Zakres kształcenia językowego poziomy wymagań: podstawowy i ponadpodstawowy

Transkrypt

1 Zakres kształcenia językowego poziomy wymagań: podstawowy i ponadpodstawowy Poziom wymagań Treści kształcenia Podstawowy (oceny: dopuszczający i dostateczny) Fleksja odróżnia czasownik od innych części mowy na podstawie znaczenia i pytań rozpoznaje, określa i tworzy formy osoby, liczby, czasu i rodzaju rozpoznaje i tworzy formy trybu oznajmującego, rozkazującego, przypuszczającego Powtórzenie rozróżnia i tworzy czasowniki dokonane i wiadomości o niedokonane czasowniku nazywa strony przekształca stronę czynną na bierną i odwrotnie rozróżnia czasowniki przechodnie i nieprzechodnie pisze poprawnie cząstki -bym, -byś, -by zna i stosuje zasady pisowni zakończeń czasowników w czasie przeszłym Nieosobowe formy odróżnia formy osobowe od nieosobowych nazywa nieosobowe formy : bezokolicznik, formy zakończone na -no i -to rozpoznaje w tekście konstrukcje z się Bezokolicznik oraz przekształca zdania z nieosobową formą na zdania z formą osobową i formy zakończone na odwrotnie -no i -to poprawnie zapisuje zakończenia bezokoliczników -ść i -źć korzysta ze słownika ortograficznego sporządza instrukcję obsługi lub przepis, wykorzystując nieosobowe formy Ponadpodstawowy (oceny: dobry i bardzo dobry) stosuje różne formy czasownikowe w zależności od formy wypowiedzi celowo stosuje różne tryby w wypowiedziach ustnych i pisemnych stosuje strony w zależności od rodzaju tekstu stosuje nieregularne formy czasowników poprawnie stosuje w wypowiedziach bezokoliczniki, formy zakończone na -no i -to oraz konstrukcje z się świadomie stosuje nieosobowe formy w wypowiedziach ustnych i pisemnych redaguje notatkę, wykorzystując nieosobowe formy 1

2 Imiesłowy przymiotnikowe Imiesłowy przysłówkowe Składnia Powtórzenie wiadomości o wypowiedzeniu Zdanie złożone współrzędnie odróżnia imiesłowy przymiotnikowe od zna kryterium podziału imiesłowów innych form przymiotnikowych na czynne i klasyfikuje imiesłowy przymiotnikowe bierne jako nieosobowe formy stosuje imiesłów przymiotnikowy oznaczające czynność i odpowiadające na w funkcji przydawki lub orzecznika pytania przymiotnika celowo i poprawnie stosuje odmienia imiesłowy przymiotnikowe imiesłowy przymiotnikowe dla przez przypadki, liczby i rodzaje osiągnięcia większej spójności rozróżnia imiesłowy przymiotnikowe tekstu czynne i bierne wnioskuje na temat fleksji tworzy imiesłowy przymiotnikowe imiesłowów przymiotnikowych i przekształca konstrukcje z osobową jej związków z przymiotnikiem formą w konstrukcje z redaguje notatkę, wykorzystując imiesłowem przymiotnikowym i na imiesłowy przymiotnikowe odwrót odróżnia imiesłowy przysłówkowe od innych form klasyfikuje imiesłowy przysłówkowe jako nieosobowe, nieodmienne formy rozróżnia imiesłowy przysłówkowe współczesne i uprzednie tworzy imiesłowy przysłówkowe przekształca konstrukcje z osobową formą na konstrukcje z imiesłowem przysłówkowym i na odwrót zna i stosuje zasady pisowni zakończeń - łszy i -wszy korzysta ze słownika frazeologicznego rozpoznaje zdanie jako wypowiedzenie zawierające orzeczenie wyrażone osobową formą wskazuje w tekście orzeczenia rozróżnia orzeczenie czasownikowe i imienne rozróżnia zdania pojedyncze rozwinięte i nierozwinięte rozpoznaje zdanie złożone jako wypowiedzenie zawierające co najmniej dwa orzeczenia wyrażone osobową formą ze zdań pojedynczych tworzy zdania złożone rozróżnia zdanie i równoważnik zdania rozróżnia wypowiedzenie złożone odróżnia zdanie pojedyncze od złożonego odróżnia zdanie współrzędnie złożone od podrzędnie złożonego rozróżnia zdania złożone współrzędnie łączne, rozłączne, wynikowe i przeciwstawne układa zdania złożone współrzędnie złożonym współrzędnie złożone i odwrotnie wnioskuje na temat sposobu tworzenia imiesłowów przysłówkowych zna kryterium podziału imiesłowów przysłówkowych na współczesne i uprzednie stosuje imiesłowy przysłówkowe w funkcji okolicznika wnioskuje na temat pisowni zakończeń -łszy i -wszy celowo i poprawnie używa imiesłowów przysłówkowych w wypowiedziach ustnych i pisemnych wnioskuje na temat różnicy między zdaniem złożonym a wypowiedzeniem złożonym stosuje odpowiednią interpunkcję zdania pojedynczego opisuje sytuacje przedstawione na ilustracjach, używając wyłącznie zdań pojedynczych/zdań złożonych przedstawia graficznie różne rodzaje zdań złożonych współrzędnie interpunkcji w zdaniu złożonym współrzędnie świadomie i celowo posługuje się różnymi rodzajami zdań złożonych współrzędnie w zależności od intencji wypowiedzi 2

