SYTUACJA ROLNICTWA NA TERENIE MIASTA I GMINY KROTOSZYN W 2008 ROKU.

Transkrypt

1 MIASTO I GMINA KROTOSZYN Wydział Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska i Rolnictwa. SYTUACJA ROLNICTWA NA TERENIE MIASTA I GMINY KROTOSZYN W 2008 ROKU. Krotoszyn, dnia 10 listopada 2008r.

2 Spis treści 1. Wstęp Wiadomości ogólne... 3 Sytuacja na rynku produkcji rolnej Rynek płodów rolnych Rynek żywca wieprzowego i wołowego Rynek mleka Rynek środków do produkcji rolnej... 8 Informacje na temat klęski suszy na terenie miasta i gminy Krotoszyn w 2008 roku Pomoc dla rolników poszkodowanych w suszy Środki Unii Europejskiej, a krotoszyńskie rolnictwo Choroba Aujeszkyego na terenie miasta i gminy Krotoszyn Podsumowanie

3 1. Wstęp 1.1. Wiadomości ogólne Powierzchnia administracyjna miasta i gminy wynosi ha, w tym: użytki rolne zajmują powierzchnię ha (61,5%) lasy i grunty leśne ha (28,7%), pozostałe grunty tj. pod zabudowaniami, drogami, wodami i innymi ha (9,8%). W użytkach rolnych grunty orne zajmują powierzchnię ha (90,9%), trwałe użytki zielone ha (8,5%), sady 93 ha (0,6%). Udział sektora indywidualnego w ogólnej powierzchni użytków rolnych wynosi ha tj. 94,5%. Dawny sektor uspołeczniony to Zakład Rolny Wronów Dzierżanów, wchodzący w skład Przedsiębiorstwa Rolnego RUSKO sp. z o. o. w Rusku oraz Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna Ustków gospodarująca na gruntach położonych na terenie gminy Krotoszyn i Rozdrażew. Według ostatniego spisu rolnego przeprowadzonego w 2002 r. było gospodarstw; średnia wielkość gospodarstwa wynosiła około12 ha. Szacuje się, że w ostatnich latach nie nastąpiły większe zmiany w strukturze i ilości gospodarstw. Faktycznie rolnicy gospodarują na większej, od wykazanych powierzchni, gdyż posiadają znaczną ilość gruntów poza granicami gminy. W roku 2002 gospodarowali na powierzchni ha użytków rolnych. W strukturze zasiewów największą powierzchnię zajmuje uprawa zbóż ha tj. 74,3%, ponadto: kukurydza 1600 ha tj. 10,8%, buraki cukrowe ok. 900 ha tj. 6%. W ostatnich kilkunastu latach nastąpiły duże zmiany w strukturze zasiewów, areał upraw zbóż wzrósł o ok. 20%, buraków cukrowych zmalał o ok. 50%, a powierzchnia uprawy ziemniaków zmniejszyła sie 4 krotnie do poziomu około 300 ha. Struktura zasiewów została dostosowana do potrzeb produkcji zwierzęcej i nowych technologii żywienia zwierząt. 3

4 Pogłowie zwierząt w 2007 r. wynosiło: bydło ogółem szt. 85,6 szt/100 ha UR w tym: krowy szt 37,8 szt/100 ha UR trzoda chlewna ogółem szt 413,6 szt/100 ha UR w tym macior szt 44,7 szt/100 ha UR owce 504 szt 3,1 szt/100 ha UR konie 70 szt 0,42 szt/ 100 ha UR W chowie bydła i trzody chlewnej, a co za tym idzie w produkcji mleka i żywca wołowego i wieprzowego gmina Krotoszyn, jak i cały powiat krotoszyński jest ścisłą czołówką krajową. 2. Sytuacja na rynku produkcji rolnej 2.1. Rynek płodów rolnych. Bieżący rok był wyjątkowo niekorzystny dla rolników z naszej gminy. Po raz kolejny wystąpiła u nas klęska suszy, która ostatnio była u nas w 2006 roku co wpłynęło na znaczne obniżenie plonów. I tak na przykład wiosną przewidywano plon pszenicy jarej na poziomie 4,8 tony z 1 hektar, a w ostateczności zebrano niecałe 3,5 tony z 1 hektar. Było to wynikiem braku opadów atmosferycznych od kwietnia do połowy lipca. Mimo niskich plonów na terenie naszej gminny, ceny zbóż drastycznie spadły co było powodem dużych zbiorów w innych częściach kraju oraz Europy. Niskie ceny zbóż przy tak małych plonach powodują brak opłacalności produkcji. Dodatkowo na brak opłacalności wpłynęły bardzo wysokie wzrosty cen środków do produkcji rolnej tj. nawozy, środki ochrony roślin. Choć trzeba zaznaczyć, że nasza gmina jest głównie konsumentem zboża z uwagi na bardzo rozwinięty sektor produkcji żywca wieprzowego i wołowego, dlatego niskie ceny zbóż i pasz mogą pozytywnie wpłynąć na poprawę opłacalności produkcji żywca. 4

