NOWE OBLICZE PRAWNE GRUP KAPITAŁOWYCH. Tadeusz Komosa Michał Mieciński Leszek Rydzewski

Transkrypt

1 NOWE OBLICZE PRAWNE GRUP KAPITAŁOWYCH Tadeusz Komosa Michał Mieciński Leszek Rydzewski

2 Definicja holdingu/koncernu Holding faktyczne zjawisko ekonomiczne. Forma współpracy prawnie odrębnych przedsiębiorstw pod wspólnym kierownictwem. Faktycznie istniejący organizm gospodarczy niemający podmiotowości (osobowości prawnej), tworzony przez odrębne (autonomiczne) prawnie spółki kapitałowe powiązane przez fakt podporządkowania organizacyjnego spółce-matce. 2 Nowe oblicze prawne grup kapitałowych

3 Skąd potrzeba holdingu? Dywersyfikacja działalności/rozłoŝenie ryzyka Wymogi prawa (nakazy/zakazy) Globalizacja Bariery prawne Inne względy 3 Nowe oblicze prawne grup kapitałowych

4 Holding niejedno ma imię.. Wertykalny/Horyzontalny Finansowy/Operacyjny Podatkowa grupa kapitałowa 4 Nowe oblicze prawne grup kapitałowych

5 Trudne, lecz konieczne Holdingi powstały zanim zauwaŝyli to prawnicy. Prawo nie moŝe ani zanegować ani ich istnienia, ani udawać, Ŝe nie istnieją. 5 Nowe oblicze prawne grup kapitałowych

6 Pytanie nie tylko na dziś Czy prawo powinno regulować holding pozytywnie, ułatwiając realizację celu ich funkcjonowania, czy wręcz przeciwnie powinno dąŝyć do ograniczenia tego zjawiska, jako nie do pogodzenia z fundamentami prawa korporacyjnego i aksjologicznymi podstawami ograniczonej odpowiedzialności wspólników? 6 Nowe oblicze prawne grup kapitałowych

7 Prawo holdingowe w innych krajach (model francuski) Ewolucja: od orzecznictwa sądów karnych (sprawa Rosenblum, 1985), poprzez doktrynę, po kodeks handlowy (2000) Wąska regulacja brak uregulowania umów holdingowych zidentyfikowanie interesu grupy kapitałowej - lecz bez zdefiniowania doktryna (dywersyfikacja ryzyka, efektywności z reorganizacji) orzecznictwo sądów karnych (ad casu): realizacja w ramach długofalowego planu biznesowego interesu ekonomicznego (efektywność ekonomiczna), społecznego (interes pracowników grupy) i finansowego (korzyści ze wspólnego zarządzania finansami) im nowsze orzecznictwo, tym wyŝej stawiany interes grupy nie prowadzi do odpowiedzialności grupy 7 Nowe oblicze prawne grup kapitałowych

8 Prawo holdingowe w innych krajach (model niemiecki) Najszersza regulacja znana w systemach europejskich Koncern: przedsiębiorstwo dominujące i przedsiębiorstwa zaleŝne pozostające pod wspólnym kierownictwem Koncern umowny powstały w drodze umowy o charakterze organizacyjnym (umowa o objęcie dominacją/przekazanie kierownictwa, umowa o odprowadzanie zysku) Koncern faktyczny faktyczna zaleŝność (często sp. z o.o.) i moŝliwość wywierania wpływu na spółkę zaleŝną Koncern faktyczny kwalifikowany tak znaczący wpływ na spółkę zaleŝną, jakby zawarta była umowa o objęcie dominacją (tzw. oddziaływanie sterujące) Koncern zintegrowany gdy uchwalono włączenie (zintegrowanie) spółki zaleŝnej 8 Nowe oblicze prawne grup kapitałowych

9 Prawo holdingowe w innych krajach (model niemiecki c.d.) Umowy koncernowe faktyczna zmiana celu spółki (wspólny interes wspólników ustępuje wobec interesu podmiotu dominującego), wpis do rejestru: Umowa o objęcie dominacją Umowa o odprowadzanie zysku Określają zasady wspólnego jednolitego kierownictwa, warunek (relację) zaleŝności stron oraz wyrównanie (odpowiednie powtarzające się świadczenie dla akcjonariuszy zewnętrznych) i rekompensaty (obowiązek nabycia akcji od akcjonariuszy zewnętrznych) Odpowiedzialność podmiotu dominującego: w koncernie umownym wyrównanie straty rocznej; po wygaśnięciu umowy (6 mies. na zgłoszenia wierzycieli) w koncernie faktycznym zakaz wywierania wpływu w celu niekorzystnych czynności, chyba Ŝe za wyrównaniem szkody; odpowiedzialność solidarna przedstawicieli 9 Nowe oblicze prawne grup kapitałowych