3 Zdanie złożone z okolicznikowym Zdanie złożone z przydawkowym Zdanie złożone z orzecznikowym rozpoznaje okolicznik jako część zdania definiuje zdanie złożone z określającą okoliczności czynności okolicznikowym wyrażonej przez czasownik omawia kryterium podziału zdań rozróżnia okoliczniki miejsca, czasu, złożonych z sposobu, celu, przyczyny, warunku i okolicznikowym przyzwolenia zamienia okoliczniki w zdaniu złożone z okolicznikowym i odwrotnie, okolicznikowe i odwrotnie używając różnych wskaźników rozpoznaje w tekście zdania złożone z zespolenia okolicznikowym rozróżnia zdania złożone z okolicznikowym miejsca, czasu, sposobu, wypowiedziach różne typy zdań celu, przyczyny, warunku i przyzwolenia złożonych z okolicznikowym uzupełnia zdanie podanym zdaniem okolicznikowym układa zdania złożone z okolicznikowym okolicznikowym złożonym z okolicznikowym rozpoznaje przydawkę jako określenie rzeczownika lub zaimka rzeczownego rozróżnia przydawkę przymiotną, rzeczowną, przyimkową i liczebną zamienia przydawki w zdaniu przydawkowe i odwrotnie rozpoznaje w tekście zdania złożone z przydawkowym uzupełnia zdanie zdaniem przydawkowym układa zdania złożone z przydawkowym stosuje prawidłowy szyk w zdaniu złożonym z przydawkowym w związku z pozycją określanego rzeczownika złożonym z przydawkowym rozróżnia orzeczenia czasownikowe i imienne stosuje w zdaniach orzeczenia czasownikowe i imienne zamienia orzeczniki w zdaniu orzecznikowe i odwrotnie rozpoznaje w tekście zdanie złożone z układa zdania złożone z orzecznikowym według podanego wzoru odróżnia zdanie złożone z orzecznikowym od zdania złożonego z przydawkowym złożonym z definiuje zdanie złożone z przydawkowym złożone z przydawkowym i odwrotnie, używając różnych wskaźników zespolenia wskazuje, omawia i poprawia błędne konstrukcje dotyczące szyku wyrazów wypowiedziach zdania złożone z przydawkowym dla bardziej precyzyjnego określenia cech osoby, rzeczy lub pojęcia przydawkowym definiuje zdanie złożone z wnioskuje na temat różnic stylistycznych między zdaniem pojedynczym z orzeczeniem imiennym a zdaniem złożonym z układa zdania złożone z wypowiedziach zdania złożone z w celu uzyskania większej precyzji wypowiedzi 3

