Ryszard Mikosz PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA WYKŁAD DLA STUDIUM STACJONARNEGO ADMINISTRACJI W SEMESTRZE LETNIM ROKU AKADEMICKIEGO 2019/2020

Transkrypt

1 Ryszard Mikosz PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA WYKŁAD DLA STUDIUM STACJONARNEGO ADMINISTRACJI W SEMESTRZE LETNIM ROKU AKADEMICKIEGO 2019/2020 Wykład 7 [ ] ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE I JEGO ROLA W OCHRONIE ŚRODOWISKA (cz. 1) 1. Wprowadzenie 1. Jedną z zasad ogólnych prawa ochrony środowiska, wyraźnie sformułowanych w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (dalej powoływanej jako POŚ ) jest zasada planowości. Została ona wyrażona w art. 8 tej ustawy. Przepis ten niezbyt fortunnie sformułowany stanowi, że polityki, strategie, plany lub programy dotyczące w szczególności przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, gospodarki przestrzennej, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu powinny uwzględniać zasady ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju. Dyrektywa wynikająca z art. 8 POŚ dotyczy wszelkich w istocie rzeczy procesów planowania, w ramach których, w mniejszym lub większą stopniu, brane są pod uwagę elementy stanowiące elementy środowiska. Świadczy o tym zwrot w szczególności poprzedzający przykładowe wyliczenie rodzajów działalności, której planowanie powinno następować z uwzględnieniem zasad ochrony środowiska. 2. Nie ulega wątpliwości, że akty planistyczne pojawiają się w wielu różnych obszarach, co zresztą wprost wynika chociażby z cytowanego art. 8 POŚ. Ze względu na przedmiot wykładu skoncentrować trzeba się jednak na aktach planowania przestrzennego, których znaczenia dla ochrony środowiska niepodobna przecenić. Materia dotycząca tej problematyki została unormowana w sposób generalny w dziale VII tytułu pierwszego ustawy Prawo ochrony środowiska, który dotyczy ochrony środowiska w zagospodarowaniu przestrzennym i przy realizacji inwestycji, przede wszystkim jednak w ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (dalej powoływanej jako UPZP). Podkreślić trzeba jednak bardzo mocno, że wątek planowania i zagospodarowania przestrzennego przewija się w wielu innych aktach normatywnych składających się na prawo ochrony środowiska, dlatego też w ramach dalszych wykładów trzeba będzie również nawiązać do niektórych z nich. 1

2 3. Regulacja dotycząca problematyki przestrzennej zawarta w ustawie Prawo ochrony środowiska ma, na ogół, charakter ogólny, co uzasadnione jest charakterem tej ustawy. Nie zmienia to jednak faktu, że przepisów tych nie można pominąć, mając w szczególności na względzie te z nich, które odgrywają kluczową rolę w sferze ochrony środowiska. W tych ramach w pierwszej kolejności zwrócić trzeba uwagę na rozpoczynający dział VII ustawy przepis art. 71 ust. 1 POŚ. Stanowi on, że zasady zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska stanowią podstawę do sporządzania i aktualizacji koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, strategii rozwoju województw, planów zagospodarowania przestrzennego województw, studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. W tym przypadku zatem, w przeciwieństwie do art. 8 POŚ, akty planowania zostały zindywidualizowane. Użyto również w treści tego przepisu formuły stanowią podstawę, co wskazuje że zasady zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska nie tylko powinny być brane pod uwagę w planowaniu, ale traktowane muszą być jako podstawowe determinanty wyznaczające treść aktów planowania wymienionych w art. 71 ust. 1 POŚ. 4. Odnotować trzeba zarazem, że w dziale VII ustawy Prawo ochrony środowiska zamieszczono kilka dalszych przepisów dotyczących materii związanej z planowaniem i zagospodarowaniem przestrzennym. W tych ramach zauważyć należy w szczególności unormowanie zawarte w art. 72 ust. 1 POŚ, który odnosi się do wymagań dotyczących studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, w szczególności w kontekście dotyczącym utrzymania równowagi przyrodniczej i racjonalnej gospodarki zasobami środowiska. Będzie o tym mowa w dalszej części wykładu. 5. Wszystkie dotychczas przytoczone reguły zostały rozwinięte w przywołanej już wyżej ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Ustawa ta, zgodnie z jej art. 1, określa bowiem: 1) zasady kształtowania polityki przestrzennej przez jednostki samorządu terytorialnego i organy administracji rządowej, oraz 2) zakres i sposoby postępowania w sprawach przeznaczania terenów na określone cele oraz ustalania zasad ich zagospodarowania i zabudowy - przyjmując ład przestrzenny i zrównoważony rozwój za podstawę tych działań. 6. Cytowany przepis wskazuje zatem nie tylko materię będącą przedmiotem ustawy, ale także określa dwie podstawowe przesłanki, jakie powinny być brane pod uwagę przy podejmowaniu zachowań nią regulowanych. Zarówno bowiem tworzenie aktów planistycznych dotyczących przeznaczenia terenów na określone cele oraz ustalanie zasad ich zagospodarowania i zabudowy, jak i wykonywanie 2

