ÇÓÚ Ë Ï Program nauczania j zyka rosyjskiego w szko ach ponadgimnazjalnych: liceum ogólnokszta càcym, liceum profilowanym i technikum

Transkrypt

1 ÇÓÚ Ë Ï Program nauczania j zyka rosyjskiego w szko ach ponadgimnazjalnych: liceum ogólnokszta càcym, liceum profilowanym i technikum Zakres podstawowy Regina Franczak

2 Redaktor: Paulina S upek Redaktor techniczny: Maryla Broda Konsultacja: Gra yna G ód, Gra yna Migdalska Program dopuszczony do u ytku szkolnego na podstawie opinii rzeczoznawców: prof. dr. hab. Mariana Bybluka i mgr. Marka Sadowskiego Numer Dopuszczenia: DPN /08 Copyright by Wydawnictwo Szkolne PWN Sp. z o.o. Warszawa 2009 ISBN Wydawnictwo Szkolne PWN Sp. z o.o. ul. Swi tojerska 5/7, Warszawa Wydanie pierwsze Arkuszy drukarskich: 8,0 Sk ad i amanie: pm studio Druk ukoƒczono w styczniu 2009 r. Druk i oprawa:

3 Spis TreÊci 1. Metryczka programu Wst p Charakterystyka programu i jego struktura Adresaci programu Cele edukacyjne Cele kszta cenia Cele wychowania Materia nauczania Programowe treêci nauczania System foniczny i graficzny Struktury gramatyczne Katalog tematów zakres tematyczny Intencje j zykowe Procedury osiàgania celów nauczania Metody i formy pracy Wybrane metody nauczania Techniki rozwijania poszczególnych sprawnoêci j zykowych Strategie nauczania i uczenia si Nauczanie gramatyki Wskazówki do realizacji programu Podr cznik i jego cechy InterdyscyplinarnoÊç zintegrowanie nauki j zyka rosyjskiego z innymi przedmiotami, Êcie ki edukacyjne Wskazówki do opracowania rozk adu materia u Czas realizacji programu LiczebnoÊç grup j zykowych Wyposa enie sali lekcyjnej Kontrola i ocena ucznia Najwa niejsze poj cia w procesie oceniania Formy kontroli Samodzielna ocena opanowania sprawnoêci j zykowych wg skali europejskiej Portfolio j zykowe Nauczycielski plan wynikowy Bibliografia

4 1. Metryczka programu Program nauczania j zyka rosyjskiego w szko ach ponadgimnazjalnych / zakres podstawowy. Program zosta przygotowany na potrzeby liceum ogólnokszta càcego, trzyletniego liceum profilowanego i technikum, w zakresie podstawowym i uwzgl dnia zadania, cele oraz treêci sformu owane w Podstawie programowej kszta cenia ogólnego Za àcznik nr 3 do Rozporzàdzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 23 sierpnia 2007 r. zmieniajàcego rozporzàdzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kszta cenia ogólnego w poszczególnych typach szkó. Program uwzgl dnia równie standardy wymagaƒ egzaminacyjnych regulowanych przez Rozporzàdzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 kwietnia 2003 r. zmieniajàce rozporzàdzenie w sprawie standardów wymagaƒ b dàcych podstawà przeprowadzenia sprawdzianów i egzaminów (Dz. U z 2003 r. Nr 90, poz. 846). W programie uwzgl dnione zosta y tak e wytyczne Europejskiego systemu opisu kszta cenia j zykowego: uczenie si, nauczanie, ocenianie. Autorkà programu jest Regina Franczak, nauczyciel dyplomowany, egzaminator, doradca metodyczny edukator, trener, nauczyciel z wieloletnim sta em w szkolnictwie Êrednim, ekspert MENiS w zakresie awansu zawodowego nauczycieli. Prowadzi warsztaty metodyczne dla nauczycieli, wspó pracuje z OKE w zakresie szkolenia oraz projektowania i sprawdzania zadaƒ egzaminacyjnych. Jest wspó autorkà programu nauczania j zyka rosyjskiego dla gimnazjum. 4

5 2. Wst p J zyk rosyjski jest uznanym Êrodkiem komunikacji g ównie w Europie Wschodniej. Uczenie si j zyka rosyjskiego stwarza mo liwoêci opanowania na poziomie podstawowym nowego, poza j zykiem ojczystym i ewentualnie innym j zykiem, j zyka obcego, poszerzajàc tym samym mo liwoêci ucznia zarówno przy wyborze j zyka na egzaminie maturalnym jak i perspektyw w asnego rozwoju. Nauka j zyka rosyjskiego wnosi dodatkowe wartoêci w ogólne wykszta cenie ucznia. Kszta tuje jego postaw humanistycznà, zapoznaje z innym ni w j zyku ojczystym systemem komunikowania si, z innymi Êrodkami wyra ania znanych uczniom poj ç, jak równie wprowadza nowe poj cia uwarunkowane odr bnoêcià ycia i kultury. Zainteresowanie kontaktami z ludêmi komunikujàcymi si w j zyku rosyjskim roênie w Êwiecie, a my, Polacy mamy du o wi kszà atwoêç uczenia si tego j zyka chocia by z racji jego s owiaƒskiego rodowodu. Wiele s ów i terminów rozumiemy nawet bez uczenia si tego j zyka. Mo emy wi c, znajàc np. j zyk niemiecki czy angielski, byç komunikacyjnymi poêrednikami mi dzy tymi kulturami i kulturà rosyjskà. Zachodzàce w Polsce i Europie zmiany sk aniajà nas zatem do zmiany spojrzenia na uczenie si j zyka rosyjskiego, a co za tym idzie nowego zdefiniowania celów i metod nauczania tego j zyka. Punktem odniesienia dla prezentowanego programu nauczania j zyka rosyjskiego jest Podstawa programowa kszta cenia ogólnego dla liceów ogólnokszta càcych, liceów profilowanych, techników, uzupe niajàcych liceów ogólnokszta càcych i techników uzupe niajàcych 1. Niniejszy program skierowany jest do tych odbiorców, którzy realizujà podstaw programowà B i C. Podstawa programowa B dotyczy nauki j zyka obcego nowo ytnego jako pierwszego, rozpoczynajàcej si od poziomu zerowego, lub jako drugiego, gdy nauczanie tego j zyka stanowi kontynuacj nauczania w gimnazjum albo gimnazjum i zasadniczej szkole zawodowej. W zakresie podstawy programowej B niniejszy program odnosi si jedynie do kursu od podstaw, czyli do poziomu zerowego. Podstawa programowa C natomiast dotyczy nauki j zyka obcego nowo ytnego jako drugiego, rozpoczynajàcej si od poziomu zerowego. Przewiduje si dwa warianty pracy z programem: pierwszy przeznaczony jest do realizacji podstawy programowej B, czyli obejmuje nauk j zyka rosyjskiego w wymiarze co najmniej 3 godzin tygodniowo od podstaw, drugi przeznaczony jest do realizacji podstawy programowej C, czyli obejmuje nauk j zyka rosyjskiego w wymiarze 1-2 godzin tygodniowo. Wa nym punktem odniesienia dla niniejszego programu jest te dokument Rady Europy dotyczàcy kszta cenia j zykowego okreêlany jako Europejski system opisu kszta cenia j zykowego: uczenie si, nauczanie, ocenianie 2 Niniejszy program nosi tytu ÇÓÚ Ë Ï 3, gdy powsta a do niego seria podr czników o tym tytule, z której przyk ady pos u y y do zilustrowania omawianych w nim zagadnieƒ. Do realizacji programu na podstawie treêci z podstawy programowej C przeznaczone sà dwie pierwsze cz Êci serii ÇÓÚ Ë Ï (pierwsza klasa ok. 3/4 podr cznika i zeszytu çwiczeƒ ÇÓÚ Ë Ï 1; druga klasa koniec pierwszego podr cznika + po owa drugiego podr cznika ÇÓÚ Ë Ï 2; trzecia klasa koniec cz Êci drugiego podr cznika) z pomini ciem stron zatytu owanych Ä ËÚÛapple Ì Ûapple! Do realizacji programu na podstawie treêci z podstawy programowej B przeznaczone sà trzy cz Êci serii ÇÓÚ Ë Ï, ka da na jeden rok nauki. 1 Rozporzàdzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 23 sierpnia 2007 r. zmieniajàcego rozporzàdzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kszta cenia ogólnego w poszczególnych typach szkó. 2 Europejski system opisu kszta cenia j zykowego: uczenie si, nauczanie, ocenianie, dokument Rady Europy wydany w j zyku polskim przez Wydawnictwa CODN, Warszawa ÇÓÚ Ë Ï 1: Podr cznik z p ytami CD oraz Zeszyt çwiczeƒ (Ma gorzata Wiatr-Kmieciak, S awomira Wujec), Niezb dnik nauczyciela segregator z wk adkami zawierajàcy: Poradnik dla nauczyciela. Klasa I. (Ma gorzata Wiatr-Kmieciak, S awomira Wujec), Testy czàstkowe i semestralne. Klasa I (Urszula Korczak), Przyk adowe scenariusze lekcji. Klasa I. Semestr 1. i 2. (Monika Zdunik), Plan wynikowy. Klasa I (Krystyna Klimas), Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2008 ÇÓÚ Ë Ï 2: Podr cznik z p ytami CD oraz Zeszyt çwiczeƒ (Ma gorzata Wiatr-Kmieciak, S awomira Wujec), Niezb dnik nauczyciela segregator z wk adkami zawierajàcy: Poradnik dla nauczyciela. Klasa II. (Ma gorzata Wiatr-Kmieciak, S awomira Wujec), Testy czàstkowe i semestralne. Klasa II, Przyk adowe scenariusze lekcji. Klasa II. Semestr 1. i 2., Plan wynikowy. Klasa II, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2009 ÇÓÚ Ë Ï 3: Podr cznik z p ytami CD oraz Zeszyt çwiczeƒ (Ma gorzata Wiatr-Kmieciak, S awomira Wujec), Niezb dnik nauczyciela segregator z wk adkami zawierajàcy: Poradnik dla nauczyciela. Klasa III. (Ma gorzata Wiatr-Kmieciak, S awomira Wujec), Testy czàstkowe i semestralne. Klasa III, Przyk adowe scenariusze lekcji. Klasa III. Semestr 1. i 2., Plan wynikowy. Klasa III, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa

