Zagrożenia i profilaktyka chorób odkleszczowych Warszawa 2016

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Zagrożenia i profilaktyka chorób odkleszczowych Warszawa 2016"

Bernard Grzelak
7 lat temu
Przeglądów:

1 Zagrożenia i profilaktyka chorób odkleszczowych Warszawa 2016 * Niniejsza broszura nie zastępuje porady medycznej. Jeśli masz jakiekolwiek pytania lub wątpliwości zapytaj swojego lekarza.

2 Niegdyś o nich nie słyszeliśmy, a dzisiaj alarmujące informacje sprawiają, że coraz mniej ludzi chodzi do lasu czy na łąkę. Mowa o kleszczach, które roznoszą bakterie i wirusy, wywołujące bardzo niebezpieczne choroby. W tym roku kleszczy jest wyjątkowo dużo. Mówi się nawet o ich pladze! Doradzamy jak się od nich ustrzec, co robić w przypadku ukąszenia, jakie można stosować szczepionki a także jak ograniczyć kontakt z nimi. Kleszcze - temat cały czas aktualny Kleszcze to stawonogi, będące pasożytami zewnętrznymi ludzi i zwierząt. Żyją one w różnych środowiskach od silnie wilgotnych do pustynnych. Na świecie występuje ponad 800 gatunków, z czego w Polsce żyje 21 z nich. Mapa 1. Tereny występowania kleszczy w Polsce 2

3 W Europie Środkowej największe znaczenie epidemiologiczne ma kleszcz pospolity (Ixodies ricinus). Może przenosić na człowieka liczne patogeny (wirusy, riketsje, bakterie, pierwotniaki) wywołujące groźne choroby. Rezerwuarem patogenów są dzikie ssaki drobne gryzonie i jeleniowate, a także same kleszcze. Mapa 2. Obszary występowania kleszczy z rodzaju Ixodes ricinus 3

4 Cykl rozwojowy kleszcza pospolitego trwa dwa lata i obejmuje trzy stadia rozwojowe od larwy (wielkości 0,8-0,9 mm), poprzez nimfę (1-1,5 mm) do dorosłego osobnika (2-3 mm samiec i do 5 mm samica). Rys. 1 Cykl rozwojowy Fot. 1. Wielkości poszczególnych stadiów rozwojowych 4

5 Taki mały - taki groźny PATOGENY CHOROBOTWÓRCZE przenoszone na człowieka przez kleszcze: krętki borelia, wirusy kleszczowego zapalenia mózgu i piroplazmy babeszjozy, czasem riketsje wywołujące gorączki riketsjowe. CHOROBY ODKLESZCZOWE: Borelioza, Kleszczowe zapalenie mózgu, Anaplazmoza ludzka, Babeszjoza występująca u ludzi, Gorączki plamiste wykrycie w kleszczach Rickettsia slovaca, Rickettsia. raoultii i Rickettsia helvetica wskazuje na możliwość występowania rodzimych przypadków tych gorączek, Neoehrlichioza GDZIE ZNALEŹĆ KLESZCZA??? najczęściej wybierają okolice szyi, miejsca pod pachami i pod kolanami, wczepiają się na głowie na granicy włosów i karku. 5

6 Borelioza podstępna choroba PRZEBYCIE ZAKAŻENIA NIE DAJE TRWAŁEJ ODPORNOŚCI I NIE CHRONI PRZED PONOWNYM ZAKAŻENIEM Borelioza zwana jest też chorobą z Lyme lub krętkowicą kleszczową. Jest to zakaźna choroba, którą wywołują bakterie: Borrelia burgdorferi, Borrelia garinii, Borrelia afzelii, Borrelia Japonia. Jest to najczęściej występująca choroba przenoszona przez kleszcze, w Europie, Azji i Ameryce Północnej. Bakterie przenoszone są przez kleszcze z rodzaju Ixodes na człowieka, ale na boreliozę mogą także chorować niektóre zwierzęta takie jak psy, koty czy bydło. Po raz pierwszy choroba została opisana w Stanach Zjednoczonych w miejscowości Lyme w 1975 roku. W Polsce zachorowania na boreliozę zaczęto rozpoznawać dopiero w latach 80 XX wieku. Rys. 2. Objawy boreliozy. Leczenie: podawanie antybiotyków przez okres minimum 3-4 tygodni. Brak dostępnej szczepionki przeciwko tej chorobie. 6

7 KZM mała przyczyna, duży problem Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) to groźna, wirusowa choroba ośrodkowego układu nerwowego przenoszona przez kleszcze. Czynnikiem etiologicznym są 3 podtypy wirusa KZM (dalekowschodni, syberyjski i europejski) należącego do rodziny Flaviviridae. Do zakażenia człowieka dochodzi na skutek ukłucia przez zakażonego kleszcza podczas ssania krwi wprowadza on ślinę zawierającą namnożone w jego organizmie wirusy. Do około 1% wszystkich zakażenia może dojść prawdopodobnie na skutek picia mleka zakażonych kóz (najczęściej), owiec i krów. W Polsce najwięcej przypadków KZM notuje się w województwie podlaskim, warmińskomazurskim i mazowieckim. Najwięcej zachorowań obserwuje się od kwietnia do listopada. Rys. 3. Fazy choroby kleszczowe zapalenie mózgu. 7

