; P ogólny od 0,1 do 0,5 mg/dm3; ph od 6,5 do 9). 3. Właściwy stan ochr. raf (1170), tj. fragmentów skalistego i kamienistego dna morskiego wymaga: nienarusz. struktury dna, wyklucz. presji połowów sieciami ciągn. po dnie. Niezubożona bioróżnorodność, w szczeg. krasnorostów i małży. NW 3 Projekt aktualizacji Planu dorzecza Jarft dorzecze Jarftu Brak. Brak Działanie podstawowe: Realizacja Krajowego Programu Wdrażania Bałtyckiego Planu Działań HELCOM w zakresie redukcji - jednostka odpowiedzialna: WIOŚ // NW 3 Projekt aktualizacji Planu dorzecza Niemna dorzecze Niemna Brak Brak Działanie podstawowe: Realizacja Krajowego Programu Wdrażania Bałtyckiego Planu Działań HELCOM w zakresie redukcji - jednostka odpowiedzialna: WIOŚ // NW 3 Projekt aktualizacji Planu dorzecza Pregoły dorzecze Pregoły Brak Działanie podstawowe: Realizacja Krajowego Programu Wdrażania Bałtyckiego Planu Działań HELCOM w zakresie redukcji - jednostka odpowiedzialna: WIOŚ // NW 3 Projekt aktualizacji Planu dorzecza Świeżej dorzecze Świeżej Brak Działanie podstawowe: Realizacja Krajowego Programu Wdrażania Bałtyckiego Planu Działań HELCOM w zakresie redukcji - jednostka odpowiedzialna: WIOŚ // NW 3 Projekt aktualizacji Planu dorzecza Ücker dorzecze Ücker Brak Działanie podstawowe: Realizacja Krajowego Programu Wdrażania Bałtyckiego Planu Działań HELCOM w zakresie redukcji częstotliwością raz w roku - jednostka odpowiedzialna: WIOŚ, gmina 1. prowadzenie monitoringu badawczego wód wynikającego z PMŚ prowadzenie monitoringu w zakresie badania substancji biogennych w przekrojach zlokalizowanych na wejściu i na zamknięciu JCWP w okresie , z częstotliwością 4 razy w roku 3. powadzenie monitoringu operacyjnego wód 4. kontrola rolniczych źródeł zanieczyszczenia i realizacji przez prowadzących działalność rolniczą na OSN obowiązków określonych w Programie - jednostka odpowiedzialna: WIOŚ 1. budowa nowych i rozbudowa istniejących miejsc do przechowywania nawozów naturalnych stałych 2. budowa nowych i rozbudowa istniejących zbiorników do przechowywania określonej objętości naturalnych nawozów płynnych 3. ograniczenia nawożenia na glebach podmokłych, zalanych, zamarzniętych lub pokrytych śniegiem 4. przestrzeganie warunków przechowywania nawozów naturalnych oraz postępowania z odciekami 5. przestrzeganie zasad nawożenia 6. stosowanie właściwego nawożenia w pobliżu cieków I 2 + Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata Rolnictwa i Wsi Strategia określa długoterminową wizję obszarów wiejskich w Polsce (wykraczającą poza rok ) oraz wskazuje działania, które pozwolą tę wizję przybliżyć do r. Dokument pełni również rolę platformy koordynującej wsparcie kierowane w ramach poszczególnych polityk do obszarów wiejskich, w celu możliwie maksymalnego zintegrowania lokalnych społeczności dla ich realizacji. Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa będzie koncentruje się na następujących celach szczegółowych: Cel 1. Wzrost jakości kapitału ludzkiego, społecznego, zatrudnienia i przedsiębiorczości na obszarach wiejskich. Cel 2. Poprawa warunków życia na obszarach wiejskich oraz poprawa ich dostępności przestrzennej. Cel 3. Bezpieczeństwo żywnościowe. Cel 4. Wzrost produktywności i konkurencyjności sektora rolno spożywczego. Cel 5. Ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich. Dokument został przyjęty w kwietniu 2012 r. Pośredni negatywny, jak i pozytywny wpływ na bioróżnorodność może być efektem realizacji strategicznych kierunków rozwoju poszczególnych sektorów rolnictwa i rybactwa. Pozytywny wpływ może wynikać z zakładanego unowocześniania gospodarstw rolnych i ograniczania emisji do gleb i wód substancji biogennych związanych z produkcją rolną. Restrukturyzacja rolnictwa i odpływ ludzi z obszarów wiejskich może z kolei generować odwrotny trend. Brak sprecyzowanych działań umiejscowionych przestrzennie. W Strategii nacisk położono na obszary wiejskie położone na lądzie. Brak istotnych wskazań dla rybactwa mogących wpływać na bioróżnorodność ekosystemów morskich. Działania wskazane w sposób opisowy: - Wskazanie na potrzebę realizacji działań służących minimalizacji ryzyka wprowadzania do środowiska gatunków obcych zagrażających różnorodności biologicznej lub bazie genetycznej produkcji roślinnej, zwierzęcej i rybackiej. Finansowanie z budżetu państwa zarybień polskich obszarów morskich - oprócz zarybień obwodów rybackich i innych wód śródlądowych przez ich rybackich użytkowników z budżetu państwa finansowane są zarybienia polskich obszarów morskich i wód wewnętrznych, głównie wędrownymi gatunkami dwuśrodowiskowymi trocią wędrowną, łososiem atlantyckim, węgorzem i sieją. Zarówno szerokie spektrum gatunkowe stosowanych zarybień, jak ich znaczna wartość finansowa, w znaczący sposób wpływają pozytywnie na bioróżnorodność wód, a pośrednio na jakość całych ekosystemów wodnych. Inne działania, sformułowane pośrednio w dokumencie poprzez wskazanie obszarów wymagających nakładów finansowych i dalszych analiz: Przywracanie rodzimych gatunków ryb w ich zasięgu występowania oraz tworzenie i zachowanie zbiorników wodnych pełniących funkcje retencyjne. Jako moce strony i szanse obszarów wiejskich, rolnictwa i rybactwa (wg. Analizy SWOT) wymieniono m.in.: - Ochronę i zrównoważone korzystanie z zasobów naturalnych, w tym min. wód, gleb, bioróżnorodności, krajobrazu rolniczego, zasobów genetycznych w rolnictwie, leśnictwie i rybactwie. - Rozwój rybołówstwa na Morzu Bałtyckim, w tym poprzez dostęp do łowisk poza obszarem Morza Bałtyckiego, rozwój portów i przystani morskich, nowe obszary prowadzenia połowów, restrukturyzację i modernizację floty bałtyckiej. Brak Działania wskazane w sposób opisowy: - Konieczność podjęcia działań służących zmniejszeniu zużycia nawozów i środków ochrony roślin. - Wskazanie na potrzebę rozwoju systemu monitoringu jakości wód i gleb. Jako szanse i mocne strony obszarów wiejskich, rolnictwa i rybactwa (wg. Analizy SWOT) wymieniono m.in.: - Stosowanie praktyk i wdrażanie działań w produkcji rolnej sprzyjających mniejszej emisji azotu i fosforu do basenów rzek i dalej do Bałtyku. - Budowa i poprawa stanu infrastruktury środowiska, w tym m.in. zbiorników zaporowych, infrastruktury wodno ściekowej, infrastruktury nawadniającej i odwadniającej. I 2 Program Obszarów Wiejskich Rolnictwa i Wsi Program Obszarów Wiejskich na lata 2014 (PROW 2014-) został opracowany na podstawie przepisów UE, w szczególności rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Obszarów Wiejskich (EFRROW). Celem głównym PROW 2014 jest poprawa konkurencyjności rolnictwa, zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi i działania w dziedzinie klimatu oraz zrównoważony rozwój terytorialny obszarów wiejskich. Program będzie realizował wszystkie sześć priorytetów wyznaczonych dla unijnej polityki rozwoju obszarów wiejskich na lata Zgodnie z przepisami Unii Europejskiej, Program jest wkomponowany w całościowy system polityki rozwoju kraju, w szczególności poprzez mechanizm Umowy Partnerstwa. Umowa ta określa strategię wykorzystania środków unijnych na rzecz realizacji wspólnych dla UE celów określonych w unijnej strategii wzrostu Europa - Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu z uwzględnieniem potrzeb rozwojowych danego państwa członkowskiego. PROW na lata przy szerokiej realizacji przynosi pośrednio pozytywne skutki dla bioróżnorodności Bałtyku. Uwzględnione w PROW rozwiązania związane z zagospodarowaniem gruntów ornych oraz użytków zielonych wspomagać będą ograniczenie dopływu biogenów do wód, a w efekcie ich dostawę do morza. Program istotny w zakresie wielkoskalowego oddziaływania rolnictwa na stanów wód w obrębie całego kraju i pośrednio Bałtyku. Skutki widoczne w perspektywie długofalowej. Działanie nr Zapewnienie trwałości rolnictwa w obliczu zmian klimatu i naturalnych ograniczeń oraz ochrona i poprawa stanu wód gruntowych, a w tym: poprawa gospodarki wodnej, w tym nawożenia i stosowania pestycydów: działania przeciwdziałające procesom erozji i degradacji gleb, co jest szczególnie istotne z punktu widzenia ochrony wód gruntowych przed zanieczyszczeniami pochodzenia rolniczego i w konsekwencji także oddziaływania na eutrofizację Bałtyku. I 1 Strategia Unii Europejskiej dla regionu Morza Bałtyckiego Strategia UE dla regionu Morza Bałtyckiego opisana jest w: (1) komunikacie Komisji Europejskiej do Rady i Parlamentu Europejskiego oraz (2) związanym z nim planie działania, który uzupełnia komunikat i został przedstawiony Radzie i Parlamentowi Europejskiemu w tym samym czasie. Głównym celem Strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego (SUE RMB) jest zacieśnienie współpracy w regionie i wykorzystanie potencjału, jaki pojawił się wraz z rozszerzeniem UE. Jej inicjatorem był Parlament Europejski, który w listopadzie 2006 r. przyjął rezolucję postulującą opracowanie SUE RMB. W grudniu 2007 r. Rada (w wyniku aktywności państw regionu, zwłaszcza Szwecji), wezwała KE do opracowania SUE RMB. W czerwcu 2009 r. przyjęła Komunikat dotyczący Strategii, a w październiku 2009 r. SUE RMB została zatwierdzona przez Radę Europejską. Istotą Strategii jest współpraca na wielu poziomach: rządowym, regionalnym i lokalnym, z udziałem świata nauki, ośrodków badawczych, akademickich, struktur regionalnych, instytucji zarządzających programami operacyjnymi, a także sektora prywatnego. Strategia stwarza możliwość nawiązania szerokich kontaktów z partnerami makroregionu, inicjowania nowych projektów oraz promowania na forum międzynarodowym projektów już istniejących. SUE RMB określona została jako pierwsza strategia makroregionalna UE o charakterze wewnątrzunijnym. Jest realizowana w oparciu o środki w ramach istniejących instrumentów finansowych UE, środki pochodzące z budżetów narodowych oraz środki pochodzące z międzynarodowych instytucji finansowych. Implementację Strategii oparto na Planie Działania, zawierającym Obszary Tematyczne i Działania Horyzontalne. Plan Działania SUE RMB opiera się na 3 głównych celach. Towarzyszą im cele szczegółowe i wskaźniki. Od czerwca 2015 r. Strategia posiada 13 Obszarów Tematycznych i 4 Działania Horyzontalne, w ramach których realizowanych jest kilkadziesiąt Projektów Flagowych. Trzy główne cele Strategii: (1) Ochrona Morza, (2) Połączenie regionu, (3) Wzrost dobrobytu. Dania, Estonia, Finlandia, Niemcy, Łotwa, Litwa, Polska, Szwecja, Istotny dokument wskazujący na konieczność międzysektorowej współpracy i uwzględnienia w różnorodnych politykach zagadnień związanych z ochroną Bałtyku i osiągnięciem do r. dobrego stanu wód morskich. Ze względu na zróżnicowany charakter oddziaływań, a także wspólne uwarunkowania gospodarcze, finansowe, polityczne państw nadbałtyckich wdrażanie międzysektorowego podejścia do ochrony Bałtyku jest niezwykle ważne. Podkreślono także rolę mechanizmów finansowych w skutecznej ochronie ekosystemów Bałtyku. Dokument odnoszący się do wielu innych dziedzin nie powiązanych bezpośrednio z ochroną przyrody, uwzględnia jednak systemowe podejście do kształtowania środowiska gospodarczo-społecznego warunkującego skuteczną ochronę ekosystemów. Zachowanie naturalnych stref oraz różnorodności biologicznej, również w łowiskach (Komunikat 2009) Zachowanie naturalnych stref oraz różnorodności biologicznej, również w łowiskach (Komunikat 2009) Zmniejszenie ilości związków odżywczych w morzu do dopuszczalnych poziomów (Komunikat 2009) I 1 Bałtycki Plan Działań HELCOM Ochrony Morskiego Bałtyku (HELCOM) Bałtycki Plan Działania HELCOM powstał w ramach regionalnej strategii, mającej na celu poprawę stanu środowiska Morza Bałtyckiego. Program ten był opracowywany niemal przez dwa lata przez kraje, będące członkami Ochrony Morskiego Bałtyku (HELCOM) i stanowi pierwszy na świecie program działań na rzecz ochrony morza. Strategia HELCOM obejmuje zdecydowane ograniczenie zanieczyszczeń Bałtyku oraz przywrócenie jego dobrego stanu ekologicznego do roku. Ma on funkcjonować na zasadzie rekomendacji, czyli "moralnych oraz częściowo prawnych zobowiązań poszczególnych krajów HELCOM". Program tej konwencji zawiera działania w czterech częściach uznanych za najważniejsze dla ochrony środowiska morskiego Bałtyku. Skupiono się na następujących celach strategicznych: (1) zapobieganiu eutrofizacji, czyli nadmiernemu wzrostowi substancji odżywczych, prowadzących do nienaturalnego zakwitania glonów, a co za tym idzie do powstawania stref beztlenowych; (2) przeciwdziałaniu zrzutów substancji niebezpiecznych, w tym rakotwórczych i toksycznych dioksyn (m.in. azotu, rtęci i fosforu); (3) zapewnieniu przyjaznego dla środowiska transportu morskiego; (4) ochronie bioróżnorodności (bezpieczeństwo ewolucji oraz trwałości układów podtrzymujących życie w biosferze). Dania, Estonia, Finlandia, Niemcy, Łotwa, Litwa, Polska, Rosja, Szwecja, UE Międzynarodowy program działań dla ochrony Bałtyku, w zakresie ochrony bioróżnorodności koncentrujący się na trzech aspektach: a) odtworzenie i utrzymanie integralności dna morskiego na poziomie gwarantującym odpowiednie funkcjonowanie ekosystemów, b) siedliska i powiązane z nimi gatunki wykazują cechy rozmieszczenia, zagęszczeń i stanu odpowiednie dla typowych warunków geograficznych i klimatycznych, c) jakość wody gwarantuje integralność, odpowiednią strukturę i funkcjonowanie ekosystemów. Program zawiera szereg wspólnych działań oraz uzgodnień związanych z podjęciem wspólnych starań związanych z ochroną Bałtyku. Uzgodniono m.in. działania z zakresu ochrony i tworzenia planów ochrony dla morskich obszarów Natura 2000 i BSPA (MPA), utworzenie czerwonych list siedlisk przyrodniczych, monitorowania gatunków i siedlisk. Przyjęto także założenia i cele dla ochrony wybranych kluczowych gatunków i siedlisk. Zapobieganie wprowadzaniu obcych gatunków jako działanie zmierzające do osiągnięcia właściwego stanu ochrony Morza Bałtyckiego. We współpracy z Konwencją o ochronie środowiska morskiego obszaru Północno-Wschodniego Atlantyku (Convention for the Protection of the Marine Environment of the North-East Atlantic - OSPAR Convention) zbadanie i jeśli to możliwe wyznaczenie obszarów poza Morzem Bałtyckim na wymianę wód balastowych (str. 27). Ratyfikacja najpóźniej do 2013 r. Konwencji o kontroli i postępowaniu ze statkowymi wodami balastowymi i osadami (BWM Convention - Balast Water Management Convention) przez wszystkie kraje HELCOM (str. 27). 1. Apel do właściwych organów w zakresie rybołówstwa, aby podjąć wszelkie niezbędne środki w celu zapewnienia, by do populacje wszystkich eksploatowanych komercyjnie gatunków ryb były w bezpiecznych granicach biologicznych, osiągały Maksymalny Zrównoważony Połów i były rozmieszczone w swoich naturalnych zasięgach, i zawierały pełny rozmiar/wiek (str. 20). 2. Dlatego wzywa się, by w zakresie rybołówstwa ze współpracy z the Baltic RAC i HELCOM podjąć następujące działania (str. 20): a) rozwinąć długoterminowe plany zarządzania dla komercyjnie poławianych ryb, tak by zachować bezpieczne biologicznie granice połowu, osiągać połów w ustalonych granicach (Maximum Sustainable Yield MSY), poprawiać zasięg występowania ryb i rozmiar stosowny do wieku, zwłaszcza w odniesieniu do łososia, troci, gatunków pelagicznych (szprota i śledzia) oraz flądry do 2010; b) wprowadzić dodatkowe działania oparte na najlepszych naukowych dowodach, by osiągnąć następujące cele: - wszystkie złapane osobniki, które nie mogą być wypuszczane na wolność żywe lub bez urazów powinny być raportowane i odstawiane na ląd; - dalej ulepszać sieci itp. i czasy połowów, by nie łapać ryb podczas tarła czy ryb, które są jeszcze zbyt małe, i nie łowić ryb przypadkowych do 2012; - dalszy rozwój i stosowanie odpowiedniej hodowli i zarybiania dla łososia i troci wędrownej w celu ochrony zmienności genetycznej rodzimych dzikich stad, do roku 2012; - podjąć działania, by nie łowić ryb przypadkowych i za małych do Apelować do władz, by podjęły niezwłocznie działania w celu eliminacji nielegalnych, nieuregulowanych i niezgłaszanych połowów (str. 21). 4. Rozwój krajowych programów ochrony węgorzy (str. 21). 5. Do 2012 sporządzić klasyfikację i wykaz rzek, w których historycznie występowały ryby migrujące (np. łosoś, węgorz, troć, jesiotr) (str. 21). 6. Do 2010 rozwinąć plany przywrócenia w rzekach ryb migrujących (w tym tarlisk i szlaków migracyjnych) (str. 21). 7. Ustanowienie współpracy międzynarodowej promującej zarządzanie połowami przybrzeżnymi na zasadach ekosystemowych ( ecosystembased management, str. 21). 1. Eliminacja substancji szkodliwych, które kumulują się w łańcuchach troficznych zalecenia jak przy substancjach zanieczyszczających. 1. Określenie maksymalnego możliwego ładunku nutrientów, który umożliwi utrzymanie dobrego stanu środowiska Morza Bałtyckiego t fosforu i t azotu (str. 8). 2. Działania na rzecz ograniczenia dostawy nutrientów do morza mają być podejmowane przez wszystkie państwa bałtyckie (str. 8). 3. Określenie ilości fosforu i azotu, które dane państwo może wprowadzać do morza (str. 9 tabela). 4. Wprowadzenie stosowanych zapisów odnośnie działań na rzecz ograniczenia dostawy nutrientów do krajowych planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy tworzonych na mocy Dyrektywy Wodnej (str. 9). 5. Wprowadzenie dwóch rekomendacji HELCOM odnoszących się do ścieków, których stosowanie doprowadzi do redukcji dostawy nutrientów (str. 9) i uwzględnienie ich w programach krajowych (Zalecenie 28E/5i 28E/6). 6. Wprowadzenie zalecenia HELCOM 28E/7 dot. działań na rzecz zastąpienia fosforu w detergentach innymi substancjami (str. 10). 7. Podjęcie wszelkich działań celem wyznaczenia odpowiednich części gruntów rolnych w zlewniach jako stref narażonych na skażenie azotanami (str. 10). 8. Przyjęcie zalecenia HELCOM 28E/4 dot. zapobieganiu zanieczyszczeniami z rolnictwa (str. 10). 9. Właściwe wdrożenie najlepszych praktyk środowiskowych (Best Environmental Practice BEP) i najlepszych dostępnych technologii (Best Available Technology BAT) w rolnictwie (str. 10). 10. Zgoda państw bałtyckich UE na podjęcie dodatkowych działań w zakresie redukcji eutrofizacji Morza Bałtyckiego spowodowanych działalnością rolniczą (str. 10), jak i inną: leśnictwo, wydobycie torfu, akwakultury i hodowli zwierząt futerkowych. 11. Wskazanie potrzeby stosowania odpowiednich wymagań w zakresie ochrony wody w obliczu wzrastającej produkcji roślin energetycznych (str. 10). 12. Zgoda na podjęcie działań wspólnych w redukcji dostaw fosforu i azotu z terenów Białorusi i Ukrainy, które nie są sygnatariuszami porozumienia (str. 10). 13. Wdrożenie działań z zakresu ograniczenia dostaw nutrientów pochodzących z powietrza przez kraje działające w HELCOM. 14. Przyjęcie zalecenia HELCOM 28E/15 dot. ujednolicenia metod oceny dostawy rozproszonych ładunków biogenów ze zlewni Morza Bałtyckiego celem osiągnięcia bardziej wiarygodnych oszacowań i ocen dostawy biogenów z rolnictwa i innych źródeł (str. 29). 15. Podjęcie pracy nad narzędziem do oceny eutrofizacji HELCOM (str. 29). 16. Wdrożenie do prawodawstwa krajowego następujących kwestii (str. 39) (zalecenie HELCOM 28E/4): - gęstość zwierząt ( animal density ) należy określić maksymalną liczbę zwierząt na powierzchnię, gdzie będzie odprowadzany obornik, tak by utrzymać równowagę między ilością fosforu i azotu w oborniku a potrzebami roślin w tym zakresie; - lokalizacja farm powinna być zaprojektowana tak, by nie zanieczyszczać wód powierzchniowych i podziemnych; - konstrukcja składowisk oborników - składowiska powinny być szczelne, wysokiej jakości, wystarczająco duże (min. na 6 miesięcy składowania); powinna istnieć współpraca między rolnikami w zakresie zużycia obornika; - ścieki rolnicze zapewnienie odpowiedniego ich przechowywania; 1. Przywrócenie i utrzymanie integralności dna morskiego na poziomie chroniącym funkcje ekosystemów (str. 18). I 2 Program Operacyjny Rybactwo i Morze (PO RYBY 2014-) Rolnictwa i Wsi Departament Rybołówstwa Program Operacyjny Rybactwo i Morze na lata (PO RYBY 2014-) zakłada wsparcie finansowe z Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego (EFMR), zaprojektowanego na lata EFMR zastąpi Europejski Fundusz Rybacki, wdrażany w latach Program kładzie nacisk na długoterminowe cele strategiczne reformy Wspólnej Polityki Rybołówstwa i Zintegrowanej Polityki Morskiej, w szczególności na zrównoważone i konkurencyjne rybołówstwo i akwakulturę, spójne ramy polityczne, umożliwiające dalszy rozwój Zintegrowanej Polityce Morskiej, a także zrównoważony i sprzyjający włączeniu społecznemu rozwój terytorialny obszarów rybackich. Zgodnie ze Strategią Europa te ogólne cele na lata mają odzwierciedlenie w sześciu unijnych priorytetach: 1) promowanie rybołówstwa zrównoważonego środowiskowo, zasobooszczędnego, innowacyjnego, konkurencyjnego i opartego na wiedzy, 2) wspieranie akwakultury zrównoważonej środowiskowo, zasobooszczędnej, innowacyjnej, konkurencyjnej i opartej na wiedzy, 3) wspieranie wdrażania Wspólnej Polityki Rybołówstwa, 4) zwiększanie zatrudnienia i spójności terytorialnej, 5) wspieranie obrotu i przetwarzania, 6) wspieranie wdrażania Zintegrowanej Polityki Morskiej. (str. 6-7) Dokument został przyjęty przez Radę Ministrów w październiku 2014 r. cała Polska Środki finansowe w ramach PO "Rybactwo i Morze" wspierać będą działania wynikające z konieczności wdrożenia WPR, w aspekcie odnoszącym się do ochrony bioróżnorodności dot. będą wspierania zrównoważonego wykorzystania zasobów morskich, rozwoju i wdrażania technik połowowych ograniczających negatywny wpływ na środowisko. Środki przeznaczane będą m.in. na projekty związane z wdrażaniem nowych technologii połowowych, eliminacją sieci-widm, ochroną ekosystemów dna morskiego oraz rozwoje międzysektorowej współpracy dla lepszego zintegrowania potrzeb ochrony bioróżnorodności i potrzeb socjo-ekonomicznych regionu. Realizowane będą także działania wspierające odpowiednią ochronę obszarów Natura Poszerzanie zakresu produkcji o nowe i rynkowe gatunki ryb. Coraz większa grupa gospodarstw stara się zdywersyfikować działalność, rozszerzając produkcję o nowe, poszukiwane na rynku rodzaje produktów (w tym materiał zarybieniowy) lub wprowadzając nowe gatunki ryb i raków (np.: amur, jesiotr, łosoś atlantycki, rak szlachetny, sum europejski, sum afrykański, troć wędrowna, szczupak). (str. 19) Rozwijanie lub wprowadzanie nowych gatunków akwakultury o dobrym potencjale rynkowym, stanowiących alternatywę dla dominującego karpia i pstrąga, a także rozwijanie i wprowadzanie w gospodarstwach akwakultury nowych lub ulepszonych produktów, procesów technologicznych, systemów zarządzania, wiedzy technicznej, naukowej i organizacyjnej. (str. 20) Środki finansowe pochodzące z Programu Operacyjnego Rybactwo i Morze stanowić będą wsparcie dla opracowania i wdrożenia środków ochrony wynikających z rozporządzenia w sprawie WPR, w szczególności do opracowania środków ochrony i zrównoważonej eksploatacji żywych zasobów morza oraz środków technicznych ograniczających niechciany przyłów. Mają również wspierać innowacyjne projekty (np. zastępowanie sieci rybackich bardziej selektywnymi narzędziami w celu ograniczenia odrzutów) oraz rozwój nowych technologii, które mogłyby prowadzić do obniżenia negatywnego wpływu działalności połowowej lub hodowli ryb na środowisko (np. ograniczenia fizycznego i biologicznego oddziaływania połowów na ekosystem lub dno morskie, usuwanie porzuconych narzędzi połowowych (np. usuwanie sieciwidm), budowa lub instalacja urządzeń służących ochronie i rozwojowi fauny i flory wodnej, gromadzenie danych i doradztwo naukowe oraz zacieśnianie współpracy między rybakami, a naukowcami oraz działania związane z zarządzaniem chronionymi obszarami morskimi (w tym obszarami Natura 2000), poprawą ich stanu i monitorowanie. (str. 85) W ramach Priorytetu Promowanie rybołówstwa zrównoważonego środowiskowo, zasobooszczędnego, innowacyjnego, konkurencyjnego i opartego na wiedzy, realizowane będą w szczególności następujące środki: - Ochrona i odbudowa morskiej różnorodności biologicznej i ekosystemów morskich oraz systemy rekompensat w ramach zrównoważonej działalności połowowej zbieranie utraconych narzędzi połowowych i odpadów morskich W ramach Priorytetu Zintegrowana Polityka Morska realizowane będą w szczególności następujące środki : - Promowanie ochrony środowiska morskiego i zrównoważonej eksploatacji zasobów morskich i przybrzeżnych, - Poprawa wiedzy na temat stanu środowiska morskiego (str ) Analiza SWOT: szansa Ograniczenie przyłowów ptaków i ssaków morskich poprzez zastawanie innowacyjnych technik połowu i środków technicznych. Analiza SWOT Szczególne potrzeby dotyczące zatrudnienia, środowiska, adaptacji do zmian klimatycznych i łagodzenia ich skutków oraz wspierania innowacji: W związku z koniecznością ochrony fauny Morza Bałtyckiego istotną potrzebą jest usuwanie oraz utylizacja utraconych lub porzuconych narzędzi połowowych, takich jak sieci i inne narzędzia wykorzystywane w działalności komercyjnej i połowowej. Zalegające najczęściej na dnie morza narzędzia będą usuwane we współpracy podmiotów rybackich i prośrodowiskowych organizacji pozarządowych. Komplementarnie do tych działań, konieczne jest wsparcie w portach rybackich, przystaniach i miejscach wyładunków w obiekty i sprzęt do zbiórki i utylizacji usuniętych odpadów. Środki pochodzące z Programu Operacyjnego Rybactwo i Morze stanowić będą wsparcie dla opracowania i wdrożenia środków ochrony wynikających z reformy WPR, w szczególności do opracowania środków ochrony i zrównoważonej eksploatacji żywych zasobów morza oraz środków technicznych ograniczających niechciany przyłów. Mają również wspierać innowacyjne projekty (np. zastępowanie sieci rybackich bardziej selektywnymi narzędziami w celu ograniczenia odrzutów) oraz rozwój nowych technologii, które mogłyby prowadzić do obniżenia negatywnego wpływu działalności połowowej i hodowli ryb na środowisko (ograniczenia fizycznego i biologicznego oddziaływania połowów na ekosystem lub dno morskie) (str. 17) NW 2 Projekt aktualizacji Programu wodno-środowiskowego kraju 2015 Aktualizacja Programu wodno-środowiskowy kraju (apwśk) jest jednym z dokumentów planistycznych opracowywanych w celu programowania i koordynowania działań zmierzających do realizacji celów środowiskowych wskazanych w art. 4 Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW). Celem aktualizacji Programu wodno-środowiskowego kraju jest więc weryfikacja działań zaplanowanych w zatwierdzonym w 2010 r. PWŚK, pod kątem stopnia ich realizacji i skuteczności oraz wskazanie zaktualizowanych w wyniku tej analizy działań dla jednolitych części wód powierzchniowych, podziemnych, przybrzeżnych i przejściowych oraz obszarów chronionych, których realizacja zapewni osiągnięcie założonych celów środowiskowych. Planowane ukierunkowane na redukcję zidentyfikowanych wpływów presji oraz uzupełnione o działania zapewniające możliwość osiągnięcia ustalonych celów środowiskowych również dla obszarów chronionych. Nie wskazywano natomiast w nim działań, których realizacja została zakończona lub zostanie zakończona przed wejściem w życie apwśk. Podsumowanie działań wskazanych w apwśk zostanie zamieszczone w aktualizacjach planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy: Wisły, Odry, Dunaju, Dniestru, Jarftu, Łaby, Niemna, Pregoły, Świeżej i Ücker. Ponadto, apwśk będąc strategicznym dokumentem w zakresie gospodarki wodnej oraz stanowiąc zbiór najefektywniejszych działań wspierających osiągnięcie celów środowiskowych, powinna zostać uwzględniona w dokumentach planistycznych zarówno na szczeblu krajowym, regionalnym, jak i lokalnym. Pozwoli to na zapewnienie pełnego wdrożenia programów działań i tym samym przyczyni się zarówno do spełnienia celów RDW, jak również do spójności działań planowanych i realizowanych w Polsce. cała Polska Ogólnie sformułowane działania odnoszące się do zachowania właściwego stanu siedlisk i gatunków zależnych od wód, głównie związanych z dolinami rzecznymi. Działania związane z osiągnięciem celów środowiskowych dla poszczególnych JCWP pośrednio przyczyniają się do osiągnięcia GES wód morskich - redukacja poziomu zanieczyszczeń w wodach dopływających do Bałtyku ochrona organizmów dwuśrodowiskowych wykorzystujących wody słone i słodkie na różnych etapach rozwoju osobniczego. W apwśk określono także działania odnoszące się do rzek uchodzących bezpośrednio do morza i ich zlewni. Mają one szczególne znaczenie w ograniczeniu eutrofizacji polskich przybrzeżnych wód Bałtyku. Działania związane z utrzymaniem i poprawą jakości wody odnoszą się w głównej mierze do KPOŚK. Przewidziano także monitoring wód przejściowych i przybrzeżnych z zakresu hydromorfologii i monitoringu stanu wód. Realizacja planu powinna wnieść nowy, istotny zakres informacji w kontekście oceny jakości wód w tych strefach co pośrednio będzie się przyczyniać do zwiększenia wiedzy o skali i źródłach presji na ekosystemy morskie i podejmowania nowych działań w kolejnym cyklu planistycznym. Lokalnie, przywracanie naturalnego ekosystemu strefy brzegowej Bałtyku (likwidacja zbędnych opasek i ostróg, przywrócenie stosunków wodnych na terenach przyległych do brzegu) sprzyja zachowaniu i przywracaniu naturalnej bioróżnorodności. Ma to istotne znaczenie środowiskowe dla przebiegu erozji brzegów morskich. Ponadto naturalny ekosystem jest przede wszystkim doskonałą barierą dla zanieczyszczeń powierzchniowych o różnym charakterze (rolniczym, przemysłowym, komunalnym). patrz: Działania ogólne Priorytet inwestycyjny 6.4: Ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej, ochrona i rekultywacja gleby oraz wspieranie usług ekosystemowych, także poprzez program Natura 2000 i zieloną infrastrukturę. Celem priorytetu inwestycyjnego jest realizacja przedsięwzięć przyczyniających się do zahamowania spadku bioróżnorodności. Przewidywane jest dofinansowanie przedsięwzięć z obszarów: kontroli i zwalczania w środowisku przyrodniczym gatunków obcych Regulacja wprowadzania do środowiska przyrodniczego gatunków obcych (wydawanie zezwoleń). Podstawa prawna art. 120 ustawy o ochronie przyrody. - JEDNOSTKI ODPOWIEDZIALNE: GDOŚ i RDOŚ Priorytet 1: promowanie zrównoważonego rybołówstwa oraz akwakultury W ramach priorytetu finansowane będą działania związane z: zaprzestaniem działalności połowowej, zmniejszeniem oddziaływania rybołówstwa na środowisko morskie, ochroną i odbudową morskiej bioróżnorodności biologicznej i ekosystemów morskich w kontekście zrównoważonej działalności połowowej, łagodzeniem zmiany klimatu, inwestycjami w portach rybackich i rybołówstwo śródlądowe, rozwojem akwakultury świadczącej usługi w zakresie ochrony środowiska Priorytet 2: Innowacyjne i konkurencyjne rybołówstwo i akwakultura Wsparcie finansowe udzielone zostanie grupie realizującej m.in.: projekty innowacji w zakresie rybołówstwa morskiego i rybactwa śródlądowego, projekty innowacji służących ochronie morskich zasobów biologicznych, projekty innowacji w zakresie akwakultury czy inwestycje w portach rybackich. Zakaz zrzutu ścieków ze statków do wód powierzchniowych - JEDNOSTKA ODPOWIEDZIALNA: kapitan/armator. Aktualizacja Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych - JEDNOSTKA ODPOWIEDZIALNA: Prezes 1. Określenie wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie narażonych, z których dopływ azotu do wód wrażliwych należy ograniczyć 2. Opracowanie programu działań dla każdego wyznaczonego obszaru szczególnie narażonego na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych 3. Weryfikacja wyznaczonych wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych i obszarów szczególnie narażonych co 4 lata - JEDNOSTKA ODPOWIEDZIALNA: Dyrektorzy RZGW Ocena stopnia eutrofizacji wód - JEDNOSTKA ODPOWIEDZIALNA: WIOŚ 1. Kontrola stężeń azotanów w wodach wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych 2. Kontrola dotycząca przestrzegania decyzji ustalających warunki korzystania ze środowiska oraz przestrzegania zakresu, częstotliwości i sposobu prowadzenia pomiarów wielkości emisji i jej wpływu na stan środowiska 3. Kontrola warunków wprowadzania ścieków komunalnych do wód lub do ziemi - JEDNOSTKA ODPOWIEDZIALNA: Inspekcja Ochrony 1. Ewidencja zbiorników bezodpływowych w celu kontroli częstotliwości ich opróżniania oraz w celu opracowania planu rozwoju sieci kanalizacyjnej 2. Ewidencja przydomowych oczyszczalni ścieków w celu kontroli częstotliwości i sposobu pozbywania się komunalnych osadów ściekowych oraz w celu opracowania planu rozwoju sieci kanalizacyjnej 3. Obowiązek zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy - JEDNOSTKA ODPOWIEDZIALNA: gmina Obowiązek przyłączenia nieruchomości do istniejącej sieci kanalizacyjnej lub, w przypadku gdy budowa sieci kanalizacyjnej jest technicznie lub ekonomicznie nieuzasadniona, wyposażenie nieruchomości w zbiornik bezodpływowy nieczystości ciekłych lub w przydomową oczyszczalnię ścieków bytowych Istotną rolę w zakresie działań dotyczących elementów hydromorfologicznych objętych monitoringiem hydrograficznym odgrywają Urzędy Morskie w Gdyni, Słupsku i Szczecinie. Dyrektorzy Urzędów Morskich odpowiadają za opracowanie planów zagospodarowania przestrzennego dla: morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej, w obrębie których znajdują się JCWP przejściowe i przybrzeżne. Dyrektorzy odpowiadają również za realizację wieloletniego programu ochrony brzegów morskich, nadzorują właściwą eksploatację portów i dróg morskich, sprawozdają wykonywane prace MIiR. W realizację programu ochrony brzegów morskich wpisuje się działanie podstawowe, jakim jest renaturyzacja brzegu i dna morskiego. Przewiduje się także potrzebę rewizji POBM pod kątem ograniczenia istotnych środowiskowo działań pod nadzorem MIiR. Renaturyzacja brzegu i dna morskiego: - Przywrócenie naturalnego transportu rumowiska w rejonie portu Władysławowo - jednostka odpowiedzialna: właściciel portu - Redukcja zbędnych opasek i ostróg - jednostka odpowiedzialna: urzędy morskie - Przywrócenie stosunków wodnych na terenach przyległych do brzegu - jednostka odpowiedzialna gmina I 1 Plan działań do Strategii Unii Europejskiej dla regionu Morza Bałtyckiego patrz: Strategia UE dla regionu Morza Bałtyckiego. Plan Działania jest dokumentem elastycznym, poddawanym rewizjom, mającym na celu dopasowanie kształtu Strategii do bieżących potrzeb i nowych wyzwań w regionie. Pierwsza rewizja Planu Działania miała miejsce w lutym 2013 r., a druga w czerwcu Dania, Estonia, Finlandia, Niemcy, Łotwa, Litwa, Polska, Szwecja, Plan odnosi się do zakładanego na r. osiągnięcia dobrego stanu wód morskich wymaganym zgodnie z zapisami RDSM. Plan formułuje ogólne obszary działań koniecznych do podjęcia w związku z realizacją celów środowiskowych dla wód morskich w kontekście RDSM. Dokument nie zawiera konkretnych działań na rzecz bioróżnorodności, ale formułuje w poszczególnych obszar aktywności społeczeństwa zakresy działań jakie powinny zostać podjęte dla zrealizowania celów środowiskowych. 