5 Ceny zboża w roku 2007 oraz Zboże 2007 r. Cena materiału 2008 r. siewnego w 2008 r. Pszenica konsumpcyjna 880 zł/t 430 zł/t 210 zł/t Pszenica paszowa 840 zł/t 500 zł/t 210zł/t Pszenżyto 700 zł/t zł/t zł/t zł/t 153 zł/t 700 zł/t 400 zł/t 175 zł/t zł/t 150 zł/t Żyto Jęczmień Kukurydza mokra W miesiącu październiku Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi wprowadził cła zaporowe na import zboża, co może poprawić sytuację producentów oraz na początku listopada został uruchomiony skup interwencyjny prowadzony ARR w celu stabilizacji rynku Rynek żywca wieprzowego i wołowego. Żywiec wieprzowy Utrzymujący się do jesieni 2006 roku brak opłacalności chowu trzody chlewnej spowodował głęboką redukcję trzody chlewnej oraz rezygnację niektórych gospodarstw z produkcji żywca wieprzowego. Od jesieni 2006 roku relacje cen trzoda żyto kształtował się poniżej poziomu opłacalności, który według badań Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej wyrażał się stosunkiem 1:8. W końcu 2005 roku cena 1 kg żywca równoważyła 10,9 kg żyta, a w końcu 2007 roku zaledwie 4,7 kg i na zbliżonym poziomie utrzyma się w bieżącym roku. Zmniejszenie pogłowia wystąpiło we wszystkich grupach- przy czym najwięcej rolnicy wyzbyli się macior, co będzie czynnikiem obniżającym produkcję pod koniec tego roku i w 2009r. 5

6 Mimo, że obecnie ceny pasz spadły ze względu na zmniejszone zapotrzebowanie na nie oraz spadające ceny zbóż, koszty produkcji ciągle rosną co jest wynikiem rosnących cen energii elektrycznej, gazu oraz oleju napędowego. Z danych uzyskanych od grupy producenckiej PRO-AGRO wynika, że poziom produkcji w 2008 roku będzie o 9 % niższy niż w 2007 roku. Spadek produkcji w 2009 roku będzie znacznie większy, choć może się zdarzyć, że w wyniku spadających cen zbóż oraz pasz wiele osób nie będących rolnikami, a mieszkający na wsi i posiadający warunki do chowu świń uzna, że jest to teraz dochodowy interes i wznowi produkcję co może spowodować kolejną świńską górkę czyli nadprodukcję żywca wieprzowego i w wyniku tego ceny żywca zaczną gwałtownie spadać na czym ucierpią rolnicy, którzy jedyne dochody uzyskują z produkcji żywca wieprzowego. Cena żywca wieprzowego w latch 2004r r. 4,90 zł Cena w zł za 1 kg. 4,70 zł 4,50 zł 4,30 zł Koszty produkcji 4,10 zł 3,90 zł 3,70 zł 3,50 zł 3,30 zł 2004 r r r r r. Żywiec wołowy Poprawa warunków chowu bydła po akcesji Polski do Unii Europejskiej spowodowała systematyczny chociaż powolny wzrost pogłowia. Produkcja mięsna nadal jest prowadzona głównie w oparciu o stada krów mlecznych. Utrzymuje się tendencja wzrostowa w produkcji żywca wołowego. Ceny skupu do 2005 roku, a zwłaszcza ceny bydła młodego były istotnie wyższe niż ceny trzody chlewnej, podczas gdy wcześniej były znacznie tańsze. Cena młodego bydła rzeźnego 6

