WYMAGANIA PRZEDMIOTOWE Z JĘZYKA POLSKIEGO

Transkrypt

1 WYMAGANIA PRZEDMIOTOWE Z JĘZYKA POLSKIEGO Zakres wymagań I. Słuchanie i mówienie (dotyczy wszystkich poziomów) II. Czytanie Na poziom podstawowy P Uczeń: zachowuje kulturę słuchania odróżnia kłamstwo od fikcji literackiej odróżnia informację od komentarza rozumie i zapamiętuje proste teksty informacyjne odróżnia polszczyznę mówioną od pisanej mówi w sposób zgodny z polską normą poprawnościową, zachowuje kulturę wypowiedzi mówi adekwatnie do sytuacji, udziela odpowiedzi, uczestniczy w rozmowie wygłasza z pamięci wiersze i wskazane fragmenty prozy Na poziom ponadpodstawowy PP Uczeń opanował umiejętności z poziomu P, a ponadto: krytycznie słucha wypowiedzi rozpoznaje manipulację i prowokację językową ocenia wystąpienia publiczne, ale nie komentuje w czasie słuchania potrafi krytycznie ustosunkować się do słuchanej wypowiedzi, ocenić jej wartość merytoryczną i poprawność językową posługiwanie się polszczyzną mówioną lub pisaną w zależności od sytuacji w wypowiedziach używa zróżnicowanych konstrukcji składniowych, poprawnych pod względem językowym i stylistycznym potrafi posługiwać się językiem nacechowanym emocjonalnie stosuje chwyty retoryczne w celu zwrócenia uwagi słuchacza bierze udział w dyskusji, prezentuje i uzasadnia swoje stanowisko recytuje poezję i prozę, dbając o właściwą interpretację głosową tekstu czyta głośno z zachowaniem czyta płynnie, rozumie czytany głośno tekst właściwej intonacji czyta cicho ze zrozumieniem teksty czyta cicho ze zrozumieniem teksty z podręcznika oraz obowiązkową z różnych źródeł oraz lekturę podaną lekturę szkolną spoza podręcznika* przez nauczyciela (uzupełniającą) * Obowiązkowa lektura szkolna spoza podręcznika W kl.1: Henryk Sienkiewicz Krzyżacy, William Szekspir Romeo i Julia, Molier Skąpiec W kl.2: Adam Mickiewicz Dziady cz.2, Juliusz Słowacki Balladyna, Aleksander Fredro Zemsta, wybrane nowele pozytywistyczne Bolesława Prusa i Elizy Orzeszkowej W kl.3: Aleksander Kamiński Kamienie na szaniec, utwór podejmujący problematykę Holokaustu, Antoine de Saint Mały Książę, utwór współczesny odnajduje odpowiednie fragmenty w tekście odróżnia fakty od opinii segmentuje tekst, wyodrębnia w nim najważniejsze problemy wyodrębnia w tekście części informacyjne, opisujące, wartościujące, oceniające czy perswazyjne odróżnia treści przedstawione serio od żartobliwych lub ironicznych 1

2 III. Analiza i interpretacja tekstów kultury IV. Analiza językowa rozpoznaje różnice między fikcją a kłamstwem odczytuje konwencję utworu, intencje autora, narratora czy podmiotu lirycznego dostrzega związki, jakie istnieją pomiędzy różnymi elementami świata przedstawionego rozróżnia gatunki publicystyczne (artykuł, wywiad, reportaż) definiuje i stosuje pojęcia związane z omawianymi tekstami kultury w danej klasie odróżnia teksty literackie od publicystycznych rozumie pojęcia (bez konieczności definiowania) związane z epoką* i omawianymi tekstami kultury w danej klasie * Epoki literackie W kl. 1: starożytność, średniowiecze, odrodzenie, barok W kl. 2: oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska W kl. 3: 20-lecie międzywojenne, czas wojny i okupacji, współczesność posługuje się podstawowymi pojęciami związanymi z omawianymi tekstami literackimi w danej klasie, np. liryka, podmiot liryczny, metafora przypisuje utwór do właściwego rodzaju literackiego (liryka, epika, dramat) dobrze posługuje się pojęciami teoretycznoliterackimi określa funkcję środków wyrazu występujących w tekście podaje cechy rodzaju literackiego rozpoznaje gatunek literacki określa cechy gatunkowe czytanego czytanego utworu utworu podejmuje próby interpretacji interpretuje i analizuje teksty czytanych tekstów kultury kultury w różnych kontekstach odczytuje sens toposów i symboli, wskazuje ich uniwersalność i obecność w dziełach kultury różnych epok dostrzega związek utworów z biografiami twórców i czasem historycznym dostrzega podstawowe wartości samodzielnie wartościuje zjawiska wpisane w teksty kultury z kręgu kultury wysokiej i niskiej formułuje i uzasadnia własne stanowisko wskazuje podstawowe elementy porównuje tworzywo literatury tworzywa różnych dzieł sztuki i innych dzieł sztuki W klasie I W zakresie części mowy i fleksji: rozpoznaje części mowy w tekście, rozpoznaje i nazywa rodzaje dzieli je na odmienne i nieodmienne zaimków i liczebników odmienia wyrazy przez przypadki lub osoby zna osobliwości w odmianie niektórych wyrazów 2

