Ochrona i eksploatacja złóż kruszyw naturalnych oraz rekultywacja wyrobisk poeksploatacyjnych w planowaniu przestrzennym

Transkrypt

1 Ochrona i eksploatacja złóż kruszyw naturalnych oraz rekultywacja wyrobisk poeksploatacyjnych w planowaniu przestrzennym mgr inż. arch. Bartłomiej Stawarz

2 AKTY PRAWNE Podstawowym aktem prawa kompleksowo regulującym zagadnienia planowania przestrzennego jest ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

3 W zakresie ochrony, eksploatacji oraz poeksploatacyjnego zagospodarowania złóż, w odniesieniu do ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym przepisami szczególnymi są: ustawa Prawo geologiczne i górnicze, ustawa Prawo ochrony środowiska, ustawa o ochronie przyrody, ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko

4 DOKUMENTY PLANISTYCZNE Hierarchiczny system dokumentów planistycznych: Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju Plan zagospodarowania przestrzennego województwa Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Dwa ostatnie dokumenty mają największy wpływ na sposób zagospodarowania przestrzennego

5 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Studium nie jest aktem prawa miejscowego Ustalenia studium są wiążące dla organów gminy przy sporządzaniu planów miejscowych Studium podzielone jest na dwie części: uwarunkowania oraz, kierunki zagospodarowania przestrzennego w formie tekstu oraz rysunków stanowiących załącznik do uchwały rady gminy

6 W studium uwzględnia się uwarunkowania wynikające w szczególności z: występowania obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odrębnych; występowania udokumentowanych złóż kopalin oraz zasobów wód podziemnych; obszary szczególnego zagrożenia powodzią oraz obszary osuwania się mas ziemnych; zmiana w ustawie obowiązująca od występowania terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odrębnych;

7 W studium określa się w szczególności: kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów; kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów, w tym tereny wyłączone spod zabudowy;

8 Złoża kopalin podlegają ochronie (art. 125 ustawy Prawo ochrony środowiska) polegającej na racjonalnym gospodarowaniu ich zasobami oraz kompleksowym wykorzystaniu, w tym kopalin towarzyszących W studium uwzględnia się obowiązkowo m in. formy ochrony przyrody oraz opracowania stworzone na ich potrzeby np. plany zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000, plany ochrony parków narodowych, rezerwatów przyrody czy parków krajobrazowych Często rozporządzenia ustanawiające park krajobrazowy zawierają zakazy prowadzenia działalności związanej z pozyskiwanie kruszyw

9 Sporządzającym projekt studium, na podstawie stosownej uchwały rady gminy jest wójt, burmistrz lub prezydenta miasta W praktyce projekt studium jest opracowywany przez jednostki posiadające odpowiednie kwalifikacje i uprawnienia do projektowania w planowaniu przestrzennym niejako inwestor zastępczy Procedura sporządzania studium jest skomplikowana, wymaga dużego nakładu pracy, a przede wszystkim czasu

10 Procedura sporządzania studium: 1) publikacja ogłoszeń o przystąpieniu do sporządzania studium, 2) wysłanie zawiadomień o przystąpieniu do właściwych organów i instytucji, nabór wniosków i ich rozpatrzenie, 3) sporządzenie projektu studium wraz z prognozą oddziaływania na środowisko, 4) opiniowanie i uzgodnienia z właściwymi organami i instytucjami, 5) wprowadzenie zmian wynikających z opinii i uzgodnień, 6) przeprowadzenie wyłożenia projektu studium do publicznego wglądu wraz z organizacją dyskusji publicznej i naborem uwag tzw. konsultacje społeczne, 7) rozpatrzenie uwag jeśli uwagi zostaną uwzględnione to musi nastąpić powtórzenie uzgodnień w niezbędnym zakresie oraz ponowne konsultacje społeczne, 8) przyjecie studium przez radę gminy przyjęcie uchwały W ramach sporządzania projektu studium wymagane jest także przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, która jest odrębnie regulowana ustawą o udostępnianiu informacji o środowisku ( ) w praktyce obie procedury łączy się i przeprowadza równolegle

11 Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Plan miejscowy jest aktem prawa miejscowego Plan miejscowy sporządza się z uwzględnieniem ustaleń zawartych w studium Plan miejscowy nie może naruszać ustaleń studium Plan miejscowy w znacznym stopniu ingeruje w wykonywanie prawa własności Plan miejscowy zawiera część tekstową, stanowiącą uchwałę rady gminy oraz rysunek planu, który jest załącznikiem do niej