7 była w ciągu ostatnich dwóch lat kształtowała się następująco dane grupy producenckiej KROT AGRO Ceny żywca wołowego (byki) w latach 2007 r r. Cena za 1 kg żywca wołowego. 4,95 zł 4,90 zł 4,85 zł 4,80 zł 4,75 zł 4,70 zł 4,65 zł 4,60 zł 4,55 zł 4,50 zł I 2007 r II 2007 r. III 2007 r. IV 2007 r. I 2008 r. II 2008 r. III 2008 r. Rynek mleka. Od początku 2008 roku na rynku mleka są odnotowywane ciągłe spadki ceny mleka. Cena od początku roku spadła o prawie 20% za litr, co bardzo negatywnie wpłynęło na opłacalność produkcji mleka, a w konsekwencji zablokuje rozwój gospodarstw nastawionych na produkcję mleka. Warto zaznaczyć, że w ubiegłym roku w tym samym okresie cena mleka była ponad 10 % wyższa niż w bieżącym roku co przy drożejących środkach do produkcji rolnej oraz energii spowodowało że produkcja mleka jest bardzo mało opłacalna, a część rolników zastanawia się nad likwidacją stad. Na lokalnym rynku działa jeden zakład mleczarski tj. Nutricia. Na dzień dzisiejszy sytuacja zakładu jest dobra, choć mleczarnia odczuwa duży spadek cen na artykuły mleczarskie (mleko w proszku, masło, ser) na rynku europejskim. 7

8 Ceny mleka w 2008 roku. Cena w zł za 1 litr mleka. 1,2 1,15 1,1 1,05 1 0,95 0, Rynek środków do produkcji rolnej. Nawozy Sytuacja na rynku nawozów sztucznych jest dziś najgorsza od roku Ceny nawozów w ostatnim czasie wzrosły od 80% do 150%, co w stosunku do taniejących płodów rolnych (spadek od 30% do 50%) jest dużym ciosem w opłacalność produkcji rolniczej, która praktycznie nie istniej już od wielu lat. Już dziś rolnik będzie się zastanawiał czy użyć nawozu w odpowiedniej dawce, która pozwoli uzyskać oczekiwany plon, bo jeśli ponownie wystąpi klęska suszy to zainwestowanie kilku tysięcy w nawozy będzie startą pieniędzy, gdyż sam nawóz bez wody nic nie pomoże. Powstaje pytanie, czy na skutek wzrostu cen nawozów mineralnych nastąpi ograniczenie ich stosowania (zmniejszenie dawek na jednostkę powierzchni użytków rolnych). Jest zagrożenie, że przy tak małych dawkach nawozów, jakie się stosowało po 1990 roku, dalsze ograniczenie ilości składników pokarmowych dla roślin dostarczanych glebom może doprowadzić do zmniejszenia żyzności i urodzajności gleb. Nastąpi dalsze ubożenie gleb w składniki pokarmowe i w efekcie będziemy otrzymywali mniejsze i gorszej jakości plony roślin. Pamiętajmy, że nawożenie to bardzo ważna, perspektywiczna inwestycja w podstawowy warsztat rolnika żyzną i urodzajną glebę. 8