3 czy stosowanie tych aktów musi się zatem odbywać z uwzględnieniem przesłanek określonych jako ład przestrzenny oraz zrównoważony rozwój. Pojęcie ład przestrzenny zdefiniowane zostało w art. 2 pkt 1 UPZP i należy przezeń rozumieć takie ukształtowanie przestrzeni, które tworzy harmonijną całość oraz uwzględnia w uporządkowanych relacjach wszelkie uwarunkowania i wymagania funkcjonalne, społeczno-gospodarcze, środowiskowe, kulturowe oraz kompozycyjnoestetyczne. Jeśli chodzi z kolei o zrównoważony rozwój to ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym odsyła w tym zakresie do definicji zawartej w art. 3 pkt 50 POŚ. Problematyka ta została już szerzej zaprezentowana w ramach wykładu dotyczącego zasad ogólnych prawa ochrony środowiska. 7. Nie ulega wątpliwości, że instrumenty prawne uregulowane w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym mają podstawowe znaczenie dla określenia przeznaczenia przestrzeni nimi objętej. Określone w niej wymagania materialne dotyczące poszczególnych aktów planistycznych oraz procedura ich przygotowywania i uchwalania mają z kolei zapewnić rozstrzygnięcia uwzględniające rożnego rodzaju wartości. Wartości te zostały wskazane w obszernym katalogu zamieszczonym w art. 1 ust. 2 UPZP. Wynika z niego, że w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym uwzględniać należy różne wartości. Część z tych wartości wprost odniesiona została do środowiska (np. pkt 3 i pkt 13), inne dotyczą nie mniej ważnych kwestii, jak np. prawo własności (pkt 7), o czym będzie jeszcze mowa. Całkowicie błędny byłby zatem pogląd przyjmujący, iż wyłącznym celem planowania przestrzennego jest ochrona środowiska. Zauważyć trzeba zarazem, że przynajmniej część tych wartości może kolidować ze sobą, a funkcją aktów planistycznych jest właśnie optymalne pogodzenie tych wartości. 8. Struktura planowania przestrzennego ma - co do zasady - charakter trójszczeblowy. W przepisach ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym zadania i kompetencje w tym zakresie przekazane zostały bowiem administracji szczebla publicznej centralnego, wojewódzkiego oraz gminnego. Wydaje się, że konstatacji tej nie zmienia fakt, że ustawa ta zawiera także rozwiązania, które dotyczą szczebla metropolitalnego. Jest to konsekwencją obowiązywania ustawy z dnia 9 marca 2017 r. o związku metropolitalnym w województwie śląskim. Trudno byłoby bowiem, jak sądzę, zasadnie bronić poglądu, że mamy obecnie do czynienia z czterema poziomami planowania, już chociażby dlatego, że planowanie na poziomie metropolitalnym możliwe jest tylko dla obszarów, na których utworzone zostaną związki metropolitalne. Niezależnie od tego zauważyć należy, że zakres przedmiotowy tego planowania został mocno ograniczony o czym będzie jeszcze mowa w dalszej części wykładu. 3

4 9. Niezależnie od wspomnianych szczebli (poziomów) planowania zwrócić trzeba także uwagę na istnienie w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym instrumentów planowania funkcjonalnego. W szczególności w ustawie użyte zostało pojęcie "obszar funkcjonalny", przez które rozumieć należy, obszar szczególnego zjawiska z zakresu gospodarki przestrzennej lub występowania konfliktów przestrzennych, stanowiący zwarty układ przestrzenny składający się z funkcjonalnie powiązanych terenów, charakteryzujących się wspólnymi uwarunkowaniami i przewidywanymi jednolitymi celami rozwoju (art. art. 2 pkt 6a UPZP). Listę tych obszarów zawiera art. 49a UPZP, szczegóły w tym zakresie trzeba jednak pominąć. 10. W toku dalszych uwag przedstawione zostaną podstawowe informacje dotyczące planowania na szczeblu krajowym, wojewódzkim i gminnym, z uwzględnieniem także w ograniczonym zakresie szczebla metropolitalnego. Wyeksponowane w tych ramach zostaną - co wydaje się oczywiste ze względu na przedmiot wykładu - kwestie związane z ochroną środowiska. Zanim to jednak nastąpi trzeba przedstawić materię dotyczącą strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, gdyż ma ona charakter generalny, pozostając zarazem w ścisłym związku z wszystkimi dotychczas wspomnianymi aktami planistycznymi. Jest to bowiem dokument o kluczowym znaczeniu dla kwestii ochrony środowiska w aktach planistycznych. Wyraźnie podkreślić trzeba przy tym, że strategiczna ocena oddziaływania na środowisko sporządzana jest nie tylko w odniesieniu do aktów planowania przestrzennego, ale także w przypadku wielu innych aktów planistycznych. 2. Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko 1. Już w punkcie wyjścia odnotować trzeba, że strategiczna ocena oddziaływania na środowisko nie jest jedynym instrumentem, za pomocą którego dokonywane jest ustalenie potencjalnego wpływu na środowisko określonych form aktywności człowieka planowanych w przyszłości. W aktualnym stanie prawnym uregulowano także ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko oraz ocenę oddziaływania na obszar Natura 2000, a także ocenę w zakresie transgranicznego oddziaływania na środowisko, zarówno planowanych przedsięwzięć, jak i projektów polityk, strategii, planów lub programów. Mimo, że wszystkie z nich unormowane zostały w jednym akcie ustawowym i pełnią zbliżone funkcje, różnią się od siebie, co czasem nie jest w pełni dostrzegane. W tym miejscu omówiona zostanie jedynie strategiczna ocena oddziaływania na środowisko, niektóre inne oceny będą przedmiotem rozważań w dalszej części wykładów. 2. Materia dotycząca strategicznej oceny oddziaływania na środowisko unormowana została zarówno w prawie wspólnotowym, jak i krajowym. Na marginesie zauważyć wypada, że zagadnienie ocen oddziaływania na środowisko regulowane jest także w prawie międzynarodowym, o czym świadczy 4