4 Zdanie złożone z Zdanie złożone z podmiotowym Imiesłowowy równoważnik zdania rozpoznaje dopełnienie jako część zdania definiuje zdanie złożone z uzupełniającą (rozwijającą) treść zamienia dopełnienia w zdaniu złożone z dopełnieniowe i odwrotnie i odwrotnie, rozpoznaje w tekście zdanie złożone z używając różnych wskaźników zespolenia uzupełnia zdanie zdaniem wypowiedziach zdania złożone z w układa zdania złożone z zależności od intencji wypowiedzi stosuje w wypowiedziach zdania złożone z dla podkreślenia własnego stanowiska redaguje krótką recenzję, używając zdań z złożonym z rozpoznaje w zdaniu podmiot stosuje podmioty wyrażone różnymi częściami mowy wskazuje zdania bezpodmiotowe rozpoznaje w tekście zdanie złożone z podmiotowym uzupełnia zdanie zdaniem podmiotowym układa zdania złożone z podmiotowym według podanego wzoru łączy w pary zdania pojedyncze, tworząc zdania złożone z i podmiotowymi stosuje w wypowiedziach zdania złożone z podmiotowym w celu wyrażenia własnej opinii złożonym z podmiotowym odróżnia imiesłowy przysłówkowe od innych form rozróżnia imiesłowy przysłówkowe współczesne i uprzednie tworzy imiesłowy przysłówkowe rozróżnia zdanie i równoważnik zdania tworzy równoważniki zdań rozpoznaje imiesłowowy równoważnik zdania w tekście zamienia pary zdań pojedynczych na wypowiedzenia z imiesłowowym równoważnikiem zdania przekształca zdania złożone podrzędnie i współrzędnie w zdania złożone z zdania i odwrotnie uzupełnia zdania imiesłowowymi równoważnikami zdania tworzy listę wskazówek dla piszących rozprawkę poprawnie stosuje różne typy imiesłowowych równoważników zdania w wypowiedziach znajduje błędy składniowe w rozróżnia podmiot gramatyczny, logiczny, domyślny, szeregowy i zbiorowy używa zdań bezpodmiotowych definiuje zdanie złożone z podmiotowym układa zdania złożone z podmiotowym odróżnia zdanie złożone z podmiotowym od zdania złożonego z wypowiedziach zdania złożone z podmiotowym podmiotowym wyjaśnia, czym jest imiesłowowy równoważnik zdania układa zdania do wykresów poprawia błędy składniowe w konstrukcjach z imiesłowowym równoważnikiem zdania wyjaśnia, na czym polegają błędy składniowe w konstrukcjach z zdania (zgodność podmiotów i relacja czasowa) poprawnie, świadomie i celowo używa konstrukcji z zdania w wypowiedziach o charakterze argumentacyjnym opisuje reprodukcje obrazów, używając konstrukcji z zdania opisuje zwięźle wydarzenie, używając wypowiedzeń z 4

