Suplementy diety. Lek. Agata Tabiszewska Klinika Pediatrii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Transkrypt

1 Suplementy diety Lek. Agata Tabiszewska Klinika Pediatrii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 1

2 Witamina D (kalcyferol) Grupa steroidowych związków organicznych rozpuszczalnych w tłuszczach Źródła: Egzogenne - D2 ergokalcyferol (w roślinach i grzybach) Endogenne - witamina D3 cholekalcyferol (występuje również w produktach bogatych w tłuszcze i rybach morskich) 2

3 Witamina D - słoneczna witamina cholekalcyferol D3 ergokalcyferol D2 1,25(OH) 2 D najsilniejszy metabolit 3

4 Witamina D - słoneczna witamina Ekspozycja słoneczna -> D3 ok. 15 min. w godz: ok. 20% powierzchni ciała bez stosowania ochrony UVB w Polsce od marca do października bez zachmurzenia 4

5 Witamina D-słoneczna witamina ale niepewnosć dawki oparzenia słoneczne procesów starzenia nowotworzenie 5

6 Witamina D- źródła z diety 6

7 Witamina D-źródła z diety 7

8 Witamina D3 - niedobór 25(OH)D < 20 ng/ml (50 nmol/l) 8

9 Witamina D - działanie wchłaniania Ca w jelitach reabsorpcji z kości i nerek 9

10 WITAMINA D3 Objawy niedoboru: Krzywica (niespecyficzne: utrata łaknienia, niepoko j nawracaja ce infekcje goŕnych droǵ oddechowych pełnoobjawowa krzywica) Osteomalacja, osteopenia ( ryzyka złaman, osłabienie i boĺe mie sńiowe) Uposĺedzenie funkcji układu odpornosćiowego 10

11 WITAMINA D3 Krzywica: Rozmiękanie lub spłaszczenie kości potylicy Opóźnione zarastanie ciemienia przedniego Opóźnione wyrzynanie się zębów Zwiększona potliwość okolicy czołowej Suplementacja witamin u dzieci 11

12 WITAMINA D3 Krzywica cd.: Klatka piersiowa lejkowata Bruzda Harrisona Różaniec krzywiczy Bransolety krzywicze Płaskostopie, szpotawość lub koślawość kolan i stóp Skrzywienie kręgosłupa Suplementacja witamin u dzieci 12

13 Niedobór witaminy D 13

14 Bruzda Harrisona, różaniec krzywiczy Suplementacja witamin u dzieci 14

15 Bransolety krzywicze Suplementacja witamin u dzieci 15

16 Płaskostopie, szpotawość lub koślawość kolan i stóp Suplementacja witamin u dzieci 16

17 Witamina D Potencjalne dodatkowe ogólnoustrojowe korzyści wynikające z działania witaminy-efekt ochronny w: chorobach sercowo-naczyniowych, cukrzycy, zaburzeniach metabolicznych, chorobach autoimmunologicznych (stwardnienie rozsiane), nowotworach, alergiach in vitro = in vivo Na chwilę obecną brak wystarczających dowodów do stosowania w w.w. schorzeniach Badania trwają... 17

18 Wskazania do suplementacji witaminą D3 Wcześniaki Noworodki donoszone Niemowlęta 2-18 lat IU/dobę od pierwszych dni życia (dieta + suplementy) do osiągnięcia wieku korygowanego 40 Hbd 400 IU/dobę od pierwszych dni życia IU/dobę przy karmieniu piersią IU/dobę (dieta +suplementy) przy karmieniu mieszanką mleczną - > 6m.ż IU IU/dobę w okresie X-III lub przez cały rok, jeśli brak odpowiedniej syntezy skórnej witaminy D - BMI > 90 c. rozważyć IU/dobę 18

19 WITAMINA K 19

20 Witamina K jak Krzepnięcie Rozpuszczalna w tłuszczach Magazynowana w wa trobie K1 fitochinon - z diety K2 metachinon - produkowana przez mikrobiotę jelita grubego 20

21 Witamina K kapusta włoska bocẃina szpinak brokuły brukselka sałata natka pietruszki ogórek awokado brzoskwinie ziemniaki jajka jogurty sery wa troba oleju sojowy i szafranowy 21

22 Witamina K jak Krzepnięcie Bierze udział w syntezie: czynnikoẃ krzepnie cia białek odpowiedzialnych za mineralizacje kosći- np. osteokalcyna 22

23 Witamina K - zapotrzebowanie 1 μg/kg/dobe Pokarm matki: 0,25-0,6 μg/100ml niewystarczaja ca podaz dla dziecka Mleka modyfikowane: 3,5-17 μg/100ml 23

24 WITAMINA K Dawka jednorazowa zaraz po urodzeniu zdrowe, donoszone 0,5 mg i.m. lub 2 mg p.o. z grupy ryzyka 0,5 mg i.m. urodzone przedwcześnie < 1,5 kg - 0,3 mg i.m. lub i.v. > 1,5 kg - 0,5 mg i.m. Suplementacja witamin u dzieci 24

25 WITAMINA K Noworodki i niemowlęta karmione piersią 25 µg/d 2-12 tydz. życia 50 µg/d przedłużająca się biegunka, żółtaczka, przejściowa cholestaza Suplementacja witamin u dzieci 25

26 WITAMINA K jak Krwawienie Krwawienie związane z niedoborem witaminy K: Postać klasyczna (3-5 doba) krwawienie z przewodu pokarmowego, pępka, błon śluzowych i skóry Postać późna (2-12 tydzień) Krwawienie śródczaszkowe Suplementacja witamin u dzieci 26

