Fordyty, klejnoty z lakieru

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Fordyty, klejnoty z lakieru"

Seweryn Mikołaj Owczarek
8 lat temu
Przeglądów:

1 Fordyty, klejnoty z lakieru Bogusław Jeznach, :03 Jednym z najdziwniejszych "kamieni ćwierć-szlachetnych" na świecie są fordyty. O ile na ogół piękno tworzone jest przez ludzi świadomie i z rozmysłem, a często i z natchnieniem, to w tym przypadku powstało ono przez przypadek. Są to bowiem odpady ze starej lakierni w największej fabryce samochodów Forda w Detroit. Przemysł ten zrzucał do środowiska mnóstwo szkodliwych substancji, ale przynajmniej ta jedna była ciekawa i ładna. strona 1 / 16

O ile na ogół piękno tworzone jest przez ludzi świadomie i z rozmysłem, a często i z natchnieniem, to w tym przypadku powstało

2 Z uwagi na podobieństwo do prawdziwych agatów, ślicznych pasiastych kamieni półszlachetnych, te kamyki nazywa się czasem agatami z Detroit. Nie są one jednak mikroskopijnymi kryształkami związków krzemu uformowanymi przez miliony lat, ale powstały z warstw starych lakierów samochodowych, jakie ściekały i skapywały w ręcznej lakierni fabryki samochodów forda w Detroit. Całe polakierowane karoserie na tych samych ramach wsuwane były następnie do pieca i utwardzane przez spiekanie. Najlepiej utwardzone były owe zacieki i sople na spodzie ram, ponieważ spiekano je w wysokich temperaturach nieraz i ze sto razy. Po jakimś czasie warstwy lakierów narosłe na ramach stawały się przeszkodą w transportowaniu do pieca i ramy wymieniano. Legenda miejska głosi, że piękno fordytów jako pierwsi odkryli robotnicy, którzy odłupywali sobie te sople na lakierni i wynosili je po kryjomu w pudełkach obiadowych, aby z nich potem zrobić ozdoby dla swoich żon i dzieci. strona 2 / 16

fabryki samochodów forda w Detroit. Całe polakierowane karoserie na tych samych ramach wsuwane były następnie do pieca i utwardzane przez spiekanie.

3 Dziś specjalna kolekcja fordytów stanowi ozdobę muzeum MSU w Detroit. Te najstarsze, z lat 1940-ych są ciemne i nieciekawe, bo stosowano wtedy głównie lakiery czarne i brązowe, zgodnie ze słynnym zdaniem Henry Forda: Klient może mieć u nas samochód pomalowany na taki kolor jaki chce, byleby był czarny (Any customer can have a car painted any color that he wants so long as it is black). Dopiero lata rozszalały się w błyszczących, pastelowych kolorach i z tego okresu pochodzą najładniejsze fordyty. Później doszły jeszcze jaskrawe barwy psychodeliczne. strona 3 / 16

Forda: Klient może mieć u nas samochód pomalowany na taki kolor jaki chce, byleby był czarny (Any customer can have a car painted any color

4 Jeszcze w latach 70-ych podaż fordytów była całkiem duża, bo na lakierniach pracowano na indywidualne zamówienia i często zmieniano lakiery. Dziś nie ma już takich lakierni, bo samochody pokrywa się w procesie elektrostatycznym, gdzie w czasie kąpieli lakier przywiera do namagnesowanej karoserii. W tym procesie nie ma mechanicznego natryskiwania, nie ma więc nadmiaru lakieru i nic nie obcieka po ramach. Po około 40 latach eksploatacji kopalnia fordytów w stanie Michigan została zamknięta. strona 4 / 16

Dziś nie ma już takich lakierni, bo samochody pokrywa się w procesie elektrostatycznym, gdzie w czasie kąpieli lakier

5 Dziś fordyty są historyczną i techniczną ciekawostką. Tak jak słoje drzewne dla dendrologów, tak warstwy lakieru niosą ważne informacje dla historyków techniki. Na podstawie analizy warstw potrafią oni określić wiek nie tylko kamienia, ale i okres rozwoju przemysłu lakierniczego. Zaczęło się na początku lat 30-ych od wynalezienia pistoletu do natryskiwania emalii akrylowej, tzw. spray gun, co ogromnie uprościło i skróciło czas malowania, przedtem wykonywanego pędzlem. Najbardziej jednak cenią fordyty wytwórcy pomysłowej i unikalnej biżuterii. Blok fordytu jest zawsze jak pudełko z czekoladami nigdy nie wiadomo co się znajdzie w środku. W przekroju poprzecznym pod różnymi kątami można uzyskać niezwykle ciekawe kombinacje odpowiednio ciętych i szlifowanych kaboszonów. Nie można napotkać dwóch jednakowych. strona 5 / 16

Zaczęło się na początku lat 30-ych od wynalezienia pistoletu do natryskiwania emalii akrylowej, tzw. spray gun, co ogromnie uprościło i skróciło czas malowania, przedtem wykonywanego pędzlem.

6 Biżuteria z fordytów, jako materiału de facto odpadowego, cieszy się dużym powodzeniem wśród obrońców środowiska. Poniżej galeria strona 6 / 16

7 agatów z Detroit strona 7 / 16

8 strona 8 / 16

9 strona 9 / 16

10 strona 10 / 16

11 strona 11 / 16

12 strona 12 / 16

13 strona 13 / 16

14 strona 14 / 16

15 strona 15 / 16

16 We wtorkowym otwartym cyklu SZUKAJĄC PIĘKNA na moim blogu ukazały się dotychczas: 01.Uśmiechnięte kamienie ( ) 02.Piękno u Klimta ( ) /film/ 03.Wielki garncarz, młody malarz ( ) esej + film 04.Ceramika panny Mech ( ) 05.Murale Rivery ( ) 06.Drzeworyty Hokusai ( ) 07.Haftowane krajobrazy ( ) 08.Schody do nieba ( ) 09.Gumowce Grahama Gerckena ( ) 10.Czym skorupka nasiąknie ( ) 11.Sztuka kropkowania ( ) 12.A stół jak rzeka ( ) 13.Gustave Courbet ( ) /film/ 14.Camille Pissarro ( ) /film/ 15.Drewutnia artysty ( ) 16.Caspar David Friedrich ( ) 17.Zuzanna i gobeliny ( ) 18.Fordyty z lakieru ( ) strona 16 / 16 Powered by TCPDF (

08.2015) 10.Czym skorupka nasiąknie (25.08.2015) 11.Sztuka kropkowania (1.09.2015) 12.A stół jak rzeka (8.09.2015) 13.Gustave Courbet (29.09.2015) /film/ 14.Camille Pissarro (27.10.2015) /film/ 15.

Podobne dokumenty

Oksydowanie. Co przygotować przed oksydowaniem? O czym pamiętać przed oksydowaniem?

Oksydowanie. Co przygotować przed oksydowaniem? O czym pamiętać przed oksydowaniem? Oksydowanie Oksydowanie to pokrywanie powierzchni metali cienką warstwą ich tlenków. Oksydowanie zapobiega korozji, przeprowadza się również ten proces dla ozdoby. Poniżej krótki przewodnik dotyczący oksydowania.