1. Redukcja dostawy nutrientów do morza poprzez ograniczenie dopływu składników odżywczych z miejskich oczyszczalni ścieków, osiedli wiejskich, żeglugi i stosowanie zrównoważonych praktyk rolniczych w całej zlewni, ze szczególnym naciskiem na zmniejszenie zużycia środków produkcji nawozów (str , 65, ). - Przykłady działań: rozwój nowych praktyk i technologii w celu redukcji odpływu nutrientów z nawozów używanych w czasie intensywnej hodowli bydła, drobiu i trzody (str. 68). Obornik można wykorzystywać do produkcji biogazu i dalej wykorzystać jako odnawialne źródło energii. Gnojowicę można przetwarzać chemicznie lub mechanicznie w celu oddzielenia azotu i fosforu. Należy też prowadzić interdyscyplinarne badania nad recyklingiem substancji odżywczych 2. Ograniczenie dostawy nutrientów z rolnictwa i ich recykling poprzez wdrożenie minimum 3 projektów krajowych w każdym kraju regionu Morza Bałtyckiego do r. 3. Poprawa gospodarki wodno-ściekowej, oczyszczania ścieków - promocja dobrych praktyk. 4. Ułatwienie dialogu międzysektorowych polityk stwarzanie możliwości porozumienia pomiędzy różnymi graczami na poziomie lokalnym, krajowym i międzynarodowym w celu zrozumienia i podjęcia skutecznych działań w ograniczaniu eutrofizacji. 5. Ulepszenie baz danych dotyczących eutrofizacji jako bazy dla monitoringu. 6. Współpraca z krajami nieunijnymi (zwłaszcza Rosją i Białorusią) w celu wspólnych działań na rzecz ograniczenia eutrofizacji. 7. Prowadzenie badań na rzecz wydajnych mechanizmów redukcji nutrientów. I 2 Krajowa Strategia Regionalnego 2010-: Regiony - miasta - obszary wiejskie Krajowa Strategia Regionalnego 2010-: Regiony, Miasta, Obszary wiejskie (KSRR) to rządowa wizja rozwoju polskich regionów do roku. Określa najważniejsze wyzwania, założenia i cele polityki regionalnej państwa. Wyznacza też zasady i mechanizmy współpracy pomiędzy rządem a samorządami wojewódzkimi oraz koordynacji działań obu szczebli. Formalnie KSRR jest jedną z 9 strategii zintegrowanych, która realizuje cele rozwoju kraju nakreślone w Strategii Kraju. Stanowi również punkt odniesienia dla pozostałych 8 strategii. Ich założenia muszą być zgodnie z założeniami KSRR. Podstawą prawną do jej opracowania są zapisy ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. KSRR ustala trzy cele szczegółowe do roku: 1. Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów, 2. Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie procesom marginalizacji na obszarach problemowych, 3. Tworzenie warunków dla skutecznej, efektywnej i partnerskiej realizacji działań rozwojowych ukierunkowanych terytorialnie. cała Polska I 2 Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju (KPZK ), przyjęta przez rząd w grudniu 2011 r., jest najważniejszym dokumentem strategicznym dotyczącym zagospodarowania przestrzennego kraju. W dokumencie przedstawiono wizję zagospodarowania przestrzennego kraju w perspektywie najbliższych dwudziestu lat, określono cele i kierunki polityki zagospodarowania kraju służące jej urzeczywistnieniu oraz wskazano zasady oraz mechanizmy koordynacji i wdrażania publicznych polityk rozwojowych mających istotny wpływ terytorialny. Tym samym KPZK ma wiele cech strategii ogólnorozwojowej, łącząc elementy zagospodarowania przestrzennego z czynnikami rozwoju społeczno-gospodarczego. cała Polska W zakresie realizacji Konwencji Wodnej. Zakres współpracy określają potrzeby: zarządzania ryzykiem powodzi oraz nagłymi zdarzeniami prowadzącymi do skażenia wód substancjami zagrażającymi jakości wód w międzynarodowych częściach dorzeczy, rozpoznania zasobów bilansowych, osiągnięcia dobrego stanu ekologicznego oraz poboru i przesyłu wód na potrzeby ludności i przemysłu. W zlewni Bugu wspierane będą inwestycje infrastrukturalne mające na celu zmniejszenie obciążenia zanieczyszczeniami wód rzek granicznych i Bałtyku, co między innymi będzie wymagało w perspektywie roku wybudowania bardzo wydajnej oczyszczalni ścieków komunalnych w Brześciu na Białorusi oraz rozwiązania problemów gospodarki ściekowej w ukraińskich częściach zlewni. Ze względu na położenie prawie całego obszaru Polski (99,7% powierzchni) w zlewisku Bałtyku, restrykcyjnie muszą być traktowane ograniczenia zrzutu do wód azotu, fosforu i zanieczyszczeń biodegradowalnych, przede wszystkim pochodzących ze ścieków komunalnych i rolnictwa. Skuteczność redukcji zanieczyszczeń pochodzących z rolnictwa jest zależna od zagospodarowania powierzchni ziemi i stosowanych praktyk rolniczych, na morzu natomiast duże nadzieje należy wiązać z wprowadzeniem marikultur w celu odzyskiwania biogenów. Obszary funkcjonalne ochrony wód mogą być wyznaczane w celu zapobiegania zanieczyszczeniom obszarowym, związanym z użytkowaniem rolniczym. W planach obszarów morskich zostanie zabezpieczona powierzchnia na biologiczne formy oczyszczania wód morskich. I Program ochrony brzegów morskich 2015 Program stanowi nowelizację ustawy z dnia r. o ustanowieniu programu wieloletniego "Program ochrony brzegów morskich" (Dz. U. z 2003 r. Nr 67, poz. 621 ze zmianą z 2015 r. poz. 1700). Celem nowelizacji jest usprawnienie pracy urzędów morskich mając na uwadze wykonywanie zadań związanych z budową, utrzymywaniem i ochroną umocnień brzegowych, wydm i zalesień ochronnych w pasie technicznym wybrzeża oraz o reagowanie na zagrożenia związane z erozją brzegu morskiego. Program ochrony brzegów morskich jest finansowany z budżetu państwa. Maksymalny limit wydatków budżetowych na cały okres realizacji (lata ) to 911 mln zł, przy czym minimalna roczna kwota wydatków budżetu państwa wynosi 34 mln zł. ramach "Programu ochrony brzegów morskich" będą realizowane zadania związane z: - wzmocnieniem i utrzymaniem systemu zabezpieczenia przeciwpowodziowego terenów nadmorskich, - stabilizacją linii brzegowej, - zapobieganiem erozji i zanikowi plaż oraz degradacji klifów, - prowadzeniem i rozszerzaniem zakresu monitoringu stanu wybrzeża morskiego i strefy wód przybrzeżnych. Program został przyjęty przez rząd 1 października 2015 r. wybrzeże Bałtyku, zalew Szczeciński, Kamieński i zalew Wiślany Działania ujęte w Programie mogą oddziaływań na siedliska i gatunki istotne z punktu widzenia utrzymania bioróżnorodności ekosystemów morskich. W toku opracowywania strategicznej oceny oddziaływania na środowisko nie stwierdzono znaczących negatywnych oddziaływań na obszary Natura 2000, co pozwala na przyjęcie założenia, iż w zakresie cechy bioróżnorodność realizacja programu nie powoduje zagrożenia osiągnięcie GES dla wód morskich. Każde z przedsięwzięć powinno być poddane odpowiedniej ocenie oddziaływania na środowisko. Identyfikacja działań podstawowych i doraźnych niezbędnych do osiągnięcia lub utrzymania obrego stanu środowiska wód morskich (z pominięciem C1 - bioróżnorodności)

2 NW - dot. projektów dokumentów - jako istniejąceniew drożone Poziom obow iązyw ania dokumentu I - dot. dokumentów obow iązujących - jako istniejące 1- międzynarodow y 2- krajow y 3- regionalny Horyzont Nazwa Programu Jednostka wydająca dokument Opis dokumentu Lokalizacja (obszar, którego dotyczy działanie zasięg geograficzny oraz lokalizacja miejsca, w którym ma być ono podjęte C1 - Bioróżnorodność C2 - gatunki obce art. 61k.1.1b Pr.wod.: "utrzymanie gatunków obcych wprowadzanych do ekosystemów morskich w wyniku działalności człowieka na poziomie niepowodującym negatywnych zmian w tych ekosystemach" C3 - komercyjne eksploatowane populacje ryb art. 61k.1.1c Pr.wod.: "utrzymanie populacji wszystkich ryb i skorupiaków eksploatowanych w celach komercyjnych w bezpiecznych granicach biologicznych oraz rozmieszczenie populacji tych ryb i skorupiaków ze względu na ich wiek i liczebność, świadczące o jej dobrym stanie" C4 - łańcuchy troficzne art. 61k.1.1d Pr.wod.: "występowanie elementów morskiego łańcucha pokarmowego w ilościach i zróżnicowaniu na poziomie zapewniającym różnorodność gatunków i utrzymanie ich pełnej zdolności reprodukcyjnej" C5 - eutrofizacja art.61k.1.1e Pr.wod.: "ograniczone do minimum eutrofizacji wywołanej przez działalność człowieka, a w szczególności jej niekorzystnych skutków, takich jak straty w różnorodności biologicznej, degradacja ekosystemu, szkodliwe zakwity glonów oraz niedobór tlenu w dolnych partiach wód" C6 - integralność dna morskiego art.61k.1.1f Pr.wod.:"utrzymanie integralności dna morskiego na poziomie zapewniającym ochronę struktury i funkcji ekosystemów bentosowych oraz negatywnego wpływu na te ekosystemy" Identyfikacja działań podstawowych i doraźnych niezbędnych do osiągnięcia lub utrzymania obrego stanu środowiska wód morskich (z pominięciem C1 - bioróżnorodności) I 3 Studium uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego Polskich Obszarów Morskich Urzędy Morskie w Szczecinie, Słupsku i Gdyni Dokument identyfikujący i analizujący uwarunkowania fizyczno-geograficzne, przestrzenne, prawne, gospodarcze, społeczne i przyrodnicze dla potrzeb sporządzenia planu/planów zagospodarowania przestrzennego polskich obszarów morskich (sporządzenie takiego/takich planów przewiduje się w horyzoncie czasowym 2015-). Na potrzeby opracowania Studium przeprowadzono kartowanie nie tylko istotnych cech przyrodniczych, oceanograficznych czy geologicznych polskich obszarów morskich, lecz również obecnych i planowanych sposobów ich wykorzystania. Sam dokument nie ma charakteru prawnie wiążącego dla organów planistycznych RP. Niniejsze Studium nie przesądza jakie rozwiązania zostaną przyjęte w planach przestrzennych obszarów morskich RP, ani jakie plany, i dla których akwenów, zostaną sporządzone. Jednakże ze względu na swoją zawartość merytoryczną będzie ono miało istotne praktyczne znaczenie przy sporządzaniu tych planów (np. przy analizie konfliktów i synergii oraz przy formułowaniu niezbędnych rozwiązań planistycznych). Studium obejmie polskie obszary morskie w rozumieniu ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 934 z późn. zm.), w części odnoszącej się do wyłącznej strefy ekonomicznej i morza terytorialnego RP oraz pasa wód morskich położonego pomiędzy linią podstawową morza terytorialnego i granicami działek ewidencyjnych obszaru lądowego przylegających do wód morskich. Opracowanie obejmuje również morskie wody wewnętrzne Zatoki Gdańskiej, o których mowa w art. 4 pkt. 2 ww. ustawy. Przedmiotem Studium nie są wody w granicach portów oraz Zalewów Szczecińskiego i Wiślanego. Polskie obszary morskie w rozumieniu ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 934 z późn. zm.), również morskie wody wewnętrzne Zatoki Gdańskiej, o których mowa w art. 4 pkt. 2 ww. ustawy. Przedmiotem Studium nie są wody w granicach portów oraz Zalewów Szczecińskiego i Wiślanego. Brak określonych działań mogących bezpośrednio wpływać na stan wód morskich w zakresie bioróżnorodności. Opracowanie zawiera jednak bardzo istotną syntezę aktualnego stanu wiedzy o przyrodzie polskich wód terytorialnych co determinować będzie dalsze planowane zagospodarowanie i wykorzystanie poszczególnych akwenów polskich wód. Wskazania: Należy rozpatrywać rejon Rynny Słupskiej, jako obszar cenny pod kątem makrozoobentosu i wschodnie wody przygraniczne będące ważnym zimowiskiem ptaków. Na ww. akwenach nie powinny być prowadzone działania skutkujące pogorszeniem ich stanu ekologicznego Propozycja hodowli małży jako jednego ze sposobów przeciwdziałania negatywnym skutkom eutrofizacji Morza Bałtyckiego, niemożliwej jednak na szeroką skalę z uwagi na uwarunkowania i wymagania środowiskowe gatunków (obecnie prowadzona eksperymentalna hodowla omułka w zewnętrznej części Zatoki Puckiej). Możliwe jest wykorzystanie trzcin w procesach usuwania nadmiaru substancji biogenicznych ze środowiska płytkich wód przybrzeżnych, a także w procesach oczyszczania ścieków (tworząc blisko oczyszczalni sztuczne trzcinowiska, które zarówno oczyszczałyby wody ściekowe, jak i wykorzystywane byłyby do produkcji biomasy lub w celach budowlanych). Należy rozpatrywać rejon Rynny Słupskiej jako obszar cenny pod kątem makrozoobentosu i wschodnie wody przygraniczne będące ważnym zimowiskiem ptaków. Na ww. akwenach nie powinny być prowadzone działania skutkujące pogorszeniem ich stanu ekologicznego ochroną należy obejmować nie tylko eksploatowane złoża węglowodorów (także soli i rud metali), ale również te, których eksploatacja jest w chwili obecnej nieekonomiczna lub grozi znacznymi kosztami środowiskowymi, gdyż należy założyć, że wraz z rozwojem technologii ich eksploatacja stanie się opłacalna i nieszkodliwa dla środowiska. I 2 ()Strategia Transportu do r. (z perspektywą do r.) Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej Strategia Transportu do r. (z perspektywą do r.) jest jedną z dziewięciu strategii zintegrowanych, realizujących średnio- i długookresową strategię rozwoju kraju. Koordynatorem prac nad tym dokumentem jest Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej. Cel główny strategii: Zwiększenie dostępności transportowej oraz poprawa bezpieczeństwa uczestników ruchu i efektywność sektora transportowego, poprzez tworzenie spójnego, zrównoważonego i przyjaznego użytkownikowi systemu transportowego w wymiarze krajowym, europejskim i globalnym. Cel strategiczny 1: Stworzenie zintegrowanego systemu transportowego. Cel strategiczny 2: Zwiększenie dostępności transportowej oraz poprawa bezpieczeństwa uczestników ruchu i efektywności sektora transportowego poprzez tworzenie spójnego, zrównoważonego i przyjaznego użytkownikowi systemu transportowego w wymiarze krajowym, europejskim i globalnym. Strategia została przyjęta przez rząd w lutym 2013 r. cała Polska I 2 Master Plan dla transportu kolejowego w Polsce do r. Infrastruktury Master Plan dla transportu kolejowego w Polsce do r. jest strategicznym dokumentem planistycznym określającym przyszłość transportu kolejowego w Polsce, z uwzględnieniem wszystkich jego aspektów. Dokument pozwala władzom państwowym oraz podmiotom gospodarującym w zakresie polskiego transportu kolejowego podejmować zadania inwestycyjne oraz tworzyć harmonogram realizacji innych zadań, szczególnie w zakresie: projektowania i przygotowania inwestycji, budowy i modernizacji infrastruktury, racjonalnego zagospodarowania zbędnej części istniejącej infrastruktury, świadczenia usług przewozowych, zarządzania infrastrukturą kolejową i jej utrzymania. Konieczność opracowania Master Planu wynika z decyzji Komisji Europejskiej, a dokument powstawał w konsultacji z jej przedstawicielami. Na jego podstawie będzie oceniać i analizować zmiany zachodzące w polskim systemie transportu kolejowego oraz przeznaczać środki finansowe na jego wsparcie. Dokument został przyjęty przez rząd w grudniu 2008 r. cała Polska I 3 ()Polityka morska Rzeczypospolitej Polskiej do roku (z perspektywą do roku ) Minister W Polityce morskiej Rzeczypospolitej Polskiej do roku (z perspektywą do roku; PMRP) zostały określone kierunki zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego i racjonalnego wykorzystania nadmorskiego położenia Polski. Celem strategicznym polityki morskiej będzie zwiększenie udziału sektora gospodarki morskiej w PKB oraz wzrost zatrudnienia w gospodarce morskiej. Polska polityka morska ma się opierać na konstytucyjnej zasadzie zrównoważonego rozwoju i powinna przynosić wymierne korzyści obywatelom i gospodarce narodowej, wynikające z nadmorskiego położenia naszego kraju oraz zasobów morskich, wykorzystanie potencjału polskiego morza i rozwój polskich portów. Kierunki rozwoju polityki morskiej wpisują się przede wszystkim w cele Długookresowej Strategii Kraju Polska. Trzecia fala nowoczesności i Strategii Transportu do roku (z perspektywą do roku). Projekt Polityki morskiej Rzeczypospolitej Polskiej do roku został opracowany na szczeblu ponadresortowym przez Międzyresortowy Zespół do spraw Polityki Morskiej Rzeczypospolitej Polskiej. Dokument został przyjęty w marcu 2015 r. Wody terytorialne Polski na Morzu Bałtyckim i brzeg morski Sformułowano ogólne cele ochrony środowisk morskich odnoszące się w znacznej mierze do realizacji KPOWM jako skutecznego narzędzia w ochronie ekosystemów morskich. Inne wyszczególnione działania odnoszą się m.in. do realizacji postanowień Krajowego Planu Wdrażania Bałtyckiego Planu Działania HELCOM, edukacji ekologicznej, doposażenia jednostek odpowiedzialnych za zapobieganie i zwalczanie zanieczyszczeń na morzu, redukcji emisji zanieczyszczeń, realizacja monitoringu wód morskich wraz z wdrażaniem ochrony w obszarach Natura Zapobieganie introdukcji obcych gatunków inwazyjnych przenoszonych przez wody balastowe Duże znaczenie dla zarządzania rybołówstwem ma dostęp do wiarygodnych i aktualnych informacji o stanie zasobów morskich. Konieczne jest gromadzenie, monitorowanie i kontrolowanie tego rodzaju danych. Poprzez realizację programu Nowa Wspólna Polityka Rybacka (WPR), zasoby będą eksploatowane powyżej maksymalnego zrównoważonego połowu (MSY) - tam gdzie to możliwe od 2015 r., a najpóźniej do r.; minimalizowanie negatywnego wpływu rybołówstwa na środowisko; regionalizację procesu decyzyjnego; wsparcie rybołówstwa przybrzeżnego; zapewnienie konkurencyjności i opłacalności działania zakładów przetwórstwa ryb; wprowadzenie zakazu odrzutów oraz obowiązku wyładunku wszystkich połowów. Nowa WPR wiązać się również będzie z wdrożeniem środków ochrony ekosystemu morskiego i zasobów morskich. W związku z tym będą mogły być wyznaczone obszary, gdzie rybołówstwo będzie ograniczone ze względu na ochronę stad rozrodczych, miejsc rozrodu ryb czy wrażliwych ekosystemów morskich. W celu prowadzenia racjonalnej gospodarka żywymi zasobami morza Działania służące realizacji celu: 1. Modernizacja i dostosowanie floty rybackiej do dostępnych żywych zasobów Morza Bałtyckiego 2. Poprawa środków kontroli i zarządzania zasobami rybnymi i ich efektywne wdrażanie 3. Zapewnienie racjonalnej i odpowiedzialnej eksploatacji zasobów rybnych przy zwróceniu uwagi na oddziaływanie na potrzeby producentów i konsumentów 5. Skuteczne przeciwdziałanie nielegalnym, nieraportowanym i nieuregulowanym połowom 6. Wspieranie innowacyjnych badań nad rybołówstwem i akwakulturą (str ) Redukcja emisji do Bałtyku związków azotu i fosforu wywołujących zjawisko eutrofizacji jako działanie na rzecz poprawy stanu środowiska morskiego Uznanie Morza Bałtyckiego za obszar kontroli emisji tlenków siarki i azotu będzie miało pozytywne skutki środowiskowe, w postaci zmniejszenia emisji tlenków do środowiska, ograniczenia eutrofizacji, będącej jednym z poważniejszych problemów środowiskowych Morza Bałtyckiego, i tym samym przyczyni się do poprawy stanu środowiska morskiego (str. 34) Cel: Zapewnienie ochrony brzegów morskich oraz ujściowych odcinków rzek przymorskich przed zjawiskiem erozji; Działania służące realizacji celu: 1. Realizacja programu wieloletniego Programu ochrony brzegów morskich 2. Wzmocnienie i utrzymanie systemu zabezpieczenia przeciwpowodziowego terenów nadmorskich 3. Stabilizacja linii brzegowej, zapobieganie erozji i zanikowi plaż oraz degradacji klifów 4. Kontynuacja i rozwój stałego monitoringu stanu brzegów morskich i strefy wód przybrzeżnych Realizacja przedstawionych działań wpłynie zarówno na utrzymanie cennego przyrodniczo środowiska strefy brzegowej. (str. 35) Cel: Eksploatacja złóż morskich zasobów mineralnych z obszaru szelfu kontynentalnego i głębi oceanicznych.działania służące realizacji celu: Zintensyfikowanie prac rozpoznawczych na rzecz eksploatacji zasobów znajdujących się w polskich obszarach morskich oraz badania dna morskiego, przy zastosowaniu najwyższych norm ochrony środowiska Opracowanie efektywnych i bezpiecznych dla środowiska naturalnego systemów wydobycia konkrecji polimetalicznych Stworzenie nowych oraz weryfikacja istniejących map geologicznych dna. Efektem prac weryfikacyjnych istniejących map geologicznych będą wielotematyczne warstwy informacyjne zawierające informacje geologiczne, ekologiczne i inne. Dostarczą one podstaw do planowania przestrzennego oraz prawidłowego zarządzania obszarami dna morskiego, a także pomogą w zapobieganiu konfliktom pomiędzy gospodarczym wykorzystaniem dna a potrzebami ochrony środowiska. I 2 Program operacyjny Infrastruktura i Środowisko Minister Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ 2014-) to krajowy program wspierający gospodarkę niskoemisyjną, ochronę środowiska, przeciwdziałanie i adaptację do zmian klimatu, transport i bezpieczeństwo energetyczne. Środki unijne z programu przeznaczone zostaną również w ograniczonym stopniu na inwestycje w obszary ochrony zdrowia i dziedzictwa kulturowego. Celem POIiŚ jest przede wszystkim wspieranie gospodarki, która efektywnie i przyjaźnie wykorzystuje zasoby środowiska. Działanie to dąży do zrównoważenia rozwoju, co będzie miało wpływ na silną, stabilną i konkurencyjną gospodarkę. W realizacji programu zdecydowany nacisk zostanie położony na gospodarkę, która skutecznie wykorzystuje dostępne zasoby, co wiąże się z korzyściami dla środowiska i konkurencji ekonomicznej. cała Polska Działanie 2.3 Gospodarka wodno-ściekowa w aglomeracjach Celem działania jest zwiększenie liczby ludności korzystającej z ulepszonego systemu oczyszczania ścieków komunalnych, zapewniającego podwyższone usuwanie biogenów. Zostanie to osiągnięte dzięki dokończeniu budowy systemów gospodarki wodnościekowej w aglomeracjach. Realizacja działania pozwoli tym samym na wypełnienie zobowiązań akcesyjnych w zakresie gospodarki ściekowej oraz przyczyni się do ochrony i zachowania stanu ekologicznego wód Bałtyku i zapobiegania zanieczyszczeniu wód powierzchniowych w Polsce. Konieczne jest zakończenie realizacji priorytetowych inwestycji przewidzianych w Krajowym programie oczyszczania ścieków komunalnych (KPOŚK). Inwestycje niezbędne do osiągnięcia celów dyrektywy ściekowej będą zawarte także w opracowanym w procesie aktualizacji KPOŚK tzw. Master Planie dla wdrożenia dyrektywy 91/271/EWG, który będzie zawierał ocenę stanu wdrażania tej dyrektywy. Ponadto znaczna część infrastruktury komunalnej wymaga rozbudowy lub modernizacji I 2 Program Państwowego Monitoringu na lata 2016-, Generalny Inspektorat Ochrony Państwowy Monitoring to system powstały na podstawie Prawa o ochronie środowiska. Państwowy monitoring środowiska, według art. 25 ust. 2 ustawy - Prawo ochrony środowiska, jest systemem: pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku. Informacje wytworzone w ramach PMŚ wykorzystywane są także do celów monitorowania skuteczności działań i strategicznego planowania w zakresie ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju na wszystkich poziomach zarządzania. W Programie Państwowego Monitoringu na lata przewidziano kontynuację większości dotychczasowych zadań i jednocześnie zaplanowano realizację nowych zadań wynikających z konieczności wdrożenia do polskiego systemu monitoringu nowych wymagań unijnych. Dokument został zatwierdzony w październiku 2015 r. cała Polska Pośrednio, patrz: Działania ogólne sprzyjające ochronie Bałtyku Pośrednio, patrz: Działania ogólne sprzyjające ochronie Bałtyku Pośrednio, patrz: Działania ogólne sprzyjające ochronie Bałtyku Pośrednio, patrz: Działania ogólne sprzyjające ochronie Bałtyku Pośrednio, patrz: Działania ogólne sprzyjające ochronie Bałtyku Działanie 2.3. Gospodarka wodno-ściekowa w aglomeracjach Zwiększenie liczby ludności korzystającej z ulepszonego systemu oczyszczania ścieków komunalnych, zapewniającego podwyższone usuwanie biogenów, przez co przyczyni sie do ochrony i zachowania stanu ekologicznego wód Bałtyku i zapobiegania zanieczyszczeniu wód powierzchniowych w Polsce. Pośrednio, patrz: Działania ogólne sprzyjające ochronie Bałtyku I 2 Program Operacyjny Inteligentny Rozwój Program Operacyjny Inteligentny Rozwój dokument przyjęty przez Radę Ministrów 8 stycznia 2014 roku, stanowiący krajową implementację polityki spójności Unii Europejskiej w zakresie wzrostu innowacji i działań badawczych. Program w całości będzie realizowany w ramach Europejskiego Funduszu Regionalnego. POIR to jeden z 6 programów krajowych, które realizowane będą na terytorium całej Polski. Zgodnie z Umową Partnerską, alokacja środków na POIR wynosi 8 614,1 mln eur. Cele: - wsparcie podmiotów gospodarczych w sektorze innowacji i działań badawczych - podniesienie jakości badań naukowych i prac rozwojowych - zwiększenie stopnia przystosowania jednostek do warunków gospodarki rynkowej - zwiększenie umiędzynarodowienia badań naukowych i prac rozwojowych Program koncentruje się na przedsięwzięciach powiązanych z budową gospodarki opartej na wiedzy, konkurencyjnego sektora nauki oraz efektywnych instytucji otoczenia biznesu umożliwiających inteligentny rozwój gospodarczy kraju. cała Polska Środki finansowe mogą być przeznaczane na realizację projektów przyczyniających się do wdrażania Stretegii UE dla Regionu Morza Bałtyckiego co pośrednio może wpływać na warunki kształtowania się bioróżnorodności Bałtyku. Wsparcie innowacji w sektorze akwakultury, innowacje związane z ochroną morskich zasobów biologicznych w celu zmniejszenia oddziaływania rybołówstwa na środowisko I 3 aktualiz acja co 4 lata Programy działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych Oddziały RZGW Zgodnie z art. 47 ust. 7 ustawy z dnia r. Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r., poz. 145 z późn. zm.) Dyrektor RZGW opracowuje program działań dla wyznaczonych w danym regionie wodnym obszarów szczególnie narażonych (OSN), z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych należy ograniczyć. Program jest ogłaszany w postaci rozporządzenia Dyrektora RZGW danego oddziału w drodze aktu prawa miejscowego, publikowanego we właściwym dzienniku urzędowym województwa. Programy działań na obszarach szczególnie narażonych są sporządzane na okres 4 lat. Celem programu jest poprawa stanu wód i przywracanie określonych przepisami prawa standardów ich jakości. Określono w nim kierunki i zakres działań oraz konieczne środki zaradcze, umożliwiające zmniejszenie zanieczyszczenia wód spowodowanego przez azotany pochodzące z działalności rolniczej. Program działań wprowadza szereg środków zaradczych do obowiązkowego stosowania przez użytkowników rolnych np. przestrzeganie okresów, w których nie wolno stosować nawozów, przestrzeganie dawek i sposobów nawożenia oraz wskazuje sposoby właściwego użytkowania gruntów i magazynowania nawozów naturalnych. Obszar działań poszczególnych oddziałów RZGW Pozytywne oddziaływania pośrednie związane z ograniczeniem emisji biogenów do wód. Najważniejsze środki zaradcze które uwzględnia się w programach na obszarach szczególnie zagrożonych (ONS) (zgodnie załącznikiem nr 1 do rozporządzenia Ministra z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań jakim powinny odpowiadać programy działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych): Stosuje się szczególne okresy nawożenia (m.in.): - nawożenie stosuje się w okresach i w warunkach, gdy nie ma zagrożenia, że zawarte w nich składniki mineralne, szczególnie związki azotu, będą wymywane do wód gruntowych lub zmywane do wód powierzchniowych w stopniu powodującym zagrożenie dla wód, a w konsekwencji ich zanieczyszczenie - nawozy naturalne, organiczne i azotowe mineralne na gruntach ornych stosuje się w okresie od dnia 1 marca do dnia 15 listopada; na łąkach trwałych i pastwiskach trwałych od dnia 1 marca do dnia 15 sierpnia - nawozy płynne naturalne na łąkach trwałych i pastwiskach trwałych stosuje się od dnia 1 marca do dnia 15 sierpnia - nawozy stałe naturalne stosuje się: na łąkach trwałych od dnia 1 marca do dnia 30 listopada; na pastwiskach trwałych od dnia 1 marca do dnia 15 kwietnia i od dnia 15 października do dnia 30 listopada Ponadto ogólne zasady stosowania nawozów określone zostały w 2 ust. 4 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Wsi z dnia 16 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowego sposobu stosowania nawozów oraz prowadzenia szkoleń z zakresu ich stosowania (Dz. U. Nr 80, poz. 479, zm.: Dz. U. z 2012 r., poz. 745). Warunki przechowywania nawozów naturalnych oraz postępowanie z odciekami (m.in.): - Płynne nawozy naturalne należy przechowywać w taki sposób, aby wycieki nie przedostawały się do gruntu i wód - obornik należy przechowywać w sposób zabezpieczający przed przenikaniem odcieków do wód lub do gruntu, lub w przypadku utrzymywania zwierząt na głębokiej ściółce, w budynku inwentarskim o nieprzepuszczalnym podłożu, - jeżeli prowadzący działalność rolniczą na OSN posiada nadmierną ilość nawozów naturalnych w stosunku do rzeczywistej pojemności ich przechowywania, musi on udokumentować, że nawozy usuwa w sposób nieszkodliwy dla środowiska - Nawozy naturalne i kiszonki przechowuje się w odległości większej niż 20 m od studni, od linii brzegu cieków i zbiorników wodnych, - W okresie od dnia 1 marca do 31 października, jednak nie dłużej niż przez 12 tygodni, dopuszcza się złożenie obornika na pryzmie bezpośrednio na gruncie, ale 20 m od studni, od linii brzegu cieków i zbiorników wodnych, Zasady nawożenia pól na terenie o dużym nachyleniu (m.in.): -przypadku działek o nachyleniu powyżej 10% zabiegi uprawowe należy wykonywać w kierunku poprzecznym do nachylenia stoku, o ile pozwala na to usytuowanie i powierzchnia działki. - Orkę należy wykonywać odkładając skiby w górę stoku Inne zasady nawożenia pól (odpowiednie dawki nawozów, odległości od cieków, nawożenie pól w pobliżu cieków i warunkach, plany I 3 Strategia Pomorskiego Pomorskiego W dniu 24 września 2012 roku Pomorskiego przyjął Strategię Pomorskiego. Strategia Pomorskiego jest jednym z najważniejszych dokumentów samorządu województwa określającym wizję rozwoju, cele oraz główne działania zmierzające do ich osiągnięcia. Zaktualizowana Strategia wyznacza w perspektywie roku trzy wzajemnie uzupełniające się i równie ważne cele strategiczne. Są nimi: - nowoczesna gospodarka, - aktywni mieszkańcy - atrakcyjna przestrzeń. Celem nadrzędnym jest spójność regionu, ale rozumiana jako zapewnienie możliwości rozwoju i poszukiwanie takich ścieżek zmian, które będą wykorzystywały i wzmacniały potencjał każdego z obszarów. Naczelnymi zasadami w procesie realizacji Strategii będą zatem: łączenie sił i zasobów, a także koordynacja wysiłków poszczególnych podmiotów. Województwo pomorskie patrz: działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego patrz: działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego I 3 Strategia Zachodniopomorskiego do roku Zachodniopomorski ego Obecnie obowiązująca Strategia Zachodniopomorskiego do roku wraz z Prognozą oddziaływania na Środowisko została przyjęta przez Zachodniopomorskiego Uchwałą Nr XXVI/303/05 z dnia 19 grudnia 2005 roku. Konieczność dokonania aktualizacji Strategii wynika z zapisów Ustawy z dnia 6 grudnia 2006 roku o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (tekst jednolity Dz. U. z 2009 roku, Nr 84 poz. 712), jak równie związana jest ze stale zmieniającymi si uwarunkowaniami zewnętrznymi i wewnętrznymi rozwoju województwa. Zaktualizowana Strategia Zachodniopomorskiego do roku została przyjęta przez Zachodniopomorskie w czerwcu 2010 r. Dokument wyznacza kierunki działań społeczności regionu oraz mechanizmy monitorowania jego rozwoju. Strategia zachodniopomorskiego jest jednym z najważniejszych dokumentów samorządu województwa określającym wizję rozwoju, cele oraz główne działania zmierzające do ich osiągnięcia. W aktualizacji strategii w perspektywie roku określono 6 celów strategicznych (którym przyporządkowano 34 cele kierunkowe): - Wzrost innowacyjności i efektywności gospodarowania - Wzmocnienie atrakcyjności inwestycyjnej regionu - Zwiększenie przestrzennej konkurencyjności regionu - Zachowanie i ochrona wartości przyrodniczych, racjonalna gospodarka zasobami - Budowanie otwartej i konkurencyjnej społeczności - Wzrost tożsamości I spójności społecznej regionu Województwo zachodniopomorskie Ogólne odniesienia związane z ochroną bioróżnorodności i zrównoważonym użytkowaniem zasobów morskich. Określono strategiczne cele związane z rozwojem infrastruktury portowej i trnasportem morskim, które mogą zwiększać presje na zachowanie ekosystemów morskich we właściwym stanie. Uruchomienie oczyszczalni ścieków w Szczecinie Wdrażanie najlepszych praktyk w zakresie rozwoju infrastruktury komunalnej - budowa nowoczesnych stacji uzdatniania, budowa nowoczesnych oczyszczalni ścieków. Dążenie do uporządkowania gospodarki komunalnej na obszarach zurbanizowanych poprzez: modernizację sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, poprawę jakości wody pitnej i zmniejszenie zanieczyszczeń odprowadzanych do środowiska, ograniczenie ilości składowanych odpadów. Droga do osiągniecia tego celu może być kształtowanie ładu przestrzennego w kierunku zwiększenie ekonomicznej racjonalności inwestycji wodno-kanalizacyjnych oraz wzrostu efektywności funkcjonalnej systemów wodociągowych, kanalizacyjnych i odpadowych. Dalsze korzyści można osiągnąć równiż poprzez stymulowanie współpracy gmin i samorządów w zakresie infrastruktury ochrony środowiska oraz infrastruktury komunalnej, która zwiększałaby opłacalność podejmowanych inwestycji oraz ograniczała ich koszty społeczne. Cel strategiczny nr 4: Zachowanie i ochrona wartości przyrodniczych, racjonalna gospodarka zasobami; Cel kierunkowy: Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego -osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód poprzez eliminowanie zanieczyszczeń wód powierzchniowych substancjami niebezpiecznymi ze źródeł przemysłowych, komunalnych i rolniczych - ograniczanie emisji zanieczyszczeń, hałasu i gazów cieplarnianych ze źródeł komunalnych, komunikacyjnych i przemysłowych Cel kierunkowy: Rozwój infrastruktury ochrony środowiska i systemów gospodarowania odpadami - rozbudowa i modernizacja sieci kanalizacji zbiorczej, oczyszczalni ścieków i systemów zaopatrzenia w wodę I Strategia rozwoju społecznogospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego do roku 2025 Warmińsko- Mazurskiego Dokument Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego do roku 2025 powstał w wyniku aktualizacji Strategii z 2005 r. i jest trzecim już etapem planowania strategicznego zapoczątkowanego w 1999 r. przez władze regionu. Strategię zaktualizowano w czerwcu 2013 r. uchwałą sejmiku województwa. Strategia opracowana jest w horyzoncie czasowym do 2025 r. To celowe podejście wynika z długofalowego myślenia strategicznego, sięgającego poza najbliższy okres programowania funduszy europejskich (2014-). sformułowano 4 cele strategiczne: - wzrost konkurencyjności gospodarki, który zawiera najważniejsze zagadnienia na styku gospodarka społeczeństwo - wzrost aktywności społecznej zawiera cele operacyjne ze sfery społeczeostwo sieci - wzrost liczby i jakości powiązao sieciowych ukierunkowanych głównie na sferę gospodarczą, dlatego znajduje się na styku gospodarki i nowoczesnych sieci - nowoczesna infrastruktura rozwoju ten cel najsilniej wpływa na realizację wszystkich pozostałych celów strategicznych, dlatego umieszczony jest w centralnej części układu celów województwo warmińskomazurskie Budowa i modernizacja oczyszczalniścieków. Rozbudowa sieci kanalizacyjnej. I 3 Strategia rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego do roku Kujawsko- Pomorskiego województwa uchwalił strategię rozwoju województwa Kujawsko-Pomorskiego do roku w październiku 2013 r. W dokumencie wyróżniono 4 priorytety: - Konkurencyjna gospodarka - Modernizacja przestrzeni wsi i miast - Silna metropolia - Nowoczesne społeczeństwo Województwo kujawskopomorskie Wspierane i promowane będą inicjatywy wspólnej realizacji przedsięwzięć przez samorządy sąsiednich jednostek zwłaszcza mające na celu aktywizację gospodarczą lub społeczną lub rozwiązywanie ważnych problemów infrastrukturalnych (gospodarka wodno-ściekowa, zaopatrzenie w energię, gospodarka odpadami) I 3 Strategia rozwoju województwa mazowieckiego do roku Mazowieckiego Strategia Mazowieckiego do roku (aktualizacja) została uchwalona przez w dniu 28 października 2013 r. Strategia jest dokumentem, którego zapisy powinny mieć wpływ na kształt przyszłego rozwoju przez określenie długookresowych procesów rozwojowych w regionie. Województwo mazowieckie Działania w ramach i Energetyki Zapewnienie trwałego i zrównoważonego rozwoju oraz zachowanie wysokich walorów środowiska poprzez: - Prowadzenie monitoringu zanieczyszczeń środowiska - Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu i potencjału ekologicznego wód i związanych z nimi ekosystemów Poprawa jakości wód, odzysk/unieszkodliwianie odpadów, odnowa terenów skażonych oraz ograniczenie emisji zanieczyszczeń, po przez: - Zmniejszenie obciążenia środowiska powodowanego emisjami zanieczyszczeń do wód, atmosfery i gleby - Porządkowanie i tworzenie spójnego systemu gospodarki odpadami I 3 Strategia rozwoju województwa podlaskiego do roku Podlaskiego Strategia została przyjęta 9 września 2013 r. przez Podlaskiego. Dokument zakłada 3 cele strategiczne: - Konkurencyjna gospodarka; - Powiązania krajowe i międzynarodowe; - Jakość życia. Posiada także wizję województwa w r. Województwo podlaskie Cel operacyjny 3.4. Ochrona środowiska i racjonalne gospodarowanie jego zasobami W trosce o zwiększenie dyspozycyjnych zasobów wód dobrej jakości na potrzeby gospodarki i społeczeństwa, należy dążyć do jak najlepszego oczyszczania ścieków komunalnych i przemysłowych, a także do propagowania zmian sposobu gospodarowania w zlewni, tak aby doprowadzić do zmniejszenia ryzyka zanieczyszczenia wód ze źródeł rozproszonych (rolniczych). Szczególnie intensywne działania powinny być skierowane na jak najskuteczniejszą ochronę głównych zbiorników wód podziemnych oraz stref ochrony ujęć wód podziemnych i powierzchniowych. Efektywna gospodarka wodna powinna prowadzić także do utrzymania niezbędnej ilości zasobów wody oraz usuwania bądź zmniejszania wszelkich zagrożeń związanych z jej deficytem i nadmiarem. Wsparcie w tym zakresie ukierunkowane zostanie w szczególności na wykorzystanie inżynierii ekologicznej. Wspierane będą inwestycje związane z gospodarką wodno-ściekową, w tym systemy odbioru ścieków komunalnych, budowa oczyszczalni ścieków, poprawa parametrów istniejących oczyszczalni, jak również wspieranie gospodarki osadami ściekowymi. Na terenach o zabudowie rozproszonej, w tym w szczególności na obszarach wiejskich, promowany będzie rozwój indywidualnych systemów oczyszczania ścieków. Główne kierunki interwencji: - Edukacja ekologiczna i zwiększenie aktywności prośrodowiskowej społeczeństwa - Ochrona powietrza, gleb, wody i innych zasobów - Efektywny system gospodarowania odpadami I 3 Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego do roku Wielkopolskiego Zaktualizowana strategia rozwoju dla wielkopolski została przyjęta przez Wielkopolskiego 17 grudnia 2012 r. Województwo wielkopolskie Cel operacyjny 2.1. Wsparcie ochrony przyrody Cel ten realizowany powinien być przede wszystkim przez następujące kierunki działań: Osłabianie negatywnego wpływu działalności człowieka na ekosystemy: usuwanie przyczyn i skutków eutrofizacji, odwadniania ekosystemów, postępującej antropogenizacji flory i fauny, w tym w wyniku suburbanizacji. Cel operacyjny 2.7. Poprawa gospodarki wodno-ściekowej do roku. Wielkopolski system gospodarki wodno-ściekowej nadal odbiega od wymogów Dyrektywy Rady 91/271/EWG z dnia 19 maja 1991 r. dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych. Polska wynegocjowała okres przejściowy na wprowadzenie przepisów ww. dyrektywy do końca 2015 r. Dlatego konieczne jest realizowanie inwestycji w zakresie gospodarki ściekowej w taki sposób, aby wywiązać się ze zobowiązań określonych w negocjacjach oraz z terminów zapisanych w Traktacie Akcesyjnym. Cel ten realizowany powinien być przede wszystkim przez następujące kierunki działań: - Kontynuacja wyposażania aglomeracji w oczyszczalnie ścieków. - Budowa, rozbudowa oraz modernizacja sieci kanalizacji sanitarnej i oczyszczalni ścieków. - Wyposażanie terenów o zabudowie rozproszonej w indywidualne, ekologiczne systemy oczyszczania ścieków. - Poprawa gospodarki wodno-ściekowej na obszarach wiejskich. - Rozbudowa infrastruktury gospodarki wodno-ściekowej w zakładach przemysłowych. - Wdrażanie nowoczesnych technologii służących oszczędzaniu wody oraz powtórnemu wykorzystaniu wód zużytych. I 3 Strategia rozwoju województwa lubuskiego do roku Lubuskiego Strategia rozwoju województwa lubuskiego do roku została przyjęta przez 19 listopada 2012 r. Dokument zakłada 4 cele strategiczne: - Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka regionalna - Wysoka dostępność transportowa i teleinformatyczna - Społeczna i terytorialna spójność regionu - Region efektywnie zarządzany Województwo lubuskie Cel strategiczny: Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka regionalna Cel szczegółowy: Udoskonalenie oraz rozbudowa infrastruktury energetycznej i ochrony środowiska Zapewnienie skutecznych i efektywnych systemów zbierania i oczyszczania ścieków -budowa, przebudowa i remont sieci kanalizacji zbiorczej oraz oczyszczalni ścieków, tworzenie sprawnych systemów gospodarowania odpadami komunalnymi w oparciu o regionalne zakłady zagospodarowania odpadów, wspieranie działań w zakresie zapobiegania i ograniczania wytwarzania odpadów komunalnych, wdrażanie technologii odzysku, w tym recyklingu, wdrażania technologii ostatecznego unieszkodliwiania odpadów komunalnych, a także likwidacji zagrożeń wynikających ze składowania odpadów. I 3 Strategia rozwoju województwa dolnośląskiego do roku Dolnośląskiego Strategia Dolnośląskiego została uchwalona w dniu 28 lutego 2013 r. Jest ona najważniejszym dokumentem strategicznym regionu wytyczającym cele i kierunki rozwoju Dolnego Śląska na najbliższe lata. W powiązaniu z krajowymi oraz europejskimi dokumentami strategicznymi, ujmuje całość spraw wpływających na kształtowanie sytuacji społecznogospodarczej regionu. Przyjęty w strategii model gospodarczy składa się z dwóch filarów. Pierwszy filar stanowić będzie rozwój przemysłu opartego na najnowocześniejszych technologiach oraz nowoczesnych usługach. Drugi filar opierać się będzie na unikatowych zasobach przyrodniczych, uzdrowiskowych i kulturowych, a także bogatych zasobach naturalnych wspieranych działaniami w sferze energii, klimatu, krajobrazu i zdrowia. Województwo dolnośląskie Realizacja celów Strategii ukierunkowana na: * Obniżenie emisji zanieczyszczeń powietrza SO2 do poziomu 13 kg na 1 mieszkańca i NOX do poziomu 5 kg na 1 mieszkańca; * Wzrost udziału ludności korzystającej z oczyszczalni ścieków w liczbie ludności ogółem do poziomu 85% I 3 Strategia rozwoju województwa opolskiego do roku Opolskiego Strategia Opolskiego do r. przyjęta została przez 28 grudnia 2012 r. Województwo opolskie Istniejące zasoby naturalne województwa opolskiego podlegają trwałej eksploatacji, której wynikiem jest postępująca degradacja środowiska. Ochrona środowiska realizowana będzie w sposób kompleksowy, a u jej podstaw będzie leżeć zmiana dotychczasowych wzorców konsumpcji i zachowań, ukierunkowana na efektywne i racjonalne wykorzystanie i poszanowanie zasobów środowiska. Podstawowe znaczenie posiadać będzie wdrażanie nowoczesnych technologii w infrastrukturze technicznej, zakończenie budowy systemów gospodarki wodno-ściekowej, ze szczególnym uwzględnieniem głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP 333, 335, 332), zwiększenie udziału odzysku oraz wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów. Cel strategiczny Wysoka jakość środowiska CEL OPERACYJNY 7.1. Poprawa stanu środowiska poprzez rozwój infrastruktury technicznej - budowa, rozbudowa i modernizacja stacji uzdatniania wody, sieci kanalizacyjnych i oczyszczalni ścieków CEL OPERACYJNY 7.4. Racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych - wdrażanie programów rolno-środowiskowych i dobrych praktyk rolniczych - ochrona ilości i jakości wód podziemnych i powierzchniowych, w szczególności na obszarach GZWP 333 oraz w dorzeczu Odry CEL OPERACYJNY 7.5. Przeciwdziałanie i usuwanie skutków zagrożeń naturalnych i cywilizacyjnych Działanie: - tworzenie systemów umożliwiających retencjonowanie ścieków opadowych z terenów zurbanizowanych oraz ich odzyskiwanie. CEL OPERACYJNY 8.2. Rozwój przestrzeni aglomeracji wraz ze wzmacnianiem powiązań instytucjonalnych i społecznych - współpraca jst m.in. w zakresie zaopatrzenia w wodę, odprowadzania ścieków, zasilania w energię i ciepło, dostępu do sieci teletechnicznych, prowadzenia gospodarki odpadami, transportu zbiorowego, wspólnych inicjatywy oświatowych, kulturalnych i sportowych oraz spójnej promocji I 3 Strategia rozwoju województwa łódzkiego do roku Łódzkiego Strategia Łódzkiego na lata 2007, została uchwalona przez Łódzkiego w styczniu 2006 roku, zakładała skoncentrowanie działań prorozwojowych w 14 obszarach priorytetowych zgrupowanych w 3 sferach: - w sferze społecznej: wiedza i kompetencje, jakość życia, polityka społeczna, społeczeństwo obywatelskie, - w sferze ekonomicznej: dostępność, baza gospodarcza, społeczeństwo informacyjne, obszary wiejskie, rynek pracy, wizerunek, - w sferze funkcjonalno-przestrzennej: system osadniczy, ład przestrzenny, tożsamość regionalna, ochrona środowiska Województwo łódzkie Trendy i strategiczne wyzwania rozwojowe do roku: Rozbudowa systemu kanalizacji na terenach o skoncentrowanej zabudowie, zarówno w miastach, jak i na obszarach wiejskich, które w znacznym stopniu zostaną obsłużone systemami kanalizacji zbiorczej z odprowadzeniem zebranych ścieków komunalnych do oczyszczalni. Oczyszczalnie obsługujące duże aglomeracje (powyżej RLM) wyposażone zostaną w nowoczesne technologie, dzięki czemu w ściekach oczyszczonych nastąpi ponad 75% redukcja związków biogennych, będących główną przyczyną eutrofizacji cieków wodnych. Racjonalnym i nowoczesnym systemem gospodarowania odpadami zostanie objętych prawie 100% mieszkańców (wzrost o 25% w stosunku do 2010 r.) a na składowiska po selekcji trafiać będzie nie więcej niż 50% zebranych odpadów (w 2010 r. 73,4%). Wspieranie działań na rzecz zapobiegania i zmniejszania procesu eutrofizacji w celu zatrzymania i magazynowania wód o dobrej jakości; Cel strategiczny (obszary wiejskie) Atrakcyjne osadniczo obszary wiejskie, wykorzystujące potencjały wewnętrzne dla rozwoju wielofunkcyjnego: - Wspieranie działań na rzecz stosowania Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych, w tym m. in. poprawy efektywności gospodarowania zasobami wodnymi i glebowymi w rolnictwie (szczególnie w kierunku przeciwdziałania zakwaszeniu gleb) oraz wspieranie działań na rzecz realizacji programów rolnośrodowiskowych (w tym działania na rzecz ochrony bioróżnorodności), zwiększenie retencjonowania wód m. in. przez zwiększenie lesistości i zadrzewień. - Wspieranie rozwoju systemów wodno-ściekowych Strategiczne kierunki działań 7.2. Wzmocnienie i rozwój systemów infrastruktury technicznej: rozwój systemów wodno kanalizacyjnych, m. in. poprzez: zapewnienia skutecznych i efektywnych systemów odprowadzania i I 3 Strategia rozwoju województwa śląskiego do roku + Śląskiego Niniejszy dokument, jest aktualizacją Strategii Śląskiego Śląskie, Uchwalone przez Śląskiego 17 lutego 2010 roku, stanowi plan samorządu województwa określający wizję rozwoju, cele oraz główne sposoby ich osiągania w kontekście występujących uwarunkowań w perspektywie roku. Radni przyjęli Strategię Śląskiego "Śląskie +". Uchwała u Śląskiego 1 lipca 2013 r. Na podstawie nakreślonej wizji rozwoju wykraczającej poza horyzont czasowy Strategii, wyznaczono obszary priorytetowe, cele strategiczne i cele operacyjne, a następnie określono kierunki działań do roku. 4 obszary priorytetowe: - Nowoczesna gospodarka - Szanse rozwojowe mieszkańców - Przestrzeń - Relacje z otoczeniem Województwo śląskie Cel operacyjny: C.1. Zrównoważone wykorzystanie zasobów środowiska - Wspieranie działań na rzecz poprawy jakości wód powierzchniowych oraz ochrony wód podziemnych i racjonalizacji ich wykorzystania I 3 Strategia rozwoju województwa małopolskiego do roku Małopolskiego Strategia Małopolskiego na lata Małopolska. Nieograniczone możliwości, przyjęta została przez 26 września 2011 r., zaktualizowano poprzedni dokument z 2006 r. z perspektywą Obecna strategia wyznacza cele regionalne, które powinny być osiągnąć w perspektywie do roku. Działania wyznaczono na podstawie 7 obszarów. Województwo małopolskie Cel strategiczny Wysoki poziom bezpieczeństwa mieszkańców Małopolski w wymiarze środowiskowym, zdrowotnym i społecznym. Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego oraz wykorzystanie ekologii dla rozwoju Małopolski Ochrona zasobów wodnych: - ograniczenie zanieczyszczeń przedostających się do wód podziemnych, powierzchniowych i gleb I 3 Strategia rozwoju województwa świętokrzyskiego do roku Świętokrzyskiego Aktualna, zaktualizowana wersja strategii została przejęta przez województwa 16 lipca 2013 r. Dokument zakłada 6 celów strategicznych: - Koncentracja na poprawie infrastruktury regionalnej - Koncentracja na kluczowych gałęziach i branżach dla rozwoju gospodarczego regionu - Koncentracja na budowie kapitału ludzkiego i bazy dla innowacyjnej gospodarki - Koncentracja na zwiększeniu roli ośrodków miejskich w stymulowaniu rozwoju gospodarczego regionu - Koncentracja na rozwoju obszarów wiejskich - Koncentracja na ekologicznych aspektach rozwoju regionu Województwo świętokrzyskie Cel strategiczny 6. Koncentracja na ekologicznych aspektach rozwoju regionu Inżynieria środowiska, czyli dokończenie infrastruktury komunalnej oraz efektywne wykorzystanie zlewni Wisły, racjonalna gospodarka wodna i ściekowa, efektywna gospodarka odpadami oraz poprawa mechanizmów zarządzania środowiskiem. Przykładem tego typu działań są m.in.: budowa nowych oraz modernizacja i rozbudowa istniejących oczyszczalni ścieków oraz systemów zbiorczej kanalizacji sanitarnej i deszczowej. I 3 Strategia rozwoju województwa lubelskiego do roku Lubelskiego 24 czerwca 2013 r. w Lubelskiego uchwalił zaktualizowaną wersje Strategii Lubelskiego na lata z perspektywą. Strategiczne cele rozwoju regionu lubelskiego, których realizacji będą służyły uchwalone działania są określone następująco: 1. Wzmacnianie urbanizacji regionu 2. Restrukturyzacja rolnictwa oraz rozwój obszarów wiejskich 3. Selektywne zwiększanie potencjału wiedzy, kwalifikacji, zaawansowania technologicznego, przedsiębiorczości i innowacyjności regionu 4. Funkcjonalna, przestrzenna, społeczna i kulturowa integracja regionu Województwo lubelskie Wspieranie wysiłków władz lokalnych na rzecz kompleksowej rewitalizacji oraz poprawy infrastruktury komunalnej I 3 Strategia rozwoju województwa podkarpackiego do roku Podkarpackiego Strategia rozwoju województwa podkarpackiego do roku została uchwalona przez 26 sierpnia 2013 r. aktualizując poprzednią strategię z 2007 r. Nowo przyjęta Strategia wskazuje na cztery podstawowe obszary tj.: Konkurencyjna i Innowacyjna Gospodarka", Kapitał Ludzki i Społeczny"', Siec Osadnicza"', Środowisko i Energetyka", na których w pierwszej kolejności koncentrować się będą działania samorządu województwa. Województwo podkarpackie Kierunek działania: Zapewnienie właściwej gospodarki wodno-ściekowej. (Celem realizacji tego kierunku działań jest osiągniecie i utrzymanie na terenie całego województwa podkarpackiego dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych) Realizacja inwestycji wynikających z Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych. - wyposażanie terenów nieaglomeracyjnych we właściwą infrastrukturę systemowo rozwiązującą problem zbierania i oczyszczania ścieków (w tym budowę przydomowych oczyszczalni ścieków dla jednego lub kilku gospodarstw, szczelnych wybieralnych zbiorników, itp.), - dokładna ewidencja wszystkich zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków wraz z kontrolą wywozu nieczystości płynnych i osadów ściekowych z oczyszczalni, - stały monitoring czystości wód w województwie, - stosowanie nowoczesnych rozwiązań technologicznych w zakresie gospodarki wodno-ściekowej oraz zmniejszania wodochłonności gospodarki, - dotrzymanie zobowiązań nałożonych przez ustawodawstwo europejskie i krajowe w zakresie gospodarki wodno-ściekowej, - poprawa świadomości ekologicznej społeczeństwa, - efektywna współpraca transgraniczna w zakresie ochrony zasobów wodnych I 2 Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko Minister Gospodarki, Rada Ministrów 15 kwietnia 2014 r. przyjęła Strategię Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko perspektywa do r. (BEiŚ), przedłożoną przez Ministra Gospodarki. Dokument został opracowany we współpracy z Ministerstwem. Strategia jest jedną z 9 zintegrowanych strategii rozwoju, powstałych w oparciu o ustawę z 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Dokument uszczegóławia zapisy Średniookresowej Strategii Kraju w dziedzinie energetyki i środowiska oraz stanowi wytyczne dla Polityki energetycznej Polski. Celem głównym Strategii Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko jest zapewnienie wysokiej jakości życia obecnych i przyszłych pokoleń z uwzględnieniem ochrony środowiska oraz stworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju nowoczesnego sektora energetycznego, zdolnego zapewnić Polsce bezpieczeństwo energetyczne oraz konkurencyjną i efektywną gospodarkę. Celami szczegółowymi BEiŚ są: - zrównoważone gospodarowanie zasobami środowiska, - zapewnienie gospodarce krajowej bezpiecznego i konkurencyjnego zaopatrzenia w energię oraz - poprawa stanu środowiska. Ponadto w dokumencie wskazano zagadnienia horyzontalne, wykraczające poza wskazaną perspektywę czasową. Zawarto w nim 15 kierunków interwencji podzielonych na 52 działania w obszarze energetyki i środowiska wraz ze szczegółowym podziałem na zadania, ze wskazaniem instytucji koordynujących, zaangażowanych i odpowiedzialnych za ich realizację, a także dokumentów powiązanych. Kontynuacja działań inwestycyjnych koncentrujących się na usuwaniu związków azotu i fosforu oraz zanieczyszczeń bakteriologicznych. Istotne dla jakości wód w Polsce będą zmiany w rolnictwie (nawożenie, melioracje) w kierunku stosowania tzw. dobrych praktyk rolniczych. Aby zapewnić dostępność wody, wzorce produkcji w przemyśle powinny być ukierunkowane na zmniejszanie wodochłonności (zamknięte obiegi wody) oraz odpowiednie opłaty za korzystanie z wody. Cel 3. Poprawa stanu środowiska Cel szczegółowy: Zapewnienie dostępu do czystej wody dla społeczeństwa i gospodarki - Degradacja wód negatywnie oddziałuje na różnorodność biologiczną ekosystemów, natomiast w ekosystemach wodnych problemem jest eutrofizacja. Równoczesne prowadzenie działań związanych z ochroną wód w stosunku do wód podziemnych i powierzchniowych oraz kompleksowo w ramach zlewni. Dla poprawy jakości wód istotna jest rozbudowa infrastruktury oczyszczania ścieków (działanie 35). Istotna jest także promocja dobrych praktyk rolniczych (działanie 36), bowiem znaczna część zanieczyszczeń zrzucanych do wód pochodzi z terenów rolniczych. Ponadto kontynuowany będzie monitoring jakości wód na potrzeby Ramowej Dyrektywy Wodnej (działanie 37). Wprowadzenie tzw. dobrych praktyk rolniczych w zakresie nawożenia czy melioracji. I 2 Długookresowa Strategia Kraju Polska Administracji i Cyfryzacji Długookresowa Strategia Kraju Polska - jest to dokument rządu RP o charakterze analitycznym i rekomendacyjnym, powstały na bazie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju z dnia 6 grudnia 2006r. Określa on główne trendy, wyzwania i scenariusze rozwoju społeczno-gospodarczego Polski, a także kierunki przestrzennego zagospodarowania kraju, z uwzględnieniem zrównoważonego rozwoju. Stanowi opis nowego projektu cywilizacyjnego, zorientowanego na przyszłość, w perspektywie do roku. Głównym celem dokumentu Polska jest poprawa jakości życia Polaków mierzona wskaźnikami jakościowymi, a także wartością oraz tempem wzrostu polskiego PKB. Projekt kładzie nacisk na jednoczesny rozwój w trzech strategicznych obszarach: konkurencyjności i innowacyjności gospodarki, równoważenia potencjału rozwojowego regionów Polski oraz efektywności i sprawności państwa. Celem Strategii jest przezwyciężenie kryzysu finansowego w jak najkrótszym czasie i próba uniknięcia tzw. straconej dekady wolniejszego rozwoju gospodarczego niż w poprzednich latach, który powodowałby negatywny wpływ na jakość życia ludzi. Strategia proponuje kierunki inwestycji przeprowadzonych do roku, które są podporządkowane schematowi trzech strategicznych obszarów, w skład których wchodzi: konkurencyjność i innowacyjność gospodarki, równoważenie potencjału rozwojowego regionów Polski oraz efektywność i sprawność państwa. Cel 7 Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego oraz ochrona i poprawa stanu środowiska Kierunek interwencji Zwiększenie poziomu ochrony środowiska: - Ochrona czystości wód poprzez zakończenie do 2015 r. realizacji Krajowego programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych (redukcja zanieczyszczeń i związków biogennych (azot, fosfor) odprowadzanych do wód oraz kontynuacje procesu sanitacji wsi. I Krajowa Polityka Miejska 2023 Krajowa Polityka Miejska 2023 została przyjęta uchwałą Rady Ministrów w dniu 20 października 2015 r. Dokument określa planowane działania administracji rządowej dotyczące polityki miejskiej i uwzględnia cele i kierunki określone w średniookresowej strategii rozwoju kraju i krajowej strategii rozwoju regionalnego. KPM wskazuje, w jaki sposób poszczególne polityki realizowane przez różne resorty i instytucje rządowe powinny być dopasowywane i kierunkowane do zróżnicowanych potrzeb polskich miast od największych po najmniejsze. Cel strategiczny KPM to wzmocnienie zdolności miast i obszarów zurbanizowanych do kreowania zrównoważonego rozwoju i tworzenia miejsc pracy oraz poprawy jakości życia mieszkańców. Jest on powiązany z celami dokumentów strategicznych wyższego rzędu. KPM nie zajmuje się wszystkimi elementami rozwoju miast. Koncentruje się na tych najważniejszych. Można wyróżnić 10 wątków tematycznych: Kształtowanie przestrzeni; Partycypacja publiczna; Transport i mobilność miejska; Niskoemisyjność i efektywność energetyczna; Rewitalizacja; Polityka inwestycyjna; Rozwój gospodarczy; Ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu; Demografia; Zarządzanie obszarami miejskimi. Istotne jest podejmowanie działań na rzecz zapewnienia drożności kanalizacji, systemów odwadniania budowli podziemnych, powiększanie zdolności retencji, przeciwdziałanie możliwościom zanieczyszczenia wody, powietrza itp. Działania mające na celu obniżenie emisji zanieczyszczeń do powietrza.