9 Ceny nawozów sztucznych w roku 2007 oraz r r. Polifoska zł 2270 zł Polifoska zł 2655 zł Mocznik 46% 1070 zł 1720 zł Polidap 1430 zł 3180 zł Siarczan Potasu 1230 zł 2630 zł Środki ochrony roślin Na rynku środków ochrony roślin także odnotowano w br. wzrost cen, niektóre środki tak podrożały że producenci wycofali je z rynku ze względu na brak zainteresowania. Drożejące środki ochrony rośli wraz z rosnącymi cenami nawozów mogą doprowadzić do tego, że na polach w naszej gminie niedługo dobrze będą rosły tylko chwasty. Ceny środków ochrony roślin w roku 2007 oraz r r. Rondoup 5 l 93 zł 189 zł Rofosat 5 l 76 zł 175 zł Chwastox turbo 5 l 103 zł 107 zł 3. Informacje na temat klęski suszy na terenie miasta i gminy Krotoszyn w 2008 roku. Bieżący rok 2008 był bardzo niekorzystny dla naszych rolników pod względem opadów atmosferycznych. Raport Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach, wskazuje, że od miesiąca kwietnia do lipca br. na naszym terenie wystąpił całkowity brak opadów połączony z wysokimi temperaturami co spowodowało klęskę suszy na terenie gminy Krotoszyn. W dniu 1 czerwca 2008r. została powołana przez Wojewodę Wielkopolskie komisja ds. szacowania start spowodowanych długotrwałą suszą w gminie Krotoszyn. Susza 9

10 objęła cały obszar gminy, tj ha. Komisja sporządziła 1098 imiennych protokołów suszowych, na podstawie których rolnicy mogli się ubiegać o jednorazowy zasiłek w wysokości 500 zł przy powierzchni gospodarstwa do 5 ha oraz 1000 zł jeśli powierzchnia przekracza 10 ha. Na podstawie protokołu rolnicy mogą występować do Urzędu Miejskiego w Krotoszynie o sporządzenie opinii, która jest przekazywana Wojewodzie Wielkopolskiemu, a następnie po pozytywnym rozpatrzeniu przekazywana rolnikowi, który może występować do banku o udzielenie preferencyjnego kredytu klęskowego. Na terenie miasta i gminy Krotoszyn najbardziej ucierpiały uprawy zbóż jarych w których straty dochodziły nawet do 80% na słabych glebach. Zboża ozime nie ucierpiały w tak znaczący sposób jak jare, ale ich straty sięgały 45%. Najbardziej, z braku opadów ucierpiały trawy oraz łąki trwałe gdzie straty sięgały do 90% w drugim pokosie. Duże straty były także przewidywane w uprawie buraków oraz kukurydzy, ale po zakończeniu szacowania strat nastąpiła poprawa warunków atmosferycznych tj. występowały opady, co przyczyniło się do zmniejszenia strat w tych uprawach. W uprawie warzy i owoców straty sięgały 40%. Ze względu, że krotoszyńscy rolnicy uprawiają zboża oraz inne rośliny głównie na cele paszowe, tegoroczna susza spowodowała, że część rolników będzie musiała dokupić paszę z innych źródeł co spowoduję wzrost kosztów produkcji żywca i mleka. Straty szacuje się w wysokości: zboża ozime % zboża jare % kukurydza % (duży spadek wartości paszowej, ze względu na słabo wykształcone kolby) ziemniaki % buraki cukrowe 60% rzepak 30-35% trawy w uprawie polowej, koniczyna, lucerna 90% II pokosu łąki % II pokosu 10

11 Suma strat jakie wystąpiły w gminne Krotoszyn sporządzona na podstawie prac komisji. Liczba gospodarstw dotkniętych klęska ogółem. Powierzchnia dotknięta klęską ogółem (ha). Wielkość start ogółem w (zł). Liczba gospodarstw ubiegających się o kredyt , , Pomoc dla rolników poszkodowanych w suszy. Według Uchwały Rady Ministrów z dnia 26 sierpnia 2008r. w sprawie ustanowienia Programu Pomocy dla Rodzin Rolniczych, w których gospodarstwach rolnych powstały szkody spowodowane suszą lub huraganem w 2008r., rolnicy mogą ubiegać się o: - kredyty klęskowe. - jednorazową pomoc w Ośrodkach Pomocy Społecznej. - umorzenie podatku rolnego, czynszów dzierżawnych oraz umorzenie składki KRUS. Jednorazowe zapomogi Miejsko Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Krotoszynie od dnia 1 października do dnia 10 października przyjmował wnioski od rolników poszkodowanych w suszy, którzy byli zainteresowani jednorazową zapomogą w wysokości 500zł lub 1000zł. W tym okresie wpłynęło ok wniosków o wypłatę jednorazowej zapomogi. Aby uzyskać pomoc rolnik musiał przedstawić protokół strat oraz zaświadczenie o płaceniu składek KRUS. Na dzień dzisiejszy MGOPS otrzymał kwotę ok ,00 zł i przygotowuje się do wypłat zapomóg dla rolników. Kredyty klęskowe W październiku została uruchomiona linia kredytowa na wznowienie produkcji rolnej dla rolników poszkodowanych w tegorocznej suszy. Oprocentowanie takiego kredytu wynosi dla rolnika 3,5% w stosunku rocznym. Pozostałą część oprocentowania refunduje państwo. 11