5 Konwencja o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym sporządzoną w Espoo dnia 25 lutego 1991 r. Trzeba jednak odnotować, że jest to akt dotyczący oceny transgranicznego oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Materii dotyczącej strategicznych ocen oddziaływania na środowisko dotyczy natomiast dyrektywa 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko. W treści jej art. 1 określono w szczególności cel tej dyrektywy, którym jest zapewnienie wysokiego poziomu ochrony środowiska i przyczynienie się do uwzględniania aspektów środowiskowych w przygotowaniu i przyjmowaniu planów i programów w celu wspierania stałego rozwoju. 3. W polskim prawie wewnętrznym dyrektywa ta jest aktualnie implementowana przez ustawę z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (dalej przywoływaną jako UOOŚ). Ustawa definiuje strategiczną ocenę oddziaływania na środowisko w art. 3 ust. 1 pkt 14. Z przepisu tego wynika, że należy przez nią rozumieć postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji polityki, strategii, planu lub programu, obejmujące w szczególności: a) uzgodnienie stopnia szczegółowości informacji zawartych w prognozie oddziaływania na środowisko, b) sporządzenie prognozy oddziaływania na środowisko, c) uzyskanie wymaganych ustawą opinii, d) zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu. Wydaje się, że nieco wbrew definicji ocena ta nie tylko postępowanie, ale także jego rezultat, zwłaszcza jeśli zważyć że w toku postępowania powstają dokumenty o pierwszoplanowym znaczeniu co dotyczy zwłaszcza prognozy oddziaływania na środowisko. 4. Szczegółowa regulacja dotycząca strategicznej oceny oddziaływania na środowisko znajduje się w dziale IV ustawy (art ). Jest ona mocno rozbudowana i obfituje w liczne szczegóły, które co do zasady można pominąć. Wyeksponować trzeba natomiast przede wszystkim problematykę dotyczącą aktów planowania i zagospodarowania przestrzennego, raz jeszcze przypominając, że ocena ta sporządzana jest jednak nie tylko w przypadkach dotyczących tych aktów. Wydaje się, że najistotniejsze kwestie w tym zakresie zamykają się w pytaniach o to: kiedy ocena ta jest wymagana, na kim ciąży obowiązek jej przeprowadzenia oraz jak przebiegać powinno postępowanie zmierzające do jej przeprowadzenia. 5

6 5. Odpowiedź na pierwsze ze sformułowanych pytań wymaga sięgnięcia przede wszystkim do art. 46 UOOŚ. Przepis ten określa bowiem generalnie projekty aktów planistycznych wymagające przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania. Z treści jego pkt 1 wynika, że chodzi o projekty koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, planów zagospodarowania przestrzennego oraz strategii rozwoju regionalnego. W art. 46 pkt 2 UOOŚ wymieniono natomiast w sposób ogólny polityki, strategie, plany oraz programy w różnych dziedzinach działalności, co jednak można pominąć. 6. Podkreślić trzeba, że w art. 46 pkt 1 UOOŚ mowa o skonkretyzowanych aktach planistycznych, w zdecydowanej większości uregulowanych w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, a jedyny wyjątek dotyczy strategii rozwoju regionalnego. Regulacja jej dotycząca zawarta została bowiem przede wszystkim w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Na podstawie art. 14 ust. 5 tej ustawy podjęta została uchwała nr 102 Rady Ministrów z dnia 17 września 2019 r. w sprawie przyjęcia "Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2030". 7. Z art. 51 ust. 1, a także art. 48 ust. 1 UOOŚ wynika, że strategiczna ocena oddziaływania na środowisko jest sporządzana (przeprowadzana) przez organ przygotowujący projekt aktu planistycznego. Najważniejszym dokumentem sporządzanym w postępowaniu jest bez wątpienia prognoza oddziaływania na środowisko. Przepis art. 51 ust. 2 UOOŚ szczegółowo określa co prognoza taka powinna zawierać, analizować i oceniać oraz przedstawiać. Jeśli chodzi o pierwszy z tych zakresów, to odnotować wypada, że prognoza powinna zawierać m.in. informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami, metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy. Istotniejsze znaczenie mają jednak, jak się wydaje, unormowania zawarte w art. 51 ust. 2 pkt 2 i 3 UOOŚ. Pierwszy z tych przepisów stanowi, że w prognozie określa się, analizuje i ocenia w szczególności istniejący stan środowiska oraz stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem, nadto zaś istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Z kolei zgodnie z art. 51 ust. 2 pkt 3 UOOŚ, w prognozie przedstawić należy m. in. rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu oraz rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru. 6

7 8. Jeśli chodzi o tryb postępowania, to ustawa określa jego etapy i obowiązki ciążące na podmiocie sporządzającym strategiczną ocenę oddziaływania na środowisko. Wśród tych ostatnich wymienić należy w pierwszej kolejności powinność uzgodnienia zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko (art. 53 UOOŚ) oraz zapewnienia możliwości udziału społeczeństwa. Jeśli chodzi o organy właściwe w sprawach opiniowania i uzgadniania w ramach strategicznych ocen oddziaływania na środowisko, to wskazać należy tutaj Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska oraz Głównego Inspektora Sanitarnego (w przypadku dokumentów opracowywanych i zmienianych przez naczelne lub centralne organy administracji rządowej) oraz regionalnego dyrektora ochrony środowiska oraz państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego (w przypadku innych dokumentów). Wyjątek wynikający z art. 58 ust. 1 pkt 3 UOOŚ dotyczy miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, wtedy bowiem właściwy jest państwowy powiatowy inspektor sanitarny. Kwestię zapewnienia możliwości udziału społeczeństwa regulują art. 29 i następne UOOŚ. Szerzej problematyka ta została zaprezentowana w ramach wcześniejszego wykładu. 9. Organ opracowujący projekt strategicznej oceny oddziaływania na środowisko bierze pod uwagę ustalenia zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko, stanowisko organów opiniujących, oraz rozpatruje uwagi i wnioski zgłoszone w związku z udziałem społeczeństwa. Stosownie do treści art. 55 ust. 1 UOOŚ, do przyjętego dokumentu załącza się pisemne podsumowanie zawierające uzasadnienie wyboru przyjętego dokumentu w odniesieniu do rozpatrywanych rozwiązań alternatywnych, a także informację, w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę i w jakim zakresie zostały uwzględnione m.in. ustalenia zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko, opinie właściwych organów oraz zgłoszone uwagi i wnioski. Dalsze szczegóły w tym zakresie można pominąć. 3. Planowanie na szczeblu krajowym, wojewódzkim i metropolitalnym 1. Powracając do instrumentów planistycznych uregulowanych w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, należy w pierwszej kolejności omówić planowanie na szczeblu krajowym. W tym zakresie zaś, w punkcie wyjścia odnotować trzeba, że zgodnie z art. 3 ust. 4 UPZP, kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej państwa, wyrażonej w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, należy do zadań Rady Ministrów. Aktem planistycznym, który sporządza się na tym poziomie jest koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju. Z treści art. 47 ust. 2. UPZP wynika, że określa ona uwarunkowania, cele i kierunki zrównoważonego rozwoju kraju oraz działania niezbędne do jego osiągnięcia. Wśród uwarunkowań tych, wskazanych tylko przykładowo, 7