3 NW - dot. projektów dokumentów - jako istniejąceniew drożone Poziom obow iązyw ania dokumentu I - dot. dokumentów obow iązujących - jako istniejące 1- międzynarodow y 2- krajow y 3- regionalny Horyzont Nazwa Programu Jednostka wydająca dokument Opis dokumentu Lokalizacja (obszar, którego dotyczy działanie zasięg geograficzny oraz lokalizacja miejsca, w którym ma być ono podjęte C1 - Bioróżnorodność C2 - gatunki obce art. 61k.1.1b Pr.wod.: "utrzymanie gatunków obcych wprowadzanych do ekosystemów morskich w wyniku działalności człowieka na poziomie niepowodującym negatywnych zmian w tych ekosystemach" C3 - komercyjne eksploatowane populacje ryb art. 61k.1.1c Pr.wod.: "utrzymanie populacji wszystkich ryb i skorupiaków eksploatowanych w celach komercyjnych w bezpiecznych granicach biologicznych oraz rozmieszczenie populacji tych ryb i skorupiaków ze względu na ich wiek i liczebność, świadczące o jej dobrym stanie" C4 - łańcuchy troficzne art. 61k.1.1d Pr.wod.: "występowanie elementów morskiego łańcucha pokarmowego w ilościach i zróżnicowaniu na poziomie zapewniającym różnorodność gatunków i utrzymanie ich pełnej zdolności reprodukcyjnej" C5 - eutrofizacja art.61k.1.1e Pr.wod.: "ograniczone do minimum eutrofizacji wywołanej przez działalność człowieka, a w szczególności jej niekorzystnych skutków, takich jak straty w różnorodności biologicznej, degradacja ekosystemu, szkodliwe zakwity glonów oraz niedobór tlenu w dolnych partiach wód" C6 - integralność dna morskiego art.61k.1.1f Pr.wod.:"utrzymanie integralności dna morskiego na poziomie zapewniającym ochronę struktury i funkcji ekosystemów bentosowych oraz negatywnego wpływu na te ekosystemy" Identyfikacja działań podstawowych i doraźnych niezbędnych do osiągnięcia lub utrzymania obrego stanu środowiska wód morskich (z pominięciem C1 - bioróżnorodności) I ? Zintegrowana polityka morska Unii Europejskiej "Niebieska Księga" Zintegrowana polityka morska Unii Europejskiej stanowi całościowe podejście do wszystkich unijnych strategii dotyczących mórz. Zakładając, że poprzez połączenie strategii dotyczących mórz i oceanów, UE może osiągnąć w tym obszarze większe korzyści przy mniejszym wpływie na środowisko, zintegrowana polityka morska obejmuje dziedziny tak różnorodne, jak rybołówstwo i akwakultura, żegluga morska i porty morskie, środowisko morskie, badania morskie, morska energia wiatrowa, budownictwo okrętowe i gałęzie przemysłu związane z morzem, nadzór morski, turystyka morska i przybrzeżna, zatrudnienie w sektorach morskich, rozwój regionów przybrzeżnych oraz stosunki zewnętrzne w gospodarce morskie. Komunikat Komisji do Parlamentu europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów - Zintegrowana polityka morska Unii Europejskiej. Konkluzje prezydencji w sprawie polityki morskiej przyjęte podczas posiedzenia Rady Europejskiej w Brukseli w dniu 14 grudnia 2007 r., rozporządzenie (UE) nr 1255/2011 z dnia 30 listopada 2011 r. ustanawiające Program na rzecz dalszego rozwoju zintegrowanej polityki morskiej, które ma zostać zastąpione przygotowanym przez Komisję wnioskiem dotyczącym rozporządzenia w sprawie Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego. Unia Zakłada się wdrażanie projektów obejmujących aspekty istotne dla ochrony bioróżnorodności, m.in. zwalczanie nielegalnych połowów i destrukcyjnych połowów włókami na pełnym morzu, rozwój badań naukowych nad środowiskiem morskim. Podkreślona została istotność działań międzysektorowych w zakresie ochrony środowiska morskiego. Zakłada się także wspieranie i integrowanie procesów morskiego planowania przestrzennego co wspierać będzie pośrednio ochroną bioróżnorodności poprzez nadanie określonych funkcji i uzgodnienie sposobów wykorzystywania poszczególnych rejonów wód morskich oraz wód przejściowych. patrz: działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego Zintegrowana polityka morska UE przyczyni się do opracowania i realizacji programu prac. Projekty: - zwalczenie nielegalnych połowów i destrukcyjnych połowów włokami na pełnym morzu, - przegląd zwolnień z unijnych przepisów prawa pracy dla sektora przewozów morskich i rybołówstwa Zarządzanie rybołówstwem powinno w większym stopniu uwzględniać dobrobyt społeczności przybrzeżnych, środowisko morskie oraz współdziałanie rybołówstwa z innymi rodzajami działalności. Będą prowadzone zdecydowane działania na rzecz odnowy zasobów rybnych, wymagające wiarygodnych danych naukowych i wzmocnienia wieloletniego planowania. podejmie działania gwarantujące, że wspólna polityka rybacka odzwierciedli podejście ekosystemowe strategii na rzecz środowiska morskiego i będzie zmierzać do wyeliminowania nielegalnych, niezgłoszonych i nieuregulowanych połowów w wodach przybrzeżnych i na pełnym morzu. Zarządzanie zasobami ryb z zastosowaniem maksymalnie zrównoważonego odłowu zapewni lepszą przyszłość europejskiej społeczności rybackiej i przyczyni się do bezpieczeństwa żywnościowego Europy; cel ten trzeba osiągnąć do 2015 r., zgodnie z międzynarodowymi zobowiązaniami. Aby zaspokoić rosnący światowy popyt na owoce morza należy rozwinąć akwakulturę w ramach regulacyjnych, które wspierają przedsiębiorczość oraz innowacje, a także zapewniają zgodność z wysokimi normami ekologicznymi i zdrowotnymi. zamierza: - podjąć zdecydowane działania na rzecz eliminacji odrzutów i destrukcyjnych praktyk rybackich takich jak połowy włokami na pełnym morzu we wrażliwych siedliskach; - podjąć zdecydowane działania na rzecz eliminacji nielegalnych, niezgłoszonych i nieuregulowanych połowów; - wspierać rozwój przyjaznego dla środowiska sektora akwakultury w Europie patrz: komercyjnie eksploatowane gatunki ryb patrz: działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego patrz: działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego I 1 Zielona Księga Wiedza o morzu : od mapowania dna morskiego do prognozowania oceanicznego W ramach inicjatywy Wiedza o morzu gromadzone są dane morskie pochodzące z różnych źródeł, aby: pomóc przemysłowi, władzom publicznym i badaczom w gromadzeniu danych i ich efektywniejszym wykorzystaniu w celu stworzenia nowych produktów i usług lepiej zrozumieć zachowanie mórz i oceanów. W dniu 29 sierpnia 2012 r. zainicjowała konsultacje w sprawie zielonej księgi dotyczącej jej inicjatywy Wiedza o morzu. Miały one pozwolić uzyskać opinię zainteresowanych podmiotów na temat wariantów przyszłego zarządzania inicjatywą oraz ewentualnego zaangażowania sektora prywatnego. Konsultacje zakończono w dniu 15 grudnia 2012 r. W niniejszej zielonej księdze podsumowano dotychczasowe działania. Stanowi ona zatem punkt wyjścia do debaty na temat najlepszej strategii przejścia do nowego etapu, który zmierzy się ze zdefiniowanymi w zielonej księdze wyzwaniami i wykorzysta możliwości stworzenia do r. dostępnej, trwałej mapy cyfrowej europejskiego dna morskiego. Dzięki niej możliwe będzie również dostarczanie aktualnych informacji na temat obecnego i przeszłego fizycznego, chemicznego i biologicznego stanu słupa wody oraz prognoz, a także sformułowanie procesu wspomagającego państwa członkowskie w pomnażaniu ich potencjału w zakresie programów obserwacji morskich, pobierania próbek i dokonywania pomiarów. kraje członkowskie UE Projekt zakłada utworzenie kompleksowego programu i systemu gromadzenia oraz przetwarzania danych o środowisku morskim, które będą wykorzystywane do różnorodnych potrzeb i udostępnione powszechnie. Dokument nie zawiera działań bezpośrednio odnoszących się do ochrony bioróżnorodności jednak upowszechnianie i rozwój badań nad środowiskiem morskim przyczyniać będzie się do jego skutecznej ochrony. Ramy gromadzenia danych dla sektora rybołówstwa Organom nadzoru rybackiego dane dotyczące wcześniejszego nakładu połowowego i składu połowów są potrzebne do ustalenia kwot na kolejny rok. Organy nadzoru sanitarnego muszą ocenić jakość wody i jej przydatność do celów kąpielowych oraz zdecydować, czy uzyskane z morza produkty spożywcze są bezpieczne dla konsumentów. Art. 37 Zobowiązuje się w nim państwa członkowskie do gromadzenia danych biologicznych, technicznych, środowiskowych i społecznogospodarczych oraz do współpracy regionalnej. Absolutnie możliwe jest rozpowszechnianie informacji z zakresu rybołówstwa odpowiadających wszelkim wymogom rozumienia ekosystemu bez ujawniania aktywności poszczególnych statków rybackich. Nowy wieloletni program na lata 2014 został odpowiednio sformułowany. Obecnie sieć EMODnet nie umożliwia dostępu do danych zebranych w ramach gromadzenia danych dla sektora rybołówstwa. patrz: działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego Jednym z zamierzeń będzie sztandarowy projekt UE dotyczący przygotowania do r. bezwarstwowych wielorozdzielczych map cyfrowych dna morskiego wód europejskich. Powinny one zostać sporządzone w maksymalnej możliwej do uzyskania rozdzielczości i uwzględniać topografię, geologię, siedliska i ekosystemy. Mapom powinien towarzyszyć dostęp do aktualnych wyników obserwacji informacji na temat obecnego i przeszłego fizycznego, chemicznego i biologicznego stanu słupa wody, związanych z nimi danych o formach działalności człowieka i ich oddziaływaniu na morze oraz prognoz oceanograficznych. (str. 3) I Strategiczne cele i zalecenia w zakresie polityki transportu morskiego UE do 2018 r. Dokument został przyjęty 21 stycznia 2009 r. Celem niniejszego komunikatu jest przedstawienie głównych strategicznych celów europejskiego systemu transportu morskiego do 2018 r. oraz określenie podstawowych obszarów, w których zachodzi potrzeba podjęcia działań na poziomie UE aby wzmocnić konkurencyjność sektora a zarazem podnieść jego ekologiczność. Uwzględniono kontekst sytuacji gospodarczej i właściwości rynku żeglugowego. Niniejszy komunikat należy rozważać w szerszym kontekście unijnej polityki transportowej ( Utrzymać Europę w ruchu: Zrównoważona mobilność dla naszego kontynentu ) oraz zintegrowanej polityki morskiej UE (niebieska księga). Jego celem jest również wspieranie innych ważnych strategii, mianowicie polityki UE w dziedzinie energii i ochrony środowiska. Do jego powstania przyczyniły się: ciągły dialog prowadzony przez ekspertów z państw członkowskich, niezależne porady udzielane przez doświadczonych fachowców w dziedzinie żeglugi oraz studium, w którym analizie poddano tendencje i symptomy zwiastujące zmiany w transporcie morskim. kraje członkowskie UE patrz: działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego patrz: działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego I 1 Komunikat i plan działania dotyczący utworzenia europejskiego obszaru transportu morskiego bez barier Dokument przyjęto 21 stycznia 2009 r. Koncepcja europejskiego obszaru transportu morskiego bez barier rozciąga rynek wewnętrzny na wewnątrzunijny transport morski poprzez wyeliminowanie lub uproszczenie procedur administracyjnych w tym transporcie, mając na celu poprawę jego atrakcyjności, wydajności i konkurencyjności oraz przyczynienie się do ochrony środowiska. proponuje podjęcie w tym celu szeregu środków, które przedstawiono w niniejszym komunikacie. Za pomocą europejskiego obszaru transportu morskiego bez barier dąży do poprawy ogólnej efektywności wewnątrzunijnego transportu morskiego poprzez usunięcie najpoważniejszych przeszkód administracyjnych dla rozwoju żeglugi morskiej bliskiego zasięgu. Ten rodzaj transportu ma do odegrania ważną rolę, przyczyniając się do wypełnienia podjętych przez UE zobowiązań w zakresie ochrony środowiska oraz do rozwiązania stojących przed nią problemów w dziedzinie energii poprzez stworzenie lepszych warunków konkurowania z transportem drogowym. Koncepcja ta stanowi element szerszej strategii, która obejmuje projekt autostrad morskich oraz nowe usługi żeglugi morskiej bliskiego zasięgu. kraje członkowskie UE Brak, odniesienia w zakresie ochrony bioróżnorodności głównie do obszarów otwartego morza. I 1 Wspólna Polityka Rybołówstwa Wspólna polityka rybołówstwa (WPR) została przyjęta w drodze Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1380/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. w sprawie wspólnej polityki rybołówstwa, zmieniające rozporządzenia Rady (WE) nr 1954/2003 i (WE) nr 1224/2009 oraz uchylające rozporządzenia Rady (WE) nr 2371/2002 i (WE) nr 639/2004 oraz decyzję Rady 2004/585/WE. Stanowi element Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej objęty mechanizmem wspólnego rynku. Jest zbiorem zasad dotyczących zarządzania europejskimi flotami rybackimi i ochrony zasobów rybnych. Polityka umożliwia wszystkim europejskim flotom równy dostęp do wód i łowisk UE, a rybakom umożliwia pracę w warunkach uczciwej konkurencji. Wspólna organizacja rynku rybnego Unii Europejskiej opiera się na: jednolitych standardach produktów rybołówstwa pochodzenia wspólnotowego, ochronie zasobów przed przełowieniem, zrównoważonej eksploatacji żywych zasobów wodnych z biologicznego, środowiskowego i gospodarczego punktu widzenia, zapewnieniu konsumentom i przemysłowi przetwórczemu regularnych dostaw po rozsądnych cenach, tworzeniu organizacji producentów, które reprezentują interesy rybaków wspólnotowych, stosowaniu cen minimalnych, poniżej których nie wolno sprzedawać produktów rybołówstwa, tworzeniu zasad wymiany handlowej z krajami spoza Wspólnoty. Wspólną politykę rybołówstwa po raz pierwszy wprowadzono w latach 70. i kilkakrotnie reformowano. Ostatnia reforma weszła w życie 1 stycznia 2014 r. Celem WPR jest zagwarantowanie, że rybołówstwo i akwakultura będą ekologicznie, gospodarczo i społecznie zrównoważone i że będą źródłem zdrowej żywności dla obywateli UE. Jej kolejnym celem jest wspieranie dynamicznego rozwoju sektora rybołówstwa i zapewnienie społecznościom rybackim odpowiedniego poziomu życia. Do dziś oddziaływanie rybołówstwa na wrażliwe środowisko morskie nie jest w pełni znane. Z tego powodu WPR przyjmuje ostrożne podejście, uwzględniające konsekwencje działalności człowieka na wszystkie elementy wodnego ekosystemu. Zgodnie z jej założeniami floty rybackie będą musiały bardziej selektywnie traktować to, co złowią, jak również odchodzić od praktyki wyrzucania niepotrzebnych ryb za burtę. Wspólna polityka rybołówstwa obejmuje cztery główne obszary: 1) zarządzanie rybołówstwem, 2) politykę międzynarodową, 3) politykę rynku i politykę handlową, 4) finansowanie polityki. WPR powinna przyczyniać się do ochrony środowiska morskiego, do zrównoważonego zarządzania wszystkimi gatunkami eksploatowanymi w celach handlowych oraz w szczególności do osiągnięcia dobrego stanu środowiska do r. kraje członkowskie UE + na wodach Unii, w tym przez statki rybackie pływające pod banderą państw trzecich i zarejestrowane w nich; przez unijne statki rybackie poza wodami Unii; lub przez obywateli państw członkowskich, bez uszczerbku dla głównej odpowiedzialności państwa bandery WPR powinna zapewnić spójność z celami określonymi w decyzji Konferencji Stron Konwencji o różnorodności biologicznej w sprawie strategicznego planu na lata dotyczącego różnorodności biologicznej oraz z celami w zakresie różnorodności biologicznej przyjętymi przez Radę 25 i 26 marca 2010 r. WPR powinna przyczyniać się do ochrony do ochrony środowiska morskiego, zrównoważonego zarządzania wszystkimi gatunkami eksploatowanymi oraz do osiągnięcia dobrego stanu środowiska do 2010 r. (...). WPR wdraża podejście ekosystemowe do zarządzania rybołówstwem, aby zminimalizować negatywne skutki działalności połowowej dla ekosystemów morskich, a także dąży do zapewnienia, aby działalność połowowa nie powodowała degradacji środowiska morskiego. Zakłada się przyjmowanie środków ochrony takich jak m.in. wdrażanie pilotażowych projektów dot. alternatywnych rodzajów technik zarządzania rybołówstwem oraz dotyczących narzędzi, które zwiększają selektywność lub minimalizują negatywny wpływ działalności połowowe na środowisko morskie. Polityka skoncentrowana na rybołówstwie, poprzez wdrożenie zasad zrównoważonego korzystania z zasobów morza oraz przyjęcie celów środowiskowych w tym zakresie pośrednio pozytywnie oddziaływuje na bioróżnorodność poprzez utrzymywanie odpowiedniej jakości i struktury ekosystemów morskich. 1. WPR wdraża podejście ekosystemowe do zarządzania rybołówstwem, aby zapewnić minimalizowanie negatywnych skutków działalności połowowej dla ekosystemu morskiego, a także dąży do zapewnienia, aby działalność w zakresie akwakultury i działalność połowowa nie powodowały degradacji środowiska morskiego (str. 2, 8). 2. Cel zrównoważonej eksploatacji żywych zasobów morza osiągnie się skuteczniej przez podejście wieloletnie do zarządzania rybołówstwem, ustanawiającym jako priorytet plany wieloletnie odzwierciedlające specyfikę poszczególnych rodzajów rybołówstwa (str. 3). Plany wieloletnie powinny w miarę możliwości obejmować większą liczbę stad, jeżeli takie stada są eksploatowane wspólnie. W planach wieloletnich należy ustanowić ramy zrównoważonej eksploatacji określonych stad i ekosystemów morskich, ustalając wyraźne ramy czasowe i mechanizmy zabezpieczające na wypadek nieprzewidzianych wydarzeń. Ponadto plany wieloletnie powinny być podporządkowane jasno określonym celom w zakresie zarządzania, aby przyczyniały się do zrównoważonej eksploatacji stad i ochrony odnośnych ekosystemów morskich. Plany te powinny być przyjęte w konsultacji z komitetami doradczymi, podmiotami sektora rybołówstwa, naukowcami i innymi zainteresowanymi stronami mającymi interes w zarządzaniu rybołówstwem (str. 3). 3. Konieczne są środki służące obniżeniu obecnych wysokich poziomów przypadkowych połowów i stopniowemu eliminowaniu odrzutów (str. 3, 8). Należy ustanowić i stopniowo wdrożyć obowiązek wyładunku wszystkich połowów ( obowiązek wyładunku ) gatunków, które są objęte limitami połowowymi, dokonanych w trakcie działalności połowowej na wodach Unii lub przez unijne statki rybackie; przepisy, które dotychczas zobowiązywały rybaków do odrzutów, powinny zostać uchylone (str. 3-4, 14). Dokładne przepisy przedstawione są w artykule 15 (str ). 4. Obowiązek wyładunku powinien być wprowadzany dla poszczególnych rodzajów rybołówstwa. Rybacy powinni mieć nadal możliwość odrzucania tych gatunków, które według najlepszych dostępnych opinii naukowych wykazują wysoki wskaźnik przeżywalności po uwolnieniu do morza (str. 4). 5. W ramach zarządzania obowiązkiem wyładunku państwa członkowskie powinny czynić jak największe starania, aby zmniejszyć przypadkowe połowy. W tym celu wysoki priorytet należy nadać usprawnieniu selektywnych technik połowowych służących unikaniu i ograniczaniu w jak największym stopniu przypadkowych połowów. Ważne jest, by państwa członkowskie rozdzielały kwoty pomiędzy statki w sposób odzwierciedlający w jak największym stopniu oczekiwany skład gatunków w danych łowiskach. W przypadku niedopasowania dostępnych kwot i rzeczywistego wzorca połowowego państwa członkowskie powinny rozważyć zlikwidowanie ich poprzez wymianę kwot z innymi państwami członkowskimi, w tym na stałe. Państwa członkowskie powinny również rozważyć ułatwienie łączenia indywidualnych kwot przez właścicieli statków na przykład na poziomie organizacji producentów lub grup właścicieli statków. W końcu państwa członkowskie powinny rozważyć odliczanie gatunków stanowiących przyłów od kwoty gatunków docelowych w zależności od stanu ochrony gatunków stanowiących przyłów (str. 4). 6. Przeznaczenie wyładunków połowów ryb poniżej minimalnego rozmiaru odniesienia do celów ochrony powinno być ograniczone i powinno wykluczać sprzedaż do spożycia przez ludzi (str. 4, 8). 7. Z zastrzeżeniem opinii naukowych oraz bez narażania na szwank celów związanych z maksymalnym podtrzymywanym połowem i bez zwiększania śmiertelności połowowej, w przypadku wprowadzenia obowiązku wyładunku, w tym obowiązku dokumentacji połowów, powinno być możliwe zwiększenie powiązanych uprawnień do połowów, aby uwzględnić fakt, że wyładowane zostaną ryby, które wcześniej były I 1 Strategia Europa Europa to unijna strategia wzrostu na okres od 2010 do r. Celem strategii Europa jest osiągnięcie wzrostu gospodarczego, który będzie: inteligentny - dzięki bardziej efektywnym inwestycjom w edukację, badania naukowe i innowacje; zrównoważony - dzięki zdecydowanemu przesunięciu w kierunku gospodarki niskoemisyjnej; oraz sprzyjający włączeniu społecznemu, ze szczególnym naciskiem na tworzenie nowych miejsc pracy i ograniczanie ubóstwa. Strategia koncentruje się na pięciu dalekosiężnych celach w dziedzinie zatrudnienia, innowacyjności, edukacji, walki z ubóstwem oraz w zakresie klimatu i energii. Cele: 1. Zatrudnienie 75% osób w wieku lat powinno mieć pracę. 2. Badania i rozwój na inwestycje i rozwój powinniśmy przeznaczać 3% PKB Unii. 3. Zmiany klimatu i zrównoważone wykorzystanie energii należy ograniczyć emisje gazów cieplarnianych o 20% w stosunku do poziomu z 1990 r. (lub nawet o 30%, jeśli warunki będą sprzyjające); 20% energii powinno pochodzić ze źródeł odnawialnych; efektywność energetyczna powinna wzrosnąć o 20%. 4. Edukacja ograniczenie liczby uczniów przedwcześnie kończących edukację do poziomu poniżej 10%; co najmniej 40% osób w wieku lat powinno mieć wykształcenie wyższe. 5. Walka z ubóstwem i wykluczeniem społecznym zmniejszenie liczby osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym o co najmniej 20 mln. kraje członkowskie UE I 1 Wspólna Polityka Rolna Wspólna Polityka Rolna obejmuje: rolnictwo, leśnictwo, uprawę winorośli oraz ogrodnictwo. Służy budowie zrównoważonego rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich sprzyjając stabilnemu i harmonijnemu rozwojowi Europy i poszczególnych państw członkowskich, szczególnie w kontekście klimatu, energii oraz budowy spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej. WPR dba o dobra publiczne, i jednocześnie sprzyja wzrostowi gospodarczemu. Wspólna Polityka Rolna została przyjęta w drodze pakietu 5 rozporządzeń związanych z reformą Wspólnej Polityki Rolnej w grudniu 2013 r.: 1) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005; 2) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013 z dnia 17 grudnia 2013 w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej, zarządzania nią i monitorowania jej oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 352/78, (WE) nr 165/94, (WE) nr 2799/98, (WE) nr 814/2000, (WE) nr 1290/2005 i (WE) nr 485/2008; 3) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 637/2008 i rozporządzenie Rady (WE) nr 73/2009 4) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr 1037/2001 i (WE) nr 1234/2007; 5) Rozporządzenie (UE) nr 1310/2013 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające niektóre przepisy przejściowe w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Obszarów Wiejskich (EFRROW) oraz zmieniające rozporządzenie (UE) nr 1305/2013 Parlamentu Europejskiego i Rady w zakresie środków i ich rozdziału w odniesieniu do roku 2014, a także i zmieniające rozporządzenie Rady (WE) nr 73/2009 oraz rozporządzenia (UE) nr 1307/2013, (UE) nr 1306/2013 i (UE) nr 1308/2013 Parlamentu Europejskiego i Rady w zakresie ich stosowania w roku kraje członkowskie UE patrz: działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego I Baltic Scope project Lead partner: Swedish Agency for Marine and Water Management Partner organizations: Federal Maritime and Hydrographic Agency (DE), Ministry of the Environment (DK), Maritime Office in Szczecin (PL), Ministry of Environmental Protection and Regional Development (LV), Ministry of the Interior (EE), SYKE (FI), VASAB Secretariat, HELCOM Secretariat, Nordregio Projekt (marzec 2015 marzec 2017) ma na celu stworzenie wspólnych rozwiązań dotyczących transgranicznego planowania przestrzennego obszarów morskich, co ma doprowadzić do lepszego dostosowania planów krajowych. Głównymi zadaniami są: 1. Towarzyszenie procesom tworzenia planów zagospodarowania obszarów morskich w krajach regionu Morza Bałtyckiego, które powstają w odpowiedzi na Dyrektywę MSP (Dyrektywę ustanawiająca ramy planowania przestrzennego obszarów morskich). 2. Prowadzenie konkretnej współpracy transgranicznej między krajami UE regionu Morza Bałtyckiego pytanie, co jest potrzebne do osiągnięcia skutecznej współpracy transgranicznej, gdzie mogą być potencjalne jej bariery, a w konsekwencji stworzenie rekomendacji dla transgranicznego procesu planowania przestrzennego obszarów morskich. 3. Przeprowadzenie dwóch studiów przypadku dla regionu południowo-zachodniego Bałtyku (SWB, kraje: Szwecja, Dania, Niemcy, Polska) oraz dla regionu centralnego Bałtyku (CB, kraje: Łotwa, Estonia i Szwecja). Obecnie projekt jest w trakcie realizacji. Szwecja, Dania, Niemcy, Polska, Łotwa, Estonia, Finlandia, Litwa I 1 BaltSeaPlan Vision German Federal Maritime and Hydrographic Agency (BSH) Projekt BaltSeaPlan (budżet 3,7 mln, ), realizowany z funduszy Programu Regionu Morza Bałtyckiego Europejskiej Współpracy Terytorialnej, towarzyszy procesowi tworzenia europejskiej polityki morskiej poprzez wspieranie zintegrowanego planowania przestrzennego na morzu i tworzenie narodowych strategii dla obszarów morskich w krajach nadbałtyckich. Przyczynia się on także do realizacji HELCOM-owskiej rekomendacji dot. planowania przestrzennego i Deklaracji Gdańskiej VASAB-u. Projekt BaltSeaPlan obejmie swymi działaniami poszczególne kroki planowania przestrzennego: 1. Inwentaryzacja: Zebranie danych na temat obecnych użytkowników morza, konfliktów i wartości środowiska naturalnego Bałtyku. Braki zostaną uzupełnione celem otrzymania spójnej bazy danych na potrzeby planowania przestrzennego. Promowana będzie wymiana danych, zgodnie z zaleceniami unijnej dyrektywy INSPIRE. 2. Analiza ram prawnych, metodologii i strategii środowiskowych w poszczególnych krajach nadbałtyckich w oparciu o te analizy przygotowane zostaną sugestie dla narodowych strategii morskich. 3. Wypracowanie wspólnej wizji (zagospodarowania przestrzennego) dla Morza Bałtyckiego, uwzględniającej transnarodowe współzależności i ich efekty skumulowane. 4. Praktyczne wdrożenie zintegrowanego planowania przestrzennego obszarów morskich w kilku obszarach pilotażowych: Zatoka Pomorska PL/DE/SE, Zachodnia cześć Zatoki Gdańskiej PL, Południowa Ławica Środkowa PL/SE, Trasa T-Route Zachodniego Bałtyku DK, Wyspy Hiiuma i Saaremaa EE, Zachodnie wybrzeże Łotwy LV. 5. Lobbing na rzecz rozwoju planowania przestrzennego na morzu. 6. Opracowanie zaleceń ustawodawczych. kraje nadbałtyckie, obszar Morza Bałtyckiego Dokument wskazuje na konieczność uwzględnienia i integracji planowania przestrzennego i realizacji celów środowiskowych dla wód morskich do r. Planowanie przestrzenne w obrębie obszarów morskich powinno gwarantować realizację tych celów. Brak odniesienia szczegółowego, dokument wyznacza ramy dla procesów planowania przestrzennego. 1. Zapewnienie do r. zrównoważonego rybołówstwa (str. 30). 2. Zapewnienie ochrony tarliskom przez np. czasowe lub trwałe ich wyłączanie z użytkowania. 3. Wyznaczenie obszarów dla akwakultury i regulacje dotyczące tych obszarów dołączane są do licencji rolniczych, np. umieszczanie akwakultr w miejscach farm wiatrowych (na zasadzie współużytkowania obszaru - spatial efficiency). 4. Weryfikacja ustawodawstwa dotyczącego rybołówstwa tak, by było ono spójne z polityką przestrzenną. 1. Podjęcie działań na rzecz bioróżnorodności, co sprzyja utrzymaniu zdrowia i odporności łańcuchów troficznych (str. 27). 1. Ograniczenie dostawy składników odżywczych przez rzeki do Morza Bałtyckiego (str. 27) wizja w r. Morza Bałtyckiego posiadającego dobrej jakości wody. Strategia czystej wody zostanie wdrożona we wszystkich krajach bałtyckich. I 2 Polityka energetyczna Polski do Gospodarki Polityka Energetyczna Polski do została opracowana przez Gospodarki i przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 10 listopada 2009 r. Dokument ma charakter strategii ogólnokrajowej, która zawiera rozwiązania wychodzące naprzeciw najważniejszym wyzwaniom polskiej energetyki. Dokument został opracowany zgodnie z art ustawy Prawo energetyczne. Podstawowymi kierunkami polskiej polityki energetycznej są: - Poprawa efektywności energetycznej, - Wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii, - Dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej, - Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw, - Rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii, - Ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko. I 2 Program polskiej energetyki jądrowej Gospodarki Program Polskiej Energetyki Jądrowej został przyjęty jako uchwała Rady Ministrów 24 czerwca 2014 r. Jest to pierwszy kompleksowym dokument odnoszący się do energetyki jądrowej w Polsce. Przedstawia zakres i strukturę organizacji działań, jakie należy podjąć, aby wdrożyć energetykę jądrową. Celem głównym Programu jest wdrożenie w Polsce energetyki jądrowej, co przyczyni się do zapewnienia dostaw odpowiedniej ilości energii elektrycznej po rozsądnych cenach przy równoczesnym zachowaniu wymagań ochrony środowiska. Cel ten realizowany będzie za pomocą szeregu działań opisanych w Programie. PPEJ określa zakres i strukturę organizacji działań niezbędnych do wdrożenia energetyki jądrowej. Okres obowiązywania Programu określa się na lata Koszty realizacji Programu zostały oszacowane do końca realizacji l głównego etapu - uruchomienia pierwszej elektrowni jądrowej. Przewiduje się przeprowadzanie aktualizacji Programu co 4 lata, co pozwoli także na weryfikację danych o kosztach potrzebnych do jego realizacji. NW Projekt Polityki energetycznej Polski do 2050 roku Rada Ministrów, Gospodarki, Energii Projekt Polityki Energetycznej Polski do 2050 roku został opracowany przez Gospodarki i przedstawiony przez Radę Ministrów w sierpniu 2015 r. Projekt dokumentu został skierowany do konsultacji społecznych i międzyresortowych. Polityka Energetyczna Polski jest przyjmowana przez Radę Ministrów na wniosek ministra gospodarki. Głównym celem polityki energetycznej jest stworzenie warunków dla stałego i zrównoważonego rozwoju gospodarki narodowej, zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego państwa oraz zaspokojenie potrzeb energetycznych przedsiębiorstw i gospodarstw domowych. NW 2 Projekt Narodowego Programu Gospodarki Niskoemisyjnej Gospodarki,, 4 sierpnia 2015 r. Kierownictwo Ministerstwa Gospodarki przyjęło projekt Narodowego Programu Gospodarki Niskoemisyjnej (NPRGN). Projekt Programu został skierowany do uzgodnień międzyresortowych i konsultacji publicznych. Podstawa przygotowania NPRGN jest konieczność stworzenia ram dla budowy w dłuższej perspektywie optymalnego modelu nowoczesnej materiało- i energooszczędnej gospodarki zorientowanej na innowacyjność i zdolnej do konkurencji na europejskim i globalnym rynku. Istotą Programu jest pobudzenie zmian skutkujących transformacją polskiej gospodarki w kierunku niskoemisyjnym przy zachowaniu zasady zrównoważonego rozwoju. Do Programu włączone zostały tylko te rozwiązania, które prowadząc do obniżenia emisyjności, będą jednocześnie wspierać rozwój gospodarczy i wzrost jakości życia społeczeństwa. Celem głównym NPRGN jest rozwój gospodarki niskoemisyjnej przy zapewnieniu zrównoważonego rozwoju kraju. NPRGN stanowi rozwinięcie Założeń Narodowego Programu Gospodarki Niskoemisyjnej, które zostały przyjęte przez Radę Ministrów 16 sierpnia 2011 r. Działanie: Doskonalenie technologii pozyskiwania i wstępnej obróbki surowców Wspieranie rozwoju i upowszechnianie nowoczesnych, wysoce zautomatyzowanych technologii przy wydobyciu na lądzie oraz z dna morskiego, co pozwoliłoby na wstępną obróbkę surowców w miejscu wydobycia. Nowoczesne niskoemisyjne technologie wydobywcze umożliwiają m.in. wykonywanie prac rozpoznawczych i wydobywczych na dużych głębokościach (nawet do 2 km) oraz całkowitą automatyzację niektórych operacji górniczych. Technologie te stanowią odpowiedz na wyzwania związane z opłacalnością przedsięwzięcia, narażeniem zdrowia pracowników podziemnych, czy wpływem działalności wydobywczej na środowisko przyrodnicze NW Projekt Programu Wieloletniego Budowa drogi wodnej łączącej Zalew Wiślany z Zatoką Gdańską Regionalnego Projekt uchwały Rady Ministrów w sprawie ustanowienia programu wieloletniego na lata pn. "Budowa drogi wodnej łączącej Zalew Wiślany z Zatoką Gdańską" został opracowany przez Regionalnego. Projekt dokumentu w grudniu 2015 r. został skierowany do konsultacji międzyresortowych i konsultacji społecznych Celem programu jest zapewnienie środków finansowych na realizację inwestycji Budowa drogi wodnej łączącej Zalew Wiślany z Zatoką Gdańską ". Zadaniem programu jest określenie sposobu przygotowania i realizacji inwestycji w latach , określenie kosztów inwestycyjnych oraz korzyści społeczno - gospodarczych wynikających z realizacji Programu. Celem przedsięwzięcia jest zwiększenie możliwości rozwoju regionów wschodniej i północno wschodniej część Polski, które korzystać będą z otwarcia Zalewu Wiślanego na Morze Bałtyckie (możliwość eksportu artykułów budowlanych, płodów rolnych oraz rozwój wymiany towarowej i turystyki). Budowa drogi wodnej łączącej Zalew Wiślany z Zatoką Gdańską umożliwi aktywizację regionu poprzez powrót do jego tradycyjnych działalności, jak przemysł budowy i remontu statków oraz innych jednostek pływających, rozwój funkcji transportowej w transporcie lądowym i wodnym (droga wodna śródlądowa E-70), rozwój nowych rodzajów działalności, np. agroturystyki, turystyki wodnej i lądowej, wykorzystujących atrakcyjne położenie. Zalew Wiślany NW 3 Projekt Planu Zarządzania Ryzykiem Powodziowym dla obszaru dorzecza Wisły Obecnie na bazie przygotowanych dotychczas dokumentów planistycznych oraz zgromadzonych danych przygotowywane są plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla dwóch poziomów odniesienia w stosunku do powierzchni kraju obszarów dorzeczy i regionów wodnych. Prace prowadzone są równolegle dla obszarów dorzeczy Odry, Wisły oraz Pregoły a także 9 regionów wodnych. Obecnie są przygotowane projekty planów przeznaczonych do konsultacji resortowych. Celem planów zarządzania ryzykiem powodziowym jest ograniczenie potencjalnych negatywnych skutków powodzi dla życia i zdrowia ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej, poprzez realizację wybranych działań służących minimalizacji zidentyfikowanych zagrożeń. Działania te, muszą także prowadzić do obniżania strat powodziowych. Obowiązek sporządzenia planów wynika z Dyrektywy 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim, tzw. Dyrektywy Powodziowej. Zgodnie z ustawą Prawo wodne. Za opracowanie planów odpowiedzialny jest prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej na poziomie obszarów dorzeczy oraz dyrektorzy poszczególnych Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej dla regionów wodnych. Dorzecze Wisły oraz dorzecza rzek uchodzących bezpośrednio do Morza Bałtyckiego: Słupi, Łupawy i Łeby oraz rzek zasilających Zalew Wiślany m. in. Pasłęki, Baudy, Elbląga NW 3 Projekt Planu Zarządzania Ryzykiem Powodziowym dla obszaru dorzecza Odry Dorzecze Odry oraz dorzecza: Regi, Parsęty, Wieprzy oraz pozostałych rzek uchodzących do Zalewu Szczecińskiego oraz do Morza Bałtyckiego na zachód od ujścia Słupi NW 3 Projekt Planu Zarządzania Ryzykiem Powodziowym dla obszaru dorzecza Pregoły Dorzecze Pregoły I 2 ()Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku z perspektywą do roku Opracowanie SPA wpisuje się w działania na rzecz osiągnięcia celu nadrzędnego Białej Księgi oraz unijnej strategii adaptacji do zmian klimatu jakim jest poprawa odporności państw członkowskich na aktualne i oczekiwane zmiany klimatu, w tym lepsze przygotowanie do ekstremalnych zjawisk klimatycznych i pogodowych, oraz redukcja kosztów społeczno-ekonomicznych z nimi związanych. Polska Brak Brak Brak Brak Brak I 2 Program ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z Planem działań na lata Rada Ministrów Krajowy Plan działań na lata wyznacza ramy dla krajowych działań związanych z powstrzymaniem utraty europejskiej bioróżnorodności do roku. W odniesieniu do wód morskich dokument zawiera diagnozę obecnego stanu bioróżnorodności Bałtyku, opis stanu rozpoznania i charakterystykę różnorodności biologicznej wraz z oceną wpływu aktualnego użytkowania wód na różnorodność biologiczną. Zidentyfikowano główne zagrożenia powodujące utratę morskiej bioróżnorodności i ograniczenie naturalnych zdolności ekosystemów do odbudowy. Zaliczono do nich przede wszystkim nadmierną eksploatację zasobów morskich w zakresie surowców naturalnych jak i nadmierną eksploatację populacji ryb. Wskazano na istotne zmniejszenie się liczebności morskich gatunków ptaków w stosunku do lat 90-tych, jako główne przyczyny wskazując przyłów ptaków w sieciach rybackich oraz presje związane z zagospodarowaniem morza i inwazyjnymi formami turystyki w obszarach przybrzeżnych. Określono podstawowe kierunki działań w zakresie ochrony ekosystemów morskich. Zaplanowano okresowy przegląd realizacji celów oraz sformułowano wskaźniki do badania ich osiągnięcia. Dokument zatwierdzony w listopadzie 2015 r. Polskie wody terytorialne W Planie zwrócono uwagę na konieczność poprawy skuteczności ochrony w obrębie obszarów Natura 2000, głównie poprzez pełną realizację i wdrożenie planów zadań oraz planów ochrony, a także doskonalenia systemu ocen oddziaływania na środowisko. Wskazano także na potrzebę tworzenia nowych form ochrony przyrody, a także usprawnienia ochrony w istniejących obszarach takich jak parki krajobrazowe, rezerwaty przyrody, obszary chronionego krajobrazu. Wskazano także inne działania wspierające pośrednio ochronę bioróżnorodności takie jak edukacja, angażowanie lokalnych społeczności i samorządów w projekty edukacyjno-promocyjne, a także wspieranie odpowiedzialnego biznesu. Przewidziano także wspieranie lokalnych przedsiębiorców w prowadzeniu nieinwazyjnych form działalności gospodarczej. W zakresie ochrony bioróżnorodności morza nacisk położono na wypełnienie zapisów RDSM. Sformułowano cele szczegółowe i kierunki interwencji w zakresie ochrony bioróżnorodności. Cel szczeg. B: Doskonalenie systemu ochrony przyrody realizowany poprzez doskonalenie sieci obszarów chronionych w celu zwiększenia skuteczności ochrony różnorodności biologicznej, wzmocnienie instytucjonalne systemu zarządzania obszarami chronionymi, w tym system monitoringu przyrodniczego i raportowania, mobilizacja środków na realizację działań ochronnych w obszarach chronionych. Cel szczeg. C: Zachowanie i przywracanie siedlisk przyrodniczych oraz populacji zagrożonych gatunków realizowany poprzez zwiększenie efektywności systemu zarzadzania gatunkami chronionymi, ograniczenie presji ze strony gatunków chronionych powodujących szkody gospodarcze. Cel szczeg. E: Zwiększenie integracji działalności sektorów gospodarki z celami ochrony różnorodności biologicznej, gdzie ujęto zadanie Włączenie gospodarki rybackiej do działań na rzecz ochrony różnorodności biologicznej i działania szczegółowe (wdrożenie regulacji mających na celu ograniczenie odrzutów podczas po łowów, opracowanie i wdrożenie procedur rejestrowania danych o przylowie gatunków chronionych - ptaków, ssaków, ryb i minogów, Identyfikacja technik i narzędzi połowowych, sprzyjających ochronie różnorodności biologicznej oraz ich zastosowanie przez rybaków). Wskazano źródła finansowania działań oraz podmioty odpowiedzialne za wdrażanie celów. Wskazano źródła finansowania działań oraz podmioty odpowiedzialne za wdrażanie celów. Cel szczeg.: Ograniczenie zagrożeń wynikających ze zmian klimatu oraz presji ze strony gatunków inwazyjnych. Sformułowano zadanie Ograniczenie presji ze strony obcych gatunków inwazyjnych, w ramach którego przewidziano dostosowanie polskiego ustawodawstwa oraz opracowanie i wdrożenie odpowiednich rozwiązań organizacyjno-finansowych, które umożliwią wdrożenie Rozporządzenia UE dot. gatunków inwazyjnych, wdrożenie programów zwalczania inwazyjnych gatunków obcych, a także ustanowienie systemu nadzoru i monitorowania obcych gatunków. Cel szczeg. D: Utrzymanie i odbudowa funkcji ekosystemów będących źródłem usług dla człowieka, gdzie przewidziano nadanie ekosystemom wartości społeczno-ekonomiecznej oraz wdrożenie koncepcji zielonej infrastruktury. Cel szczeg. E: Zwikeszenie integracji działalności sektorów gospodarki z celami ochrony różnorodności biologicznej, gdzie ujęto zadanie Włączenie gospodarki rybackiej do działań na rzecz ochrony ró żnorodności biologicznej i działania szczegółowe (wdrożenie regulacji mających na celu ograniczenie odrzutów podczas połowów, opracowanie i wdrożenie procedur rejestrowania danych o przylowie gatunków chronionych - ptaków, ssaków, ryb i minogów, Identyfikacja technik i narzędzi połowowych, sprzyjających ochronie różnorodności biologicznej oraz ich zastosowanie przez rybaków). Wskazano źródła finansowania działań oraz podmioty odpowiedzialne za wdrażanie celów. pisano szczegółowe zadania, które mają służyć realizacji celów wraz z określeniem podmiotów instytucji wiodących w ich wdrażaniu. Cel szczeg. D: Utrzymanie i odbudowa funkcji ekosystemów będących źródłem usług dla człowieka, gdzie przewidziano nadanie ekosystemom wartości społeczno-ekonomiecznej oraz wdrożenie koncepcji zielonej infrastruktury. Cel szczeg. E: Zwikeszenie integracji działalności sektorów gospodarki z celami ochrony różnorodności biologicznej, gdzie ujęto zadanie Włączenie gospodarki rybackiej do działań na rzecz ochrony ró żnorodności biologicznej i działania szczegółowe (wdrożenie regulacji mających na celu ograniczenie odrzutów podczas połowów, opracowanie i wdrożenie procedur rejestrowania danych o przylowie gatunków chronionych - ptaków, ssaków, ryb i minogów, Identyfikacja technik i narzędzi połowowych, sprzyjających ochronie różnorodności biologicznej oraz ich zastosowanie przez rybaków). Wskazano źródła finansowania działań oraz podmioty odpowiedzialne za wdrażanie celów. pisano szczegółowe zadania, które mają służyć realizacji celów wraz z określeniem podmiotów instytucji wiodących w ich wdrażaniu.

