Karpaty Przyjazne Ludziom

Transkrypt

1 Karpaty Przyjazne Ludziom Lokalna inicjatywa partnerska na rzecz zrównoważonego użytkowania i ochrony górskich obszarów województwa podkarpackiego Projekt Karpaty Przyjazne Ludziom współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej

2 WYSTĘPOWANIE BIZNESU PRZY BIORÓŻNORODNOŚCI NA OBSZARACH NATURA 2000 DOSTRZEŻENIE MOŻLIWOŚCI ZARZĄDZANIE NA OBSZARACH NATURA 2000

3 Zarządzanie na obszarach Natura 2000 Na mocy art. 32 Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220, z późn. zm.) organami kluczowymi w zarządzaniu siecią Natura 2000 są: Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska, regionalni dyrektorzy ochrony środowiska organy Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska, odrębne dla każdego województwa. Istotną rolę odgrywają także dyrektorzy parków narodowych, dyrektorzy urzędów morskich oraz nadleśnictwa.

4 Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska - nadzoruje funkcjonowanie obszarów Natura 2000, prowadząc ewidencję danych niezbędnych do podejmowania działań w zakresie ich ochrony. Nadzór ten polega na wydawaniu zaleceń i wytycznych w zakresie ochrony i funkcjonowania obszarów Natura 2000, określaniu zakresu i żądaniu informacji dotyczących ochrony i funkcjonowania obszarów Natura 2000, a także kontroli realizacji ustaleń planów zadań ochronnych i planów ochrony dla obszarów Natura 2000 (art. 32 Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody).

5 Regionalni dyrektorzy ochrony środowiska - koordynują funkcjonowanie obszarów Natura 2000 na obszarze swojego działania, a także są dla większości obszarów sprawującymi nadzór. Ponadto sprawującymi nadzór nad poszczególnymi obszarami są dyrektorzy parków narodowych (dotyczy to tych obszarów, które obejmują w całości lub w części teren parku narodowego / parków narodowych) oraz dyrektorzy urzędów morskich (w odniesieniu do tych obszarów Natura 2000 lub ich części, które znajdują się na obszarach morskich).

6 Zarządzanie obszarami siedliskowymi i ptasimi przez jednostkę sprawującą nadzór nad obszarem Natura 2000 w Polsce odbywa się przede wszystkim za pomocą takich narzędzi, jak: plany zadań ochronnych; plany ochrony. Rozkład kompetencji i odpowiedzialności ma służyć podejmowaniu skutecznych działań oraz utrzymaniu właściwego stanu siedlisk i przywracania odpowiedniego stanu gatunków na obszarach Natura 2000.

7 Plan zadań ochronnych sprawujący nadzór nad obszarem Natura 2000 sporządza się na okres 10 lat. Pierwszy projekt powinien powstać w ciągu 6 lat od dnia zatwierdzenia obszaru przez Komisję Europejską jako obszaru mającego znaczenie dla Wspólnoty lub od dnia wyznaczenia obszaru specjalnej ochrony ptaków.

8 Plan zadań ochronnych zatwierdzany jest w drodze aktu prawa miejscowego w formie zarządzenia Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. Sporządzenie planu zadań ochronnych nie jest obowiązkowe, bowiem dla obszarów, które już mają plan ochrony uwzględniający zakres wymagany dla obszaru Natura 2000, planu zadań ochronnych nie wykonuje się. Dotyczy to rezerwatów, parków narodowych i parków krajobrazowych posiadających plany spełniające wskazane wymogi i oczywiście obszarów Natura 2000, które mają już ustanowione plany ochrony.

9 Opracowanie projektu planu zadań ochronnych obejmuje zidentyfikowanie zagrożeń dla obszaru Natura 2000 i wskazanie działań, które powinny zostać pilnie wykonane w najbliższym okresie ze wskazaniem podmiotów odpowiedzialnych za ich wykonanie i obszarów ich wdrażania. Nie jest wymagane przeprowadzenie pełnej inwentaryzacji terenowej. Zapisy planu formułowane są głównie na podstawie dostępnych danych archiwalnych, a badania ograniczone do niezbędnego uzupełnienia inwentaryzacji.

10 Plan zadań ochronnych zawiera m.in.: opis granic i mapę obszaru Natura 2000, identyfikację zagrożeń dla siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt i ich siedlisk, cele i określenie działań ochronnych oraz monitoringu.

11 Istotną częścią tego dokumentu są wskazania do zmian w istniejących studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz planach zagospodarowania przestrzennego wszystkich szczebli. Ustalenia te dotyczą eliminacji lub ograniczenia zagrożeń dla przedmiotów ochrony w obszarze Natura Ponadto w dokumencie tym należy określić zakres dalszych badań i wskazanie terminu sporządzenia planu ochrony dla części lub całości obszaru.

12 Plan ochrony dla obszaru Natura 2000 lub jego części, zgodnie z Ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, ustanawia w drodze rozporządzenia, na okres 20 lat, Minister Środowiska. Projekt takiego planu sporządza jednostka sprawująca nadzór nad obszarem.