8 o czym świadczy użyty w tym przepisie zwrot w szczególności, wymienione zostały m.in. wymagania z zakresu ochrony środowiska i zabytków, z uwzględnieniem obszarów podlegających ochronie, a także rozmieszczenie obiektów infrastruktury technicznej i transportowej, strategicznych zasobów wodnych i obiektów gospodarki wodnej o znaczeniu międzynarodowym i krajowym. Koncepcja, co oczywiste w świetle wcześniejszych uwag, obejmuje swoim zakresem nie tylko problematykę gospodarowania zasobami środowiska, ale także wiele innych zagadnień. 2. Projekt koncepcji przygotowuje minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego (art. 47 ust. 1 UPZP), uwzględniając cele zawarte w rządowych dokumentach strategicznych. Aktualnie jest nim Minister Funduszy i Polityki Regionalnej. Organ przygotowujący projekt koncepcji powinien brać pod uwagę zasady zrównoważonego rozwoju kraju w oparciu o przyrodnicze, kulturowe, społeczne i ekonomiczne uwarunkowania, o których mowa w przepisach odrębnych. Stosownie do art. 47 ust. 2a UPZP, koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju uwzględniać powinna cele i kierunki zawarte w długookresowej strategii rozwoju kraju, które zostały określone w uchwale Rady Ministrów z dnia 5 lutego 2013 r. w sprawie przyjęcia Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju. Polska Trzecia Fala Nowoczesności, oraz obejmować okres zgodny z okresem jej obowiązywania. 3. Rada Ministrów przyjmuje koncepcję przestrzennego zagospodarowania kraju w drodze uchwały (art. 47 ust. 3 UPZP), a Prezes Rady Ministrów przedstawia ją do wiadomości Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej (art. 47 ust. 4 UPZP). Aktualnie istniejąca regulacja dotycząca omawianej materii zawarta została w uchwale Nr 239 Rady Ministrów z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie przyjęcia Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Z części wprowadzającej bardzo obszernego załącznika do uchwały, w istocie rzeczy zawierającego wszystkie szczegóły w rozpatrywanym zakresie, wynika, że koncepcja jest najważniejszym krajowym dokumentem strategicznym dotyczącym zagospodarowania przestrzennego kraju. W świetle art. 87 ust. 1 oraz art. 93 Konstytucji nie ulega wątpliwości, że nie jest to akt mający charakter źródła prawa powszechnie obowiązującego. Wiąże on zatem tylko jednostki organizacyjnie podległe organowi wydającemu te akt. 4. Kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej w województwie, w tym uchwalanie planu zagospodarowania przestrzennego województwa, należy do zadań samorządu województwa (art. 3 ust. 3 UPZP). Generalna zasada w tym zakresie określona została w art. 38 UPZP. Z przepisu tego wynika, że organy samorządu województwa sporządzają plan zagospodarowania przestrzennego województwa, prowadzą analizy i studia oraz opracowują koncepcje i programy, odnoszące się do 8

9 obszarów i problemów zagospodarowania przestrzennego odpowiednio do potrzeb i celów podejmowanych w tym zakresie prac, a także sporządzają audyt krajobrazowy. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa sporządza się dla obszaru w granicach administracyjnych województwa (art. 39 ust. 2 UPZP). Nie ulega wątpliwości, że przepis ten nakłada obowiązek sporządzenia tego aktu. 5. Wymagania dotyczące treści planu wynikają zarówno z regulacji zawartej w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, jak i z niektórych innych aktów planistycznych. Jeśli chodzi o te ostatnie, to zasadnicze znaczenie ma tutaj regulacja zawarta w art. 39 ust. 3 in principio UPZP. Przepis ten stanowi, że w planie zagospodarowania przestrzennego województwa uwzględnia się ustalenia strategii rozwoju województwa oraz rekomendacje i wnioski zawarte w audycie krajobrazowym. Odnosząc się do materii dotyczącej strategii rozwoju województwa, trzeba zwrócić uwagę na regulację zawartą w ustawie z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (dalej przywoływanej jako USW ) oraz w przywołanej już ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Z art. 11 ust. 1 USW wynika, że samorząd województwa określa strategię rozwoju województwa, uwzględniającą w szczególności m.in. zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb przyszłych pokoleń oraz kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego. W myśl z kolei art. 9 pkt 3 ustawy o zasadach polityki rozwoju, strategiami rozwoju są m.in. dokumenty określające podstawowe uwarunkowania, cele i kierunki rozwoju odnoszące się do sektorów, dziedzin, regionów lub rozwoju przestrzennego, w tym obszarów funkcjonalnych. Z art. 14a. ust. 1 pkt tej ustawy wynika natomiast, że jedną ze strategii rozwoju, o których mowa w art. 9 pkt 3, odnoszącymi się do regionów jest strategia rozwoju województwa. 6. W planie zagospodarowania przestrzennego województwa uwzględnić należy również rekomendacje i wnioski zawarte w audycie krajobrazowym. Funkcją tego audytu jest identyfikacja krajobrazów występujących na całym obszarze województwa, określenie ich cech charakterystycznych oraz dokonanie oceny ich wartości (art. 38a ust. 2 UPZP). Stosownie do art. 2 pkt 16e UPZP, przez "krajobraz" - należy rozumieć postrzeganą przez ludzi przestrzeń, zawierającą elementy przyrodnicze lub wytwory cywilizacji, ukształtowaną w wyniku działania czynników naturalnych lub działalności człowieka. Audyt krajobrazowy określa w szczególności lokalizację krajobrazów priorytetowych oraz wskazuje lokalizację i granice parków narodowych, rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych, obszarów chronionego krajobrazu, a także obiektów znajdujących się na listach Światowego Dziedzictwa UNESCO, obszarów Sieci Rezerwatów Biosfery UNESCO (MaB) lub obszarów i obiektów proponowanych do umieszczenia na tych listach. Audyt zawierać 9