4 Horyzont C7 - warunki hydrograficzne art.61k.1.1g Pr.wod.: "stała zmiana właściwości hydrograficznych niepowodująca negatywnego wpływu na ekosystemy morskie" C8 - substancje zanieczyszczające art.61k.1.1h Pr.wod.: "utrzymanie stężenia substancji zanieczyszczających na poziomie niepowodującym zanieczyszczenia wód morskich" C9 - substancje zanieczyszczające w rybach i owocach morza art.61k.1.1i Pr.wod.: "utrzymanie poziomów substancji zanieczyszczających w rybach oraz skorupiakach i mięczakach przeznaczonych do spożycia przez ludzi nieprzekraczających poziomów określonych w normach lub przepisach dotyczących poziomów tych substancji" C 10 - odpady w środowisku morskim art.61k.1.1j Pr.wod.: "utrzymanie właściwości i ilości odpadów na poziomie niepowodującym szkód w środowisku wód morskich, przejściowych i przybrzeżnych" C11 - hałas podwodny i inne źródła energii art.61k.1.1k Pr.wod.: "utrzymanie energii wprowadzanej do wód morskich, w tym podmorskiego hałasu, na poziomie niepowodującym negatywnego wpływu na środowisko wód morskich" Działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego Identyfikacja zagrożeń/presji uwagi ogólne Zapewnienie skutecznej i bezpiecznej dla środowiska i wartości przyrodniczych ochrony brzegów morskich. Minimalizacja zjawisk postępującej erozji brzegów morskich. Zagwarantowanie skutecznego zwalczania zanieczyszczeń morza i ujściowych odcinków rzek przymorskich. 1. Wprowadzenie obowiązku sporządzania planów zagospodarowania przestrzennego dla strefy przybrzeżnej morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej. 2. Wdrożenie mechanizmów Zintegrowanego Zarządzania Obszarami Przybrzeżnymi oraz opracowanie planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich. 3. Opracowanie i wdrożenie programów ochrony wód morskich, monitoringu obszarów morskich wraz z działaniami naprawczymi odnośnie wód morskich (lata ). 4. Zrównoważone korzystanie ze środowiska morskiego - sposób gwarantujący możliwość użytkowania tego środowiska i prowadzenia w nim działalności przez obecne i przyszłe pokolenia. Oznacza to, że struktura, funkcje i procesy ekosystemów morskich muszą być w pełni uwzględnione, gatunki i siedliska morskie chronione, a spowodowana przez człowieka utrata różnorodności biologicznej zahamowana. 1. Integracja systemów gazowych przesyłowych w regionie basenu Morza Bałtyckiego + rozbudowa terminala skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu i wewnętrznej sieci przesyłowej. 2. Rozwój i modernizacja infrastruktury portowej oraz dostępu do portów i przystani morskich od strony morza i lądu, w tym budowa głębokowodnych nabrzeży i torów podejściowych do portów. 3. Rozwój turystyki morskiej. 4. Poszukiwanie i eksploatacja zasobów naturalnych w dnie Morza. Skuteczna ochrona Morza Bałtyckiego i uzyskanie dobrego stanu środowiska morskiego wymaga podjęcia skoordynowanych działań mających na celu ograniczenie presji i negatywnych oddziaływań na środowisko Bałtyku. Będzie ona realizowana także w oparciu o planowanie funkcjonalne obszarów przybrzeżnych i morskich. Uznanie całego obszaru Polski, ze względu na położenie w 99,7 % w zlewisku Morza Bałtyckiego, za obszar wrażliwy, tj. wymagający ograniczenia zrzutów związków azotu i fosforu oraz zanieczyszczeń biodegradowalnych do wód; patrz: eutrofizacja patrz: substancje znieczyszczające Pierwszy KPOŚK przyjęto w grudniu 2003 r. Obecnie mamy czwartą aktualizację dokumentu (AKPOŚK 2015) - grudzień Zgodnie z katalogiem działań dla JCW przejściowych i przybrzeżnych (Zał. 30): Prowadzenie monitoringu hydrograficznego w celu określenia istniejących warunków - jednostka odpowiedzialna urzędy morskie/służba hydrologiczno-meteorologiczna/gioś // Renaturyzacja brzegu i dna morskiego: przywrócenie stosunków wodnych na terenach przyległych do brzegu - jednostka odpowiedzialna gmina // działanie podstawowe Zredukowanie programu ochrony brzegów morskich znajdujących się poza terenami zurbanizowanymi - jednostka odpowiedzialna MIiR // działanie podstawowe Przywrócenie stosunków wodnych na terenach przyległych do brzegu // jednostka odpowiedzialna: gmina // działanie podstawowe Koncepcja renaturyzacji brzegu i dna morskiego Redukcja zbędnych opasek i ostróg // jednostka odpowiedzialna: urzędy morskie Przywrócenie naturalnego transportu rumowiska w rejonie portu Władysławowo // jednostka odpowiedzialna: właściciel portu patrz: eutrofizacja Kontrola warunków hodowli, składowania i odprowadzania zanieczyszczeń patrz: eutrofizacja Podkreślenie znaczenia współpracy międzynarodowej w ramach tak zwanej Konwencji Helsińskiej w celu ochrony środowiska morskiego przed wszelkiego rodzaju zanieczyszczeniami (str ). Główne działania państw stron Konwencji Helsińskiej, skupiają się obecnie na realizacji Bałtyckiego Planu Działań (BPD), który zakłada osiągniecie dobrego stanu ekologicznego Bałtyku do r. W Polsce cele tego planu mają zostać zrealizowane poprzez działania zawarte w Krajowym Programie Kontrola użytkowników prywatnych i przedsiębiorstw, w tym kontrola nielegalnych działań właścicieli terenu. nowej umowy nie jest zadowalający. Negocjacje zawieszono ze względu na zgody strony rosyjskiej na objęcie nią morskich wód granicznych." (str ). 2. Identyfikacja presji i wpływów na JCWP wód przejściowych i przybrzeżnych na obszarze dorzecza Wisły a) presje hydromorfologiczne związane z funkcjonowaniem dużych portów morskich (głównie tory wodne pogłębiane w celu utrzymania żeglowności, zasilane i umacniane brzegi m.in. pirsami, nabrzeżami, falochronami). Zmiany te największy wpływ mają na JCWP Zatoka Gdańska Wewnętrzna i Port Władysławowo (str tabela ze wszystkimi zmianami dla poszczególnych JCWP wód przybrzeżnych i przejściowych). b) Budowa falochronów, kierownic i pirsów wpływa na zmianę siły falowania, warunków fizykochemicznych i w konsekwencji na zmianę warunków siedliskowych organizmów wodnych i od wody zależnych (str. 43). Ubezpieczenie brzegów wód przejściowych i przybrzeżnych skutkuje zmianą struktury strefy pływów, ekspozycji na fale i kierunek dominujących prądów, co powoduje zmiany warunków siedliskowych, likwidację roślinności nadbrzeżnej i wodnej, zmiany w składzie gatunkowym (str. 43). c) Zanieczyszczenia pochodzące z punktowych źródeł zanieczyszczeń, głównie z oczyszczalni ścieków, w postaci związków azotu i fosforu, nasilają eutrofizację szczególnie w przypadku wód przejściowych. Na obszarze dorzecza Wisły najwięcej źródeł występuje na terenie Trójmiasta, powiatu gdańskiego oraz wzdłuż rzeki Elbląg. Do JCW przejściowych i przybrzeżnych zanieczyszczenia transportowane są jednak głównie wodami rzecznymi do których wprowadzane są ścieki, punktowe zrzuty zanieczyszczeń stanowią faktycznie niewielki udział d) Zrzuty ze stawów hodowlanych - dominujące w regionie wodnym górnej i małej Wisły - będące źródłami punktowych zanieczyszczeń, substancji biogennych, jednocześnie mogące zawierać substancje toksyczne pochodzące z produktów weterynaryjnych; częsty powód wprowadzenie do ekosystemów gatunków obcych ryb i modyfikacji łańcucha pokarmowego (str. 37) e) Niewłaściwa lokalizacja składowisk odpadów komunalnych - odcieki z niezabezpieczonych składowisk odpadów mogą spowodować zwiększenie ilości substancji toksycznych, substancji biogennych i związków organicznych i przedostawać się, z wodami rzek, do JCWP przejściowych i przybrzeżnych (str. 54). f) Rozproszone i obszarowe źródła zanieczyszczeń oddziaływujące na JCWP przejściowe i przybrzeżne: zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego (spływy obszarowe zanieczyszczeń pochodzących ze stosowanych nawozów, hodowli zwierząt), depozycja azotu ogólnego i fosforu z atmosfery oraz zanieczyszczenia pochodzące z gospodarstw domowych niepodłączonych do systemu kanalizacji zbiorczej. Zanieczyszczenia pochodzące z obszarowych źródeł zanieczyszczeń grożą eutrofizacją, głównie wód przejściowych (str. 55). g) Funkcjonowanie kąpielisk największa liczba kąpielisk w JCW Zatoka Gdańska Wewnętrzna (str. 57). h) Zarybianie i hodowla ryb - presja na JCW przejściowe Zalew Wiślany (str. 57). 3. Poszukiwanie i rozpoznawanie niekonwencjonalnych złóż gazu ziemnego i ropy naftowej (str. 162) w basenie bałtyckim. 4. Prognozowane globalne ocieplenie klimatu - szacuje się, że będzie skutkowało w przyszłości podniesieniem się stanu wód oceanicznych i morskich, co dotyczy również Morza Bałtyckiego. Proces przyrostu stanu wody w Bałtyku nastąpi stopniowo i początkowo w niewielkim zakresie (prognoza 5 cm w horyzoncie r.) (Wibig, Jakusik 2012, SPA KLIMADA 2013). Wzrost Ustalenie warunków referencyjnych dla wód m.in. przejściowych i przybrzeżnych, które stanowią podstawę klasyfikacji stanu ekologicznego wód. Na str. 29 wypisane są wartości graniczne wskaźników: fitoplankton (chlorofil a ), fitoplankton (całkowita biomasa), makroglony i okrytozalążkowe (wskaźnik SM1), makrobezkręgowce bentosowe (multimetryczny indeks B), ichtiofauna (wskaźnik SI). Dotyczą one wód: Zatoki Gdańskiej, Pomorskiej, wód przybrzeżnych środkowego wybrzeża, Zalew Wiślany, Szczeciński i Pucki. W ramach apgw Wisły wskazano 11 JCW przejściowych i przybrzeżnych, w ramach których zaproponowano odstępstwo czasowe z art. 4(4)-3 RDW z uwagi na zakumulowanie w JCW przejściowych i przybrzeżnych związków biogennych i substancji zanieczyszczających, których dostawy z lądu są kontynuowane, mające na celu identyfikację efektu działań podjętych w zlewniach odprowadzających wody do wód przejściowych lub przybrzeżnych. Odstępstwo czasowe przewiduje się zweryfikować w następnym cyklu planistycznym (str. 154). Zgodnie z katalogiem działań dla JCW przejściowych i przybrzeżnych (Zał. 30): Prowadzenie monitoringu hydrograficznego w celu określenia istniejących warunków - jednostka odpowiedzialna urzędy morskie/służba hydrologiczno-meteorologiczna/gioś // Renaturyzacja brzegu i dna morskiego: przywrócenie stosunków wodnych na terenach przyległych do brzegu - jednostka odpowiedzialna gmina // działanie podstawowe Zredukowanie programu ochrony brzegów morskich znajdujących się poza terenami zurbanizowanymi - jednostka odpowiedzialna MIiR // działanie podstawowe Przywrócenie stosunków wodnych na terenach przyległych do brzegu // jednostka odpowiedzialna: gmina // działanie podstawowe patrz: eutrofizacja Kontrola warunków hodowli, składowania i odprowadzania zanieczyszczeń patrz: eutrofizacja Podkreślenie znaczenia współpracy międzynarodowej w ramach tak zwanej Konwencji Helsińskiej w celu ochrony środowiska morskiego przed wszelkiego rodzaju osiągniecie dobrego stanu ekologicznego Bałtyku do r. W Polsce cele tego planu mają zostać zrealizowane poprzez działania zawarte w Krajowym Programie 1. Zagrożenie antropogeniczne dla jakości wód w regionie Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego stanowią ścieki z punktowych i rozproszonych źródeł zanieczyszczeń oraz zanieczyszczenia obszarowe, w tym niekontrolowane zrzuty ścieków komunalnych, gospodarczych i przemysłowych oraz zanieczyszczenia ładunkami azotu, fosforu i substancji biogennych pochodzących ze źródeł rolniczych oraz hodowli zwierząt. Istotną presją jest też pobór wód powierzchniowych wykorzystywanych na cele, przemysłowe, rolnicze, do zasilania stawów rybnych oraz na cele komunalne (str. 20) zagrożenie eutrofizacją (str. 54). 2. Presje: a) związane ze zmianą hydromorfologii: umocnienie i zabudowa brzegów morskich pirsami, ostrogami, opaskami brzegowymi, falochronami (str. 42, 55), zasilanie brzegu, naruszanie dna spowodowane utrzymaniem i pogłębianiem torów wodnych, kotwiczeniem i bagrowaniem oraz funkcjonowanie dużych portów morskich (głównie tory wodne pogłębiane w celu utrzymania żeglowności, zasilane i umacniane brzegi, między innymi: pirsami, nabrzeżami, falochronami. Zmiany te największy wpływ mają na JCWP Zalew Szczeciński oraz Sorbinowo - Dziwna. str. 55); b) funkcjonowanie kąpielisk głównie w rejonie Zatoki Pomorskiej, Koszalina, Kołobrzegu i Ustki (str. 56); c) zarybianie i hodowla ryb w JCWP przejściowe Zalew Szczeciński (str. 55); - tabele podsumowujące (gdzie jakie presje) dla poszczególnych JCWP przejściowych i przybrzeżnych str Prognozowane globalne ocieplenie klimatu będzie skutkowało w przyszłości podniesieniem się stanu wód oceanicznych i morskich, co dotyczy również Morza Bałtyckiego. Proces przyrostu stanu wody w Bałtyku nastąpi stopniowo i początkowo w niewielkim zakresie (prognoza 5 cm w horyzoncie r.) (Wibig, Jakusik 2012, SPA KLIMADA 2013). Z punktu widzenia gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry, oddziaływanie akwenu morskiego będzie niekorzystne w aspekcie wzrostu prawdopodobieństwa występowania sztormów i wiatrów o dużej prędkości. Odcinki ujściowe rzek podatne będą na występowanie cofki sztormowej, zaś brzeg morski będzie narażony na proces erozji wodnej wynikającej z falowania. Należy spodziewać się również przyrostu temperatury wód morskich (str. 105). 4. W strefie wybrzeża Bałtyku w rejonie wysp Wolin oraz Uznam stwierdzono w horyzoncie do r. zagrożenie zmiany warunków hydrodynamicznych potencjalnie skutkujące zasoleniem wód (str. 107). 5. Kilkudziesięcioletnie oddziaływanie antropogeniczne doprowadziło do zakumulowania w JCW przejściowych i przybrzeżnych związków biogennych i substancji zanieczyszczających, których dostawy z lądu są kontynuowane. Z tego względu proponuje się ustanowienie odstępstwa czasowego w celu identyfikacji efektu działań podjętych w zlewniach odprowadzających wody do wód przejściowych lub przybrzeżnych. Odstępstwo czasowe przewiduje się zweryfikować w następnym cyklu planistycznym (str. 148). Dla JCWP przybrzeżnych i przejściowych ustalono warunki referencyjne (str. 27) oraz cele środowiskowe (zgodnie z postanowieniami Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/56/WE z dnia 17 czerwca 2008 r. ustanawiającej ramy działań Wspólnoty w dziedzinie polityki środowiska morskiego (Dyrektywa Ramowa w sprawie Strategii Morskiej MSFD)) dla następujących elementów biologicznych: fitoplankton - Chlorofil a,makroglony i okrytozalążkowe - Wskaźnik SM1, makrobezkręgowce bentosowe - Multimetryczny indeks B, ichtiofauna - Wskaźnik SI (str. 132). patrz: eutrofizacja patrz: eutrofizacja Podkreślenie znaczenia współpracy międzynarodowej w ramach tak zwanej Konwencji Helsińskiej w celu ochrony środowiska morskiego przed wszelkiego rodzaju osiągniecie dobrego stanu ekologicznego Bałtyku do r. W Polsce cele tego planu mają zostać zrealizowane poprzez działania zawarte w Krajowym Programie nowej umowy nie jest zadowalający. Negocjacje zawieszono ze względu na zgody strony rosyjskiej na objęcie nią morskich wód granicznych." patrz: eutrofizacja patrz: eutrofizacja Podkreślenie znaczenia współpracy międzynarodowej w ramach tak zwanej Konwencji Helsińskiej w celu ochrony środowiska morskiego przed wszelkiego rodzaju osiągniecie dobrego stanu ekologicznego Bałtyku do r. W Polsce cele tego planu mają zostać zrealizowane poprzez działania zawarte w Krajowym Programie patrz: eutrofizacja patrz: eutrofizacja Podkreślenie znaczenia współpracy międzynarodowej w ramach tak zwanej Konwencji Helsińskiej w celu ochrony środowiska morskiego przed wszelkiego rodzaju osiągniecie dobrego stanu ekologicznego Bałtyku do r. W Polsce cele tego planu mają zostać zrealizowane poprzez działania zawarte w Krajowym Programie nowej umowy nie jest zadowalający. Negocjacje zawieszono ze względu na zgody strony rosyjskiej na objęcie nią morskich wód granicznych.. patrz: eutrofizacja patrz: eutrofizacja Podkreślenie znaczenia współpracy międzynarodowej w ramach tak zwanej Konwencji Helsińskiej w celu ochrony środowiska morskiego przed wszelkiego rodzaju osiągniecie dobrego stanu ekologicznego Bałtyku do r. W Polsce cele tego planu mają zostać zrealizowane poprzez działania zawarte w Krajowym Programie nowej umowy nie jest zadowalający. Negocjacje zawieszono ze względu na zgody strony rosyjskiej na objęcie nią morskich wód granicznych." patrz: eutrofizacja patrz: eutrofizacja Podkreślenie znaczenia współpracy międzynarodowej w ramach tak zwanej Konwencji Helsińskiej w celu ochrony środowiska morskiego przed wszelkiego rodzaju osiągniecie dobrego stanu ekologicznego Bałtyku do r. W Polsce cele tego planu mają zostać zrealizowane poprzez działania zawarte w Krajowym Programie 1. W strefie wybrzeża Bałtyku w rejonie wysp Wolin oraz Uznam stwierdzono w horyzoncie do r. zagrożenie zmiany warunków hydrodynamicznych potencjalnie skutkujące zasoleniem wód. W działaniach zaplanowanych uwzględnia się współpracę między obszarami dorzeczy Ücker oraz Odry patrz: eutrofizacja patrz: eutrofizacja Analiza SWOT w ramach szans dla obszarów wiejskich, rolnictwa i rybactwa, a więc pośrednio kierunków działań, wymienia: - Ochrona i zrównoważone korzystanie z zasobów naturalnych, w tym min. wód, gleb, bioróżnorodności, krajobrazu rolniczego, zasobów genetycznych w rolnictwie, leśnictwie i rybactwie. - Przeciwdziałanie i działania dostosowawcze w rolnictwie, rybactwie i leśnictwie do zmian klimatu. - Rozwój badań i opracowanie nowych technologii i metod produkcji przyjaznych dla środowiska w zakresie rolnictwa i rybactwa. Priorytet 5.1. Ochrona środowiska naturalnego w sektorze rolniczym i różnorodności biologicznej na obszarach wiejskich *Wskazano na potrzebę opracowania Krajowego Planu Działań obejmującego: 1) zapewnienie systemu szkoleń dla profesjonalnych użytkowników środków ochrony roślin, dystrybutorów tych preparatów oraz doradców, świadczących usługi w zakresie ochrony roślin, 2) podnoszenie świadomości ogółu społeczeństwa odnośnie do środków ochrony roślin; 3) zapewnienie nadzoru nad stanem technicznym sprzętu do stosowania środków ochrony znajdującego się w użytkowaniu, 4) ochronę środowiska wodnego i wody pitnej przed skażeniem środkami ochrony roślin, 5) zmniejszenie stosowania pestycydów lub zagrożeń z nich wynikających na obszarach dostępnych dla szczególnie wrażliwych grup ludności oraz cennych przyrodniczo, 6) wdrożenie zasad integrowanej ochrony roślin przez profesjonalnych użytkowników tych preparatów, 7) monitorowanie ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin. * Wdrożenie PGW Priorytet 5.3. Adaptacja rolnictwa i rybactwa do zmian klimatu oraz ich udział w przeciwdziałaniu tym zmianom (mitygacji) Niski popyt na tzw. ryby małocenne i w związku z tym ich niedołowienie. Zanieczyszczenie środowiska naturalnego i jego wpływ na zdrowotność surowca rybnego oraz liczebność populacji gatunków eksploatowanych rybacko. Nieefektywna kontrola rybołówstwa i szara strefa w połowach. Mała skuteczność działań mających na celu redukcję kłusownictwa. Zmienny stan zasobów na Morzu Bałtyckim lub obniżenie stanu zasobów poza Morzem Bałtyckim. Potencjalne zagrożenie ze strony inwazyjnych gatunków obcych, mających negatywny wpływ na różnorodność biologiczną i produkcję rolną. Intensyfikacja produkcji rolnej prowadząca do zwiększenia presji na środowisko i negatywne oddziaływanie na walory krajobrazowe, w tym m.in. do wzmożonej emisji azotu i fosforu do wód gruntowych, rzek i Bałtyku. Wprowadzanie przy zarybianiach inwazyjnych gatunków obcych stanowiących zagrożenie dla różnorodności biologicznej. Spadek różnorodności biologicznej spowodowany rozprzestrzenianiem się gatunków obcych. Niekontrolowany wzrost zabudowy strefy brzegowej oraz degradacja strefy litoralowej (pomosty, niszczenie strefy brzegowej, grodzenie brzegów itd.). Problem z gospodarką zanieczyszczeniami związanymi z turystyką żeglarską. Niewielka różnorodność zasobów naturalnych na Morzu Bałtyckim oraz niski stan populacji niektórych gatunków ryb. Zaawansowana wiekowo flota rybacka na Bałtyku, wymagająca odnowy i modernizacji oraz przestarzała infrastruktura lub jej w portach i przystaniach rybackich (płaszczyzna gospodarcza). patrz: eutrofizacja patrz: eutrofizacja Wsparcie dla rolnictwa ekologicznego. Działania edukacyjne. SWOT - ogólny opis obecnej sytuacji zanieczyszczenia: O możliwości wykorzystania zasobów wodnych, oprócz ich czasowej i przestrzennej zmienności, decyduje ich jakość. W Polsce obserwuje się systematyczne zmniejszanie ilości nieoczyszczonych ścieków komunalnych i przemysłowych odprowadzanych do wód. Podejmowane działania ochronne skutkują poprawą jakości wód i zmniejszaniem się wielkości ładunków zanieczyszczeń odprowadzanych rzekami do Morza Bałtyckiego, tym samym przyczyniając się do zapobiegania eutrofizacji wód. Ograniczenie stosowania i oddziaływania substancji niebezpiecznych (Komunikat 2009) Ograniczenie stosowania i oddziaływania substancji niebezpiecznych (Komunikat 2009) Komunikat dot. Strategii (2009) ogólna ochrona poprzez: 1. Uznanie Morza Bałtyckiego za szczególnie wrażliwy obszar morski przyczyni się do zapewnienia zrównoważonego wzrostu w żegludze i innych działaniach związanych z morzem. 2. Zapewnienie zrównoważenia rodzajów transportu za pomocą środków najbardziej przyjaznych środowisku. 3. Łagodzenie skutków zmiany klimatu i adaptacja. Komunikat dot. Strategii (2012) ogólne działania: 1. Stałe zaangażowanie polityczne na wysokim szczeblu np. zalecenia w ramach projektu przewodniego dotyczące rezygnacji z fosforanów w detergentach muszą obecnie zostać uwzględnione w nowym prawodawstwie państw członkowskich. 2. Dostosowanie polityki w poszczególnych dziedzinach do Strategii np. uwzględnianie kwestii środowiska naturalnego oraz klimatu we wszystkich odnośnych obszarach polityki, w tym w dziedzinie transportu, rolnictwa i polityki przemysłowej również ułatwi doprowadzenie morza do dobrego stanu oraz zapewnienie odpowiedniej ochrony wybrzeża. Międzysektorowe planowanie polityki oznacza, że we wszystkich sektorach znajdą odzwierciedlenie ustalone priorytety dla regionu Morza Bałtyckiego zgodnie z lokalnymi potrzebami np. konkretne środki rolnośrodowiskowe w ramach wspólnej polityki rolnej, takie jak strefy buforowe wzdłuż rzek i terenów podmokłych lub lepsze gospodarowanie odpadami zwierzęcymi. 3. Lepsze dostosowanie finansowania do celów strategii np. aby zmniejszyć liczbę martwych stref, które dzisiaj obejmują nawet jedną szóstą powierzchni dna Bałtyku z powodu nadmiaru substancji odżywczych, potrzebne są dalsze skoordynowane inwestycje w oczyszczalnie ścieków, w tym instalacje do usuwania fosforu i azotu. 4. Ściślejsza współpraca partnerska np. między administracjami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi oraz instytucjami badawczymi i innymi zainteresowanymi stronami (właściciele statków, władze portów, przedsiębiorstwa logistyczne i organizacje pozarządowe). Obecnie duży ruch żeglugowy nasila problemy wynikające z nadmiaru substancji odżywczych i obecności substancji niebezpiecznych pochodzących ze źródeł lądowych poprzez zanieczyszczenie powietrza, emisję gazów cieplarnianych, zrzuty oleju i innych odpadów oraz wprowadzanie organizmów obcych. Dzięki wspólnym wysiłkom podmioty prywatne mogą uzyskać lepsze zrozumienie przepisów i norm, a sektor publiczny dostęp do informacji z pierwszej ręki na temat warunków rynkowych i potrzeb. 5. Ściślejsza współpraca z krajami sąsiadującymi, w szczególności z Rosją, jest konieczna np. dla realizacji celów strategii w zakresie bardziej efektywnego i spójnego nadzoru morskiego, a także zapobiegania klęskom na morzu i na lądzie oraz gotowości i reagowania na nie. Dobry wzorzec wspólnego nadzoru w Zatoce Fińskiej powinien zostać rozszerzony na całe Morze Bałtyckie. 6. Określanie wspólnych priorytetów w ramach organizacji regionalnych i międzynarodowych, takich jak HELCOM, będzie m.in. stanowić wsparcie działań w ramach strategii w odniesieniu do wpływu na różnorodność biologiczną ze strony substancji niebezpiecznych i destrukcyjnych metod połowu, w tym nielegalnych, nieraportowanych i nieuregulowanych połowów, oraz ich negatywnych konsekwencji dla zdrowia ryb i ludzi. Komunikat dot. Strategii (2009) presje: 1. nadmiar związków odżywczych w Morzu Bałtyckim, który prowadzi do eutrofizacji i wykwitów alg; 2. zakłócenia równowagi ekologicznej wynikające z przełowienia, zanieczyszczenia ze źródeł lądowych, wzrostu temperatur morza, substancji niebezpiecznych i działania innych czynników 3. zmiany klimatu; 4. działalność połowowa stada niektórych gatunków ulegają znacznemu przetrzebieniu, a niektóre praktyki połowowe powodują przypadkowe połowy gatunków nie docelowych lub niszczą siedliska; 5. prawdopodobny wzrost ruchu morskiego, przez co zwiększenie ryzyka wypadków i narażenie środowiska na zanieczyszczenie Finansowanie działań wynikających z wdrażania Strategii ma się odbywać za pomocą istniejących instrumentów finansowych - fundusze strukturalne UE, zasoby własne państw regionu, ew. Europejski Bank Inwestycyjny oraz inne międzynarodowe i regionalne instytucje finansowe, takie jak Nordycki Bank Inwestycyjny i Europejski Bank Odbudowy i. 1. Od 1 stycznia 2010 roku żadne statki wpływające do portów w regionie Morza Bałtyckiego nie mogą wykorzystywać związków cynoorganicznych (które działają jak biocydy) w swoim systemie przeciwporostowym, mając na uwadze, że wymóg ten ma zastosowanie do portów państw członkowskich Unii Europejskiej już od 1 stycznia 2008 i do portów Stron Konwencji AFS zgodnie z art 18 (str. 24). 2. Stosowanie zalecenia HELCOM 28E/8 dotyczącego przyjaznych dla środowiska praktyk mających na celu ograniczanie i zapobieganie emisji dioksyn i innych niebezpiecznych substancji z pieców. 3. Podjęcie się aktualizacji zaleceń HELCOM: 19/5 w sprawie strategii HELCOM dla niebezpiecznych substancji i zalecenie 24/5 dotyczące prawidłowego postępowania z odpadami / składowania oraz zalecenie 24/4 do przemysłu żelaza i stali (str. 14). 4. Opracowanie i przedłożenie do oceny krajowych programów wdrożeniowych HELCOM do 2010 w celu oceny skuteczności programów prezentowanych podczas spotkania ministerialnego w 2013 i do dalszej oceny, czy konieczne są dodatkowe środki zarówno na poziomie krajowym, HELCOM i globalnym (str. 14) szczególnie w kontekście poniższych kwestii: - identyfikacja źródeł wybranych substancji niebezpiecznych lub grup substancji - zakaz lub ograniczenia w wykorzystaniu zidentyfikowanych istotnych substancji niebezpiecznych lub grup substancji; - zmiana wybranych substancji niebezpiecznych lub substancji grupy na mniej niebezpieczne substancje; - opracowanie instrukcji technicznych dla rozwiązania środowiskowych ograniczających substancje niebezpieczne; - budowanie zaangażowania władz i przedsiębiorstw w odniesieniu do identyfikacji niebezpiecznych substancji i możliwości wyeliminowania stosowania substancji, a także stosowania BEP i BAT; - podnoszenie świadomości wśród konsumentów poprzez organizowanie kampanii i upowszechnianie informacji na temat produktów przyjaznych dla środowiska; - odpowiednie ustawodawstwo, w tym przyjęcie właściwej definicji substancji niebezpiecznych (str. 14). 5. Dalsza identyfikacja, szacowanie i zmniejszanie emisji, zrzutów i strat ze źródeł w ramach zidentyfikowanych potencjalnych sektorów i głównych zastosowań i włączenie ich do krajowych programów wdrożeniowych wynikających z ramowej dyrektywy wodnej UE dla 1. Zachęcanie władz lokalnych i lokalnych społeczności do usuwania śmieci z wybrzeża i morza np. poprzez czyszczenie plaż, inicjatywy Fishing for Litter, lokalne kampanie przeciw śmieceniu, ze szczególnym naciskiem na wolontariat w tych działaniach (str. 24). 2. Wprowadzenie systemu no-special-fee dla śmieci generowanych przez statki, tak by rybacy nie unikali zostawiania śmieci na lądzie w portach, też tych które zostały wyłowione razem z rybami (str. 24) wcielanie w życie zalecenia HELCOM 28E/ Zwiększenie dostępności do urządzeń i miejsc odbioru odpadów ze statków, wprowadzenie obowiązku dostarczania odpadów i wprowadzenie systemu no-special-fee we wszystkich portach Morza Bałtyckiego (str. 24). 4. Egzekwowanie istniejącego prawodawstwa i współpraca w ściganiu nielegalnych zrzutów odpadów do morza (str. 24). 5. Wspieranie rozwoju i użycia innowacyjnych i wydajnych, zintegrowanych sensorów pozwalających na wykrycie zanieczyszczenie na morzu (na powierzchni i w głębi), jak również tych emitowanych przez statki do powietrza (str. 24). 6. Wyeliminowanie zrzutów ścieków, zwłaszcza ze statków pasażerskich i promów (str. 26). Jednocześnie usprawnienie odbioru ścieków w portach. 7. Od 1 stycznia 2010 wprowadzenie zasady zero odpadów ( zero-discharge ) dla platform morskich (str. 27). 8. Wdrażanie programów dot. świadomości społecznej celem angażowania społeczeństwa do wykrywania nielegalnych zrzutów odpadów ze statków, uświadamiania ludzi o konieczności przestrzegania międzynarodowych umów i porozumień dotyczących odpadów i ścieków generowanych na statkach. 9. Zalecenie HELCOM 28E/14 dot. rozwoju ujednoliconych zasad szacowania ilości odpadów z rozproszonych źródeł, które dostają się ze zlewni Morza Bałtyckiego (str ) m.in. wypracowanie zasad monitoringu tych zrzutów, by w przyszłości móc lepiej tym zarządzać i ograniczać. 1. Wezwanie wszystkich krajów bałtyckich do ratyfikowania i wdrożenia (str. 24): - Konwencji Międzynarodowej Organizacji Morskiej IMO (International Maritime Organization) - Konwencja w sprawie kontroli szkodliwych systemów przeciwporostowych na statkach (tzw. Konwencja ASF, International Convention on the Control of Harmful Antifouling Systems on Ships) - Annex VI do Międzynarodowej konwencji o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki z 1973 (MARPOL 73/78). 2. HELCOM ma mieć aktywną rolę w kontroli wdrażania Konwencji AFS (str. 24). 3. Stworzenie Grupy Wdrożeniowej Bałtyckiego Planu Działań do oceny wdrażania tego planu (str. 36). 4. Zalecenie HELCOM 28E/9 dot. rozwoju planowania przestrzennego w obrębie basenu Morza Bałtyckiego wdrożenie planów zagospodarowania obszarów morskich (str ). 5. Wskazanie na potrzebę wsparcia sygnatariuszy HELCOM i promowania działań edukacyjnych, informacyjnych i usług doradczych w zakresie rozwiązań prośrodowiskowych w sektorze rolniczym. 1. Eutrofizacja. 2. Zanieczyszczenie niebezpiecznymi substancjami, w tym negatywny wpływ na zdrowie zwierząt i ich zdolności reprodukcyjne, zwłaszcza drapieżników i wzrost zanieczyszczenia w rybach stanowiących pokarm dla ludzi (str. 13). W ramach HELCOM substancje zostały określone jako niebezpieczne, jeśli są one toksyczne, trwałe i wykazujące zdolność do biokumulacji (substancje PBT) lub bardzo trwałe i o bardzo dużej zdolności do biokumulacji (vpvb) + substancje wpływające na układ odpornościowy i hormony. 