3 określa przypadek, liczbę, rodzaj rzeczownika i przymiotnika oraz osobę, liczbę, rodzaj, czas i tryb czasownika wskazuje różne formy czasownika, w tym imiesłowy rozpoznaje strony czasownika stosuje je w tekście poprawnie odmienia polskie nazwiska i nazwy geograficzne W zakresie składni: odróżnia zdanie od równoważnika zdania odróżnia wypowiedzenie pojedyncze od złożonego rozpoznaje zdania bezpodmiotowe wskazuje w tekście główne i drugorzędne części zdania dostrzega związek między wyrazami w zdaniu W zakresie frazeologii: wskazuje związki frazeologiczne w tekście i rozumie ich znaczenie W zakresie komunikacji językowej: rozumie pojęcia: monolog, dialog, dyskusja rozpoznaje wypowiedź argumentacyjną, wskazuje tezę, argumenty i wnioski W zakresie składni: rozpoznaje różne rodzaje wypowiedzeń przekształca równoważniki zdań w zdania oraz wypowiedzenia złożone w pojedyncze odróżnia wypowiedzenie pojedyncze od złożonego wskazuje w tekście imiesłowowy równoważnik zdania i rozumie jego użycie wskazuje w zdaniu wyrazy, które się łączą przedstawia budowę typowych zdań (pojedynczych i złoż.) na wykresie określa formy gramatyczne wszystkich odmiennych części mowy wskazuje temat i końcówkę nazywa różne formy czasownika, w tym rodzaje imiesłowów wyjaśnia ich funkcję w tekście poprawnie odmienia nazwiska obce i nietypowe nazwy geograficzne klasyfikuje wypowiedzenia ze względu na różne kryteria odróżnia wypowiedzenie podrzędnie złożone od współrzędnie złożonego określa ich funkcję w wypowiedzi nazywa rodzaje głównych i drugorzędnych części zdania przedstawia budowę zdań pojedynczych na wykresie poprawnie stosuje związki frazeologiczne rozróżnia typy związków (wyrażenia, zwroty, frazy) W klasie II rozpoznaje i nazywa różne rodzaje dyskusji świadomie stosuje różne rodzaje argumentów (rzeczowe, logiczne, emocjonalne) klasyfikuje wypowiedzenia ze względu na różne kryteria dokonuje różnych przekształceń wypowiedzeń pojedynczych i złożonych nazywa rodzaje zdań złożonych podrzędnie i współrzędnie przekształca wypowiedzenie złożone na wypowiedzenie z imiesłowowym równoważnikiem zdania i odwrotnie wskazuje i nazywa w tekście związki zgody, rządu i przynależności przedstawia na wykresie budowę zdań wielokrotnie złożonych 3