8 Leczenie: Z uwagi na brak leku dedykowanego KZM, leczenie ma jedynie charakter objawowy i wymaga długiej hospitalizacji. Choremu podawane są w razie potrzeby leki przeciwzapalne przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Fot. 2. Preparaty zarejestrowane w Polsce do szczepienia przeciw KZM. 8

9 Pomocy!!!! Mam kleszcza!!! Kleszcza nie należy wydrapywać, wyciskać, przypalać, smarować tłustymi substancjami, alkoholem lub benzyną, gdyż zwiększa to ilość wymiocin i śliny kleszcza wydalanych do krwi i ryzyko zakażenia. Jeżeli w skórze pozostanie część głowowa kleszcza (nie zwiększa ryzyka zakażenia) wystarczy sama dezynfekcja skóry. Po usunięciu kleszcze należy obserwować miejsce ukłucia przez 30 dni pod kątem wystąpienia rumienia wędrującego. Rys. 4 Różne formy rumienia wędrującego. 9

10 Sposoby usuwania kleszcza 1. za pomocą plastykowego haczyka Wsunąć haczyk między skórę a kleszcza, jak najbliżej skóry (A, B), aż do lekkiego zaklinowania kleszcza w szczelinie (C); następnie lekko unosząc haczyk przekręć go 2 3 razy wokół jego długiej osi (D). 2. za pomocą lassa typu Trix Wysunąć pętelkę i umieść ją wokół kleszcza jak najbliżej skóry (A), następnie przybliżyć niebieską końcówkę do kleszcza i skóry, po czym zwolnić przycisk (B); trzymając niebieską końcówkę blisko skóry, skierować przyrząd prostopadle do powierzchni skóry i wykonać między palcami obrót przyrządem w dowolnym kierunku, wykręcając jednocześnie kleszcza (C). W celu zmniejszenia ryzyka rozerwania kleszcza, nie należy go ciągnąć w górę (wzdłuż długiej osi urządzenia). 3. przy pomocy pęsety Ująć kleszcza przy samej skórze i zdecydowanym ruchem pociągnąć ku górze. 10

11 PROFILAKTYKA czyli jak ochronić się przed kleszczami Ryzyko kontaktu z kleszczem można ograniczyć poprzez: noszenie długich spodni (nogawki należy wpuścić do skarpetek), koszul z długim rękawem, stosowanie repelentów (preparaty odstraszające) w formie sprayów, żeli, kremów a nawet nasączonych plastrów i opasek, zgodnie z zaleceniami producenta, nie należy wydłużać odstępów czasu pomiędzy ich stosowaniem, ponieważ ochrona staje się wtedy nieskuteczna. dokładna obserwacja całego ciała, wstępne oględziny należy zrobić jeszcze przed wejściem do pomieszczenia ponieważ kleszcze przyniesione w ubraniu potrafią przeżyć w pomieszczeniach wiele miesięcy, jak najszybsze usunięcie kleszcza po jego zauważeniu. 11

12 Żródła: Buczek A., Choroby pasożytnicze epidemiologia, diagnostyka, objawy, Lublin Cianciara J., Juszczyk J., Choroby zakaźne i pasożytnicze, Wyd. Czelej Cisak E., Zwoliński J., Borelioza i inne choroby przenoszone przez kleszcze w aspekcie narażenia zawodowego poradnik dla lekarzy, Instytut Medycyny Pracy im. Prof. J. Nofera Furmaga S., Choroby pasożytnicze zwierząt domowych, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne Godek A., Borelioza i inne choroby przenoszone przez kleszcze, Wyd. Borgis Grzeszczuk A., Borelioza w praktyce klinicznej, PZWL Stowarzyszenie Chorych na Boreliozę Autorzy: Centrum Reagowania Epidemiologicznego SZ RP - Zespół Analiz, Epidemiologiczny Zespół Kryzysowy kpt. lek. wet. Agata Przewrocka Plak, mgr farm. Małgorzata Jurkiewicz, mgr zdr. publ. Agnieszka Bochniak. 12

Podobne dokumenty

SEZON NA KLESZCZA. ü W OKRESIE OD MAJA DO PIERWSZYCH PRZYMROZKÓW ü W LESIE, NA ŁĄCE, ALE TAKŻE W PARKACH I PRZYDOMOWYCH OGRÓDKACH USUŃ KLESZCZA

SEZON NA KLESZCZA. ü W OKRESIE OD MAJA DO PIERWSZYCH PRZYMROZKÓW ü W LESIE, NA ŁĄCE, ALE TAKŻE W PARKACH I PRZYDOMOWYCH OGRÓDKACH USUŃ KLESZCZA SEZON NA KLESZCZA GDZIE? KIEDY? JAK SIĘ CHRONIĆ?! PAMIĘTAJ O ODPOWIEDNIM UBRANIU I NAKRYCIU GŁOWY ZAŁÓŻ KURTKĘ LUB KOSZULĘ Z DŁUGIM RĘKAWEM, DŁUGIE SPODNIE, WYSOKIE BUTY WYBIERZ JASNE UBRANIA ŁATWIEJ ZAUWAŻYSZ