6 Cele niniejszego programu i jego treêci korespondujà ze standardami Rady Europy co pozwoli okreêliç u ytkownikom programu poziom bieg oêci j zykowej. Dla uczàcego si oznacza to mo liwoêç oceny w asnej kompetencji j zykowej i komunikacyjnej. Program ten zak ada osiàgni cie bieg oêci j zykowej u ytkowników na poziomie A2 (podstawa programowa C) oraz B1 (podstawa programowa B) okreêlonych przez wspomniany dokument RE. Niniejszy program powinien stanowiç pomoc dla nauczyciela przy: planowaniu pracy oraz przygotowywaniu rozk adów materia u i planów wynikowych, odpowiedniej realizacji poszczególnych partii materia u poprzez dobór w aêciwych metod i technik pracy, wyborze podr czników i ksià ek pomocniczych, prowadzeniu kontroli bie àcej i okresowej oraz ocenianiu uczniów. 2.1 Charakterystyka programu i jego struktura Wiele czynników wp ywa na sukces w uczeniu si j zyka obcego, a poziom opanowania j zyka obcego nauczanego w tych samych warunkach mo e byç ró ny. Wiadomo np. e szybciej j zyka obcego uczà si osoby, które p ynnie w adajà j zykiem ojczystym i posiadajà du y zasób s ów. Istotnà rol w uczeniu si j zyka obcego odgrywajà tak e w aêciwoêci charakterologiczne jak np. wytrwa oêç, sumiennoêç, samokontrola, zdecydowanie w dzia aniu. Wymienione cechy wspomagajà proces organizowania w asnej nauki, przejmowania za nià coraz wi kszej odpowiedzialnoêci. W nauce j zyka obcego poszukuje si obecnie takich metod, które gwarantowa yby szybkie i skuteczne uczenie si. Najwa niejszà ich cechà powinno byç skupienie uwagi na osobie uczàcego si, uwzgl dniajàc jego poczucie bezpieczeƒstwa, styl uczenia si, zainteresowania i preferencje. PodejÊcie komunikacyjne rekomendowane w niniejszym programie funkcjonuje dziê jako najpowszechniejsze podejêcie w nauczaniu j zyków obcych. G ównym jego celem jest osiàgni cie przez ucznia umiej tno- Êci skutecznego porozumiewania si w naturalnych sytuacjach komunikacyjnych. Takie podejêcie àczy wiele cech z metod konwencjonalnych i niekonwencjonalnych, wykorzystujàc liczne techniki wypracowane przez te metody. We wspó czesnej metodyce nauczania j zyków obcych mówi si o metodzie eklektycznej, gdy nie istnieje jedna, najlepsza metoda nauczania gotowy do zastosowania przepis na osiàgni cie sukcesu. Niniejszy program konsekwentnie proponuje metod eklektycznà w nauczaniu j zyka rosyjskiego, skutecznà dla podejêcia komunikacyjnego (patrz rozdzia 5.1). W programie akcentuje si potrzeb indywidualizacji pracy ucznia nad j zykiem w szkole i w domu. Nauczyciel j zyka rosyjskiego powinien braç pod uwag takie czynniki jak ró ne rodzaje pami ci oraz ró ne typy osobowoêci uczniów np. emocjonalny, refleksyno-logiczny, a tak e ró ne predyspozycje uczàcego si w zakresie poszczególnych sprawnoêci, zainteresowaƒ, upodobaƒ oraz motywacj. Przyj to za o enie, e proces nauczania i uczenia si zmierzaç b dzie do ukszta towania u uczniów trzech rodzajów kompetencji: kompetencji komunikacyjnej, kulturowej i j zykowej. Przez kompetencj komunikacyjnà rozumie si umiej tnoêç skutecznego porozumiewania si w mowie i piêmie w sposób odpowiadajàcy danej sytuacji, z uwzgl dnieniem roli w jakiej wyst puje uczeƒ jako nadawca i odbiorca komunikatu. Przez kompetencj kulturowà rozumie si znajomoêç realiów kulturowych i umiej tnoêç pos ugiwania si tà wiedzà, w konkretnej sytuacji komunikacyjnej. A zatem na kompetencj kulturowà sk ada si wiedza o kraju, o wytworach kultury materialnej i duchowej, jej przedstawicielach, a tak e realiach i normach w zachowaniu jednostek i grup spo ecznych. Przez kompetencj j zykowà rozumie si wiedz j zykowà umo liwiajàcà uczàcemu si j zyka zarówno rozumienie, jak i tworzenie ze skoƒczonej liczby elementów j zykowych nieskoƒczonej liczby zdaƒ. Ta wiedza j zykowa dotyczy systemu regu stanowiàcych gramatyk danego j zyka. ZnajomoÊç gramatyki i umiej tnoêç stosowania jej regu w kontekêcie jest narz dziem niezb dnym do osiàgni cia kompetencji j zykowej. W procesie nauczania j zyka obcego nauczyciel powinien byç gwarantem czynionego przez ucznia post pu. To nauczyciel czuwa nad prawid owym rozwojem kompetencji j zykowych, umiej tnie stosujàc w aêciwe metody i techniki pracy. Od postawy nauczyciela zale à równie m.in. motywacja i zainteresowanie uczniów naukà j zyka rosyjskiego. Do czynników wspierajàcych te procesy niewàtpliwie nale à entuzjazm, inteligencja nauczyciela oraz widoczna u niego satysfakcja z przekazywania wiedzy. 6

7 Program zak ada, e istot nauczania j zyka rosyjskiego stanowià çwiczenia komunikacyjne w tym j zyku, zmierzajàce do ukszta towania czterech podstawowych sprawnoêci j zykowych: przekazywania informacji ustnie i na piêmie oraz odbierania ich w formie s uchowej (rozumienie mowy) i wzrokowej (czytanie ze zrozumieniem). Jest w nim te mowa o interakcji, mediacji i kompetencji interkulturowej zalecanych we wspomnianym na str. 5. Europejskim systemie opisu kszta cenia j zykowego. Umiej tnoêç jednoczesnego s uchania ze zrozumieniem i mówienia lub s uchania czy czytania ze zrozumieniem oraz pisania wchodzà w sk ad kompetencji interakcji. Istnieje interakcja ustna i pisemna. Interakcja ustna wyst puje najcz Êciej w postaci: rozumienia komunikatów wyg aszanych przez rodzimych u ytkowników oraz ustosunkowanie si do nich, dyskusji formalnej i nieformalnej w tym np. prowadzenie negocjacji, konwersacji w tym prowadzenia rozmów sterowanych, umiej tnoêci relacjonowania wydarzeƒ, opisywania sytuacji, przedmiotów i osób, wyra ania w asnych opinii. Interakcja pisemna wyst puje w postaci: informacji, notatek, korespondencji (listu, faksu, poczty elektronicznej), formularzy. W autentycznej komunikacji bardzo wa ne jest, aby uczeƒ oprócz opanowania kompetencji interakcji stosowa kompetencj mediacji. Uwzgl dniajàc jà, uczeƒ tworzy pomost mi dzy rozmówcami, którzy nie sà zdolni porozumieç si bezpoêrednio. Z mediacjà ustnà mamy do czynienia w trakcie: t umaczenia nieformalnego: dla znajomych, rodziny, turystów (np. jad ospisów) itp., t umaczenia na ywo. Mediacj pisemnà stosujemy w przypadku: streszczenia (np. artyku ów z gazet i czasopism), reformu owania (np. tekstów specjalistycznych dla niespecjalistów), t umaczenia literackiego, t umaczenia specjalistycznego (np. tekstów i dokumentów prawnych, ekonomicznych, naukowych). Kompetencja mediacji polega zatem na umiej tnoêci przetwarzania tekstu niezrozumia ego dla rozmówcy/odbiorcy na taki, który on zrozumie, np. j zyk administracyjny na j zyk codzienny. W przeciwieƒstwie do innych przedmiotów nauczania, nauka j zyka obcego polega przede wszystkim na kszta towaniu umiej tnoêci, a nie na przyswajaniu wiadomoêci. Od poczàtku nauki koncentrujemy si g ównie na funkcji komunikacyjnej j zyka, a dopiero na poziomie zaawansowanym j zyk staje si dodatkowo noênikiem wiedzy, g ównie na temat kultury materialnej i duchowej kraju nauczanego j zyka, w tym wypadku Rosji. Niemniej od pierwszych lekcji zapoznajemy m odzie z bogatà i zró nicowanà rzeczywistoêcià Rosji. Poczàtkowo jej obraz mo e byç niezupe nie prawdziwy, poniewa rzeczywistoêç t odbieramy przez pryzmat naszej ojczystej kultury, naszych systemów wartoêci. Uczeniu si j zyka towarzyszà ró ne motywy, i jak twierdzà psycholodzy, wiele z nich ma êród a w postawach osób uczàcych si wobec j zyka, kultury, grupy spo ecznej oraz samego procesu uczenia si. Postawa zaê wobec j zyka bardzo cz sto zdeterminowana jest postawà wobec grupy mówiàcej tym j zykiem. Ta uwaga wydaje si byç szczególnie wa na w wypadku j zyka rosyjskiego, który zawsze budzi emocje w naszym spo eczeƒstwie. Trudna rola likwidowania negatywnych odczuç i budowania w umys ach uczniów obrazu wolnego od stereotypów, przypada g ównie nauczycielowi j zyka rosyjskiego. Wiele zale- y od jego wiedzy i wra liwoêci, wymaga od niego odpowiedniego doboru materia ów dydaktycznych i tu odpowiednio dobrany podr cznik mo e w znacznej mierze wspieraç nauczyciela w jego dzia aniach. (Szczegó owo o podr cznikach w rozdziale 6.1.). Struktura programu Niniejszy program sk ada si z siedmiu rozdzia ów. Rozdzia pierwszy to metryczka programu. W rozdziale drugim przedstawiona zosta a charakterystyka programu, podano jego struktur, jego adresatów i ich charakterystyk. Rozdzia trzeci to przedstawienie i krótkie omówienie celów kszta cenia i wychowania na podstawie obowiàzujàcej podstawy programowej. W czwartym rozdziale wyszczególniono treêci nauczania. Procedury osiàgania celów nauczania omówione zosta y w rozdziale piàtym, w którym jest mowa o strategiach uczenia 7