3. Rozwinięty transport morski nielegalne zrzuty paliw do morza, awarie i związane z tym wycieki ropy, substancji niebezpiecznych i innych odpadów do morza oraz wprowadzanie gatunków obcych z wód balastowych i kadłubów statków (str. 23). Finansowanie działań w ramach Bałtyckiego Planu Działań HELCOM ma się odbywać z budżetów państw sygnatariuszy oraz z funduszy strukturalnych UE m.in. Funduszu Spójności; z Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa (EISP), Partnerstwa Wymiaru Północnego w Dziedzinie (NDEP) notatki: Arkusz HELCOM-działania Zwiększenie przepływu informacji między poszczególnymi służbami pochodzącymi z różnych sektorów wyodrębnionych ze względu na funkcje, jakie pełnią: (1) bezpieczeństwo morskie (w tym zadania poszukiwawczo-ratownicze), ochrona na morzu oraz zapobieganie zanieczyszczeniom powodowanym przez statki (SAR, Urzędy Morskie, Marynarka Wojenna etc.) (str. 32) Wskazanie na potrzebę gruntownej modernizacji jednostek floty rybackiej pod kątem zmniejszenia emitowanych zanieczyszczeń ze względu na wiek statków oraz wsparcia na wymianę jednostek na nowe. (str.15) Zbieranie utraconych narzędzi połowowych i odpadów morskich w ramach zachowania naturalnych stref oraz różnorodności biologicznej, w tym również łowisk: - Ochrona i odbudowa morskiej różnorodności biologicznej i ekosystemów morskich oraz systemy rekompensat w ramach zrównoważonej działalności połowowej. (str.83) W ramach Priorytetu Promowanie rybołówstwa zrównoważonego środowiskowo, zasobooszczędnego, innowacyjnego, konkurencyjnego i opartego na wiedzy, realizowane będą w szczególności następujące środki: - Ochrona i odbudowa morskiej różnorodności biologicznej i ekosystemów morskich oraz systemy rekompensat w ramach zrównoważonej działalności połowowej zbieranie utraconych narzędzi połowowych i odpadów morskich W ramach Priorytetu Zintegrowana Polityka Morska realizowane będą w szczególności następujące środki : - Promowanie ochrony środowiska morskiego i zrównoważonej eksploatacji zasobów morskich i przybrzeżnych, - Poprawa wiedzy na temat stanu środowiska morskiego (str ) Utrzymanie stanu środowiska naturalnego i stanu zasobów rybnych, które zapewnią ciągłość certyfikacji produktów, np. przyznawanych przez: Global Gap, MSC i inne. Eksploatacja żywych zasobów wodnych niezgodnie z reformą WPR, np. stosowanie zakazu odrzutów. Reforma ta bowiem nakłada na państwa członkowskie nowe, słuszne, choć często restrykcyjne, obowiązki. Wymagają one znacznych nakładów dla dostosowania infrastruktury, przeszkolenia kadry zarówno administracji (m.in. kontrolnej), jak i podmiotów rybackich. (str. 30) Poziom zanieczyszczenia Morza Bałtyckiego, które należy do najbardziej zanieczyszczonych akwenów morskich na świecie. Wypływają na to uwarunkowania naturalne (m.in. niskie zasolenie; średnia głębokość wynosi około 53 m; ograniczona wymiana wody w ramach Oceanu Światowego - około 3% objętości wody podlegające wymianie w każdym roku, całkowita wymiana wody w morzu trwa lat) oraz wysoka gęstość zaludnienia w regionie Morza Bałtyckiego (około 85 mln mieszkańców). Zanieczyszczenia przedostają się do niego z różnych źródeł, w tym przede wszystkim z lądu np.: rzekami z rolnictwa (azotany, fosforany), obszarów miejskich, przemysłu chemicznego, przemysłu spożywczego, przemysłu metalurgicznego oraz spożywczego i papierniczego. Dla środowiska morskiego mniejszy problem stanowi zanieczyszczanie morza przez statki uprawiające żeglugę. Lokalnie, przywracanie naturalnego ekosystemu strefy brzegowej Bałtyku (likwidacja zbędnych opasek i ostróg, przywrócenie stosunków wodnych na terenach przyległych do brzegu) sprzyja zachowaniu i przywracaniu naturalnej bioróżnorodności. Ma to istotne znaczenie środowiskowe dla przebiegu erozji brzegów morskich. Ponadto naturalny ekosystem jest przede wszystkim doskonałą barierą dla zanieczyszczeń powierzchniowych o różnym charakterze (rolniczym, przemysłowym, komunalnym). Zgodnie z katalogiem działań krajowych: Obowiązek uzyskania pozwolenia wodnoprawnego na piętrzenie oraz retencjonowanie wód; na korzystanie z wód do celów energetycznych; na regulację wód; na wykonanie urządzeń wodnych. - JEDNOSTKA ODPOWIEDZIALNA: Podmiot korzystający z wód Zgodnie z katalogiem działań dla JCW przejściowych i przybrzeżnych: - Monitoring hydrograficzny - określenie warunków hydrograficznych - jednostka odpowiedzialna: urzędy morskie/służba hydrologiczno-meteorologiczna/gioś - Kontrola użytkowników prywatnych i przedsiębiorstw - kontrola nielegalnych działań właścicieli terenu - jednostka odpowiedzialna gmina - Rewizja wieloletniego programu ochrony brzegów morskich W gestii Głównego Inspektora Ochrony leży odpowiedzialność za prowadzenie monitoringu elementów jakości wód przejściowych i przybrzeżnych działanie podstawowe (RDW) oraz monitoring hydrograficzny, którego wyniki należy wykorzystywać do przeprowadzenia oceny stanu JCWP oraz pozyskiwanie danych monitoringowych (działanie uzupełniające) o wielkości depozycji atmosferycznej Zakaz produkcji i stosowania substancji: aldryna, chlordan, chlordekon, dieldryna, endryna, endosulfan, heptachlor, heksachlorobenzen, mireks, toksafen, heksabromobifenyl oraz DDT - WSZYSTKIE PODMIOTY Zakaz zrzutu ścieków ze statków do wód powierzchniowych - JEDNOSTKA ODPOWIEDZIALNA: kapitan/armator. Kontrola dopuszczalnych mas substancji w odprowadzanych ściekach przemysłowych - JEDNOSTKA ODPOWIEDZIALNA: Inspekcja Ochrony. Obowiązek uzyskania pozwolenia wodnoprawnego na wprowadzanie ścieków przemysłowych do systemów zbierania i oczyszczania ścieków komunalnych - JEDNOSTKA ODPOWIEDZIALNA: Użytkownik wód Uwzględnienie problematyki awarii przemysłowych w planowaniu przestrzennym - JEDNOSTKA ODPOWIEDZIALNA: Wójt/burmistrz/prezydent miasta 1. Sporządzanie i wdrażanie dokumentów precyzujących polityki przeciwdziałania poważnym awariom 2. Obowiązek zgłoszenia zakładu o zwiększonym ryzyku lub o dużym ryzyku właściwemu organowi Państwowej Straży Pożarnej - JEDNOSTKA ODPOWIEDZIALNA: Prowadzący zakład pozostałe: patrz eutrofizacja Kontrola dopuszczalnych mas substancji w odprowadzanych ściekach przemysłowych - jednostka odpowiedzialna: Inspekcja Ochrony. pozostałe: patrz substancje zanieczyszczające Priorytet inwestycyjny 7.3: Rozwój i usprawnianie przyjaznych środowisku (w tym o obniżonej emisji hałasu) i niskoemisyjnych systemów transportu, w tym śródlądowych dróg wodnych i transportu morskiego, portów, połączeń multimodalnych oraz infrastruktury portów lotniczych w celu promowania zrównoważonej mobilności regionalnej i lokalnej. Wdrożenie działań z tego priorytetu inwestycyjnego pozwoli na stworzenie rozwiniętej, spójnej sieci śródlądowych dróg wodnych posiadających odpowiednie parametry, co przełoży się na rozwój transportu intermodalnego i poprawę konkurencyjności portów morskich. Wzrośnie wykorzystanie przyjaznego transportu w przewozie towarów. Spełnienie założeń przewiduje się poprzez wsparcie dotacjami finansowymi przedsięwzięć z obszarów: poprawy infrastruktury dostępu do portów (modernizacja wejść do portów, torów wodnych, umocnienie linii brzegowej, torów podejściowych, falochronów osłonowych); modernizacji infrastruktury portowej (modernizacja terminali promowych, pogłębienie basenów portowych, torów wodnych, przebudowę obrotnic portowych, rozbudowa wewnętrznych sieci drogowych i kolejowych na terenie portów); ochrony środowiska w zakresie ograniczania zanieczyszczenia środowiska przez statki (zakup i modernizacja floty specjalistycznej). Wśród innych działań wpisanych w katalog krajowy stanowiący załącznik do apwśk zostały wprowadzone następujące działania mogące mieć wpływ na poprawę stanu wód Bałtyku: Opracowanie zbioru zasad dobrej praktyki rolniczej (z uwzględnieniem zmian zachodzących w sektorze rolniczym) - JEDNOSTKA ODPOWIEDZIALNA: Minister Rolnictwa i Minister 1. Obowiązek przeprowadzenia procedury oceny oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, a w przypadku potencjalnie znacząco oddziałujących na środowisko - obowiązek ten zależy od organu wydającego decyzję. Obowiązek przeprowadzenia procedury ooś na obszar Natura 2000, a także jeśli zasadne: obowiązek transgranicznej oceny oddziaływania na środowisko 2. Zakaz lokalizowania na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią nowych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, gromadzenia ścieków, odchodów zwierzęcych, środków chemicznych, a także innych materiałów, które mogą zanieczyścić wody, prowadzenia odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, w tym w szczególności ich składowania - JEDNOSTKA ODPOWIEDZIALNA: Inwestor // w zakr. pkt 2 także właściciel użytkownik gruntu Obowiązek opracowania i weryfikacji warunków korzystania z wód regionu, jako aktu prawa miejscowego wspomagającego osiągnięcie celów środowiskowych - JEDNOSTKA ODPOWIEDZIALNA: Dyrektorzy RZGW 1. Udostępnianie do publicznej wiadomości wykazu środków ochrony roślin posiadających zezwolenie oraz wycofanych z obrotu 2. Przegląd "Krajowego planu działania na rzecz ograniczenia ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin" 3. Udostępnianie informacji dotyczących środków ograniczających ryzyko związane ze stosowaniem środków ochrony roślin dla zdrowia ludzi, zwierząt oraz dla środowiska na stronie internetowej 4. Wyznaczanie specjalnych obszarów ochrony siedlisk 5. Wyznaczenie obszaru specjalnej ochrony ptaków - JEDNOSTKA ODPOWIEDZIALNA: Minister Obowiązek uzyskania zezwolenia na wprowadzenie do obrotu środka ochrony roślin - JEDNOSTKA ODPOWIEDZIALNA: Podmiot zamierzający wprowadzić do obrotu środek ochrony roślin Obowiązek uzyskania zatwierdzenia substancji czynnej środka ochrony roślin, sejfnerów i synergetyków - JEDNOSTKA ODPOWIEDZIALNA: Producenci środków ochrony roślin Wśród działań administracyjnych wpisanych do katalogu działań dla JCWP znajdują się: - opracowanie projektu rozporządzenia/wydanie rozporządzenia na potrzeby ustanowienia obszaru ochronnego zbiornika wód śródlądowych Prognozowane zmiany klimatyczne wiążące się podniesieniem poziomu wód w morzu Prognozowany wzrost częstości występowania opadów krótkotrwałych o dużej intensywności sprzyja formowaniu intensywnego spływu powierzchniowego i szybkiego odprowadzania wód opadowych z odpływem rzecznym. W konsekwencji odpływ podziemny wód jest istotnie zubożony. Deficyt zasobów słodkiej wody podziemnej może mieć wyjątkowo niekorzystny przebieg w strefie wybrzeża Bałtyku prognozowany przyrost stanu wody w morzu istotnie wpłynie na zmianę równowagi hydrodynamicznej przybrzeżnych wód na lądach. Przy deficycie słodkiej wierzchniej warstwy wody może dochodzić do naruszenia równowagi hydrodynamicznej i w konsekwencji intruzji ku powierzchni wód słonych. Źródła punktowe i powierzchniowe zanieczyszczeń związane szczególnie z rolnictwem 1. Strategia UE dla regionu Morza Bałtyckiego ma stanowić platformę współpracy przy wdrażaniu wszelkich polityk służących ograniczeniu dostawania się szkodliwych substancji do Morza Bałtyckiego m.in. rozwinięcie i wdrożenie polityk w regionie służących obniżeniu emisji szkodliwych substancji i jej zapobieżeniu. 2. Rozwinięcie wiedzy nt. efektów i źródeł substancji szkodliwych oraz wspieranie rozwoju innowacyjnych rozwiązań w zarządzaniu tym zagrożeniem. 3. W latach uwaga skoncentrowana jest na farmaceutykach i substancjach antyporostowych. zmiana praktyk konsumenckich, promocja alternatywnych technik ochrony statków itp. przed zarastaniem porostami, analiza barier prawnych i rynkowych w stosowaniu alternatywnych rozwiązań. 4. Ograniczenie negatywnego wpływu substancji szkodliwych wcześniej zakumulowanych w Bałtyku (w glebie, osadach, starych wrakach statków itp.). Podjęcie nowych działań, które miałyby to zagrożenie wyeliminować. 5. Wsparcie dla państw regionu we wdrażaniu umów, porozumień i regulacji służących ograniczeniu wpływu szkodliwych substancji + wymiana wiedzy i współpraca. 6. Wspieranie nauki i rozwiązań innowacyjnych na rzecz ograniczenia wpływu substancji szkodliwych. 7. Eliminacja nielegalnych zrzutów substancji zanieczyszczających. 8. Ograniczenie emisji zanieczyszczeń powietrza, takich jak PM i NO2 w portach i miast portowych poprzez poprawę infrastruktury i poprawę logistyki z lądem. 9. Zwiększenie bezpieczeństwa transportu ropy naftowej, szkodliwych i niebezpiecznych substancji (str. 119). 10. Wspieranie rozwiązań, które ograniczają emisję ze statków, wspieranie monitoringu tej 1. Poprawa współpracy między krajami bałtyckimi 2. Wdrożenie planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich 3. Wdrożenie zasad bioekonomii 4. Wspieranie idei czystego transportu morskiego (clean shipping, str. 132), celem ograniczenia emisji zanieczyszczeń 5. Wdrożenie Wspólnej Polityki Rybołówstwa w krajach UE 1. zakwity glonów 2. martwe strefy na dnie 3. zanieczyszczenie powietrza 4. hałas 5. śmieci morskie 6. negatywne środowiskowe konsekwencje przełowienia 7. duże natężenie ruchu statków 8. eutrofizacja główny problem Morza Bałtyckiego, spowodowane głównie przez azot i fosfor, które pochodzą gł. z kanalizacji, rolniczych wycieków, emisji z ruchu drogowego i morskiego oraz z procesów spalania. 9. Dostawanie się obcych gatunków inwazyjnych (np. za pośrednictwem wód balastowych ze statków), które konkurują z rodzimymi gatunkami i czasami powodują zmiany w ekosystemie 10. Dostawianie się niebezpiecznych substancji do morza (przemysłowe i domowe chemikalia, metale, biocydy, farmaceutyki i substancje powstałe w sposób niezamierzony), które wpływają na wzrost, reprodukcję i odporności ryb, ssaków morskich i ptaków morskich. Substancje te zawierają zanieczyszczenia organiczne i nieorganiczne, w tym metale ciężkie, pozostałości farmaceutyków 11. Rozwój infrastruktury (m.in. porty, rurociągi) i zwiększenie aktywności strefy brzegowej (w tym miast, obiektów turystycznych, obronnych struktur przybrzeżnych, energetycznych systemów zasilania, hodowli ryb) Finansowanie działań z dostępnych funduszy strukturalnych UE, zwłaszcza Europejski Fundusz Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny, Fundusz Spójności, Europejski Fundusz Rolny na rzecz Obszarów Wiejskich i Europejski Fundusz Rybacki (Europejskiego Fundusz Morski i Rybacki na okres programowania 2014-) + inne źródła (m.in. Horizon, BONUS Joint Baltic Sea Research and Development Programme, the LIFE programme, Education and Culture programmes, the Interreg Baltic Sea Region Programme) oraz środki własne państwowe, regionalne czy prywatne + Europejski Bank Inwestycyjny, Nordycki Bank Inwestycyjny. Potencjalne źródła finansowania: Działanie (ekonomiczne): dotyczy restrukutuzacji rybołówstwa i obszarów od nich zależnych - otrzymywane środki pochodzą z Europejskiego Funduszu Rybackiego oraz budżetu własnego; Polska otrzymuje znaczne środki finansowe związane z płatnościami bezpośrednimi dla rolników, interwencjami na rynkach rolnych oraz subsydiami eksportowymi w ramach Europejskiego Funduszu Rolnego Gwarancji. Żegluga śródlądowa i morska oraz transport kolejowy zostały uznane za proekologiczne gałęzie transportu wymagające wsparcia w wymiarze krajowym i europejskim. Dodatkowo transport wodny śródlądowy i morski może mieć zasadnicze znaczenie dla rozwoju regionalnego w kontekście przewozów towarowych, pasażerskich, jak i turystyki wodnej, wpływając na wzrost atrakcyjności regionów jako miejsc działalności gospodarczej, przemysłu i zamieszkania. Rozwój transportu morskiego i śródlądowego powinien być realizowany w synergii z działaniami realizowanymi na poziomie centralnym i regionalnym, a także uwzględniać rachunek ekonomiczny prowadzonych interwencji wynikający z endogenicznych potencjałów poszczególnych regionów. Zakresie transportu morskiego i śródlądowego działania polityki regionalnej dotyczyć będą rozwoju infrastruktury portowej oraz autostrad morskich i wybranych dróg śródlądowych. W ramach Studium zagospodarowania przestrzennego dla obszarów przybrzeżnych: - systemowe działania służące ochronie brzegu morskiego przed erozyjnym działaniem Bałtyku i zagrożeniem powodziami sztormowymi i jego zagospodarowaniu. patrz: eutrofizacja patrz: eutrofizacja Opracowanie Studium zagospodarowania przestrzennego dla obszarów przybrzeżnych, zawierającego ustalenia wiążące administrację morską, samorządy województw, a przez plan zagospodarowania przestrzennego województwa (którego rola wzrośnie) także gminy nadmorskie. Studium będzie obejmować zagadnienia rozwoju społecznego, spodarczego oraz ochrony środowiska w przestrzeni i jej zagospodarowania, stymulując utrwalanie rozwoju zrównoważonego na obszarach strefy. Wprowadzenie na poziomie kraju planowania obszaru strefy przybrzeżnej zapewni odpowiedni stopień integracji polityki morskiej kraju oraz działań rozwojowych wynikających z planów krajowych i regionalnych. Umożliwi to opracowanie uporządkowanych i spójnych planów przestrzennych obszarów morskich skoordynowanych z planami zagospodarowania przestrzennego obszarów lądowych wpisanych w hierarchiczny system krajowego planowania przestrzennego. Dzięki opracowaniu planów morskich operacjonalizujących cele i założenia polityki morskiej oraz odpowiednich krajowych programów i strategii sektorowych (np. w zakresie występowania złóż kopalin: ropy naftowej, gazu ziemnego, kruszyw naturalnych i bursztynu prowadzonej już działalności górniczo-geologicznej, transportu, rybołówstwa) i przestrzennych (rozwój regionów portowych) określone zostaną uwarunkowania umożliwiające zrównoważone użytkowanie obszarów morskich. W ten sposób zostaną zapewnione mechanizmy dostosowywania polityk oraz strategii krajowych i regionalnych dla ułatwienia wykorzystania powstałych możliwości: produkcji energii odnawialnej na obszarach morskich, turystyki morskiej, marikultury (np. rozwój infrastruktury przesyłowej czy proekologicznego transportu w strefie brzegowej). Korzyści z nadmorskiego położenia kraju są wykorzystywane dla jego rozwoju społeczno-gospodarczego. Obszary morskie i strefa brzegowa są zagospodarowane łącznie i w sposób racjonalny, z poszanowaniem bioróżnorodności i zasad ochrony środowiska, dzięki wprowadzeniu zintegrowanego planowania przestrzennego gwarantującego długotrwałą możliwość eksploatowania zasobów naturalnych i potencjału rozwojowego Morza Bałtyckiego i wybrzeża. Rozwijają się nowe formy czerpania korzyści z obszarów morskich, takie jak OZE, marikultura dla celów ekologicznych czy turystyka morska. Dostępność transportowa obszarów morskich wzmacnia rozwój portów morskich w zakresie dalekomorskich przeładunków z Trójmiasta, Warszawy, Poznania i Szczecina. Zrzutu do wód azotu, fosforu i zanieczyszczeń biodegradowalnych, przede wszystkim pochodzących ze ścieków komunalnych i rolnictwa. Skuteczność redukcji zanieczyszczeń pochodzących z rolnictwa jest zależna od zagospodarowania powierzchni ziemi i stosowanych praktyk rolniczych, na morzu natomiast duże nadzieje należy wiązać z wprowadzeniem marikultur w celu odzyskiwania biogenów. Zwiększenie aktywności Morza Bałtyckiego: Skutkiem tego będzie wzmożona abrazja brzegów morskich oraz zwiększające się podtopienia w pasie nadmorskim wynik okresowego i stałego podnoszenia się poziomu wód morskich. Zjawisko to będzie miało szczególne znaczenie dla miejskich rejonów Trójmiasta, w których w wyniku wzrastającego poziomu wód gruntowych zagrożone będą całe dzielnice, zamieszkałe przez kilkaset tysięcy mieszkańców. Badania monitoringowe w kierunku ustalenia aktualnego stanu brzegu morskiego na całej długości polskiego wybrzeża Budowa, rozbudowa i utrzymanie systemu ochrony brzegów morskich przed erozją morską i powodzią od strony morza Zapewnienia minimalnych poziomów bezpieczeństwa brzegu morskiego określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 37 ust. 1d ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (Dz. U. z 2013 r. poz. 934 i 1014 oraz z 2015 r. poz. 1642) Zapewnienia położenia brzegu morskiego po odwodnej stronie granicznej linii ochrony brzegu morskiego określonej w przepisach wydanych na podstawie art. 37 ust. 1d ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej Program zawiera wyliczenie szczegółowe nakładów na realizację zadań i inwestycji na lata

5 Horyzont () () aktualiz acja co 4 lata C7 - warunki hydrograficzne art.61k.1.1g Pr.wod.: "stała zmiana właściwości hydrograficznych niepowodująca negatywnego wpływu na ekosystemy morskie" C8 - substancje zanieczyszczające art.61k.1.1h Pr.wod.: "utrzymanie stężenia substancji zanieczyszczających na poziomie niepowodującym zanieczyszczenia wód morskich" C9 - substancje zanieczyszczające w rybach i owocach morza art.61k.1.1i Pr.wod.: "utrzymanie poziomów substancji zanieczyszczających w rybach oraz skorupiakach i mięczakach przeznaczonych do spożycia przez ludzi nieprzekraczających poziomów określonych w normach lub przepisach dotyczących poziomów tych substancji" C 10 - odpady w środowisku morskim art.61k.1.1j Pr.wod.: "utrzymanie właściwości i ilości odpadów na poziomie niepowodującym szkód w środowisku wód morskich, przejściowych i przybrzeżnych" C11 - hałas podwodny i inne źródła energii art.61k.1.1k Pr.wod.: "utrzymanie energii wprowadzanej do wód morskich, w tym podmorskiego hałasu, na poziomie niepowodującym negatywnego wpływu na środowisko wód morskich" Działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego Identyfikacja zagrożeń/presji uwagi ogólne Pozostałe: Wskazanie na potrzebę postawienia szczególnego nacisku, np. na ochronę trzcinowisk czy ujść lokalnych rzek, jako że cenne ekologicznie obszary morskie w biskości metropolii (1-2 godz. dojazdu) będą stanowiły arenę rosnącej presji antropogenicznej (rekreacja, suburbanizacja). W tym przypadku konieczne będzie równoważenie tej presji i potrzeb ochrony środowiska. W ramach przygotowania planu zagospodarowania przestrzennego polskich obszarów morskich należy dokonać analizy, które z elementów tras nawigacyjnych generują największe ryzyko wystąpienia skażeń substancjami ropopochodnymi i rozważyć możliwości zmniejszenia takiego ryzyka w obszarach szczególnej ochrony przyrody oraz przybrzeżnej aktywności turystycznej. Z punktu widzenia ryzyka wystąpienia skażeń substancjami ropopochodnymi należy wprowadzić dodatkowe rozwiązania porządkujące nawigację jednostek w okolicach Półwyspu Helskiego i Rozewia, tak by w sposób znaczący można było zmniejszyć takie ryzyka. Wydaje się niezbędne by wszelkie rozwiązania mające na celu zmniejszenie ryzyko wystąpienia przypadkowych skażeń substancjami ropopochodnymi rozpatrywać w ujęciu ponadnarodowym z uwzględnieniem nie tylko żeglugi w Polskich Obszarach Morskich, ale również w przyległych obszarach morskich, z poszanowaniem odpowiednich międzynarodowych regulacji prawnych. Ograniczenia negatywnego wpływu funkcjonowania portów na środowisko (poprawa dostępności portowych urządzeń do odbioru odpadów ze statków) - uwarunkowania wpisane w Studium, ale wynikające bezpośrednio ze Strategii rozwoju transportu do r. Należy zabezpieczać zapisy planów ochrony obszarów Natura Prace nad planami szczegółowymi dla wyznaczonych akwenów powinny brać pod uwagę obszerną dokumentację tworzoną w ramach prac na planami ochrony, która została zgromadzona w ramach prac nad Studium. Należy dążyć do zapewnienia łączności między siedliskami w takim zakresie na ile wspomaga to dobry stan środowiska morskiego. Należy rozpatrywać rejon Rynny Słupskiej jako obszar cenny pod kątem makrozoobentosu i wschodnie wody przygraniczne będące ważnym zimowiskiem ptaków. Na ww. akwenach nie powinny być prowadzone działania skutkujące pogorszeniem ich stanu ekologicznego. Należy wziąć pod uwagę rzeki Przymorza, jako ważne korytarze ekologiczne i zapewnić ich drożność od strony morza w zgodzie z koncepcją błękitnych korytarzy ekologicznych. Należy zwrócić uwagę na mieszczące się na lądzie biocentra i strefy buforowe oraz pozostałe obszary o najwyższej wartości przyrodniczej, tak aby minimalizować negatywne oddziaływanie na nie od strony obszarów morskich. Zapewnienie od strony morza warunków ochrony najcenniejszych przyrodniczo obszarów nadmorskich i zachowania ciągłości obszarów współtworzących sieć ekologiczną, tj. zachowanie spójności systemu ekologicznego i jego powiązań z systemem europejskim oraz trwałości szczególnie cennych dla regionu i w skali ponadregionalnej (po europejską), przyrodniczych obszarów chronionych, jak również nie pogorszenia warunków ekspozycji brzegów i cennych widokowo obszarów, Wnioski do planu zagospodarowania przestrzennego polskich obszarów morskich - W procesie wyznaczania obszarów o szczególnym znaczeniu dla rozrodu gatunków ryb o ikrze pelagicznej, mających duże znaczenie ekonomiczne, takich jak dorsz czy szprot, należy uwzględnić znaczną zmienność czasową i przestrzenną zarówno samego tarła, jak i jego efektów. - Skuteczne tarło dorsza stada wschodniego odbywa się na Głębi Bornholmskiej i Rynny Słupskiej, w przybliżeniu, na obszarze ograniczonym izobatą 60 m. Jednak i w tym przypadku obserwowane jest znaczne zróżnicowanie przestrzenne i czasowe w rozmieszczeniu ikry i larw. - Należy zabezpieczyć trasy migracyjne do/z dolnych odcinków rzek m.in. wejścia w cieki i ujścia rzek. Zatoka Pucka, mimo sprzyjających warunków hydrologicznych jest zbyt intensywnie użytkowana przez rekreację i rybołówstwo. Na wykorzystanie przestrzeni pod hodowlę również nie pozwalają regulacje ochronne obszarów Natura W najbliższym czasie hodowle omułka nie wykroczą poza fazę eksperymentalną. Hodowla małży na skalę przemysłową możliwa będzie dopiero po rozwiązaniu problemów środowiskowych i technologicznych. Jedyną realną szansą rozwoju marikultury zwierzęcej w polskich wodach morskich wydaje się być wykorzystanie obszarów farm wiatrowych. Należałoby rozpocząć 1. Skażenia wód morskich ropą naftową, chemikaliami, substancjami radioaktywnymi długotrwały negatywny bezpośredni wpływ w zależności od skali katastrofy; 2. Eksploatacja kruszyw, ropy naftowej, gazu krótkotrwały negatywny pośredni wpływ na całą ichtiofaunę, umiarkowany negatywny bezpośredni wpływ na ichtiofaunę wykorzystującą daną przestrzeń jako tarlisko przy zniszczeniu ikry/narybku; 3. Budowa konstrukcji morskich - sztuczne rafy krótkotrwały negatywny pośredni wpływ na etapie budowy, długotrwały wpływ na etapie eksploatacji: 4. Eksploatacja i rozbudowa portów długotrwały negatywny bezpośredni wpływ przez uciążliwości związane z zanieczyszczeniami, które emitują porty, długotrwały pozytywny pośredni wpływ (sztuczne rafy); 5. Rybołówstwo długotrwały negatywny bezpośredni wpływ w przypadku przełowienia, długotrwały negatywny pośredni wpływ przy niszczeniu dna trałem dennym, długotrwały bezpośredni i pośredni wpływ wynikający z połowów paszowych; 6. Zablokowanie tras migracyjnych ryb dwuśrodowiskowych poprzez zabudowę/zamulenie ujść rzecznych długotrwały negatywny. Główne zagrożenia dla ichtiofauny są związane: z inwestycjami na morzu, które bezpośrednio mogą przyczynić się do zniszczeń siedlisk ryb, np. morskie farmy wiatrowe i czy rurociągi i z transportem morskim oraz eksploatacją zasobów ichtiofauny. Najistotniejszym zagrożeniem dla awifauny obszaru jest przyłów w sieciach rybackich, jednak w polskich obszarach morskich skala zjawiska nie jest poznana, rozwój turystyki powodującej płoszenie ptaków (zwiększenie liczby poruszających się po wodach szybkich jednostek, rozbudowa infrastruktury, np. mariny, przystanie itp.). Innymi istotnymi zagrożeniami jest eutrofizacja wód zatoki (zagrożenie pośrednie), zanieczyszczenie substancjami ropopochodnymi W polskiej strefie Bałtyku foki są narażone na różnorodne zagrożenia ze strony człowieka i prowadzonej przez niego działalności. W opracowaniu pn. Program ochrony foki szarej (Halichoerus grypus) projekt [Gójska, 2012a] zidentyfikowano osiem grup zagrożeń dla foki szarej: zakłócenia spokoju i bezpieczeństwa w siedliskach (lądowych i morskich), zmiany (ilościowe i jakościowe) w bazie pokarmowej, przyłów, czyli przypadkowa śmierć w narzędziach stosowanych przez rybołówstwo, zanieczyszczenia chemiczne wprowadzane do morza, eutrofizacja (zmiany w bazie pokarmowej, potencjalny wpływ toksycznych sinic), epizootie i infekcje pasożytnicze, niewiedzę i skutecznej ochrony. Do zagrożeń bezpośrednich dla zespołów makrozoobentosu głazowiska Ławicy Słupskiej zaliczyć należy działania gospodarcze, w wyniku których zniszczone lub zmienione zostaną naturalne siedliska denne. Najważniejsze z nich to np.: wydobywanie kruszyw naturalnych oraz prace związane z poszukiwaniem i wydobyciem ropy i gazu. Zagrożenia pośrednie wynikają z długookresowych zmian, jakie zachodzą w biocenozach dna morskiego w wyniku eutrofizacji lub ekspansji gatunków inwazyjnych. W obydwu przypadkach przewidywalnym skutkiem jest przebudowa dotychczasowej struktury jakościowej i ilościowej makrozoobentosu. W zakresie zapobiegania zanieczyszczaniu morza przez statki, należy prowadzić działania polegające na zapobieganiu wypadkom morskim, polegającym na poprawie szeroko pojętego bezpieczeństwa żeglugi, a także ograniczeniu zanieczyszczania środowiska związanego z normalną eksploatacją jednostek pływających. W tym celu należy: - na bieżąco uczestniczyć w opracowaniu międzynarodowych norm prawnych, dotyczących ochrony środowiska morskiego oraz niezwłocznie je implementować do systemu prawnego RP; - prowadzić niezbędne inwestycje mające na celu budowę infrastruktury portowej oraz doposażenie administracji morskiej i jednostek wyznaczonych do zapobiegania i zwalczania zanieczyszczeń morza Ograniczenia negatywnego wpływu funkcjonowania portów na środowisko (poprawa dostępności portowych urządzeń do odbioru odpadów ze statków) Dążenie do stworzenia warunków sprzyjających korzystaniu z ekologicznych rodzajów transportu towarowego na odległości powyżej 300 km Rozwój transportu do r. (z perspektywą do r.) oparty będzie na: wspieraniu rozwiązań organizacji transportu najmniej zanieczyszczających środowisko; modernizacji i rozbudowy infrastruktury transportowej (liniowej i punktowej) odpowiadającej unijnym oraz krajowym standardom i wymogom ekologicznym (m.in. poprzez uwzględnianie przepisów odnośnie ochrony obszarów cennych przyrodniczo oraz ochrony gatunkowej, w tym sieci Natura 2000, ochrony środowiska morskiego oraz nadmorskiego); Doskonalenie standardów bezpiecznego uprawiania żeglugi przez statki morskie oraz przestrzeganie międzynarodowych wymogów, związanych z ochroną środowiska morskiego Istotnym uwarunkowaniem rozwoju żeglugi morskiej jest poprawa konkurencyjności polskich armatorów morskich na rynku żeglugowym, przy zachowaniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa żeglugi oraz ochrony środowiska morskiego. Może ona zostać osiągnięta dzięki podjęciu następujących działań: sprostanie nowym wyzwaniom europejskiej żeglugi morskiej, takim jak: ewolucja warunków rynkowych (m.in. rozszerzenie rynku wewnętrznego UE na transport morski), ochrona środowiska, polityka energetyczna UE Poprawa stanu środowiska morskiego oraz ochrona brzegu morskiego będą realizowane poprzez poniższe działania: - Ochronę przeciwsztormową brzegów morskich i morskich wód wewnętrznych; - Stworzenie planu ochrony morza zgodnego z wytycznym UE; - Ograniczenie emisji zanieczyszczeń generowanych przez gospodarkę morską i realizacja szerokiego programu monitoringu środowiskowego; - Aktualizację inwentaryzacji walorów przyrodniczych Bałtyku i jego pobrzeża; - Utworzenie baz danych dotyczących stanu środowiska morskiego i pobrzeża Bałtyku; - Przeciwdziałanie i likwidację zanieczyszczeń linii brzegowej - Doposażenie Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa w sprzęt do zwalczania zanieczyszczeń morza oraz zakup statku wielozadaniowego dla zabezpieczenia obszarów morskich Wskazanie celu działalności Państwowej Komisji Badań Wypadków Morskich, który jest zapobieganie podobnym wypadkom oraz podniesienie poziomu bezpieczeństwa żeglugi morskiej i załóg na statkach oraz ochrony środowiska morskiego. Zanieczyszczenia pochodzącymi z lądu, jak również z jednostek pływających, używanych w transporcie i w turystyce morskiej. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury portowej i żeglugi (dotyczy wszystkich portów, niezależnie od ich wielkości). Analizowano także Dokument Implementacyjny do Strategii Transportu do r. (z perspektywą do r.) - przeanalizowano dwie wersje. W zakresie infrastruktury kolejowej przyjęto następujący zakres działań: modernizacja istniejących i budowa nowych terminali przeładunkowych, w szczególności w portach morskich oraz punktach zmiany szerokości toru (zgodnie ze standardami ochrony środowiska). Szanse dla rozowju sieci kolejowej w Polsce upatruje się m.in. w rozwoju bałtyckich połączeń promowych w ramach paneuropejskich korytarzy transportowych stanowiących ważny element autostrad morskich. Stabilizacja linii brzegowej, zapobieganie erozji i zanikowi plaż oraz degradacji klifów Kontynuacja i rozwój stałego monitoringu stanu brzegów morskich i strefy wód przybrzeżnych Realizacja programu wieloletniego Programu ochrony brzegów morskich Współdziałanie instytucji właściwych ds. zapobiegania i zwalczania poważnych awarii i katastrof statków przewożących niebezpieczne substancje Doposażenie jednostek odpowiedzialnych za zapobieganie i zwalczanie zanieczyszczeń morza przez statki w sprzęt służący do zwalczania zanieczyszczeń w portach, na morzu i na brzegu Modernizacja i budowa urządzeń do odbioru zanieczyszczeń i odpadów ze statków w portach morskich oraz zapewnienie przyłączy elektryczności przy nabrzeżach portowych Wprowadzenie obowiązku redukcji zrzutów zanieczyszczeń do morza wiąże się z koniecznością modernizacji statków oraz rozwoju nowych technologii, a także zapewnienia odpowiedniej infrastruktury portowej do odbioru odpadów i pozostałości ładunkowych. Znacznym zagrożeniem dla naturalnego ekosystemu Bałtyku są inwazyjne, obce organizmy morskie i patogeny, przewożone w statkowych wodach balastowych. Problemem staje się także podwodny hałas, którego źródłem jest działalność człowieka. W celu znaczącego zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza i jego wpływu na ludzkie zdrowie UE wprowadziła za pomocą dyrektywy siarkowej przepisy służące ograniczeniu emisji tlenków siarki pochodzących z paliw żeglugowych. Dotychczasowe wymagania zdefiniowane w konwencji MARPOL oraz dyrektywie 2005/35/WE z dnia 7 września 2005 r. w sprawie zanieczyszczenia pochodzącego ze statków oraz wprowadzenia sankcji w przypadku naruszenia prawa (Dz. Urz. UE L 255 z , str. 11) wdrażała do krajowego porządku prawnego ustawa z dnia 16 marca 1995 r. o zapobieganiu zanieczyszczania morza przez statki (Dz. U. z 2012 r. poz. 1244). Jednocześnie, zgodnie z postanowieniami art. 13 f ust. 3 ustawy. o zapobieganiu zanieczyszczania morza przez statki wydano rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 grudnia 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wymagań Wprowadzenie obowiązku redukcji zrzutów zanieczyszczeń do morza wiąże się z koniecznością modernizacji statków oraz rozwoju nowych technologii, a także zapewnienia odpowiedniej infrastruktury portowej do odbioru odpadów i pozostałości ładunkowych. Modernizacja i budowa urządzeń do odbioru zanieczyszczeń i odpadów ze statków w portach morskich oraz zapewnienie przyłączy elektryczności przy nabrzeżach portowych Zapewnienie odpowiednich urządzeń do odbioru odpadów ze statków, z uwzględnieniem zasady no-special-fee oraz umożliwienie korzystania z podłączenia do elektryczności przy nabrzeżach nie tylko podniesie atrakcyjność polskich portów, ale również przez zmniejszenie emisji zanieczyszczeń powietrza, poziomu hałasu i ilości odpadów wyrzucanych bezpośrednio do morza, wpłynie na poprawę stanu środowiska morskiego. (str. 21) Zapewnienie odpowiednich urządzeń do odbioru odpadów ze statków, z uwzględnieniem zasady no-special-fee oraz umożliwienie korzystania z podłączenia do elektryczności przy nabrzeżach nie tylko podniesie atrakcyjność polskich portów, ale również przez zmniejszenie emisji zanieczyszczeń powietrza, poziomu hałasu i ilości odpadów wyrzucanych bezpośrednio do morza, wpłynie na poprawę stanu środowiska morskiego. Uzyskanie dobrego stanu środowiska morskiego wymaga podjęcia szeroko zakrojonych i efektywnych działań, mających na celu ograniczenie presji i negatywnych oddziaływań na środowisko Morza Bałtyckiego. Konieczne są działania na rzecz przywracania i ochrony naturalnych procesów ekologicznych, jak również ochrony flory i fauny oraz cennych siedlisk przyrodniczych, w tym zawartych w istniejących oraz opracowywanych planach ochrony obszarów Natura 2000 oraz w programach ochrony gatunków chronionych. Skuteczna ochrona Bałtyku jest możliwa przez skoordynowane działania zainteresowanych podmiotów. Współpraca międzynarodowa w zakresie ochrony środowiska morskiego prowadzona jest na szczeblu regionalnym w ramach HELCOM, a globalnie w ramach IMO (Komitet Ochrony Morskiego - MEPC). W ramach UE istotną rolę dla ochrony środowiska morskiego Bałtyku odgrywają działania prowadzone w ramach Strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego. Wprowadzenie obowiązku redukcji zrzutów zanieczyszczeń do morza wiąże się z koniecznością modernizacji statków oraz rozwoju nowych technologii, a także zapewnienia odpowiedniej infrastruktury portowej do odbioru odpadów i pozostałości ładunkowych. Znacznym zagrożeniem dla naturalnego ekosystemu Bałtyku są inwazyjne, obce organizmy morskie i patogeny, przewożone w statkowych wodach balastowych. Problemem staje się także podwodny hałas, którego źródłem jest działalność człowieka. Cel i działania na rzecz poprawy stanu środowiska morskiego Cel: Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu ekologicznego środowiska morskiego Działania służące realizacji celu: 1. Wdrażanie przepisów międzynarodowych, europejskich z zakresu ochrony środowiska morskiego 2. Opracowanie, wdrożenie i realizacja krajowego programu ochrony wód morskich, realizacja monitoringu wód morskich wraz z programami zadań ochronnych obszarów morskich, w tym obszarów NATURA Realizacja Krajowego Programu Wdrażania Bałtyckiego Planu Działania HELCOM 4. Zwiększenie świadomości ekologicznej przez promowanie zachowań ekologicznych dotyczących morza i brzegu Bałtyk należy do największych słonawych mórz na świecie, jest też przeżyźniony wskutek procesu eutrofizacji i szczególnie wrażliwy na zanieczyszczenia. Zanieczyszczenia przedostają się do niego z różnych źródeł, w tym przede wszystkim z lądu np.: rzekami z rolnictwa (azotany, fosforany), obszarów miejskich, przemysłu chemicznego, przemysłu spożywczego, przemysłu metalurgicznego oraz spożywczego i papierniczego. Dla środowiska morskiego mniejszy problem stanowi zanieczyszczanie morza przez statki uprawiające żeglugę. Według szacunków HELCOM, przed 2017 r. dwukrotnie wzrośnie transport ładunków drogą morską w regionie Morza Bałtyckiego. Znacznym zagrożeniem dla naturalnego ekosystemu Bałtyku są inwazyjne, obce organizmy morskie i patogeny, przewożone w statkowych wodach balastowych. Problemem staje się także podwodny hałas, którego źródłem jest działalność człowieka. Brzeg morski ulega nieustannym przeobrażeniom. Jednym z najniebezpieczniejszych procesów występujących na wielu odcinkach polskiego wybrzeża polskiego jest erozja brzegów i stopniowe cofanie się linii brzegowej. Postępująca erozja brzegów stanowi poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa mieszkańców i ich siedlisk oraz bezpieczeństwa powodziowego obszarów przybrzeżnych, działalności gospodarczej, a także cennego przyrodniczo środowiska strefy brzegowej. Zagrożeniem dla zasobów, a przez to dla sektora rybackiego, jest nadmierna ich eksploatacja oraz zbyt wysoka zdolność połowowa floty, która skutkuje faktycznym zmniejszeniem efektywności ekonomicznej i prowadzi do wytrzebienia ryb. W wyniku działań na rzecz renaturyzacji cieków wodnych oraz odtwarzania naturalnych terenów zalewowych czy też ochrony brzegów morskich z wykorzystaniem metod przyrodniczych następować będzie odbudowa ekosystemów związana z przywróceniem właściwych stosunków wodnych). Koncentracja interwencji w ramach jednej osi finansowanej z Funduszu Spójności zapewni ponadto elastyczność w realizacji powiązanych ze sobą działań zmierzających do osiągnięcia celów określonych dla ww. celów tematycznych. Działanie 2.1 Adaptacja do zmian klimatu wraz z zabezpieczeniem i zwiększeniem odporności na klęski żywiołowe, w szczególności katastrofy naturalne oraz monitoring środowiska W ramach działania realizowane będą również działania infrastrukturalne nakierowane na wzmocnienie odporności na zagrożenia związane z negatywnymi efektami zmian klimatu na wybrzeżu Bałtyku. Podejmowane działania będą polegały na zabezpieczaniu wybrzeża w szczególności przy zastosowaniu metod przyrodniczych lub metod hydrotechnicznych wspartych metodami przyrodniczymi opartymi na ochronie biotechnicznej z uwzględnieniem potrzeby zachowania naturalnych procesów dynamiki brzegowej i istniejących ekosystemów. Podejmowane działania będą zwiększały stabilizację brzegu morskiego i zapobiegały jego erozji, powodowanej wzrostem częstotliwości i intensywności sztormów, wysokości fal, średnich temperatur i u pokrywy lodowej, które zmniejszają odporność brzegu na rozmywanie. W przypadku u możliwości zapewnienia skuteczności podejmowanych działań przy wykorzystaniu wyłącznie metod biologicznych i biotechnicznych, dopuszczalne będzie stosowanie metod hydrotechnicznych. Zabezpieczenie brzegów morskich zagrożonych erozją W pierwszej kolejności będą realizowane prace z zakresu ochrony biotechnicznej (ochrona lekka) oraz inwestycje zintegrowane, w których wykonywane z materiałów pochodzenia naturalnego budowle hydrotechniczne (ochrona ciężka) wspierane będą działaniami wykorzystującymi metody z zakresu ochrony biotechnicznej. Projekty będą dotyczyć przede wszystkim: odtwarzanie wydm nadmorskich i wałów plażowowydmowych; sztuczne zasilania (refulacja). W zakresie umocnień i stabilizacji brzegów wspierane będzie m.in.: wykorzystanie materiału pochodzenia organicznego do stabilizowania wydm i stoków klifowych (np. faszynada); prowadzenie nasadzeń roślinnością właściwą dla danego ekosystemu; obsiewy mieszanką traw na podkładzie z biowłókniny. Zmiany klimatu Zabezpieczenia brzegów morskich: W przypadku u możliwości zapewnienia skuteczności podejmowanych działań przy wykorzystaniu wyłącznie metod biologicznych i biotechnicznych, dopuszczalne będzie stosowanie metod hydrotechnicznych np.: opaski i okładziny brzegowe; ostrogi; gabiony; progi podwodne. Uzupełniająco, w ramach kompleksowych projektów, możliwe będzie realizowanie działań zmniejszających presję turystyczną na wybrzeże tj.: budowa/przebudowa zejść na plaże jako lekkich konstrukcji ponad podłożem oraz łatwe do rozbiórki i odbudowy: pomosty, kładki, ścieżki. dokument wraz z załącznikami Pośrednio, patrz: Działania ogólne sprzyjające ochronie Bałtyku Pośrednio, patrz: Działania ogólne sprzyjające ochronie Bałtyku Pośrednio, patrz: Działania ogólne sprzyjające ochronie Bałtyku Pośrednio, patrz: Działania ogólne sprzyjające ochronie Bałtyku Działania dotyczą monitoringu środowiska Morza Bałtyckiego oraz monitoringu niektórych gatunków morskich (np. ptaków) Wyniki monitoringu wód przejściowych i przybrzeżnych wykorzystane zostaną do prac związanych z realizacją zadania Badania i ocena jakości środowiska morskiego Bałtyku. Dane z monitoringu w latach posłużą do planowanej na rok 2019 zbiorczej oceny stanu wód przejściowych i przybrzeżnych Monitoring Morza Bałtyckiego Celem wykonywania badań jest stworzenie podstaw do podejmowania działań na rzecz poprawy stanu ekosystemu Morza Bałtyckiego oraz jego ochrony przed zanieczyszczeniem. Od roku 2013 zakres i sposób badań oraz sposób wykonywania oceny stanu środowiska Morza Bałtyckiego określają przepisy ustawy Prawo wodne oraz przyjmowany przez Radę Ministrów program monitoringu wód morskich. Regularne badania środowiska morskiego Bałtyku są wykonywane od 1979 roku, w tym od 1991 roku w ramach PMŚ. Stanowią one wypełnienie zobowiązań Polski wynikających z Konwencji O ochronie środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego oraz od 15 lipca 2014 roku art. 11 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/56/WE z dnia 17 czerwca 2008 r., ustanawiającej ramy działań Wspólnoty w dziedzinie polityki środowiska morskiego (ramowej dyrektywy w sprawie strategii morskiej) (Dz. Urz. UE L 164 z ). Uzyskane wyniki badań gromadzone będą w bazie danych oceanograficznych oraz w bazie GIOŚ i przekazywane sukcesywnie do banku danych HELCOM oraz raportowane do Komisji Europejskiej zgodnie z harmonogramem sprawozdawczym ustanowionym zapisami ramowej dyrektywy w sprawie strategii morskiej. W ramach programu monitoringu wód morskich wykonane zostaną badania warunków fizykochemicznych, tj.: temperatura, zasolenie, stężenie tlenu, widoczność krążka Secchiego, zawartość biogenów, metali ciężkich i trwałych związków organicznych. Prowadzone będą także obserwacje parametrów biologicznych środowiska morskiego, tj., fitoplanktonu, zooplanktonu, fitobentosu, zoobentosu oraz poziomu substancji szkodliwych w wodzie i organizmach morskich i zawartości radionuklidów w wodzie i osadach. Prowadzone będą również badania ichtiofauny oraz fakultatywnie mikrobiologii. Kontynuowany będzie monitoring warunków hydrograficznych, odpadów w środowisku morskim oraz hałasu podwodnego. W stosunku do zakresu badań środowiska morskiego realizowanego dotychczas program monitoringu rozszerzony zostanie o monitoring gatunków i siedlisk morskich. Monitoring gatunków i siedlisk polskich obszarów morskich Celem wdrożenia monitoringu gatunków i siedlisk polskich obszarów morskich jest sprostanie wymogom polskiego i paneuropejskiego prawodawstwa, dzięki któremu, wyniki monitoringu gatunków i siedlisk przyrodniczych morskich będą służyły do śledzenia skuteczności działań ochronnych. Zakres badań będzie przede wszystkim uwzględniał wymogi w tym zakresie zawarte w dyrektywie siedliskowej tj. zasięg, populację i siedlisko dla poszczególnych gatunków oraz zasięg, powierzchnia, struktura i funkcje poszczególnych siedlisk morskich. (str ) Środki POIR mogą służyć finansowaniu projektów, których realizacja będzie przyczyniać się do wdrażania transnarodowej Strategii UE dla Regionu Morza Bałtyckiego. Realizacja POIR wpisuje się w cel trzeci Strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego (dalej SUE RMB), tj. Zwiększenie dobrobytu, poprzez wspieranie rozwoju naukowego, badawczego instytucji B+R i przedsiębiorstw oraz zwiększanie konkurencyjności podmiotów, co z kolei koresponduje ze zwiększeniem globalnej konkurencyjności regionu Morza Bałtyckiego. patrz: eutrofizacja pośrednio: patrz: eutrofizacja W okresie realizacji Programu prowadzony jest monitoring stanu środowiska, którego celem jest oszacowanie efektów zastosowanych środków zaradczych oraz umożliwienie podjęcia właściwych decyzji co do dalszych działań na terenie wyznaczonego OSN. Dla każdego oddziału RZGW wydawane jest osobne rozporządzenie/program, czasami rozporządzenia/program obejmuje mniejsze obszary (kilku mnijeszych zlewni) niż obszar obsługiwany przez dany RZGW. patrz: działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego patrz: działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego patrz: działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego patrz: działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego Działania wskazane pośrednio Jako szanse dla regionu wymienia się podjęcie działań mających na celu/których efektem będzie: - powstanie międzynarodowej sieci naukowo-badawczej i współpracy klastrowej, m.in. w Regionie Morza Bałtyckiego - oczyszczanie ścieków komunalnych; wody opadowe i roztopowe; zagrożenie powodziowe; zagospodarowanie odpadów komunalnych; monitoring środowiska i ochrona przyrody - sprawne działanie kompleksowych systemów zagospodarowania odpadów komunalnych - efektywna praca systemów odprowadzania i oczyszczania wód opadowych i roztopowych - mniejsze negatywne oddziaływanie transportu na środowisko i wyższy poziom bezpieczeństwa użytkowników - większa świadomość społeczna w zakresie potrzeb ochrony środowiska - Realizacja ustawy o ustanowieniu programu wieloletniego Program ochrony brzegów morskich W ramach dokumentu wskazano obszary współpracy ponadregionalnej i międzynarodowej: - Jakość wód Morza Bałtyckiego, w tym Zalewu Wiślanego; - Standardy dobrego zarządzania i zagospodarowania dla obszarów przybrzeżnych; - Spójność przestrzeni przyrodniczej w strefie Południowego Bałtyku; - Proekologiczna świadomość mieszkańców. W regionie istnieją potrzeby dalszego rozwoju infrastruktury ochrony środowiska, w tym systemów zagospodarowania odpadów komunalnych. Rośnie również presja na przestrzeń przyrodniczą. Ponadto występuje zanieczyszczenie wód powierzchniowych oraz fragmentacja i degradacja naturalnych siedlisk. Wysoki poziom zanieczyszczenia i eutrofizacji oraz zagrożenie różnorodności biologicznej Morza Bałtyckiego. Zobowiązania Samorządu Pomorskiego Rozwój regionalnych sieciowych produktów turystycznych obejmujących m.in. małe porty morskie, mariny, szlaki rowerowe i kajakowe oraz śródlądowe drogi wodne, a także unikatowe dziedzictwo regionalne i ofertę kulturalną. Generalnie to jest dokument dotyczący rozwoju gospodarczego-społecznego, więc jest niewiele odniesień i konkretnych działań dla ochrony M. Bałtyckiego. Ochrona strefy brzegowej i zaplecza brzegów Morza Bałtyckiego i Zalewu Szczecińskiego Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód poprzez eliminowanie zanieczyszczeń wód powierzchniowych substancjami niebezpiecznymi ze źródeł przemysłowych, komunalnych i rolniczych Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód poprzez eliminowanie zanieczyszczeń wód powierzchniowych substancjami niebezpiecznymi ze źródeł przemysłowych, komunalnych i rolniczych patrz: działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego Województwo aktywnie uczestniczy w procesie przygotowywania rozwiązań strategicznych i koncepcji zintegrowanej polityki morskiej na rzecz zrównoważonego zagospodarowania Morza Bałtyckiego i położonych wokół niego obszarów. Ten cel ma być osiągnięty w wyniku współpracy państw i regionów poprzez realizację priorytetów powstałej w 2009 roku Strategii Unii Europejskiej dla Regionu Morza Bałtyckiego obejmujących ochronę środowiska, dobrobyt, dostępność i atrakcyjność oraz bezpieczeństwo. Wszechstronne i zrównoważone wykorzystanie zasobów województwa będzie realizowane w szczególności poprzez zwiększanie konkurencyjności oferty turystycznej, a także restrukturyzację gospodarki rolnej i rybactwa. Różnorodne relacje gospodarcze regionu związane z jego nadbałtyckim i nadodrzańskim położeniem będą rozwijane poprzez wdrażanie zintegrowanej polityki morskiej. Cele kierunkowe celu strategicznego nr 1 (Wzrost innowacyjności i efektywności gospodarowania) 1.5. Zintegrowana polityka morska 1.6. Restrukturyzacja i rozwój produkcji rolnej i rybactwa Cel strategiczny nr 4: Zachowanie i ochrona wartości przyrodniczych, racjonalna gospodarka zasobami Cel kierunkowy: Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego -osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód poprzez eliminowanie zanieczyszczeń wód powierzchniowych substancjami niebezpiecznymi ze źródeł przemysłowych, komunalnych i rolniczych - ochrona strefy brzegowej i zaplecza brzegów Morza Bałtyckiego i Zalewu Szczecińskiego - ograniczanie emisji zanieczyszczeń, hałasu i gazów cieplarnianych ze źródeł komunalnych, komunikacyjnych i przemysłowych - współpraca z przygranicznymi landami Niemiec w zakresie zapobiegania transgranicznemu przenoszeniu zanieczyszczeń Cel kierunkowy: Rozwój infrastruktury ochrony środowiska i systemów gospodarowania odpadami - rozbudowa i modernizacja sieci kanalizacji zbiorczej, oczyszczalni ścieków i systemów zaopatrzenia w wodę Cel kierunkowy: Podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa - prowadzenie edukacji ekologicznej, w tym adresowanej do dzieci i młodzieży szkolnej - promocja proekologicznych postaw społecznych i konsumenckich Zagrożenia jakości wód w województwie związane są głównie z ich nadmiernym zużyciem w celach bytowych i gospodarczych oraz z odprowadzaniem powstających zanieczyszczeń. Jakość wód powierzchniowych poprawia się, nadal problemem pozostaje jednak ich skażenie bakteriologiczne oraz duże ilości trafiających do rzek i jezior substancji biogennych, powodujących proces eutrofizacji. Zagrożenia jakości wód związane z działalności człowieka na obszarach wiejskich wynikają nie tylko z nieuregulowanej gospodarki ściekowej, ale również z niewłaściwego stosowania nawozów i prowadzenia intensywnej produkcji zwierzęcej. W ostatnich latach spadało zużycie nawozów wapniowych i obornika, natomiast zwiększyło się stosowanie nawozów azotowych. Praktycznie na całej długości wybrzeża Bałtyku dostępna jest plaża o wysokich walorach użytkowych, choć tylko w lewobrzeżnym Świnoujściu (wyspa Uznam) następuje jej naturalne poszerzanie. W pozostałej części następuje erozja brzegu morskiego i stopniowe cofanie się lądu, zaś szerokość plaży w niektórych miejscach (np. Dziwnów, Kawcza Góra, Kołobrzeg, Ustronie Morskie) może zmniejszać się do kilku metrów Poprawa dostępu do lokalnych portów morskich i rzecznych pozwoli na zwiększenie ich znaczenia gospodarczego oraz przyczyni się do dywersyfikacji ich funkcji (np. turystycznej). Współpraca międzyregionalna Główne kierunki działań dotyczą różnych obszarów: *Współpraca z regionami bałtyckimi: - poprawy stanu wód Morza Bałtyckiego (zwłaszcza Zalewu Wiślanego/ Kaliningradzkiego); - kształtowania i upowszechniania standardów dobrego zarządzania i zagospodarowania dla obszarów przybrzeżnych; - poprawy spójności przestrzeni przyrodniczej w strefie Południowego Bałtyku; Cel strategiczny realizowany będzie m.in. przez : - poprawę jakości i ochronę środowiska przyrodniczego. Utrzymanie wysokiej jakości środowiska przyrodniczego jest jednym z podstawowych zagadnień w kontekście idei trwałego rozwoju. Kompleksowe dbanie o czystość powietrza, wód, ziemi oraz niski poziom hałasu wymaga nie tylko dalszych usprawnień, ale również coraz bardziej rzeczowego traktowania relacji środowisko-gospodarka. Szczegółowe zapisy dotyczące zagadnień związanych z ochroną przyrody i środowiska ujęte są w odpowiednich wojewódzkich politykach sektorowych, m.in. w Programie ochrony środowiska, Planie gospodarki odpadami. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego: redukcja emisji zanieczyszczeń powietrza, rozbudowa sieci kanalizacyjnych (w tym także kanalizacji deszczowej) oraz budowa lub modernizacja oczyszczalni ścieków (zwłaszcza na terenach zabudowy rozproszonej), dalsze inwestowanie w sieci wodociągowe; zapobieganie powstawaniu odpadów i racjonalna gospodarka odpadami, w tym selektywna zbiórka odpadów, recykling, odzysk, budowa instalacji zagospodarowania odpadów; Związek z realizacją Strategii: Strategia będzie realizowana z uwzględnieniem najważniejszych trendów w gospodarce światowej. Wyznaczone kierunki działań na poziomie Unii Europejskiej (Strategia Europa i Strategia Morza Bałtyckiego) są również kierunkami istotnymi dla województwa warmińsko-mazurskiego. Poprawa jakości i ochorna wód powierzchniowych i podziemny Działania w ramach i Energetyki Zapewnienie trwałego i zrównoważonego rozwoju oraz zachowanie wysokich walorów środowiska, po przez: - Prowadzenie monitoringu zanieczyszczeń środowiska - Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu i potencjału ekologicznego wód i związanych z nimi ekosystemów Poprawa jakości wód, odzysk/unieszkodliwianie odpadów, odnowa terenów skażonych oraz ograniczenie emisji zanieczyszczeń, po przez: - Zmniejszenie obciążenia środowiska powodowanego emisjami zanieczyszczeń do wód, atmosfery i gleby - Porządkowanie i tworzenie spójnego systemu gospodarki odpadami Na jakość wód powierzchniowych wpływa emisja ścieków z sektora komunalnego oraz spływy powierzchniowe zanieczyszczeń z terenów zurbanizowanych i rolniczych. Sieć wodociągowa i kanalizacyjna jest rozbudowywana, zwiększa się też wydajność oczyszczalni ścieków. Zauważalne są jednak znaczne dysproporcje przestrzenne w zakresie dostarczania wody oraz odprowadzania i oczyszczania ścieków. Różnice te są niwelowane, zwłaszcza w otoczeniu dużych miast. Na podstawie wyników monitoringu wód stwierdzono, że w 2010 roku większość (około 90%) badanych jednolitych części wód osiągnęła umiarkowany stan/potencjał ekologiczny (III klasa). Nie stwierdzono wód o stanie/potencjale bardzo dobrym (I klasa) i złym (V klasa). O Wody podziemne województwa charakteryzują się podwyższoną zawartością żelaza, co powoduje konieczność ich odżelaziania w stacjach uzdatniania. Wszystkie badane w 2010 roku jednolite części wód podziemnych cechowały się dobrym stanem chemicznym. Badania na obszarach szczególnie narażonych na dopływ związków azotu ze źródeł rolniczych wskazują na podwyższoną zawartość azotanów, co świadczy o utrzymującym się na tym terenie zagrożeniu zanieczyszczeniem wód podziemnych oraz o konieczności monitorowania ich stanu. Niewystarczająca infrastruktura związana z gospodarką wodno-ściekową i gospodarką odpadami. Czynniki antropogeniczne mają wpływ m.in. na chemizm atmosfery, wód powierzchniowych i podziemnych oraz gruntu. Powoduje to zanik wartościowych biocenoz, ograniczenie liczby gatunków zarówno flory, jak i fauny. Transport zanieczyszczeń z innych województw Stan czystości rzek nie jest zadowalający, ale należy zaznaczyć, że większość zanieczyszczeń pochodzi z innych województw. (str. 9) patrz: działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego patrz: działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego Ochrona środowiska naturalnego, efektywne wykorzystanie zasobów oraz dostosowanie do zmian klimatu i poprawa poziomu bezpieczeństwa - wyznaczone jako cel, w ramach którego wskaźnikami mają być m.in. udział ludności korzystające z oczyszczalni ścieków, emisja zanieczyszczeń do powietrza NOx, SO2. Realizacja działań służących mnimalizacji zagrożeń wynikających z eketremalnych zjawisk atmosferycznych i awarii przemysłowych. Współpraca regionów przygranicznych dorzecza Odry (polskich, czeskich i niemieckich) w dziedzinie bezpieczeństwa oraz ochrony środowiska, zwłaszcza w kwestiach poprawy jego jakości oraz sąsiadujących i powiązanych przyrodniczych obszarów chronionych. Strategiczne kierunki działań: Ochrona i kształtowanie powiązań przyrodniczo-krajobrazowych: Do najważniejszych zaliczono: zanieczyszczenie wód: głównym źródłem zanieczyszczenia wód powierzchniowych są ścieki komunalne, spływy z terenów zurbanizowanych, z obszarów rolnych i leśnych oraz obiektów liniowych; duże znaczenia dla polepszenia jakości wód powierzchniowych w północno-zachodniej części województwa (zlewnia rz. Warty) miała pełna realizacja systemu GOŚ ŁAM, jednak nadal ich stan jest niezadowalający ze względu na istnienie innych źródeł zanieczyszczeń; Ogółem problemy infrastrukturalne, związane przede wszystkim z nierozwiązaną gospodarką ściekową, występowały na obszarze 112 gmin wiejskich w regionie. Znajdująca się w województwie śląskim jedna z najbogatszych w kraju baza surowców mineralnych oraz związana z nią działalność przemysłowa i urbanizacja, wywierają znaczący wpływ na środowisko wodne w regionie. Do niebagatelnych problemów gospodarki wodnej zalicza się kwestie ilościowe, które są związane z rozdysponowaniem wód powierzchniowych i podziemnych, a także kwestie jakościowe powiązane z odprowadzaniem nieoczyszczanych i niedostatecznie oczyszczanych ścieków komunalnych oraz przemysłowych, niedostateczną sanitację obszarów wiejskich i rekreacyjnych oraz zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych, stawów rybnych, składowisk odpadów i wód opadowych. W województwie śląskim wytworzono 4,1% ogółu ścieków przemysłowych i komunalnych wyprodukowanych w Polsce. Łączna ich ilość w 2011 r. wyniosła 385,1 hm3, z czego 238,2 hm³ to ścieki przemysłowe odprowadzone bezpośrednio z zakładów do wód lub do ziemi (61,9 %), a 146,9 hm3 ścieki komunalne (38,1 %). OBSZAR PRIORYTETOWY C PRZESTRZEŃ: Słabość: Duża ilość nieoczyszczanych ścieków, zły stan techniczny sieci kanalizacyjnej Ścieki przemysłowe, komunalne - Na stopień degradacji i zanieczyszczenia zasobów wodnych na terenie województwa w znacznym stopniu wpływa ilość wytwarzanych ścieków. SWOT Słabe strony, zagrożenia: Niedostatecznie rozwinięta infrastruktura komunalna i ochrony środowiska (sieć kanalizacyjna, instalacje zagospodarowania odpadów komunalnych). Niewystarczający rozwój infrastruktury kanalizacyjnej, zwłaszcza na obszarach o rozproszonej zabudowie, wpływa negatywnie na czystość wód powierzchniowych i podziemnych. Cel Zrównoważone gospodarowanie zasobami środowiska Cel szczegółowy: Zachowanie bogactwa różnorodności biologicznej, w tym wielofunkcyjna gospodarka leśna Podkreślenie ochrony zasobów środowiska morskiego. Ochrona zasobów naturalnych i różnorodności biologicznej Morza Bałtyckiego powinna opierać się na ekosystemowym podejściu do gospodarki zasobami żywymi i walorami środowiska morskiego. Ochrona środowiska morskiego to działanie kompleksowe zarówno co do zakresu (ochrona siedlisk i gatunków, oczyszczanie ścieków, przeciwdziałanie zanieczyszczeniom, edukacja ekologiczna), jak i do współpracy międzynarodowej z innymi krajami basenu Morza Bałtyckiego, na zasadzie dbałości o cały morski ekosystem. Cel: Zrównoważone gospodarowanie zasobami środowiska Cel szczegółowy: Uporządkowanie zarządzania przestrzenią W systemie planowania przestrzennego powinna zostać zintegrowana tematyka zagospodarowania terenów morskich. Równie ważne jest wdrożenie mechanizmów monitorowania i utrzymania ładu przestrzennego (działanie 16) wymuszających sprawne funkcjonowanie systemu. Cel 6. Zagadnienia horyzontalne Cel szczegółowy: Adaptacja do zmian klimatu Działania w zakresie adaptacji do zmian klimatu są działaniami horyzontalnymi o znaczeniu ogólnogospodarczym, ważnymi dla realizacji celów Strategii Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko, ale też innych strategii zintegrowanych. Działania adaptacyjne obejmą też ochronę zdrowia, budownictwo, gospodarkę przestrzenną, turystykę, obszary górskie, ochronę bałtyckiej strefy przybrzeżnej i obszary Natura Morze Bałtyckie należy do najbardziej zanieczyszczonych mórz na świecie. Wzrost populacji w krajach położonych nad Bałtykiem, urbanizacja, uprzemysłowienie i zwiększenie aktywności w sektorze rolnym w znaczący sposób wpłynęły negatywnie na jego stan Racjonalne i efektywne gospodarowanie zasobami kopalin Działanie: Kontynuowanie rozpoznania występowania surowców energetycznych i stworzenie możliwości ich eksploatacji na terytorium kraju oraz wskazanie złóż strategicznych // jednostka odpowiedzialna: MŚ Cel 7 Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego oraz ochrona i poprawa stanu środowiska Kierunek interwencji Zwiększenie poziomu ochrony środowiska: - Wprowadzenie instrumentów polityki publicznej integrujących działania w poszczególnych sektorach (gospodarki wodnej, rolnictwa, leśnictwa, transportu, zdrowia, budownictwa, gospodarki przestrzennej, gospodarki morskiej, turystyki, energetyki) dla zwiększenia ochrony klimatu. - Wprowadzenie monitorowania i ochrony różnorodności biologicznej i przeciwdziałania fragmentacji ekosystemów. - Ustanowienie narzędzi finansowania różnorodności biologicznej (w tym podnoszenia świadomości ekologicznej obywateli).

