WODY POWIERZCHNIOWE KIERUNKI ZMIAN Z UWZGLĘDNIENIEM PROBLEMÓW POWODOWANYCH PRZEZ ZAKŁADY DAWNEGO COP

Transkrypt

1 WODY POWIERZCHNIOWE KIERUNKI ZMIAN Z UWZGLĘDNIENIEM PROBLEMÓW POWODOWANYCH PRZEZ ZAKŁADY DAWNEGO COP Stan środowiska w podkarpackim Czesław Kozyra Kierownik Działu Bezpieczeństwa Technicznego io Ochrony Środowiskad i k Zakłady Chemiczne Organika-Sarzyna S.A. w Nowej Sarzynie Trendy zmian jako polityka wpływu przemysłu, w tym zakładów dawnego Centralnego Okręgu Przemysłowego.

2 Centralny Okręg Przemysłowy - COP Koncepcja i plan tworzenia infrastruktury przemysłowej oraz działań gospodarczych obejmujący tereny obecnego woj. świętokrzyskiego, podkarpackiego, lubelskiego, małopolskiego i części mazowieckiego (Radom) 3 rejony: A surowcowy kielecki B aprowizacyjny lubelski C przemysłu przetwórczego sandomierski. COP czteroletni plan inwestycyjny yj y COP zmiana struktury regionu industrializacja i wykorzystanie zasobów siły roboczej COP teren bogaty w zasoby naturalne, w tym wody powierzchniowe i podziemne COP zakłady przemysłu metalowego i przemysłu chemicznego COP produkcja głównie na potrzeby armii COP dzieło nieukończone wybuch II wojny światowej

3 Centralny Okręg Przemysłowy - COP Pierwszymi zakładami chemicznymi o charakterze przemysłowym na ziemi podkarpackiej były rafinerie prowadzące przetwórstwo ropy naftowej: - Rafineria Nafty Jasło - Rafineria Nafty Jedlicze - Rafineria Nafty Gorlice Przed powstaniem COP funkcjonowały już: - Zakłady Przemysłu Gumowego SANOK SANOK

4 Centralny Okręg Przemysłowy - COP COP na Podkarpaciu obejmował budowę zakładów: -przemysłu metalowego, hutniczego i lotniczego w: Stalowej Woli, Mielcu, Rzeszowie i Nowej Dębie, -przemysłu chemicznego w: Dębicy, Jaśle, Pustkowie i Sarzynie. Zakłady Chemiczne realizowane w ramach COP: - Fabryka Gum Jezdnych Dębica (Zakłady Przemysłu Gumowego w Dębicy) - Fabryka Kauczuków w Dębicy - Wytwórnia Chemiczna w Krajowicach k. Jasła - Lignoza Lignoza S.A. Katowice Wytwórnia Pustków (Zakłady Chemiczne w Pustkowie) - Wytwórnia Nitrozwiązków Nitroza w Sarzynie (Zakłady Chemiczne w Sarzynie)

5 Centralny Okręg Przemysłowy - COP Inżynier chemik, wicepremier i minister rządu RP. Autor planu wielkiego dzieła COP oraz inicjator jego realizacji i przywódca działań gospodarczych przy jego budowie. Eugeniusz Kwiatkowski Pomnik Eugeniusza Kwiatkowskiego w Stalowej Woli

6 Centralny Okręg Przemysłowy - COP W dniu 17 listopada 1938 teren budowy Wytwórni w Sarzynie wizytowała delegacja rządowa z udziałem dziennikarzy i publicystów. Delegacji przewodniczył Wicepremier Rządu RP inż. Eugeniusz Kwiatkowski. Do pamiątkowego dziennika Wytwórni w Sarzynie dokonał następującego wpisu: Stwierdzając poważne rezultaty pracy wykonanej przez cały zespół Sarzyny składam wszystkim współpracownikom serdeczne podziękowania za trud E. Kwiatkowski wp.