12 Kwota kredytu nie może przekroczyć 80% (90% dla obszarów ONW, Natura 2000) strat poniesionych w wyniku klęski. Rolnicy mogą także prolongować termin spłaty kredytów klęskowych zaciągniętych w 2006 roku. Do dnia 28 października 2008r. wpłynęło 214 wniosków o przesunięcie terminu spłaty kredytów klęskowych na kwotę 2.210,200 zł. Wszystkie wnioski zostały rozpatrzone pozytywnie. Należy spodziewać się, że końca roku wpłyną jeszcze następne wnioski o przesunięcie terminów płatności kredytów klęskowych na kwotę ok. 2 mln zł. W dniu sporządzania raportu rolnicy nie mieli jeszcze możliwości ubiegania się o nowy kredyt, gdyż procedura wymaga wydania opinii wojewody. Opinie taką wydaje Wojewoda Wielkopolski na podstawie protokołu start na wniosek rolnika. W dniu 10 listopada było wysłanych ok. 150 takich opinii. Kredytu udziela Bank Spółdzielczy w Krotoszynie oraz Bank Zachodni WBK S. A. w Krotoszynie 4. Środki Unii Europejskiej, a krotoszyńskie rolnictwo. Płatności bezpośrednie W Biurze Powiatowym ARiMR przyjęto 3762 wnioski o przyznanie płatności do gruntów na rok 2008 związane z użytkowanymi gruntami rolnymi na terenie powiatu krotoszyńskiego, z czego 1373 wniosków przypada na gminę Krotoszyn. Wypłaty powinny zacząć się od grudnia br. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Oś 1 Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego: Renty strukturalne W 2008 roku przyjęto 37 wniosków o przyznanie renty strukturalnej. Oś 2 Poprawa środowisko naturalnego i obszarów wiejskich: Wspieranie gospodarstw na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW): W 2008 roku przyjęto 482 wnioski. 12

13 Program rolnośrodowiskowy: W 2008 roku przyjęto 105 wnioski. Zalesianie gruntów rolnych: Nie wpłynął żaden wniosek. Oś 3 dotycząca jakości życia na obszarach wiejskich i różnicowania gospodarki wiejskiej oraz Oś 4 LEADER nie są realizowane przez biura powiatowe. W 2008 roku wyznaczony został termin na dokończenie inwestycji w ramach PROW dotyczących Dostosowania Gospodarstw do Standardów Unii Europejskiej. Na terenie powiatu zrealizowano 98% projektów, na które ARiMR wypłaciła ponad 40 mln złotych. Rok 2008 wyznacza termin na składanie oświadczeń przez beneficjentów działania Wspieranie Gospodarstw Niskotowarowych. Na 61 wniosków z roku 2005 złożono 41 oświadczeń o spełnieniu warunków wymaganych w celu otrzymania pomocy na 2 następne lata. W sumie Biuro Powiatowe przyjęło 163 wnioski na wspomniane działanie. 5. Choroba Aujeszkyego na terenie miasta i gminy Krotoszyn. Warto podkreślić, iż od kwietnia br. rozpoczęła się realizacja programu zwalczania choroby Aujeszkyego u świń. Program wprowadzony do realizacji na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ma na celu uwolnienie całego terytorium Rzeczypospolitej od choroby Aujeszkyego u świń. Uwolnienie całego terytorium Rzeczypospolitej Polskiej od tej choroby pozwoli polskim producentom świń na swobodną wymianę handlową z państwami uznanymi za urzędowo wolne od choroby Aujeszkyego. Mimo, że choroba ta nie jest groźna dla człowieka, w hodowli trzody chlewnej powoduje wysokie straty ekonomiczne. Przypadki wystąpienia tego wirusa podlegają w Polsce obowiązkowi rejestracji. Do końca bieżącego roku zostanie zakończone pierwsze próbobranie we wszystkich stadach świń zgłoszonych przez ARiMR i rozpocznie się drugie próbobranie. Uzyskane 13