8 si, technikach nauczania i technikach rozwijania sprawnoêci j zykowych. W rozdziale tym znajdujà si równie uwagi o nauczaniu gramatyki. W rozdziale szóstym zawarto wskazówki do realizacji niniejszego programu. Dotyczà one m.in. podr cznika kursowego, zintegrowania nauczania j zyka rosyjskiego z innymi przedmiotami (Êcie ki edukacyjne). Rozdzia siódmy w ca oêci poêwi cony jest problemom kontroli i ocenianiu. Znajdujà si w nim informacje zarówno o formach kontroli, sposobach oceniania jak i uwagi dotyczàce planowania wynikowego. W rozdziale tym równie zosta szczegó owo omówiony osobisty dokument ucznia, tzw. Portfolio j zykowe, s u àcy samodzielnej ocenie opanowania sprawnoêci j zykowych wed ug skali europejskiej Adresaci programu Adresatami niniejszego programu sà bezpoêrednio nauczyciele j zyka rosyjskiego uczàcy w klasach I-III liceum ogólnokszta cacego, liceum profilowanego i technikum oraz poêrednio autorzy podr czników i opracowaƒ metodycznych. Program umo liwia nauczycielom: opracowanie w asnych (autorskich) programów, okreêlenie perspektywicznych celów nauczania, zaprojektowanie prac kontrolnych i metod kontroli osiàgni ç uczniów. Niniejszy program k adzie nacisk na tworzenie na lekcji w aêciwej atmosfery i klimatu psychologicznego w celu wyzwolenia aktywnoêci uczàcego si. Uczeƒ powinien byç Êwiadomym uczestnikiem procesu uczenia si. Warto pami taç, e podmiotem dzia aƒ nauczyciela sà uczniowie szkó ponagimnazjalnych, czyli sà oni po- Êrednimi odbiorcami programu. Sà to osoby wchodzàce w wiek dorastania, b dàcym okresem, w którym osobowoêç dziecka przeobra a si w osobowoêç cz owieka doros ego. Ten okres wg J. Kozieleckiego 4 trwa do 18 roku ycia. Dorastanie jest kategorià spo ecznà, psychologicznà, obejmujàcà rozwój umys owy, emocjonalny, moralny i spo eczny. Wiek dorastania jest okresem tworzenia mniej lub bardziej autonomicznego, indywidualnego systemu znaczeƒ i poglàdu na Êwiat. Poszukiwanie podstawowych wartoêci i w asnej drogi yciowej wià e si cz sto z nadmiernym krytycyzmem w stosunku do doros ych i popadaniem z nimi w konflikty. U wi kszoêci dorastajàcych wzrasta poczucie to samoêci i ÊwiadomoÊci samego siebie oraz sk onnoêç do autorefleksji. Jednak doêç cz sto w tym wieku wyst pujà deformacje w obrazie samego siebie, stosowanie mechanizmów obronnych, ucieczka przed autorefleksjà. Niekiedy szereg negatywnych doêwiadczeƒ mo e umocniç w jednostce poczucie, e nie ma wp ywu na w asnà sytuacj. Powoduje to zaniechanie wysi ków na rzecz osiàgania wyznaczonych sobie celów i bierne oczekiwanie na pomoc z zewnàtrz. Wyst puje wtedy zjawisko okreêlone przez Seligmana jako wyuczona bezradnoêç 5. Przyczyniç si mo e do tego tak- e niew aêciwe oddzia ywanie szko y, jeêli b dà w niej dominowaç wzmocnienia negatywne. Nauczyciel j zyka obcego mo e pozytywnie wp ywaç na budowanie wizerunku uczàcego si poprzez wzmacnianie jego samodzielnoêci i wysy anie pozytywnych informacji. Prawid owe relacje emocjonalne nauczyciela z uczniem sà dla tego ostatniego bardzo wa ne, gdy emocje dorastajàcych mo na scharakteryzowaç jako ywe i bardzo intensywne. Wa nym êród em uczuç w tym okresie, wp ywajàcych na ich treêç, sà sytuacje spo eczne, a wi c tak e relacje z innymi ludêmi i sposoby porozumiewania si z nimi. yczliwa i wspierajàca postawa nauczyciela b dzie sprzyja a prawid owemu kszta towaniu si zainteresowaƒ poznawczych. W miar post pów socjalizacji emocje dorastajàcych ulegajà odpowiedniej modyfikacji, w wyniku której forma i si a reakcji zmieniajà si stosownie do okolicznoêci. Stwarzanie dobrych warunków dla tego procesu jest jednym z wa niejszych zadaƒ szko y, w której b dem by oby niedocenienie roli nauczyciela j zyka obcego. Proces nauczania j zyka obcego jest nauczaniem komunikowania si. Aby by on prawid owy, to prawid owy powinien te byç proces komunikowania si w j zyku ojczystym. Prawid owe relacje uczàcego si z nauczycielem niewàtpliwie majà du e znaczenie w procesie uczenia si j zyka obcego. Na ka dym etapie nauki j zyka, nauczyciel powinien przyk adaç szczególnà wag do g bokiego, psychologicznego znaczenia, jakie ma dla ucznia opanowanie drugiego j zyka. Opanowanie komunikacji obcoj zycznej polega na wchodzeniu w nowà rzeczywistoêç j zykowà. Uczeƒ, który ju pos uguje si j zykiem ojczystym, musi ustawicznie pokonywaç jego wp yw (interferencj ), tj. przeciwstawiaç si samoistnie narzucajàcym si jego ÊwiadomoÊci strukturom. Nowe trudnoêci mogà byç pokonane tylko wówczas, gdy uczeƒ przygotowany jest do ich przyj cia. Nauczyciel powinien ustalaç hierarchi trudnoêci tak, aby pojawia y si one w tym momencie, w którym uczeƒ wspomagany przez nauczyciela dojrza psychicznie do ich akceptacji. Nauczyciel decyduje w jakim stopniu, w warunkach szkolnych mo e realizowaç taki sposób nauczania j zyka rosyjskiego, który uwzgl dni motywy, potrzeby i cechy osobowoêci ucznia. W aêciwe rozeznanie w tym zakresie mo e stanowiç punkt wyjêcia w doborze najskuteczniejszych metod i technik nauczania. O niektórych z nich b dzie mowa w rozdziale 5. 4 Kozielecki, J., Psychologiczna teoria samowiedzy, PWN, Warszawa Pilecka, W., G. Rudkowska, L. Wrona, Podstawy Psychologii, Wydawnictwo naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2005 r., s

9 3. Cele edukacyjne We wst pie podstawy programowej MEN czytamy: [...] Nadrz dnym celem pracy edukacyjnej ka dego nauczyciela jest dà enie do wszechstronnego rozwoju ucznia. Konieczna jest harmonijna realizacja zadaƒ w zakresie nauczania, kszta cenia umiej tnoêci i wychowania. Zadania te tworzà wzajemnie uzupe niajàce si i równowa ne wymiary pracy ka dego nauczyciela. [...] Zatem nadrz dnym celem pracy edukacyjnej w IV etapie nauki jest wszechstronny rozwój ucznia. W wypadku nauki j zyka obcego celem nadrz dnym jest osiàgni cie przez ucznia kompetencji komunikacji pozwalajàcej mu funkcjonowaç we wspó czesnym wielokulturowym i wieloj zycznym spo eczeƒstwie. Zadaniem szko y jest nie tylko dba oêç o rozwój umys owy ucznia, ale tak e, w równym stopniu o jego rozwój psychiczny i spo eczny. Nauczania nie mo na oddzieliç od wychowania. Wychowujemy, oddzia ujàc na m odego cz owieka tak, by dobrze radzi sobie z rozwiàzywaniem problemów, uczy si rozumieç siebie i umia wspó yç z innymi. Nauczyciel j zyka rosyjskiego, tak jak i nauczyciele innych przedmiotów, powinien tworzyç w szkole Êrodowisko sprzyjajàce rozwijaniu twórczych postaw i ró norodnej aktywnoêci uczniowskiej. Wszystkie dzia ania winny byç skierowane na wdra anie ucznia do przejmowania odpowiedzialnoêci za w asny rozwój, do podejmowania samodzielnych dojrza ych decyzji oraz przygotowanie do pe nienia ró norakich ról w spo eczeƒstwie. W nauczaniu j zyka obcego Podstawa programowa ujmuje ogólne cele edukacyjne w nast pujàcy sposób: w cz Êci C Opanowanie j zyka na poziomie zapewniajàcym minimum komunikacji j zykowej. w cz Êci B Opanowanie j zyka na poziomie zapewniajàcym w miar sprawnà komunikacj w odniesieniu do spraw ycia codziennego. Przygotowanie do egzaminu maturalnego z j zyka obcego na poziomie podstawowym Cele kszta cenia W IV etapie nauczania, gdzie adresatem jest dorastajàca m odzie, nauczyciel powinien uwzgl dniç przede wszystkim: indywidualne potrzeby i mo liwoêci ucznia, a wi c proces kszta cenia powinien byç zindywidualizowany, kszta cenie umiej tnoêci, gdzie wiedza ma charakter funkcjonalny, kszta cenie nie tylko intelektualnego rozwoju ucznia, ale tak e sfery emocjonalnej i motywacyjnej ca oêciowoêç kszta cenia. Cele szczegó owe kszta cenia odnoszà si do konkretnych umiej tnoêci i elementów wiedzy, które pozwolà na osiàgni cie poszczególnych kompetencji j zykowych: rozwijanie sprawnoêci rozumienia ze s uchu i mówienia (w tym opanowanie zasad wymowy: artykulacji, intonacji oraz akcentuacji), rozwijanie sprawnoêci czytania i pisania (w tym opanowanie alfabetu rosyjskiego rozpoznawanie i pisanie liter; opanowanie podstawowych zasad ortografii), integracja sprawnoêci j zykowych, rozwijanie kompetencji interkulturowej, stosowanie kompetencji mediacji. W realizacji szczegó owych celów kszta cenia wa ne sà dzia ania nauczyciela, które b dà wspieraç: nabywanie umiej tnoêci j zykowych poprzez kontakt z autentycznymi wypowiedziami ustnymi i pisemnymi, przygotowanie uczniów do dalszego doskonalenia umiej tnoêci j zykowych (samokszta cenia) przez wybór w aêciwych strategii uczenia si, wzbogacenie systemu wiedzy ucznia poprzez stopniowe wprowadzanie w poszczególnych klasach aspektów kulturowych i wiedzy o Rosji i Rosjanach, wprowadzanie do nauczania j zyka rosyjskiego aspektów interkulturowych i integracji mi dzyprzedmiotowej (Êcie ki edukacyjne), umiej tne korzystanie z treêci podr cznika, materia ów pomocniczych w tym rozwiàzaƒ do çwiczeƒ s u àcych samoocenie, korzystanie z ró nych êróde informacji, w tym równie elektronicznych, umiej tnoêç korzystania z Europejskiego Portfolio J zykowego i EUROPASS. 9