7 Centralny Okręg Przemysłowy - COP Zakłady COP dalsze okresy: - okres II wojny światowej ( ) w zakładach demontaż urządzeń przez okupanta, przekształcenie w magazyny na potrzeby frontu - lata 50-te ub. wieku odbudowa zniszczonych zakładów - lata 60-te i 70-te ub. wieku rozbudowa zakładów istniejących oraz budowa zakładów nowych.

8 Lp. GRUPA CHEMICZNA CIECH WYKAZ ZAKŁADÓW BRANŻY CHEMICZNEJ W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM (okres powojenny) Powstałe zakłady Data powstania Zakłady po przekształceniu 1 Rafineria Nafty, Jasło 1888 LOTOS Jasło S.A. 2 Rafineria Nafty, Jedlicze 1899 Rafineria Nafty Jedlicze S.A. 3 Sanockie Zakłady Przemysłu Gumowego Stomil, Sanok 4 Zakłady Przemysłu Gumowego Stomil, Dębica 1932 Sanockie Zakłady Przemysłu Gumowego Stomil S.A. Firma Oponiarska Dębica S.A. (T.C. Dębica S.A) Tikkurila Polska S.A. Dębica 5 Fabryka Kauczuków w Dębicy (Tikkurila+Beckers+Polifarb+Jedynka - 6 Zakłady Tworzyw Sztucznych Gamrat Erg, Jasło 1937 w ramach COP Dębica S.A. Zakłady Tworzyw Sztucznych Gamrat S.A. 7 Zakład Tworzyw Sztucznych Erg, Pustków Zakłady Tworzyw Sztucznych Erg S.A. 8 Zakłady Chemiczne Organika Sarzyna, Nowa Zakłady Chemiczne Organika Sarzyna Sarzyna S.A.

9 9 WYKAZ ZAKŁADÓW BRANŻY CHEMICZNEJ W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM (okres powojenny) Kopalnie i Zakłady Przetwórcze Siarki Siarkopol, Tarnobrzeg W latach 50-tych do 90-tych Zakłady Chemiczne Siarkopol Sp. z o.o. 10 Zakłady Farmaceutyczne Polfa, Rzeszów ICN Polfa Rzeszów S.A. 11 Zakłady Wyrobów Powlekanych Sanwil Przemyśl Zakład Doświadczalny Silikonów IChP, Nowa Sarzyna Zakład Doświadczalny Organika IPO, Nowa Sarzyna Zakłady Wyrobów Powlekanych Sanwil S.A. Przemyśl Zakład Chemiczny Silikony Polskie Sp. z o.o. Zakład Doświadczalny Organika Sp. z o.o. Fabryka Farb i Lakierów Snieżka S.A., Lubzina

10 Rozwiązywanie problemów w zakresie gospodarki wodno ściekowej, ochrony wód w Zakładach COP. - lata 50-te i 60-te: ochrona wód powierzchniowych na bardzo niskim poziomie - lata 60-te i 70-te: podjęcie działań w zakresie poprawy gospodarki wodno-ściekowej w Zakładach i ochrony wód powierzchniowych budowa wewnętrznych ę podczyszczalni ścieków przemysłowych y rozbudowa i modernizacja urządzeń kanalizacyjnych podjęcie badań w zakresie oczyszczania ścieków przemysłowych powołanie samodzielnych zakładowych Służb Ochrony Środowiska oraz pracowni iili laboratoriów ochrony środowiska d i k - lata 80-te i 90-te: projektowanie i budowa oczyszczalni ścieków przemysłowych projektowanie i budowa zamkniętych ę obiegów wód chłodniczych