14 wyniki z pierwszego próbobrania świadczą, że rozprzestrzenianie wirusa choroby w stadach świń jest znacznie wyższe, niż szacowano przed badaniem. Na terenie miasta i gminy Krotoszyn w 2008 roku przebadano 3979 świń z czego u 194 wykryto wirusa. Wszystkie zarażone sztuki zostały zlikwidowana, a rolnicy dostali rekompensatę. 6. Podsumowanie Bieżący rok 2008 był wyjątkowo niekorzystny dla rolników z naszej gminy. Doświadczyli bardzo dotkliwej suszy, która w połączeniu z bardzo szybko rosnącymi kosztami produkcji uczyniła ten rok całkowicie niedochodowy w rolnictwie. Nadchodzące lata nie napawają optymizmem krotoszyńskich rolników cyklicznie powtarzająca się susza, ciągłe podwyżki cen środków do produkcji rolnej oraz energii elektrycznej i ropy powodują że coraz mniej młodych osób widzi swoją przyszłość w tej branży, co może doprowadzić że gmina Krotoszyn nie będzie już liderem w naszym regionie. Krotoszyńscy rolnicy zamiast inwestować w nowe technologie i rozwijać produkcję skupili się tylko na tym aby przetrwać licząc na lepsze czasy. Jednym ze sposobów przetrwania są kredyty, które mogą niedługo doprowadzić do bankructwa niektóre gospodarstwa. Już dziś większość rolników zaciąga nowe kredyty po to tylko aby spłacić stare. Jako gmina nie mamy większych możliwości, aby poprawić sytuację rolników. Możemy jedynie pomagać poprzez rozsądne ustanawianie stawki podatku rolnego oraz edukację, ale trudno uczyć rolników nowych technologii skoro większości nie stać aby w nie zainwestować, a głowy rolników głównie zaprzątają myśli jak wyżywić rodzinę i wykształcić dzieci, aby miały lepszą przyszłość. Powinniśmy także tłumaczyć społeczeństwu, że na wsi nie jest tak jak mówią niektórzy; czyli, że płyną tam miliony z Unii, że rolnicy płacą niskie stawiki KRUS oraz że nie mają podatku dochodowego. Niestety dopłaty bezpośrednie do ziemi już dzisiaj nawet w połowie nie rekompensują wzrostu kosztów produkcji, a stawki KRUS może i są niskie, ale emerytury rolników są także bardzo niskie. A co do podatku dochodowego, to z pewnością wszyscy rolnicy by go chcieli płacić, ale trudno płacić podatek od dochodów jeśli ciągle ma się straty. 14

15 Podziękowania dla firm i organizacji, które udzieliły potrzebnych informacji do sporządzenia raportu: AGROPASZ Sp. z.o.o. AGROZBYT Spółka Jawna. ARiMR Biuro Powiatowe w Krotoszynie. Bank Spółdzielczy w Krotoszynie. BLENDING Sp. z.o.o. CENTNAS Sp. z.o.o. Gminna Spółdzielnia Sch w Krotoszynie. Krotoszyńska Spółdzielnia Producentów Wołowiny KROT-AGRO. Miejsko Gminny Związek Rolników Kółek i Organizacji Rolniczych w Krotoszynie. NURICIA Zakłady Produkcyjne Sp. z.o.o. Przedsiębiorstwo Wielobranżowe REMEK. Powiatowy Inspektorat Weterynarii w Krotoszynie. Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Krotoszynie. Zrzeszenie Producentów Trzody Chlewnej PRO-AGRO w Krotoszynie. 15