10 powinien również rekomendacje i wnioski dotyczące kształtowania i ochrony krajobrazów priorytetowych oraz krajobrazów w obrębie obszarów lub obiektów objętych formami ochrony przyrody, a także wskazanie obszarów, które powinny zostać objęte tymi formami. 7. W przywołanym już wyżej art. 39 ust. 3 UPZP w szerokim zakresie wskazano również wymagania, jakim powinna odpowiadać treść planu zagospodarowania przestrzennego województwa. Dotyczą one także wielu elementów ściśle związanych z ochroną środowiska. W szczególności plan ten powinien określać system obszarów chronionych, w tym obszary ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego, ochrony uzdrowisk obszary szczególnego zagrożenia powodzią oraz obszary występowania udokumentowanych złóż kopalin. 8. Równie rozbudowana jest regulacja dotycząca procedury uchwalania planu, którą określa przede wszystkim art. 41 ust. 1 UPZP. Z regulacji tej wynika, że po podjęciu przez sejmik województwa uchwały o przystąpieniu do sporządzania planu zagospodarowania przestrzennego województwa, marszałek województwa przygotowuje projekt tego planu. W tych ramach m.in. występuje on o opinię o projekcie planu do właściwych instytucji i organów oraz uzgadnia projekt z organami określonymi w przepisach odrębnych (art. 41 ust. 1 pkt 6). Wśród wspomnianych przepisów odrębnych wymienić należy m.in. ustawę z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Tytułem przykładu można w tym miejscu wskazać na regulację zawartą w jej art. 10 ust. 6, z której wynika, że projekty planów zagospodarowania przestrzennego województw w części dotyczącej parku narodowego i jego otuliny wymagają uzgodnienia z dyrektorem parku narodowego w zakresie ustaleń tych planów, mogących mieć negatywny wpływ na ochronę przyrody parku narodowego. 9. Stosownie do treści art. 41 ust. 1 pkt 3 UPZP, marszałek województwa sporządza projekt planu zagospodarowania przestrzennego województwa wraz z prognozą oddziaływania na środowisko. Przypomnieć trzeba zatem, że jest to najważniejszy dokument spośród tych, które sporządzane są w ramach postępowania dotyczącego sporządzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Zgodnie z art. 41 ust. 1 pkt 6a UPZP, marszałek województwa przedstawia projekt planu ministrowi właściwemu do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa w celu stwierdzenia jego zgodności z koncepcją przestrzennego zagospodarowania kraju. Stosownie do treści art. 2 ust. 2 pkt 11 UPZP, w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym należy zapewnić udział społeczeństwa w pracach nad planem zagospodarowania przestrzennego województwa. Plan ten uchwala sejmik województwa (art. 42 ust. 1 UPZP). Nie jest on aktem prawa powszechnie obowiązującego, co nie zmienia faktu, że ma on istotne prawne znaczenie, o czym będzie jeszcze mowa. 10

11 10. O planowaniu na szczeblu metropolitalnym była już o tym częściowo mowa wyżej. Zasadnicze znaczenie w tym względzie ma regulacja zawarta w art. 1-3 przywołanej już wyżej ustawy z dnia 9 marca 2017 r. o związku metropolitalnym w województwie śląskim. Pierwszy z tych przepisów stanowi, że ustawa określa zasady i tryb tworzenia oraz zasady funkcjonowania związku metropolitalnego w województwie śląskim, który jest zrzeszeniem gmin województwa śląskiego, charakteryzujących się istnieniem silnych powiązań funkcjonalnych oraz zaawansowaniem procesów urbanizacyjnych. Związek ten wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność i ma osobowość prawną (art. 2 ustawy). Z art. 12 ustawy wynika, że związek metropolitalny wykonuje zadania publiczne m.in. w zakresie kształtowania ładu przestrzennego, a z art. 23, że do wyłącznej właściwości zgromadzenia należy m.in. uchwalanie ramowego studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego związku metropolitalnego. 4. Planowanie przestrzenne na szczeblu gminnym 1. Przystępując do przedstawienia regulacji prawnej dotyczącej planowania przestrzennego na szczeblu gminnym, zacząć należy od przywołania generalnej zasady wyrażonej w art. 3 ust. 1 UPZP. Przepis ten stanowi, że kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej na terenie gminy, w tym uchwalanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, z wyjątkiem morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej oraz terenów zamkniętych, należy do zadań własnych gminy. Materia dotycząca morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej uregulowana została w ustawie z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej i o podstawowych kwestiach z nią związanych będzie mowa w dalszej części wykładu. Jeśli chodzi z kolei o teren zamknięty, to z art. 2 pkt 11 UPZP wynika, że jest to teren, o którym mowa w art. 2 pkt 9 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne. Ostatnio wspomniany przepis stanowi, że rozumie się przez to tereny o charakterze zastrzeżonym ze względu na obronność i bezpieczeństwo państwa, określone przez właściwych ministrów i kierowników urzędów centralnych. 2. Przepis art. 3 ust. 1 UPZP jest wyrazem tzw. autonomii planistycznej gminy. Jak wskazuje się w orzecznictwie władztwo planistyczne stanowi kompetencją gminy do samodzielnego i zgodnego z jej interesami oraz zapewnieniem ładu przestrzennego, kształtowania polityki przestrzennej. Obejmuje ono samodzielne ustalenie przez radę gminy przeznaczenia terenów, rozmieszczenia inwestycji celu publicznego oraz określanie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy. Podkreśla się zarazem, że władztwo planistyczne gminy nie ma charakteru pełnego, niczym 11