27 LC-PUFA 27

28 Kwasy omega-3 Rodzaj wielonienasyconych kwasów tłuszczowych o długim łańcuchu, w tym kwas dokozaheksaenowy (DHA). Niezbędny składnik diety (organizm człowieka nie może ich sam wytworzyć) Wiele ważnych dla zdrowia funkcji (duża ilość w komórkach nerwowych i komórkach siatkówki) 28

29 Źródła kwasów omega-3 mleko matki, mleka modyfikowanego dla niemowląt (nie wszystkie mleka są w nie wzbogacane), ryby, gł. morskie, suplementy diety 29

30 Omega 3 w mg/100 g ryby Orientacyjna zawartość kwasów omega-3 (w tym kwasu dokozaheksaenowego) w miligramach w porcji (100 g) różnych gatunków ryb, które podzielono na grupy zalecane i niezalecane do spożycia na podstawie ryzyka skażenia rtęcią obecną w środowisku (wg: Mozaffarian D., Rimm E.D. Scientific Advisory Committee on Nutrition. JAMA, 2006; 296: ) 30

31 Zawartość PUFA (10 ml) n-3 PUFA (mg) n-6 PUFA (mg) n-3/n-6 Olej słonecznikowy (>70% kwasu oleinowego) ,05 Olej z pestek winogron ,00 Olej sojowy ,13 Oliwa z oliwek ,08 Olej rzepakowy ,46

32 Suplementacja PUFA - zalecenia Korzystna i bezpieczna jest suplementacja DHA mieszanek dla niemowląt urodzonych przedwcześnie, jednak nie ustalono optymalnych dawek suplementacji. Nie zaleca się dodatkowej suplementacji DHA w diecie niemowląt karmionych piersią. U dzieci, które nie spożywają regularnie ryb należy uwzględnić suplementację tych kwasów. Standardy Medyczne Pediatria 2010

33 Suplementacja PUFA - zalecenia Zalecane spożycie: r.ż mg DHA/24 h = 1-2 porcje tłustych ryb tygodniowo >3 r.ż. (ogólna populacja) 250 mg DHA/24 h = 1-2 porcje tłustych ryb tygodniowo (130 g/porcję) 33

34 WITAMINA C Profilaktyka nie zmniejszyła ryzyka zachorowania na przeziębienie wśród pacjentów Jedynie u maratończyków, narciarzy i żołnierzy ćwiczących w ekstremalnie niskich temperaturach ryzyko zmniejszyło się o połowę. Profilaktyka nieznacznie skróciła czas trwania przeziębienia ale znacząco obniżyła ciężkość jego objawów. Terapeutyczne przyjmowanie wit. C nie przyniosło pozytywnych efektów względem placebo. Hemilä H, Chalker E, Douglas B. Vitamin C for preventing and treating the common cold. Cochrane Database of Systematic 34 Reviews 2007, Issue 3. Art. No.: CD DOI: / CD pub3.

35 PREPARATY WIELOWITAMINOWE BRAK WPŁYWU NA WYNIKI W NAUCE RYZYKO PRZEDAWKOWANIA BRAK WPŁYWU NA ABSENCJĘ SZKOLNĄ Perlman J Am Diet Assoc Milner J.D Pediatrics Shakur YA J. Nutr Perlman J Am Diet Assoc Milner J.D Pediatrics 2004 Shakur YA J. Nutr WZROST RYZYKA ROZWOJU ALERGII I ASTMY U NOWORODKÓW Suplementacja witamin u dzieci 35

36 Wpływ aktywności fizycznej na zdrowie dzieci konsensus ekspertów niemowlęta 1-2 rż. 2-3 rż. Otyłość bardzo ważny bardzo ważny bardzo ważny Układ kostny nieistotny istotny bardzo ważny Rozwój motoryczny bardzo ważny bardzo ważny bardzo ważny Rozwój psychosocjalny nieistotny bardzo ważny bardzo ważny Rozwój umysłowy istotny istotny bardzo ważny Układ sercowonaczyniowy nieistotny nieistotny istotny Appl. Physiol. Nutr. Metab 2012

37 Dzieci < 1 rż. Zdrowy rozwój zalecenia Zabawy na podłodze wielokrotnie w ciągu dnia Dzieci 2-4 rż. Przynajmniej 180 minut/dzień aktywności fizycznej - różnorodne formy aktywności w różnym otoczeniu - stymulowanie rozwoju motorycznego - zwiększanie aktywności do min. 60 min intensywnej zabawy w 5 rż. Appl. Physiol. Nutr. Metab 2012

38 Piśmiennictwo Stanowisko Grupy Ekspertów w sprawie suplementacji kwasu dokozaheksaenowego i innych kwasów tłuszczowych omega-3 w populacji kobiet ciężarnych, karmiących piersią oraz niemowląt i dzieci do lat 3. Pediatr. Pol., 2010; 85: EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition, and Allergies (NDA). Lipil and visual development Scientific substantiation of a health claim related to Lipil and visual development pursuant to Article14 of Regulation (EC) No 1924/2006[1] EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition, and Allergies (NDA). Scientific Opinion on Dietary Reference Values for fats, including saturated fatty acids, polyunsaturated fatty acids, monounsaturated fatty acids, trans fatty acids, and cholesterol Płudowski P., Kaczmarewicz E. i wsp.: Wytyczne suplementacji witaminą D dla Europy Środkowej: Rekomendowane dawki witaminy D dla populacji zdrowej oraz dla grup ryzyka deficytu witaminy D. Endokrynol. Pol. 2013; 64 Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci Standardy Medyczne/Pediatria. 2014, t.11, s