12 W planie miejscowym określa się m.in. obowiązkowo: granice i sposoby zagospodarowania terenów lub obiektów podlegających ochronie, ustalonych na podstawie odrębnych przepisów, w tym terenów górniczych, a także narażonych na niebezpieczeństwo powodzi oraz zagrożonych osuwaniem się mas ziemnych; granice i sposoby zagospodarowania terenów lub obiektów podlegających ochronie, ustalonych na podstawie odrębnych przepisów, w tym terenów górniczych, a także obszarów szczególnego zagrożenia powodzią oraz obszarów osuwania się mas ziemnych; zmiana w ustawie obowiązująca od szczególne warunki zagospodarowania terenów oraz ograniczenia w ich użytkowaniu, w tym zakaz zabudowy; Udokumentowane złoża kopalin ( ) uwzględnia się w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego art. 48 ustawy Prawo geologiczne i górnicze

13 Procedura sporządzania planu miejscowego: 1) publikacja ogłoszeń o przystąpieniu do sporządzania planu, 2) wysłanie zawiadomień o przystąpieniu do właściwych organów i instytucji, nabór wniosków i ich rozpatrzenie, 3) sporządzenie projektu planu wraz z prognozą oddziaływania na środowisko i prognozą skutków finansowych, 4) opiniowanie i uzgodnienia z właściwymi organami i instytucjami, 5) wprowadzenie zmian wynikających z opinii i uzgodnień, 6) uzyskanie zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne, jeżeli wymagają tego przepisy odrębne; 7) przeprowadzenie wyłożenia projektu planu do publicznego wglądu wraz z organizacją dyskusji publicznej i naborem uwag konsultacje społeczne, 8) rozpatrzenie uwag jeśli uwagi zostaną uwzględnione to musi nastąpić powtórzenie uzgodnień w niezbędnym zakresie oraz ponowne konsultacje społeczne, 9) przyjecie planu przez radę gminy uchwała W ramach sporządzania projektu planu wymagane jest także przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, która jest odrębnie regulowana ustawą o udostępnianiu informacji o środowisku ( ) w praktyce obie procedury łączy się i przeprowadza równolegle

14 Uzyskiwanie koncesji na wydobycie Udzielenie koncesji na wydobywanie kopalin ze złóż wymaga uzgodnienia z właściwym wójtem, burmistrzem albo prezydentem miasta Uzgodnienie następuje na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a przypadku jego braku na podstawie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy art. 16 ust. 5 Prawo geologiczne i górnicze

15 Plan miejscowy na podstawie, którego wójt, burmistrz, prezydent miasta wydaje uzgodnienie dla uzyskanie koncesji na wydobycie, nie jest tożsamy z planem miejscowym, którego sporządzenie jest obowiązkowe, zgodnie z art. 53 ust. 1 ustawy Prawo geologiczne i górnicze w nawiązaniu do dyspozycji art. 14 ust. 7 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym Plan miejscowy sporządza się obowiązkowo, jeżeli wymagają tego przepisy odrębne Plan ten sporządzany jest już po udzieleniu koncesji na wydobycie, a więc po uzyskaniu uzgodnienia wójta, burmistrza, prezydent miasta

16 Koszty jego sporządzenia ponosi przedsiębiorca prowadzący eksploatację Plan taki musi zapewniać wykonanie wszystkich uprawnień określonych w koncesji (stąd wykonanie jego następuje po jej wydaniu), zapewniać bezpieczeństwo, odpowiednie standardy ochrony środowiska oraz ochronę obiektów budowlanych. Tryb sporządzania takiego planu jest taki sam jak dla planu normalnego

17 Problemy z planami Większość gmin w Polsce w ogóle nie posiada obowiązujących planów miejscowych lub pokrycie w planach jest niewielkie Średnia pokrycia w planach dla kraju wynosi ok. 20 %

18 Małopolska 63% powierzchni województwa pokryta jest planami miejscowymi (w tym 86 gmin objętych planami w całości, 19 w ogóle bez planów)