12 nieograniczonego prawa, gdyż granicami tego władztwa są konstytucyjnie chronione prawa, w tym przede wszystkim prawo własności. 3. Jednym z przejawów ograniczenia władztwa planistycznego gminy jest regulacja zawarta w art. 44 ust. 1 UPZP, zgodnie z którym, do planu miejscowego wprowadza się ustalenia planu zagospodarowania przestrzennego województwa. Następuje to jednak po uprzednim uzgodnieniu terminu realizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym i warunków wprowadzenia ich do planu miejscowego, które przeprowadza marszałek województwa z wójtem, burmistrzem albo prezydentem miasta. Wyrazem autonomii planistycznej gminy jest w tych ramach w szczególności regulacja zawarta w art. 41 ust. 4 UPZP, z której wynika, że spory dotyczące spraw, o których mowa w tym przepisie rozstrzygają sądy powszechne. Jest to jeden z przejawów zasady wyrażonej w art. 165 Konstytucji. Przepis ten stanowi bowiem w ust. 1, że jednostki samorządu terytorialnego mają osobowość prawną. Przysługują im prawo własności i inne prawa majątkowe (ust. 1). W myśl z kolei art. 165 ust. 2 samodzielność jednostek samorządu terytorialnego podlega ochronie sądowej. 4. Na szczeblu gminnym istnieć mogą co do zasady - dwa akty planistyczne, a mianowicie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Nie zawsze jednak obydwa z nich zostają uchwalone, do czego wypadnie jeszcze nawiązać. Najpierw bowiem trzeba zwrócić uwagę na niektóre rozwiązania o charakterze generalnym zawarte w ustawie Prawo ochrony środowiska. I tak, zgodnie z wspomnianym już wcześniej art. 72 POŚ, w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego zapewnia się warunki utrzymania równowagi przyrodniczej i racjonalną gospodarkę zasobami środowiska, w szczególności przez m.in. ustalanie programów racjonalnego wykorzystania powierzchni ziemi, uwzględnianie konieczności ochrony wód, gleby i ziemi przed zanieczyszczeniem w związku z prowadzeniem gospodarki rolnej, zapewnianie ochrony walorów krajobrazowych środowiska i warunków klimatycznych, a także sposób zagospodarowania obszarów zdegradowanych w wyniku działalności człowieka, klęsk żywiołowych oraz ruchów masowych ziemi 5. Przepis art. 9 ust. 1 UPZP stanowi, że w celu określenia polityki przestrzennej gminy, w tym lokalnych zasad zagospodarowania przestrzennego, rada gminy podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Użycie w jego treści słowa podejmuje bezspornie świadczy o tym, że uchwalenie studium jest obowiązkiem gminy. Wymagania dotyczące treści studium wynikają przede wszystkim z art

13 UPZP. W ust. 1 tego przepisu wskazane zostały elementy jakie należy uwzględnić w studium, w ust. 2 natomiast te, które trzeba określić w tym akcie. Lista tych elementów jest niezwykle rozbudowana, dlatego też skoncentrować trzeba się na uwarunkowaniach związanych z gospodarowaniem zasobami środowiska i ich ochroną. I tak w studium należy uwzględnić w szczególności stan środowiska, w tym stan rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej, wielkość i jakość zasobów wodnych oraz wymogi ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego, a także występowanie obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odrębnych, obszarów naturalnych zagrożeń geologicznych oraz udokumentowanych złóż kopalin oraz zasobów wód podziemnych (art. 10 ust. 1 pkt 3, pkt 9-11 UPZP). Określić w treści studium należy natomiast m.in. obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego i uzdrowisk oraz kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej (art. 10 ust. 2 pkt 3 i 10 UPZP). 6. Procedurę uchwalania studium reguluje przede wszystkim art. 11 UPZP. Jest ona stosunkowo złożona, a jej pierwszym etapem jest podjęcie przez radę gminy uchwały o przystąpieniu do sporządzania studium. Następnie organ wykonawczy gminy (wójt, burmistrz albo prezydent miasta) sporządza projekt studium, uwzględniając ustalenia planu zagospodarowania przestrzennego województwa oraz ramowe studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego związku metropolitalnego (jeśli zostało ono sporządzone). W tych ramach organ sporządzający projekt podejmuje szereg czynności, z których istotna część w postaci opinii i uzgodnień związana jest bezpośrednio z gospodarowaniem zasobami środowiska. Organ sporządzający projekt studium występuje w szczególności o jego uzgodnienie z zarządem województwa w zakresie jego zgodności z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa oraz z Państwowym Gospodarstwem Wodnym Wody Polskie w zakresie dotyczącym zabudowy i zagospodarowania terenu położonego na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią. Organ ten zobowiązany jest także wystąpić o opinie dotyczące rozwiązań przyjętych w projekcie studium do m.in. do starosty powiatowego, właściwego organu nadzoru górniczego w zakresie zagospodarowania terenów górniczych, właściwego organu administracji geologicznej oraz regionalnego dyrektora ochrony środowiska. Wszystkie te organy w zakresie swojej właściwości rzeczowej i miejscowej są obowiązane do współpracy przy sporządzaniu projektu studium polegającej na wyrażaniu opinii, składaniu wniosków oraz udostępnianiu informacji (art. 23 UPZP). 7. Studium uchwala rada gminy (art. 12 ust. 1 UPZP). Generalnie rzecz biorąc postrzegane ono być powinno jako akt planistyczny, który z jednej strony obejmuje swego rodzaju inwentaryzację zasobów przestrzeni nim objętej, z drugiej natomiast zawiera koncepcję polityki przestrzennej dotyczącej tej przestrzeni. Dokument ten jest aktem o znacznym stopniu konkretyzacji, jako że 13