10 3.2. Cele wychowania W pracy wychowawczej nauczyciele winni wspieraç rodziców w realizacji zadaƒ wychowawczych, umo liwiajàc uczniom stanie si odpowiedzialnymi za w asne ycie oraz rozwój osobowy poprzez stworzenie sprzyjajàcego takiemu rozwojowi Êrodowiska. W celach wychowawczych zwraca si uwag na wszystkie sfery osobowoêci m odego cz owieka: sfer fizycznà, w tym zdrowotnà i psychicznà, sfer intelektualnà, moralnà i duchowà. Oddzia ujàc na te wszystkie sfery, mo emy mówiç o integralnym wychowaniu m odego cz owieka. Nauka j zyka rosyjskiego stwarza nauczycielowi mo liwoêci realizacji nie tylko celów kszta cenia, ale i wychowania. Pozwala rozwijaç u ucznia: umiej tnoêç wspó dzia ania z innymi, potrzeb szukania rozwiàzaƒ w trudnych sytuacjach, umiej tnoêç samodzielnego myêlenia oraz organizacji pracy. Uczeƒ pozbawiony wymienionych umiej tnoêci nie b dzie kreatywny i trudno mu b dzie osiàgnàç dojrza- oêç, nie mówiàc o funkcjonowaniu w Êwiecie doros ych. Jednà z form pomocy ze strony nauczyciela w osiàganiu przez ucznia samodzielnoêci jest wdro enie do stosowania odpowiednich strategii uczenia si oraz do w aêciwego korzystania z podr czników, zeszytów çwiczeƒ i ksià ek oko opodr cznikowych. Wa ne jest równie, by nauczyciel organizowa prac w parach i grupach, np. przy projekcie, gdy dzi ki takim formom pracy uczniowie majà mo liwoêç na wymian doêwiadczeƒ, umiej tnoêci oraz uczà si wspó pracy i wspó odpowiedzialnoêci za powierzone zadanie. ciekawoêç, otwartoêç i tolerancj wobec drugiego cz owieka i spo ecznoêci w adajàcej j zykiem, którego si uczy. Rozwijanie postawy ciekawoêci, otwartoêci i tolerancji wobec innych kultur nale y realizowaç nie tylko na lekcjach j zyka obcego. Rolà nauczyciela j zyka rosyjskiego w IV etapie edukacyjnym jest taki dobór technik nauczania oraz materia ów dydaktycznych, by zach ca y ucznia do poszukiwaƒ, zdobywania informacji, poznania nowych kultur i zrozumienia dla ich odmiennoêci. Istotne w rozwijaniu u uczniów postawy tolerancji jest np. poznanie przez nich zjawisk socjokulturowych w odniesieniu do ycia codziennego rodzimych u ytkowników nauczanego j zyka (np. potrawy i napoje, godziny posi ków, maniery przy stole, Êwi ta paƒstwowe, czas wolny), ich warunków ycia (np. warunki mieszkaniowe, standard ycia, opieka zdrowotna i spo eczna), stosunków mi dzykulturowych (np. relacje mi dzy p ciami, relacje rodzinne, mi dzypokoleniowe, w pracy), j zyka cia a, konwencji spo ecznych (np. punktualnoêç, zakazy, tabu, ubiór, wr czanie prezentów) 1. Innym wa nym zadaniem nauczyciela w kontekêcie kszta towania w uczniach postawy otwartoêci i tolerancji jest dbanie o rozwój kompetencji interkulturowej. Kompetencja interkulturowa ucznia to: obserwacja i dostrzeganie podobieƒstw i ró nic mi dzy w asnà kulturà i kulturà spo eczeƒstwa w adajàcego nauczanym j zykiem; analizowanie nowych zjawisk kulturowych (np. zachowaƒ i tradycji); umiej tnoêç przezwyci ania stereotypów; umiej tnoêç radzenia sobie w kontaktach z przedstawicielami innej kultury, innych grup etnicznych (tak e w sytuacjach nieporozumieƒ mi dzykukturowych) 2. motywacj oraz poczucie w asnej wartoêci. Niezwykle wa ne jest rozwijanie w uczniu poczucia w asnej wartoêci oraz motywacji do pracy. W szko ach ponagimnazjalnych mamy na ogó do czynienia z uczniami doêç dojrza ymi, o stosunkowo wysokiej zewn trznej i wewn trznej motywacji. To od nauczyciela zale y w du ej mierze dowartoêciowanie ucznia, wskazanie na jego mocne strony oraz dostarczenie informacji zwrotnej, poprzez ewaluacj przyrostu umiej tnoêci na kolejnych jednostkach lekcyjnych. Dzi ki tym informacjom uczeƒ mo e nabyç pewnoêci siebie poprzez ÊwiadomoÊç kontrolowania w asnego procesu uczenia si. Ka da szko a, tworzàc program wychowawczy, okreêla sylwetk swojego absolwenta. Wi kszoêç istotnych celów wychowania jest wspólna dla wszystkich przedmiotów szkolnych i form pracy. W niniejszym programie podkreêlane jest humanistyczne podejêcie do wychowanków. Przejawia si ono przede wszystkim w szczerym i spontanicznym post powaniu i akceptacji okazywanej uczniom. Ka dego z uczàcych uwa a si za niepowtarzalnà istot ludzkà stanowiàcà swoisty Êwiat prze yç myêli i uczuç. Wychowanie w takim rozumieniu odbywa si metodà oddzia ywaƒ poêrednich polegajàcà na czynnym uczestnictwie wychowanków w procesie wychowania. Wa nymi przejawami humanistycznego podejêcia do wychowania sà takie umiej tnoêci nauczyciela jak okazywanie swojej akceptacji i tzw. rozumienie empatyczne. Dbajmy o to, by aden uczeƒ nie czu si odrzucony, ka dy mia poczucie w asnej wartoêci, potrafi stanàç w obronie godnoêci swojej i innych oraz by potrafi radziç sobie w sytuacjach stresowych. 1 Europejski system opisu kszta cenia j zykowego..., op.cit., s idem, s

11 4. Materia nauczania Zawarty w niniejszym programie materia nauczania jest zgodny z Podstawà programowà..., odpowiada poziomowi A2 i B1 Europejskiego systemu opisu kszta cenia j zykowego oraz jest zgodny ze standardami egzaminu maturalnego na poziomie podstawowym, gdy realizujemy wariant B podstawy. Niniejszy program proponuje zakres materia u nauczania w postaci programowych treêci nauczania, systemu fonicznego i graficznego, katalogu tematów zakres tematyczny i intencji j zykowych bez podzia u na poszczególne klasy tak, by daç nauczycielowi szans na dowolny jego dobór zgodny z realizowanym podr cznikiem lub w asnym rozk adem materia u. Realizujàc wariant B Podstawy programowej... powinnyêmy pami taç, aby zakres materia u by zgodny z aktualnym Informatorem o egzaminie maturalnym Programowe treêci nauczania Skuteczne realizowanie materia u nauczania, wynikajàcego z treêci nauczania i zadaƒ szko y sformu owanych w podstawie programowej zapewnia osiàgni cie celów ogólnych (cele edukacyjne) i szczegó owych (osiàgni cia). Cele te znajdujà doprecyzowanie w postaci celów operacyjnych opisujàcych czynnoêci, które uczeƒ potrafi wykonaç. Poni ej przedstawiono porównawczy zapis takich czynnoêci opisanych w Podstawie programowej jako osiàgni cia dla wariantu B i C. WARIANT B uczeƒ potrafi WARIANT C uczeƒ potrafi Rozumienie ze s uchu Rozumienie tekstu czytanego Mówienie zrozumieç ogólny sens oraz intencje prostych informacji, wypowiedzi rodzimych u ytkowników j zyka w ró nych warunkach odbioru. znaleêç szczegó owe informacje w nieskomplikowanych wypowiedziach i dialogach. zrozumieç ogólny sens wypowiedzi zawierajàcej niezrozumia e elementy. zrozumieç powszechnie spotykane dokumenty jak np. rozk ady jazdy, og oszenia, reklamy, menu, listy i instrukcje. zrozumieç ogólny sens pobie nie czytanego tekstu i wyselekcjonowaç informacje. zrozumieç prosty tekst narracyjny. zrozumieç sens tekstu, który zawiera fragmenty niezrozumia e. znaleêç i zrozumieç konkretnà informacj z cz Êciowo niezrozumia ego tekstu. uzyskiwaç informacje na tematy ycia codziennego i udzielaç ich innym. zainicjowaç i podtrzymaç prostà rozmow, w aêciwie reagowaç na wypowiedê rozmówcy. wymawiaç tak, aby byç zrozumianym przez rodzimego u ytkownika j zyka. prowadziç proste negocjacje w sytuacjach ycia codziennego. wyra aç intencje, uczucia, emocje w wypowiedziach na tematy ycia codziennego. relacjonowaç wypowiedzi innych osób. formu owaç w miar p ynne, krótkie i spójne wypowiedzi na okreêlone tematy. zrozumieç intencje rozmówcy w prostych sytuacjach komunikacyjnych. zrozumieç instrukcje nauczyciela. wyszukaç potrzebne informacje w nieskomplikowanych wypowiedziach i dialogach. zrozumieç ogólny sens oraz intencje prostych wypowiedzi i dialogów. zrozumieç treêç autentycznych powszechnie stosowanych dokumentów typu rozk ad jazdy, menu, listy i instrukcje, og oszenia i reklamy. wyszukaç informacje w prostym tekêcie. zrozumieç prosty adaptowany tekst. zadaç proste pytania oraz udzieliç odpowiedzi. uzyskiwaç i udzielaç informacji w typowych sytuacjach ycia codziennego. sformu owaç krótkà wypowiedê o sobie, swoim otoczeniu, regionie i kraju. inicjowaç i podtrzymywaç rozmow na tematy ycia codziennego. wypowiadaç si w taki sposób, by sposób wymowy nie zak óca zrozumienia treêci przekazu. 11