4 odróżnia mowę zależną przekształca mowę zależną od niezależnej na niezależną i odwrotnie W zakresie fonetyki: określa rolę narządów mowy dzieli wyrazy na głoski i sylaby w powstawaniu poszczególnych głosek prawidłowo akcentuje wyrazy zna zasady akcentowania wyrazów wskazuje w wyrazie głoski twarde dzieli głoski ze względu na różne i miękkie, dźwięczne i bezdźwięczne, kryteria ustne i nosowe dostrzega upodobnienia fonetyczne nazywa rodzaje upodobnień W zakresie stylistyki: odróżnia teksty reprezentujące wskazuje charakterystyczne cechy różne style funkcjonalne różnych stylów funkcjonalnych redaguje teksty w różnych stylach przekształca teksty pisane w różnych stylach wskazuje cechy dobrego stylu redaguje wypowiedzi z uwzględnieniem cech dobrego stylu rozpoznaje manipulację językową dostrzega zjawisko mody językowej w tekstach kierowanych do niego i nie ulega mu W klasie III W zakresie komunikacji językowej: rozróżnia normę językową unika nadużywania wyrazów wzorcową oraz użytkową i stosuje się modnych do każdej z nich W zakresie słowotwórstwa: tworzy rodzinę wyrazów wskazuje wyraz podstawowy i pochodny oraz formant rozpoznaje wyrazy złożone wskazuje w tekście archaizmy, neologizmy i zapożyczenia zna sens wyrazów, których używa rozpoznaje wyrazy wieloznaczne i rozumie ich znaczenie w tekście dostrzega zróżnicowanie słownictwa rozpoznaje słownictwo ogólnonarodowe i słownictwo o ograniczonym zasięgu (wyrazy gwarowe, terminy naukowe, eufemizmy i wulgaryzmy) dostrzega negatywne konsekwencje używania wulgaryzmów W zakresie stylistyki: odróżnia teksty reprezentujące różne style funkcjonalne rozpoznaje manipulację językową w tekstach kierowanych do niego dokonuje analizy słowotwórczej wyrazu rozumie funkcje formantów określa rodzaj wyrazów złożonych nazywa rodzaje archaizmów i zapożyczeń zna pojęcia: treść i zakres znaczeniowy wyrazów, wyrazy ogólne i szczegółowe, konkretne i abstrakcyjne określa funkcje zróżnicowanego słownictwa w tekście i wypowiedzi wskazuje charakterystyczne cechy różnych stylów funkcjonalnych dostrzega zjawisko mody językowej i nie ulega mu 4

5 V. Pisanie W zakresie ortografii i interpunkcji: zna i stosuje podstawowe zasady ortografii i interpunkcji stosuje zasady interpunkcji samodzielnie rozwiązuje problemy ortograficzne i interpunkcyjne, korzystając ze słownika doskonali własne umiejętności w zapisie wypowiedzi dialogowych w zakresie ortografii i interpunkcji pisze na temat zgodnie z podaną rozwija temat, dobiera ciekawe formą wypowiedzi* przykłady i argumenty * Formy wypowiedzi W SP: opowiadanie z dialogiem, pamiętnik i dziennik, list prywatny i oficjalny, sprawozdanie z wycieczki, opis postaci, przedmiotu, krajobrazu, ogłoszenie, zaproszenie, prosta notatka. W kl.1: różne formy notatek; opis przeżyć, sytuacji, dzieła sztuki; charakterystyka; opowiadanie. W kl.2: rozprawka; sprawozdanie z wydarzeń, lektury, filmu, spektaklu; wywiad. W kl.3: podanie, list motywacyjny, życiorys, CV, dedykacja. buduje tekst spójny, logicznie uporządkowany w dłuższych tekstach stosuje trójdzielną kompozycję; stosuje akapity poprawnie buduje proste konstrukcje składniowe poprawia wskazane przez nauczyciela błędy językowe stosuje podstawowe zasady ortograficzne i interpunkcyjne obowiązujące w polskiej pisowni dokonuje prostych zabiegów redakcyjnych z pomocą nauczyciela dociera do informacji w książkach, prasie, mediach elektronicznych stosuje zasady korzystania z zasobów bibliotecznych właściwie dobiera środki językowe zachowuje właściwe proporcje między częściami wypracowania różnicuje konstrukcje składniowe, stosuje celowe zabiegi stylistyczne samodzielnie weryfikuje własne teksty i poprawia zauważone błędy przestrzega zasad ortograficznych i interpunkcyjnych poprawia tekst, korzystając z odpowiednich słowników dokonuje celowych zabiegów redakcyjnych posługuje się bogatym słownictwem samodzielnie dociera do informacji zawartych w różnych źródłach samodzielnie wyszukuje w bibliotece źródła potrzebnych mu informacji korzysta ze słownika: języka polskiego, poprawnej polszczyzny, frazeologicznego, wyrazów obcych, synonimów i antonimów oraz szkolnego słownika terminów literackich w formie książkowej i elektronicznej 5