19 Realnie sporządzenie planu miejscowego dla gminy wiejskiej lub miejsko wiejskiej o średniej powierzchni wynosi kilkaset tysięcy złotych Przykład: Sporządzenie nowego studium oraz planów miejscowych: dla gminy Krzeszowice 410 tyś. złotych dla gminy Czernichów 454 tyś. złotych

20 Jednoczesne opracowanie studium i planu miejscowego dla całej gminy wyczerpuje problematykę planowania przestrzennego na ok lat

21 Schematy postępowań Gmina posiada plan miejscowy brak odpowiednich ustaleń w studium i w planie zmiana studium zmiana planu miejscowego uzgodnienie koncesji wydanie koncesji plan miejscowy dla terenu górniczego

22 Gmina posiada plan miejscowy studium zawiera odpowiednie ustalenia, brak odpowiednich ustaleń w planie zmiana planu miejscowego uzgodnienie koncesji wydanie koncesji plan miejscowy dla terenu górniczego

23 Gmina nie posiada planu miejscowego brak odpowiednich ustaleń w studium zmiana studium uzgodnienie koncesji wydanie koncesji plan miejscowy dla terenu górniczego

24 Przykłady rozstrzygnięć planistycznych dotyczące złóż kruszyw

25 Złoże przewidziane do eksploatacji z rezerwą dla poszerzenia wyznaczony teren eksploatacji kruszyw przeważnie oznaczony symbolem PE i kolorem fioletowym, pozostała część złoża wyłączona z zabudowy (teren rolniczy R). Najlepiej gdy tereny rezerwowe mają wprowadzony zakaz zalesień

26 Złoże nie przewidziane do eksploatacji ochrona złoża poprzez wyznaczenie terenu z zakazem zabudowy (teren rolny lub leśny w przypadku istniejącego lasu)

27 Rezerwowanie terenów udokumentowanych złóż kruszyw naturalnych powoduje powstawania konfliktów często tereny takie wnioskowane są do przeznaczenia na cele budowlane

28 Wyznaczanie terenów z zakazem zabudowy spotyka się z niezrozumieniem lub wrogością ze strony właścicieli gruntów: teorie spiskowe, (celowe działanie na szkodę konkretnej osoby) zarzuty złej woli urbanistów, lekceważenie ignorancja ( po co to komu )

29 Ustalenia w planie miejscowym dla terenu górniczego Na obszarze oznaczonym na rysunku symbolem PG ustala się jako przeznaczenie podstawowe funkcję lokalizacji wyrobiska eksploatacji złóż kopalin pospolitych. zasady zagospodarowania terenu: uciążliwość dla środowiska wywołana funkcjonowaniem obiektów i urządzeń nie może wykraczać poza granice wyznaczonego terenu PG; kąty skarp stałych w wyrobisku powinny być wyprofilowane do kąta ok , prowadzenie prac rekultywacyjnych po rozliczeniu zasobów złoża, likwidacji terenu zakładu górniczego, kierunek rekultywacji zgodnie z 6 ust.1 pkt 5 i 6): 5) należy dokonać rekultywacji terenu poprzez rolnicze zagospodarowanie poeksploatacyjne wyrobiska bądź wyrobisk, np. w postaci stawów hodowlanych, lub w kierunku nasadzeń leśnych, po wygaśnięciu koncesji na wydobycie kopaliny; podstawowe prace rekultywacyjne powinny być prowadzone na bieżąco z wydobyciem kopaliny, 6) usuniętą warstwę humusu na nadkład wykorzystać do prac rekultywacyjnych skarp wyrobiska, szerokości pasów ochronnych zgodnie z oznaczeniem na rysunku planu, zasady kształtowania zabudowy: nie przewiduje się żadnej zabudowy, zasady i warunki podziału nieruchomości: nie przewiduje się podziału nieruchomości

30 Oznaczenie terenu i obszaru górniczego (Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego):

31 WNIOSKI Forma prawna systemu planowania przestrzennego jest niestabilna, skomplikowana i trudna w stosowaniu, a przez to nieefektywna i generująca niepotrzebne koszty System planowania przestrzennego jawi się jako czarna magia Brak skoordynowanych, długofalowych działań zmierzających do poprawy sytuacji na wybranych obszarach problemowych Działania doraźne prowadzące do systematycznego psucia systemu planowania specustawy Mnogość nowych koncepcji rozwiązania problemu zamiast doskonalenia istniejących rozwiązań przez porządkowanie i ujednolicanie systemu