12 WARIANT B uczeƒ potrafi WARIANT C uczeƒ potrafi Pisanie Inne umiej tnoêci sformu owaç i zapisaç w asny prosty komunikat. zapisaç otrzymany komunikat. napisaç krótki tekst u ytkowy: og oszenie, rezerwacj, podanie, curriculum vitae, zaproszenie oraz wype niç formularze. streêciç pisemnie przeczytany w j zyku obcym lub j zyku polskim prosty tekst. zastosowaç poprawne s ownictwo, struktury morfosynktatyczne i zasady ortografii w prostych tekstach. korzystaç ze s ownika jedno- i dwuj zycznego oraz innych êróde informacji, w tym równie elektronicznych wykorzystywaç Europejskie Portfolio J zykowe i EUROPASS*. wype niç prosty formularz. napisaç krótki list. przekazaç krótkà informacj. stosowaç zasady ortografii w zakresie poznanego materia u. korzystaç ze s ownika dwuj zycznego i innych êróde informacji, w tym równie elektronicznych. wykorzystywaç Europejskie Portfolio J zykowe i EUROPASS*. * EUROPASS to dokument przyj ty w 2004 r. przez Parlament Europejski i Rad Europy, umo liwiajàcy poruszanie si po krajach UE oraz zaprezentowanie umiej tnoêci i kwalifikacji w sposób jasny i zrozumia y w ca ej Europie. Dokument ten stwarza mo liwoêç kszta cenia si, szukania pracy lub zdobywania doêwiadczeƒ za granicà. EUROPASS sk ada si z pi ciu dokumentów: dwa z nich to: Europass Curriculum Vitae (CV) oraz Europass Paszport J zykowy trzy pozosta e: Europass Suplement do Dyplomu Potwierdzajàcego Kwalifikacje Zawodowe, Europass Suplement do Dyplomu oraz Europass MobilnoÊç. Dwa pierwsze dokumenty wype nia si samemu, a trzy ostatnie wype niajà i wydajà uprawnione do tego instytucje. Dodatkowe informacje na temat EUROPASS oraz wskazówki do wype nienia cz Êci dokumentów znaleêç mo na na stronie: System foniczny i graficzny Materia dotyczàcy systemu fonicznego i graficznego przedstawiono poni ej w ca oêci bez podzia u na klasy, gdy powinien on byç przyswojony przez ucznia w pierwszym roku nauki. Autorki wspomnianej we wst pie serii ÇÓÚ Ë Ï najpierw wprowadzajà wszystkie litery alfabetu w rozdziale 0 w szeêciu lekcjach (podr cznik ÇÓÚ Ë Ï 1), a w nast pnych rozdzia ach proponujà utrwalanie systemu fonicznego i graficznego. ARTYKULACJA samog osek, Ó, Û,, Ë, w sylabach akcentowanych. samog osek, Ó w sylabach nieakcentowanych. samog osek jotowanych w sylabach akcentowanych i nieakcentowanych (na poczàtku wyrazu, po samog oskach, po spó g oskach twardych i mi kkich oraz po mi kkim i twardym znaku). spó g osek twardych Ê,, ˆ i mi kkich, w po àczeniu z samog oskami. zakoƒczeƒ -ÚÒfl, -Ú Òfl. zakoƒczeƒ -Ó Ó, - Ó. Ú w wyrazach ÚÓ, ÚÓ. grup spó g osek ÒÚÌ ( ÂÒÚÌ ˆ Ú ), Á Ì (ÔÓÁ ÌÓ), Î̈ (ÒÓÎ̈Â), ÒÚ (Á apple ÒÚ ÛÈÚÂ), ÒÚÎ (Ò ÒÚÎË È). àczenie wymowy przyimka z wyrazem nast pujàcym po nim (Ì ÒÚÓÎÂ, ÔÓ ÓÍÌÓÏ). spó g osek dêwi cznych i bezdêwi cznych ( -Ô, -Í, -Ú, Ê-, Á-Ò). przednioj zykowego Î. po àczeƒ spó g oskowych Í, Ò, Ú, ı, ˆ, (åóòí, Ò ÓÈ, Ú ÓÈ, ı ÚËÚ, ˆ ÂÚ ). 12

13 INTONACJA intonacja zdania oznajmujàcego: àä 1 (èë Û -Ï ËÎ). intonacja zdania pytajàcego ze s owem pytajnym i bez: àä 2, àä 3. (äúó Û ÂÚ appleó ËÚ ÔÓ àìúâappleìâúû? í Âapple appleó ËÎ ÔÓ àìúâappleìâúû?) intonacja zdania pytajàcego i wykrzyknikowego wyra ajàcego zachwyt i oburzenie: àä 5 (ä Í ÚÓ Á ÓappleÓ Ó! ä Í ÚÂ Â ÌÂ ÒÚ ÌÓ!) AKCENTUACJA Akcent wyrazowy dla ucznia polskiego stanowi du à trudnoêç. Umiej tnoêç prawid owego opanowania akcentu rosyjskiego powinna byç kszta towana na wszystkich etapach uczenia si j zyka rosyjskiego. ORTOGRAFIA oznaczanie mi kkoêci spó g osek w piêmie. pisownia samog osek Ó,, jotowanych oraz ich pisownia po Ê,, ˆ,,. pisownia znaków rozdzielajàcych. zasady pisowni znaku mi kkiego. trzy funkcje znaku mi kkiego. pisownia przedrostków: Ò (ÒÓ), ÓÚ-, Ì -, ÔappleÂ-, ÔappleË-, Ó-, -, ÔÓ -, a tak e ÂÁ- ( ÂÒ-), ÓÁ- ( ÓÒ-), ËÁ- (ËÒ-), apple Á- (apple Ò-), appleóò-. pisownia przys ówków znak mi kki ( ), stosowanie àcznika. pisownia partyku ( ), ÊÂ (Ê), ÎË (Î ). wybrane zasady pisowni wyrazów z o onych. wybrane zasady pisowni wielkiej i ma ej litery. pisownia rzeczowników z przedrostkiem ÔÓÎ Struktury gramatyczne KLASA I Struktury gramatyczne dla wariantu C Podstawy programowej RZECZOWNIK 1. Rodzaje rzeczowników z uwzgl dnieniem ró nic w stosunku do j zyka polskiego np. ÍÎ ÒÒ, Í Ù, Í appleúëapple. 2. Formy przypadków i ich funkcje semantyczne. Odmiany rzeczowników I i II deklinacji. 3. Rzeczowniki okreêlajàce nazwy osób w zale noêci od ich narodowoêci: ÔÓÎflÍ, ÔÓÎ Ía. 4. Rzeczowniki wyst pujàce tylko w liczbie pojedynczej typu: ÏÂ ÂÎ. 5. Rzeczowniki nieodmienne typu: ÍËÌÓ, Ú ÍÒË, ÏÂÚappleÓ. 6. Rzeczowniki o odmianie przymiotnikowej typu: ÌÌ fl. 1. Rodzaje przymiotników. PRZYMIOTNIK 2. Formy deklinacyjne przymiotników twardo- i mi kkotematowych. 13