13 Plan ochrony ma za zadanie zdiagnozowanie wszystkich zagrożeń dla przedmiotów ochrony w obszarze Natura 2000 oraz ustalenie działań ochronnych na okres 20 lat. Powinien być praktycznym narzędziem dla zarządzającego obszarem chronionym, pomagającym odpowiednio wykorzystywać zasoby (pracowników, czas, finanse), ustalać priorytety i planować bieżącą pracę oraz narzucać ciągłość i konsekwencję działań związanych z ochroną obszaru. Sporządzenie planu ochrony poprzedzone zostaje wykonaniem pełnej inwentaryzacji przyrodniczej.

14 Plan ochrony musi zawierać m. in.: określenie warunków zachowania integralności oraz spójności sieci obszarów Natura odniesienie do różnych form działalności, np. rozwoju infrastruktury czy działalności gospodarczej wskazania do zmian w istniejących studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz planach zagospodarowania przestrzennego wszystkich szczebli.

15 W części praktycznej plan ochrony określa działania ochronne ze wskazaniem podmiotów odpowiedzialnych za ich realizację. W zakres tych działań, oprócz klasycznej ochrony czynnej, mogą wchodzić m. in. utrzymanie korytarzy ekologicznych łączących obszary Natura 2000, kierunki kształtowania przestrzeni produkcyjnej, rolnej, leśnej czy rybackiej. W zależności od potrzeb w dokumencie tym mogą znaleźć się też wskazania dotyczące lokalizacji zabudowy oraz infrastruktury technicznej, komunikacyjnej i turystycznej.

16 Szczegółowy tryb i zakres opracowania projektu planu ochrony określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000 (Dz. U. Nr 64, poz. 401, z późn. zm.). Zatwierdzanie powyższych planów musi być poprzedzone procedurą udziału społeczeństwa w procesie podejmowania decyzji na zasadach i w trybie określonym w Ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227, z późn. zm.).

17 Narzędziami wspomagającymi ochronę obszarów Natura 2000 są przepisy Dyrektywy 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu transponowane do krajowej Ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. z 2007 r. Nr 75, poz. 493, z późn. zm.). Wynika z nich bowiem, że odpowiedzialność za wyrządzenie szkody w środowisku lub spowodowanie bezpośredniego zagrożenia szkodą odpowiada podmiot korzystający ze środowiska.

18 Szkody w środowisku mogą być spowodowane zarówno w wyniku realizacji inwestycji prywatnych, publicznych, jak i działalności rolniczej. Szczegółowe kryteria ich oceny w stosunku do chronionego gatunku i siedliska zdefiniowane zostały w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2008 r. w sprawie kryteriów wystąpienia szkody w środowisku. Na podmiocie korzystającym ze środowiska ciąży bezpośrednio obowiązek podjęcia działań zapobiegających wystąpieniu szkody lub działań naprawczych po jej wystąpieniu, wraz ze wszystkimi konsekwencjami finansowymi.

19 Ważną częścią procesu zarządzania obszarami Natura 2000 jest komunikacja społeczna. Procedura udziału społeczeństwa w procesie podejmowania decyzji, zagwarantowana przez Ustawę z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, dotyczy zarówno zatwierdzania planów zarządzania obszarami Natura 2000, jak i ocen oddziaływania na nie.

20 Podmiot przeprowadzający postępowanie Oceny Oddziaływania na Środowisko ma obowiązek: udostępnić społeczeństwu dokumentację, wyznaczyć 21-dniowy okres na zgłaszanie uwag i opinii, przyjmować wszelkie zgłaszane uwagi i wnioski, rozpatrzyć je i odnieść się do nich w przyjętej decyzji, podać fakt podjęcia decyzji do publicznej wiadomości.

21 Uspołecznienie procesu decyzyjnego z przestrzeganiem podstawowych zasad dobrych konsultacji przynosi bezsporne korzyści dostarcza cennych informacji o środowisku i wpływa na poprawę jakości decyzji dotyczących przedsięwzięć mogących oddziaływać na obszary Natura 2000.

22 Rozważając szanse i możliwości, jakie niesie ze sobą program Natura 2000, należy pamiętać, iż przede wszystkim jest to program ochrony przyrody. Celem programu i jednocześnie obowiązkiem wobec społeczeństwa jest zachowanie różnorodności biologicznej dla przyszłych pokoleń. Ta ambitna wizja zapewne wielokrotnie będzie stawała w konflikcie z dążeniami człowieka do rozwoju cywilizacyjnego. Dlatego na program Natura 2000 należy spojrzeć szerzej, uwzględniając w ogólnie pojętym rozwoju społeczeństwa fakt, iż człowiek jest częścią ekosystemów występujących na naszej planecie.

23 Mimo wielu potencjalnych ograniczeń inwestycyjnych czy rozwojowych, program Natura 2000, w przeciwieństwie do wielu istniejących od lat w polskim prawodawstwie form ochrony przyrody, może nieść ze sobą nie tylko korzyści stricte przyrodnicze. Obszary Natura 2000 mogą stać się istotnym źródłem dochodu i obiektem rozwoju lokalnego.