5 Słowotwórstwo Wyrazy podstawowe i pochodne Funkcje formantów słowotwórczych Rodzina wyrazów konstrukcjach z imiesłowowym zdania równoważnikiem zdania zna zasady interpunkcji w interpunkcji w wypowiedzeniu wypowiedzeniu złożonym z złożonym z imiesłowowym zdania równoważnikiem zdania używa pojęć: wyraz podstawowy, wyraz pochodny, formant, podstawa słowotwórcza, parafraza słowotwórcza wyodrębnia w wyrazie pochodnym podstawę słowotwórczą i formant (typowe przykłady) rozróżnia rodzaje formantów słowotwórczych: przedrostek, przyrostek tworzy wyrazy pochodne od podstawowych przez dodawanie przyrostków i przedrostków tworzy wyrazy podstawowe do pochodnych rozpoznaje wyrazy słowotwórczo niepodzielne wskazuje w wyrazach oboczności spółgłoskowe i samogłoskowe poprawnie zapisuje wyrazy pochodne, w których zachodzą oboczności spółgłoskowe i samogłoskowe używa pojęcia kategoria (grupa) znaczeniowa podaje przykłady kategorii znaczeniowych wyrazów pochodnych kwalifikuje wyraz do właściwej kategorii znaczeniowej tworzy wyrazy pochodne należące do wskazanej kategorii znaczeniowej rozróżnia funkcje formantów słowotwórczych opisuje wnętrze pokoju, używając zdrobnień używa pojęć: rodzina wyrazów, rdzeń, oboczności rdzenia, wyrazy pokrewne, wyrazy bliskoznaczne tworzy łańcuch wyrazów podstawowych i pochodnych według wzoru uzupełnia wykres rodziny wyrazów wyodrębnia rdzeń w rodzinie wyrazów zapisuje oboczności rdzenia rozróżnia wyrazy pokrewne i bliskoznaczne wyjaśnia znaczenie pojęć: wyraz podstawowy, wyraz pochodny, formant, podstawa słowotwórcza, parafraza słowotwórcza wyodrębnia w wyrazie pochodnym podstawę słowotwórczą i formant rozróżnia rodzaje formantów słowotwórczych: wrostek, formant zerowy tworzy wyrazy pochodne przez dodawanie wrostków oraz użycie formantu zerowego podaje parafrazę słowotwórczą wyrazu pochodnego wyjaśnia pisownię wyrazów, w których zachodzą oboczności spółgłoskowe i samogłoskowe stosuje różne wyrazy pochodne, oddając precyzję i bogactwo wypowiedzi wyjaśnia pojęcie kategoria (grupa) znaczeniowa rozróżnia kategorie znaczeniowe wyrazów pochodnych wyjaśnia zależność między budową wyrazu a jego przynależnością do określonej kategorii znaczeniowej tworzy i rozpoznaje wyrazy należące do różnych kategorii znaczeniowych wyjaśnia znaczenia podanych neologizmów dostrzega różnice stylistyczne między tekstami świadomie i celowo używa wyrazów należących do różnych kategorii znaczeniowych w zależności od intencji wypowiedzi wyjaśnia znaczenie pojęć: rodzina wyrazów, rdzeń, oboczności rdzenia, wyrazy pokrewne, wyrazy bliskoznaczne tworzy wyrazy pokrewne do podanego wyrazu tworzy wykres rodziny wyrazów (drzewko derywacyjne) 5

6 Wyrazy złożone Skrótowce i skróty używa pojęcia wyraz złożony wyjaśnia pojęcie wyraz złożony rozróżnia zestawienia, zrosty, złożenia omawia kryteria podziału wyrazów podaje wyrazy podstawowe, od których złożonych utworzono wyraz złożony rozróżnia wyrazy niepodzielne i tworzy zestawienia, złożenia i zrosty od podzielne słowotwórczo, a wśród podanych wyrazów podstawowych nich złożenia, zestawienia i zrosty zna zasady pisowni złożeń (z łącznikiem i wskazuje podstawy słowotwórcze bez) w wyrazach złożonych wyodrębnia formanty w wyrazach złożonych pisowni złożeń (z łącznikiem i bez) używa pojęć: skrótowce, skróty rozróżnia literowce, głoskowce, sylabowce, skrótowce mieszane zapisuje i odczytuje często stosowane skróty i skrótowce zna zasady odmiany skrótowców i skrótów zna zasady ortograficzne zapisu skrótowców zna zasady interpunkcyjne zapisu skrótów projektuje wizytówki, stosując przy zapisie skróty adresuje listy, poprawnie używając skrótów wyjaśnia znaczenie pojęć: skrótowce, skróty omawia kryteria podziału skrótowców na literowce, głoskowce, sylabowce, skrótowce mieszane prawidłowo odmienia skrótowce i skróty dostosowuje formę orzeczenia do łączącego się z nim skrótowca ortograficzne zapisu skrótowców interpunkcyjne zapisu skrótów używa w wypowiedziach skrótowców i skrótów, oceniając ich przydatność i zrozumiałość 6