10 Prawo holdingowe w UE? Próby regulacji prawa koncernowego : projekt IX Dyrektywy, oparty na rozwiązaniach niemieckich z obligatoryjnym współzarządzaniem pracowniczym zaniechany. 10 Nowe oblicze prawne grup kapitałowych

11 Niedostatek regulacji prawa holdingowego w Polsce (obecnie) Regulacja ogólna ograniczona do art. 7 Ksh Umowa o zarządzanie (umowa między spółką dominującą a spółką zaleŝną przewidująca zarządzanie spółką zaleŝną lub przekazywanie zysku przez taką spółkę); zgłoszenie do akt rejestrowych spółki zaleŝnej wyciągu z umowy z ujawnieniem : postanowień o zakresie odpowiedzialności spółki dominującej, jej wyłączeniu, ograniczeniu lub nieuregulowaniu za szkodę wyrządzoną spółce zaleŝnej z tytułu niewykonania/nienaleŝytego wykonania umowy za zobowiązania spółki zaleŝnej wobec jej wierzycieli 3 tygodnie od zawarcia umowy na zgłoszenie do KRS (przez zarząd sp. zaleŝnej lub sp. dominującej) pod rygorem niewaŝności ograniczeń/wyłączeń odpowiedzialności spółki dominującej 11 Nowe oblicze prawne grup kapitałowych

12 Niedostatek regulacji prawa holdingowego w Polsce (obecnie) Regulacje w poszczególnych dziedzinach bez powiązania z regulacją ogólną prawa spółek konsolidacja sprawozdań w grupie kapitałowej podatkowa grupa kapitałowa bankowe grupy kapitałowe Regulacje sektorowe, np.: utworzenie holdingu wokół PKP konsolidacja banków w ramach Grupy Pekao 12 Nowe oblicze prawne grup kapitałowych

13 Kwestie praktyczne dla zarządów spółek zaleŝnych (obecnie) Ryzyko uznania umowy za umowę o zarządzanie ryzyko dla spółki dominującej Zarząd spółki zaleŝnej powinien kierować się interesem spółki zaleŝnej, a nie dominującej (w tym np. przy zawieranych umowach handlowych w grupie) Udostępnianie spółce dominującej informacji wobec zasady równego traktowania i praw mniejszości Ryzyko odpowiedzialności cywilnej i karnej 13 Nowe oblicze prawne grup kapitałowych

14 Projekt nowelizacji Projekt w toku prac rządowych Nowe definicje i dział (Grupy spółek) w tyt. I K.s.h. Uchylenie aktualnego art. 7 K.s.h. Jeden przepis o charakterze ogólnym i kilka technicznych Pojęcie grupy spółek (trwałe powiązanie organizacyjne, faktyczne lub umowne) Pojęcie wspólnego interesu gospodarczego (interes grupy spółek) klauzula generalna Interes grupy spółek relatywizowany uzasadnionym interesem wierzycieli i wspólników mniejszościowych Uczestnictwo w grupie ujawniane w KRS (wpis quasi konstytutywny) i w korespondencji handlowej 14 Nowe oblicze prawne grup kapitałowych

15 Projekt nowelizacji Uprawnienia spółki dominującej Pełen dostęp do ksiąg i dokumentów spółki zaleŝnej Nieograniczone prawo Ŝądania informacji o spółce zaleŝnej Obowiązki sprawozdawcze spółki zaleŝnej Powiązania ze spółką dominującą ujawniane w sprawozdaniu zarządu spółki zaleŝnej Nowe uprawnienia mniejszości w spółce zaleŝnej prawo Ŝądania zbadania rachunkowości i działalności grupy spółek przez biegłego ustanowionego przez sąd Zgoda walnego zgromadzenia na zawarcie umowy holdingowej (= organizującej trwałą współpracę spółek z grupy, w tym umowy o zarządzanie) 15 Nowe oblicze prawne grup kapitałowych

16 Dziękujemy za uwagę Tadeusz Komosa - Radca Prawny Leszek Rydzewski - Adwokat Michał Mieciński - Radca Prawny FKA Furtek Komosa Aleksandrowicz Warszawa, ul. Królewska 16, Poland T: F: E: tkomosa@fka.pl W: 16 Nowe oblicze prawne grup kapitałowych