11 ZAKŁADY CHEMICZNE ORGANIKA-SARZYNA S.A.

12 Znaczące daty związane z powstaniem i działalnością Zakładów Chemicznych Organika Sarzyna S.A. w Nowej Sarzynie 1937r. rozpoczęcie budowy Zakładów w ramach realizacji Centralnego Okręgu Przemysłowego 1951r. utworzenie przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą: Wytwórnia Chemiczna nr 10 - w budowie 1954r. uruchomienie pierwszej produkcji chemicznej (nitrozwiązki materiały wybuchowe) lata 70-te i 80-te ukształtowanie profilu produkcyjnego lata 80- te i 90-te rozbudowa i modernizacja istniejących instalacji oraz zaniechanie produkcji uciążliwych dla środowiska r. rozpoczęcie działalności jako Spółka Skarbu państwa S.A. (po komercjalizacji), pod nazwą Zakłady Chemiczne Organika-Sarzyna Sarzyna S.A. w Nowej Sarzynie r. objęcie większościowego pakietu akcji (80%) Spółki przez CIECH S.A. Warszawa Aktualnie Zakłady Chemiczne Organika-Sarzyna S.A. wchodzą w skład Grupy Chemicznej CIECH S.A.

13 r. budowa ujęcia wód powierzchniowych (jaz piętrzący) na rzece Trzebośnicy budowa instalacji produkcyjnych, magazynów i systemu kanalizacji ścieków przemysłowych i sanitarnych Gospodarka wodno-ściekowa w działalności Zakładów Lata 50-te i 60-te pobór wody powierzchniowej z ujęcia na rzece Trzebośnicy oraz z ujęć wód podziemnych odprowadzanie ścieków do rzeki Trzebośnicy tylko po etapie mechanicznego i chemicznego ich podczyszczenia w lokalnych podczyszczalniach przy instalacjach produkcyjnych

14 Gospodarka wodno-ściekowa w działalności Zakładów lata r. budowa ujęcia brzegowego wody na rzece San wraz z pompowniami, urządzeniami do uzdatniania i wodociągiem, budowa zbiornika ik retencyjnego (18 ha) ścieków przemysłowych i sanitarnych w sąsiedztwie rzeki San oraz nowego kolektora odprowadzającego ścieki z Zakładów 1981r. budowa zbiornika retencyjnego wód pochłodniczych, które były odprowadzane do rzeki Trzebośnicy r. prowadzenie prac badawczych oczyszczania ścieków przemysłowych i rozpoczęcie ę prac projektowych oczyszczalni ścieków

15 Gospodarka wodno-ściekowa w działalności Zakładów 1991r. uruchomienie biologicznej oczyszczalni ścieków i typu Multiblok w wersji pilotowodoświadczalnej 1996r. -przejęcie ścieków komunalnych z miasta Nowa Sarzyna do zakładowych urządzeńą oczyszczających r. - budowa i uruchomienie docelowej Biologicznej Oczyszczalni Ścieków dla Miasta i Gminy Nowa Sarzyna oraz Zakładów Chemicznych Organika- Sarzyna o przepustowości m 3 / dobę. ę

16 Gospodarka wodno-ściekowa w działalności Zakładów

17 Gospodarka wodno-ściekowa w działalności Zakładów 1999r. - utworzenie Spółki Komunalna Biologiczna i Oczyszczalnia Ścieków Sp. z o.o. o w Sarzynie (przy udziale Miasta i Zakładów)

18 Gospodarka wodno-ściekowa w działalności Zakładów

19 Gospodarka wodno-ściekowa w działalności Zakładów r. - budowa i uruchomienie zamkniętego obiegu wód chłodniczych wzakładach

20 Wdrożenie systemów wspomagających w zmniejszeniu oddziaływania Zakładów na środowisko, w tym wody powierzchniowe Program Czystej Produkcji (CP) deklaracja r. Program Odpowiedzialność i Troska (Responsible Care) deklaracja styczeń 1995r. Wdrożenie systemu Zarządzania Środowiskiem zgodnego z normą ISO14001 uzyskanie certyfikatu w 2000r. (aktualnie Zintegrowany System Zarządzania)