6 Horyzont 2018? () Uwzględnianie aktualnego i potencjalnego wzrostu poziomu morza i zagrożenia powodziowego w planach inwestycyjnych w strefie nadmorskiej i wodach przybrzeżnych. Działania stabilizacyjne linii brzegowej i zapobieganie erozji i zanikowi plaż oraz degradacji klifów. Kontynuacja i rozwój stałego monitoringu stanu brzegów morskich i strefy wód przybrzeżnych C7 - warunki hydrograficzne art.61k.1.1g Pr.wod.: "stała zmiana właściwości hydrograficznych niepowodująca negatywnego wpływu na ekosystemy morskie" C8 - substancje zanieczyszczające art.61k.1.1h Pr.wod.: "utrzymanie stężenia substancji zanieczyszczających na poziomie niepowodującym zanieczyszczenia wód morskich" C9 - substancje zanieczyszczające w rybach i owocach morza art.61k.1.1i Pr.wod.: "utrzymanie poziomów substancji zanieczyszczających w rybach oraz skorupiakach i mięczakach przeznaczonych do spożycia przez ludzi nieprzekraczających poziomów określonych w normach lub przepisach dotyczących poziomów tych substancji" patrz: działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego patrz: działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego Zintegrowana polityka morska UE przyczyni się do opracowania i realizacji programu prac. Projekty: - ograniczenie emisji CO2 oraz zanieczyszczeń powodowanych przez przewozy morskie C 10 - odpady w środowisku morskim art.61k.1.1j Pr.wod.: "utrzymanie właściwości i ilości odpadów na poziomie niepowodującym szkód w środowisku wód morskich, przejściowych i przybrzeżnych" C11 - hałas podwodny i inne źródła energii art.61k.1.1k Pr.wod.: "utrzymanie energii wprowadzanej do wód morskich, w tym podmorskiego hałasu, na poziomie niepowodującym negatywnego wpływu na środowisko wód morskich" Działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego patrz: działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego patrz: działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego Instrumenty zintegrowanego kształtowania polityki Zintegrowane ramy zarządzania kwestiami morskimi wymagają instrumentów planowania horyzontalnego, które łączą polityki sektorowe związane z morzem i wspierają wspólne kształtowanie polityki. Główne znaczenie mają następujące trzy kwestie: - Nadzór morski ma zasadnicze znaczenie dla bezpiecznego korzystania z morza i zabezpieczania morskich granic Europy. Poprawa i optymalizacja działań nadzoru morskiego oraz interoperacyjność na szczeblu europejskim są istotne z punktu widzenia wyzwań i zagrożeń związanych z bezpieczeństwem żeglugi, zanieczyszczeniem mórz, egzekwowaniem przepisów i ogólnym bezpieczeństwem. W większości państw członkowskich działania w zakresie nadzoru dotyczące rybołówstwa, środowiska, kontroli na morzach bądź imigracji należą do obowiązków kilku różnych agencji, które działają niezależnie od siebie. Często powoduje to niedostatecznie wykorzystanie ograniczonych zasobów. Stopniowy rozwój zintegrowanej sieci systemów kontroli ruchów statków i e-nawigacji na europejskich wodach przybrzeżnych i pełnym morzu, w tym monitorowanie satelitarne i system dalekiego zasięgu do identyfikacji i śledzenia statków (LRIT), również stanowiłby bezcenne narzędzie dla państwowych agencji. zamierza: - wspierać lepszą współpracę straży przybrzeżnych i innych właściwych agencji w państwach członkowskich, - podjąć kroki na rzecz bardziej interoperacyjnego systemu nadzorowania, który łączyłby istniejące systemy monitorowania i śledzenia statków stosowane do zapewniania bezpieczeństwa morskiego, ochronę środowiska morskiego, kontrolę rybołówstwa, kontrolę granic zewnętrznych i inne działania związane z egzekwowaniem przepisów. - Morskie planowanie przestrzenne oraz zintegrowane zarządzanie strefą przybrzeżną (ICZM), które stanowi podstawowe narzędzie planowania przy zrównoważonym podejmowaniu decyzji i stanowi podstawowe narzędzie na rzecz zrównoważonego rozwoju na obszarach morskich i w regionach przybrzeżnych oraz przywrócenia dobrego stanu środowiska w europejskich morzach. W związku z zaleceniem UE państwa członkowskie zaczęły stosować ICZM do regulowania przestrzennego rozmieszczenia działalności gospodarczej oraz tworzenia systemów planowania przestrzennego dla europejskich wód przybrzeżnych. Obydwa te instrumenty przyczyniają się do realizacji zobowiązań wynikających ze strategii tematycznej na rzecz ochrony środowiska morskiego oraz zapewniają podmiotom gospodarczym wyższy stopień przewidywalności w planowaniu przyszłych inwestycji. zamierza: - opracować w 2008 r. mapę drogową ułatwiającą rozwój morskiego planowania przestrzennego w państwach członkowskich. -Bogate i dostępne źródło danych i informacji; Łatwy dostęp do danych na temat różnorodnych zagadnień dotyczących oceanu, związanych ze środowiskiem naturalnym i działalnością człowieka, stanowią podstawę strategicznego podejmowania decyzji w zakresie polityki morskiej. Z uwagi na ogromną ilość danych gromadzonych i przechowywanych w całej Europie w rozmaitych celach, ustanowienie odpowiedniej infrastruktury danych i informacji dotyczących morza ma bardzo duże znaczenie. zamierza: patrz: działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego patrz: działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego patrz: działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego patrz: działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego patrz: działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego Organy publiczne na terenach nadbrzeżnych muszą dysponować wiedzą na temat skali erozji, nanoszenia osadów oraz topografii w celu dokonania wyboru najodpowiedniejszej strategii zagospodarowania wybrzeża jako strefy chronionej, terenów mieszkalnych lub obszaru sterowanego wycofywania się. (str. 8) Inspekcja ochrony środowiska musi oceniać stan środowiska morskiego podległych jej akwenów i zapewnić utrzymanie jego bezpieczeństwa i czystości. Osiągnięcie celów Unii Europejskiej w zakresie zintegrowanego zarządzania strefą przybrzeżną i morskiego planowania przestrzennego wymaga wiedzy na temat działalności człowieka i wrażliwych siedlisk przyrodniczych. Nadzór morski za pomocą urządzeń radarowych lub sonarów poprawia się dzięki znajomości warunków powierzchniowych, temperatury i zasolenia. (str. 8) Nauki o morzu opierają się na obserwacjach. Nie możemy dokonywać kontrolowanych eksperymentów z dwiema planetami zwanymi Ziemia. Jedynie spoglądając w przeszłość, możemy zrozumieć, co może się wydarzyć w przyszłości. Za pomocą tych obserwacji uczeni mogą zacząć ograniczać margines niepewności w odniesieniu do przeszłych i obecnych przebiegów takich procesów jak cyrkulacja oceaniczna, topnienie pokrywy lodowej, podnoszenie się poziomu wód morskich, absorpcja węgla, przesunięcia ekosystemów lub zakwaszenie oceanów. Wszystkie te zjawiska w znaczący sposób oddziałują na dobrostan człowieka i ekosystemy przyrodnicze. Lepsze monitorowanie mórz i oceanów nie wystarczy, by tę niepewność ograniczyć, ale jest z pewnością potrzebne. (str. 9) Przedstawiona przez Komisję propozycja programu ramowego w zakresie badań naukowych i innowacji Horyzont na lata 2014 zakłada większy budżet i prostsze procedury niż kończący się program. Ten program badawczy może przyczynić się do realizacji celów Wiedzy o morzu poprzez: 1) wsparcie rozwoju i integracji infrastruktur badań morza na poziomie Unii Europejskiej; 2) rozwój ukierunkowanych na użytkownika i racjonalnych pod względem finansowym technologii obserwacji morskich; 3) projekty badawcze, których rezultatem będą dane na temat środowiska morskiego i jego wzajemnego oddziaływania z aktywnością człowieka, w tym także dane objęte dyrektywą ramową w sprawie strategii morskiej. (str. 17) patrz: działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego patrz: działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego, państwa członkowskie oraz europejski sektor gospodarki morskiej muszą dążyć do Poprawa ekologiczności: długoterminowego celu, jakim powinien być generujący zero odpadów i zero emisji transport W ostatnich latach administracja transportu morskiego w Europie i europejski przemysł żeglugowy uczyniły wiele, aby poprawić ekologiczność transportu morskiego. morski. Z tego względu cele priorytetowe muszą obejmować: Wzmocniono ramy regulacyjne UE i nawiązano ściślejszą współpracę pomiędzy państwami członkowskimi, aby rozwiązać problemy takie jak zapobieganie wypadkom i - Zagwarantowanie zdolności państw członkowskich do osiągnięcia do r. dobrego stanu incydentom, emisje do atmosfery, oczyszczanie wody balastowej i recykling statków. środowiska w wodach morskich podlegających ich władzy lub jurysdykcji, zgodnie z (str. 6) wymaganiami nowej dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej. - Wzmocnienie prawodawstwa UE dotyczącego portowych urządzeń do odbioru odpadów Europejski sektor gospodarki morskiej powinien w pełni wykorzystać działania w zakresie badań i rozwoju technologicznego prowadzone w ramach kolejnych ramowych wytwarzanych przez statki i pozostałości ładunku poprzez ulepszenie środków wdrażających. programów UE na rzecz badań i innych: W związku z powyższym, należy zarówno zapewnić odpowiednie urządzenia, jak i ustanowić Najważniejszym zadaniem w tym kontekście jest zaprojektowanie nowych statków i wyposażenia w celu poprawy ich bezpieczeństwa i ekologiczności. procedury administracyjne, które zaspokoją zwiększone zapotrzebowanie w tym względzie. (str. 14) - Kontynuowanie prac w sprawie wniosków wymienionych w komunikacie Komisji na temat strategii UE dotyczącej lepszych warunków demontażu statków. Zapewnienie przyjęcia konwencji IMO w sprawie recyklingu statków oraz stałych postępów w jej przyszłym wdrażaniu. - Nadzorowanie sprawnego wdrożenia zmian przyjętych przez IMO w październiku 2008 r. do załącznika VI do konwencji MARPOL dotyczących ograniczenia emisji tlenków siarki i azotu ze statków. Oznacza to dokonanie oceny, które z morskich obszarów Europy kwalifikują się jako obszary kontroli emisji, oceny dostępności odpowiednich paliw oraz oddziaływania na Żegluga morska bliskiego zasięgu przyczynia się do rozwoju zrównoważonej i bezpiecznej mobilności: Globalizacja i rozszerzenie UE doprowadziły w ostatnich dziesięcioleciach do znacznego wzrostu ilości przewozów, czego następstwem jest wzrost natężenia ruchu oraz zwiększona presja na środowisko i bezpieczeństwo. Z prognoz wynika, że zapotrzebowanie na transport będzie nadal rosnąć, co oznacza konieczność optymalnego wykorzystania wszystkich jego form, w tym żeglugi morskiej bliskiego zasięgu, która dobrze sprawdza się w europejskich warunkach geograficznych, przy długiej i korzystnie ukształtowanej linii brzegowej. Konieczne są środki służące obniżeniu obecnych wysokich poziomów przypadkowych połowów i stopniowemu eliminowaniu odrzutów (str. 3, 8) - nie można wyrzucać przypadkowych połowów do morza. Choć bez wątpienia można osiągnąć jeszcze więcej, żegluga morska bliskiego zasięgu może być uważana za najbardziej ekologiczną formę transportu, charakteryzującą się stosunkowo niskimi kosztami zewnętrznymi i małą energochłonnością. (str. 3) 1. Unia powinna promować cele WPR na poziomie międzynarodowym, zapewniając, aby unijna działalność połowowa prowadzona poza wodami Unii była oparta na takich samych zasadach i standardach jak w obowiązującym prawie Unii, i propagując równe warunki działania dla podmiotów unijnych i podmiotów z państw trzecich. W tym celu Unia powinna dążyć do przewodzenia staraniom wzmacniającym działanie organizacji regionalnych i międzynarodowych, tak aby mogły one lepiej chronić żywe zasoby morza i zarządzać nimi w ramach swoich kompetencji, w tym staraniom zwalczającym nielegalne, nieraportowane i nieregulowane (NNN) połowy. Unia powinna współpracować z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi na rzecz poprawy zgodności ze środkami międzynarodowymi, w tym zwalczania połowów NNN (str. 5-6). 2. Ochrona żywych zasobów morza oraz zarządzanie rybołówstwem i flotami eksploatującymi takie zasoby (str. 7). 3. WPR zapewnia, aby działalność połowowa i w zakresie akwakultury była zrównoważona środowiskowo w perspektywie długoterminowej (str. 8). 4. WPR stosuje wobec zarządzania rybołówstwem podejście ostrożnościowe i ma na celu zapewnienie, aby eksploatacja żywych zasobów morza odbudowywała i zachowywała populacje poławianych gatunków powyżej poziomów pozwalających uzyskać maksymalny podtrzymywalny połów. Wskaźnik eksploatacji oparty na maksymalnym podtrzymywalnym połowie należy osiągnąć w miarę możliwości do 2015 r., a w stopniowy, narastający sposób w odniesieniu do wszystkich stad najpóźniej do r. (str. 8). 1. Jednym z celów UE jest wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej (str. 16). 2. Ograniczenie emisji CO2 w sektorze morskim (str. 19). patrz: działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego patrz: działania ogólne sprzyjające ochronie Morza Bałtyckiego Rozporządzenie nr 1305/2013: 1. Priorytety unijne w zakresie rozwoju obszarów wiejskich powinny być realizowane w ramach zrównoważonego rozwoju i wspierania przez Unię celu polegającego na ochronie i poprawie środowiska, z uwzględnieniem zasady zanieczyszczający płaci (str. 2). 2. Poprawa gospodarki wodnej, w tym nawożenia i stosowania pestycydów jako jeden z priorytetów unijnych w zakresie rozwoju obszarów wiejskich (str. 14). Identyfikacja zagrożeń/presji Z jednej strony technologia i wiedza umożliwiają nam coraz lepsze użytkowanie morza, a coraz więcej osób przenosi się na europejskie wybrzeża, aby z tego skorzystać. Z drugiej strony łączny skutek tych działań prowadzi do konfliktów interesów oraz do pogorszenia stanu środowiska morskiego, od którego wszystko zależy. Wspieranie projektów inwestycyjnych o dużym strategicznym znaczeniu dla UE m.in. w regionie Morza Bałtyckiego celem unowocześniania sieci energetycznych, w tym m.in. połączeń między siecią i odnawialnymi źródłami energii (str. 19). Stworzenie rekomendacji dla skutecznej transgranicznej współpracy przy planowaniu przestrzennym obszarów morskich. Projekt jest w trakcie realizacji. 1. Ograniczenie dostawy zanieczyszczeń przez rzeki do Morza Bałtyckiego (str. 27) wizja w r. Morza Bałtyckiego posiadającego dobrej jakości wody. Strategia czystej wody zostanie wdrożona we wszystkich krajach bałtyckich. 2. W celu uniknięcia transportu niebezpiecznych substancji (ropy, chemikaliów) morzem, do r. zostaną wybudowane rurociągi na lądzie (str. 29). 3. Zapewnienie bezpiecznej żeglugi do (str. 29). Wśród działań zmierzających do dywersyfikacji dostaw ropy naftowej wymienia się m.in..: - Zabezpieczenie przewozów paliw drogą morską. 1. Wdrożenie wspólnej polityki planowania przestrzennego obszaru morskiego we wszystkich krajach nadbałtyckich (Maritime Spatial Planning MSP) (str. 3) MSP jako narzędzie koordynujące planowanie przestrzenne na Morzu Bałtyckim (str. 5). 2. Stworzenie krajowych planów gospodarowania obszarami morskimi (str. 34), dzięki którym zostanie wdrożona wizja regionu BaltSeaPlan Vision (str. 36) ciągła współpraca międzynarodowa (str ). 3. Współpraca międzynarodowa na wszelkich polach w celu zapewnienia: (1) zdrowego środowiska morskiego, (2) wspólnej bałtyckiej polityki energetycznej, (3) bezpiecznego, czystego i efektywnego transportu morskiego, (4) zrównoważonego rybołówstwa i akwakultury (str. 2-3, 35). 4. Zapewnienie zrównoważonego rozwoju Morza Bałtyckiego w trzech aspektach: społecznym, ekonomicznym i środowiskowym (str ). 5. Podejmowanie decyzji o przestrzeni morskiej, kierując się trzema zasadami: myślenie w skali całego regionu bałtyckiego (Think Baltic, act regionally) (str. 18), efektywność przestrzenna (spatial efficency, str. 20), myślenie wspólne (connectivity thinking across Batlic Sea space) (str. 22). 6. Prowadzenie monitoringu procesów naturalnych w Morzu Bałtyckim (str. 35) w celu tworzenia bazy danych do r. krajowe dane mają być publicznie dostępne. 7. Stworzenie indeksu wrażliwości (sensitivity index) dla Morza Bałtyckiego, uzupełnienie luk w wiedzy na temat środowiska Bałtyku, stworzenie i wdrożenie wskaźników dobrego ekologicznego statusu morza do r. (str. 35). W zakresie działań na rzecz ograniczenia oddziaływania energetyki na środowisko przewidziano: - Zdiagnozowanie możliwości występowania w sektorze energetycznym niezamierzonej produkcji trwałych zanieczyszczeń organicznych (dioksyn i furanów). Cele w zakresie ograniczenia oddziaływania energetyki na środowisko: - Ograniczanie negatywnego oddziaływania energetyki na stan wód powierzchniowych i podziemnych Działania na rzecz ograniczenia oddziaływania energetyki na środowisko Działania te obejmują: - Wsparcie działań w zakresie ochrony środowiska z wykorzystaniem m.in. funduszy europejskich, - Wprowadzenie w wytwarzaniu energii elektrycznej i ciepła dopuszczalnych produktowych wskaźników emisji jako narzędzia pozwalającego zmniejszać poziomy emisji SO2 i NOx, w tym osiągnąć pułapy ustalone w Traktacie Akcesyjnym dla Polski Zwiększenie bezpieczeństwa przewozów paliw drogą morską Zdiagnozowanie możliwości występowania w sektorze energetycznym niezamierzonej produkcji trwałych zanieczyszczeń organicznych (dioksyn i furanów). Działanie: Modernizacja i rozwój niskoemisyjnych środków transportu Wspieranie niskoemisyjnych rozwiązań w modernizacji floty w transporcie śródlądowym oraz morskim. Transport śródlądowy oraz morski należy do najmniej emisyjnego. Wobec tego zwiększenie jego konkurencyjności poprzez modernizację środków w transportu (po wcześniejszym dokonaniu udrożnienia głównych dróg w transporcie śródlądowym w Polsce) pozwoli na zmniejszenie emisyjności polskiej gospodarki. Zdiagnozowanie możliwości występowania w sektorze energetycznym niezamierzonej produkcji trwałych zanieczyszczeń organicznych (dioksyn i furanów). Ograniczenie emisji SO 2 i NO x oraz pyłów (w tym PM10 i PM2,5) do poziomów wynikających z obecnych i projektowanych regulacji unijnych, Ograniczanie negatywnego oddziaływania energetyki na stan wód powierzchniowych i podziemnych Zmiana struktury wytwarzania energii w kierunku technologii niskoemisyjnych Uwarunkowania środowiskowe należą do kluczowych w kontekście realizacji NPRGN. Jednym z zakładanych efektów Programu jest minimalizacja negatywnego wpływu działań gospodarczych na wybrane komponenty środowiska. Wśród uwarunkowań środowiskowych uwzględnione zostały: - poziom emisji gazów cieplarnianych oraz innych zanieczyszczeń, jak również presja wynikająca z konieczności realizacji celów unijnych w obszarze ochrony środowiska - zarządzanie zasobami wodnymi wraz z ochroną wód (poziom zużycia wody, ochrona zasobów wodnych i działania ograniczające zanieczyszczenia) - zarządzanie odpadami i ściekami Wraz z wprowadzeniem nowych, bardziej restrykcyjnych wymogów dotyczących dopuszczalnych norm emisji substancji do wody oraz powietrza zmniejszyło się również ryzyko niekorzystnego oddziaływania na środowisko wodne. Jednak ze względu na niewielkie rozmiary oraz objętość, jak również morfologię szczególnym wyzwaniem w tym zakresie jest zachowanie równowagi biologicznej Morza Bałtyckiego. 1. Wzrost wykorzystania przybrzeżnych farm wiatrowych (str. 9, 28) wzrost powierzchni zajętej pod elektrownie. 2. Dalszy rozwój transportu morskiego (str. 9, 29). 3. Rozwój infrastruktury portowej (str. 9), w tym m.in. przegłębianie dna morskiego. 4. Rozwój turystyki w regionie Morza Bałtyckiego (str. 9). 5. Rozwój rybołówstwa (str. 30), w tym możliwe zagrożenia zniszczenie siedlisk, przełowienia łowisk. 1. Dywersyfikacja dostaw ropy naftowej, PLANOWANE DZIAŁANIA: - Wspieranie działań w zakresie intensyfikacji poszukiwań i zwiększenia wydobycia krajowego, prowadzonych przez polskie firmy na lądzie i na szelfie Morza Bałtyckiego oraz poza granicami kraju, - Rozbudowa infrastruktury przesyłowej, przeładunkowej oraz magazynowej (w tym kawern) dla ropy naftowej i paliw płynnych 2. Działania na rzecz ograniczenia oddziaływania energetyki na środowisko: - określenie krajowych możliwości geologicznego składowania dwutlenku węgla, w tym w pustych złożach ropy naftowej i gazu ziemnego na dnie Morza Bałtyckiego, Działania mające na celu zniesienie barier prawnych w celu rozwoju wydobycia i pozyskiwania gazu ziemnego, ropy naftowej. Realizacja dużych inwestycji w powyższym zakresie - jeśli obszar ich realizacji i oddziaływania będą miały wpływ na środowisko wód morskich. Lokalizacji elektrowni atomowej - na obecnym etapie nie ustalona, podobnie jak jej ewentualny wpływ na jakość wód w Bałtyku. Faza projektowa Określenie krajowych możliwości geologicznego składowania dwutlenku węgla, w tym w pustych złożach ropy naftowej i gazu ziemnego na dnie Morza Bałtyckiego, Dla rozwoju i wykorzystania energetyki wiatrowej na morzu w Polsce pożądane jest: Przeprowadzenie analiz w zakresie zasadności rozwoju morskich farm wiatrowych w Polsce. Potencjał teoretyczny wynikający z dostępności lokalizacji pod projekty morskich farm wiatrowych oraz warunki wietrzne i maksymalna produktywność morskich farm wiatrowych szacowana jest na 12 GW zainstalowanej mocy i TWh energii rocznie. Potencjał rynkowy, uwzględniający uwarunkowania gospodarcze, ekonomiczne i społeczne oraz realne plany inwestycyjne to 6 GW zainstalowane do r. Celem analiz powinno być zweryfikowanie możliwości oraz zasadności wprowadzenia do systemu mocy generowanej przez 6 GW, przy uwzględnieniu specyfiki produkcji energii z wiatru oraz kosztów produkcji energii z tego źródła. W przypadku pozytywnego wyniku powyższych analiz wprowadzenie zachęt innych niż wynikające z istniejącego systemu wsparcia - które gwarantowałyby opłacalność inwestycji w morskie farmy wiatrowe. Rozwój morskich sieci elektroenergetycznych. Przyłączenie do KSE morskich farm wiatrowych jest uzależnione od budowy i rozwoju krajowych i międzynarodowych morskich sieci elektroenergetycznych. Działanie: Doskonalenie technologii pozyskiwania i wstępnej obróbki surowców Wspieranie rozwoju i upowszechnianie nowoczesnych, wysoce zautomatyzowanych technologii przy wydobyciu na lądzie oraz z dna morskiego, co pozwoliłoby na wstępną obróbkę surowców w miejscu wydobycia. Nowoczesne niskoemisyjne technologie wydobywcze umożliwiają m.in. wykonywanie prac rozpoznawczych i wydobywczych na dużych głębokościach (nawet do 2 km) oraz całkowitą automatyzację niektórych operacji górniczych. Technologie te stanowią odpowiedz na wyzwania związane z opłacalnością przedsięwzięcia, narażeniem zdrowia pracowników podziemnych, czy wpływem działalności wydobywczej na środowisko przyrodnicze Lokalizacja kanału żeglugowego przez Mierzeję Wiślaną rozważana była w wariantach, w których byłby on umiejscowiony w okolicach miejscowości Skowronki, Nowy Świat, Przebrno i Piaski. W ujęciu środowiskowym, w tym pod kątem oddziaływania na obszary sieci Natura 2000, najkorzystniejszymi na etapie budowy są: Nowy Świat i Piaski. Dla etapu eksploatacji, najbardziej korzystnym jest wariant Nowy Świat. Należy bowiem zauważyć, że choć na etapie budowy zakres oddziaływania na większość zmiennych będzie silniejszy niż na etapie eksploatacji, to jednak podczas eksploatacji będzie ono długoterminowe lub stałe. Budowa drogi wodnej łączącej Zalew Wiślany z Zatoką Gdańską będzie wywierać negatywny wpływ na środowisko i obszary objęte ochroną przyrody, w tym Natura Jest ona jednak uzasadniona koniecznymi względami nadrzędnego interesu publicznego oraz bezpieczeństwa powszechnego. Realizacja uzasadnionych celów Programu nie jest możliwa przy wykorzystaniu innych środków (w tym dróg wodnych przez Cieśninę Piławską oraz rzekę Szkarpawę). Umiejscowienie niezbędnych interwencji w wariancie Nowy Świat poddaje się kompensacji w stopniu zapewniającym utrzymanie spójności sieci Natura (str. 9) Realizacja celów Programu wymaga podjęcia określonych działań inwestycyjnych. Priorytetowe znaczenie ma realizacja zadań polegających na: 1) budowie kanału żeglownego (przekopu) przez Mierzeję Wiślaną wraz z infrastrukturą towarzyszącą w lokalizacji Nowy Świat; 2) budowie toru wodnego od ujścia Zatoki Elbląskiej do kanału (przekopu) w lokalizacji Nowy Świat; 3) pogłębieniu kotwicowiska na Zalewie Wiślanym okolice Osłonki; 4) pogłębieniu torów wodnych na rzece Elbląg; 5) regulacji rzeki Elbląg na odcinku ujścia na wysokości m. Nowakowo. Realizacja pierwszych trzech przedsięwzięć stanowi bezpośrednią realizację zadań ustawowych administracji morskiej. Pozostałe zadania stanowią zaś warunek konieczny dla wdrożenia celów związanych z tymi zadaniami ustawowymi (str. 24) Uwarunkowania w zakresie wymagań ciągłości morfologicznej niezbędnej dla osiągnięcia dobrego stanu lub potencjału ekologicznego. Ze względu na szczególną wrażliwość ryb na przegradzanie i zabudowę rzek, zwłaszcza gatunków dwuśrodowiskowych, drożność dla swobody migracji ichtiofauny stanowi jedno z podstawowych kryteriów hydromorfologicznych uwzględnianych w ocenie stanu lub potencjału ekologicznego rzek zgodnie z wymogami Ramowej Dyrektywy Wodnej. W ramach opracowania Ocena potrzeb i priorytetów udrożnienia ciągłości morfologicznej rzek na obszarach Dorzeczy w kontekście osiągnięcia dobrego stanu i potencjału ekologicznego JCWP; 2011, określono cieki szczególnie istotne oraz cieki istotne dla zachowania ciągłości morfologicznej, na których zachowanie drożności morfologicznej jest niezbędne dla spełnienia przez elementy biologiczne wymagań określonych dla dobrego stanu lub potencjału ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych. Działanie: Zakaz budowy obiektów zagrażających środowisku (z wyłączeniem obiektów i konstrukcji niezbędnych do ochrony brzegów morskich) Odtwarzanie plaż zniszczonych w wyniku wezbrań sztormowych Cel: Analiza istniejących form ochrony brzegu morskiego w zakresie zmian dynamicznych w obszarze pasa technicznego na całej długości polskiego wybrzeża, działanie: Prowadzenie badań i analiz wpływu poszczególnych konstrukcji hydrotechnicznych oraz ich zniszczeń w wyniku wezbrań sztormowych w skali lokalnej oraz skali całego wybrzeża w celu analiz ich skuteczności w systemie zabezpieczenia przeciwpowodziowego i ochrony brzegu Problem: Niewystarczające zabezpieczenie brzegu morskiego przed erozją i antropopresją - potrzeba opracowania szczegółowych MPZP, uwzględniających ochronę brzegów morskich oraz zmniejszenie presji urbanizacyjnej (rozprzestrzenianie się stref zabudowy w pasie ochronnym) (dz. 49 Wypracowanie warunków technicznych pod jakimi można lokalizować i budować obiekty na obszarach zagrożonych od strony morza, dz. 55 Wypracowanie zaleceń dla istniejących obiektów, w zakresie możliwych sposobów ochrony przed stratami wskutek zalania obszarów zagrożonych od strony morza), - Potrzeba prowadzenia inwestycji utrzymaniowych wraz z monitoringiem parametrów morfometrycznych (dz. 28 Usprawnienie reguł sterowania obiektami i urządzeniami technicznej ochrony przed powodzią w granicach pasa technicznego, dz. 56 Prowadzenie zabiegów ochrony biotechnicznej w miejscach nadmiernej penetracji turystycznej, w których jest narażona na zniszczenie, dz. 58 Naprawa konstrukcji hydrotechnicznych ochrony brzegu zniszczonych w wyniku wezbrań sztormowych, dz. 59 Odtwarzanie odcinków wydm i wałów przeciwsztormowych zniszczonych w wyniku wezbrań sztormowych, dz. 60 Prowadzenie badań i analiz wpływu poszczególnych konstrukcji hydrotechnicznych oraz ich zniszczeń w wyniku wezbrań sztormowych w skali lokalnej oraz skali całego wybrzeża w celu analiz ich skuteczności w systemie zabezpieczenia przeciwpowodziowego i ochrony brzegu, dz. 61 Regulacje oraz prace utrzymaniowe rzek i potoków w odcinkach ujściowych, dz. 63 Podniesienie i rozbudowa wałów przeciwsztormowych i wałów przeciwpowodziowych na obszarach pasa technicznego, dz. 64 Prowadzenie akcji lodołamania oraz prowadzenie zabiegów w ujściowych odcinka rzek poprawiających swobodny odpływ kry lodowej podczas akcji lodołamania w celu zapobiegania Ze względu na szczególną wrażliwość ryb na przegradzanie i zabudowę rzek, zwłaszcza Zabezpieczenie brzegu morskiego: gatunków dwuśrodowiskowych, drożność dla swobody migracji ichtiofauny stanowi jedno z podstawowych kryteriów hydromorfologicznych uwzględnianych w ocenie stanu lub potencjału - potrzeba opracowania szczegółowych MPZP, uwzględniających ochronę brzegów morskich oraz zmniejszenie presji urbanizacyjnej (rozprzestrzenianie się stref ekologicznego rzek zgodnie z wymogami RDW. W rozporządzeniach i projektach zabudowy w pasie ochronnym) (działanie 49 Opracowywanie aktów prawnych, wprowadzających zasady zagospodarowywania terenów zagrożonych powodzią, które rozporządzeń Dyrektorów poszczególnych RZGW w sprawie ustalenia warunków korzystania z ochronią społeczności przed nadmiernym ryzykiem i ograniczą straty w przyszłości, kierowanie projektów do legislacji, działanie 50 Opracowanie zasad finansowania wód regionów wodnych określono cieki szczególnie istotne oraz cieki istotne dla zachowania programów wspomagających ekonomicznie nowe zasady zagospodarowywania terenów zagrożonych, uruchamianie takich programów, znajdowanie źródeł ciągłości morfologicznej, na których zachowanie drożności morfologicznej jest niezbędne dla finansowania, działanie 53 Opracowanie szczegółowych warunków pod jakimi dyrektor Urzędu Morskiego będzie mógł zwolnić z zakazów, działanie 54 Wypracowanie spełnienia przez elementy biologiczne wymagań określonych dla dobrego stanu lub potencjału warunków technicznych pod jakimi można lokalizować i budować obiekty na obszarach zagrożonych od strony morza, ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych. Cieki szczególnie istotne stanowią - potrzeba prowadzenia inwestycji utrzymaniowych wraz z monitoringiem parametrów morfometrycznych (działanie 28 Usprawnienie reguł sterowania obiektami i ponadto najważniejsze korytarze migracyjne ryb. Dla poszczególnych odcinków rzek określono urządzeniami technicznej ochrony przed powodzią w granicach pasa technicznego, działanie 56 Prowadzenie zabiegów ochrony biotechnicznej w miejscach nadmiernej gatunki ryb, których potrzeby migracji określają minimalne wymagania ciągłości penetracji turystycznej, w których jest narażona na zniszczenie, działanie 58 Naprawa konstrukcji hydrotechnicznych ochrony brzegu zniszczonych w wyniku wezbrań morfologicznej, niezbędnej dla osiągnięcia dobrego stanu lub potencjału ekologicznego. sztormowych, działanie 59 Odtwarzanie odcinków wydm i wałów przeciwsztormowych zniszczonych w wyniku wezbrań sztormowych, działanie 60 Prowadzenie badań i (str. 61) analiz wpływu poszczególnych konstrukcji hydrotechnicznych oraz ich zniszczeń w wyniku wezbrań sztormowych w skali lokalnej oraz skali całego wybrzeża w celu analiz ich skuteczności w systemie zabezpieczenia przeciwpowodziowego i ochrony brzegu, działanie 61 Regulacje oraz prace utrzymaniowe rzek i potoków w odcinkach ujściowych, działanie 63 Podniesienie i rozbudowa wałów przeciwsztormowych i wałów przeciwpowodziowych na obszarach pasa technicznego, działanie 64 Prowadzenie akcji lodołamania oraz prowadzenie zabiegów w ujściowych odcinka rzek poprawiających swobodny odpływ kry lodowej podczas akcji lodołamania w celu zapobiegania zatorom lodowym, działanie 66 Budowa i odtwarzanie systemów odprowadzających wodę z obszarów zalanych, działanie 67 Przebudowa i modernizacja nabrzeży portowych, działanie 68 Przygotowanie propozycji systemowych służących rozwojowi badań naukowych dynamiki zmian polskiego wybrzeża, zachodzących Brak Działania podejmowane w ramach adaptacji strefy przybrzeżnej do zmian klimatu dotyczą obszarów położonych wzdłuż linii brzegowej Morza Bałtyckiego. Podstawowym celem będzie dalsza rozbudowa i monitoring systemu ochrony przeciwpowodziowej, zapobieganie degradacji linii brzegowych oraz rozwój monitoringu stref przybrzeżnych. (str. 122) Brak Brak Brak Brak * Wprowadzenie obowiązkowych planów zagospodarowania przestrzennego na poziomie regionalnym i lokalnym szczególnie dla obszarów powodziowych, zagrożonych podtopieniami i osuwiskami, zurbanizowanych, przyrodniczo cennych oraz strefy wybrzeża i wód przybrzeżnych, z uwzględnieniem aspektów dotyczących obszarów transgranicznych * Przywracanie i utrzymanie dobrego stanu wód, ekosystemów wodnych i od wody zależnych. *Edukacja i zwiększanie świadomości w zakresie: zmian klimatu i sposobów minimalizowania ich skutków, wpływu inwazyjnych gatunków obcych oraz znaczenia i konieczności oszczędzania zasobów, szczególnie wody Główne oddziaływania antropogeniczne w zlewniach: - zrzuty ścieków komunalnych i przemysłowych - zanieczyszczenia obszarowe - odwadnianie kopalń, zaburzenie reżimu hydrologicznego - zmiany morfologiczne i hydrologiczne (regulacja rzek, obwałowania) Główne oddziaływania antropogeniczne: - zrzuty ścieków komunalnych, przemysłowych, opadowych, zrzuty ze stawów rybnych - zanieczyszczenia obszarowe, głównie z terenów rolniczych - pobory wód na różne cele W celu sporządzenia map ryzyka powodziowego, na obszary przedstawione na mapach zagrożenia powodziowego zostały naniesione takie elementy jak: potencjalne ogniska zanieczyszczeń wody w przypadku wystąpienia powodzi tj. zakłady przemysłowe, oczyszczalnie ścieków, przepompownie ścieków, składowiska odpadów, cmentarze; Ocieplanie klimatu uwagi ogólne Zintegrowana polityka morska pozwoli Europie na skuteczniejsze podejmowanie wyzwań związanych z globalizacją i konkurencyjnością, zmianami klimatycznymi, pogarszaniem się stanu środowiska morskiego, bezpieczeństwem morskim i sposobami jego zapewnienia oraz bezpieczeństwem energetycznym i zrównoważonym wykorzystaniem energii. Podstawę tej polityki powinna stanowić doskonałość w badaniach morskich, technologii i innowacjach związanych z morzem. Zintegrowana polityka morska UE przyczyni się do opracowania i realizacji programu prac. Projekty: - europejski transport morski bez barier, - europejska strategia na rzecz badań naukowych nad środowiskiem morskim, - krajowe zintegrowane polityki morskie, opracowywane przez państwa członkowskie, - europejska sieć nadzoru morskiego - strategia na rzecz łagodzenia skutków zmian klimatycznych w regionach przybrzeżnych W dokumencie podsumowano dotychczasowe działania, ewentualnie wskazano nowe, większość jednak nie odnosi bezpośrednio do ochrony Bałtyku. Dokument zawiera przede wszystkim opis i wskazania do procedur administracyjnych i aspektów prawnych dotyczących transportu oraz działania i środki zmierzające do zwiększenia jego efektywności. WPR - Wspólna Polityka Rybołówstwa Dokument odnosi się do bioróżnorodności i rozprzestrzeniania gatunków obcych ale jedynie w kontekście lasów - kierunek: Kierunek działań 1.4 ochrona różnorodności biologicznej i gospodarka leśna w kontekście zmian klimatu