14 zarówno w aspekcie inwentaryzacyjnym, jak i w części obejmującej ustalenia dotyczące przyszłego zagospodarowania przestrzennego, uwzględnia indywidualnie oznaczone przestrzenie, a indywidualizacja ta czasem dotyczy wręcz poszczególnych nieruchomości. Studium wywiera też bardzo istotne skutki prawne. Co prawda bowiem, zgodnie z art. 9 ust. 5 UPZP, nie jest ono aktem prawa miejscowego, jednak ustalenia studium są wiążące dla organów gminy przy sporządzaniu planów miejscowych (art. 9 ust. 4 UPZP), o czym jeszcze będzie mowa. 8. Drugim rodzajem aktu planistycznego, który może, jednak nie musi zostać uchwalony w gminie jest miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Z treści art. 14 ust. 1 UPZP wynika, że jest on sporządzany w celu ustalenia przeznaczenia terenów, w tym dla inwestycji celu publicznego, oraz określenia sposobów ich zagospodarowania i zabudowy. Fakultatywność planu miejscowego wprost wnika z art. 14 ust. 7 UPZP, stanowiącego, że plan ten sporządza się obowiązkowo tylko wtedy, gdy wymagają tego przepisy odrębne. Ilość tych nie jest zaś de lege lata znaczna. Tytułem przykładu można w tym zakresie wymienić art. 16 ust. 6 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, nakładający obowiązek sporządzenia planu miejscowego dla obszarów, na których utworzono park kulturowy. Obowiązek sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego może też wynikać z postanowień studium. Nic nie stoi też na przeszkodzie, by gmina podjęła uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia planu w przypadkach, gdy nie ciąży na niej obowiązek w tym zakresie. Jest to bowiem oczywista konsekwencja jej autonomii planistycznej. W praktyce jednak są to przypadki niezmiernie rzadkie, co wynika przede wszystkim z faktu, że chodzi o procedurę długotrwałą i zazwyczaj bardzo kosztowną. 9. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego nie musi obejmować całego terytorium gminy, a jedynie jego część. Normatywnym potwierdzeniem tej konstatacji może być chociażby treść art. 14 ust. 2 UPZP, z którego wynika, że integralną częścią uchwały, o przystąpieniu do sporządzenia planu, jest załącznik graficzny przedstawiający granice obszaru objętego projektem planu. 10. Przepisy ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w sposób szczegółowy regulują zarówno wymagania dotyczące treści planu miejscowego, jak i procedury jego sporządzania i uchwalania. Materia ta unormowana została przede wszystkim w art UPZP. Jeśli chodzi o treść planu, to w punkcie wyjścia trzeba zwrócić uwagę na unormowanie o charakterze ogólnym zamieszczone w art. 73 ust. 1 POŚ. Wynika z niego, że w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego uwzględnia się w szczególności ograniczenia wynikające z: ustanowienia parku narodowego, rezerwatu przyrody, parku krajobrazowego, obszaru chronionego krajobrazu, obszaru Natura 2000, zespołu przyrodniczo-krajobrazowego, użytku ekologicznego, stanowiska 14

15 dokumentacyjnego, pomników przyrody oraz ich otulin oraz ograniczenia wynikające z ustalenia warunków korzystania z wód regionu wodnego i zlewni oraz ustanowienia stref ochronnych ujęć wód, a także obszarów ochronnych zbiorników wód śródlądowych. Z art. 15 ust. 2 UPZP wynika natomiast, że w planie miejscowym określa się obowiązkowo m.in.: - przeznaczenie terenów oraz linie rozgraniczające tereny o różnym przeznaczeniu lub różnych zasadach zagospodarowania, - zasady ochrony i kształtowania ładu przestrzennego, - zasady ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu, - zasady kształtowania krajobrazu, - zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków, w tym krajobrazów kulturowych, oraz dóbr kultury współczesnej, oraz - granice i sposoby zagospodarowania terenów lub obiektów podlegających ochronie, na podstawie odrębnych przepisów, terenów górniczych, a także obszarów szczególnego zagrożenia powodzią, obszarów osuwania się mas ziemnych, krajobrazów priorytetowych określonych w audycie krajobrazowym oraz w planach zagospodarowania przestrzennego województwa; 11. Podobnie jak w przypadku studium, również procedura uchwalania planu jest bardzo złożona. Jej pierwszym etapem jest podjęcie przez radę gminy uchwały o przystąpieniu do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Projekt planu, który powinien zawierać część tekstową i graficzną, sporządza, wraz z prognozą oddziaływania na środowisko, organ wykonawczy gminy, biorąc pod uwagę treść studium oraz przepisy odrębne odnoszące się do obszaru objętego planem. Projekt ten wymaga licznych opinii i uzgodnień, która to materia uregulowana została przede wszystkim w art. 17 UPZP. I tak organ wykonawczy gminy sporządzający projekt planu występuje o opinie o projekcie planu m.in. do: regionalnego dyrektora ochrony środowiska, właściwych organów administracji geologicznej w zakresie udokumentowanych złóż kopalin i wód podziemnych, a także starosty, jako właściwego organu ochrony środowiska w zakresie terenów zagrożonych osuwaniem się mas ziemnych. Organ sporządzający projekt planu miejscowego obowiązany jest także uzgodnić ten projekt m.in. z wojewodą, zarządem województwa, zarządem powiatu w zakresie odpowiednich zadań rządowych i samorządowych, organami właściwymi do uzgadniania projektu planu na podstawie przepisów odrębnych, właściwym organem nadzoru górniczego w zakresie zagospodarowania terenów górniczych. Organ ten zobowiązany jest także uzyskać zgodę na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne, jeżeli wymagają tego przepisy odrębne. Stosownie do treści art. 2 ust. 2 pkt 11 UPZP, w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym należy zapewnić udział społeczeństwa w pracach nad miejscowym planem 15