14 ZAIMEK 1. Zaimki osobowe i ich odmiana. 2. Formy zaimków dzier awczych ÏÓÈ, Ú ÓÈ, Ì Zaimki pytajàce i wzgl dne ÍÚÓ, ÚÓ, Í ÍÓÈ, ÍÓÚÓapple È, ÒÍÓÎ ÍÓ. 4. Formy zaimków wskazujàcych: Ú, ÚÓ. LICZEBNIK 1. Formy mianownika i dope niacza liczebników g ównych od 1 do Formy gramatyczne liczebników porzàdkowych do àczenie liczebników z rzeczownikiem i przymiotnikiem z uwzgl dnieniem liczebników Ó ËÌ,, ÚappleË, ÂÚ appleâ. CZASOWNIK 1. Formy bezokolicznika zakoƒczone na -Ú, -ÚË: ËÚ Ú, Ë ÚË. 2. Dwie koniugacje czasowników rosyjskich: I koniugacja na -ÛÚ, - Ú, czasowniki typu ÔËÒ Ú, Ë ÚË, ÔappleËÂÁÊ Ú, Á Úapple Í Ú ; II koniugacja na - Ú, -flú, czasowniki typu Ó ÓappleËÚ, ıó ËÚ, ÔÓappleÚËÚ, ÒÏÓÚappleÂÚ. 3. Formy osobowe czasowników regularnych w czasie teraêniejszym, przesz ym i przysz ym. 4. Formy osobowe czasowników zwrotnych typu: Û ËÚ Òfl, Ì ıó ËÚ Òfl. 5. Aspekt dokonany i niedokonany niektórych czasowników: ËÚ Ú ÔappleÓ ËÚ Ú, Á ÓÌËÚ ÔÓÁ ÓÌËÚ, Ó ÓappleËÚ ÒÍ Á Ú. 6. Formy czasu przysz ego prostego czasowników dokonanych: ÔappleÓ ËÚ Ú i z o onego czasowników niedokonanych: Û Û Û ËÚ. 7. Formy trybu rozkazujàcego z wyrazami: È, ÈÚÂ. PRZYIMEK 1. Wybrane przyimki w po àczeniach z rzeczownikiem rzàdzàce D., C., i B.: ÓÂı Ú Ó ÓÍÁ Î, Ó ÓappleËÚ, ÔÓ ÚÂÎÂÙÓÌÛ, ÒÛ ÓÚÛ, ÔÓ ÔÓÌÂ ÂÎ ÌËÍ Ï. 2. Przyimki rzàdzàce N. i Msc.: applefl ÓÏ ÒÓ ÍÓÎÓÈ, ÍÓÏÌ ÚÂ, Ì apple ÓÚÂ. 3. Przyimki okreêlajàce miejsce pobytu i znajdowania si osób i przedmiotów: ÓÍÓÎÓ ÍÓÎ, ÒÔapple ÓÚ ÍÓÏÌ Ú, ÍÓÏÌ ÚÂ, Ì ÚÛÏ Ó ÍÂ, applefl ÓÏ Ò ÓÍÌÓÏ. 4. Przyimki okreêlajàce po o enie w przestrzeni: Ì Ôapple Ó, Ì ÎÂ Ó. PRZYS ÓWEK 1. Przys ówki miejsca i kierunku: É Â? Á ÂÒ, Ú Ï, ÓÏ ; äû? Ò, ÚÛ ; éúíû? ÓÚÚÛ, ÓÚÒ. 2. Przys ówki: ÔÎÓıÓ, ıóappleó Ó. 14

15 SK ADNIA 1. Opuszczanie czasownika posi kowego Ú w czasie teraêniejszym: ç Ú ÏÓfl ÔÓ appleû. ç Ú ÍÓÏÌ ÚÂ. 2. U ycie czasownika ÂÒÚ w znaczeniu posiadania: ì ÏÂÌfl ÂÒÚ apple Ú. ì ÏÂÌfl ÌÂÚ apple Ú. 3. óúó w zdaniu podrz dnie z o onym: ëí ÊË ÏÌÂ, ÚÓ ÚÓ ÁÌ ËÚ. 4. Rozró nienie zdaƒ: Ñ, Û ÏÂÌfl ÂÒÚ ÒÂÒÚapple. ì çëì ÓÎÛ Â Î Á. 5. Konstrukcja ëíóî ÍÓ Ú  ÎÂÚ? åìâ... ÎÂÚ. 6. Konstrukcja éì ÒÚ apple  ÏÂÌfl Ì 5 ÎÂÚ. 7. Zdania pojedyncze wykrzyknikowe typu: ä Í fl ÒÚappleÂ!, ëíóî ÍÓ ÎÂÚ ÒÍÓÎ ÍÓ ÁËÏ! RÓ NICE W ZWIÑZKU RZÑDU NIEKTÓRYCH CZASOWNIKÓW W J ZYKU ROSYJSKIM ÒÎÛ Ú ÍÓ Ó? ÚÓ?, Û ËÚ ÚÓ?, Û ËÚ Òfl ÂÏÛ?, Á ÓÌËÚ ÍÓÏÛ? Âı Ú Ì fiï? ÍÛ?, Ó ÓappleËÚ ÍÓÏÛ? Ó ÍÓÏ? Ó fiï? Ò ÍÂÏ? ÚÓ?, Ú ÍÓÏÛ? ÚÓ? KLASA II 1. Deklinacja III liczba pojedyncza i mnoga. RZECZOWNIK 2. Rzeczowniki wyst pujàce tylko w liczbie pojedynczej: Ó Û, ÏÓÎÓ fiê. 3. Rzeczowniki wyst pujàce tylko w liczbie mnogiej typu: apple ÍË, ÛıË. 4. Liczba mnoga rzeczownika: appleâ fiìóí ÂÚË. 5. Rzeczowniki majàce inny rodzaj ni w j zyku polskim: apple ÒÎeÚ. 6. Dope niacz na -Û, - niektórych partytywnych rzeczowników rodzaju m skiego: ÒÚ ÍaÌ a, ÓÎo Í ÂÒÌÓÍÛ, ÔÛ oí ÁÂÎfiÌÓ Ó ÎÛÍÛ, ÎoÊÍ Ïfi Û. PRZYMIOTNIK 1. Deklinacja przymiotników z rzeczownikiem Íapple ÒË fl Â Ó Í, ÓÎ fl ÍÓÎ, ÎËÌÌ È ÌÓÒ, ÍappleÛ ÎÓ ÎˈÓ. (cz Êciowo) 2. Deklinacja przymiotników rodzaju eƒskiego i m skiego zakoƒczonych na akcentowanà koƒcówk -ÓÈ. 3. Przymiotniki o odmianie mieszanej z tematem zakoƒczonym na Í,, ı, Ê, ˆ,. 4. Stopieƒ najwy szy przymiotników tworzony za pomocà s owa Ò Ï È, Ò Ï fl, Ò ÏÓÂ, Ò Ï Â: Ò Ï È Íapple ÒË È, Ò Ï fl ÂÒfiÎ fl, Ò ÏÓ ÒÚapple ÌÌÓÂ, Ò Ï Â ÎËÌÌ Â. 5. Formy N. i Msc. przymiotnika ÓÎ ÓÈ w porównaniu z j zykiem polskim: ÓÎ ÓÈ Ò ÓÎ ËÏ Ó ÓÎ ÓÏ. 6. Tworzenie krótkich form przymiotnika: ËappleoÍËÈ ËappleoÍ, ËappleÓÍa, ËappleÓÍo, ËappleÓÍË; ÎËÌÌ È ÎËÌÂÌ, ÎËÌÌ, ÎËÌÌÓ, ÎËÌÌ. 7. Przymiotniki w stopniu wy szym, formy proste i opisowe: Íapple ÒË ÂÂ, ÚË Â, ÓÎÂÂ/ÏÂÌ Íapple ÒË È. 15

16 LICZEBNIK àczenie liczebników z rzeczownikiem applea ÛÒ ( applea ÛÒ, applea ÛÒÓ ) z uwzgl dnieniem liczebników Ó ËÌ,, ÚappleË, ÂÚ appleâ. CZASOWNIK 1. Czas przesz y czasowników z sufiksem ÌÛ: Á ÏfiappleÁÌÛÚ, (Ôappleo)ÓÁfl ÌÛÚ, ÔappleÓÏÓÍÌÛÚ. 2. Formy trybu rozkazujàcego w 2. osobie liczby pojedynczej i mnogiej z uwzgl dnieniem form nieregularnych: ÔÓÈ, ÔoÈÚÂ, ÔÓÂÁÊaÈ, ÔÓÂÁÊaÈÚÂ, ÂÈ, eèúâ, ÔÂÈ, ÔeÈÚÂ. PRZYS ÓWEK 1. Tworzenie przys ówków od przymiotników: Íapple ÒË È Íapple ÒË o, eòfiî È ÂÒÂÎÓ. 2. Przys ówki oznaczajàce pory dnia w funkcji okolicznika czasu: ÛÚappleÓÏ, Â ÂappleÓÏ. 3. Przys ówki sposobu: ÔÓ-ÏÓÂÏÛ, ÚËıÓ, ÔÓ-appleÛÒÒÍË. 4. Prosty i z o ony stopieƒ wy szy przys ówków Íapple ÒË Ó Íapple ÒË ÂÂ, appleóïíó appleóï Â, oîââ/ïeìââ ËÌÚÂappleÂÒÌÓ. SK ADNIA 1. Zdania z o one podrz dnie przyczynowe ze spójnikiem ÔÓÚÓÏÛ ÚÓ: å ıóappleó Ó ÁÌ ÂÚ ÓappleÓ ÔÓÚÓÏÛ, ÚÓ Á ÂÒ ÊË fiú. 2. Zdanie z o one podrz dnie skutkowe z przys ówkiem ÔÓ ÚÓÏÛ: C ÁÌ ÂÚ ÓappleÓ, ÔÓ ÚÓÏÛ ÓÌ ÔÓÍ ÊÂÚ Ì Ï ÓappleÓ Û. 3. Szyk zwyk y i przestawny s u àcy wyra aniu dok adnej i przybli onej wielkoêci: ˆ Ú ÏËÌÛÚ ÏËÌÛÚ ˆ Ú. 4. Zdanie pytajàce tworzone w mowie zale nej za pomocà partyku y ÎË i szyku przestawnego: éì ÒÔapple Ë eú, ÏoÊÌÓ ÎË ÂÈ ÔappleË Î ÒËÚ appleûáâè. 5. Krótka forma przymiotnika w formie orzecznika. 6. Konstrukcja: ÍÓÏÛ ÚÓ Ë fiú. 7. Konstrukcja: ÚÓ ÍÓÏÛ ÂÎËÍo/Ï Îo/ ËappleÓÍo. 8. Czasownik ıó ÂÚÒfl w po àczeniu z bezokolicznikiem dla wyra enia ch ci: ÏÌÂ ıó ÂÚÒfl ÂÒÚ /ÔËÚ. RÓ NICE W ZWIÑZKU RZÑDU NIEKTÓRYCH CZASOWNIKÓW W J ZYKU ROSYJSKIM Û ÎÂÍ Ú Òfl ÍÂÏ? ÂÏ?, ËÌÚÂappleÂÒÓ Ú Òfl ÍÂÏ? ÂÏ?, Í Ú Ú Òfl Ì fiï?, ËÒÍ Ú ÚÓ?, Á ÌËÏ Ú Òfl ÍÂÏ? ÂÏ?, Ó ÂÚ ÍÓ Ó? Ó ÚÓ? Ó ÂÚ Òfl Ó ÚÓ? KLASA III RZECZOWNIK 1. Rzeczowniki majàce inny rodzaj ni w j zyku polskim: ÍÓÚÎÂÚ, ÒÛÔ, Ò Î Ú. 2. Rzeczowniki wyst pujàce tylko w liczbie pojedynczej: ÏÓappleÍo, Í appleúoùâî i Ù ÒoÎ. 3. Zmiana miejsca akcentu przy tworzeniu liczby mnogiej niektórych rzeczowników: ÓÏ ÓÏa, oappleó ÓappleÓ a, oîóò ÓÎÓÒa, Û ËÚÂÎ Û ËÚÂÎfl, oíúóapple ÓÍÚÓapplea. 4. Rzeczowniki okreêlajàce zawody osób obojga p ci posiadajàce tylko formy rodzaju m skiego: apple, ÂÔÛÚ Ú, ÍÛapple Âapple, ÔÓÒoÎ. 16