21 Realizacja Programu Czystej Produkcji Zakłady w dniu 10 stycznia 1994r. podpisały Deklarację Czystej Produkcji (CP) podejmując dobrowolny Program CP, którego celem była minimalizacja emisji zanieczyszczeń u źródła czyli w procesach i etapach produkcyjnych. W ramach tego programu wykonano przedsięwzięcia, które przyniosły wymierne efekty ekologiczne i korzyści ekonomiczne w gospodarce ściekowej, w tym m.in.: minimalizacja zawartości glikolu w kondensacie odprowadzanym do ścieków w układzie polikondensacji przy produkcji nienasyconych y żywic y poliestrowych; odzysk i zagospodarowanie amoniaku zawartego w ściekach salmiakowych z produkcji orto-fenylenodiaminy; modernizacja produkcji żywic fenolowo-formaldehydowych oraz odzysk i zagospodarowanie fenolu w ściekach z tej produkcji; wyeliminowanie chloru i czterochloroetanu przy produkcji MCPA poprzez wdrożenie nowej technologii i syntezy; wdrożenie formulacji i konfekcji nowoczesnych preparatów pestycydowych, które są bezściekowe i bezodpadowe;

22 Realizacja Programu Czystej Produkcji - budowa i uruchomienie instalacji do odzysku o-krezolu ze ścieków technologicznych z produkcji MCPA

23 STAN FORMALNO PRAWNY Pozwolenia wodnoprawne na pobór wody z ujęć Pozwolenie wodnoprawne na wprowadzenie do urządzeń kanalizacyjnych KBOŚ Sp. z o.o. w Sarzynie ścieków przemysłowych zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego z Zakładów; Pozwolenie Zintegrowane Uregulowania wynikające z zakwalifikowania Zakładów do grupy zakładów dużego ryzyka występowania poważnej awarii przemysłowej (zgłoszenie, PPA, ROB, POR)

24 Monitoring i raportowanie Monitoring pobieranej i zużywanej wody oraz monitoring stanu i składu odprowadzanych ścieków prowadzi się zgodnie z procedurami funkcjonującego Systemu Zarządzania Środowiskiem oraz decyzjami pozwoleniami wodnoprawnymi i w oparciu o opracowane i zatwierdzone harmonogramy. Pomiary stanu i składu wód oraz ścieków wykonuje Pracownia Ochrony Środowiska Centralnego Laboratorium Zakładowego, która posiada wdrożony i akredytowany system jakości zgodny z normą PN-EN ISO/IEC Nadzór nad gospodarką wodno-ściekową pełni Dział Bezpieczeństwa Technicznego i Ochrony Środowiska

25 Ścieki zakładowe odprowadzone do rzeki San Ilość ściek ków [tys. m3] r r r r r r r r r r r r r.

26 Ścieki zakładowe odprowadzone do rzeki San Ładunek ChZ ZTCr [tys. kg. O2] r r r r r r r r r r r r r.

27 Wody pochłodnicze odprowadzone do rzeki Trzebośnica Ilość odpro owadzonych wó ód pochłodnicz zych [tys. m 3 ] r r r r r. 0 W maju 2000 r. uruchomiono centralny obieg zamknięty wody chłodzącej

28 Pobór wody ypowierzchniowej jprzez Zakłady z ujęć własnych na rzece San i Trzebośnicy Ilość pobranej wody [tys. m 3 ] r r r r r r r r r r r r r r r. W maju 2000 r. uruchomiono centralny obieg zamknięty wody chłodzącej

29 Raporty WIOŚ Przedsięwzięcia: redukcja zanieczyszczeń u źródła + redukcja zanieczyszczeń u ukońca rury Widoczna poprawa stanu wód powierzchniowych

30 W trosce o wodę - plan dalszej poprawy uwarunkowania prawne Ramowa Dyrektywa Wodna (RDW) Dyrektywa 2000/60/WE Rady i Parlamentu Europejskiego z dnia 23 października 2000r. Główny cel: -osiągnięcie dobrego stanu wód do 2015 roku - ochrona wody przed zanieczyszczeniem już u jego źródła - udział społeczeństwa... woda nie jest produktem handlowym takim jak każdy inny, ale raczej dziedziczonym dobrem, które musi być chronione, bronione i traktowane jako takie..

31 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