16 zagospodarowania przestrzennego. Zagadnienie to ma szczególne znaczenie w przypadku planu miejscowego, ze względu na charakter prawny tego aktu, o czym będzie jeszcze mowa. 12. Zgodnie z treścią art. 20 ust. 1 UPZP, plan miejscowy uchwala rada gminy, po stwierdzeniu, że nie narusza on ustaleń studium, rozstrzygając jednocześnie o sposobie rozpatrzenia uwag do projektu planu oraz sposobie realizacji, zapisanych w planie, inwestycji z zakresu infrastruktury technicznej, które należą do zadań własnych gminy, oraz zasadach ich finansowania, zgodnie z przepisami o finansach publicznych. Część tekstowa planu stanowi treść uchwały, część graficzna oraz wymagane rozstrzygnięcia stanowią załączniki do uchwały. Uchwała rady gminy w sprawie uchwalenia planu miejscowego obowiązuje od dnia wejścia w życie w niej określonego, jednak nie wcześniej niż po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w dzienniku urzędowym województwa (art. 29 ust. 1 UPZP). Trzeba jednak zwrócić uwagę, że stosownie do art. 28 ust. 1 UPZP, istotne naruszenie zasad sporządzania studium lub planu miejscowego, istotne naruszenie trybu ich sporządzania, a także naruszenie właściwości organów w tym zakresie, powodują nieważność uchwały rady gminy w całości lub części. 13. Stosownie do treści art. 14 ust. 8 UPZP, plan miejscowy jest aktem prawa miejscowego, co oznacza w świetle art. 87 ust. 2 Konstytucji że ma on moc powszechnie obowiązującą na obszarze dla którego został uchwalony. Dlatego też ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego kształtują, wraz z innymi przepisami, sposób wykonywania prawa własności nieruchomości (art. 6 ust. 1 UPZP). Jest to jedyny akt generalny w zakresie planowania przestrzennego rodzący tak daleko idące skutki prawne, co rodzi pytanie, czy zastosowana konstrukcja prawna odpowiada wymaganiom określonym w art. 31 ust. 3 i art. 64 ust. 3 Konstytucji. W kwestii tej, której niepodobna w tym miejscu rozwinąć, wypowiadane są w literaturze bardzo zróżnicowane poglądy. ZAGADNIENIA DO PRZEMYŚLENIA 1. Struktura planowania przestrzennego 2. Charakter prawny aktów planowania przestrzennego 3. Funkcja strategicznej oceny oddziaływania na środowisko 4. Pojęcie i granice autonomii planistycznej gminy 5. Relacja pomiędzy studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy a miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego 16

17 WYKAZ AKTÓW PRAWNYCH, O KTÓRYCH MOWA W TEKŚCIE WYKŁADU USTAWA z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (tekst jednolity Dz.U. z 2020, poz. 276) KONWENCJA o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym sporządzona w Espoo dnia 25 lutego 1991 r. (Dz. U. z 1999, Nr 96, poz ze zm.) KONSTYTUCJA Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 ze zm.) USTAWA z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (tekst jednolity Dz.U. z 2019, poz. 512 ze zm.) USTAWA z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz.U. z 2019 r., poz ze zm.) DYREKTYWA 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko (Dz.U.UE.L ) USTAWA z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jednolity Dz.U. z 2020 r. poz. 293) USTAWA z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, (tekst jednolity Dz. U. z 2020, poz. 282) USTAWA z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jednolity Dz.U. z 2020 r., poz. 55) USTAWA z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (tekst jednolity Dz. U. z 2019 r., poz.1295) USTAWA z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst jednolity Dz.U. z 2020 r., poz. 283) UCHWAŁA Nr 239 Rady Ministrów z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie przyjęcia Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (M.P. z 2012 r., poz. 252) UCHWAŁA Rady Ministrów z dnia 5 lutego 2013 r. w sprawie przyjęcia Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju. Polska Trzecia Fala Nowoczesności (M.P. z 2013 r., poz. 121) USTAWA z dnia 9 marca 2017 r. o związku metropolitalnym w województwie śląskim (Dz. U. z 2017 r. poz. 730) 17

18 WYBRANA literatura Z. Leoński, M. Szewczyk, M. Kruś, Prawo zagospodarowania przestrzeni, Warszawa 2019 A. Plucińska-Filipowicz (red.), M. Wierzbowski (red.), K. Buliński, A. Despot-Mładanowicz, T. Filipowicz, K. Buliński, A. Kosicki, M. Rypina, M. Wincenciak, Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Komentarz, Warszawa 2018 D. Trzcińska, Prawo planowania i zagospodarowania przestrzennego z perspektywy środowiska i jego ochrony, Warszawa