17 PRZYMIOTNIK Przymiotniki w stopniu wy szym, formy proste i opisowe: Íapple ÒË ÂÂ, ÓÎÂÂ/ÏÂÌ Íapple ÒË È. ZAIMEK Zaimki nieokreêlone z partyku à -ÚÓ, -ÌË Û : éì ÍÛÔËÎ ÚÓ-ÚÓ Ì Á Úapple Í. äûôë ÚÓ-ÌÛ Û Í ÍÓÙÂ. ÇÓÁ ÏË Í ÍÛ -ÌË Û ÛÎÍÛ! LICZEBNIK 1. Zwiàzek liczebników z rzeczownikami, ze szczególnym zwróceniem uwagi na liczebniki 1, 2, 3, 4, oraz zakoƒczone na 1, 2, 3, 4: ˆ Ú Ó ËÌ Û ÂÌËÍ, ÒÚÓ ÚappleË ˆ Ú Ó Ì ÍÌË, ÒÓappleÓÍ ÂÚ appleâ Û ÂÌËÍ, ÚappleË ÊÛappleÌ Î. 2. àczenie liczebników z rzeczownikiem appleû Î (appleû Îfl, appleû ÎeÈ) z uwzgl dnieniem liczebników Ó ËÌ,, ÚappleË, ÂÚ appleâ. 3. Liczebniki porzàdkowe w konstrukcjach okreêlajàcych dat : 1-Ó ÒÂÌÚfl applefl, 25-ÓÂ Ï appleú. 4. M. i D. liczebników g ównych od 100 do CZASOWNIK 1. Tryb przypuszczajàcy: ü ıóúeî ÔÓÍÛ Ú ıóappleó ÂÈ ÍÓÏÔ ÌËË. 2. Formy osobowe czasowników ÔËÚ i ÂÒÚ w czasie teraêniejszym. PRZYIMEK 1. Przyimek ËÁ-Á, dla okreêlenia przyczyny: àá-á ÒÔÓappleÚ Û ÏÂÌfl ÒÚ Â Úapple Ï. 2. Przyimek Î Ó applefl + celownik: ÅÎ Ó applefl Ú ÓÂÈ ÔÓÏÓ Ë, fl Ò Î ÍÁ ÏÂÌ. 3. U ycie przyimków Á, ÂappleÂÁ, ÔÓÒΠdla okreêlenia czasu: á Ìfl ÛÒÚaÎË ÔappleËÁÌ ÍË ÓÎeÁÌË. óeappleâá Ì ÂÎ ÏÌ ÒÚ ÎÓ ÎÛ Â. 4. Przyimek ÔÓ z rzeczownikiem w celowniku z uwzgl dnieniem takich rzeczowników jak: ÂÏÔËÓÌ Ú, ÒÓapple ÌÓ ÌËÂ, ÚappleÂÌËappleÓ Í Ï Ú, ÂÏÔËÓÌ, ÂÏÔËÓÌÍ, Ï ÒÚÂapple ÒÔÓappleÚ : Ï ÒÚÂapple ÒÔÓappleÚ ÔÓ ÍÓÌ Í Ï, ÂÏÔËÓÌ ÔÓ ıï Ú Ï, ÂÏÔËÓÌ Ú Ö appleóô ÔÓ ÙÛÚ ÓÎÛ. SK ADNIA 1. Zdanie twierdzàce z orzeczeniem imiennym z u yciem myêlnika oraz zaimków ÚÓ, ÓÚ lub Òfi: îë ÛappleÌÓÂ Í Ú ÌË ÚÓ ÁËÏÌËÈ Ë ÒÔÓappleÚ. èappleë Í ÚÓappleafl Ì ÚÛapple. á Óappleo  ÓÚ, ÚÓ ÊÌÓ ÊËÁÌË. 2. Zdania przyczynowe z u yciem przyimków Î Ó applefl ÍÓÏÛ? ÂÏÛ? oraz ËÁ-Á : ÅÎ Ó applefl ÒÔoappleÚÛ, Û ÏÂÌfl ıóappleo ÂÂ Ì ÒÚappleÓeÌËÂ. àá-á Ú fl fl ÓÔÓÁ aî Ì ÛappleoÍË. 3. Zdania bezpodmiotowe: ÚÓ ÂÎ ÂÚÒfl ΠÍÓ. 4. Czasownik ıó ÂÚÒfl w po àczeniu z bezokolicznikiem dla wyra enia ch ci: ÏÌ ıó ÂÚÒfl ÂÒÚ /ÔËÚ. RÓ NICE W ZWIÑZKU RZÑDU NIEKTÓRYCH CZASOWNIKÓW W J ZYKU ROSYJSKIM Á ÌËÏaÚ Òfl ÂÏ?, Û ÎÂÍaÚ Òfl ÂÏ?, (Ì )ÔËÒaÚ ÍÓÏÛ?, Ò ËÚaÚ ÍÓ o? ÍÂÏ?, (Á ) ÓÎeÚ ÂÏ?, ÊaÎÓ Ú Òfl Ì ÚÓ? 17

18 Struktury gramatyczne dla wariantu B Podstawy programowej 1 KLASA I RZECZOWNIK 1. Rodzaje rzeczowników z uwzgl dnieniem ró nic w stosunku do j zyka polskiego np. ÍÎ ÒÒ, Í Ù, Í appleúëapple. 2. Odmiany rzeczowników w liczbie pojedynczej i mnogiej I, II i III deklinacji. 3. Rzeczowniki okreêlajàce nazwy osób w zale noêci od ich narodowoêci: ÔÓÎflÍ, ÔÓÎ Ía. 4. Rzeczowniki wyst pujàce tylko w liczbie pojedynczej: Ï ÂÎ, Ó Û, ÏÓÎÓ fiê. 5. Rzeczowniki wyst pujàce tylko w liczbie mnogiej typu: apple ÍË, Ó ÍË, Í ÌËÍÛÎ, ıï Ú, ÂÌ Ë. 6. Rzeczowniki nieodmienne typu: ÍËÌÓ, Ú ÍÒË, ÏÂÚappleÓ. 7. Liczba mnoga rzeczownika: appleâ fiìóí ÂÚË. 8. Rzeczowniki o odmianie przymiotnikowej typu: ÌÌ fl. 1. Rodzaje przymiotników. PRZYMIOTNIK 2. Formy deklinacyjne przymiotników twardo- i mi kkotematowych. 3. Deklinacja przymiotników z rzeczownikiem Íapple ÒË fl Â Ó Í, ÓÎ fl ÍÓÎ, ÎËÌÌ È ÌÓÒ, ÍappleÛ ÎÓ ÎˈÓ. (cz Êciowo) 4. Deklinacja przymiotników rodzaju eƒskiego i m skiego zakoƒczonych na akcentowanà koƒcówk -ÓÈ. 5. Przymiotniki o odmianie mieszanej z tematem zakoƒczonym na Í,, ı, Ê, ˆ,. 6. Stopieƒ najwy szy przymiotników tworzony za pomocà s owa Ò Ï È, Ò Ï fl, Ò ÏÓÂ, Ò Ï Â: Ò Ï È Íapple ÒË È, Ò Ï fl ÂÒfiÎ fl, Ò ÏÓ ÒÚapple ÌÌÓÂ, Ò Ï Â ÎËÌÌ Â. 7. Formy N. i Msc. przymiotnika ÓÎ ÓÈ w porównaniu z j zykiem polskim: ÓÎ ÓÈ Ò ÓÎ ËÏ Ó ÓÎ ÓÏ. 1. Zaimki osobowe i ich odmiana. ZAIMEK 2. Formy zaimków dzier awczych ÏÓÈ, Ú ÓÈ, Ì Zaimki pytajàce i wzgl dne ÍÚÓ, ÚÓ, Í ÍÓÈ, ÍÓÚÓapple È, ÒÍÓÎ ÍÓ. 4. Formy zaimków wskazujàcych: Ú, ÚÓ. LICZEBNIK 1. Formy mianownika i dope niacza liczebników g ównych od 1 do Formy gramatyczne liczebników porzàdkowych do àczenie liczebników z rzeczownikiem i przymiotnikiem z uwzgl dnieniem liczebników Ó ËÌ,, ÚappleË, ÂÚ appleâ. 1 Wszystkie wymienione struktury gramatyczne wpisujà si w wymagania stawiane przez CKE dla egzaminu z j zyka rosyjskiego na poziomie podstawowym zamieszczone w Informatorze o egzaminie maturalnym od 2008 r., j zyk rosyjski, CKE, Warszawa