24 Dotyczy to głównie takich zagadnień, jak: rozwój turystyki obszary Natura 2000 to elementy europejskiej sieci ekologicznej z naukowo potwierdzonym dobrym zachowaniem środowiska naturalnego, a co za tym idzie miejsca znane w całej Europie, dobre do efektywnego biernego i czynnego wypoczynku, co może stanowić czynnik przyciągający turystów,

25 dopłaty dla prywatnych właścicieli gruntów zlokalizowanych w granicach obszarów Natura przysługują im wyższe o ok. 20% dopłaty w ramach programów rolno-środowiskowych oraz ekwiwalent pieniężny za utracone korzyści, jeśli działania ochronne w ramach obszaru Natura 2000 wymagają np. późniejszego niż zwykle koszenia łąk. wynagrodzenie dla miejscowej ludności za wykonywanie działań ochronnych w obszarach Natura 2000, jak np. wykaszanie, wypas itp.

26 zwiększenie szans dla samorządów na zdobycie dofinansowania na realizację projektów i programów poprawiających stan infrastruktury (kanalizacja, drogi, ścieżki rowerowe, kotłownie na biomasę, programy edukacyjne i szkoleniowe, konkursy itp.); Na obszarach Natura 2000, przy realizacji sieci kanalizacyjnej na obszarze aglomeracji z doprowadzeniem do oczyszczalni ścieków, obniżony jest wskaźnik długości sieci kanalizacyjnej do poziomu 90 mieszkańców na 1 km sieci, podczas gdy na terenach na których nie występuje żadna inna forma ochrony przyrody wartość ta wynosi 120 mieszkańców na 1km sieci.

27 Akty prawne 1. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220, z późn. zm.) 2. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 (Dz. U. Nr 34, poz. 186 z późn. zm.) 3. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie sporzadzania projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000 (Dz. U. Nr 64, poz. 401 z późn. zm.) 4. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (Dz. U. Nr 25, poz. 133 z późn. zm.).

28 Akty prawne 5. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 marca 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (Dz. U. z 2012 r., poz. 358) 6. Obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 marca 2011 r. o sprostowaniu błędu (Dz. U. z 2011 r. Nr 67, poz. 358) 7. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujacych się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000 (Dz. U. Nr 77, poz. 510 z późn. zm.) 8

29 Akty prawne 8. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie szczegółowych sposobów i form składania informacji o kompensacji przyrodniczej (Dz. U. z 2010 r. Nr 64, poz. 402), 9. Dyrektywa Ptasia (Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa - wcześniej dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa) - określa kryteria do wyznaczania ostoi dla gatunków ptaków zagrożonych wyginięciem,

30 Akty prawne 10. Dyrektywa Siedliskowa (Dyrektywa Siedliskowa - Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory) - ustala zasady ochrony pozostałych gatunków zwierząt, a także roślin i siedlisk przyrodniczych oraz procedury ochrony obszarów szczególnie ważnych przyrodniczo.

31

32

33

34

35 Bibliografia 1. Baza Danych Agrinpol, Pomysły na przedsiębiorczość na wsi,, Fundusz Współpracy. 2. Biuletyn Komisji Europejskiej o przyrodzie i bioróżnorodności, 2011, Promocja korzyści społeczno-ekonomicznych sieci Natura 2000, Komisja Europejska. 3. Dimas S., Sigmar G., 2008, Ekonomia ekosystemów i bioróżnorodności, A Banson Production, Cambridge, Wielka Brytania. 4. Dobre praktyki w zakresie rozwoju turystyki i agroturystyki w oparciu o PROW , Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 2013, Warszawa. 5. Engel J., 2009, Natura 2000 w ocenach oddziaływania przedsięwzięć na środowisko, Ministerstwo Środowiska, Warszawa.

36 Bibliografia 6. Kaługa I., 2009, Korzyści dla rolnictwa wynikające z gospodarowania na obszarach Natura 2000, Ministerstwo Środowiska, Warszawa. 7. Kistowski M., Pchałek M., 2009, Natura 2000 w planowaniu przestrzennym rola korytarzy ekologicznych, Ministerstwo Środowiska, Warszawa. 8. Pretty J., 1999, O zrównoważonym rozwoju gospodarki lokalnej, Fundacja Wspomagania Wsi, Warszawa. 9. Rutkowski P., 2009, Natura 2000 w leśnictwie, Ministerstwo Środowiska, Warszawa. 10. Strużycki M., 2006, Przedsiębiorczość w teorii i praktyce. Wyd. SGH, Warszawa.

37 Dziękujemy bardzo za uwagę Fundacja Karpacka Polska Centrum Obsługi Zielonych Inwestycji Kontakt: telefon: , /

38 PARTNERZY PROJEKTU Bieszczadzki Park Bieszczadzka Grupa GOPR Fundacja Partnerstwo Narodowy dla Środowiska Ustrzyki Górne Sanok Kraków