19 CZASOWNIK 1. Formy bezokolicznika zakoƒczone na -Ú, -ÚË: ËÚ Ú, Ë ÚË. 2. Dwie koniugacje czasowników rosyjskich: I koniugacja na -ÛÚ, - Ú, czasowniki typu ÔËÒ Ú, Ë ÚË, ÔappleËÂÁÊ Ú, Á Úapple Í Ú ; II koniugacja na - Ú, -flú, czasowniki typu Ó ÓappleËÚ, ıó ËÚ, ÔÓappleÚËÚ, ÒÏÓÚappleÂÚ. 3. Formy osobowe czasowników regularnych w czasie teraêniejszym, przesz ym i przysz ym. 4. Formy osobowe czasowników zwrotnych typu: Û ËÚ Òfl, Ì ıó ËÚ Òfl, Ó Ó ÓappleËÚ Òfl, Û ÎÂÍ Ú Òfl. 5. Aspekt dokonany i niedokonany niektórych czasowników: ËÚ Ú ÔappleÓ ËÚ Ú, ÂÎ Ú Ò eî Ú, Ó ÓappleËÚ ÒÍ Á Ú, Í Ú ÒÍ Ú. 6. Formy czasu przysz ego prostego czasowników dokonanych: ÔappleÓ ËÚ Ú i z o onego czasowników niedokonanych: Û Û Û ËÚ. 7. Formy trybu rozkazujàcego z wyrazami: È, ÈÚÂ. PRZYIMEK 1. Wybrane przyimki w po àczeniach z rzeczownikiem rzàdzàce D., C., i B.: ÓÂı Ú Ó ÓÍÁ Î, Ó ÓappleËÚ ÔÓ ÚÂÎÂÙÓÌÛ, ÒÛ ÓÚÛ, ÔÓ ÔÓÌÂ ÂÎ ÌËÍ Ï. 2. Przyimki rzàdzàce N. i Msc.: applefl ÓÏ ÒÓ ÍÓÎÓÈ, ÍÓÏÌ ÚÂ, Ì apple ÓÚÂ. 3. Przyimki okreêlajàce miejsce pobytu i znajdowania si osób i przedmiotów: ÓÍÓÎÓ ÍÓÎ, ÒÔapple ÓÚ ÍÓÏÌ Ú, ÍÓÏÌ ÚÂ, Ì ÚÛÏ Ó ÍÂ, applefl ÓÏ Ò ÓÍÌÓÏ. 4. Przyimki okreêlajàce po o enie w przestrzeni: Ì Ôapple Ó, Ì ÎÂ Ó. PRZYS ÓWEK 1. Przys ówki miejsca i kierunku: É Â? Á ÂÒ, Ú Ï, ÓÏ ; äû? Ò, ÚÛ ; éúíû? ÓÚÚÛ, ÓÚÒ. 2. Przys ówki oznaczajàce pory dnia w funkcji okolicznika czasu: ÛÚappleÓÏ, Â ÂappleÓÏ. 3. Przys ówki sposobu: ÔÓ-ÏÓÂÏÛ, ÚËıÓ, ÔÓ-appleÛÒÒÍË. 4. Przys ówki: ÔÎÓıÓ, ıóappleó Ó. SK ADNIA 1. Opuszczanie czasownika posi kowego Ú w czasie teraêniejszym: ç Ú ÏÓfl ÔÓ appleû. ç Ú ÍÓÏÌ ÚÂ. 2. U ycie czasownika ÂÒÚ w znaczeniu posiadania: ì ÏÂÌfl ÂÒÚ apple Ú. ì ÏÂÌfl ÌÂÚ apple Ú. 3. Zdania z o one podrz dnie przyczynowe ze spójnikiem ÔÓÚÓÏÛ ÚÓ: å ıóappleó Ó ÁÌ ÂÚ ÓappleÓ ÔÓÚÓÏÛ, ÚÓ Á ÂÒ ÊË fiú. 4. Zdanie z o one podrz dnie skutkowe z przys ówkiem ÔÓ ÚÓÏÛ: C ÁÌ ÂÚ ÓappleÓ, ÔÓ ÚÓÏÛ ÓÌ ÔÓÍ ÊÂÚ Ì Ï ÓappleÓ Û. 5. óúó w zdaniu podrz dnie z o onym: ëí ÊË ÏÌÂ, ÚÓ ÚÓ ÁÌ ËÚ. 6. Rozró nienie zdaƒ: Ñ, Û ÏÂÌfl ÂÒÚ ÒÂÒÚapple. ì çëì ÓÎÛ Â Î Á. 7. Konstrukcja ëíóî ÍÓ ÚÂ Â ÎÂÚ? åìâ... ÎÂÚ. 19

20 8. Konstrukcja éì ÒÚ apple  ÏÂÌfl Ì 5 ÎÂÚ. 9. Szyk zwyk y i przestawny s u àcy wyra aniu dok adnej i przybli onej wielkoêci: ˆ Ú ÏËÌÛÚ ÏËÌÛÚ ˆ Ú. 10. Zdania pojedyncze wykrzyknikowe typu: ä Í fl ÒÚappleÂ!, ëíóî ÍÓ ÎÂÚ ÒÍÓÎ ÍÓ ÁËÏ! RÓ NICE W ZWIÑZKU RZÑDU NIEKTÓRYCH CZASOWNIKÓW W J ZYKU ROSYJSKIM ÒÎÛ Ú ÍÓ Ó? ÚÓ?, Û ÎÂÍ Ú Òfl ÍÂÏ? ÂÏ?, ËÌÚÂappleÂÒÓ Ú Òfl ÍÂÏ? ÂÏ?, Û ËÚ ÚÓ?, Û ËÚ Òfl ÂÏÛ?, Á ÓÌËÚ ÍÓÏÛ? Âı Ú Ì fiï? ÍÛ?, Ó ÓappleËÚ ÍÓÏÛ? Ó ÍÓÏ? Ó fiï? Ò ÍÂÏ? ÚÓ?, Ú ÍÓÏÛ? ÚÓ? KLASA II RZECZOWNIK 1. Rzeczowniki majàce inny rodzaj ni w j zyku polskim Ë ÌÓÁ, appleâˆâôú, appleëôô, ÓÎ Ìˈ, ËÎÍ, Ú appleâîí, ÍÓÚÎÂÚ, ÒÛÔ, Ò Î Ú. 2. Dope niacz na -Û, - niektórych partytywnych rzeczowników rodzaju m skiego: ÒÚ ÍaÌ a, ÓÎo Í ÂÒÌÓÍÛ, ÔÛ oí ÁÂÎfiÌÓ Ó ÎÛÍÛ, ÎoÊÍ Ïfi Û. 3. Zmiana miejsca akcentu przy tworzeniu liczby mnogiej niektórych rzeczowników: ÓÏ ÓÏa, oappleó ÓappleÓ a, oîóò ÓÎÓÒa, Û ËÚÂÎ Û ËÚÂÎfl, oíúóapple ÓÍÚÓapplea. 4. Rzeczowniki okreêlajàce zawody osób obojga p ci posiadajàce tylko formy rodzaju m skiego: apple, ÂÔÛÚ Ú, ÍÛapple Âapple, ÔÓÒoÎ. PRZYMIOTNIK 1. Tworzenie krótkich form przymiotnika: ËappleoÍËÈ ËappleoÍ, ËappleÓÍa, ËappleÓÍo, ËappleÓÍË; ÎËÌÌ È ÎËÌÂÌ, ÎËÌÌ, ÎËÌÌÓ, ÎËÌÌ. 2. Przymiotniki w stopniu wy szym, formy proste i opisowe: Íapple ÒË ÂÂ, ÓÎÂÂ/ÏÂÌ Íapple ÒË È. ZAIMEK Zaimki nieokreêlone z partyku à -ÚÓ, -ÌË Û : éì ÍÛÔËÎ ÚÓ-ÚÓ Ì Á Úapple Í. äûôë ÚÓ-ÌÛ Û Í ÍÓÙÂ. ÇÓÁ ÏË Í ÍÛ -ÌË Û ÛÎÍÛ! LICZEBNIK 1. Zwiàzek liczebników z rzeczownikami, ze szczególnym zwróceniem uwagi na liczebniki 1, 2, 3, 4, oraz zakoƒczone na 1, 2, 3, 4: ˆ Ú Ó ËÌ Û ÂÌËÍ, ÒÚÓ ÚappleË ˆ Ú Ó Ì ÍÌË, ÒÓappleÓÍ ÂÚ appleâ Û ÂÌËÍ, ÚappleË ÊÛappleÌ Î. 2. Liczebniki porzàdkowe w konstrukcjach okreêlajàcych dat : 1-Ó ÒÂÌÚfl applefl, 25-ÓÂ Ï appleú. 3. M. i D. liczebników g ównych od 100 do CZASOWNIK 1. Formy osobowe czasowników ÔËÚ i ÂÒÚ w czasie teraêniejszym, przesz ym i przysz ym. 2. Formy osobowe bezokolicznika Ô w czasie teraêniejszym, przesz ym i przysz ym. 3. Czas przesz y czasowników z sufiksem ÌÛ: Á ÏfiappleÁÌÛÚ, (Ôapple)ÓÁfl ÌÛÚ, ÔappleÓÏÓÍÌÛÚ. 4. Formy trybu rozkazujàcego w 2. osobie liczby pojedynczej i mnogiej z uwzgl dnieniem form nieregularnych: ÔÓÈ, ÔoÈÚÂ, ÔÓÂÁÊaÈ, ÔÓÂÁÊaÈÚÂ, ÂÈ, eèúâ, ÔÂÈ, ÔeÈÚÂ. 5. Tryb przypuszczajàcy: ü ıóúâî ÔÓÍÛ Ú ıóappleó ÂÈ ÍÓÏÔ ÌËË. 20